mgr in.

TADEUSZ MAECKI

MASZYNY ELEKTRYCZNE

Kurs ELEKTROMECHANIK

stopie pierwszy

Zesp Szk Oglnoksztaccych i Zawodowych Mosina 2001

Od autora

Niniejszy skrypt zosta opracowany na podstawie rozkadu materiau nauczania obowizujcego dla przedmiotu maszyny elektryczne w zawodzie

ELEKTROMECHANIK dla kursw pierwszego stopnia. Wobec braku podrcznika opartego na materiale programowym, skrypt ten bdzie bardzo pomocny uczniom tak w opanowaniu przez nich wiedzy na lekcjach, jak i jej utrwalaniu w domu. Ze wzgldu na bardzo zwize rozwinicie merytoryczne poszczeglnych tematw lekcji, skrypt ten nie moe by uywany jako podrcznik do samoksztacenia, ale moe stanowi przewodnik do samodzielnego zdobywania wiedzy, na co pozwala metodyczny ukad treci. W oparciu o wytyczne zawarte w skrypcie, uczniowie mog sami przygotowywa niektre tematy lekcji. Posiadanie przez uczniw tego opracowania pozwoli na bardziej racjonalne wykorzystanie czasu przeznaczonego na lekcj.

Strona 2 Spis treci

Temat: Zasada dziaania prdnicy......................................................................... 3 Temat: Zasada dziaania silnika elektrycznego..................................................... 4 Temat: Budowa maszyny prdu staego................................................................ 5 Temat: Oznaczenie uzwoje maszyn prdu staego.............................................. 6 Temat: Prdnica prdu staego .............................................................................. 7 Temat: Prdnica obcowzbudna prdu staego....................................................... 8 Temat: Charakterystyka zewntrzna prdnicy obcowzbudnej.............................. 9 Temat: Prdnica samowzbudna prdu staego .................................................... 10 Temat: Obcienie prdnicy samowzbudnej prdu staego................................ 11 Temat: Moment obrotowy silnika ....................................................................... 12 Temat: Silnik bocznikowy prdu staego............................................................ 13 Temat: Charakterystyka mechaniczna silnika bocznikowego prdu staego...... 14 Temat: Silnik szeregowy prdu staego .............................................................. 15 Temat: Charakterystyka mechaniczna silnika szeregowego prdu staego ........ 16 Temat: Rozruch silnikw prdu staego.............................................................. 17 Temat: Rozruch silnika bocznikowego prdu staego ........................................ 18 Temat: Rozruch silnika szeregowego prdu staego........................................... 19 Temat: Regulacja obrotw silnika bocznikowego prdu staego ....................... 20 Temat: Regulacja obrotw silnika szeregowego prdu staego .......................... 21 Temat: Zmiana kierunku obrotw silnika bocznikowego prdu staego ............ 22 Temat: Zmiana kierunku obrotw silnika szeregowego prdu staego .............. 23 Temat: Zasada dziaania transformatora. ............................................................ 24 Temat: Budowa transformatora........................................................................... 25 Temat: Stan pracy jaowej transformatora. ......................................................... 26 Temat: Stan obcienia transformatora............................................................... 27

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 3

Temat: Zasada dziaania prdnicy

W prdnicach odbywa si proces przetwarzania energii mechanicznej w energi elektryczn.

ENERGIA MECHANICZNA

PRDNICA

ENERGIA ELEKTRYCZNA

Prdnica prdu staego dziaa na zasadzie indukowania siy elektromotorycznej (sem) w przewodzie poruszajcym si w polu magnetycznym. Przewd musi przecina linie si pola magnetycznego. Warto siy elektromotorycznej obliczamy z wzoru

E=Blv E - sia elektromotoryczna indukowana w poruszajcym si przewodzie B - indukcja magnetyczna wytworzona przez bieguny N i S stojana l - dugo przewodu objta polem magnetycznym v - prdko poruszania si przewodu
Kierunek i zwrot indukowanej siy elektromotorycznej okrelamy za pomoc reguy prawej doni, ktra podaje: jeeli linie si pola magnetycznego wchodz w otwart praw do, a odchylony kciuk wskazuje kierunek ruchu przewodu, to kierunek i zwrot indukowanej siy elektromotorycznej wyznaczaj cztery wyprostowane palce.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 4

Temat: Zasada dziaania silnika elektrycznego

W silnikach elektrycznych odbywa si proces przetwarzania energii elektrycznej w energi mechaniczn.

ENERGIA ELEKTRYCZNA

SILNIK
ELEKTRYCZNY

ENERGIA MECHANICZNA

Dziaanie silnika elektrycznego oparte jest na wykorzystaniu prawa fizyki, ktre mwi, e na przewd w ktrym pynie prd elektryczny umieszczony w polu magnetycznym dziaa sia mogca wprawi go w ruch. Warto siy dziaajcej na przewd obliczamy z wzoru

F=BJl F - sia dziaajcej na przewd umieszczony w polu magnetycznym B - indukcja magnetyczna wytworzona przez bieguny N i S stojana J - prd elektryczny pyncy w przewodzie l - dugo przewodu objta polem magnetycznym
Kierunek i zwrot siy dziaajcej na przewd okrelamy za pomoc reguy lewej doni, ktra podaje: jeeli linie si pola magnetycznego wchodz w otwart lew do, a cztery wyprostowane palce wskazuj kierunek przepywu prdu, to odchylony kciuk okrela kierunek i zwrot siy dziaajcej na przewd.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 5

Temat: Budowa maszyny prdu staego

Maszyna prdu staego skada si z nastpujcych podstawowych elementw: 1. stojan 2. wirnik 3. komutator 4. urzdzenie szczotkowe 5. osony boczne z oyskami

Wirnik wraz z komutatorem osadzone s na wsplnym wale. W obkach wirnika znajduje si uzwojenie, ktre jest poczone z wycinkami komutatora. Wycinki komutatora s izolowane od siebie i od wau wirnika. Szczotki lizgajce si po komutatorze umoliwiaj poczenie uzwojenia wirnika z innymi obwodami maszyny. Stojan maszyny ma ksztat cylindra, wewntrz ktrego umieszczone s: 1. bieguny gwne wraz z nabiegunnikami 2. bieguny komutacyjne. Na biegunach gwnych umieszczone jest uzwojenie nazywane rwnie uzwojeniem wzbudzenia. Bieguny komutacyjne umieszczone s symetrycznie pomidzy biegunami gwnymi. W duych maszynach w nabiegunnikach biegunw gwnych wytacza si obki dla umieszczenia w nich uzwojenia kompensacyjnego.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 6

Temat: Oznaczenie uzwoje maszyn prdu staego

Poszczeglne rodzaje uzwoje wystpujcych w maszynach prdu staego czy si w sposb podany na schemacie uzwoje maszyny. Symbole uzwoje oraz sposb ich rysowania okrela Polska Norma.

Rodzaj uzwojenia

Oznaczenie obowizujce

Oznaczenie dawne

Uzwojenie wirnika

Uzwojenie komutacyjne

Uzwojenie wzbudzenia szeregowe

Uzwojenie wzbudzenia bocznikowe

Uzwojenie wzbudzenia zasilane z obcego rda

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 7

Temat: Prdnica prdu staego

Dla wytworzenia siy elektromotorycznej w uzwojeniu wirnika prdnicy potrzebne jest pole magnetyczne. Do wytworzenia pola magnetycznego su: 1. magnesy trwae 2. elektromagnesy

Sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniu wirnika prdnicy okrelona jest zalenoci

E=cn E - sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniu wirnika prdnicy c - staa konstrukcyjna maszyny - strumie magnetyczny wytworzony przez bieguny N i S stojana n - obroty wirnika
Z powyszego wzoru wynika, e sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniu wirnika prdnicy jest proporcjonalna do strumienia magnetycznego wytworzonego przez bieguny N i S stojana i do obrotw wirnika. Oznacza to, e sia elektromotoryczna prdnicy moe wzrosn jeeli wzronie strumie magnetyczny wytworzony przez bieguny N i S stojana lub wzrosn obroty wirnika.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 8

Temat: Prdnica obcowzbudna prdu staego

Schemat pocze prdnicy obcowzbudnej

A1-A2 uzwojenie wirnika F1-F2 uzwojenie biegunw gwnych stojana Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana E - sia elektromotoryczna indukowana w uzwojenie wirnika B - rdo prdu staego

W prdnicy obcowzbudnej uzwojenie biegunw gwnych stojana zasilane jest z obcego rda prdu staego np. z baterii akumulatorw. Zasada dziaania prdnicy. Pole magnetyczne wytworzone przez bieguny gwne stojana indukuje w obracajcym si uzwojeniu wirnika si elektromotoryczn.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 9

Temat: Charakterystyka zewntrzna prdnicy obcowzbudnej

Charakterystyk zewntrzn prdnicy obcowzbudnej nazywamy zaleno napicia na zaciskach prdnicy od prdu obcienia przy staej wartoci prdu wzbudzenia i staej prdkoci obrotowej wirnika.

Przebieg charakterystyki zewntrzn prdnicy

U - napicie na zaciskach prdnicy samowzbudnej Jobc - prd obcienia prdnicy (pobierany przez odbiornik energii elektrycznej) n -obroty wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana

Z przebiegu charakterystyki zewntrznej prdnicy samowzbudnej wynika, e w miar wzrostu obcienia prdnicy napicie na zaciskach prdnicy samowzbudnej maleje. Zmniejszenie wartoci napicia zaley od mocy odbiornika energii elektrycznej.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 10

Temat: Prdnica samowzbudna prdu staego

Schemat pocze prdnicy bocznikowej

A1-A2 uzwojenie wirnika E1-E2 uzwojenie biegunw gwnych stojana Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana E - sia elektromotoryczna indukowana w uzwojenie wirnika

Zasada dziaania prdnicy. Dziki istnieniu pola magnetycznego szcztkowego w biegunach gwnych stojana w uzwojeniu wirnika indukuje si niewielka sia elektromotoryczna. Pod wpywem tej siy elektromotorycznej w uzwojenie biegunw gwnych stojana popynie niewielki prd. Prd ten wzmocni pole magnetyczne szcztkowe. W wyniku tego wzronie indukowana sia elektromotoryczna w uzwojeniu wirnika. Spowoduje to dalszy wzrost prdu wzbudzenia pyncego przez uzwojenie biegunw gwnych stojana co bdzie przyczyn dalszego indukowanej siy elektromotorycznej w uzwojeniu wirnika. W ten sposb prdnica bocznikowa osignie pene napicie znamionowe.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 11

Temat: Obcienie prdnicy samowzbudnej prdu staego

Schemat pocze prdnicy samowzbudnej

A1-A2 uzwojenie wirnika E1-E2 uzwojenie biegunw gwnych stojana Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana E - sia elektromotoryczna indukowana w uzwojenie wirnika U - napicie na zaciskach prdnicy samowzbudnej J - prd obcienia prdnicy (pobierany przez odbiornik energii elektrycznej) Robc - odbiornik energii elektrycznej (obcienie prdnicy)

W prdnicy samowzbudnej bocznikowej prd pyncy przez uzwojenie wirnika jest sum prdu wzbudzenia i prdu obcienia prdnicy. Jt = Jw + J

Napicie na zaciskach prdnicy samowzbudnej okrelone jest wzorem: U = E - J Robc

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 12

Temat: Moment obrotowy silnika

Moment obrotowy silnika obliczamy z wzoru

M=cJ M - moment obrotowy silnika c - staa konstrukcyjna maszyny - strumie magnetyczny wytworzony przez bieguny N i S stojana J - prd elektryczny pyncy w uzwojeniu wirnika
Z powyszego wzoru wynika, e moment obrotowy silnika jest proporcjonalny do strumienia magnetyczny wytworzony przez bieguny N i S stojana i do prdu elektrycznego pyncy w uzwojeniu wirnika. Oznacza to, e moment obrotowy silnika moe wzrosn jeeli wzronie strumie magnetyczny wytworzony przez bieguny N i S stojana lub wzronie prd elektryczny pyncy w uzwojeniu wirnika.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 13

Temat: Silnik bocznikowy prdu staego

Schemat pocze silnika bocznikowego

A1-A2 uzwojenie wirnika E1-E2 uzwojenie biegunw gwnych stojana

J - prd pobierany przez silnik np. z baterii akumulatorw Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana U - rdo napicia staego (np. akumulator) Prd J pobierany przez silnik z rda prdu staego jest sum prdu wzbudzenia pyncego uzwojenie biegunw gwnych stojana i prdu pyncego przez uzwojenie wirnika.

J = Jt + Jw
W silniku bocznikowym uzwojenie wirnika jest poczone rwnolegle z uzwojeniem biegunw gwnych stojana.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 14

Temat: Charakterystyka mechaniczna silnika bocznikowego prdu staego

Charakterystyk mechaniczn silnika bocznikowego nazywamy zaleno prdkoci obrotowej od momentu obcienia.

Przebieg charakterystyki mechanicznej

n -obroty wirnika Mobc - moment obcienia silnika U - napicie stae ktrym jest zasilany silnik

Z przebiegu charakterystyki mechanicznej silnika bocznikowego wynika, e w miar wzrostu obcienia silnika obroty silnika malej. Dla duych silnikw bocznikowych spadek obrotw wynosi od 1% do 2%.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 15

Temat: Silnik szeregowy prdu staego

Schemat pocze silnika szeregowego

A1-A2 uzwojenie wirnika D1-D2 uzwojenie biegunw gwnych stojana

J - prd pobierany przez silnik np. z baterii akumulatorw Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana U - rdo napicia staego (np. akumulator) Przez wszystkie uzwojenia silnika pynie ten sam prd pobierany z rda prdu staego.

J = Jt = Jw
W silniku szeregowym uzwojenie wirnika jest poczone szeregowo z uzwojeniem biegunw gwnych stojana.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 16

Temat: Charakterystyka mechaniczna silnika szeregowego prdu staego

Charakterystyk mechaniczn silnika szeregowego nazywamy zaleno prdkoci obrotowej od momentu obcienia.

Przebieg charakterystyki mechanicznej

n -obroty wirnika Mobc - moment obcienia silnika U - napicie stae ktrym jest zasilany silnik

Z przebiegu charakterystyki mechanicznej silnika bocznikowego wynika, e przy maych obcieniach silnika obroty silnika malej znacznie przy niewielkim wzrocie obcienia. Przy biegu jaowym silnika bocznikowego (silnik nie obciony) nastpuje duy wzrost obrotw silnika co grozi uszkodzeniem mechanicznym silnika.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 17

Temat: Rozruch silnikw prdu staego

Silnika prdu staego nie wolno wcza bezporednio do sieci, lecz tylko za pomoc rozrusznika. W chwili rozruchu, a wic gdy silnik jest nieruchomy sia elektromotoryczna (sem) jest rwna zero (E = 0). Jeeli do silnika doprowadzimy pene napicie znamionowe, to przez uzwojenie silnika popynie prd wielokrotnie wikszy od prdu znamionowego silnika. Wynika to z wzoru

J = UE R
J - prd pobierany przez silnik U - napicie znamionowe zasilajce silnik E - sia elektromotoryczna R - rezystancja uzwojenia wirnika

W momencie rozruchu E = 0, czyli

J
JR - prd rozruchu silnika

=U R

U - napicie znamionowe zasilajce silnik R - rezystancja uzwojenia wirnika

Celem ograniczenia wartoci prdu rozruchu JR naley w szereg z uzwojeniem wirnika wczy dodatkowo opornik rozruchowy. Wwczas prd rozruchowy silnika bdzie wynosi:

J = UE R R + RR
RR - rezystancja rozrusznika Z powyszego wzoru wynika, e im wiksza bdzie rezystancja rozrusznika to warto prdu rozruchu bdzie mniejsza.

Rozrusznik jest przewidziany tylko do krtkotrwaej pracy podczas rozruchu silnika.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 18

Temat: Rozruch silnika bocznikowego prdu staego

Schemat pocze silnika bocznikowego

A1-A2 uzwojenie wirnika E1-E2 uzwojenie biegunw gwnych stojana RR - opornik rozruchowy (rozrusznik)

J - prd pobierany przez silnik np. z baterii akumulatorw Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana U - rdo napicia staego (np. akumulator) Celem ograniczenia wartoci prdu rozruchu JR naley w szereg z uzwojeniem wirnika wczy dodatkowo opornik rozruchowy (rozrusznik). Im wiksza bdzie rezystancja rozrusznika to warto prdu rozruchu bdzie mniejsza. Rozrusznik jest przewidziany tylko do krtkotrwaej pracy podczas rozruchu silnika.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 19

Temat: Rozruch silnika szeregowego prdu staego

Schemat pocze silnika szeregowego

A1-A2 uzwojenie wirnika D1-D2 uzwojenie biegunw gwnych stojana RR - opornik rozruchowy (rozrusznik)

J - prd pobierany przez silnik np. z baterii akumulatorw Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana U - rdo napicia staego (np. akumulator) Celem ograniczenia wartoci prdu rozruchu JR naley w szereg z uzwojeniem wirnika wczy dodatkowo opornik rozruchowy (rozrusznik). Im wiksza bdzie rezystancja rozrusznika to warto prdu rozruchu bdzie mniejsza. Rozrusznik jest przewidziany tylko do krtkotrwaej pracy podczas rozruchu silnika.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 20

Temat: Regulacja obrotw silnika bocznikowego prdu staego

Schemat pocze silnika bocznikowego

A1-A2 uzwojenie wirnika E1-E2 uzwojenie biegunw gwnych stojana RR - opornik regulacyjny

J - prd pobierany przez silnik np. z baterii akumulatorw Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana U - rdo napicia staego (np. akumulator) Przez poczenie szeregowe z uzwojeniem biegunw gwnych stojana opornika regulacyjnego moemy regulowa (Jw) - prd wzbudzenia, a wic strumie magnetyczny wytworzony przez bieguny gwne stojana. Zmiana wartoci strumienia powoduje zmian obrotw wirnika. Jest regulacja prawie bez strat.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 21

Temat: Regulacja obrotw silnika szeregowego prdu staego

Schemat pocze silnika szeregowego

A1-A2 uzwojenie wirnika D1-D2 uzwojenie biegunw gwnych stojana RR - opornik regulacyjny

J - prd pobierany przez silnik np. z baterii akumulatorw Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana U - rdo napicia staego (np. akumulator) Regulacja liczby obrotw i rozruch s w silnikach szeregowych cile ze sob powizane, gdy do obu celw posugujemy si tym samym opornikiem regulacyjnym. Opornik regulacyjny musi by przeznaczony do pracy dugotrwaej. Wad tego ukadu regulacyjnego s straty energii elektrycznej na oporniku regulacyjnym.

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 22

Temat: Zmiana kierunku obrotw silnika bocznikowego prdu staego

Schemat pocze silnika bocznikowego

obroty w prawo

obroty w lewo

A1-A2 uzwojenie wirnika E1-E2 uzwojenie biegunw gwnych stojana J - prd pobierany przez silnik np. z baterii akumulatorw Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana U - rdo napicia staego (np. akumulator)

Zmian kierunku obrotw wirnika uzyskujemy przez zmian kierunku prdu pyncego przez uzwojenie biegunw gwnych stojana. Osigamy to przez przeczenie odpowiednich mostkw na tabliczce zaciskowej silnika.

obroty w prawo

obroty w lewo

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 23

Temat: Zmiana kierunku obrotw silnika szeregowego prdu staego

Schemat pocze silnika szeregowego

obroty w prawo

obroty w lewo

A1-A2 uzwojenie wirnika D1-D2 uzwojenie biegunw gwnych stojana J - prd pobierany przez silnik np. z baterii akumulatorw Jt - prd pyncy przez uzwojenie wirnika Jw - prd wzbudzenia pyncy przez uzwojenie biegunw gwnych stojana U - rdo napicia staego (np. akumulator) Zmian kierunku obrotw wirnika uzyskujemy przez zmian kierunku prdu pyncego przez uzwojenie biegunw gwnych stojana. Osigamy to przez przeczenie odpowiednich mostkw na tabliczce zaciskowej silnika.

obroty w prawo

obroty w lewo
Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 24

Temat: Zasada dziaania transformatora.

Przeznaczeniem transformator jest zmiana przy tej samej czstotliwoci wartoci napi przemiennych. Zmiana wartoci napicia nastpuje podczas przetwarzania energii elektrycznej za porednictwem strumienia magnetycznego.

Schemat pocze transformatora

E 1 - sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniu Z 1 E 2 - sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniu Z 2 Z 1 - liczba zwojw uzwojenia Z 2 - liczba zwojw uzwojenia - amplituda strumienia magnetycznego Sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniu okrelona jest wzorem dla uzwojenia Z 1 E 1 4,44 Z 1 f dla uzwojenia Z 2 E 2 4,44 Z 2 f gdzie f - czstotliwo zmian strumienia magnetycznego

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 25

Temat: Budowa transformatora

Rozrniamy transformatory:

1.kolumnowe

2. paszczowe

Uzwojenie GN - uzwojenie o wikszej liczbie zwojw Uzwojenie DN - uzwojenie o mniejszej liczbie zwojw

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 26

Temat: Stan pracy jaowej transformatora.

Stan pracy jaowej transformatora wystpuje wtedy, gdy do uzwojenia wtrnego transformatora nie jest przyczony aden odbiornik energii elektrycznej.

Schemat pocze transformatora

U 1 - napicie pierwotne zasilajce U 2 - napicie wtrne Z 1 - liczba zwojw uzwojenia pierwotnego Z 2 - liczba zwojw uzwojenia wtrnego - amplituda strumienia magnetycznego Jo - prd biegu jaowego Prd biegu jaowego pyncy w uzwojeniu pierwotnym wynosi od 3 do 10% wartoci prdu znamionowego transformatora. W stanie biegu jaowego transformatora sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniach jest niemal rwna napiciu. Zatem:
E1 U1 4,44 Z1 f Z = = 1 E 2 U 2 4,44 Z 2 f Z 2

Z powyszego wzoru mona wyznaczy warto napicia U2

U 2 = U1 Z2 Z1

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK

Strona 27

Temat: Stan obcienia transformatora

Stan obcienia transformatora wystpuje wtedy, gdy do uzwojenia wtrnego transformatora jest przyczony odbiornik energii elektrycznej.

Schemat pocze transformatora

U 1 - napicie pierwotne zasilajce U 2 - napicie wtrne Z 1 - liczba zwojw uzwojenia pierwotnego Z 2 - liczba zwojw uzwojenia wtrnego
- amplituda strumienia magnetycznego

J1 - prd pyncy w uzwojeniu pierwotnym J2 - prd pyncy w uzwojeniu wtrnym pobierany przez odbiornik energii
elektrycznej

R - rezystancja odbiornika energii elektrycznej

Dla stanu obcienia transformatora obowizuje zaleno J 2 U1 Z1 = = J1 U 2 Z 2 Z powyszego wzoru mona wyznaczy warto prdu J2 J 2 = J1 Z1 Z2

Maszyny elektryczne - kurs pierwszego stopnia - ELEKTROMECHANIK