www.e-BizCom.

net

PAWE PABIANIAK

ANALIZA
FINANSOWA
PRZEDSIBIORSTWA

ISBN 9788392028086

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

WPROWADZENIE ............................................................................................................................................................... 8
SPRAWOZDANIA FINANSOWE RDO DANYCH ANALIZY FINANSOWEJ ....................................................................... 10
USTAWA O RACHUNKOWOCI ......................................................................................................................................................... 10
CZCI SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO.......................................................................................................................................... 15
BILANS................................................................................................................................................................................................... 15
AKTYWA ................................................................................................................................................................................................ 17
AKTYWA TRWAE.................................................................................................................................................................................. 18
WARTOCI NIEMATERIALNE I PRAWNE ................................................................................................................................................ 18
RODKI TRWAE.................................................................................................................................................................................... 20
NALENOCI.......................................................................................................................................................................................... 24
NALENOCI KRTKOTERMINOWE ....................................................................................................................................................... 25
INWESTYCJE DUGOTERMINOWE......................................................................................................................................................... 30
DUGOTERMINOWE ROZLICZENIA MIDZYOKRESOWE (W AKTYWACH) .............................................................................................. 30
AKTYWA OBROTOWE............................................................................................................................................................................ 38
ZAPASY.................................................................................................................................................................................................. 38
INWESTYCJE KRTKOTERMINOWE ....................................................................................................................................................... 39
KRTKOTERMINOWE ROZLICZENIA MIDZYOKRESOWE (W AKTYWACH)............................................................................................. 39
PASYWA ................................................................................................................................................................................................ 40
KAPITA WASNY .................................................................................................................................................................................. 41
ZOBOWIZANIA I REZERWY NA ZOBOWIZANIA.................................................................................................................................. 45
REZERWY NA ZOBOWIZANIA .............................................................................................................................................................. 45
ZOBOWIZANIA .................................................................................................................................................................................... 45
ZOBOWIZANIA DUGOTERMINOWE................................................................................................................................................... 46
ZOBOWIZANIA KRTKOTERMINOWE ................................................................................................................................................. 46
ROZLICZENIA MIDZYOKRESOWE (W PASYWACH)................................................................................................................................ 47
RACHUNEK ZYSKW I STRAT............................................................................................................................................................ 49
WARIANT PORWNAWCZY RACHUNKU ZYSKW I STRAT.................................................................................................................... 51
WARIANT KALKULACYJNY RACHUNKU ZYSKW I STRAT....................................................................................................................... 56
WYNIK ZE SPRZEDAY I OPERACYJNY .................................................................................................................................................... 58
WYNIK BRUTTO I NETTO ....................................................................................................................................................................... 63
INFORMACJA DODATKOWA............................................................................................................................................................. 64
POZOSTAE CZCI SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO....................................................................................................................... 65
ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE (FUNDUSZU) WASNYM ................................................................................................................. 65
RACHUNEK PRZEPYWW PIENINYCH .............................................................................................................................................. 66
SPRAWOZDANIE Z DZIAALNOCI JEDNOSTKI....................................................................................................................................... 67
UPROSZCZONE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ...................................................................................................................................... 68

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA ..................................................................................................................... 69

ANALIZA STRUKTURY I DYNAMIKI .................................................................................................................................................... 75
ANALIZA STRUKTURY AKTYWW.......................................................................................................................................................... 75
ANALIZA STRUKTURY PASYWW .......................................................................................................................................................... 78

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

ANALIZA STRUKTURY RACHUNKU ZYSKW I STRAT.............................................................................................................................. 81

ANALIZA DYNAMIKI (POZIOMA)............................................................................................................................................................ 82
ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. DYNAMIKA I STRUKTURA RACHUNKU ZYSKW I STRAT I BILANSU .......................................... 84
ANALIZA RENTOWNOCI.................................................................................................................................................................. 92
RENTOWNO SPRZEDAY ................................................................................................................................................................... 92
MARA NA SPRZEDAY TOWARW ...................................................................................................................................................... 93
RENTOWNO OPERACYJNA I EBITDA ................................................................................................................................................. 94
RENTOWNO BRUTTO I NETTO........................................................................................................................................................... 96
RENTOWNO MAJTKU ...................................................................................................................................................................... 97
RENTOWNO KAPITAU WASNEGO .................................................................................................................................................. 98
PRG RENTOWNOCI ........................................................................................................................................................................... 99
ANALIZA WYDAJNOCI................................................................................................................................................................... 104
ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. RENTOWNO I WYDAJNO ................................................................................................ 106
ANALIZA PYNNOCI...................................................................................................................................................................... 110
PYNNO BIECA............................................................................................................................................................................. 111
PYNNO SZYBKA .............................................................................................................................................................................. 112
PYNNO GOTWKOWA................................................................................................................................................................... 112
ZOTA ZASADA FINANSOWANIA ......................................................................................................................................................... 113
KAPITA PRACUJCY ........................................................................................................................................................................... 115
POKRYCIE MAJTKU TRWAEGO KAPITAAMI STAYMI ..................................................................................................................... 116
RACHUNEK PRZEPYWW PIENINYCH ............................................................................................................................................ 118
PRZEPYWY Z DZIAALNOCI OPERACYJNEJ........................................................................................................................................ 119
PRZEPYWY Z DZIAALNOCI INWESTYCYJNEJ .................................................................................................................................... 123
PRZEPYWY Z DZIAALNOCI FINANSOWEJ ........................................................................................................................................ 124
ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. PYNNO .............................................................................................................................. 127
ANALIZA SPRAWNOCI ZARZDZANIA ........................................................................................................................................... 131
ROTACJA NALENOCI ........................................................................................................................................................................ 131
ROTACJA ZAPASW ............................................................................................................................................................................ 135
ROTACJA ZOBOWIZA ...................................................................................................................................................................... 139
CYKL OBROTU...................................................................................................................................................................................... 141
ROTACJA AKTYWW ........................................................................................................................................................................... 143
ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. ROTACJA................................................................................................................................. 144
ANALIZA ZADUENIA I OBSUGI DUGU ....................................................................................................................................... 147
POZIOM ZADUENIA ......................................................................................................................................................................... 147
DWIGNIA FINANSOWA...................................................................................................................................................................... 149
POKRYCIE ODSETEK ZYSKIEM .............................................................................................................................................................. 151
POKRYCIE ZOBOWIZA NADWYK FINANSOW ............................................................................................................................ 151
ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. ZDOLNO DO OBSUGI ZADUENIA I OCENA OGLNA ...................................................... 154
ANALIZA WACICIELSKA W PRZEDSIBIORSTWIE .......................................................................................................................... 157
ANALIZA DUPONT ............................................................................................................................................................................... 157
ANALIZA EKONOMICZNEJ WARTOCI DODANEJ ................................................................................................................................. 168
ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. ANALIZA DUPONT I EVA ......................................................................................................... 176

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

ANEKS NR 1. CZYNNIK SEZONOWOCI I JEGO WPYW NA WYNIKI PRZEDSIBIORSTWA (NA PRZYKADZIE BRANY BUDOWLANEJ). 180
ANEKS NR 2. SPECYFIKA BRANY I JEJ WPYW NA WYNIKI PRZEDSIBIORSTWA ................................................................................ 183
ANEKS NR 3. OPIS I DANE FINANSOWE NASZA FIRMA SP. Z O.O. .................................................................................................... 185
ANEKS NR 4. WARTOCI WSKANIKW FINANSOWYCH NASZA FIRMA SP. Z O.O. .......................................................................... 195
ANEKS NR 5. WYNIKI BRANY W KTREJ DZIAA NASZA FIRMA SP. Z O.O. ..................................................................................... 205
ANEKS NR 6. BILANS, RACHUNEK ZYSKW I STRAT, RACHUNEK PRZEPYWW PIENINYCH WG USTAWY O RACHUNKOWOCI.... 206

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

WPROWADZENIE
Tematyka poniszej ksiki obejmuje zaprezentowanie, w moliwie prostej i przystpnej
formie, zasad i technik analizy finansowej jednostek gospodarczych. Analiza finansowa
posuy nam do zrozumienia procesw jakie zachodz w przedsibiorstwie oraz uchwycenia
zalenoci midzy poszczeglnymi wielkociami finansowymi. Jej zadaniem jest uzyskanie
moliwie caociowego i syntetycznego obrazu firmy, jej stanu majtkowego i kapitaowego
czy te potencjau gospodarczego rozumianego jako zdolno do generowania nadwyek
finansowych.
Co istotne, dokonanie oceny sytuacji przedsibiorstwa pozwala pozna nie tylko obecny jej
stan, ale rwnie okreli moliwe do zrealizowania kierunki rozwoju w przyszoci
(przynajmniej w perspektywie krtkookresowej). Analiza jest dostarczycielem informacji dla
odbiorcw wewntrznych w przedsibiorstwie (mog to by jego waciciele i zarzdzajcy) a
take zewntrznych np. bankw finansujcych lub jego kontrahentw, chccych ustali stan
finansw firmy z ktr wsppracuj lub planuj nawiza kontakty gospodarcze.
W toku analizy korzysta si z usug rnorodnych instrumentw, a dokonuje si tego w
oparciu o dane rachunkowoci finansowej. Std podzia opracowania na dwie podstawowe
czci. W pierwszej czci opisane zostan gwne rda danych potrzebnych do analizy
finansowej (czyli generalnie sprawozdania finansowe sporzdzane na podstawie ustawy o
rachunkowoci). Czytelnik bdzie mie moliwo poznania znaczenia i treci poszczeglnych
pozycji skadajcych si na sprawozdania finansowe. To z kolei stanowi bdzie podstaw do
zastosowania tych rde danych w czci drugiej. W drugiej czci przystpimy do
zaprezentowania gwnych technik analizy finansowej. Nasza analiza obejmie podstawowe
obszary badania standingu finansowego jednostki gospodarczej, i bdzie suy ustaleniu
kluczowych punktw przedstawiajcych obraz istniejcego stanu. Dua waga zostanie
przypisana analizie pynnoci przedsibiorstwa (w tym strukturze przepyww pieninych),
ktra powinna by gwnym obszarem zainteresowania analizy, jako zasadniczego rda
informacji o zdolnoci jednostki gospodarczej do generowania czystego pienidza, i
kierunkw jego wydatkowania.
Przedstawione podejcie do analizy finansowej bdzie moliwie praktycznym, przy
uwzgldnieniu jej kluczowego celu, jakim jest poznanie standingu finansowego firmy, ale
jednoczenie przy osigalnych danych rdowych. Praktyczne podejcie oznacza, e caemu

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

opracowaniu towarzysz przykady liczbowe, ktre uatwi zobrazowanie przedstawionej

tematyki. Tematy cile powicone analizie finansowej bd odwoywa si do analizy
przykadowej firmy, a obliczeniom liczbowym towarzyszy bdzie odpowiedni komentarz. A
zatem przedstawiona teoria bdzie odwoywaa si do rozwiza praktycznych co pozwoli
lepiej zrozumie prezentowane zagadnienia. W poniszym opracowaniu zajmiemy si analiz
finansow jednostek gospodarczych z wyczeniem bankw i zakadw ubezpieczeniowych,
ktrych rachunkowo podlega innym zasadom.
Istotnym uzupenieniem ebooka s praktyczne narzdzia aplikacje finansowe
dedykowane dokonaniu szybkiej, a jednoczenie precyzyjnej analizy finansowej
dowolnego przedsibiorstwa, w szczeglnoci analizy wskanikowej. Aplikacje wystpuj
w rnych wersjach, ktre maj zrnicowany zakres informacji wejciowych oraz
uzyskiwanych danych. Wicej informacji i moliwo zamwienia aplikacji znajdziecie
Pastwo na stronie internetowej http://www.ebizcom.net.

Tymczasem zapraszam do lektury!

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

10

SPRAWOZDANIA FINANSOWE RDO DANYCH ANALIZY

FINANSOWEJ
USTAWA O RACHUNKOWOCI
Tematu analizy finansowej nie mona przedstawia bez omwienia podstawowych zasad
prowadzenia rachunkowoci, ale przede wszystkim bez poznania znaczenia wielkoci
finansowych, ktre stanowi podstaw wszelkich analiz. Przy stosowaniu metod analizy, a
pniej interpretacji ich wynikw nie mona obej si bez znajomoci podstawowych
wielkoci finansowych. Wyjanieniu ich treci ekonomicznej posuy ta cz niniejszej
ksiki.
Sprawozdanie finansowe bdzie dla nas podstaw do przeprowadzenia analizy
przedsibiorstwa. Z niego czerpie si dane do przeprowadzenia analizy finansowej
przedsibiorstwa, w kolejnych jej obszarach i wedug poszczeglnych kryteriw.
Sprawozdanie finansowe tworzy si na bazie dokonanych w cigu odpowiedniego okresu
czasu operacji ksigowych (w ksice bdziemy opiera si na danych za okresy roczne, ale
analiza moe obj praktycznie dowolny okres czasowy, w zalenoci od posiadanego
zakresu danych). A zatem og ksigowa znajduje swoje syntetyczne odbicie w
opracowanych po zakoczeniu okresu obrachunkowego sprawozdaniach finansowych.
Opracowania sprawozdania finansowego dokonuj suby ksigowe przedsibiorstwa, po
wczeniejszym przeprowadzeniu inwentaryzacji i przy zastosowaniu odpowiednich zasad
wyceny.
Oczywicie ustalenie prawidowoci wyceny majtku i okrelenia wyniku finansowego nie
naley do analityka, niemniej jednak w celu lepszego zrozumienia dziaa dokonywanych w
trakcie pniejszej analizy, oraz poznania wielkoci finansowych bdcych jej fundamentem,
warto przedstawi zawarto poszczeglnych czci sprawozdania finansowego.
Zasady rachunkowoci, w tym zasady sporzdzania sprawozda finansowych, okrela ustawa
o rachunkowoci (z dnia 29.09.1994r., z pniejszymi zmianami). Jest to podstawowy akt
prawny okrelajcy zasady polskiej rachunkowoci, na przestrzeni ostatnich lat czsto
podlegajcy modyfikacjom, co ma na celu przyblianie polskich zasad rachunkowoci do

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

11

standardw europejskich, a cilej midzynarodowych standardw rachunkowoci.

Przepisy ustawy o rachunkowoci stosuje si m.in. do majcych siedzib lub miejsce
sprawowania zarzdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
-

spek handlowych (osobowych i kapitaowych, w tym rwnie w organizacji) oraz

spek cywilnych, z zastrzeeniem pkt 2, a take innych osb prawnych,

osb fizycznych, spek cywilnych osb fizycznych, spek jawnych osb fizycznych
oraz spek partnerskich, jeeli ich przychody netto ze sprzeday towarw,
produktw i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosy co najmniej
rwnowarto w walucie polskiej 1.200.000 EURO (wg redniego kursu NBP, na
dzie 30 wrzenia roku poprzedzajcego rok obrotowy),

przedsibiorstw pastwowych.

Tu wymienilimy tylko najbardziej nas interesujce jednostki gospodarcze wszystkie

jednostki, ktre podlegaj ustawie okrela art. 2 ustawy o rachunkowoci.

PRZYKAD
Pan Jan Kowalski prowadzcy dziaalno pn. Moja firma w roku T prowadzi rachunkowo
w formie uproszczonej (w formie ksiki przychodw i rozchodw) i osign przychody
netto ze sprzeday towarw, produktw i operacji finansowych w wysokoci 4.840.000 z, tj.
w przeliczeniu 1.210.000 EUR (kurs PLN/EUR na 30.09 w roku T 4,00). Poniewa granica
1.200.000 EUR zostaa osignita, zatem w roku T+1 pan Kowalski jest zobligowany
prowadzi pen rachunkowo (tj. na podstawie przepisw ustawy o rachunkowoci).

PRZYKAD
Spka ABC z o.o. mimo, e osigna w roku T przychody netto ze sprzeday towarw,
produktw i operacji finansowych w wysokoci 4.400.000 z (1.100.000 EUR), rwnie bdzie
w roku T+1 prowadzi pen rachunkowo, bo jest spk prawa handlowego (mimo, e nie
osignito poziomu 1.200.000 euro).

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

12

Zgodnie z ustaw o rachunkowoci sprawozdanie finansowe skada si z 3 podstawowych

czci (art. 45 ust. 2 ustawy o rachunkowoci):
-

bilansu (stan majtku i rde jego sfinansowania),

rachunku zyskw i strat (zestawienie przychodw i kosztw dziaalnoci),

informacji dodatkowej.

Cz jednostek gospodarczych sporzdza dodatkowo wymienione poniej czci

sprawozdania finansowego:
-

zestawienie zmian w kapitale (funduszu) wasnym (art. 45 ust. 3 i art. 64 ust. 1

ustawy o rachunkowoci),

rachunek przepyww pieninych (art. 45 ust. 3 i art. 64 ust. 1 ustawy o

rachunkowoci),

oraz sprawozdanie z dziaalnoci jednostki (art. 45 ust. 4 ustawy o rachunkowoci).

Zestawienie zmian w kapitale i rachunek przepyww pieninych przygotowuj wszystkie

spki akcyjne, a take pozostae jednostki, ktre w poprzedzajcym roku obrotowym za
ktry sporzdzono sprawozdania finansowe, speniy co najmniej dwa z nastpujcych
warunkw (art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowoci):
a) rednioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pene etaty wynioso co najmniej 50
osb,
b) suma aktyww bilansu na koniec roku obrotowego stanowia rwnowarto w
walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro,
c) przychody netto ze sprzeday towarw i produktw oraz operacji finansowych za
rok obrotowy stanowiy rwnowarto w walucie polskiej co najmniej 5 000 000
euro.
Sprawozdanie z dziaalnoci jednostki sporzdzaj spki akcyjne i spki z ograniczon
odpowiedzialnoci.
Naley doda, e sprawozdanie finansowe musi zosta sporzdzone nie pniej ni w cigu 3
miesicy od dnia bilansowego (art. 52 ust. 1 ustawy o rachunkowoci), a take by
podpisane przez osob, ktrej powierzono prowadzenie ksig rachunkowych oraz kierownika
jednostki gospodarczej (jeli jednostk kieruje organ wieloosobowy wszyscy czonkowie
tego organu czyli np. czonkowie zarzdu spki; ewentualna odmowa podpisu wymaga

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

13

pisemnego uzasadnienia doczonego do sprawozdania).

PRZYKAD
Okres obrachunkowy firmy X nie pokrywa si z rokiem kalendarzowym i trwa od 1.
padziernika do 30. wrzenia roku nastpnego. Do kiedy powinna sporzdzi sprawozdanie
finansowe?
Zgodnie z ustaw o rachunkowoci 3 miesice po zakoczeniu roku obrachunkowego
(dzie bilansowy to 30. wrzenia), a wic do 31. grudnia.

W czci jednostek gospodarczych (speniajcych te same warunki, co w przypadku

sporzdzania rachunku przepyww pieninych i zestawienie zmian w kapitale)
sprawozdanie finansowe podlega jeszcze dodatkowo badaniu przez biegego rewidenta
(celem badania jest wyraenie opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe
jest zgodne z zastosowanymi zasadami rachunkowoci oraz czy rzetelnie i jasno przedstawia
sytuacj majtkow i finansow, jak te wynik finansowy badanej jednostki) i ogaszaniu w
Dzienniku Urzdowym Monitor Polski.
Badanie

biegego

rewidenta

dodatkowo

wzmacnia

wiarygodno

sprawozdania

finansowego, gdy polega ono dodatkowej, profesjonalnej ocenie pod wzgldem jego
zgodnoci z przepisami rachunkowoci oraz prawdziwoci przedstawionych tam wielkoci
finansowych.

PRZYKAD
Firma osigna w roku T (kurs PLN/EUR w roku T 4,00) przychody netto ze sprzeday
towarw, produktw i operacji finansowych w wysokoci 21.000.000 z, jej aktywa bilansowe
wyniosy na koniec roku 10.500.000 z, a rednioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pene
etaty wynioso 55 osb.
Sprawozdanie firmy bdzie wic podlega w roku T+1 badaniu biegego rewidenta oraz musi
dodatkowo zawiera zestawienie zmian w kapitale i rachunek przepyww pieninych, gdy
spenione s wszystkie 3 warunki, pomimo e tylko 2 s wymagane (przychody w przeliczeniu
wyniosy 5.250.000 euro, za aktywa 2.625.000 euro).

Sprawozdanie finansowe jednostki podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzajcy (np.

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

14

walne zgromadzenie w przypadku spki akcyjnej), nie pniej ni 6 miesicy od dnia

bilansowego. Oznacza to rwnie, e badanie przez biegego audytora musi skoczy si do
tego czasu, bo zatwierdzeniu moe podlega dopiero zaudytowane sprawozdanie.

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

15

CZCI SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

BILANS
Bilans to dokument, ktry przedstawia stany aktyww i pasyww, tj. z jednej strony majtku,
a z drugiej rde jego finansowania. Podstawowa zasada bilansu to rwnowaga midzy
aktywami a pasywami. A zatem:

AKTYWA = PASYWA
Bilans przedstawia stan poszczeglnych pozycji finansowych na konkretny moment np.
koniec roku obrotowego. Jest to o tyle istotne, e decyduje o pasywnym charakterze tego
sprawozdania. Naley mie zatem wiadomo, e jedna operacja ksigowa w dniu
nastpnym po dniu, na ktrym sporzdzono bilans, moe zmieni jego obraz, ale oczywicie
zawsze przy zachowaniu zasady rwnoci obu stron bilansu.

BILANS (w formie skrconej)

Aktywa
A. Aktywa trwae
I. Wartoci niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwae
III. Nalenoci dugoterminowe
IV. Inwestycje dugoterminowe
V. Dugoterminowe rozliczenia midzyokresowe (w tym m. in.: aktywa z tytuu odroczonego
podatku dochodowego)
B. Aktywa obrotowe
l. Zapasy
II. Nalenoci krtkoterminowe (w tym m. in.: z tytuu dostaw i usug, z tytuu podatkw,
dotacji, ce, ubezpiecze spoecznych i zdrowotnych oraz innych wiadcze)
III. Inwestycje krtkoterminowe (w tym m. in.: udziay lub akcje, inne papiery wartociowe,
udzielone poyczki, rodki pienine i inne aktywa pienine)

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

16

IV. Krtkoterminowe rozliczenia midzyokresowe

Pasywa
A. Kapita (fundusz) wasny
l. Kapita (fundusz) podstawowy
II. Nalene wpaty na kapita podstawowy (wielko ujemna)
III. Udziay (akcje) wasne (wielko ujemna)
IV. Kapita (fundusz) zapasowy
V. Kapita (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostae kapitay (fundusze) rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w cigu roku obrotowego (wielko ujemna)
B. Zobowizania i rezerwy na zobowizania
I. Rezerwy na zobowizania (w tym m. in.: rezerwa z tytuu odroczonego podatku
dochodowego, rezerwa na wiadczenia emerytalne i podobne)
II. Zobowizania dugoterminowe (w tym m. in.: kredyty i poyczki, z tytuu emisji dunych
papierw wartociowych)
III. Zobowizania krtkoterminowe (w tym m. in.: z tytuu dostaw i usug, kredyty i poyczki,
z tytuu emisji dunych papierw wartociowych, zobowizania wekslowe, z tytuu
podatkw, ce, ubezpiecze i innych wiadcze, z tytuu wynagrodze, fundusze specjalne)
IV. Rozliczenia midzyokresowe (w tym m. in.: ujemna warto firmy)

Dalej omwione zostan w syntetyczny sposb poszczeglne pozycje bilansu. Poznamy

struktur aktyww i pasyww oraz znaczenie kolejnych czci tego sprawozdania.

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

17

AKTYWA
Aktywa to najkrcej mwic, posiadany przez jednostk gospodarcz majtek. S to
kontrolowane przez jednostk zasoby majtkowe o wiarygodnie okrelonej wartoci,
powstae w wyniku przeszych zdarze, ktre spowoduj w przyszoci wpyw do jednostki
korzyci ekonomicznych. Korzyci, o ktrych tu mowa wynikaj np. z wykorzystania
skadnikw majtku w procesie wytwrczym, zuyciu ich w jego trakcie, oddania ich w
najem, dzieraw, uzyskiwania od nich dywidend, odsetek czy dokonywania za ich pomoc
zakupw. Wszystkie te dziaania s wykonywane celem osigania efektu gospodarczego.
Przykadowo majtek przedsibiorstwa mog stanowi: grunty, budynki, maszyny, rodki
transportu, zapasy surowcw, papiery wartociowe czy te rodki pienine.
Podstawowy podzia aktyww to podzia na aktywa trwae i obrotowe. Klasyfikacja ta jest
przeprowadzona wedug zasady: od najmniej do najbardziej pynnych skadnikw majtku
(wyznacznikiem pynnoci jest tutaj moliwo zamiany na gotwk). Aktywa trwae to
zasadniczo majtek, ktry wykorzystywany jest w przedsibiorstwie przez okres co najmniej
jednego roku, a aktywa obrotowe przez okres do jednego roku (s wyjtki, o ktrych
powiemy w dalszej treci ksiki). Std wanie pojawi si podzia niektrych pozycji na
dugo i krtkoterminowe np. nalenoci dugoterminowe (w aktywach trwaych) i
krtkoterminowe (w aktywach obrotowych).

AKTYWA OGEM:
A. AKTYWA TRWAE
B. AKTYWA OBROTOWE

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

18

AKTYWA TRWAE
Aktywa trwae (inaczej majtek trway) to s te skadniki majtku, ktrych przewidywany
okres wykorzystania gospodarczego jest duszy ni rok, i ktrych nie wykorzystuje si w
jednym cyklu produkcyjnym, lecz su gospodarczemu wykorzystaniu w duszym okresie.
Jednym sowem to najmniej pynne aktywa (lub wrcz niepynne) co znaczy, e ich
ewentualna zamiana na gotwk trwaa by najduej lub, w niektrych przypadkach, by
moe byaby nawet niemoliwa.

WARTOCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

Wartoci niematerialne i prawne stanowi wszelkie prawa majtkowe przeznaczone do
wykorzystania gospodarczego (o przewidywanym okresie ekonomicznej uytecznoci
duszym ni rok). S to prawa, a wic jest to majtek nie posiadajcy charakteru
materialnego.
W szczeglnoci mog to by:
-

autorskie prawa majtkowe,

prawa pokrewne,

licencje,

koncesje,

programy komputerowe,

prawa do wynalazkw, patentw, znakw towarowych, wzorw uytkowych oraz

zdobniczych,

i knowhow (czyli prawa do wykorzystania wiedzy w dziedzinie produkcji, organizacji

czy technologii).

Do wartoci niematerialnych i prawnych zaliczane s rwnie koszty, na tyle dugotrwae, e

ich jednorazowe rozliczenie w zbyt mocny sposb wpynoby na wynik przedsibiorstwa
koszty zwizane z pracami majcymi na celu unowoczenienie lub ulepszenie produktw i
procesw technologicznych.
Warto niematerialne i prawne wycenia si wg ceny nabycia (mwic prociej po tyle ile
zapacono przy ich zakupie) lub kosztu wytworzenia (tyle ile wydano na ich wytworzenie).
Do wartoci niematerialnych i prawnych wlicza si rwnie pozycj o nazwie warto firmy.
Jest to nadwyka ceny nabycia okrelonej jednostki lub zorganizowanej jej czci nad

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

19

wartoci rynkow poszczeglnych skadnikw majtkowych (netto czyli aktywa

pomniejszone o zobowizania), przejtych od tej jednostki na skutek zakupu, przejcia do
odpatnego korzystania albo wniesienia do spki. Wyjanimy to na poniszym przykadzie.

PRZYKAD
W ramach prywatyzacji przedsibiorstwa pastwowego ABC nastpio przejcie jego
majtku do uytkowania przez spk ABC S.A., na zasadzie leasingu majtku od Skarbu
Pastwa. ABC S.A. zakupio majtek za cen 1.200.000 z.
Warto rynkowa poszczeglnych skadnikw firmy nabywanej wynosia:
-

majtek trway 1.500.000 z,

zapasy 200.000 z,

nalenoci 300.000 z

zobowizania 1.000.000 z.

Std warto rynkowa majtku netto (co oznacza rnic midzy aktywami a
zobowizaniami) wyniosa 1.000.000 z (1.500.000+200.000+300.0001.000.000).
Rnica midzy cen nabycia a nisz wartoci rynkow netto zakupionego majtku to
200.000 z (1.200.0001.000.000).
Oznacza to, e po dokonaniu transakcji ABC S.A. wprowadzi do swojego bilansu nastpujce
pozycje

aktywa
majtek trway

pasywa
1.500.000 z zobowizania

1.000.000 z

nalenoci

300.000 z zobowizanie

zapasy

200.000 z Pastwa z tytuu zakupu majtku

warto firmy

200.000 z

suma

2.200.000 z suma

wobec

Skarbu
1.200.000 z

2.200.000 z

Przy okazji wida, e zachowana zostaa zasada rwnoci aktyww i pasyww, o ktrej
wczeniej wspomniano.

Jak wida w powyszym przykadzie, nabywca paci wicej ni wynika to z rynkowej wyceny

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

20

majtku. A zatem musi istnie jaka ukryta warto, za ktr dodatkowo paci. Nadwyka
ceny nabycia nad wartoci netto majtku jest wanie rodzajem dodatkowej wartoci firmy,
oznaczajcej jej renom, mark, potencja rynkowy, potencja kadry, lub sum tych
czynnikw.

RODKI TRWAE
rodki trwae to rzeczowe aktywa trwae, o przewidywanym okresie ekonomicznej
uytecznoci duszym ni rok, kompletne, zdatne do uytku i przeznaczone na potrzeby
jednostki. W szczeglnoci mog stanowi je:
-

nieruchomoci (w tym grunty, prawo uytkowania wieczystego gruntu, budowle i

budynki, a take bdce odrbn wasnoci lokale, spdzielcze wasnociowe
prawo do lokalu mieszkalnego oraz spdzielcze prawo do lokalu uytkowego),

maszyny, urzdzenia,

rodki transportu,

ulepszenia w obcych rodkach trwaych,

oraz inwentarz ywy.

rodki trwae wycenia si, podobnie jak wartoci niematerialne i prawne, wedug ceny
nabycia lub kosztu wytworzenia.
Specyficznym rodzajem rzeczowego majtku trwaego s rodki trwae w budowie to
inaczej mwic rodki trwae w okresie ich budowy, montau lub ulepszenia ju istniejcego
rodka trwaego (zamiennie mona je rwnie nazywa inwestycjami rozpocztymi). rodki
trwae w budowie stanowi t cz majtku trwaego, ktra w danym momencie nie
uczestniczy w procesie wytwrczym. Po zakoczeniu inwestycji (np. budowy) taki rodek
staje si typowym skadnikiem wytwrczego majtku trwaego, uczestniczcym w toku
produkcji. Wwczas pojawi si w pozycji rodki trwae.
Wartoci niematerialne i prawne oraz rodki trwae (poza gruntem, oprcz wyjtkowych
przypadkw np. gdy podlega eksploatacji odkrywkowej) w bilansie wykazuje si w wartoci
netto tj. po skorygowaniu ich o odpisy amortyzacyjne. Rzeczowy majtek trway
charakteryzuje bowiem to, e podlega on stopniowemu umorzeniu (czyli staej utracie
wartoci), co oznacza, e od poszczeglnych jego skadnikw (z pewnymi wyjtkami np.
grunty, rodki w budowie) naliczana jest amortyzacja, ktra przedstawia wielko tego
zuycia. Amortyzacja jest kosztem (wystpujcym w rachunku zyskw i strat o ktrym

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

21

powiemy szczegowo w dalszej czci ksiki) i stanowi odpis wartoci majtku, ktry musi
by dokonywany w stosunku do zuycia fizycznego lub moralnego rodka trwaego.
Ustawa o rachunkowoci zawiera oglne wytyczne dotyczce wielkoci stosowanych
odpisw poza tym, e okrela przyblione wielkoci stawek amortyzacyjnych, nakazuje aby
przy ich ustaleniu pod uwag wzi:
liczb zmian, na ktrych pracuje rodek trway,
tempo postpu technicznoekonomicznego,
wydajno rodka trwaego mierzona liczb godzin jego pracy lub liczb wytworzonych
produktw albo innym waciwym miernikiem,
prawne lub inne ograniczenia czasu uywania rodka trwaego,
przewidywan przy likwidacji cen sprzeday netto istotnej pozostaoci rodka trwaego
Zuycie fizyczne to oczywicie zuycie materialne gdy np. czci maszyny ulegaj zuyciu lub
zniszczeniu w trakcie ich eksploatacji. Za zuycie moralne wystpuje w sytuacji, gdy na
rynku pojawia si nowoczeniejsza maszyna bardziej wydajniejsza od starej, w zwizku z
czym stara maszyna w sposb poredni traci swoj warto (lub jej cz).
Amortyzacja, mimo e jest kosztem nie jest wydatkiem (w przeciwiestwie do innych
kosztw, nie wie si z wydatkowaniem pienidzy, bo jest tylko ksigowym odpisem
majtku) i staje si rodzajem nadwyki pieninej pozostajcej do dyspozycji
przedsibiorstwa, ale ktra z definicji nie powinna by wydatkowana na dowolny cel. Cel
dokonywania odpisw amortyzacyjnych jest bowiem cile okrelony. Poniewa rodki
trwae zuywaj si (a wielko amortyzacji odzwierciedla, przynajmniej w przyblieniu,
kwotow warto tego zuycia), to aby potencja majtkowy jednostki gospodarczej nie
zmniejsza si, potrzebne s nakady inwestycyjne (np. w formie zakupu nowych rodkw
trwaych, lub te modernizacji ju istniejcych) w wysokoci co najmniej rwnej wielkoci
zuycia.
I wanie nadwyka tworzona z odpisw amortyzacyjnych ma suy poniesieniu tych
nakadw. Zatem, przedsibiorstwo, dokonujc amortyzacji majtku uzyskuje rodki na
odtworzenie starzejcych si rodkw trwaych.
Oczywicie jednostka gospodarcza nie ma obowizku ponoszenia nakadw inwestycyjnych
na odtworzenie majtku trwaego w wysokoci dokonanych odpisw amortyzacyjnych,
jednake brak takowych bdzie obnia jako majtku, a w konsekwencji zdolnoci
produkcyjne, jako wyrobw, a w dalszym rezultacie prowadzi by moe do utraty rynku

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

22

odbiorcw. O tym jaka jest polityka firmy w tym wzgldzie decyduj jej zarzdzajcy, ale
musz oni bra pod uwag to, e brak nakadw na inwestycje jest polityk krtkowzroczn
(by moe na pocztku pozwoli to zaspokoi inne cele np. wypat zysku przez wacicieli, ale
na dusz met, prawie na pewno osabi pozycj rynkow przedsibiorstwa). O tym jak
sprawdzi jakie s relacje midzy amortyzacj a nakadami na inwestycje powiemy przy
okazji analizy rachunku przepyww pieninych.
O warto sumy dotychczasowej amortyzacji (czyli warto umorzenia) pomniejsza si
warto pocztkow rodka trwaego, zwan wartoci brutto. A wobec tego warto
rodka trwaego w bilansie to warto pocztkowa pomniejszona o dotychczasow
amortyzacj, czyli w efekcie warto netto.

PRZYKAD
Maszyn stanowic rodek trway zakupiono (np. za wasne rodki) i wprowadzono do
majtku w czerwcu roku T w cenie nabycia 600.000 z. Od lipca rozpoczto jego amortyzacj
(roczna stawka amortyzacyjna wynosi 10%, przyjto liniow metod amortyzacji tj. sta w
caym okresie). Roczna amortyzacja maszyny wynosi 60.000 z (10% od 600.000 z). Wg stanu
na koniec roku T umorzenie maszyny (czyli suma amortyzacji) wynosio 30.000 z (600.000 *
10% * 0,5 roku).

Amortyzacja jest wykazywana w rachunku zyskw i strat, o ktrym dopiero powiemy w

dalszej czci ksiki, a teraz jedynie zaznaczmy, e amortyzacja jest kosztem czyli wpywa
ze znakiem ujemnym na wynik finansowy przedsibiorstwa. Z kolei wynik finansowy netto
jest czci kapitaw wasnych w pasywach bilansu.

w rachunku zyskw i strat (od lipca do grudnia):

koszty operacyjne = amortyzacja
wynik finansowy
* przy zaoeniu braku innych operacji

30.000 z
30.000 z*

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

23

w bilansie stan na koniec roku T:

aktywa
rodki trwae

pasywa
570.000 z* kapita zakadowy
wynik netto

suma

570.000 z suma

600.000 z
30.000 z
570.000 z

* = rodki trwae brutto (warto pocztkowa) minus dotychczasowa amortyzacja = 600.000

z 30.000 z

PRZYKAD
Firma posiada nastpujce rodki trwae oraz wartoci niematerialne i prawne:
nieruchomo gruntow (bdca wasnoci firmy), o wartoci pocztkowej 900.000 z,
nieruchomo gruntowa w wieczystym uytkowaniu, o wartoci pocztkowej 100.000 z
(dotychczasowe umorzenie prawa wieczystego uytkowania 10.000 z)
budynek biurowy (znajdujcy si na tej nieruchomoci gruntowej) o wartoci pocztkowej
2.000.000 z (dotychczasowe umorzenie, czyli dotychczasowa amortyzacja, wynosi 300.000
z),
budynek magazynowoprodukcyjny (znajdujcy si na tej nieruchomoci gruntowej) o
wartoci pocztkowej 4.000.000 z (umorzenie 400.000 z),
maszyn produkcyjn MP1 o wartoci pocztkowej 1.500.000 z (umorzenie 600.000 z),
maszyn produkcyjn MP2 o wartoci pocztkowej 1.900.000 z (umorzenie 740.000 z),
samochd dostawczy o wartoci pocztkowej 500.000 z (umorzenie 300.000 z),
licencj na 10 lat na prowadzenie produkcji o wartoci pocztkowej 3.000.000 z
(umorzenie 1.200.000 z).

Warto netto majtku (czyli warto, w ktrej bdzie wykazany w bilansie) wynosi:
nieruchomo gruntowa (bdca wasnoci firmy) 900.000 z (grunt taki nie podlega
amortyzacji),
nieruchomo gruntowa w wieczystym uytkowaniu 90.000 z tj. 100.000 minus 10.000 z
(jest de facto warto wieczystego uytkowania nieruchomoci),
budynek biurowy 1.700.000 z tj. 2.000.000 minus 300.000 z,
budynek magazynowoprodukcyjny 3.600.000 z,

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

24

maszyna produkcyjna MP1 900.000 z,

maszyna produkcyjna MP2 1.160.000 z,
samochd dostawczy 200.000 z,
licencja 1.800.000 z.

Suma wartoci brutto (pocztkowej) wynosi 13.900.000 z, za umorzenia 3.550.000 z.

Mona powiedzie, e majtek firmy jest w 25,5% umorzony (3.550.000/13.900.000).

NALENOCI
Zanim w ogle dokonamy podziau na nalenoci dugo i krtkoterminowe powinnimy
krotko scharakteryzowa co to takiego s w ogle nalenoci. Nalenoci to inaczej mwic
rodki przynalene jednostce od jej kontrahentw (tj. nalenoci handlowe za sprzedane
wyroby i usugi), budetu pastwa (np. podatek VAT do zwrotu), czasem np. pracownikw (z
tytuu udzielonych im zaliczek czy poyczek).
Jak powstaje naleno przedstawimy na poniszym przykadzie. Gdy firma sprzedaje swj
produkt, dokonuje jego wydania nabywcy i wystawia faktur. W momencie wystawienia
faktury powstaje przychd ze sprzeday (w rachunku zyskw i strat, o czym jeszcze powiemy
w dalszej czci ksiki), a jeli zapata nie nastpuje natychmiast, rwnolegle powstaje w
naleno (czyli odroczona w czasie patno z tytuu dokonanej sprzeday). W gospodarce
wolnorynkowej codzienn praktyk jest sprzeda przy zastosowaniu wyduonych terminw
patnoci. Std nalenoci z tytuu dostaw i usug to inaczej mwic ta cz sprzeday firmy,
ktra nie zostaa jeszcze opacona, czyli jest nalena do zapaty terminie przyszym.

PRZYKAD
Jednostka gospodarcza dokonaa sprzeday swoich wyrobw kontrahentowi na czn kwot
1.000 z netto (dla uproszczenia przyjmiemy, e ta sprzeda podlega podatkowi VAT wg
stawki 0% czyli podatek VAT naleny nie wystpi) i wystawia na taka kwot faktur. Poow
ceny (500 z) kontrahent zapaci w gotwce, drug poow (500 z) ma zapaci w przecigu
30 dni.

Przychd z tytuu sprzeday jest wykazywany w rachunku zyskw i strat, o ktrym powiemy

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

25

w dalszej czci ksiki, i wpywa ze znakiem dodatnim na wynik finansowy przedsibiorstwa.

Z kolei wynik finansowy netto jest czci kapitaw wasnych w pasywach bilansu.

W rachunku zyskw i strat:

przychd ze sprzeday netto

1.000 z

wynik netto*

1.000 z

* przy zaoeniu, e jest to jedyna operacja w firmie, wynik netto bdzie rwny przychodom
(gdy zakadamy brak kosztw)

W bilansie:
aktywa

pasywa

rodki pienine

500 z wynik netto

nalenoci

500 z

suma

1.000 z suma

1.000 z

1.000 z

Nalenoci odzwierciedlaj wic t cz sprzeday, ktra nie zostaa jeszcze zapacona i jest
nalena do zapaty w przyszoci.

Nalenoci dugoterminowe (stanowice cz majtku trwaego) to wszystkie nalenoci z

terminem wymagalnoci powyej 12 miesicy (std nazwa dugoterminowe), poza
nalenociami z tytuu dostaw i usug (ktre w caoci naley zaliczy do krtkoterminowych,
bez wzgldu na termin zapaty co wynika z wymogu ustawy o rachunkowoci). Mog to by
rwnie kwoty umowne zatrzymane przez kontrahentw z tytuu gwarancji waciwego
wykonania robt (w przypadku dugoletnich kontraktw), kwoty nalenoci z tytuu leasingu
finansowego (u leasingodawcw) i nalenoci od jednostek, z ktrymi zawarte jest
postpowanie ukadowe na spat wierzytelnoci.
Przy okazji nalenoci omwione zostan od razu nalenoci krtkoterminowe. Naley
jednak pamita, e s one czci majtku obrotowego, o ktrym mowa bdzie w dalszej
czci ksiki.

NALENOCI KRTKOTERMINOWE
Nalenoci krtkoterminowe to wszystkie nalenoci z tytuu dostaw i usug, bez wzgldu na

Wszelkie prawa autorskie i wydawnicze zastrzeone.

Darmowe rozpowszechnianie niniejszego ebooka,
stanowicego fragmenty penego wydania, jest dozwolone.

Copyright by

aplikacje finansowe dla profesjonalistw

www.e-bizcom.net
serwis o finansach przedsibiorstwa
www.analizafinansowa.org

ISBN 978-83-920280-8-6
Wydanie 2 rozszerzone