WYKAD KRATOWNICE (E.Superniak) Przede wszystkim obiekty paskie, ale take przestrzenne.

. Dwigarem kratowym jest ukad prostoliniowych prtw, w ktrych wystpuj tylko siy osiowe (rozciganie lub ciskanie) Spenienie tego warunku jest moliwe, gdy: osie cikoci prtw s proste osie cikoci prtw zbiegajcych si w wzach, s poczone wsposiowo poczenie prtw w wzach s przegubowe (bez tarcia) obcienie w postaci si skupionych jest przyoone tylko w wzach Pas grny wygity. NIE z odcinkw prostych. W szczegowej analizie przyjmujemy ciar wasny i wywoane nim momenty zginajce. W analizie statycznej szczeglnie wstpnej, dwigara kratowego mona posugiwad si zastpczymi schematami np: belka, rama uk. Schemat rzeczywisty: Schemat zastpczy:

Przy tym prt zastpczy umieszcza si w linii wsplnego rodka cikoci obydwu pasw.

Stopieo statycznej niewyznaczalnoci kratownic paskich oblicza si ze wzoru: p - liczba prtw rozmieszczenie prtw musi zapewniad sztywnod obiektowi! k - liczba stopni swobody wza: k=2 dla kratownicy paskiej, k=3 dla kratownicy przestrzennej w - liczba wzw r - liczb skadowych reakcji podporowych s > 0 statycznie niewyznaczalna s < 0 geometrycznie zmienna s=0 statycznie wyznaczalna

Zastosowanie kratownic paskich: dwigary (podcigi stropowe i dachowe, rygle ram, belki gwne mostw) wizary dachowe patwie ramy kratowe (rzadko, duo atwiej wykonad supy z HEB) chtnie stosowane, jako konstrukcje dachowe o formie owalnej. Zastosowanie kratownic przestrzennych: konstrukcje wie i masztw dwigarw powokowych, kopu przekrycia strukturalne supy przesyowe linii energetycznych supy kolejek linowych supy wsporcze rnych budowli i budynkw (np. Radioteleskop) Zalety konstrukcji kratowych dua sztywnod w paszczynie skratowania mniejsze w porwnaniu z belkami penociennymi zuycie stali atwod dostosowania ksztatu do wymagao uytkowych i architektonicznych Wady konstrukcji kratowych znaczna pracochonnod wykonania wynikajca z duej liczby prtw oraz ksztatowania wzw wiksza wraliwod na rodowisko korozyjne (wzy kratownic s czsto lokalnymi ogniskami korozji) maa odpornod na zagroenie ogniowe w czasie poaru ze wzgldu na niewielki przekrj Stosowanie dwigarw kratowych zamiast penociennych jest ekonomicznie uzasadnione wtedy, gdy jest dua rozpitod przsa. Zwykle przyjmuje si za granic rozpitoci L=21m (dla blachownic). Dla ksztatownikw gorcowalcowanych granic jest 12m (ksztatowniki walcowane s racjonalne przy 6m, dla 8 m ju lepiej belki aurowe do 12m potem kratownice) Jako kryteria oceny ekonomicznej bierze si koszt: zuycia materiaw wykonawstwa warsztatowego transportu montau konstrukcji zabezpieczeo antykorozyjnych Naley zawsze brad pod uwag wiksz wraliwod na zniszczenie dwigarw kratowych wzgldem dwigarw penociennych. Czste awarie kratownic zdarzaj si z powodu: Pknid kruchych blach wzowych lub prtw rozciganych tu przy blachach wzowych, wskutek cznego dziaania ostrych karbw konstrukcyjnych oraz napreo wasnych spawalniczych. Sporo hal si z tego powodu posypao. Uwaad na odpowiednie zrnicowanie elementw przeznaczonych do montau. atwo o pomyki. Optymalizacja bywa niebezpieczna. Rnica wymiarw powinna byd, co najmniej, co drugi stopieo. Wyboczenia prtw ciskanych wskutek duej ich smukoci O geometrycznej zmiennoci ukadu decyduje nie tylko liczba prtw i wizi zewntrznych, ale te ich rozmieszczenie. Zawsze naley zbadad czy ktra z jej czci nie jest przesztywniona kosztem innej czci.

Kratownice skadaj si z: Prtw zewntrznych zwanych pasami Prtw wewntrznych czyli wykratowania (supki i krzyulce)

Rodzaje wykratowania: V krzyulcowe, zoone z krzyulcw na przemian rozciganych i ciskanych nachylonych do pasa pod ktem 45-50

N - supkowo-krzyulcowe, zoone ze supkw i krzyulcw nachylonych jednostronnie w kadej poowie przsa pod ktem 3545

V ze supkami stosowane w przypadku silnego obcienie pasa. Supki zmniejszaj dugod wyboczeniow obcianego pasa. Wykratowanie drugorzdne najczciej spotykane w mostownictwie. Skracane s te dugoci wyboczeniowe krzyulcw.

Ksztaty kratownic dachowych Projektowanie kratownicy dachowej rozpoczyna si od ustalenia jej geometrii. Do tego celu uwzgldniamy - rodzaj pokrycia dachowego - wymagany spadek poaci dachowej dostosowany do rodzaju pokrycia (przy maym spadku tworz si zagbienia w ktrych gromadz si wszystkie nieszczcia) - rodek transportu dwigarw z wytwrni na plac budowy - sposb podparcia kratownicy. Wysokod kratownicy, lub jej elementw wysykowych naley dobrad do gabarytw rodka transportowego. Szerokod i wysokod adunku drogowego nie powinna przekraczad 2,5m Maksymalna wysokod adunku kolejowego wynosi 3,23m natomiast szerokod B elementu zaley do dugoci elementu L i maleje od B=3,1m przy L=12m do B=1,8 przy L=43m. Transport duszy ni 12m trzeba juz zgaszad do zarzdcy drg. Kratownice: trjktne (do 15m domki jednorodzinne, daszki osonowe) <- prostoktne (jako patwie, stenia H=(1/15-1/10)l trapezowe (obecnie uwielbiamy dwigary dwutrapezowe, samostateczne nie wymagaj zabezpieczenia na wypadek wychylenia z paszczyzny, stosowane przy rozpitciach)

Przemieszczenie wza rodkowego kratownicy oblicza si z wzoru: liAi dugod i pole przekroju poprzecznego i-prta n - liczba prtw w kratownicy Ni - sia osiowa w i-tym prcie od obcienia zewntrznego N1i sia osiowa w i-tym prcie od siy jednostkowej, przyoonej w miejscu i na kierunku poszukiwanego przemieszczenia Wykonuje si wstpn strzak dla zmniejszenia przemieszczeo.

Do obliczeo podniesienia wykonawczego stosuje si wzory uproszczone, liczc ugicie w rodku rozpitoci przsa belki zastpczej o momencie bezwadnoci Ip

Dugoci wyboczeniowe prtw kratownicy Pasa ciskanego (grnego) Krzyulca Supka Wspczynniki b,c,d zalenie od schematu rozmieszczenia tnikw pionowych. Patwie usztywniaj przy wyboczeniu z paszczyzny kraty. Tnik pionowy usztywnia przy wyboczeniu z paszczyzny kraty pas dolny. Wzy usztywniaj przy wyboczeniu w paszczynie kraty PN-B mwi, e tniki nie powinny byd rzadziej, ni co 15m. ZAPAMITAJMY TO NA WIEKI ebro paskownik lub ksztatownik przyczony do blachy w celu zapewnienia jej statecznoci lub wzmocnienia ebra podune ebra poprzeczne Przekrj brutto bez eber Dwigar homogeniczny blachownica, ktrej pasy i rodnik z tego samego materiau Dwigar hybrydowy - blachownica, ktrej pasy z materiau o wyszej wytrzymaoci ni rodnik

WYKAD Elementy ciskane zoone, elementy mimorodowo ciskane, zakotwienia supw (A.Perlioski)

Supy wielogaziowe najczciej wykonywane z ksztatownikw walcowanych. Ksztatujc taki przekrj naley pamitad o odpowiedniej odlegoci midzy gaziami pozwalajcej na wykonanie nowych powok antykorozyjnych min 80mm.

Gazie (pasy) tworz trzon, poczone s przewizkami lub skratowaniem O materiaowa przecina materia, z ktrego wykonane s gazie O swobodna - ze wzgldu na moliwod swobodnego ksztatowania, rozmieszczamy j tak, by decydowaa nonod wzgldem osi materiaowej, ktrej nie jestemy zmienid. O swobodna moe prowadzid do zmiany momentu bezwadnoci, smukoci supa Przewizki w postaci pytek czcych gazie w poziomie.

Postanowienia oglne: 1.Pasy s rwnolege (wic nie dotyczy supw zbienych), a przedziay modularne wynikajce ze skratowania lub przewizek jednakowe 2.Minimalna liczba podziaw w elemencie wynosi trzy. 3.Elementy zoone ciskane, podparte przegubowo na koocach projektuje si przyjmujc, e: - element traktuje si jak sup ze wstpn imperfekcj - deformacje spryste skratowania i przewizek uwzgldnia si za pomoc cigej (rozmytej) sztywnoci postaciowej supa SV

Szczegy konstrukcyjne supy skratowane: zaleca si, aby pojedyncze ukady skratowania w przeciwlegych, rwnolegych cianach elementu zoonego miay geometri zgodn; w przeciwnym razie naley brad pod uwag wpyw skrcania (Rysunek 6.10), zaleca si stosowanie przepon z cigien na koocach skratowania, w miejscu braku cigoci oraz w miejscu poczeo z innymi elementami (su usztywnieniu na skrcanie) Skratowanie zgodne (zalecane) Przeciwstawne ukady skratowania

Szczegy konstrukcyjne supy z przewizkami: na koocach elementu stosuje si przewizki skrajne, przewizki w paszczyznach rwnolegych rozmieszcza si naprzeciw siebie, dodatkowe przewizki stosuje si w miejscach przyoenia obcieo lub przyczenia steo bocznych. Czasem jako skratowanie moe suyd nawet wygity w kilku miejscach prt Sztywnod na cinanie (Sv)

Wszystkie rodzaje prtw zoonych charakteryzuj si ma sztywnoci (du podatnoci) na cinanie. Miar deformacji postaciowej jest kt deformacji prta

Sztywnod postaciowa zaley od liczby paszczyzn skratowania, rozstawu elementw wykratowania, rozstawu gazi i dugoci elementu, momentu bezwadnoci pasa

Sztywnod postaciowa supa z przewizkami: gdzie: Ich moment bezwadnoci przekroju pasa w paszczynie ukadu, Ib moment bezwadnoci przekroju jednej przewizki w paszczynie ukadu, n liczba paszczyzn przewizek. Obcienie naley sprowadzid na pojedyncz ga w odpowiedniej paszczynie N(ch,Ed) Czon Ned/Ncr uwzgldnia wraliwod na efekty drugiego rzdu. Po sprawdzeniu nonoci gazi naley sprawdzid te nonod skratowania Warunek statecznoci pasw:

Przewizki Jako czenie przewizek stosujemy spoiny pachwinowe lub poczenia rubowe cierne.

Przewizki s naraone na cicie w poowie swojej dugoci. Pracuj gwnie na cinanie. Pasy i przewizki oraz ich zcza wymiaruje si na siy i momenty obliczone dla poszczeglnych przedziaw.

Supy: Najwiksze deformacj wystpuj na koocach supa poddanego ciskaniu.

Gowice supw zoonych: na koocu jest przewizka czca obie gazie. Gdy poczenie przegubowe pytka centrujca przekazujca obcienie na przepon.

Podstawy supw: Niekiedy trzeba wykonad osobne podstawy dla obu gazi. W jednej pojawia si sia rozcigajca, w drugiej ciskajcej naley o tym pamitad.

Elementy mimorodowo ciskane Obcienie mimorodowe moe wynikad z zamierzonego mimorodowego przyoenia siy (stay wykres momentw) Moe byd wynikiem obcienia poziomego (np. trzsienie ziemi, przejazd samochodu) Dodatkowe obcienie na mimorodzie wynikajce z zastosowania transportu (np. suwnice) Czasem elementy s wygite, co powoduje moment.

Stosuje si niesymetryczne przekroje, gdy rozkad obcieo jest niesymetryczny. Zwichrzenie wystpuje zawsze przy zginaniu wzgldem osi wikszej wytrzymaoci.

Przemieszczenia poziome konstrukcji nie powinny przekraczad: w ukadach jednokondygnacyjnych (bez suwnic): H/150 w ukadach wielokondygnacyjnych: H/500 gdzie: H - poziom rozpatrywanego rygla wzgldem wierzchu fundamentw

Zakotwienie supw: Obliczeniow nonod przy zginaniu Mj,Rd podstawy supa mimorodowo ciskanego wyznaczamy pomijajc opr betonu pod rodnikiem supa

Zalenie od mimorodu przyoenia si na podstaw, mog w niej powstad rne rozkady napreo. Moe powstad odrywanie. Gniazdo, w ktrym kotwimy sup wypeniamy zapraw majc zapewnid dobr wspprac supa z fundamentem i przeniesienie si poprzecznych na fundament Do obliczeo stosujemy nastpujce parametry: Nonod na rozciganie lewostronnej czci wza (podstawy supa): FT,l,Rd = min (Ft,wc,Rd; Ft,pl,Rd) Nonod na rozciganie prawostronnej czci wza (podstawy supa): FT,r,Rd = min (Ft,wc,Rd; Ft,pl,Rd) Nonod na ciskanie lewostronnej czci wza (podstawy supa): FC,l,Rd = min (Fc,pl,Rd; Fc,fc,Rd) Nonod na ciskanie prawostronnej czci wza (podstawy supa): FC,r,Rd = min (Fc,pl,Rd; Fc,fc,Rd) WYKAD Hale stalowe (A.Perlioski) Podzia hal: Z uwagi na liczb naw: o jednonawowe, o wielonawowe, Z uwagi na konstrukcj elementw: o kratowe supy, dwigary o penocienne - rygle, supy blachownicowe Z uwagi na transport: o bez transportu, o z transportem (podpartym, podwieszonym) Z uwagi na konstrukcj przegrd (cian i dachu): o ocieplone, o nieocieplone Z uwagi na przeznaczenie: o przemysowe (zakady produkcyjne) o uytecznoci publicznej (sportowe, widowiskowe, wystawowe) o obsugowe (handlowo-usugowe, dworcowe, zajezdnie, warsztaty) o skadowe (niskiego i wysokiego skadowania)

Budowa:

Ukad bezpatwiowy obudowa dachu montowana wprost na ukadzie ryglowym. Wymaga zastosowania wyszych blach trapezowych. Blach pokrywa si warstw ocieplajc i blach wierzchniego krycia z ukadem fal zgodnych ze spadkiem dachu

Wpyw temperatury na hale: Temperatura moe powodowad dodatkowe deformacj. Przeciwdziaa si im stosujc przerwy dylatacyjne. Kada odylatowana czd jest niezalenie stana. Istotne jest waciwe uszczelnienie przerw.

Schematy statyczne o jednonawowe

wielonawowe

ukowe

Schemat sztywny - maa odpornod na nierwnomierne osiadanie, mae momenty w poczeniu rygla ze supem Przegubowe poczenie stopy ze supami - wiksza odpornod na nierwnomierne osiadanie, atwiejsze wykonstruowanie fundamentu mniejsze stopy fundamentowe, wikszy moment w poczeniu rygiel-sup, trudniejszy monta supw koniecznod podpr montaowych (ukad niestateczny pocztkowo) Rama trjprzegubowa - odpornod na osiadanie, wiksze wytenie konstrukcji Rygiel przegubowo, supy sztywno z podoem - w trakcie montau atwe wybudowanie supw, ktre s ju none, przejrzysty ukad, atwy do montau, dua dugod wyboczeniowa supa, obcienie stp momentem. Supy wahaczowe niewielki przekrj, bo pracuj gwnie na siy ciskajce. Stosuje si je w halach wielonawowych. Hale ukowe w halach o wikszej rozpitoci. Problemem jest przekazanie rozporu.

Rozwizania konstrukcji: May przekrj powoduje powstanie przegubu plastycznego. Zbiena konstrukcja rygli/supw powoduje wyksztatowanie przegubu. Schemat, a ukad:

Obcienia: STAE o ciar wasny elementw konstrukcyjnych o ciar wasny pokrycia dachu i cian o ciar staego wyposaenia (owietlenie, instalacje) ZMIENNE o klimatyczne (wiatr, nieg) o technologiczne (np. od urzdzeo transportowych np. suwnic) o termiczne (np. od wykonywanych procesw technologicznych) o sejsmiczne i parasejsmiczne (na terenach eksploatacji grniczej) o od uderzeo (np. suwnic o kozy odbojowe, rodkw transportu o supy) o inne Obcienie niegiem

Szczeglnie traktujemy dachy, na ktrych tworz si worki niene. Np. w wyniku zsuwania si do niszy w dachach pilastych. W obiektach o rnych wysokociach naw nieg moe nawet spadad i oddziaywad dynamicznie. Ponadto tworzy nieraz zaspy. Naley to uwzgldnid.

Obcienie od urzdzeo transportowych Suwnica natorowa: Obcienie od suwnicy natorowej powoduje nie tylko obcienie pionowe, ale take poziome, wynikajce z si bezwadnoci i bdcych funkcj obcieo pionowych na suwnicy. Suwnica podwieszona take daje obcienia rwnolege i prostopade do toru.

Owietlenie wietliki poprzeczne gsienicowe Podune kalenicowe Latarniowe punktowe W wzach konstrukcji kratowej mocujemy elementy konstrukcji wietlika. wietliki czsto s rozwizaniami systemowymi. cz funkcje owietlenia z funkcj klapy dymowej.

Patwie Przekroje

Ksztatowniki zimnogit s bardziej ekonomiczne, aczkolwiek, ze wzgldu na du smukod ich analiza i obliczenia s znacznie bardziej wymagajce.

Duy wybr schematw statycznych -> o swobodnie podparte o cige o uciglone (ze wzmocnieniami w przsach lub bez) o dwuprzsowe o naprzemiennie

Obcienia i wymiarowanie patwi Patwie wymiaruje si z uwagi na dwukierunkowe zginanie. Dodatkowo, jeeli patew jest elementem tnika poaciowego konieczne jest sprawdzenie jej nonoci take z uwagi na mimorodowe ciskanie. Patwie z elementw penociennych mona zastpid przy wikszych rozpitociach patwiami kratowymi s one obcione midzywzowo naley uwzgldnid to w analizie. Patwie kratowe stosuje si przy rozpitociach 10-18 m ->

Po wyznaczeniu ekstremalnych si we wszystkich elementach konstrukcyjnych przeprowadza si wymiarowanie wg procedur z PN-EN 1993-1. SGN Dwigary: o kratowe - N lub N, M, V o penocienne - N, M, V Supy: o penocienne (jednogaziowe) - N, M, V o zoone (wielogaziowe) - N, M, V SGU Dwigary - ugicia Supy - przemieszczenia wzw

Poczenia wizara kratowego z supem Przegubowe Sztywne

Poczenia rygiel-sup Najczeciej sztywne poczenia czoowe z blachami ebrowaymi

Poczenia supa z fundamentem

HALE Z TRANSPORTEM OBCIENIE OD URZDZEO TRANSPORTOWYCH Belki podsuwnicowe wymagaj zastosowania tnikw poziomych ze wzgldu na siy poziome pochodzce od suwnic. Lekkie belki tworzy si z ksztatownikw walcowanych:

Belki o wikszym obcieniu tworzy si w formie blachownic. Tnik moe byd w formie penociennej blachy:

Zadaniem tnika jest przejcie obcieo prostopadych do toru suwnicy. Tnik poziomy czsto peni funkcj chodnika pozwalajc na poruszanie si obsugi suwnicy. Dlatego jego wymiary wi si nie tylko z zapewnieniem nonoci, lecz take z walorami eksploatacyjnymi. Szyn mona spawad do belki podsuwnicowej, co skutkowao zwikszeniem nonoci przekroju. Ale rozwizanie to zarzucono, bo nie byo moliwoci regulacji szyn dwignicowych. Obecnie szyny mocuje si apkami, co zapewnia moliwod atwego demontau i rektyfikacji torowiska.

Tnik w formie kratowej

Dylatacja:

Tam gdzie dylatowany jest budynek, dylatuje si te tory. Istotn kwesti jest uniknicie uskoku.

Kozio odbojowy Belka podsuwnicowa obustronnie zakooczona jest kozem odbojowym. Zdarza si, e suwnicy nie uda si wyhamowad przed koocem szyny. Kozio odbojowy zapobiega tragicznym skutkom takiego wydarzenie. Klin widoczny na rysunku ze slajdu 47 nie jest obecnie ju stosowany. Klin suy wytraceniu energii kinetycznej. Obcienie na kozio odbojowy okrela si na podstawie skoku-odsztacenia zderzaka z wykresu od producenta.

Ugicia pionowe belek podsuwnicowych Ugicia belek podsuwnicowych s bardziej rygorystyczne, ze wzgldu na potrzeb precyzyjnej kontroli L / 400 przy suwnicach o napdzie rcznym i wcignikach jednoszynowych, L / 500 przy suwnicach o udwigu do 50 Mg, L / 600 przy suwnicach o udwigu powyej 50 Mg. Ugicia pioziome belek podsuwnicowych L / 600 przy suwnicach natorowych o napdzie rcznym oraz przy dwignicach podwieszonych, L / 1000 w pozostaych przypadkach gdzie: L rozpitod belki podsuwnicowej Supy dwustopniowe O zmiennym przekroju Dugod wyboczeniow takich supw okrela si w specjalny sposb.

Przemieszczenia poziome w kierunku poprzecznym do osi belki (na poziomie jezdni) h / 500 w estakadach oraz w budynkach przy obudowie wraliwej na pkanie, h / 300 w budynkach przy obudowie niewraliwej na pkanie, przy czym w obu przypadkach wzajemne przemieszczenia podpr (zmiana przewitu torw) nie powinno przekraczad 20 mm. PRZEMIESZCZENIA POZIOME W KIERUNKU PODUNYM DO OSI BELKI (na poziomie jezdni) h / 1000 gdzie: h poziom jezdni wzgldem podstawy podpory (supa) Hale systemowe W latach szeciesitych stworzono hale typu Mostostal - odmiany BTR, TWR, TPR Obecnie system hali moduowej typu Z:

WYKAD Stenia (A.Perlioski) Zadania steo: o Zapewniaj statecznod konstrukcji (w trakcie montau i eksploatacji), o Zmniejszaj dugod wyboczeniow prtw ciskanych, o Zmieniaj ukad przesuwny w nieprzesuwny, o Przejmuj obcienia poziome, o Stanowi podparcie dla supw porednich. Rodzaje steo: o Poaciowe poprzeczne w poziomie pasa grnego, o Poaciowe poprzeczne w poziomie pasa dolnego, o Poaciowe podune, o Pionowe podune, o Pionowe podune w linii podpr wizarw (wizary niesamostateczne), o Pionowe cienne (midzy supami), o Poziome cienne (wiatrowe), o Inne (np. Podsuwnicowe)

T1 - Poaciowe poprzeczne T2 - Pionowe podune T3 - Poaciowe podune T4 - Pionowe podune supw T5 - Wiatrowe ciany czoowej T6 - Wiatrowe ciany podunej T7 Pionowe ciany szczytowej

Stenia poaciowe poprzeczne: o zmniejszaj dugod wyboczeniow ciskanych pasw wizarw kratowych, o zmniejszaj dugod wyboczeniow ciskanych pasw wizarw kratowych, o stanowi grne podpory supw ciany szczytowej, o przejmuj obcienia poziome dziaajce na cian szczytow, o zapewniaj podun statecznod. Stenia poaciowe poprzeczne stosuje si: o na caej szerokoci dachu, co najmniej w dwch skrajnych lub przedskrajnych polach siatki podpr, a take w tych polach, w ktrych wystpuj stenia cian podunych o przy dylatacjach o nie rzadziej ni co 8 pole.

Stenia poaciowe podune: o stanowi grne podpory supw porednich ciany podunej, o zmniejszaj dugod wyboczeniow pasa dolnego wizara sztywno poczonego ze supami o umoliwiaj redystrybucj obcieo poziomych (np. od suwnic) na wiksz liczb supw Stenia poaciowe podune stosuje si: o w paszczynie poaci dachowej lub w poziomie pasw dolnych, gdy zachodzi koniecznod przeniesienia si poziomych prostopadych do cian podunych Stenia poaciowe podune midzywizarowe: o zabezpieczaj wizary dachowe przed obrotem wok wasnej osi, o zapewniaj statecznod konstrukcji w trakcie montau. o mog zmniejszad dugod wyboczeniow ciskanego pasa dolnego wizara. Stenia dachowe pionowe podune stosuje si: o co najmniej w tych polach, w ktrych wystpuj poprzeczne stenia poaciowe, a w uzasadnionych przypadkach (suwnice o Q>15 Mg) na caej dugoci dachu o w rodku rozpitoci wizara lub gciej, a w przypadku dwigarw ze supkami podporowymi - rwnie w linii podpr, o tak aby odlegod najbliszego stenia od linii podpr nie bya wiksza ni 15 m

Stenia cienne pionowe podune o stanowi podpor dla steo poprzecznych poaciowych, o przekazuj obcienia poziome na fundament o zmniejszaj dugod wyboczeniow supw ciany podunej. Stenia cienne pionowe podune stosuje si: o w polach w ktrych znajduje si stenie poaciowe poprzeczne, o nie rzadziej ni co 8 pole.

Stenia cienne poziome (wiatrowe) o stanowi poredni poziom podpor supw, o zmniejszaj dugod wyboczeniow supw. Stenia cienne poziome stosuje si: o w halach wysokich

Na tniki stosuje si: o prty sztywne - przenosz ciskanie i rozciganie, o prty wiotkie ( > 200) - przenosz tylko rozciganie; wymagaj zastosowania wstpnego nacigu (stosuje si nakrtki napinajce, rzymskie).
Z uwagi na stosowane gwinty przyjmuje si prty 16, 20, 24 itd.

WYKAD Obudowa hal stalowych. Materiay i rozwizania. (A.Perlioski) Materiay pokryciowe: o zapewnienie szczelnoci (opady atmosferyczne, pyy), o zapewnienie izolacyjnoci termicznej i akustycznej, o zapewnieie izolacyjnoci ogniowej, o przenoszenie obcieo na podpory. Blacha fadowa:

Blacha trapezowa:

Zalety blach trapezowych: o dobre parametry wytrzymaociowe w stosunku do ciaru, o rozpitoci konstrukcyjne do 15 m, o atwod transportu i montau, o wsppraca z konstrukcj non przy przenoszeniu obcieo, o trwaod, o duy wybr profilw, o bogata gama kolorw.

a) I generacja - wysokod do ok. 70 mm, rozstaw podpr do 3500 mm b) II generacja - wysokod do ok. 150 mm, rozstaw podpr do 10000 mm c) III generacja - rozstaw podpr do 15000 mm Zabezpieczenia antykorozyjne: o cynk, o cynk + powlekanie (lakiery poliestrowe lub epoksydowe) Wytwarzanie blach trapezowych metod gicia na zimno na gitarkach rolkowych

czniki:

Mocowanie negatyw/pozytyw:

Kasety cienne: cz si ze sob na krawdziach, przez naoenie jedn na drug. Tworzy si co w rodzaju rygla ciennego usztywniajcego cian. Numerem osiem na rysunkach oznaczono przekadki ograniczajce wpyw mostkw termicznych. Pyty warstwowe: Warstwa zewntrzna i wewntrzna: o blacha stalowa ocynkowana i powlekana o blacha aluminiowa o pyty laminatowe Izolacja termiczna: o styropian o wena mineralna o pianka poliuretanowa (twarda) Zalety pyt warstwowych o dobre parametry izolacyjne (termiczne i akustyczne), o atwod transportu i montau, o izolacyjnod ogniowa (F 0,5), o duy wybr pyt, o trwaod, o konkurencyjna cena, o bogata gama kolorw.

czniki:

Materiay pokryciowe naley przechowywad w miejscach suchych i przewiewnych (odbarwienia). Nie naley cid blach powlekanych szlifierkami ktowymi (spalenie powok antykorozyjnych). Po montau naley usund opiki i skrawki blach (korozja). Miejsca, w ktrych uszkodzona jest powoka antykorozyjna, naley zabezpieczyd przez malowanie. Powierzchnie naraone na uszkodzenia mechaniczne w trakcie montau zaleca si zabezpieczad np. przez foliowanie.

WYKAD Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe. (A.Perlioski) Przykady: o konstrukcje mostowe o budynki szkieletowe (biurowe, hotele) o obiekty przemysowe o konstrukcje off-shore KONSTRUKCJE STALOWE may ciar wasny konstrukcji ZALETY dua wytrzymaod stali (ciskanie i rozciganie) atwod wykonania (prefabrykacja) atwod transportu szybki monta (take w trudnych warunkach) korozja WADY wysoki koszt materiau maa odpornod ogniowa wysokie kwalifikacje montaystw statecznod KONSTRUKCJE BETONOWE dua odpornod ogniowa dua wytrzymaod na ciskanie odpornod na korozje niskie koszty materiaowe moliwod dowolnego ksztatowania ma wytrzymaod na rozciganie (zarysowanie) duy ciar wasny konstrukcji pracochonnod (deskowania) monta uwarunkowany czasem wizania betonu betonowanie uwarunkowane czynnikami atmosferycznymi

Materiay do konstrukcji zespolonych: o STAL KONSTRUKCYJNA Granica plastycznoci Re < 460 MPa. o BETON Klasa betonu co najmniej C20/25, lecz nie wicej ni C50/60. o STAL ZBROJENIOWA Stosuje si stal zbrojeniow klas A-0, A-I, A-II, A-III, i A-III N. o STAL NA CZNIKI CINANE Wykonane ze stali spawalnej. Stosunek fu / fy nie mniejszy ni 1,2. Wydualnod przy zerwaniu min. 12%. PYTY ZESPOLONE NA BLACHACH PROFILOWANYCH Sposoby zespolenia: o Zespolenie mechaniczne

Zespolenie cierne

Zakotwienie koocw eber

Wymagania: o Cakowita grubod pyty zespolonej: h=min. 80 mm o Grubod warstwy betonu ponad grn paszczyzn eber: hc=min. 40 mm o Jeeli pyta jest zespolona z belk lub pracuje jako tarcza: h = min. 90 mm, hc = min. 50 mm o Minimalny stopieo zbrojenia pyty w odniesieniu do hc wynosi 0,2%. o Rozstaw prtw nie wikszy ni 2 h oraz 350 mm. o Rozmiar kruszywa: dg< min(0, 40hc; b0 / 3; 31,5 mm)

Gbokod oparcia blachy profilowanej i pyt zespolonych: Przy oparciu na stali lub betonie: lbc>75mm, lbs>50mm Przy oparciu na innym podou: lbc>100mm, lbs>70mm Obliczenia pyt zespolonych: a) w stadium realizacji sprawdzenie nonoci i ugid blachy profilowej biorc pod uwag: o ciar wasny blachy i mieszanki betonowej, obcienie montaowe, cznie z miejscowym nagromadzeniem mieszanki betonowej podczas jej ukadania na konstrukcji, o zwikszenie gruboci warstwy betonu na skutek ugicia blachy. b) w stadium uytkowania sprawdzenie stanw granicznych nonoci i uytkowania pyty zespolonej w przekrojach krytycznych o Przekroje krytyczne w pycie zespolonej: Nonod pyt zespolonych sprawdza si z uwagi na: o przekrj I - zginanie, o przekrj II - cinanie podune (rozwarstwienie), o przekrj III - cinanie poprzeczne przy podporze lub przebicie w otoczeniu obcieo skupionych. Szerokod efektywna pyty zespolonej:

Nonod pyty zespolonej na zginanie (pene zespolenie)

O obojtna mieci si powyej blachy profilowanej

O obojtna mieci si w blasze profilowanej

Nonod pyty zespolonej na zginanie w przekroju podporowym mona obliczyd przyjmujc rozkad napreo jak na rysunku:

Ponadto nonod pyt zespolonych sprawdza si z uwagi na: o rozwarstwienie -badanie przyczepnoci stali i betonu w pytach zespolonych bada si na drodze dowiadczalnej. o metod m-k o metod czciowego zespolenia dla pyt bez skrajnych zakotwieo o metod czciowego zespolenia dla pyt z zakotwieniami skrajnymi o cinanie o przebicie Stan graniczny uytkowalnoci sprawdza si z uwagi na: o zarysowanie betonu o ugicia BELKI

Nonod belek zespolonych sprawdza si z uwagi na: o Przekrj I - zginanie w przle, o Przekrj II - cinanie (belki wolnopodparte) lub zginanie ze cinaniem (belki cige), o Przekrj III - rozwarstwienie. Nonod belki zespolonej na zginanie - pene zespolenie (model sztywno-plastyczny) O obojtna mieci si w pycie betonowej

O obojtna mieci si w pce belki stalowej O obojtna mieci si w rodniku belki stalowej

czniki: czniki sworzniowe

WYKAD - Wytwarzanie konstrukcji metalowych (E. Superniak) Proces realizacji budowy Biuro projektw huta wytwrnia transport plac budowy - monta

Transport zewntrzny o Bramowice Transport wewntrzny o Suwnice o Stoy rolkowe OBRBKA WSTPNA - prostowanie wyrobw hutniczych Prostowanie na zimno, na tzw. pycie prostowniczej, za pomoc prostowarek (gowna czd - walce) PRZYGOTOWANIE PFABRYKATW: TRASOWANIE - przeniesienie ksztatw i wymiarw poszczeglnych czci konstrukcji z rysunkw konstrukcyjnych na materia, z ktrego bd wykonane CIECIE STALI: o mechaniczne (noyce do cicia stali, pia tarczowa, szlifierka, pia tamowa, pia ramowa), o gazowe (palnik acetyleno-tlenowy), o plazmowe - Plazmotwrczy gaz, przepywajc przez uk elektryczny jarzcy si midzy elektrodami, ulega jonizacji i dziki duemu zagszczeniu mocy wytwarza strumieo plazmy (zjonizowanego gazu). Dysza zamontowana w palniku skupia uk plazmowy. Chodzone cianki dyszy powoduj zawanie kolumny uku. Wysoka temperatura w jdrze uku plazmowego i bardzo dua prdkod strumienia plazmy (energia kinetyczna) to zjawiska powodujce, e materia jest stopiony i wydmuchany ze szczeliny. Operacje cicia mona wykonad pod warstw wody, co powoduje znaczne obnienie poziomu haasu. Wykorzystanie argonu, wodr, tlenu, azotu. o Laserowe WYKONYWANIE OTWORW PRZEBIJANIE - nastpuje zmiana struktury metalu na krawdziach, cinanie stali wok obwodu przebijania o Wiercenie (wiertarki, wiksze otwory wytaczarki) o Strugowanie i frezowanie - ukosowanie brzegw w celu uzyskania rowka dla spoiny, struganie paszczyzn i brzegw elementw, wykonywanie otworw na ruby i nity, frezowanie paszczyzn przenoszcych naciski

OBRBKA PLASTYCZNA: GICIE o gitarka do ksztatownikw i blach o gitarka walcowa Wykaoczanie powierzchni o szlifowanie, o piaskowanie, o rutowanie WYDZIA SKADANIA I SPAWANIA Skadanie lunych czci w podzespoy o prostych formach, spawanie WYDZIA KONTROLI WSTPNEJ Sprawdzenie czy konstrukcja wykonana zgodnie z projektem i czy z waciwego materiau PRBNY MONTA w przypadku duych zespow konstrukcji WYDZIA ZABEZPIECZENIA ANTYKOROZYJNEGO WYDZIA ODBIORY KONSTRUKCJI WYDZIA SORTOWANIA I ZNAKOWANIA TRANSPORT WYKAD Korozja i zabezpieczenie antykorozyjne konstrukcji stalowych (E. Superniak) Korozja polega na utlenianiu si warstw powierzchni stalowej, przy czym warstwa tlenku elaza (dla stali niskowglowych/niskostopowych) nie stanowi zabezpieczenia (w przeciwieostwie do miedzi). Nastpuje wic korozja wgbna a do likwidacji materiau. Proces korozyjny i jego szybkod w warunkach atmosferycznych zaley od kilku czynnikw o warunkw eksploatacyjnych o stopnia zanieczyszczenia atmosfery o czasu oddziaywania zanieczyszczonej atmosfery na metal o temperatury powietrza i dobowe jej wahania powodujce skraplanie wilgoci na powierzchniach metalu, jeli ich temperatura jest nisza od temperatury otoczenia. o stanu powierzchni konstrukcji o skadu chemicznego stali (zawartod wgla, pierwiastkw stopowych np. mied zabezpiecza, siarka przyspiesza korozj) o wilgotnoci powietrza (wartod krytyczna wilgotnoci powietrza, (pocztek skraplania wilgotnoci) z ktr wie si rozpoczcie procesu korozji atmosferycznej, zawiera si w granicach 50-70% o wielkoci napreo od obcieo mechanicznych Szybkod korozji metali wzrasta wraz ze wzrostem w atmosferze pyw i zanieczyszczeo staych, ktre dzielimy na: o ciaa stae chemicznie obojtne np. krzemionka o substancje szczeglnie szkodliwe, dobrze rozpuszczalne, np. chlorki, siarczay, azotyny, azotany, fosforany, tlenki i wodorotlenki o substancje porednio korozyjne np. sadza Struktura i rola produktw korozji Zalenie od warunkw korozji: o uski o ziarna o szczelna, przywarta warstwa Objtod produktw korozji elaza jest o okoo 60% wiksza od objtoci metalu, z ktrego powstay

Na og warstwy te s porowate, le przyczepne do podoa, dziki rozwinitej powierzchni i przestrzeni kapilarnych rdza absorbuje wilgod ktra kondensuje wewntrz kapilar i wraz z solami powoduje wzmoon korozj, szczeglnie grona jest rdza podpowokowa. Ze wzgldu na wzrost objtoci powoduje ona rozsadzenie materiau powoki ochronnej, odrywanie od podoa, powstaj pcherze itp. Aby nie dopucid do takich ognisk korozyjnych potrzebne s specjalne rozwizania konstrukcyjne W przypadku kratowych mostw spawanych istotne jest zabezpieczenie wzw, zapewnienie swobodnego spywu wody Rodzaje korozji o Korozja kontaktowa Zaley do stosunku powierzchni czonych. Powierzchnia metalu mniej szlachetnego (anody) winna byd wiksza ni powierzchnia metalu bardziej szlachetneego (katody). Mniej szlachetny metal bdzie ulegad rozpuszczeniu, a katoda nie bdzie korodowad. Tworzy si mikoogniwo. Np. poczenie aluminium ze stal, gdzie aluminium bdzie korodowad bardziej niz przed poczeniem. W zbiornikach stosuje si bolce z aluminium lub cynku, aby przejy one proces korozyjny. Stal z miedzi powoduje korozje stali. Odpowiadaj za ni czasem prdy bdzce w puszkach z kablami elektrycznymi (?) Korozja pojawia si te ze wzgldu na wpyw temperatury w miejscach napreo spawalniczych. W kominach newralgiczne jest te naprzeciw czopucha. o Korozja szczelinowa Powstaje midzy cznikami, gdy nie ma dobrego docisku, w spoinach odcinkowych na odcinkach gdzie nie ma bezporedniego poczenia materiau. Dlatego wolimy nie stosowad spoin odcinkowych

Zapobieganie korozji na etapie projektowania i podczas eksploatacji Przed przystpieniem do projektowania rozpatrujemy: o warunki makro i mikroklimatyczne o proces technologiczny przewidywany w projektowanym obiekcie i wynikajce z niego zagroenia korozyjne z uwzgldnieniem wydzielania si gazw, pyw, przeciekw mediw technologicznych. o warunki wodno gruntowe, fizjografi terenu, r wiatrw w miejscu lokalizacji obiektu. o ssiedztwo innych zakadw mogcych powodowad zagroenie korozyjne obiektu Klasyfikacja makroklimatw wg PN-68/H-04650 N - stefa o klimacie umiarkowanym na ldzie F - strefa o klimacie zimnym na ldzie TH - strefa o klimacie tropikalnym wilgotnym na ldzie TA - strefa o klimacie tropikalnym suchym na ldzie M - strefa o klimacie morskim umiarkowanym Klasyfikacja mikroklimatw 1 przestrzeo otwarta 2 otwarte pomieszczenie zadaszone 3 pomieszczenie zamknite 4 pomieszczenie klimatyzowane Suma dziaania makro i mikroklimatu i dodatkowych czynnikw agresywnych okrela stopieo agresywnoci korozyjnej rodowiska. Rozrnia si 5 stopnia takiej agresywnoci, ktrej miar jest te szybkod korozji liniowej stali wglowej niezabezpieczonej korozyjnie: B, L, U, C i W B - rodowisko o bardzo agodnym dziaaniu korozyjnym, odpowiadajce najlejszym warunkom uytkowania (do 0,025mm/rok) L - rodowisko o lekkim dziaaniu korozyjnym, odpowiadajce lekkim warunkom uytkowania (od 0,025 do 0,08 mm/rok) U - rodowisko o umiarkowanym dziaaniu korozyjnym, odpowiadajce rednim warunkom uytkowania (od 0,08 do 0,2mm/rok) C - rodowisko o silnym dziaaniu korozyjnym (od 0,2 do 2,0 mm/rok)

W - rodowisko o bardzo silnym dziaaniu korozyjnym, odpowiadajce wyjtkowo cikim warunkom uytkowania (powyej 2,0mm/rok) Obnienie zagroenia korozyjnego mona uzyskad poprzez a) rozwizania technologiczne, czyli zastosowanie odpowiednich zabezpieczeo i urzdzeo w procesach technologicznych o hemetyzacja aparatury produkcyjnej o zapewnienie odpywu cieczy agresywnych i unikanie ich rozbryzgiwania o stosowanie oczyszczania gazw odlotowych ze skadnikw agresywnych o unikanie zapylania, stosowanie miejscowej wentylacji b) rozwizania architektoniczne, dotyczce waciwej lokalizacji procesw technologicznych np. o stosowania wydzielonych pomieszczeo w przypadku szczeglnych zagroeo (eliminiowanie oddziaywania obiektw ssiednich o stosowania rozwizao umoliwiajcych kontrol i konserwacje instalacji Unikamy duej iloci maych przekrojw powoduj one znaczne zwikszenie kosztw zabezpieczeo antykorozyjnych c) rozwizania konstrukcyjne, ktre winny uwzgldniad o moliwie najprostsze ksztaty z eliminacj miejsc gdzie mogyby si gromadzid agresywne pyy, ciecze lub opary o rozwizania przy ktrych ewentualne uszkodzenia korozyjne pewnych elementw nie powoduj zniszczenia caego obiektu Podczas malowania naley zadbad by krawdzie byy sfazowane lub zaokrglane, by warstwa powoki antykorozyjnej nie bya cieosza w naroach W ISO 8501-3 s wymagania dot. przygotowania powierzchni spoin. Wyrniamy 3 stopnie przygotowania powierzchni: P1, P2, P3. Spoiny nie powinny mied nierwnoci, odpryskw spawalniczych, nie powinny byd porowate, zbyt grube, ew. kratery, wery oraz pcherze musz byd odpowiednio wyczyszczone i na tyle dostpne, aby wykonad zabezpieczenie Powierzchnie krawdzi termicznego cicia powinny byd lune od ulu i lunej zgorzeliny WYKAD Monta hal stalowych (E. Superniak) Monta konstrukcji jest zagadnieniem wieloaspektowym: o statyka montau o organizacja i efektywnod ekonomiczna robt o zaangaowanie sprztu montaowego Stosuje si belki pomocnicze, tzw. trawersy. Monta w zalenoci od rodzaju konstrukcji - w inny sposb montuje si o hale przemysowe, widowiskowe, sportowych o hangary o maszty, wiee, kominy, supy wsporcze lini wysokiego napicia o monta budynkw wysokich o zbiornikw kulistych o rurocigw magistralnych o monta konstrukcji wsporczych urzdzeo transportowych w zakadach przemysowych o monta konstrukcji wsporczych rurocigw technologicznych

Monta hal widowiskowych, przemysowych i sportowych metody 1. Monta z pojedynczych elementw o Pojedynczym elementem nazywamy np. belk, sup, wizar, uk lub inny element nony. o Wykorzystuje si sprzt lekki, np. dwigi samochodowego. W ten sposb montuje si np. supermarkety. o W halach z transportem naley stosowad stenia poaciowe podune. Niekiedy projektanci usztywniaj poad blach trapezow, ktra ma stanowid sztywn pyt, bez obliczeo. Takie katowickie rozwizanie. Nie polecamy - 65 osb zgino! o Budow mona w zasadzie zaczd od dowolnego miejsca w konstrukcji w tej technologii. o Elementy przychodz ju zabezpieczone antykorozyjnie. o Naley uwaad na ludzi pracujcych na wysokociach. Nie maj wyobrani do pasw bezpieczeostwa (3 punktowych, 1 punktowe miay przykry zwyczaj amad krgosupy) i szczeglnie ich przypinania. o Najwicej wypadkw jest w konstrukcjach niewysokich, daj zudne poczucie bezpieczeostwa. o Dobrze by byo rozpid siatk bezpieczeostwa dla ochrony przed motkami. o Przy montowaniu elementw obcionych wiatrem naley pamitad o obowizkowym zamontowaniu pary: nakrtka i przeciwnakrtka, co zapobiega odkrcaniu si rubek. 2. Monta metod blokow o Scalonych jest kilka niezalenych zestaww konstrukcyjnych w sztywny, przestrzenny blok montaowy, podnoszony i montowany w caoci, dotyczy to szczeglnie struktur przestrzennych o Blok montaowy moe stanowid konstrukcja dachowa scalona z dwch wizarw, patwi, steo i pokrycia ciana osonowa scalona z rygli, supw i obudowy dwa supy hali poczone ryglem, belk stropow lub steniem podunym Pozwala to uniknd znacznej czci prac montaowych na wysokoci, angaowania wysokich dwigw. Czasem naley rozwayd kilka schematw podparcia dla etapw tymczasowych podczas montau. o W PG zastosowano chytry nadmuch powietrza pozwalajacy na roztapianie si niegu. S te ruchome podesty pozwalajce na konserwacje tych obiektw. 3. Monta metod nasuwania o Polega na scaleniu elementu nonego przekrycia poza miejscem wbudowania i nasuniciu go w przewidziane miejsce po specjalnie przygotowanym torowisku. o Nasuwane mog byd: Pojedyncze elementy konstrukcyjne, np. jeden dwigar dachowy Bloki montaowe scalone i powizane steniami o Przykadem jest Hala Oliwia, konstrukcja dachowa bya przesuwana wzdu dachu, po dwa elementy o Metoda ta stosowana jest najczciej w przypadku placu budowy ograniczonej wielkoci. o Ograniczenie moe byd spowodowane: brakiem dostpu do wntrza hali o Ograniczenie moe mied miejsce podczas budowy dworcw kolejowych, krytych lodowisk, pywalni i innych obiektw, ktrych realizacja wymaga rwnolegego prowadzenia montau konstrukcji nonej oraz montau urzdzeo i instalacji wewntrz obiektu. o Nasuwanie przekryd jest rwnie stosowane w przypadku sprania na poziomie terenu elementw nonych przekrycia lub wymiany starej konstrukcji dachowej. o Nasuwa si stosujc dwigniki hydrauliczne. 4. Monta metod potokow o Metoda ta jest odpowiednia przy budowie hal wielonawowych o powierzchni zabudowy pow. 30000m2. o Upodabnia ona procesy wytwrcze przy wznoszeniu hal do wielkoprzemysowych metod wytwarzania na linii montaowej. o Istot metodu jest zorganizowanie linii, na ktrej stacjonarnie ustawionym sprztem i brygadami przesuwaj si w okrelonym cyklu wzki ze zblokowanymi segmentami np. konstrukcji dachowej. o Kompletnie wykooczone segmenty dachowe przeadowywane s nastpnie na wiee transportow, ktra ustawia segment na uprzednio wzniesionych supach o Metoda nie jest obecnie stosowana, bo wymaga duego zgrania zespow

Monta hangarw S to hale o znacznej wysokoci (20-30m) i bezsupowych przekryciach powierzchni rzdu 8000-10000m2. Konstrukcje dachow scala si zwykle na poziomie terenu, zaczem podnosi si j dwignikiem hydraulicznym na zaprojektowan wysokod. Monta masztw, wie, kominw, supw wsporczych linii wys. napicia i zbiornikw wieowych. Monta supw dla linii napicia: 1. Przez obrt przy fundamencie Podpora zamocowana jest przegubowo, po obrocie przy fundamencie uzyskuje waciwy schemat statyczny. Problemem moe byd uszkodzenie wzw konstrukcji, aby temu zapobiec stosujemy trawersy usztywniajce. 2. Przez nadbudow z segmentw wykonanych na poziomie terenu Monta moe si odbywad przy pomocy urawi, ale take znacznie fajnieszych migowcw w przypadku trudno dostpnych terenw. 3. Opracowany indywidualnie dla danego obiektu (specjalna metoda montau) Wykorzystuje si: o urawie o maszty padajce o migowce Monta supw W stopniach schodkw metalowych robid otworki eby woda nie staa. W konstrukcjach o zmiennym znaku obcieo istnieje zagroenie odkrcaniem si rub z nakadk pojedyncz, wic stosujemy nakadki podwjne. Rodzaje linii napowietrznych o ze wzgldu na stosowane napicie niskiego napicia do 1kV redniego napicia od 1kV do 30kV najwyszego napicia 110kV i wysze o ze wzgldu na skale przesyu przesyowe przesyanie energii w skali krajowej sieci wysokiego napicia rozdzielcze doprowadzenie energii do zakadw Przewody wielodrutowe: stolowo-aluminiowe, stalowy rdzeo przenosi siy nacigu, prd przewodzi zewntrzny aluminiowy oplot. Izolatory, wykonane ze szka lub porcelany, w liniach wn stosowane s izolatory wiszce.

Wieszaki: elementy suce do zawieszania izolatorw na poprzecznikach Izolatory mog byd zamocowane przelotowo lub odcigowo.

Konstrukcje wsporcze Rodzaj konstrukcji wsporczej zaley od: o napicia linii o ukadu przewodw naprzemianlegy (dla nn) i paski o liczby prowadzonych przewodw roboczych: 3 dla linii jednotorowych, 6 dla linii dwutorowych. Przewody mona umieszczad symetrycznie bd nie oczywicie asymetryczne trudniej si liczy. nn betonowe, drewniane, stalowe wn wycznie stalowe supy Zakada si, e supy nie s konserwowane. Robi si je z profili ocynkowanych. Projektowane na 25 lat eksploatacji.

Rodzaje supw: Przelotowe utrzymuj wycznie przewody, bez przewodw si zami, nie s liczona na zerwanie przewodw. Nie przejmuje nacigu przewodw i innych si podunych. Przejmuje oddziaywanie od obcieo pionowych oraz poziomych poprzecznych do kierunku linii. o Przelotowe (P) o Skrzyowaniowe (PS) o narone (N) do podtrzymywania przewodw na zaomach linii o ktach zaomu wikszych ni 5 stopni. Mocne - liczy si je na zerwanie supa o odporowe (O) wzmocniony typ przelotowego, oprcz obcieo poziomych i pionowych przejmuje jednostronny nacig przewodw w celu zlokalizowania zakceo, gdy po jednej stronie supy przelotowe przewrciy si o odporowo-narone (ON) wzmacniaj typ supa naronego, oprcz funkcji supa naronego, spenia funkcje odporow, czyli stabilizuje lini przy montau i przy zakceniach mechanicznych o kraocowe (K) stawiony na pocztku i koocu linii przewody napowietrzne dochodz do supa z jednej strony a z drugiej s doprowadzone przewody zawieszone luno bez nacigu. Sup przejmuje jednostronny nacig wszystkich przewodw linii. Przy projektowaniu uwzgldnia si warunki montaowe: o zerwanie najbardziej niekorzystnie pooonego przewodu po jednej stronie supa o sia nacigu obliczana przy zaoeniu temp. -15C bez wiatru i sadzi o poprzeczniki oblicza si na dodatkowe obcienie montaowe w miejscu zawieszenia skrajnego przewodu si pionow. Itd.. za duo tego :P Ochrona antykorozyjna ocynowanie na gorco metod zanurzeniow Poczenia rubowe wycznie! - Spawanie odrzucono ze wzgldu na korozj Kade czenie min. na dwie ruby Skratowania: o pojedyncze lekkie konstrukcje o podwjne konstrukcje zwarte, bardziej obcione o potrjne i rybkowo proste szerokoprzestrzenne o skratowanie rybkowe z krat wewntrzn Specjalne rzeczy zapobiegajce skrcaniu Sad osad niegu na przewodach Gwny problem podczas budowy linii o brak dobrych drg dojazdowych o przeszkody na trasie kompleksy lene itp. o Stosowanie sprztu cikiego, gsienicowego Monta poprzez obrt przy fundamencie: o Roboty na poziomie terenu o Ograniczenie potrzebnego sprztu do masztu, wycigarki rcznej i elektrycznej o Koniecznod wydzielenia duego placu budowy Monta poprzez nadbudow: o Moliwod ustawienia supa w terenie gsto zabudowanym o Praca ludzi na wysokoci o Monta wolniejszy ni w metodzie obrotowej

Zbiorniki stalowe S to konstrukcje powokowe i trzeba je wymiarowad wedug odpowiednich norm. Dzielimy je na: o Wodne wieowe, podziemne o Gazowe dzwonowe, kuliste, poziome walcowe o Paliwa pynne naziemne, podziemne (take na melas) Walcowe o osi pionowej: z dachem staym (na melas, spirytus) lub z dachem pywajcym Walcowe o osi poziomej

Grubod cianki jest zawyana w przypadku przechowywania materiaw korozyjnych. Uywa si stali antykorozyjnej. Zbiorniki projektuje si na 10 lat. Uywa duej. Zbiorniki wieowe na wod (wiee wodne s na kolei) Niekontrolowane rnice cinieo rozsadzaj stare rury. Wiee cinieo peni funkcj regulacyjn

Zbiorniki staramy si projektowad tak by nie powstay rozpory. Dymy do uzyskania wycznie si pionowych.

Okrge zbiorniki - Istotne jest ich podparcia. elbetowe podpory stosuje si na spodzie zbiornikw. Podpory stalowe s wyej (porodku) Niekiedy stosuje si instalacje tryskaczowe, uruchamiane w okresie wyszych temperatur. W ten sposb unika si problemw z rnicami temperatur. Dachy mog mied ksztat kopuy, stoka. Kopuy wykonane s z ksztatownikw, do stokw stosuje si kratownice. Dachy pywajce. Specjalny ponton nie dopuszcza do zatopienia gazu. Produkt dostarczany jest do zbiornika od spodu, co prowadzi do wypierania dachu. Na obrzeach stosuje si uszczelnienie, ktre nie dopuszcza do tarcia blachy o blach. Dach pywajcy nigdy nie jest opuszczany do poziomu 0. Na dnie zbiornikw z rop wytrcaj si osady o znacznej wysokoci, mimo, e rozbijane s one przez mieszada. Zbiorniki oprnia si do rewizji. Dlatego najnisza wysokod takiego dachu to 1,8m. Dach opiera si wwczas na podpierakach w formie rurek teleskopowych. Gdy dach pywa podpieraki mocuje si zawleczkami. Istotne jest odprowadzanie wody specjaln instalacj. Stosuje si schody samonastawne, dopasowujce sie do aktualnego poziomu dachu. Schody te przesuwaj si na szynach na powierzchni dachu. Stopnie mog dopasowywad si do poziomu, obracaj si na bolcach. Dach moe byd dwupowokowy. Wwczas konstrukcja jest sztywniejsza. Dach sam jest pontonem. Dach moe byd pontonowomembranowy. Niestety wwczas powstaj zagbienia w powierzchni dachw, gromadzi si woda. Rozwizanie to jest taosze, ale wymaga wikszej obsugi Ewolucja zbiornikw przemysowych: Zbiorniki z dachem staym - jeeli nie ma penego wypenienia zbiornika, to nad produktem tworz si pary. Pary wydostaj si na zewntrz przez kominek wydechowy. Uywa si te specjalne hermetyzacyjne systemy wyapujce te pary Nasonecznienie zbiornikw jest niezwykle istotnym czynnikiem zbiorniki maluje si na biao i zrasza, inaczej wszystko diabli wezm. Grone s uderzenia piorunw, stosowane s urzdzenia odgromowe. rednice do 40metrw W latach 70-tych zaczto budowad zbiorniki dachem pywajcym. Istotnie ograniczaj one ilod par. Objtod, na ktrej mog si tworzyd pary jest nieistotna. S mniej podatne na nasonecznienie i winicie pioruna. rednice ponad 100 metrw. Konstrukcja zbiornika z dachem staym - paskie dno. Walcowa pobocznica z blach wys. 1,5-

2,5m. Lepiej wiksze blachy, aby ograniczyd liczb wykonywanych spoin obwodowych. Wraz ze wzrostem wysokoci rnicuje si grubod blach. Nie mniejsza grubod blach ni 5mm. Grna krawd paszcza usztywniana jest ktownikiem. Po stronie zewntrznej montuje si na dachu balustrad oraz pozostay osprzt. Stosuje si dodatkowe wewntrzne dno przepisy reguluj koniecznod stosowania wicej ni 1 dna, ze wzgldu n ochron rodowiska. W przestrzeni midzydennej jest monitoring kontrolujcy szczelnod. Te cae kominki oddechowe to cakiem sprytne urzdzenia Obwaowanie kubatura obwaowania ma za zadanie przejd ca objtod zbiornika w razie awarii. Tylko, e ziemia niestety jest porowata i tak znowu dokadnie to nie zapobiegao wydostaniu si substancji. Obecnie obwaowanie ukada si foli obowizkowo, a do tego jeszcze czasem betonuje betonem hydrofobowym. Obecnie sugeruje si podwjne paszcze. Paszcz zewntrzny niszy, ale o nie mniejszej kubaturze. Mona by wwczas zrezygnowad z obwaowao oszczdnod terenu

WYKAD Zabezpieczenie przeciwpoarowe (A. Perlioski) rda wysokich temperatur dziaajcych na konstrukcje: procesy technologiczne (kominy, zbiorniki, instalacje itp.) poary Inynieria bezpieczeostwa poarowego musi uwzgldniad reakcje ludzi na poar odpowiednie techniki prowadzenia drg ewakuacyjnych i ich oznakowania. Pod wpywem ogrzewania poarem, a potem chodzeniu wod ganicz nastpuje hartowanie stali zmieniaj si waciwoci plastyczne, nastpuje hartowanie stali stal staje si krucha Budynek i urzdzenia z nim zwizane powinny byd zaprojektowane i wykonane w sposb zapewniajcy w razie poaru: nonod konstrukcji przez zaoony czas, ewakuacj ludzi, przeprowadzenie akcji ratowniczej oraz ograniczenie rozprzestrzeniania si poaru w obiekcie i na ssiednie obiekty Stan graniczny nonoci ogniowej R stan, w ktrym obciony element konstrukcyjny, poddany dodatkowo dziaaniu ognia przestaje speniad swoj funkcj non Stan graniczny izolacyjnoci ogniowej I stan, w ktrym element przestaje speniad funkcje oddzielajce na skutek przekroczenia granicznej wartoci temperatury jego powierzchni nienagrzewanej. Stan graniczny szczelnoci ogniowej E stan, w ktrym element przestaje speniad funkcje oddzielajce na skutek pojawienia si na jego powierzchni nienagrzewanej pomieni lub wystpienia szczelin przekraczajcych graniczne wartoci rozwartoci lub dugoci Odpornod ogniowa (t) - okrela czas liczony od pocztku nagrzewania si przekroju w szkielecie podczas poaru do chwili utraty nonoci lub niestatecznoci sprysto-plastycznej. Temperatura krytyczna (Tk) - temperatura, przy ktrej element traci sw nonod (osiga stan graniczny nonoci); zaley od jakoci stali, stanu napreo w elemencie i rodzaju elementu; bez specjalnych obliczeo mona z gry przyjd temperatur krytyczn 400C dla podpr i 350C dla dwigarw (podczas poaru temperatura przekracza 1000D)

Obcienie ogniowe - przedstawia ilod materiau palnego, jaki jest zgromadzony na danej powierzchni. Dla ujednolicenia zasad okrelania wielkoci obcienia przyjto wyraenie *MJ/m2+, ktre oznacza energi ciepln, wyraon w *MJ+, ktra moe powstad przy spaleniu materiaw palnych znajdujcych si w pomieszczeniu, strefie poarowej lub skadowisku materiaw przypadajca na jednostk powierzchni tego obiektu, wyraona w *m2+. Dawniej definiowano j w kg/m2, co oznaczao kilogramy drewna. Budynki dzielimy na klasy A -E, gdzie najwysza jest klasa A.

Klas obiektu okrelamy ze wzgldu na liczb kondygnacji, przeznaczenie obiektu, ludzi, ktrzy go uytkuj (np. niepenosprawni intelektualnie) Im wyszy obiekt tym wysza klasa. Wpyw temperatury na zmian granicy plastycznoci Stale o wyszej zawartoci wgla (stal zbrojeniowa) wolniej trac wartod granicy plastycznoci ze wzrostem temperatury. Temperatury do 100C powoduj spadek granicy plastycznoci wzgldem temperatury 20C na poziomie paru procent. W temperaturze 450C stale konstrukcyjne maj ju tylko poow granicy plastycznoci

Wpyw temperatury na zmian moduu sprystoci Modu Younga zaczyna gwatownie maled w temperaturze 200C, zmniejszenie moduu Younga przekada si na spadek sztywnoci.

Wspczynniki redukcyjne waciwoci mechanicznych stali:

Krzywa zmian temperatury w funkcji czasu wg ISO 834 - Dolna linia na rys nie do kooca pokrywa si z rzeczywist temperatur grna linia Fazy rozwoju poaru zgodnie z rysunkiem ze slajdu

1.Zapon 2.Rozgorzenie promieniowanie cieplne jest tak due, e zapalaj si elementy, ktre nie stykaj si bezporednio z promieniami, gwatownie ronie wwczas temperatura, poar ogarnia ca stref, ktr tylko moe obj. Temperatura dochodzi do 1000C.

Badanie odpornoci ogniowej: badania dowiadczalne elementw (belki, supy itp.) budowli (w skali naturalnej) symulacje komputerowe (CFD) Rodzaje zabezpieczeo przeciwpoarowych CZYNNE - aktywnie prowadz akcj ganicz ograniczajc rozwj poaru Tryskacze Zraszacze inne BIERNE - przeciwdziaaj skutkom poaru, ograniczaj szybkod nagrzewania systemy oddymiania powoki malarskie z farb pczniejcych powoki mineralne natryskowe okadziny z materiaw pytowych konstrukcje zespolone (stalowo-betonowe) Trzy czynniki decydujce o istnieniu poaru. Najatwiej ograniczyd poar poprzez usunicie powietrza. Bez adnego z tych trzech czynnikw poar nie wystpi.

ZRASZACZE - woda rozproszona kierowana jest na cay obszar chroniony (take nieobjty poarem) TRYSKACZE - woda rozproszona kierowana jest tylko na obszar objty poarem Sposb dziaania tryskacza

1. Tryskacz w stanie czuwania. 2. Wzrost temperatury w pomieszczeniu powoduje pkniecie ampuki z rozszerzaln termicznie ciecz, zamykajcej zawr. 3. Otwarcie zaworu. 4. Dziaanie tryskacza. Instalacja pianowa ma za zadanie wypenid przestrzeo dachu pian, aby odcid dopyw powietrza i zgasid pomieo. Systemy oddymiania klapy dymowe umieszczone s na dachu, maj za zadanie odprowadzid produkty spalania (toksyczne gazy, ktre s najgroniejsze) Podstawowym parametrem charakteryzujcym szybkod nagrzewania elementu konstrukcji jest jego stosunek powierzchni nagrzewanej do masy, czsto charakteryzowany przez stosunek obwodu (U) do jego pola przekroju (A) - U / A [m-1].

Obwd powinny byd jak najmniejszy. Ksztatowniki krte i zamknite maj stosunkowo korzystny ten stosunek. Parametr ten wpywa na krzywe nagrzewania si ksztatownikw. Farby pczniejce Cechy: o pod wpywem temperatury farba pcznieje tworzc warstw izolacyjn chronic element konstrukcji przed wpywem temperatury o zapewniaj ochron R15 - R30 (R60) o wymagaj oczyszczenia powierzchni elementu do minimum Sa2 przed aplikacj o nakada si 4 warstwy: podkad antykorozyjny, 2 warstwy farby pczniejcej i warstw nawierzchniowa (zapewniajc szczelnod powoki) o mog byd nanoszone pdzlem lub natryskowo Zalety: o stanowi jednoczenie zabezpieczenie antykorozyjne konstrukcji (w pomieszczeniach o wilgotnoci <70%) o prosta aplikacja Wady: o ograniczona, czsto niewystarczajca ochrona o koniecznod konserwacji i okresowej odnowy powoki Natryskowe powoki mineralne Cechy: o naoona warstwa izolacyjna ochrania konstrukcj przed wpywem temperatury o odpornod ogniowa R15 - R240 (zaley od gruboci warstwy natrysku) o wykonuje si z rozdrobnionego materiau wknistego (wena mineralna, dawniej azbest) wymieszanego ze spoiwem (zaczyn cementowy, szko wodne) lub specjalnej zaprawy o aplikacja przez natrysk lub rcznie o ciar materiau izolacyjnego po stwardnieniu 2,5 - 6 [kN/m3] o celem zwikszenia przyczepnoci do podoa stalowego stosuje si siatki tynkarskie lub rodki chemiczne Zalety: o o Wady: o o o o

dua odpornod ogniowa prosta aplikacja nie stanowi zabezpieczenia antykorozyjnego konstrukcji stalowej z uwagi na metod aplikacji mao wydajne do konstrukcji kratowych wraliwod na uszkodzenia mechaniczne mao estetyczne

Okadziny z materiaw pytowych Cechy: o okadziny z pytowych materiaw izolacyjnych ochroni konstrukcj przed wpywem temperatury o odpornod ogniowa R15 - R240 (zaley od gruboci warstwy stosowanych materiaw) o wykonuje si z materiaw odpornych na wysok temperatur (pyty z weny mineralnej, gipsowo-kartonowe itp.) o monta rczny na sucho (obudowa konstrukcji przy zastosowaniu dodatkowych ksztatownikw i wkrtw samogwintujcych)

Zalety: o o o Wady: o o

dua odpornod ogniowa odpornod na uszkodzenia mechaniczne czsto wysoka estetyka wykooczenia brak moliwoci odnowienia powoki antykorozyjnej konstrukcji pracochonne wykonanie

Temperatura krytyczna przy ktrej element traci nonod. Temperatury s w tablicy 5, slajd 39 Opracowaa: Alicja Kupryciuk