GV: Trn Thanh Kh Nguyn Th Thu Thy

- Ti liu quang hnh K11 nng cao (Bi tp Knh hin vi + Knh thin vn) .......................... Bi 3 : KNH HIN VI. KNH THIN VN.

Nin hc: 2008 2009

MT V CC DNG C QUANG HC B TR CHO MT.

MC TIU Hs gii c cc bi ton : - V iu chnh ngm chng qua knh hin vi, qua knh thin vn. - Tnh c s () bi gic ca knh hin vi, knh thin vn khi ngm chng. TM TT GIO KHOA I/ KNH HIN VI : 1) nh ngha : Knh hin vi l dng c quang hc b tr cho mt lm tng gc trng nh ca nhng vt rt nh, vi bi gic ln hn rt nhiu so vi knh lp. 2) Cu to : Hai b phn chnh : - Vt knh : l mt TKHT c tiu c rt ngn (vi mm). - Th knh : l mt TKHT c tiu c ngn (vi cm) dng nh mt knh lp. Hai knh ny c gn hai u ca mt ng hnh tr sao cho trc chnh ca chng trng nhau v khong cch gia chng khng i. Ngoi ra cn c b phn t sng chiu sng vt cn quan st.

Trang 1

GV: Trn Thanh Kh Nguyn Th Thu Thy

- Ti liu quang hnh K11 nng cao (Bi tp Knh hin vi + Knh thin vn)

Nin hc: 2008 2009

3) Cch ngm chng : (Hnh) Trong thc t ta thay i khong cch t vt n vt knh bng cch a c ng knh li gn hay ra xa vt. 4) bi gic : AB AB = tg0 = OC C C Ngm chng v cc (Hnh) :

G = K 1 .G2 =

C f1 f 2

Ngm chng v tr bt k : A2 B2 tg = OA2 AB tg = 2 2 . C = K. C G = tg 0 AB OA2 OA2 Khi ngm chng cc cn A2 CC th GC = K

II/ KNH THIN VN : 1) nh ngha : Knh thin vn l dng c quang hc b tr cho mt lm tng gc trng nh ca nhng vt rt xa (cc thin th). 2) Cu to : Hai b phn chnh : - Vt knh : l mt thu knh hi t tiu c di. - Th knh : l mt thu knh hi t ngn, dng nh mt knh lp. Hai knh c gn ng trc chnh hai u ca mt ng hnh tr, khong cch gia chng c th thay i c. Trang 2

GV: Trn Thanh Kh Nguyn Th Thu Thy 3) Cch L1 A1B1 AB d1 f1 d1,d2

- Ti liu quang hnh K11 nng cao (Bi tp Knh hin vi + Knh thin vn) ngm chng : L2 f2 A2B2 d2

Nin hc: 2008 2009

Trong ta lun c : d1 = d1 = f1. (A1 F1 ). Ta phi iu chnh A1B1 nm trong O2F2 (Th knh s dng nh mt knh lp quan st A1B1). Trong thc t ta thay i khong cch gia vt knh v th knh bng cch a th knh li gn hay ra xa th knh. 4) bi gic : A1 B1 A1 B1 = Ta c : tg = O1 A1 f1 f1 Ngm chng v cc (Hnh): G = f2 Ngm chng mt v tr bt k : A1 B1 A1 B1 f1 = tg = G= . O2 A1 d2 d2 Khi ngm chng v cc th d2 = f2. BI TP MU 1) Vt knh ca mt knh hin vi c tiu c f 1 = 1cm, th knh c tiu c f2 = 4cm. Chiu di quang hc ca knh l 15cm. Ngi quan st c im cc cn cch mt 20cm v im cc vin v cc. a) Hi phi t vt trong khong no trc vt knh ? b) Tnh bi gic ca knh khi ngm chng im cc cn v v cc. c) Nng sut phn li ca mt l 1 (1 = 3.10-4 rad). Tnh khong cch ngn nht gia hai im trn vt m ngi y cn phn bit c hai nh ca chng qua knh khi ngm chng v cc. Gii : Mt c OCC = DC = 20cm, OCV = . Knh hin vi c f1 = 1cm, f2 = 4cm, = 15cm. Mt t st sau th knh. a) Xc nh khong t vt trc knh : (dC = ? d1 dV = ?) Phng php : da trn s d to nh lin tip qua knh : AB d1 L1 f1 A1B1 d1,d2 L2 f2 A2B2 d2

'

'

' Ngm chng CC : d 2 = - OCC ... d1, trong HS phi tnh

c = f1 + f2 + . ' Ngm chng v cc : d 2 = - d2 = f2 ... d1.

' + Ngm chng CC : d 2 = -OCC = -20cm d2 = ' d1' = - d 2 = 20 ' d2 f2 20.4 10 = = cm ' d 2 f 2 20 4 3

10 50 = cm vi = f1 + f2 + = 1 + 4 +15 = 20cm. 3 3 50 .1 d1' f 1 50 3 = = dC = d1 = ' cm 1,064cm. d1 f 1 50 1 47 3 ' ' + Ngm chng v cc : d 2 = - d2 = f2 = 4cm d1' = - d 2 = 20 4 = 16cm 16 dV = d1 = cm 1,067cm. 15 Nhn xt : Khong t vt cho php trc knh hin vi l d = dV dC = 0,003cm = 3.10-2mm rt nh. Trang 3

GV: Trn Thanh Kh - Ti liu quang hnh K11 nng cao Nin hc: 2008 2009 Nguyn Th Thu Thy (Bi tp Knh hin vi + Knh thin vn) b) GC = ?, G = ? .DC 15.20 + p dng G = = = 75. f1 f 2 1.4 d1 ' d2 ' + Chng minh GC = K vi K = K1.K2 = ()() d1 d2 Thay s ta c K = - 94, GC = 94. c) (Gii tng t nh bi knh lp) .OC C AB .OC C .OC C G= = (vi 0 tg0 = ) AB = ABmin = min 0 OC C AB G G 4 3.10 .20 Khi ngm chng v cc : ABmin = = 0,8.10-4cm = 0,8m. 75 2) Vt knh ca mt knh thin vn hc sinh c tiu c 1,2m. Th knh l mt TKHT c tiu c 4cm. a) Tnh khong cch gia hai knh v bi gic ca knh thin vn trong trng hp ngm chng v cc. b) Mt hc sinh dng knh thin vn ni trn quan st Mt trng. im cc vin ca mt hc sinh cch mt 50cm. Mt t st th knh. Tnh khong cch gia hai knh v bi gic ca knh khi hc sinh quan st trong trng thi mt khng iu tit. Gii : a) L1 L2 A2B2 A1B1 AB d1 f1 d1,d2 f2 d2 ' Trong ta lun c : d1 = d1 = f1 = 1,2m = 120cm. ' Khi ngm chng v cc : d 2 = d2 = f2 = 4cm. ' Khong cch gia hai knh : = d1 + d2 = f1 + f2 = 124cm. f1 120 p dng : G = = = 30. f2 4
' b) Ngm chng CV : d 2 = -OCV = -50cm d2 = ' d2 f2 50.4 100 = = cm 3,7cm. ' d 2 f 2 50 4 27

= 120 + 3,7 = 123,7cm. f 1 120 = Chng minh c khi ngm chng mt v tr bt k th G = d 2 100 = 32,4. 27 BI TP T GII 1) Vt knh ca mt knh hin vi c tiu c f1 = 1cm ; th knh c tiu c f2 = 4cm. di quang hc ca knh l 16cm. Ngi quan st mt khng b tt v c khong nhn r ngn nht l 20cm. Mt t st th knh. a) Phi t vt trong khong no trc vt knh ngi quan st c th nhn thy nh qua knh ? b) Tnh s bi gic ca nh trong cc trng hp ngm chng v cc v im cc cn. c) Nng sut phn li ca mt ngi quan st l 2. Tnh khong cch ngn nht gia hai im trn vt m ngi quan st cn phn bit c nh qua knh khi ngm chng v cc. (Cho bit 1= 3.10-4 rad). S : a) 1,0600cm d1 1,0625cm ; d = 25m ; b) G = 80 ; GC = 100 ; c) ABmin = 1,5m. 2) Mt ngi quan st c khong nhn r ngn nht l 25cm quan st mt vt nh qua mt knh hin vi. Ngi y iu chnh knh ngm chng nh im cc cn. Vt knh c tiu c 7,25mm, th knh c tiu c 20mm. di quang hc ca knh l 16cm. Hy xc nh v tr ca vt, phng i v bi gic ca nh. Mt c t st sau th knh. S : d1 = 7,575mm ; K = GC 300. 3) Vt knh ca mt knh hin vi c tiu c 5,4mm, th knh c tiu c 2cm. Mt ngi quan st t st sau th knh v iu chnh knh quan st nh cui cng khong nhn r ngn nht (25cm). Khi vt cch knh 5,6mm. Hy xc nh bi gic, phng i ca nh v khong cch gia vt knh v th knh. S : K = GC = 364,5 ; = 169,72mm. Trang 4

GV: Trn Thanh Kh - Ti liu quang hnh K11 nng cao Nin hc: 2008 2009 Nguyn Th Thu Thy (Bi tp Knh hin vi + Knh thin vn) 4) Mt ngi mt tt, c khong nhn r ngn nht l 25cm quan st nhng hng cu qua mt knh hin vi trong trng thi khng iu tit. Trn vnh vt knh c ghi x 100 ; trn vnh th knh c ghi x 6. ng knh ca cc hng cu gn bng 7,5m. Tnh gc trng nh cui cng ca hng cu qua th knh. Mt ngi quan st t st sau th knh. S : = 0,018rad 1002. 5) Mt knh thin vn c iu chnh cho mt ngi c mt bnh thng nhn c nh r nt ca vt v cc m khng iu tit. Khi vt knh v th knh cch nhau 62cm v s bi gic G = 30. a) Xc nh tiu c ca vt knh v th knh. b) Mt ngi cn th, eo knh -4 ip th nhn c nhng vt xa v cng m khng phi iu tit. Ngi ny mun quan st nh ca vt qua knh thin vn m khng eo knh cn v khng iu tit. Ngi phi dch chuyn th knh mt on bao nhiu, theo chiu no ? S : a) f1 = 60cm ; f2 =2cm ; b) Li gn vt knh mt on
4 27

cm 0,15cm.

6) Mt knh thin vn gm hai thu knh O1 v O2 t ng trc. Vt knh O1 c tiu c f1 = 1,5cm, th knh O2 c tiu c f2 = 1,5cm. Mt ngi mt tt iu chnh knh quan st Mt trng trong trng thi mt khng iu tit. a) Tnh di ca ng knh v s bi gic G. b) Bit nng sut phn li ca mt ngi ny l = 1. Tnh kch thc nh nht ca vt trn Mt trng m ngi cn phn bit c u cui khi quan st qua knh ni trn. Cho bit khong cch t Tri t n Mt trng l d = 384000 km v ly gn ng 1 = 3.10-4 rad. .d S : a) = 151,5cm ; G = 100 ; b) ABmin = = 1152 m. G 7) Mt ngi cn th c im cc vin cch mt 50cm quan st mt chm sao qua mt knh thin vn trong trng thi khng iu tit. Vt knh c tiu c 90cm ; th knh c tiu c 2,5cm. Tnh bi gic ca nh cui cng. S : G = 37,8.

Trang 5