Sposb na rw kulszow

Wystarczy jeden nagy ruch: dwignicie, pochylenie si, potknicie czy zerwanie z ka i nagle czujesz w plecach ostry bl. Jeli jest tak silny, e nie moesz si ruszy, pewnie zapaa ci rwa kulszowa. Podpowiadamy, jak sobie poradzi z atakiem.

Rwa kulszowa dopada w najmniej oczekiwanych sytuacjach. W odcinku ldwiowym krgosupa pojawia si ostry, kujcy bl (okrelany te jako rwcy lub piekcy), ktry przesuwa si wzdu poladkw i biodra. Dalej z tyu uda, przez ydk zmierza do stopy. Potguje si przy najmniejszym ruchu. Ale najbardziej daje si we znaki w nocy.

Skd te kopoty
Nerw kulszowy powstaje z poczenia kilku korzeni, ktre wychodz z krgosupa i cz si w jeden duy nerw biegncy wzdu nogi, dlatego dolegliwoci odczuwamy rwnie w nodze, cho s powodowane zmianami w krgosupie. Przyczyn blu jest bowiem ucisk korzenia nerwu kulszowego w miejscu, gdzie opuszcza on kana krgosupa. Przyczyny ucisku na nerw kulszowy mog by rne. Najczciej s to zmiany zwyrodnieniowe w obrbie krgosupa i wypadnicie krka midzykrgowego (dysku). Innym powodem moe by obrzk korzonka nerwowego wywoany staym uciskaniem przez zdeformowany krg, a take zmiany zwyrodnieniowe staww midzykrgowych. Do rwy moe te doj na skutek skrzywienia krgosupa lub nieprawidowej budowy miednicy. Przytrafia si take kobietom w zaawansowanej ciy, bo dochodzi u nich do przesunicia si rodka cikoci i niewaciwego obcienia krgosupa. Rwie kulszowej towarzyszy skurcz mini przykrgosupowych, ktry dodatkowo potguje bl. W ten sposb usiuj one unieruchomi krgosup, by uchroni go przed uszkodzeniem. A to prowadzi do niefizjologicznego uoenia krgosupa. Charakterystyczne dla rwy jest to, e lec na wznak, masz trudnoci z uniesieniem do gry nogi wyprostowanej w kolanie.

Gdy zapie ci bl
Najlepszym sposobem na zmniejszenie blu jest znalezienie pozycji, ktra odciy uciskany korzonek. Wbrew powszechnej opinii nie zawsze jest to pozycja leca. Wiele osb woli sta, oszczdzajc bolc nog, albo siedzie w najwygodniejszej dla siebie pozycji.

Jeli jeste w stanie, po si na wznak na stabilnym, twardym materacu z nogami zgitymi w stawach biodrowych i kolanowych pod ktem prostym (trzeba podoy pod nogi np. poduszki). Pozycja krzesekowa rozluni minie i odciy uciskany korzonek. Ratuj si niesteroidowymi lekami o dziaaniu przeciwzapalnym i przeciwblowym. Ulg moe przynie posmarowanie bolcego miejsca maci o dziaaniu przeciwblowym oraz przeciwzapalnym i wymasowanie go. Taki rozgrzewajcy masa rozluni napite minie. Niektrym osobom ulg przynosi chodzenie bolcego miejsca. Pod wpywem niskiej temperatury wydzielaj si endorfiny, ktre maj dziaanie znieczulajce. Tam, gdzie najbardziej ci boli, moesz przyoy zimny okad albo woreczek z lodem. Ale zabiegiem agodzcym dolegliwoci moe te by nagrzewanie bolcej okolicy. Jeli w cigu 24 godzin bl si nie zmniejszy, trzeba i do lekarza. Podobne objawy moe dawa kolka nerkowa - trzeba ustali rdo blu i podj waciwe leczenie. Bl ostrzega, e w organizmie dzieje si co niedobrego. Dlatego kady atak ostrego blu w plecach powinien skoni nas do skontrolowania stanu krgosupa.

U lekarza
Lekarz wypyta o rodzaj dolegliwoci, czy wystpiy po raz pierwszy, jak czsto i w jakich okolicznociach si powtarzaj, czy nie byo urazu krgosupa. Sprawdzi, gdzie i kiedy najbardziej boli. W razie jakichkolwiek wtpliwoci zaleci przewietlenie ldwiowokrzyowego odcinka krgosupa. By rentgen by miarodajny, lepiej wykona go, gdy ustpi ostre dolegliwoci. Na podstawie zdjcia zrobionego natychmiast mona jedynie wykluczy zamania lub podejrzewa dyskopati. Nie sposb okreli innych zmian chorobowych, bo krgosup znajduje si w niefizjologicznej postawie. Ponadto, by zdjcie byo dokadne, trzeba mie pusty przewd pokarmowy. Gdy bl promieniuje do obu ng albo jeeli chory nie ma czucia poniej poziomu ucisku na nerw, trzeba wykona rezonans magnetyczny, eby ustali, co waciwie powoduje takie dolegliwoci. To moe by niebezpieczne! Jeeli poza silnym blem masz zaburzenia czucia, osabienie nogi czy zatrzymanie moczu (czasem moe wystpi nietrzymanie moczu), konieczna jest natychmiastowa wizyta u lekarza. Objawy te mog wiadczy o zmianach prowadzcych do trwaego uszkodzenia nerwu. Aby to wykluczy, trzeba natychmiast wykona badanie rezonansu magnetycznego.

By rozluni minie
W pierwszym okresie choroby, gdy ostry bl uniemoliwia poruszanie si, najwaniejszy jest spokj i leenie na w miar twardym ku, w wygodnej dla siebie pozycji. Lekarz dobiera leki w zalenoci od nasilenia blu. Zwykle zaczyna od duych dawek niesteroidowych rodkw o dziaaniu przeciwzapalnym i przeciwblowym (doustnych albo w zastrzykach) oraz lekw rozluniajcych minie. W razie kopotw ze snem zaleca te preparaty o dziaaniu uspokajajcym i nasennym. Spokj psychiczny i sen sprzyjaj rozlunieniu mini, a to zmniejsza dolegliwoci blowe. W niektrych przypadkach moe przepisa witaminy z grupy B w zastrzykach. Gdy ble nie ustpuj, podaje si lek z grupy opioidw. Kuracja trwa zwykle 7-10 dni, ale moe si cign nawet kilka tygodni. Wwczas zmienia si leki na coraz silniejsze. W przypadku blw przewlekych czasem wcza si preparaty przeciwdepresyjne, ktre dodatkowo agodz dolegliwoci blowe.

Wana fizykoterapia
Ustpienie dolegliwoci blowych nie oznacza zakoczenia leczenia. Teraz niezbdne s zabiegi rehabilitacyjne i fizykoterapia. wiczenia pod okiem rehabilitanta oraz leczniczy masa krgosupa. Dobre efekty daje nagrzewanie, dziaanie prdem, polem magnetycznym lub biostymulujcym wiatem lasera albo jonoforeza. Uzupenieniem terapii jest leczenie sanatoryjne. Odpoczynek, korzystanie z kpieli siarkowych czy okadw z borowiny, wszystko to zapobiega nawrotom choroby. Jeeli nie ma poprawy po terapii zachowawczej albo ble czsto nawracaj, konieczna jest operacja polegajca na usuniciu zwyrodniaego krka midzykrgowego.

Rwa kulszowa

Rwa kulszowa, ischialgia (ac. ischias) zesp objaww zwizanych z uciskiem na nerwy rdzeniowe L4, L5 lub S1 tworzce nerw kulszowy (najwikszy nerw obwodowy czowieka), lub na przebiegu samego nerwu kulszowego.

Przyczyny

Najczstsz przyczyn schorzenia jest dyskopatia tej okolicy krgosupa, ale moe by ono rwnie spowodowane kad inn przyczyn dranic nerwy na ich przebiegu, najczciej s to lokalne stany zapalne, czasem choroby zakane, cukrzyca, zmiany nowotworowe.

Objawy
Nagy bl okolicy ldwiowej, promieniujcy do poladka, tylnej powierzchni uda lub do ydki albo stopy. Zwykle towarzyszy mu uczucie osabienia siy miniowej i drtwienia powyszych okolic ciaa. Czasem ble s tak silne, e chory zmuszony jest do przyjcia pozycji lecej. Mog wystpowa parestezje i drtwienia, zaburzenia czucia w rnych miejscach koczyn dolnych. Wzmoone napicie mini przykrgosupowych powoduje blowe ograniczenie ruchomoci tego odcinka oraz pojawienie si odruchowego skrzywienia krgosupa w odcinku ldwiowym. Moe wystpi niedowad mini prostujcych stop i paluch (korze L5), opadanie stopy, pacjent chodzc zaczepia stop o podoe. Brak odruchu skokowego wiadczy o ucisku krka midzykrgowego na korze S1. Zaburzenia funkcji zwieraczy pcherza moczowego i/lub odbytu, zaburzenia czynnoci mikcji i defekacji. Charakterystycznym objawem rwy kulszowej jest narastajcy bl podczas podnoszenia koczyny dolnej w czasie leenia na plecach (objaw Lasgue'a) oraz przy pochylaniu. Moe by jednostronny lub obustronny. Narastanie deficytw neurologicznych (niedowadw lub porae), nasilenie dolegliwoci blw, brak poprawy w cigu 6 tygodniu jest wskazaniem do konsultacji neurochirurgicznej w celu rozwaenia leczenia operacyjnego rwy kulszowej.

Zesp minia gruszkowatego

U 15% populacji nerw kulszowy przebiega poprzez misie gruszkowaty, zamiast przebiega pod nim. Kiedy misie si kurczy, moe uciska lub drani nerw kulszowy. Potocznie, objaw ten nazywany jest "portfelem kulszowym", poniewa portfel, zazwyczaj noszony w tylnej kieszeni spodni, moe ucisn minie poladkowe oraz nerw kulszowy podczas siadania. Syndrom minia gruszkowatego moe by gwn przyczyn rwy kulszowej, jeli korze nerwu nie jest uszkodzony[1][2].

Leczenie

odpoczynek niesteroidowe leki przeciwzapalne leki przeciwblowe paracetamol, tramadol leczenie rehabilitacyjne terapia manualna neuromobilizacje, metoda McKenziego, KAltenborn-Evjenth leczenie operacyjne neurochirurgiczne, ortopedyczne

Przypisy

1. JS. Kirschner, PM. Foye, JL. Cole. Piriformis syndrome, diagnosis and treatment.. Muscle Nerve. 40 (1), ss. 10-8, Jul 2009. doi:10.1002/mus.21318. PMID 19466717. 2. AM. Lewis, R. Layzer, JW. Engstrom, NM. Barbaro i inni. Magnetic resonance neurography in extraspinal sciatica.. Arch Neurol. 63 (10), ss. 1469-72, Oct 2006. doi:10.1001/archneur.63.10.1469. PMID 17030664.

Metoda McKenziego
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Mechanical Diagnosis and Therapy (MDT) metoda fizjoterapeutyczna stworzona przez fizjoterapeut Robina McKenziego, przeznaczona do badania, leczenia i profilaktyki blw krgosupa. W ostatnich latach zastosowanie metody zostao rozszerzone o stawy obwodowe. W latach szedziesitych nowozelandzki terapeuta R. McKenzie, opracowa program badania i leczenia pacjentw, gwnie z dolegliwociami ldwiowego i szyjnego odcinka krgosupa. Podzieli zaburzenia krgosupa na trzy gwne grupy, uwzgldniajc przyczyn i stopie zmian zwyrodnieniowych w obszarze krgosupa i gwnych staww. Trzy zespoy zaburze, tzw. zespoy: Zesp strukturalny dotyczy zaburze postawy ciaa, a wic struktur tkankowo-stawowych, ktre nie s w aden sposb uszkodzone, a tylko nadwyrone statycznym przecieniem (np. dugotrwaym, niedbaym siedzeniem; dotyczy najczciej osb wykonujcych prace biurowe, umysowe). Zesp dysfunkcyjny w sytuacji gdy statyczne przecienie obejmuje tkanki i struktury uszkodzone w jaki sposb, n. poprze zrosty, przykurcze, zbliznowacenia, itp. Zesp strukturalny w gwnej mierze wanie na nim koncentruje si metoda; ma on zwizek ze strukturami znajdujcymi si wewntrz segmentu krgowego (krek midzykrgowy, piercie wknisty) oraz zewntrz segmentu (stawy midzywyrostkowe, zrosty okookorzeniowe), w zalenoci od mechanizmu uszkodzenia oraz wzorca blowego, terapia opiera si na dobraniu odpowiedniego ruchu leczniczego. Autor metody opracowa program postpowania leczniczego, w ktrym oprcz technik, wykonywanych przez terapeut, wany jest sam ruch pacjenta, wiczenia i autoterapia do domu. W wiczeniach dominuj pozycje niskie, gownie leenie. Ruchy czynne powtarzane s wielokrotnie w rnych paszczyznach, ale w cile okrelonym kierunku, nie powodujcym blu. Du wag przykada si do zalece, ktre chroni krgosup przed kolejnymi urazami i przecieniami. McKenzie stawia bardzo duy nacisk na profilaktyk. Metoda chwalona wrd terapeutw ze wzgldu na szczegowy wywiad i badanie kliniczne.

rda

ABC Fizjoterapii: Metoda McKenziego

Linki zewntrzne

The McKenzie Institute International Instytut McKenziego Polska

Metoda McKenzie - Badanie, Leczenie, Profilaktyka.

Metoda McKenzie jest to oparta na dowodach naukowych (evidence-based), metoda

biomechanicznego badania i leczenia (Mechanical Diagnosis and Therapy - MDT) zaburze mechaniki krgosupa, oraz zespow blowych, oraz schorze staww obwodowych i koczyn, spowodowanych zaburzeniem mechaniki. Metoda McKenziego jest metod fizjoterapeutyczn. Jednym z czstszych wskaza do stosowania metody McKenziego jest dyskopatia (zarwno w stanie ostrym jak i przewlekym) - zesp derangement w/g McKenziego. Metoda sprawdza si take w innych zaburzeniach mechaniki - zesp dysfunkcyjny i posturalny w/g McKenziego. Metoda zawiera cz diagnostyczn i terapeutyczn. Po ustpieniu objaww - koncentruje si na profilaktyce. Warto diagnostyczna metody McKenziego zostaa w peni potwierdzona, licznymi badaniami naukowymi (*). Ze wzgldu na wysok skuteczno i powtarzalno wynikw czci diagnostycznej metody McKenziego, jej stosowanie jako pierwszej, wydaje si by celowe dla okrelenia przyczyn dolegliwoci. Metoda Mckenziego sprawdza si w sytuacjach, w ktrych inne metody fizjoterapeutyczne nie maj zbyt wiele do zaoferowania - np.: skolioza reflektoryczna, krcz karku (mog wystpi w przebiegu dyskopatii). Istot metody jest to, e pozwala ona wielu Pacjentom, samodzielnie, po odpowiednim wyedukowaniu, radzi sobie z blem. Celem nadrzdnym jest zabezpieczenie Pacjenta przed nawrotem dolegliwoci.

W terapii wedug metody McKenziego, wykorzystuje si czynniki mechaniczne generowane

siami samego Pacjenta, jak i szerok gam technik manualnych. Zasad jest, stosowanie najpierw indywidualnie dobranych wicze, a dopiero jeli to konieczne, dodatkowo Terapii Manualnej - po wykluczeniu wszelkich przeciwwskaza do jej zastosowania.

wiczenia wykonuj pod kontrol lub po konsultacji z Fizjoterapeut (!).

rdo: Journal of Bodywork and Movement Therapies

Troch historii

Twrc metody jest Fizjoterapeuta Robin McKenzie pochodzcy z Aucland w Nowej

Zelandii, ktry rozpocz swoj dziaalno na pocztku lat pidziesitych w Wellington, zajmujc si gwnie leczeniem schorze krgosupa. W pierwszych latach swojej praktyki zapozna si ze znanymi koncepcjami leczenia manualnego: Cyriaxa, Stoddarda, Maitlanda, Meigne'a oraz Kaltenborna - majc osobisty kontakt z tymi klinikami. W pocztkowych latach swej praktyki McKenzie zauway, e u Pacjentw skarcych si na ble krgosupa, u ktrych wystpoway pewne charakterystyczne objawy, natychmiastow ulg, przynosio wykonanie znamiennej dla zespou serii ruchw, a niekiedy tylko zastosowanie okrelonej pozycji statycznej. Od pocztku lat siedemdziesitych zacz publikowa wyniki swoich dowiadcze i spostrzee. W 1981 roku wyda ksik "The Lumbar Spine. Mechanical diadnosis and therapy", a w 1982 roku, w USA, ksik "The McKenzie Technique". Rwnie w 1982 roku powstaje Midzynarodowy Instytut McKenziego, a w 1991 roku The McKenzie Institute Benelux. W 1996 roku powstaje polska filia Midzynarodowego Instytutu McKenziego (The McKenzie Institute Poland), zaoona przez dr Tomasza Stengerta, dyplomanta Midzynarodowego Instytutu McKenziego w Wellington, instruktora metody McKenziego (course D - Instructor). Kiedy i jak stosuje si metod McKenziego.

Terapia wedug metody McKenziego bazuje na stosowaniu rodkw mechanicznych:

wiczenia, odpowiednio dobrana pozycja statyczna, Terapia Manualna, ktre wpywaj na popraw mechaniki krgosupa lub staww i tkanek okoostawowych koczyn. Wikszo zespow blowych krgosupa ma to mechaniczne (spowodowane jest zaburzeniami mechaniki krgosupa np.: dyskopatia) i nie kwalifikuje si do leczenia operacyjnego. Wskazaniem do leczenia operacyjnego s m.in.: przerwanie cigoci piercienia wknistego wraz z objawami neurologicznymi, narastajce niedowady, zaburzenie czynnoci zwieraczy, objawy wiotkoci koczyn dolnych wraz ze znieczuleniem okolicy krocza i wewntrznej strony ud (zesp ucisku ogona koskiego), postpujcy krgozmyk (spondylolisteza), bardzo czsto nawracajce, wielokrotne, epizody blowe (powracajce np. co 2 tygodnie), dolegliwoci utrzymujce si duej ni 3 miesice pod warunkiem prowadzenia w tym czasie specjalistycznego usprawniania (!). Dugotrwae utrzymywanie si dolegliwoci, bez zastosowania w tym czasie specjalistycznych metod usprawniania takich jest metoda McKenziego w poczeniu z technikami z zakresu Terapii Manualnej, nie powinno by wystarczajcym wskazaniem do wykonania operacji.

Uporczywe stosowanie lekw (przeduajce si po za faz ostr), oraz podstawowych zabiegw fizykalnych (sollux, laser, interdyn...), bez jednoczesnego stosowania specjalistycznych metod usprawniania, ktrych dziaanie oparte jest na bodcach mechanicznych, uznaje si obecnie za postpowanie niewaciwe(*). Niewaciwe postpowanie moe przyczyni si do progresji dyskopatii. Obecnie w Niemczech uwaa si, e okoo 30% progresji dyskopatii spowodowane jest niewaciwie przeprowadzon terapi namulan. W Polsce do takiej progresji przyczynia si take leczenie oparte wycznie o farmakoterapi (dowiadczenia wasne autora). Bl krgosupa moe by spowodowany przez nage dynamiczne, bd dugotrwae statyczne przecienie. Po wykluczeniu przeciwwskaza (podczas badania wedug protokou McKenziego), wikszo dolegliwoci blowych krgosupa, kwalifikuje si do leczenia wedug zaoe metody McKenziego - z wykorzystaniem bodcw mechanicznych.

w wielu dolegliwociach blowych, w obrbie staww obwodowych i koczyn (schorzenia miniowo - szkieletowe), take o charakterze przewlekym, odpowiednio aplikowany bodziec mechaniczny - odpowiednio dobrane i wykonane wiczenie - usprawnia lub umoliwia prawidowy przebieg procesw gojenia, przyczyniajc si do szybszego ustpowania dolegliwoci. Zasady metody McKenziego, dotyczce lokalizacji generatora blu oraz doboru waciwego bodca mechanicznego, wykorzystywane do badania i leczenia blw krgosupa spowodowanych zaburzeniami mechaniki, stosuje si, z bardzo dobrym efektem, w leczeniu zespow blowych staww i tkanek okoostawowych w obrbie koczyn.
Celem leczenia w metodzie Mckenziego jest nie tylko ograniczenie lub zlikwidowanie objaww blowych, ale przywrcenie moliwie penej funkcji strukturom generujcym bl, oraz zabezpieczenie przed nawrotami dolegliwoci. U Pacjentw leczonych zgodnie z zasadami metody McKenziego, odsetek Pacjentw z nawrotem dolegliwoci, jest zdecydowanie mniejszy, ni u Pacjentw, u ktrych stosowano inne metody leczenia oparte na dozowaniu bodcw mechanicznych. Precyzyjn selekcj Pacjentw do usprawniania metod McKenziego zapewnia jej cz diagnostyczna. Tylko Ci z Pacjentw, u ktrych stwierdza si charakterystyczn zmienno objaww (np.: centralizacja), kwalifikowani s do dalszego leczenia zgodnie z algorytmem McKenziego. U niewielkiej grupy Pacjentw, charakter zmian w narzdzie ruchu, nakazuje zastosowanie innych metod leczenia (w tym leczenia operacyjnego). Cz diagnostyczna Metody Mckenziego, pozwala z du trafnoci, na wyodrbnienie tych Pacjentw.

Na czym polega dziaanie Fizjoterapeuty.

Przed podjciem leczenia, Fizjoterapeuta przeprowadza u Pacjenta dokadny wywiad,

dotyczcy: ewentualnych czynnikw sprawczych, czynnikw mogcych przyczynia si do pogorszenia, przebiegu choroby, dotychczasowego leczenia, a take, ocen postawy, ocen objaww neurologicznych, a nastpnie badanie funkcjonalne, ktre polega na wykonaniu testu powtarzanymi ruchami. W badaniu funkcjonalnym ocenie podlega zmienno objaww. Uzyskane w ten sposb informacje pozwalaj, wedug zaproponowanego przez McKenziego algorytmu, na ustalenie zasadnoci stosowania metody mechanicznej w leczeniu aktualnych dolegliwoci, przyczyny dolegliwoci, rodzaju i stopnia zaawansowania zaburze mechaniki, oraz dobranie waciwego dla danego Pacjenta sposobu postpowania. Wykonywanie przez Pacjenta zaleconych ruchw w rnych pozycjach, z jednoczesnym relacjonowaniem Fizjoterapeucie zmian natenia i lokalizacji blu, pozwala na dobranie odpowiedniego wiczenia, w cile okrelonej paszczynie.

Metoda Mckenziego znakomicie wspgra (choby ze wzgldu na walory diagnostyczne) z innymi metodami fizjoterapeutycznymi: Ackermann, FOI, Kinesio Taping, PNF. Autor jest Certyfikowanym Terapeut Metody McKenzie (Cert.MDT).