Przewodnik metodyczny

W blasku boej praWdy

Klasa I liceum i technikum

Kielce 2012

Przewodnik metodyczny do nauczania religii rzymskokatolickiej wedug podrcznika W blasku Boej prawdy dla klasy I liceum i technikum, zgodny z programem y, aby wierzy i kocha numer AZ-4-03/12. Redakcja ks. dr Tadeusz miech, Elbieta Kondrak, Bogusaw Nosek Zesp autorw Wojciech Bazan Renata Brzoza ks. Jarosaw Czerkawski Elbieta wierz Micha wierz ks. Marian Fatyga Anna Baran ks. Piotr Gra Elbieta Kondrak Marzena Lisowska Katarzyna Mosur s. Magdalena Murzyn Bogusaw Nosek Ewa Rak Kamilla Rokosz ks. Leszek Sikorski ks. Leszek Struzik ks. Wojciech Szarek ks. Tadeusz miech Renata Wierna ks. Jan Zwierzchowski Projekt okadki Justyna Kuaga-Wytrych Redakcja techniczna Wiktor Idzik

Konsultacja prof. dr hab. Krystyna Chaas Korekta Micha Rowiski

Za zezwoleniem Wadzy Duchownej Nr OJ-107/12 Kielce, 8 sierpnia 2012 r. Ks. Inf. Jan Szarek Wikariusz Generalny

Wydanie studyjne

ISBN 978-83-7660-597-5 Copyright by Wydawnictwo JEDNO, Kielce 2012 WyDAWNICtWO JEDNO 25013 Kielce, ul. Jana Pawa II nr 4 Dzia sprzeday tel. 41 349 50 50 Redakcja tel. 41 349 50 00 www.jednosc.com.pl, e-mail: jednosc@jednosc.com.pl Druk i oprawa: Drukarnia im. A. Ptawskiego www.drukarnia.kielce.pl

Wstp
Czowiek nieustannie poszukuje Boga, czasem bdzc w ciemnociach niewiary. Poszukuje Go na kartach spisanego w Biblii objawienia, w znakach czasu, w codziennych radociach i smutkach. Modo jest szczeglnym czasem takich poszukiwa. Wychodzc z wiary dziecistwa, czsto bdzimy wrd idoli, autorytetw, wasnych pragnie i marze. I cho wszystko wydaje si niepewne i pynne, jest w nas tsknota za tym, co stae, trwae, niezmienne, wieczne. Dla jednych bdzie to pragnienie wiecznego szczcia, spenionej mioci, dla innych pragnienie sukcesu, sawy. Czy to wszystko jest moliwe bez Boga? ycie, ograniczone dat nieuchronnej mierci, zagroone cierpieniem, niepewnoci i zem, moe si zrealizowa tylko w Bogu, ktry jest Bogiem mioci. On nie sprawia zawodu, jest wieczny. Jest Bogiem dobrym. Objawia Go w caej peni Jezus Chrystus, ktry dla nas i dla naszego zbawienia przyj ludzkie ciao. W Nim moemy sta si dziemi Boga, w Nim wchodzimy w wieczno. Katechezy klasy pierwszej pragn uczniom t wieczno przybliy, pomc w jej zrozumieniu i odkryciu w zwykej codziennoci. Pragniemy razem z Wami, drodzy Katecheci pomc uczniom odnale Boga po to, by mogli siebie lepiej zrozumie, by przekonali si, e daje On peni ycia. ycie jest szans, schwy j. ycie jest piknem, podziwiaj je. ycie jest radoci, prbuj jej. ycie jest snem, uczy je prawd. ycie jest wyzwaniem, zmierz si z nim. ycie jest obowizkiem, wypenij go. ycie jest gr, zagraj w ni. ycie jest cenne, doce je. ycie jest bogactwem, strze go. ycie jest mioci, ciesz si ni. ycie jest tajemnic, odkryj j. ycie jest obietnic, spenij j. ycie jest smutkiem, pokonaj go. ycie jest hymnem, wypiewaj go. ycie jest walk, podejmij j. ycie jest tragedi, pojmij j. ycie jest przygod, rzu si w ni. ycie jest szczciem, zasu na nie. ycie jest yciem, obro je. Matka Teresa z Kalkuty Bdziemy Wam wdziczni za wszelkie uwagi i propozycje.

Uwaga: Materiay zaproponowane w teczce pomocy s dostpne na stronie Wydawnictwa JEDNO: www.jednosc.com.pl w zakadce Katecheza.

I U rde WIary

Jedynie dziki wyznawaniu wsplnej wiary Koci moe y jako wsplnota. (Benedykt XIV)

1. KIm jestem W perspeKtyWIe Boego

planU?
Cele katechetyczne wymagania oglne Zrozumienie, jak rol peni wartoci w yciu i duchowym rozwoju czowieka. Tworzenie wasnej hierarchii wartoci w kontekcie wartoci ostatecznych. treci ksztacenia wymagania szczegowe Wiedza: Ucze wymieni wartoci ostateczne okreli dobro pynce z wiary okreli wasny system wartoci zna warto uczestniczenia w katechezie, jej owoce i pynce z niej zobowizania. Umiejtnoci: Ucze uzasadnia swoje decyzje i wybory w aspekcie wiary uzasadnia potrzeb hierarchii wartoci w ludzkim yciu charakteryzuje swoj wiar charakteryzuje siebie jako czowieka wierzcego dokonuje wartociowania dotychczasowych postaw i zachowa w aspekcie wymaga wiary. Ksztatowane postawy: Ucze jest przekonany o potrzebie urzeczywistniania wartoci ostatecznych w yciu czowieka dokonuje wyboru Jezusa Chrystusa na swj osobisty wzorzec podejmuje decyzj pogbiania wiary poprzez udzia w katechezie bierze odpowiedzialno za swj rozwj duchowy. metody i techniki: budowanie piramidy wartoci, praca z tekstem, opowiadanie, soneczko, niedokoczone zdania, modlitwa, wykad. rodki dydaktyczne: Pismo wite, kartki, tekst z list wartoci. I. WproWadzenIe 1. Rozmowa wprowadzajca w temat Modo jest czasem, kiedy zadajemy sobie wiele pyta. S to pytania wane, bo dotycz spraw najistotniejszych w naszym yciu. Kim jestem? Dlaczego si tu znalazem? Jaki jest cel mojego ycia? Skd tyle za na wiecie? Czy Pan Bg istnieje?

Na dzisiejszym spotkaniu bdziemy poszukiwa odpowiedzi na dwa pytania: Co mwi sam o sobie? Co mwi o mnie Pismo wite? 2. Modlitwa II. rozWInIcIe 1. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie Kim jestem? 1.1. Samookrelenie si uczniw soneczko (czas 5 min) K. rozdaje uczniom kartki, na ktrych zapisuj jednym sowem odpowied na pytanie: Kim jestem? Po chwili zbiera je i umieszcza na tablicy w formie promieni sonecznych. Przewidywane odpowiedzi: czowiekiem, siostr, bratem, uczniem, crk, synem, dzieckiem Boym itp. Krtko komentujemy odpowiedzi, ktre pokazuj nas w relacji do innych lub poprzez pryzmat rl, jakie penimy. Sawny astronauta John Glenn mwi, e standardowy test dla astronautw zawiera pytanie: Kim jeste? Kandydatw prosi si o dwadziecia odpowiedzi na to pytanie. 1.2. Poszukiwanie odpowiedzi w Biblii (czas 7 min) Signijmy do Pisma witego. Zobaczmy, jakiej odpowiedzi udzieli nam Biblia. j 15,14-15 (jestemy przyjacimi Jezusa) 1 Kor 6,19 (jestemy wityni Ducha witego) 1 Kor 12,27 (jestemy czonkami Ciaa Chrystusowego) 2 Kor 5,17 (jestemy nowym stworzeniem) gal 3,26 (jestemy synami Boymi) ef 2,19 (jestemy wspobywatelami witych i domownikami Boga) rz 8,17 (jestemy dziedzicami Boga, a wspdziedzicami Chrystusa) 2. Autoprezentacja ukierunkowana na rozmow o wartociach Spotkalicie si w nowej szkole. By moe niektrzy z was znaj si ju z gimnazjum, ale wci jeszcze o sobie bardzo mao wiemy. Prosz wic, ebycie, kady osobno, uzupenili zdania: Trzy przymiotniki, ktre najlepiej mnie opisuj, to .. Wzorem, ktry naladuj, jest . Marz o .. K. prosi, by ochotnicy podzielili si z klas swoimi odpowiedziami. O czowieku duo si dowiadujemy na podstawie wyborw i decyzji, jakie podejmuje. Std te wiadomo, co uznaje on za wane i jakie ceni wartoci. Co jest dla ludzi wartoci podstawow? Uczniowie wymieniaj: mio, rodzin, wiar, pienidze, wolno itp.

3. Tworzenie piramidy wartoci (czas 5 min) Badania socjologiczno-psychologiczne dowiody, e czowiek akceptuje wartoci nie pojedynczo, lecz tylko w systemie. Wszystkie uznawane przez nas wartoci umys porzdkuje tak jak liczby od najwikszej do najmniejszej, czyli od najwaniejszej do najmniej wanej. K. rozdaje uczniom na kartkach test z rnymi wartociami (mog te sko zy ta r s ze swo e o podrcznika) i prosi o ich uporzdkowanie. j g Wartoci, ktre oznaczylicie cyframi od 1 do 5, s dla was najwaniejsze. Zajmuj one wierzchoek waszej piramidy. K. moe porozmawia z uczniami o tym, dlaczego te, a nie inne wartoci tam umiecili. Test od caej klasy mona rwnie przeanalizowa pod ktem tego, do czego uczniowie w yciu przykadaj najwiksz wag. 4. Rozmowa podsumowujca prac uczniw Wartoci speniaj w naszym yciu rol regulacyjn, wywierajc wpyw na nasze poznawanie wiata oraz na dziaania, ktre podejmujemy. Psychologowie podkrelaj czsto ich rol sensotwrcz: dopki jednostka odczuwa potrzeb osigania wartoci, zdobywania ich, dopty ma poczucie sensu wasnego istnienia. Najwaniejsz rol odgrywa warto z samego szczytu piramidy. Przyjmujc j za naczeln, ustalamy wedug niej nasz stosunek do wiata, nasze miejsce w wiecie, cel, do ktrego dymy, tworzc w ten sposb odpowied na pytanie, kim jestem. Jak warto umiecilicie na wierzchoku swojej piramidy? Jaki wpyw ma ta warto na wasze ycie? W czym konkretnym jestecie jej wierni? K. zapowiada uczniom, jakie wartoci bd poznawa na katechezie1. III. zakoczenIe 1. Wprowadzenie do modlitwy Nasza hierarchia wartoci zmienia si w rnych okresach naszego ycia. Zmieniaj si wtedy nasze marzenia i cele. Wraz z nimi bdzie si te zmienia nasza odpowied na pytanie: Kim jestem? Mdlmy si do Ducha witego, aby pomg nam si zmienia w taki sposb, ebymy zawsze podobali si naszemu Ojcu w niebie. Katecheza bdzie w tym pomoc. 2. Modlitwa O Duchu wity, Boski Duchu wiata i mioci, powicam Ci mj rozum, moje serce, moj wol i ca moj istot, teraz i na wieki. Niechaj rozum mj zawsze bdzie ulegy Twoim niebiaskim natchnieniom; niechaj serce moje zawsze bdzie napenione mioci Boga i bliniego; niech wola moja zawsze zgadza si z wol Bo i niech cae moje ycie bdzie wiernym naladowaniem

10

ycia i cnt Pana naszego, Jezusa Chrystusa, ktremu niech bdzie cze i chwaa wraz z Ojcem i z Tob na wieki. Amen.
1

(Duchu wity woam przyjd. Modlitewnik, Tarnw 1998, s. 14)

K. powinien zapowiedzie program, okreli podrczniki, pomoce, metody pra y c i sposoby oceny oraz zachci do aktywnego poszukiwania wartoci wpy a ych w j c na ycie wieczne i co najwaniejsze posucha, czego uczniowie od niego ocze ku . Przeprowadzony test moe by cennym wiatem do dalszej pracy. j

11

2. dUChoWy WymIar CzoWIeKa Istota

relIgII
Cele katechetyczne wymagania oglne Poznanie istoty religii i religijnoci. Budzenie odpowiedzialnoci za swoj religijno. treci ksztacenia wymagania szczegowe Wiedza: Ucze poda definicj religii wymieni cechy wsplne dla wszystkich religii, rozumie, e czowiek odczuwa potrzeb religii. Umiejtnoci: Ucze uzasadnia, e religia jest istotnym czynnikiem duchowego rozwoju czowieka uzasadnia, dlaczego czowiek nie wierzcy w Boga wierzy zawsze w co innego wyjania, w czym wyraa si czowiek jako istota religijna. Ksztatowane postawy: Ucze prezentuje postaw wiary w Boga wyraa szacunek wobec ludzi manifestujcych swoj wiar. metody i techniki: mapa skojarze, wykad, pogadanka, praca w grupach, praca indywidualna. rodki dydaktyczne: szary papier, kolorowe kartki samoprzylepne, paski biaego papieru, kolorowe kartki z napisem religia, karty pracy, klej. I. WproWadzenIe 1. Modlitwa za ludzi wtpicych, smutnych, ktrzy nie widz sensu ycia 2. Definiowanie pojcia religii mapa skojarze (czas 10 min) K. rozdaje poszczeglnym grupom: ar usz sza e o papieru (40 na 60 cm), siedem k r g lub osiem kolorowych kartek sa o rzy ep ych, po i na paski kartk biaego m p l n c t pa ie u i kolorow, z napisem re i ia. Kartk z tym napisem uczniowie przyklejaj p r lg na rodku szarego pa ie u. Na kolorowych kartkach pisz skojarzenia ze sowem p r religia, ktre nastpnie przyklejaj wok napisu, sta a c si wymyli po i r j w za ia do sko a ze. Po em zapisuj je na paskach pa ie u i cz poszczeglne n j r t p r sko a ze ia. Na przy ad: j r n k Religia (to) kult Boga.

12

(Podstaw) religii (jest) wiara. Bg opiekuje (si) czowiekiem, (a) czowiek (oddaje Mu) cze. (Przez) modlitw (utrzymujemy kontakt z) Bogiem. (On wymaga od nas przestrzegania) zasad (i) dobroci. Czowiek (ma) dusz (i ciao). (Za ycie pene mioci) Bg (nagradza) niebem, (czyli) yciem wiecznym. Po zakoczeniu naley zaprezentowa prace i krtko je omwi. wiczenie to jest punktem wyjcia do dalszych rozwaa. II. rozWInIcIe 1. Pogadanka na temat religijnoci O czym wiadczy religijno czowieka? (o jego duchowym wymiarze) Od czego zaley forma wyraania religijnoci? (od kultury i czasw) Czym jest religia? Co jest istot religii? 2. Wykad Pod pojciem religii mona rozumie odniesienie do tego, co Boe. Czowiek religijny uznaje, e Bg jest t si, ktra stworzya jego i wiat, od ktrej jest zaleny i ku ktrej zmierza. Przez styl ycia pragnie przypodoba si Bogu i wielbi Go (Katechizm Kocioa Katolickiego dla modych, Youcat polski, s. 15). Pragnienie Boga jest wpisane w serce czowieka (KKK 27) i dlatego czowiek na rozmaite sposoby Go poszukuje. Poprzez wierzenia i akty religijne (modlitwy, ofia ry, kulty, medytacje) potwierdza, e jest istot religijn (KKK 28). Nasze ciao oznacza czowieka w jego fizycznej konkretnoci, charakteryzujcego si ograniczeniami w dowiadczaniu godu i snu, cierpienia i mierci, ale take w jego moliwociach relacji z blinimi i ze wiatem. Dusza ukazuje czowieka jako yjcego, jako wiadom jedno; duch za to osoba w jego zalenoci od Boga, w jego wymiarze religijnym. Czowiek nie jest na pierw szym miejscu ani mdrcem, ani zwie rzciem mylcym, ani istot spoeczn, ani bytem religijnym: jest on wolnym rozmwc Boga (G. Colombo). W tej rozmowie, w tym kontakcie z Bogiem, pomaga mu religia, ktr okrela si caoksztat przey i postaw osobistych oraz wydarze i struktur spoeczno-kulturowych, wyraajcych w sposb szeroki relacje czowieka do rzeczywistoci ponadwiatowej. Religia nie jest wic tylko spraw uczucia ani wewntrznego uniesienia, ktre dochodzi do gosu w szczeglnie uroczystych momentach, ani sum nakazw i zakazw ograniczajcych czowieka, ani wy znawaniem pewnej nauki. Religia jest wiadomym i dobrowolnym skierowaniem si czowieka ku Bogu. Wiara zakada religi i znajduje w niej t ludzk paszczyzn, na jakiej si zasadza (por. Encyklopedia chrzecijastwa, s. 633-634).

13

Religie istniej od samego zarania ludzkoci. Staroytny rzymski pisarz Cycero twierdzi, i nie ma narodu bez religii. Nawet przeladowania nie zdoay jej zniszczy, a pytanie o istnienie Boga wci powraca do gosu w ludziach najbardziej powierzchownych. Odejcia od religii, notowane w ostatnim czasie, s jedynie poszukiwaniem religii zastpczej, a wic i dowodem na to, e czowiek nie uwolni si od Boga. W czowieku tkwi poczucie, e od Niego wyszed i e ostatecznie do Niego powrci. Niespokojne jest serce moje, dopki nie spocznie w Tobie, o Panie mwi w. Augustyn. Jak planety kr wok soca, tak nasz rozum porusza si wok swego centrum Boga. Jeeli to centrum usuniemy, wszystko si rozpierzchnie, a wikszo spraw pozostanie zagadk bez odpowiedzi. Co nam daje religia? 3. Wypenianie karty pracy (czas 7 min) K. rozdaje poszczeglnym grupom karty pracy i prosi, eby je wypeni. Po za o k cze iu zadania bd zaprezentowane i omwione. n Religia, ktr wyznajesz Sposoby pogbiania wizi z Bogiem

Cechy charakterystyczne religii, kt- Sposoby okazywania szacunr wyznajesz ku wyznawcom innych religii 4. Rozmowa o znaczeniu religii w ludzkim yciu K. kieruje rozmow stawiajc pytania: Jakie cechy charakterystyczne mona wymieni dla wszystkich religii? Jakie znaczenie ma religia dla ludzi, ktrych znacie? Dlaczego wiara w Boga jest czym a tak wanym? Jak moemy pogbia nasze relacje z Bogiem? III. zakoczenIe 1. Zapis w zeszytach Uczniowie zapisuj temat i robi notatk (mona wykorzysta plan pracy w gru pach). 2. Modlitwa o wzrost wiary, nadziei i mioci 3. Praca domowa 1. Wyra plastycznie tre wyrazu religia. 2. Uzupenij zdanie: Czowiek jest istot religijn, gdy: tkwi w nim gboka potrzeba wartoci duchowych

14

 potrafi zachwyci si prawd, dobrem, piknem nosi w sobie potrzeb sprawiedliwoci wierzy w Boga . . 3. Uzupenij: Co pomaga by istot religijn? szukanie rde stawianie pyta . .. Literatura F. Krenzer, Taka jest nasza wiara, Pary 1981. Religia, w: Encyklopedia chrzecijastwa, Kielce 2000, s. 633-638.

15