You are on page 1of 3

Bohaterem by nie tylko onierz Walczcy w ramach organizacji wojskowej, Lekarz udzielajcy pomocy rannym w piwnicy, Ksidz spowiadajcy

przy wtrze spadajcych bomb, czniczka przedzierajca si przez kanay i podziemia do celu. Bohaterem by kady, kto trwa w straszliwych Warunkach Powstania.

Byo przed pit. Rozmawiamy, nagle strzelanina() A krzyk: Hurraaa... Powstanie od razu powiedzielimy sobie () raptem jest i to takie hurraaa i tumem na ubudu (). Pierwszy powstaniec! krzyknlimy. Zaraz potem z Ogrodowej na tamto podwrze wpadli ludzie i zaczli apad wzki i deski na barykady (). Co byo 1 sierpnia 1944roku? Na zachodzie sza ofensywa aliantw przez Francj, Belgi, Holandi. Front rosyjski sta na Wile, a Warszawa wesza w drugi dzieo powstania. Obudziy nas huki. Zaczo si organizowanie. Kucie piwnic. Podziemnych przejd. Caymi nocami. Barykad.().1 Decyzja o wybuchu powstania dojrzewaa w miar przesuwania si radzieckiej ofensywy w gb ziem polskich. W lipcu 1944 r. Armia Czerwona dotara do rodkowej Wisy. Tymczasem atmosfera w stolicy bya coraz bardziej gorca, dua czd spoeczeostwa, zwaszcza modziey paaa dz walki, wreszcie po kilku latach oczekiwania mona byo zamanifestowad prawa Polski do niepodlegoci i obalid kamliwe sowa sowieckiej propagandy, i Armia Krajowa nie reprezentuje wikszej siy i nie chce walczyd z Niemcami. Opanowanie miasta przez AK miao na celu stworzenie faktu dokonanego. Zdania, co do terminu wybuchu powstania wrd dowdcw Komendy Gwnej Armii Krajowej byy podzielone do samego kooca, ale ostatnie sowo naleao do gen. Bora-Komorowskiego. Decyzja bya tym trudniejsza, e znane ju byo w tej sprawie stanowisko aliantw zachodnich i wiadomo byo, e nie uczyni wiele by pomc walczcej Warszawie. Mimo niesprzyjajcych okolicznoci i bez wsparcia, po otrzymaniu 31 lipca 1944 r. od pk. Antoniego Chruciela komendanta okrgu warszawskiego meldunku o zaobserwowaniu czogw radzieckich na Pradze, Komendant Gwny AK gen. Tadeusz Br- Komorowski zadecydowa o rozpoczciu w Warszawie powstania w dniu 1 sierpnia 1944 r. o godz. 17.00. Wyznaczonego dnia na ulicach stolicy trwaa konspiracyjna koncentracja oddziaw. Roso napicie i oczekiwanie. O godz. 17.00 nadesza godzina W. Oddziay AK, odrniajce si od ludnoci cywilnej biao-czerwonymi opaskami na rkawach, zaatakoway garnizony niemieckie. Armia Krajowa pod dowdztwem pk. Antoniego Montera- Chruciela rzucia do walki okoo 32, 5 tys. onierzy w samym miecie i 4 tys. w obwodzie podmiejskim. Stan uzbrojenia pozostawia wiele do yczenia, tylko, co sidmy onierz idcy do powstania mia broo, w ogle powstaocy nie dysponowali cikim sprztem jak modzierze czy czogi. Broo zdobywano dopiero w trakcie walki z wrogiem. Niemcy skierowali pocztkowo do tumienia tych si 16 tys. onierzy w penym uzbrojeniu, wkrtce zostay wzmocnione o dalszych 25 tys., lotnictwo, czogi i artyleri i modzierze. Mimo duej przewagi niemieckiej oraz posiadania przez wadze okupacyjne oglnej orientacji w planach powstaoczych, jego wybuch zaskoczy Niemcw. Pierwsze natarcie trwao do godzin rannych 2 sierpnia, celem byo opanowanie kluczowych punktw w miecie. Plan ten powid si jednak tylko czciowo. Po czterech dniach walki powstaocy kontrolowali trzy rejony stolicy: rdmiecie z czci Woli, Starym Miastem i Powilem, Dolny
1

M.Biaoszewski, Pamitniki z Powstania Warszawskiego, Warszawa 2004

Mokotw oraz oliborz. Dziaania powstaocw wyzwoliy szalon energi wrd mieszkaocw stolicy. Byskawicznie wznoszono barykady, z gonikw pyny pieni patriotyczne, wywieszano polskie flagi, wydawano pras, uruchomiono radiostacj Byskawica. Warszawa poczua si wolna. () Tu w tym tumie pod nami, zacieraj si wszelkie rnice: robotnik ze sklepikarzem obok profesora uniwersytetu, onierz z biao-czerwon opask z cywilem, starzy z modymi, chopcy i dziewczta. Dwigaj cikie kamienie, pyty wyrwane z chodnikw, znosz skrzynie, meble. Wydaje si, e w tej ekstazie gotowi, by wasne ciaa rzucid na bezksztatny stos rosncej z kad minut barykady. W bramie naprzeciwko pokazuje si dozorca z biao-czerwon chorgwi na drzewcu, triumfalnie zawiesza chorgiew nad bram().2 Reakcja aliantw zachodnich na powstanie bya dwuznaczna. Prasa angielska i BBC milczay na ten temat. Rzd brytyjski zwleka z uznaniem AK za armie sojusznicz. Przez cay sierpieo alianci zachodni nie zdobyli si na adne owiadczenia w sprawie powstania, uzgadniajc najdrobniejsze szczegy ze Stalinem. Tymczasem radziecki dyktator realizowa swj plan wykorzystujc powstanie do zniszczenia Warszawy niemieckimi rkami. Nie dod, e nie podj adnych krokw, aby pomc powstaocom, to uparcie utrzymywa, e o rzekomym powstaniu nic nie wie. Stalin podj pozorowane dziaania niesienia pomocy powstaocom pozwalajc 3 dywizji WP forsowad Wis w rejonie mostw Poniatowskiego i Kierbedzia. Nie otrzymay one jednak adnego wsparcia artylerii radzieckiej z Pragi. W rezultacie zgino 3, 7 tys. onierzy ludowego WP. Niepowodzenie akcji posuyo, jako argument wstrzymania jakichkolwiek dziaao pomocy powstaocom. Tymczasem w miecie trway zacieke walki. Pierwsze dni przyniosy powstaocom pewne sukcesy. Garnizon niemiecki zepchnito do obrony i dopiero wsparcie oddziaw szturmowych zahamowao rozprzestrzenianie powstania. Siy hitlerowskie przegrupoway si w specjalny korpus pod dowdztwem gen. SS Ericha von dem Bacha-Zalewskiego. Na rozkaz Himmlera skierowano na Warszaw brygad kryminalistw Oskara Dirlewangera, brygad SS-RONA gen. Kamieoskiego, policj oraz czogi z dywizji Hermann Goering. 5 sierpnia rano Niemcy przystpili do kontrataku dc przede wszystkim do opanowania gwnych tras komunikacyjnych. Zadanie to rozpocza grupa gen. SS Heinza Reinefartha atakujc Wol, ktrej broniy oddziay Kedywu i III obwodu AK pod dowdztwem ppk. Jana Radosawa-Mazurkiewicza. Niemcy dopucili si wobec ludnoci cywilnej rzezi. W egzekucjach zgino okoo 40 tys. mieszkaocw Woli. W dniach 5 11 sierpnia odziay AK zostay wyparte z Ochoty, zacite walki toczyy si na Mokotowie, oliborzu, zdobywaniu Komendy Policji, oraz gmachu Pasty. Od 12 sierpnia do 2 wrzenia bronio si Stare Miasto, jednak powstaocy i tu zostali zmuszeni do wycofania si kanaami do rdmiecia. Specyficzny ostry zapach siarkowodoru, zmieszany z woni zastaego gnijcego szlamu i butwiejcych rolin uderza w nozdrza. wiato latarki te i skoncentrowane, pada kilka metrw w gb kanau lizga si wzdu owalnie sklepionych cian pokrytych liszajami wilgoci.() Wysokod kanau w najszerszym miejscu nie przekracza ptora metra. Naley, wic pochylid gow-niej, jeszcze niej., oprzed si rk o olizg cian, ugid w kolanach nogi (). 3 Z pocztkiem wrzenia Niemcy przystpili do ataku na rdmiecie, 6 wrzenia pady reduty powstaocze na Powilu, a 24 wrzenia rozpocz si atak na Mokotw. Powstaocy poddali si po trzydniowych walkach. W tym samym czasie trwaa obrona oliborza i walki w Puszczy Kampinoskiej. W ostatnich dniach wrzenia pooenie wojsk powstaoczych i ludnoci stolicy pozbawionych wody, ywnoci, prdu, dachu nad gow stao si katastrofalne. 30 wrzenia bronio si ju tylko rdmiecie, dowdztwo AK podjo decyzj o kapitulacji. 2 padziernika 1944 r. w kwaterze gen. von dem Bacha-Zalewskiego w Oarowie po 63 dniach zostaa podpisana kapitulacja. Ukad przewidywa, e powstaocy bd traktowani, jako wojsko alianckie i zostan osadzeni w obozach jenieckich. Ze wszystkich dzielnic Warszawy do niewoli niemieckiej dostao si ponad 15 000 onierzy powstania wraz z dowdztwem Komendy Gwnej gen. Tadeuszem Borem Komorowskim, gen. Antonim Chrucielem i czci dowdztwa powstaoczego. Straty oddziaw powstaoczych w szeddziesiciotrzydniowej walce wyniosy 18 000 polegych i dwadziecia kilka tysicy rannych. Niemoliwe do dokadnego obliczenia s straty w ludnoci cywilnej w masowych egzekucjach, mordach, nalotach, w zawalonych domach i poarach zgino od 150 000 do 180 000 mieszkaocw
2 3

J. Nowak - Jezioraski, Kurier z Warszawy, Warszawa 2005 W. Bartoszewski, Dni walczcej stolicy, Warszawa 2004

stolicy. Wypdzeni z rodzinnych domw trafili najpierw do obozw przejciowych min. w Pruszkowie, i Oarowie skd w bydlcych wagonach ponad 50 000 mczyzn i kobiet ( gwnie z Ochoty, Woli, Bielan, Starego Miasta i Pragi) trafio do obozw koncentracyjnych Owicimia, Gross-Rosen, Ravensbrck, Mauthausen, Ebensee, Melk i innych. 165 000 wywieziono na roboty przymusowe w gb Rzeszy, 350 000 mieszkaocw Warszawy i okolic przesiedlono w gb Generalnej Guberni. Cena, jak zapaci nard polski w powstaniu warszawskim bya straszliwa, ale niedaremna, chocia jeszcze przez dugie lata w nowej politycznej rzeczywistoci musieli pacid za swoje bohaterstwo. W powojennej Polsce, rzdzonej przez komunistw, powstaocw warszawskich, tak jak innych onierzy Armii Krajowej, oskarano o wspprac z Niemcami, nazywajc faszystami. Ataki propagandowe z pierwszych lat po zakooczeniu wojny miay na celu wymazad z pamici spoeczeostwa fakt jego zaistnienia. Zakazane zostay wszelkie formy publicznego oddawania hodu pamici powstania. Nie organizowano adnych obchodw rocznicowych, nie wznoszono pomnikw. Sam fakt uczestnictwa w nim mg stad si powodem uwizienia przez Urzd Bezpieczeostwa. Taki los spotka na przykad wielu onierzy batalionu Zoka czy zgrupowania Radosaw, na czele z jego dowdc, pk. Janem Mazurkiewiczem, skazanym na wieloletnie wizienie. Po 1956 r. wadze komunistyczne zmieniy nastawienie wobec onierzy Armii Krajowej. Udzia w konspiracji nie stanowi ju pretekstu do bezporednich przeladowao. Cigle w prasie, opracowaniach naukowych, podrcznikach historii, powieciach i filmach byo wiele zakamania na temat sierpnia 1944 r. Jednak w warszawskich kocioach pojawiy si pierwsze tablice upamitniajce oddziay powstaocze oraz ich dowdcw, spontanicznie i nieoficjalnie kadego roku tumy warszawiakw 1 sierpnia oddaway hod polegym przy kwaterach powstaoczych na Cmentarzu Powzkowskim. Podstawow lini propagandow wadz PRL a do roku 1989 by podzia na bohaterskich, zwykych onierzy powstania oraz na cyniczne, nieodpowiedzialne i nieudolne, dowdztwo, ktre wywoao powstanie, aby bronid interesw rzdu londyoskiego i klas posiadajcych. Dopiero dzi w niepodlegej Polsce, po latach od wybuchu powstania uczestnicy tamtych wydarzeo mog oficjalnie obchodzid uroczystoci rocznicowe, wspominad to, co przeyli, mwid o tych, ktrzy zginli. Wreszcie paostwo, o ktre walczyli oddaje im hod, jako bohaterom.

Dziki ofierze, jak prawie siedemdziesit lat temu zoyli onierze Armii Krajowej, dzisiaj moemy uczyd si i pracowad w wolnej i niepodlegej Polsce, ktra jest integracyjn czci zjednoczonej Europy. Jestemy dumni, z naszych ojcw i dziadkw, ktrzy s dla nas - ywym przykadem, mioci i patriotyzmu wobec swojej ojczyzny. Chcemy wzorowad si na ich postawie i wzorce te przenosid rwnie do naszego ycia. Wybr imienia naszej szkoy BOHATERW POWSTANIA WARSZAWSKIEGO 1944" Jest wyrazem hodu zoonego wszystkim, ktrzy 1 sierpnia, 1944 r. stanli do nierwnej walki o woln Polsk.

You might also like