Professional Documents
Culture Documents
geoinynieria geoinynieria
akumulacj u podna zbocza lub skarpy. Obrywy to gwatowne przemieszczanie okruchw i gazw gruntu, powstajce wskutek erozji. Wystpuj one na stromych odsoniciach skalnych. Osuwiskiem nazywamy przemieszczenia mas gruntowych wzdu powierzchni polizgu. Gboko oraz prdko przemieszczania gruntu moe by bardzo zrnicowana. Cech charakterystyczn osuwisk jest tworzenie form morfologicznych. Osuwiska mona podzieli na nastpujce cztery typy: konsekwentne (zsuwy), insekwentne, asekwentne i sufozyjne. S one przedstawione na rysunkach 14 [4]. Na rysunkach tych przyjto nastpujce oznaczenia: 1 iy, 2 gliny, 3 piaski, 4 obsunita masa (koluwium), 5 upki, 6 piaskowce. w rejonach grskich o budowie fliszowej; s bardzo charakterystyczne dla fliszu karpackiego. Wystpuj take w rejonach grskich o rozwinitym profilu zwietrzelinowym oraz w utworach zaburzonych glacitektonicznie. Osuwiska insekwentne (rys. 2) maj miejsce wwczas, gdy paszczyzna polizgu rozwina si prostopadle lub ukonie do istniejcych powierzchni strukturalnych wrd utworw warstwowych. Powierzchnia polizgu tych osuwisk ma zazwyczaj bardzo zoony ksztat. Jeeli powierzchnia polizgu przebiega w gruncie jednorodnym i nieuwarstwionym (rys. 3), to takie osuwiska nazywamy asekwentnymi. Wystpuj one najczciej w niezaburzonych iach i glinach. Osuwiska sufozyjne wystpuj wskutek wypukiwania czstek gruntu przez wypywajce u podstawy stoku lub skarpy wody gruntowe. Powstaj gwnie w gruntach mao spoistych, takich jak piaski pylaste i pyy piaszczyste. Ze wzgldu na aktywno osuwiska dzieli si na: aktywne (kolejne przemieszczenia gruntu s rejestrowane w skali jednego roku), mao aktywne (uaktywniaj si co kilka lat), nieaktywne (formy zamare lub ustabilizowane sztucznie). Ze wzgldu na wielko osuwiska dzieli si na: due (powierzchnia powyej 3000 m2), rednie (powierzchnia 10003000 m2), mae (powierzchnia mniejsza od 1000 m2).
Osuwiska konsekwentne powstaj ze cicia grotworu wzdu powierzchni biegncej zgodnie z powierzchni: warstwowania, wwczas nazywamy je konsekwentno-strukturalnymi, spka i szczelin (osuwiska konsekwentno-szczelinowe), oddzielajc stref zwietrzeliny od podoa (konsekwentno-zwietrzelinowe), starych osuwisk. Osuwiska konsekwentne (rys. 1) s najczciej spotykane
geoinynieria geoinynieria
zwikszenie kta nachylenia skarpy w stosunku do kta nachylenia zbocza naturalnego, zmniejszenie spjnoci gruntu wskutek odcienia czci zbocza przez zdjcie nadkadu, zwikszenie erozji gruntw przez ich odsonicie i tym samym zwikszenie prdkoci spywajcej wody, zmian warunkw wodno-gruntowych. Skutki wykonywania wykopw w aspekcie zagroenia osuwiskowego zale nie tylko od pierwotnej i wtrnej (po wykonaniu wykopw) konfiguracji terenu, ale take od budowy litologicznej. Niskie wartoci kta tarcia wewntrznego takich gruntw ilastych, jak iy, ioupki i zwietrzeliny gliniaste powoduj, e trudno jest utrzyma stateczno skarp nawet przy ich nachyleniu 1:3. Podobn uwag mona poczyni w przypadku konsekwentnego uawicenia upkw lub ich podatnoci na wietrzenie. W wymienionych przypadkach atwo powstaj spywy, obrywy i osuwiska. W omawianych przypadkach elementy morfologii osuwiskowej ograniczaj si zazwyczaj do grnej strefy odrywania i dolnej strefy nagromadzenia przemieszczonych gruntw. Koryto osuwiska jest najczciej tak krtkie, e trudno je wyodrbni. Zasig ruchu mas gruntu jest na og ograniczony do wykonywanej skarpy. Tylko w wyjtkowych przypadkach zasig ten moe obejmowa znaczn cz zbocza. a)
b)
Prace takie s szczeglnie niebezpieczne, gdy trasa przebiega przez tereny osuwiskowe, na ktrych bardzo szybko moe doj do naruszenia statecznoci skarp. Dodatkowo sytuacj moe pogorszy zmiana warunkw wodno-gruntowych. Std te w przypadku budowy tras stokowych badania geologiczne powinny by prowadzone nie tylko w osi przyszej drogi, ale take dodatkowo po obydwu jej stronach w celu rozpoznania ukadu warstw.
gdzie: Ui uoglnione siy utrzymujce, wywoane tarciem i spjnoci materiau, Zi uoglnione siy zsuwajce wywoane siami grawitacji, siami filtracji oraz obcieniami zewntrznymi. W zalenoci od wartoci wspczynnika F wystpienie osuwiska mona uzna za [2, 3, 11, 13]: bardzo mao prawdopodobne F > 1,5, mao prawdopodobne 1,3 F 1,5, prawdopodobne 1,0 < F 1,3, bardzo prawdopodobne F < 1,0. Trzeba wzi przy tym pod uwag, e obliczenia wartoci wspczynnika F s obarczone bdami, w tym rwnie zale-
geoinynieria geoinynieria
geoinynieria geoinynieria
nymi od przyjtej metody oblicze. Warto wspczynnika F nie powinna by jednak mniejsza ni 1,3 przy okrelaniu stanu rwnowagi dla parametrw charakterystycznych. Dotyczy to rwnie stanu rwnowagi osuwisk czynnych po zabezpieczeniu. Wskazane jest, aby warto tego wspczynnika bya wiksza od 1,5. Przy takiej wartoci F okrela si zasig powierzchni polizgu na koronie drogi. Warto wspczynnika statecznoci zboczy i skarp mona oblicza rnymi metodami. Szczegowy ich opis podano midzy innymi w pracach [1, 2, 6, 8, 13]. W najbardziej znanych metodach zbocze lub skarpa, dzielone na pionowe paski (rys. 5), a nastpnie z kadego paska liczy si sum si [4]. Dla kadego paska mona przyjmowa rne parametry gruntu oraz warunki rwnowagi. W zalenoci od rodzaju uwzgldnianych si oraz sprawdzanych warunkw rwnowagi mona stosowa nastpujce metody: a) Metoda Felleniusa: Nie uwzgldnia si midzy paskami. Wykorzystuje tylko warunek rwnowagi momentw. Przyjmuje powierzchni polizgu koowo-cylindryczn. b) Metoda Bishopa: Uwzgldnia pionowe i poziome oddziaywanie ssiednich paskw. Rwnie wykorzystuje tylko warunek rwnowagi momentw. Powierzchnia polizgu koowo-cylindryczna. c) Metoda Nonveillera: Uwzgldnia oddziaywania midzypaskowe. Korzysta z warunku rwnowagi momentw. Umoliwia obliczenia przy dowolnej powierzchni polizgu. d) Metoda Janbu: Uwzgldnia oddziaywania midzypaskowe. Warunek rwnowagi opiera si na sumie rzutw si na o poziom. Umoliwia obliczenia dla dowolnego ksztatu powierzchni polizgu. e) Metoda Morgensterna-Pricea: W rwnowadze pojedynczych paskw uwzgldnia siy poziome i pionowe. Korzysta z warunku na sum momentw i si poziomych. Umoliwia obliczenie dla dowolnej powierzchni polizgu. f) Metoda Bakera-Garbera: Korzysta z trzech warunkw rwnowagi. Jest wic pierwsz do koca poprawn (z punktu widzenia statyki) metod analizy statecznoci zboczy. Umoliwia obliczenia dowolnej powierzchni polizgu. Do wikszoci podanych wyej metod obliczeniowych istniej programy komputerowe. Korzystanie z nich umoliwia przeprowadzenie analizy poprzez poszukiwanie najbardziej prawdopodobnej powierzchni polizgu, to jest takiej, ktra charakteryzuje si najmniejszym wspczynnikiem stanu rwnowagi F. Wykorzystuje si przy tym metod losow lub zaoonego algorytmu. Obydwie sprowadzaj si praktycznie do wielokrotnego obliczania wartoci wspczynnika F. Niepewno czynnikw wpywajcych na stateczno zboczy spowodowaa, e w ostatnich latach obserwuje si rozwj metod zwizanych z zastosowaniem rachunku prawdopodobiestwa do oceny statecznoci. W praktyce przyjmuje si losowo tylko czynnikw najbardziej istotnych. Zalicza si do nich przede wszystkim parametry wytrzymaociowe, czyli spjno i kt tarcia wewntrznego. Metody probabilistyczne stosowane w obliczeniach prawdopodobiestwa powstania osuwiska mog wykorzystywa oglnie znane modele deterministyczne, jak i procedury czysto losowe. W metodach deterministycznych przyjmuje si, e stateczno jest zachowana, gdy potencjalny opr na cinanie wzdu zaoonej linii polizgu jest wikszy od si cinajcych. Najczciej warunek ten wyraony poprzez stosunek uoglnionych si utrzymujcych zbocze w rwnowadze do
si dcych do jej naruszenia. Zazwyczaj stosowan miar charakteryzujc stateczno w ujciu deterministycznym jest wspczynnik statecznoci. W ujciu probabilistycznym zakada si, e czynniki decydujce o statecznoci maj charakter losowy. Std te odpowiednie miary statecznoci bd rwnie zmiennymi losowymi. Obecnie istniej pene moliwoci oblicze skarp metodami elementw skoczonych (MES). Siatki generowane s automatycznie lub deterministycznie. Konieczne dawniej bardzo czasochonne prace s wykonywane przez maszyn, co bardzo upraszcza i uatwia proces oblicze. Cigle brak jest jeszcze wystarczajcych wynikw dowiadcze dotyczcych metodyki ustalania miarodajnych parametrw do oblicze metodami MES.
geoinynieria geoinynieria
Niezalenie od przyjtego rozwizania zabezpieczenia konstrukcyjnego osuwisk powinno si stosowa uzupeniajco stabilizacj powierzchniow skarp i zboczy. Ma ona na celu zapobieenie erozji, ktra mogaby wystpi wskutek dziaania czynnikw atmosferycznych. Jako stabilizacj powierzchniow mona stosowa midzy innymi zabudow biologiczn obejmujc: klasyczny obsiew traw, hydroobsiew waciwie dobranych skadem rolin (np. perzem), posadzenie specjalnie dobranych rolin (np. krzeww o mocnym systemie korzeniowym), utrwalenie powierzchni matami i siatkami z geotekstyliw, utrwalenie powierzchni rodkami stabilizujcymi, aurowe pyty betonowe wypenione gruntem (przy intensywnej erozji).
5.5. Zastrzyki
Zastrzykiem nazywa si wprowadzenie pod cinieniem lub grawitacyjnie iniektu w podoe gruntowe, skalne lub w podoe budowli, w celu jego uszczelnienia, wzmocnienia lub obu jednoczenie, a take by wywoa przemieszczenia. W gruntach zastrzyki s stosowane w celu: wzmocnienia gruntw niespoistych, zwaszcza lunych, naraonych na upynnienie, sufozj itp. (zastrzyki przenikajce penetracyjne wypeniajce poru gruntu), wzmocnienia sabych gruntw spoistych (zastrzyki przemieszczeniowe konsolidujce i zagszczajce grunt), uszczelnienia gruntw niespoistych, spka w gruntach spoistych (zastrzyki przenikajce), wywoania przemieszcze (uniesienia) fundamentw, kon-
geoinynieria geoinynieria
strukcji, fragmentw nawierzchni (zastrzyki przemieszczeniowe, rozrywajce).
Rys. 11. Konstrukcja cian z gruntu zbrojonego gwodziami: a) ciana z oson betonow, b) ciana z odwodnieniem drenem skarpowym
5.7. Gwodziowanie
Grunt gwodziowany powstaje w wyniku uzbrojenia gruntu rodzimego za pomoc prtw stalowych lub innych elementw, przez co uzyskuje wytrzymao na rozciganie i cinanie. Wytwarza si blok z tworzywa zespolonego gruntu i elementw zbrojenia (rys. 11), ktry zachowuje si jak konstrukcja masywna. Sposb ten, od dawna stosowany do budowy tuneli i stabilizacji skalnych zboczy, jest wykorzystywany rwnie do stabilizacji cian wykopw w gruntach spoistych oraz niespoistych, charakteryzujcych si chwilow spjnoci. Gwodziowaniem mona stabilizowa zbocza, ciany wykopw, strome skarpy albo wzmacnia podoe. Metoda ta suy do formowania in situ cian oporowych, zwaszcza umoliwiajcych zastpienie agodnych skarp lub zboczy strom lub pionow cian, w celu uzyskania miejsca na poszerzenie drogi itp. ciany nie s wraliwe na obcienia dynamiczne ani na wstrzsy sejsmiczne i parasejsmiczne, ponadto taka konstrukcja oporowa nie zawala si nagle, bez wczeniejszych duych odksztace. Budowa cian nie jest uciliwa dla otoczenia. Ograniczenia przydatnoci cian gwodziowanych to ich pewne odksztacenia (rzdu 0,2 % do 0,4 % wysokoci ciany), zwykle wiksze ni konstrukcji kotwionych. Estetyka cian wykoczonych natryskiem ze zwykego betonu nie jest zadowalajca. Potrzebne s dodatkowe zabiegi, np. zakrywanie prefabrykatami, gabionami lub zazielenianie rolinnoci. Metod gwodziowania wykonywane s ciany o wysokoci od 3 do 20 m i wicej. ciany mog by pionowe, pochylone pod rnymi ktami lub schodkowane. Gwd gruntowy jest elementem zbrojenia, najczciej w postaci prta stalowego, rzadziej rury, ktownika lub prta albo tamy z tworzywa sztucznego. Gwd zwykle jest zakoczony pytk dociskow, czc go z powok i przeno-
szc obcienia na gwd. Gwodziowanie odbywa si jedn z nastpujcych metod: bezporedni przez wprowadzenie w grunt prta udarowo, wibracyjnie lub strzaowo; wiertnicz przez osadzenie prta w wykonanym wczeniej otworze, a nastpnie wypenienie otworu zaczynem cementowym, wprowadzonym grawitacyjnie lub pod cinieniem. ciana z gruntu gwodziowanego wymaga zabezpieczenia powok (opink) pokrywajc powierzchni gruntu, speniajc funkcj stabilizacyjn, ochrony przed erozj oraz estetyczn. Stosowane s powoki: wiotkie z siatki metalowej, geosyntetykw, mat komrkowych itp., ewentualnie z podoon oson przeciwerozyjn i z okryw rolinn; podatne zwykle z siatki lub rusztu stalowego, umoliwiajce przeniesienie si osiowych i cinajcych, ewentualnie z oson przeciwerozyjn i z okryw rolinn; sztywne elbetowe formowane metod natryskow, w deskowaniu lub montowane z prefabrykatw; grubo powoki betonowej wynosi okoo 10 cm w cianach tymczasowych i okoo 20 cm w trwaych. Dugo gwodzi, zalenie od rodzaju gruntu, przyjmuje si od 0,5 do 0,8 wysokoci ciany. Maksymalny ich rozstaw poziomy i pionowy wynosi 1,5 m; zwykle jeden gwd przypada na 0,5 do 2 m2 powierzchni ciany. Dokadn liczb i dugo gwodzi okrela si przy wymiarowaniu ciany. Gwodzie sprawdza si na siy wycigajce wystpujce poza powierzchni cicia, w stanie kocowym i w stanach chwilowych podczas wykonywania poszczeglnych stopni ciany gwodziowanej. Prty s najczciej stalowe, ebrowane ze stali AIII lub
geoinynieria geoinynieria
AII, rur stalowych (np. specjalnych rur TITAN) lub innych ksztatownikw. Stosuje si te cigna z wkna szklanego lub tworzyw sztucznych. Najczciej wykonuje si gwodzie z prtw stalowych o rednicy 20 do 30 mm, umieszczanych w otworach wypenionych grawitacyjnie zaczynem lub zapraw (rys. 12). Jeeli zachodzi konieczno zwikszenia nonoci (ucigu) gwodzia, zaczyn lub zapraw wtacza si pod cinieniem. Wymagana jest otulina gwodzia o gruboci co najmniej 20 mm. Zapewniaj j najczciej plastykowe elementy dystansowe. Po zwizaniu otuliny czy si gowic gwodzia z oson ciany, najczciej za pomoc nakrtki rubowej i pytki gowicowej, jednak zwykle bez wstpnego sprania, jak przy kotwach gruntowych.
5.9. Palowanie
Przy duych (rozlegych) osuwiskach i gboko pooonych powierzchniach polizgu waciwym zabezpieczeniem s pale. W przypadku duych si cinajcych mona zastosowa silnie zbrojone pale duych rednic lub nawet studnie. W celu usztywnienia pali i studni oraz zapewnienia ich wsppracy gowice pali lub studni czy si czsto rusztem elbetowym (rys. 13).
geoinynieria geoinynieria
Oprcz pali duych rednic mona stosowa inne rodzaje pali. Wane jest przy tym, aby miay one du nono na cinanie. Dlatego oprcz tradycyjnego zbrojenia stosuje si dodatkowe zbrojenie sztywne w postaci ksztatownikw walcowanych lub rur stalowych. Na wybr rodzaju pali i technologii ich wykonania wpyw maj nie tylko siy zsuwu, ale take specyfika terenw osuwiskowych. Z tego wzgldu nie mona stosowa pali wbijanych (z uwagi na na wstrzsy) i wykonywanych metod wypukiwania (nie mona wprowadza wody do gruntu osuwiskowego, a przede wszystkim do paszczyzny polizgu).
geoinynieria geoinynieria
strzykiem cementowym jedno- lub wielokrotnym, strefowym, wykonywanym przez rur wiertnicz lub czciej przez specjaln instalacj iniekcyjn. Po stwardnieniu iniektu kada kotew jest nacigana do wymaganej siy, ze sprawdzeniem przemieszcze. Kotwie gruntowe zazwyczaj nie wystpuj samodzielnie, lecz jako dodatkowe elementy, wsppracujce z palami lub murami oporowymi. Mog te wsppracowa z rusztem elbetowym usytuowanym na powierzchni lub bezporednio pod powierzchni terenu osuwiskowego, a take pytami dociskowymi. Zastosowanie kotwi zwiksza naprenia normalne na powierzchniach polizgu, a w konsekwencji nono na cinanie. Kotwie osadza si gboko w warstwach stabilnych i wytrzymaych. S one najczciej wstpnie sprone i poczone z innymi elementami konstrukcji zabezpieczajcych. Przykadowe zastosowanie kotew wraz z rusztem elbetowym przedstawiono na rys. 13, natomiast za pomoc kotwi i rusztu elbetowego na rys. 21, za za pomoc kolumn wirowych na rys. 22.
geoinynieria geoinynieria
geokompozyty materiay zoone, majce w swym skadzie co najmniej jeden wyrb geotekstylny lub pokrewny, wyroby geotekstylne pokrewne przepuszczalne polimerowe materiay konstrukcyjne, ktre mog mie posta arkusza lub tamy; jest to te grupa bardzo rnorodnych wyrobw, trudnych do oglnego zdefiniowania, do ktrych stosuje si metody wytwarzania, kontroli i bada, typowe dla wyrobw geotekstylnych. Do wyrobw pokrewnych nale tzw. maty komrkowe wyroby o otwartej strukturze z poczonych tam, tworzcych komrki czworo- lub szecioktne (plaster miodu), wypeniane po uoeniu zasypk (gruntem lub kruszywem). Do geosyntetykw nale take geomembrany specjalne wyroby nieprzepuszczalne lub o bardzo maej przepuszczalnoci, cienkie i gitkie, stosowane jako wodoszczelne przepony do izolowania cieczy, cia staych lub gazw. Optymaln interwencj techniczn w przypadku osuwisk jest stosowanie technologii czcej stabilizacj gruntu i jego zabezpieczenie, wraz z odwodnieniem powierzchniowym i wgbnym, przy rwnoczesnej moliwoci kontrolowanych zmian geometrii zboczy razem ze wzmocnieniem konstrukcyjnym w penej harmonii z wymaganiami architektury krajobrazu i ochrony rodowiska. Jedn z metod czcych w sobie wzmocnienie konstrukcyjne wraz z przebudow zbocza s wszelkiego typu konstrukcje oporowe. Wprowadzenie do uytku nowego materiau geosyntetycznego o komrkowej strukturze znacznie przyblia nasze moliwoci techniczne do osignicia wymienionego na wstpie ideau. Koncepcja oparta na zamkniciu zasypowych materiaw konstrukcyjnych wewntrz lekkiego, elastycznego geosyntetyku pozwolia na stworzenie nowej technologii nazwanej Komrkowym Systemem Ograniczajcym. Zasadniczo klasyfikuje si trzy podstawowe typy konstrukcji oporowych wykonanych w technologii komrkowego systemu ograniczajcego [7]: konstrukcje grawitacyjne i niekotwione elewacje, konstrukcje grawitacyjne strefowe, konstrukcje kompozytowe. Konstrukcje grawitacyjne i niekotwione elewacje maj przekrj trapezowy, wszystkie sekcje maj jednakow miszo, skadaj si z wielu warstw geokomrek, w peni zamykajc i ograniczajc materia wewntrz komrek (rys. 24 i 25 [5]). Do analizy konstrukcji i oblicze stosuje si klasyczn teori wyznaczania czynnego parcia gruntu. Stabilno konstrukcji jest okrelana przez odporno na przesuwanie i obrt. Ze wzgldu na fakt, e objto i koszt geosyntetykw ronie znaczco ze wzrostem wysokoci w przypadku grawitacyjnych konstrukcji oporowych, za najbardziej ekonomiczne uznaje si konstrukcje o wysokoci do 3 m. Typowa strefowa konstrukcja grawitacyjna przedstawiona jest na rys. 26 [5]. Tego typu konstrukcje s odpowiednie z techniczno-ekonomicznego punktu widzenia, gdy wymagana wysoko konstrukcji przekracza 3 m. Zasadniczo konstrukcja skada si z peni ograniczonej strefy licowej i ograniczonych warstw porednich rozcignitych ku tyowi konstrukcji. Projektujc grawitacyjn konstrukcj oporow, analizujemy wybrane elementy w celu znalezienia krytycznej, potencjalnej paszczyzny zniszczenia w zabudowanej geokomrkami strefie i nastpnie projektujemy jej dodatkowe wzmocnienie. Konstrukcje kompozytowe wykonywane w technologii komrkowych systemw ograniczajcych skadaj si z geokomrkowych sekcji tworzcych lico oraz z rnych geosyntetycznych wzmocnie rozoonych poziomo w kierunku tyu konstrukcji (rys. 27 [5]). We wkopach czsto zamiast geosyntetycznych wzmocnie stosuje si kotwy, gwodziowanie i inne elementy czce. Konstrukcje kompozytowe s dostosowane praktycznie do kadej wysokoci i pozwalaj na stosowanie rnego typu materiaw wypeniajcych. Jedynym ograniczeniem dla konstrukcji kompozytowych wykonywanych na nasypach jest konieczno wykonywania podstawy o wikszej szerokoci w porwnaniu do klasycznych konstrukcji grawitacyjnych. Wynika to czciowo z potrzeby wysunicia geosyntetycznych wzmocnie poza stref krytyczn wystpienia potencjalnych zniszcze.
LITERATURA:
[1] Czyewski K., Wolski W., Wjcicki S., bikowski A., Zapory ziemne. Arkady. Warszawa 1973. [2] Glazer Z., Mechanika gruntw. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa 1977. [3] Hckel S., Zarys fundamentowania dla geologw. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa 1967. [4] Instrukcja obserwacji i bada osuwisk drogowych. GDDP. Warszawa 1999. [5] Kessler A., Zastosowanie nowoczesnych technologii geosyntetycznych do zabezpiecze osuwisk w budownictwie komunikacyjnym na przykadzie komrkowego systemu ograniczajcego. Zeszyty naukowo-techniczne SITK RP, Oddzia w Krakowie. Zeszyt nr 76. Krakw 2000. [6] Madej J., Metody sprawdzania statecznoci zboczy. Biblioteka Drogownictwa. WKi. Warszawa 1981. [7] Martin S. M., Senf F. D., Crowe E., A new era in earth retention using the cellular confinement system. Geossinteticos 95. Sao Paulo, Brazylia 1995. [8] Morgenstern N. R., Price V. E., The analysis of the stability of general slip surfaces. Geotechnique, vol. 15, No 3, 1965. [9] Pisarczyk S., Mechanika gruntw. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa 1999. [10] Sierant J., Nowoczesne metody stabilizacji skarp i osuwisk w oparciu o system TITAN. Zeszyty naukowo-techniczne SITK RP, Oddzia w Krakowie. Zeszyt nr 105. Krakw 2003. [11] Wiun Z., Zarys geotechniki. WKi. Warszawa 1987. [12] Wysokiski L., Zabezpieczanie statecznoci skarp i zboczy. XVI Oglnopolska Konferencja Warsztat Pracy Projektanta Konstrukcji. Ustro 2001. [13] Wysokiski L., Posadowienie obiektw budowlanych w ssiedztwie skarp i zboczy. Instrukcja ITB 304. Warszawa 1991. [14] Wytyczne wzmacniania podoa gruntowego w budownictwie drogowym. GDDP. Warszawa 2002.
autor
prof. dr hab. in Kazimierz Furtak Wydzia Inynierii Ldowej Politechniki Krakowskiej dr in Adam Sala Wydzia Inynierii rodowiska Politechniki Krakowskiej
geoinynieria geoinynieria