Projekt z r zo wanyp rz Zarz d eali ez Drg Miejs kich w Poznaniu.

Drg Miejskich w Poznaniu

Wydanie IV poszerzone

W projekcie udzia wzili: Tekst Jacek Y. uczak Zdjcia Dorota Wesoowska i Andrzej Billert Zarzd Drg Miejskich, Jacek Y. uczak Projekt okadki, opracowanie graficzne, skad, korekta MNS Design Konsultacja merytoryczna Andrzej Billert Zarzd Drg Miejskich w Poznaniu Redakcja Dorota Wesoowska i Tomasz Libich Zarzd Drg Miejskich Copyright by Zarzd Drg Miejskich w Poznaniu Wydanie IV poszerzone, Pozna 2012

www.zdm.poznan.pl

Spis treci Rowerem po Poznaniu Dlaczego warto jedzi rowerem po Poznaniu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Drogi rowerowe w Poznaniu troch historii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Trasy dojazdowe do centrum i strefa uspokojonego ruchu . . . . . . . . . . . . 9 Gwna o rowerowa miasta: Rataje Centrum Pitkowo . . . . . . . . . . 12 Alternatywna droga rowerowa midzy Ratajami a Pitkowem przez rondo rdka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Rowerzyci maj swj ring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Stojaki rowerowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Parkingi rowerowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Wypoyczalnie rowerw i przewoenie ich komunikacj miejsk . . . . . . 19 Poznaski Wze Rowerowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Turystyczne trasy miejskie Rowerem nad Malt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rowerem nad Rusak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rowerem na Dbin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rowerem po Lasku Marceliskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rowerem na Cytadel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rowerem przez rezerwat Meteoryt Morasko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Do sklepu, lasu i nad jezioro ulic Bukowsk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Najsynniejszy poznaski rowerzysta szlakiem Kazika. . . . . . . . . . . . . Turystyczne trasy na weekend Do Strzeszynka i Kiekrza najstarsza turystyczna trasa rowerowa Poznania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rowerem na szlak Piastowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wycieczka rowerem do Krzysztofa Kolumba i Wielkopolskiego Parku Narodowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nadwarciaski szlak rowerowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zosta Wadc Piercienia czyli piercie rowerowy dookoa Poznania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dolin Guszynki do Krnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . W cieniu dbw, czyli wycieczka do Rogalina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rowerem na krace Europy szlaki EuroVelo w Poznaniu . . . . . . . . . . . 23 26 28 30 32 34 36 37

41 44 48 52 56 60 63 66

ROWEREM PO POZNANIU
4

DLACZEGO WARTO JEDZI ROWEREM PO POZNANIU?

Pozna jest wyjtkowym miastem. Nie jest ani zbyt europejski ani przesadnie zaciankowy. Pozna jest naprawd pikn, jedn z najbardziej zielonych metropolii w Polsce. Nie bez powodu pod koniec XVIII wieku, kiedy pojawiy si pierwsze projekty miejskich terenw zielonych, Pozna zwany by ju miastem synnych ogrodnikw i znakomitych urbanistw. Jadc rowerem po Poznaniu mona delektowa si soczyst zieleni drzew i krzeww, zarwno w parkach, jak i w pasach drogowych, cho piekielnie trudnych wutrzymaniu, to jednak starannie pielgnowanych najnowoczeniejszymi, pionierskimi wrcz metodami. Jeli nawet kto wPoznaniu nie znajdzie dla siebie wystarczajco duo zieleni, to moe zachwyca si choby widokiem cudownych zabytkw lub ciekawymi przykadami architektury wspczesnej. To pierwszy, ale nie jedyny argument w odpowiedzi na pytanie: dlaczego warto porusza si po Poznaniu Droga rowerowa w cigu ul. Bukowskiej rowerem? Powd drugi: Pozna jest miastem o najmniejszej w Polsce iloci opadw atmosferycznych, ajednoczenie najwikszej liczbie dni sonecznych wroku. Wstolicy Wielkopolski jest ich rednio 205 wroku. Zbyt maa liczba opadw zoczywistych wzgldw nie jest korzystna dla zieleni, zwaszcza tej miejskiej, ale akurat dla rowerzystw taka statystyka powinna by niezwykle zachcajca. Po Poznaniu warto jedzi rowerem take dlatego, e mona nim dojecha tam, gdzie nie dotrze samochd, autobus, tramwaj. Rower daje rado, swobod, aprzede wszystkim poczucie wolnoci iniezalenoci, zwaszcza od ulicznych korkw wczasie porannych czy popoudniowych szczytw. Wdzisiejszych czasach miao mona mwi take oniezalenoci od rosncych cen paliw. Jednak koronnym argumentem za jazd rowerem po Poznaniu, co niejednego sceptyka moe zdziwi, jest to, e mamy dobrze rozwinit sie drg rowerowych. Na rowerze Pozna mona przemierzy wzdu iwszerz. Drogi rowerowe, pieszo-rowerowe lub wyznaczone specjalne pasy ruchu cz dwa najwiksze osiedla mieszkaniowe: Rataje i Pitkowo, centrum miasta poczone jest take zawic, Dbin, Starok i tras Hetmask. Dziki temu podre na dwch kkach w miecie stay si nie tylko przyjemne, ale rwnie zdecydowanie bardziej bezpieczne. Niewtpliw zalet Poznania jest te znakomita sie drg bezkolizyjnie wyprowadzajcych rowerzystw z miasta. W turystycznych trasach mona wrcz przebiera. Z centrum dostaniemy si praktycznie wszdzie mona pojecha nad Rusak i do Strzeszynka, a dalej przez Szamotuy i Midzychd na pnocny skraj Wielkopolski. Mona popedaowa do rezerwatu Meteoryt Morasko lub wybra Piastowski Trakt Rowerowy, ktry prowadzi przez Pobiedziska do 5

W Poznaniu rowerem mona wjecha tam, dokd samochodem si nie da

Droga rowerowa w cigu alei Polskiej

Gniezna, albo Ziemiaski Szlak Rowerowy wiodcy przez Dbin iPuszczykowo do Wielkopolskiego Parku Narodowego (WPN) idalej do Kociana iRawicza. ZMalty przez Szczepankowo, apniej przez Kalisz iOstrw Wlkp., dotrzemy a do poudniowych granic naszego regionu. Ze Staroki mona pojecha do Krnika czy Rogalina, azulicy Bukowskiej do Lusowa. Pozna ma te poczenie zca Europ poprzez europejsk sie szlakw rowerowych EuroVelo, zaprojektowan przez Europejsk Federacj Cyklistw (EFC). Jazda na rowerze moe by wspania okazj do nawizania nowych znajomoci iwymiany dowiadcze. Pamitajmy take, e poruszanie si na dwch kkach poprawia kondycj, przemian materii, wzmacnia si fizyczn, hartuje ciao iducha, anie wymaga szczeglnie duego wysiku. Jest po prostu zdrowe! n

cieka przy ul. Strzegomskiej

DROGI ROWEROWE WPOZNANIU TROCH HISTORII

Czy wiecie, e pierwsze drogi rowerowe wPoznaniu powstay blisko 70 lat temu? Na pocztku lat 30. XX wieku zaprojektowa je zesp profesora Wadysawa Czarneckiego, tego samego, ktry wraz ze synnym profesorem Adamem Wodziczk opracowa dla Poznania system zieleni zwany piercieniowo-klinowym, uznawany na wiecie do dzi za wzorcowy. Atrzeba wiedzie, e wlatach midzywojennych ruch rowerowy wPoznaniu stanowi ponad poow caego ruchu miejskiego! Dzi, kiedy prawie kady ma samochd, trudno to sobie wyobrazi. Jednak wtedy rower by podstawowym pojazdem, ktrym poznaniacy dojedali do pracy. Zesp profesora Czarneckiego zaprojektowa sie drg rowerowych, ktrych czna dugo wynosia 70 kilometrw. Lecz projekt ten nie doczeka si realizacji. Przyczyn byo kilka, przede wszystkim wybuch II wojny wiatowej. Po drugie: po wojnie rozkwita motoryzacja, rowery przestay si liczy. Po trzecie: wczasach Polski Ludowej znaczna cz istniejcych przed wojn drg rowerowych zostaa zlikwidowana. Przez 50 lat nikt nie traktowa bowiem roweru jako rodka komunikacji miejskiej, lecz raczej jako narzdzie niedzielnej rekreacji. Na dodatek, jeszcze na pocztku lat 90. panowao przekonanie, e rower to rodek komunikacji dla ubogich; dla tych, ktrych nie sta na samochd. Dlatego wczesny ruch rowerowy by minimalny, liczony nawet nie wprocentach awpromilach. Co najbardziej przykre wPoznaniu nie byo wzasadzie drg rowerowych, wic aby si dosta na drugi koniec miasta, trzeba byo jecha po ulicach. Sytuacja ulega zmianie po 1989 roku. Pozna mia to szczcie, e projekty iprogramy rowerowe zaczto opracowywa od razu po transformacji ustrojowej. Inne miasta nie miay tyle szczcia. Dzi mamy wPoznaniu 120 kilometrw drg ipasw rowerowych administrowanym przez Zarzd Drg Miejskich wPoznaniu. Jak to si stao, e tak wiele si zmienio wtak krtkim czasie? Zaczo si niewinnie od jednego pisma Polskiego Klubu Ekologicznego do Rady Miejskiej Poznania zapelem ozapewnienie wmiecie bezpieczestwa ruchu rowerowego. Kilka miesicy pniej we wszystkich gazetach ukazaa si ankieta z kilkoma pytaniami. Jednym z nich byo: czy budowa drg rowerowych zachci mieszkacw do korzystania znich?

Pas dla rowerw wzdu ulicy Murawa

Odezwao si kilkadziesit osb. Na tej podstawie wytypowano pierwsze ulice, na ktrych powinien by zapewniony bezpieczny ruch rowerw. Pocztki byy bardzo trudne, bo trzeba pamita, e by to czas, kiedy samo kupienie roweru graniczyo zcudem, ana projektowaniu drg rowerowych mao kto wPolsce si zna. Pozna by wic pierwszym miastem-wizjonerem, ktre przewidziao rozwj ruchu rowerowego. Wmarcu 1991 roku wiato dzienne ujrzaa pierwsza rowerowa uchwaa Rady Miasta. Dziki temu rok pniej uroczycie otwarto pierwszy fragment miejskiej trasy rowerowej zprawdziwego zdarzenia zRataj na Winogrady przez centrum. Mwiono ipisano oniej, e to pierwsza miejska trasa rowerowa wEuropie rodkowo-Wschodniej. Miaa okoo 5 km dugoci i co ciekawe zosta do niej wczony odcinek drogi rowerowej zrealizowany wedug planw profesora Czarneckiego z1934 roku. Miao to znaczenie wrcz symboliczne. Trasa prowadzia przez plac Kolegiacki, gdzie zostay zamontowane pierwsze wPolsce stojaki na rowery wksztacie odwrconej litery U, najbardziej praktyczne dla cyklistw. Za na ulicy Za Bramk iWszystkich witych powstay pierwsze wnaszym kraju kontrapasy, czyli pasy ruchu dla rowerw wkierunku przeciwnym do ruchu samochodowego. Zwielkich osiedli mona wic dojecha rowerem do centrum, adziki systemowi turystycznych szlakw rowerowych, mona bezpiecznie wyjecha na dusze wycieczki wnajpikniejsze zaktki caego powiatu. Warto doda, e szczeglnie atrakcyjne miejsca zostay umiejtnie poczone Piercieniem Rowerowym dookoa Poznania. Wszystko to sprawia, e Pozna jest dla rowerzystw przyjaznym miastem, oczym wiadczy lawionowo wzrastajca liczba cyklistw. n

Nowa droga rowerowa wzdu ulicy Witosa

Wszystkie drogi prowadz do Centrum TRASY DOJAZDOWE DO CENTRUM ISTREFA USPOKOJONEGO RUCHU
Pitkowo

Naramowice

o rowerowa

Szelgowska

Strzeszynek
Rusaka, Soacz

Lechicka

Prymasa Hlonda

Dbrowskiego

Jeyce

os. Warszawskie
Malta

Antoninek

awica Marcelin
Bukowska

Stary Rynek

o rowerowa

Pisudskiego Dolna Wilda rondo Staroka

Rataje

Staroka Lubo

Niewtpliw zalet poznaskiego systemu cieek rowerowych jest to, e istniej drogi dojazdowe do centrum niemal zkadego moliwego kierunku nie tylko zperyferyjnych osiedli, ale nawet zmiast imiasteczek gmin ociennych. Wprost na Stary Rynek whistorycznej czci Poznania mona dojecha zwielkich osiedli mieszkaniowych na Pitkowie i Ratajach. T rol wietnie spenia tzw. o rowerowa Poznania. ZPitkowa trasa wiedzie wzdu ulic Szeligowskiego iKsicia Mieszka I oraz przez wzgrze w. Wojciecha. Natomiast z Rataj do centrum i na Stary Rynek dojeda si wzdu trasy tramwajowej z osiedla Lecha lub ulicami Pisudskiego albo Bolesawa Krzywoustego. Mi przejadk moe te by droga wzdu jeziora Maltaskiego. Ze Staroki, Minikowa iMarlewa do centrum dostaniemy si najatwiej inajkrcej ciek rowerow wzdu ul. Starockiej iul. Ksicej, apo miniciu ronda Staroka szybk drog wzdu ulicy Zamenhofa, ktra prowadzi do ulicy Krnickiej. Stamtd ju kilka nacini na peday ijestemy na Starym Rynku. adna droga dla cyklistw prowadzi zLubonia przez Dbin. Drog rowerow wcigu ulicy Dolna Wilda dojedziemy wokolice dawnego stadionu Warty Pozna. Std ju niedaleko do Starego Browaru, a wic cisego handlowego centrum miasta. Zkolei pnocny fragment Nadwarciaskiego Szlaku Rowerowego suy od prawie dwch lat jako droga dojazdowa do serca Poznania zosiedli naramowickich iumultowskich. Tdy mog do pracy i szkoy dojeda take mieszkacy kilku osiedli winogradzkich, np. os. Pod Lipami, czy os. Kosmonautw. 9

Kocie lna

Strz a skieg kowo

Koch anow skieg o

Sta s zic a zyni ak a

Poln a

Db row skieg o
Sow acki

Myln a

Poznaska
a

Przy bysze wski ego

Sienkiewicz

a
Gajowa

nd

Bukow

Grunw

aldzka

W2012 roku oddany zosta do uytku bardzo wany odcinek drogi rowerowej wulicy Witosa midzy ulic Juraszw aAlejami Solidarnoci, dziki ktrej poznaniacy mieszkajcy na Podolanach uzyskali poczenie rowerowe zcentrum miasta. Niemal do kadego punktu wrdmieciu mog si oni dosta za porednictwem systemu drg rowerowych wul. Niestachowskiej ina Soaczu. Do centrum swobodnie mog dotrze take rowerzyci z awicy, Woli i Ogrodw. Droga rowerowa, ktra powstaa wzdu ul. Bukowskiej pozwala na dojazd do centrum nie tylko zosiedla Bajkowego iMarcelina, ale nawet zlotniska awica ispoza granic miasta. Natomiast mieszkacy Ogrodw mog korzysta z dobrodziejstw drg rowerowych wulicach Dbrowskiego iPrzybyszewskiego, ktrymi przez Jeyce dojad do centrum miasta. Skoro mowa oJeycach, to bardzo dobr wiadomoci dla rowerzystw jest systematyczne powikszanie liczby kontrapasw w tej dzielnicy, czyli pasw ruchu rowerowego wyznaczonych wkierunku przeciwnym do ruchu ulicznego. Stao si to moliwe przy okazji poszerzenia oJeyce poznaskiej Strefy Patnego Parkowania.

Kontrapasy na Jeycach

10

Ze

yla

ska

Zwierzynieck

rondo Kaponiera

Roosevelta

Jackowskieg o

Kras zews kiego

Szam

arzew skiego

ego

rynek Jeycki

Mick ie

Waw r

wicz

W ubiegym roku w centrum Poznania zostay wprowadzone pierwsze elementy strefy 30. Jej potoczna nazwa wyjania, e wtej strefie autem po ulicach nie mona si porusza szybciej ni 30 km na godzin. Ograniczenie prdkoci do 30 kilometrw na godzin podnosi bezpieczestwo ruchu izmniejsza rnic prdkoci pomidzy rowerzystami asamochodami. Dziki temu ulice staj si bardziej przyjazne dla wszystkich uczestnikw ruchu, wtym przede wszystkim dla pieszych istale rosncej liczby poznaskich cyklistw. Docelowo granic strefy 30 wyznacza bd ulice: Puaskiego iRoosevelta (od zachodu), Matyi iKrlowej Jadwigi (od poudnia), Jana Pawa II (od wschodu) oraz ulica Przepadek itory kolejowe (od pnocy). Oczywicie nie oznacza to, e wcaym tym obszarze dopuszczalna prdko ruchu wynosi bdzie 30 km/h. Na ulicach ukadu podstawowego, na przykad na alei Niepodlegoci, ulicach Solnej czy wity Marcin, ruch odbywa si bdzie na dotychczasowych zasadach. W rzeczywistoci caa strefa utworzona zostanie znieduych obszarw oograniczonej prdkoci wok ktrych Planowana Strefa 30 samochody bd porusza si z dopuszczaln w miastach szybkoci. Ukad ten przypomina sie, ktrej oczka stanowi wanie obszar strefy 30. Cao prac nad wprowadzeniem strefy 30 zostaa przewidziana na 2-3 lata. n

Soln
ch

zki

Dz

ia

ski

al. Niepod

27 Grudnia
Ratajczaka

pl. Wolnoci

wit

y Mar

cin

Drogi o dopuszczalnej prdkoci 50 km/godz.

Planowana strefa prdkoci ograniczonej do 30 km/godz.

Nowowiejskie

legoci

pl. Cyryla Ratajskiego

go

go 23 lute

Al. Marcinkowskiego

Ko

cius

ska

ta bel Li

11

GWNA O ROWEROWA MIASTA: RATAJE CENTRUM PITKOWO Gwna o rowerowa Rataje Centrum Pitkowo
Meteo rytowa

Rezerwat Meteoryt Morasko. Jedyne takie miejsce w Polsce, miejsce upadku sporego meteorytu. Ptla Poznaskiego Szybkiego Tramwaju na os. Sobieskiego. Znajduje si tutaj wypoyczalnia rowerw.

Lena

Sry
Ob or a ck ni

skie

go

Pozna Plaza Orodek TKKF

Lechicka

luza wodna na Bogdance. Std, wzdu Bogdanki, bezpieczn drog rowerow mona pojecha na Soacz, a potem nad Rusak i do Strzeszynka.

Wzgrze w. Wojciecha: Cmentarz Zasuonych Wielkopolan, Pomnik Armii Pozna upamitnia onierzy generaa Tadeusza Kutrzeby.

Serbska

Stary Rynek z Ratuszem

Wino g

rady

Warta

Koci Wszystkich witych. Odbywaj si tu koncerty organowe.

B Kr oles Koci zyw aw a ou w. Rocha. ste go Tu sprowadzamy rower po rampie na schodach.

Jana Pa

wa II

Umultowska

Siedziba straakw. Obok cieka spacerowa wzdu murw miejskich.

Dawna synagoga, planowane Centrum Judaizmu i Dialogu. Alternatywna droga. Dla tych, ktrzy chc omin schody. Trzeba przekroczy tory tramwajowe.

Hetma

ska

grz

Park Tysiclecia. Ley przy ptli tramwajowej na os. Lecha.

Most w. Rocha. Oddany do uytku w 2004 roku. Stare przso uyto do budowy mostu biskupa Jordana.

Rondo egrze std startujemy.

Przejazd pod ul. Krzywoustego.

Wana, ciekawa, aprzede wszystkim bezpieczna trasa rowerowa. Odcinkami bardzo szybka, winnych nieco trudniejsza, poniewa prowadzi przez gst zabudow miejsk. Warto sprbowa cho raz ni pojecha. Mieszkacy osiedli ratajskich mog rozpocz wycieczk na przykad zulicy egrze, zmiejsca, wktrym czy si ztras Hetmask ipody prosto ulic Chartowo. Pomidzy dwoma duymi osiedlami Ora Biaego iStarym egrzem prowadzi droga pieszo-rowerowa przez cay grny taras Rataj. Po drodze mona skrci wulic Inflanck, gdzie ostatnio przyby nowy odcinek drogi rowerowej, apotem Pisudskiego iprzez osiedla dolnego tarasu dotrze do ronda Rataje. Jednak, aby w peni pokona gwn o rowerow miasta, warto skrci w lewo dopiero wulic Pianick przy ptli tramwajowej na osiedlu Lecha (ulic Chartowo dotrzemy prosto nad Malt). Wjedziemy wtedy na historyczn, pierwsz oddan do uytku tras rowerow w kierunku ulicy Krnickiej. Na skraju osiedla Lecha natkniemy si na... schody, po ktrych rower trzeba sprowadzi (wPoznaniu s tylko 12

dwa takie miejsca, drugie znajduje si wAntoninku na Piastowskim Szlaku Rowerowym). Ta przeszkoda itak ma spore uatwienie ramp zbudowan zktownika. Dziki rampie pojazd praktycznie sam pokonuje schody. Jest to pomys sprowadzony do Poznania zNiemiec. Okazuje si jednak, e wcale nie trzeba sprowadza roweru po schodach, jeli 150 metrw wczeniej skrcimy w prawo i przy zachowaniu elementarnej czujnoci przekroczymy tory tramwajowe. Asfaltow ciek ominiemy schody iponownie przekroczymy tory tramwajowe, by znale si na naszej trasie rowerowej. Wprawdzie droga przez acin nie naley do najatwiejszych, ale za to dojedajc do ulicy Krnickiej jest ju znacznie lepiej, wrcz idealnie. Przy skrzyowaniu zulic Jana Pawa II moemy skrci wlewo iciek pieszo-rowerow dotrze a do ronda Staroka, albo kierujc si wprawo dojecha nad Malt, do ronda rdka iomijajc centrum dotrze do Pitkowa. O rowerowa miasta prowadzi przez skrzyowanie prosto wulic Krnick, przez most Rocha do ulicy Mostowej. Zmostu rozcigaj si pikne widoki na najwiksz wielkopolsk rzek. Std wida take Katedr na Ostrowie Tumskim wietne miejsce, eby zrobi kilka zdj. Ulica Mostowa krzyuje si zulic Kazimierza Wielkiego, w cigu ktrej prowadzi historyczna cieka rowerowa. Historyczna dlatego, e zostaa wytyczona jeszcze w latach 30. ubiegego wieku przez zesp profesora Czarneckiego. Droga wiedzie dalej ulic Krakowsk, ktr bez kopotu mona dojecha do Starego Browaru, wspczesnego symbolu Poznania, wspaniaego przykadu poczenia architektury zabytkowej inowoczesnej. Od ulicy Mostowej droga rowerowa przeksztaca si wszlak zabytkw. Dojedziemy ni do placu Kolegiackiego. Wystarczy tylko kilka nacini na peday, by zobaczy Far, Stary Rynek, odnowione kamienice, fontanny, pikne kocioy na Starym Miecie, wspaniae muzea, makiety dawnego Poznania, czy pozostaoci redniowiecznych murw miejskich. Aby wyjecha ze Starego Rynku wkierunku Pitkowa, trzeba wjecha wulic Wronieck, gdzie cieka rowerowa prowadzi obok byej synagogi i licznej, wykonanej zczerwonej cegy stranicy Wielkopolskiej Komendy Stray Poarnej, tu obok pozostaoci murw redniowiecznych. Po przejechaniu ulicy Mae Garbary wjeda si na Wzgrze w. Wojciecha. Warto si tu zatrzyma, by zwiedzi koci w. Wojciecha, koci Karmelitw Bosych, Cmentarz Zasuonych Wielkopolan imonumentalny pomnik Armii Pozna. W godzinach wieczornych moemy podziwia wspania iluminacj kociow na Wzgrzu w. Wojciecha, ktr wykona Zarzd Drg Miejskich.

Ulica w. Wojciech

13

Zjazd ze Wzgrza w. Wojciecha w kierunku pomnika Armii Pozna

Ulic Przepadek dojedziemy do skrzyowania zulic Puaskiego. Jadc przez park Wodziczki, wzdu Bogdanki, dotrzemy na Soacz, ale jeli skrcimy wprawo ipotem na nastpnym skrzyowaniu wlewo, to gwn osi rowerow wjedziemy wulic Ksicia Mieszka I. Tdy, wzdu linii Poznaskiego Szybkiego Tramwaju (PST) itzw. trasy rednicowej, mona dojecha a do Moraska. Po drodze miniemy tereny rekreacyjne TKKF icentra handlowo-usugowe, wtym Pozna Plaza. Droga dla rowerw jest odtd bardzo ciekawie rozwizana: prowadzi bowiem tunelami ipochylniami zlokalizowanymi przy przystankach PeSTki. Umoliwia to bezkolizyjne pokonywanie skrzyowa iruchliwych ulic. Dalej pitkowskimi ulicami dojeda si na ptl tramwajow na osiedlu Jana III Sobieskiego, gdzie dziaa pierwsza historyczna miejska wypoyczalnia rowerw. Po przejechaniu torw kolejowych mamy wybr kampus uniwersytecki lub wycieczk do Rezerwatu Meteoryt Morasko. Rezerwat Meteoryt Morasko to wyjtkowe miejsce, wniektrych zagranicznych rdach nazywany jest per Europy. To jedno z dwch miejsc w Europie i z 14 na wiecie, ktre dowiadczyy upadku meteorytu znacznej wielkoci. lady widoczne s do dzi, cho pochodz sprzed 5 tysicy lat. Na Morasku w siedmiu kraterach znaleziono dotd 300 kilogramw meteorytw, aten odkryty w2006 roku, wacy 164 kilogramw, jest najwikszym znalezionym wEuropie rodkowo-Wschodniej.

cieka rowerowa wzdu ulicy Pisudskiego

14

Droga rowerowa na Nowych Zawadach

ALTERNATYWNA DROGA ROWEROWA MIDZY RATAJAMI APITKOWEM PRZEZ RONDO RDKA

W listopadzie 2010 roku zosta oddany do uytku drugi odcinek trasy tzw. Nowe Zawady, czyli ulicy Prymasa Augusta Hlonda. Przebudowana zostaa rwnie ulica Podwale. Oznaczao to zakoczenie budowy II ramy komunikacyjnej Poznania. Dziki zrealizowanej przez Zarzd Drg Miejskich inwestycji, rowerzyci mog korzysta zasfaltowej cieki rowerowej od ronda rdka do mostu Lecha: szybkiej, bezpiecznej ibardzo wygodnej. Ikorzystaj panuje tu duy ruch. Szczegln popularnoci cieszy si wrd rowerzystw, ktrzy pragn jak najszybciej dosta si zRataj na Pitkowo. Przejazd przez most Lecha jest rwnie bezpieczny iwygodny, adalej mona korzysta zoddanej do uytku w2009 roku wietnej drogi rowerowej wzdu ulicy Lechickiej lub cigu pieszo-rowerowego wzdu ulicy Serbskiej iAlei Solidarnoci. Zosiedli pitkowskich mona tdy najszybciej dosta si nad Malt. Jedynym utrudnieniem jest przejcie podziemne pod rondem rdka, gdzie rower trzeba znie po schodach. n

Wjazd na most Lecha

15

ROWERZYCI MAJ SWJ RING Planowany ring rowerowy

Aleje Solidarnoci Serbska

Pitkowska

Naramowicka

Witosa

Witosa

Serbska

most Lecha

Zaw

Prymasa A. Hlonda

Wa r

ta
ady

Niestachowska
Przybyszewskiego

Dbro

wskie

go

Rondo rdka
sk Warszaw a

Jana Pa

POZNA
ldz ka

wa II

Bukow

ska

un Gr
Reymonta

wa

J. Maltas

kie

ow

ska

Rondo Rataje
Bo

og

nhofa

les

eg

wa

ski

Zame

Kr

zew

zy wo

Ar cis

us

Hetma

teg

ska

Sta

ro

cka

Hetmaska

Rondo Staroka

Ring ipiercie to wostatnich latach popularne sowa wrd rowerzystw. Najbardziej znanym spord nich jest Piercie Rowerowy dookoa Poznania. Ale wsamym miecie od kilkunastu lat urbanici pracuj nad realizacj piercienia komunikacyjnego dla rowerzystw. Piercie ten rwnie nazywany jest ringiem i wyznacza go wzasadzie wcaoci tzw. II rama komunikacyjna. Nale do niego cieki, drogi rowerowe lub pieszo-rowerowe na ulicach: Hetmaskiej, Zamenhofa, Jana Pawa II, Podwale, Prymasa Augusta Hlonda, na mocie Lecha, Serbskiej, Alei Solidarnoci, Witosa, Niestachowskiej, eromskiego iPrzybyszewskiego. Zalet tych drg jest to, e cz ze sob wszystkie dzielnice Poznania. Do cakowitego domknicia ringu pozostao bardzo niewiele, brakuje ju tylko cieek rowerowych na Reymonta ifragmencie Hetmaskiej.

16

STOJAKI ROWEROWE

Aleje Marcinkowskiego

Zroku na rok jest ich coraz wicej. Zwaszcza wcentrum miasta, gdzie znajduj si pojedyncze lub kilkustanowiskowe stojaki rowerowe. S proste, praktyczne, estetyczne ipozytywnie zaopiniowane przez rowerzystw. Wykonane zostay zrur gitych wksztacie odwrconej litery U lub zdwch supkw poczonych pojedyncz lub dwiema poprzeczkami. Pozwala to na przypicie rnych czci roweru azwaszcza ramy. Trzeba jednak pamita, e nawet dobre zapicie nie zawsze ochroni przed kradzie, dlatego na duszy postj lepiej pozostawi rower wmiejscu strzeonym. W2011 roku stojaki rowerowe ustawione zostay rwnie przy wielu wanych obiektach Traktu Krlewsko Cesarskiego, midzy innymi przy Katedrze iFarze. n

Najbardziej praktyczna, wedug rowerzystw, forma stojaka

17

PARKINGI ROWEROWE

Strzeone parkingi rowerowe, na ktrych bezpatnie mona zostawi rower czynne s ca dob iznajduj si na parkingach buforowych poznaskiej Strefy Patnego Parkowania (SPP): ulica Chwaliszewo (stare koryto Warty), ulica Dolna Wilda (dwa parkingi przy skrzyowaniu zulic Olimpijsk iChwiakowskiego), ulica Droga Dbiska (przy AWF), ulica Gogowska (obok Dworca Zachodniego), ulica Maratoska (za Multikinem), ulica Puaskiego (skrzyowanie zulic Ksicia Mieszka I). n

Poznaski rower miejski

18

WYPOYCZALNIE ROWERW IPRZEWOENIE ICH KOMUNIKACJ MIEJSK POZNASKI ROWER MIEJSKI

Od kwietnia 2012 roku poznaniacy mog bez ogranicze uywa szybkich, wygodnych ischludnych rowerw miejskich. Pojazdy wcharakterystycznych biao-niebieskich barwach stay si nieodcznym elementem miejskiego pejzau. System wypoyczalni tworzy siedem stacji rowerowych, ktre znajduj si na rondach rdka, Rataje, skrzyowaniu Garbar z Maymi Garbarami, mocie Teatralnym, na placu Dworcowym przed dworcem Pozna Gwny oraz na ulicach Pwiejskiej i27 Grudnia. Co trzeba zrobi, aby wypoyczy rower? To bardzo atwe, zwaszcza dla ludzi modych, lepiej obeznanych ztechnik informatyczn. Najpierw trzeba skorzysta zInternetu izarejestrowa si wsystemie na stronie www.nextbike.pl, zaakceptowa regulamin iwpaci 10 z opaty pocztkowej. Opata ta jest zwrotna. Kiedy drog mailow otrzymamy potwierdzenie rejestracji w systemie, moemy ju korzysta z wypoyczalni. Mona to zrobi dwoma sposobami. Jednym z nich jest podanie otrzymanego podczas rejestracji numeru PIN za pomoc telefonu komrkowego. Drugim sposobem jest korzystanie z osobistych kart kredytowej, elektronicznej legitymacji studenckiej lub bezdotykowego identyfikatora. Nastpnie naley podej do stacji rowerowej, wcisn przycisk WYPOYCZ ipostpowa zgodnie z instrukcjami, ktre pojawiaj si na ekranie wywietlacza. Mona take zadzwoni na infolini idziaa zgodnie ze wskazwkami udzielanymi przez operatora. Po chwili otrzymamy kod do zamka szyfrowego linki, ktra zabezpiecza rowery. Iju moemy jecha dokd nogi ponios! Podczas odstawiania roweru postpujemy podobnie, zt rnic, e najpierw zapinamy rower do stojaka za pomoc linki, tasujemy cyfry zamka szyfrowego anastpnie naciskamy przycisk ZWROT idziaamy zgodnie zinstrukcjami pojawiajcymi si na ekranie wywietlacza. Wypoyczenie Poznaskiego Roweru Miejskiego na czas do 20 minut jest bezpatne. Od 21 minuty do godziny kosztuje 2 z, aza kad kolejn godzin wypoyczenia zapacimy 4 z.

INFOLINIA: TEL. 22 3821312. BIURO OBSUGI KLIENTA: TEL. 501 642 140.

19

WYPOYCZALNIA NA SOBIESKIEGO
Przy ptli tramwajowej PeSTka na osiedlu Jana III Sobieskiego znajduje si bardzo praktyczna i coraz bardziej popularna wypoyczalnia rowerw (www.ztm. poznan.pl/komunikacja/rowery/). Jednolady mog wypoyczy za darmo waciciele wanej KOMKarty. Pozostali okazuj dowd osobisty, uiszczaj niewysok opat (2 z za godzin). Rowery, ktre mona tam wypoyczy s bez przerzutek, ale wyposaone wwiata, botniki ikoszyk na kierownicy. Ciesz si spor popularnoci. Trzeba pamita jednak otym, e wypoyczonymi rowerami mona si porusza wobrbie obszaru wyznaczonego przez kampus uniwersytecki lub po rezerwacie Meteoryt Morasko. Wypoyczalnia jest czynna od kwietnia do padziernika wdni powszednie wgodz. 7.0021.00, wsoboty, niedziele iwita wgodz. 10.0020.00. Adres e-mail: rowery@ ztm.poznan.pl. Telefon kontaktowy: 618346124. Komercyjne wypoyczalnie rowerw: wypoyczalnia sprztu Malta-Ski, ul. Wiankowa 2 (www.maltaski.pl) tu mona wypoyczy rowery grskie, ekorowery (trzy- iczterokoowe); czynna od kwietnia do padziernika, wdni powszednie wgodz. 13.00-20.00, wsoboty iniedziele wgodz. 12.00-20.00; Malta Bike: ul. Towarowa 53, ul. Doynkowa 9, ul. Jana Pawa II na terenie zimowego lodowiska (www.maltabike.pl); czynna od kwietnia do padziernika wgodz. 10.00-21.00; mona wypoycza rowery na godziny lub na cay dzie. Wypoyczalni rowerw uruchamia wsezonie letnim rwnie Grupa Energetyczna ENEA. Znajduje si na terenie Parku Tenisowego Olimpia. Od czerwca do wrzenia dziaa wPoznaniu wypoyczalnia rowerw elektrycznych. Znajduje si w centrum handlowym Kupiec Poznaski przy placu Wiosny Ludw, przy wejciu od strony ul. Wrocawskiej. Jest czynna w godz. 12.00-21.00 (w niedziele do godz. 19.00). Warto zaznaczy, e rowery wPoznaniu mona przewozi komunikacj miejsk, czyli autobusami lub tramwajami, ale tylko w szczeglnych okolicznociach. Tak sytuacj moe by nage zaamanie pogody lub uszkodzenie roweru, ktre uniemoliwia dalsz jazd. Rower naley przewozi wycznie wmiejscu oznaczonym piktogramem oraz wtaki sposb, aby nie zagraa lub nie przeszkadza innym pasaerom. n

Wypoyczalnia rowerw na ptli tramwajowej na osiedlu Sobieskiego

20

POZNASKI WZE ROWEROWY

Poznaski Wze Rowerowy

To miejsce, wktrym zbiegaj si wszystkie turystyczne szlaki rowerowe przebiegajce przez miasto. Nie ma swojego odpowiednika wPolsce. Urzdzia go fundacja All For Planet. Wmiecie zamontowanych zostao 700 znakw, ktre prowadz szlaki rowerowe wPoznaniu tak, by wszystkie spotkay si na Malcie, wjednym punkcie. Iwanie ten punkt uzbiegu ulic Jana Pawa II iarcybiskupa Antoniego Baraniaka nazwany zosta Poznaskim Wzem Rowerowym (PWR). Wze zosta wczony do Wielkopolskiego Systemu Szlakw Rowerowych. Zosta otwarty 6 czerwca 2009 roku wsamo poudnie. S tu tablice informacyjne zplanem Poznania, map wojewdztwa wielkopolskiego, drogowskazy oraz parking rowerowy. Poznaski Wze Rowerowy znajduje si whistorycznym miejscu, wktrym w1994 roku otwarto pierwsz wWielkopolsce znakowan tras rowerow. Prowadzia ona do Pobiedzisk, apowstaa zinicjatywy wczesnego wojewody poznaskiego iznanego krajoznawcy Wodzimierza ckiego. n 21

TURYSTYCZNE TRASY MIEJSKIE

22

ROWEREM NAD MALT

Rowerem nad Malt
lak Tulce i Sz i Piastowsk

Meta toru regatowego.

Nowe Zoo.

Warszawska

skie

Stacja kolejki Maltanka.

Rondo rdka

Jezioro Maltaskie w obecnym ksztacie powstao w 1952 roku przez spitrzenie wd rzeki Cybiny. W latach 1980 - 1990 niecka zbiornika i jego otoczenie zostay gruntownie zmodernizowane na mistrzostwa wiata wkajakarstwie. Dzisiaj Malta jest jednym znajlepszych inajadniej pooonych torw regatowych dla kajakarzy iwiolarzy na wiecie. Liczba poznaniakw wypoczywajcych nad Malt stale ronie. Przybywa spacerowiczw (take uprawiajcych nordic walking, czyli spacery zkijkami), yworolkarzy, biegaczy, no ioczywicie rowerzystw. Najbardziej popularna wrd cyklistw jest nieco ponad piciokilometrowa asfaltowa trasa prowadzca dookoa jeziora. Oile wdzie powszedni mona sobie pozwoli tu na szybsz jazd, to wweekendy trzeba zwolni z uwagi na tumy spacerowiczw. Jednym z najwaniejszych miejsc nad Malt jest Poznaski Wze Rowerowy, ktry znajduje si nieopodal startu toru regatowego uzbiegu ulic arcybiskupa Baraniaka iJana Pawa II. Std, obok czynnego 23

Poznaski Wze Rowerowy.

Bar ani

Malta Ski i kompleks rekreacyjno-sportowy.

Jezio

ro M

alta

aka

Kopiec Wolnoci.

Ka

Cha

c ra

ow

rtow

Rowerowy terenowy tor przeszkd.

Jan

a Pa

wa

II

Start toru regatowego, tu zaczyna si trasa rowerowa wok jeziora Malta

zim lodowiska, rozchodz si wrnych kierunkach trasy iszlaki rowerowe. Jest tu take mapa, opis tras wielkopolskiego systemu szlakw rowerowych, drogowskazy znarysowanymi znakami szlakw ipodan odlegoci do niektrych miejscowoci docelowych. Jadc rowerem pnocnym brzegiem Malty natkniemy si na luz, stacj kolejki parkowej Maltanka, zakady spirytusowe iTermy Maltaskie wielki kompleks basenw sportowych irekreacyjnych. Za na mecie, obok zamykajcych tor regatowy trybun, mona si posili iwypi co ciepego lub chodnego, pogra wtenisa lub bowling na wieym powietrzu. Bardzo ciekawe tereny dla rowerzystw zaczynaj si za met toru regatowego. Znajduje si tu bowiem spory kompleks leny, przez ktry prowadz szlaki rowerowe, na przykad Piastowski Szlak Rowerowy. Biegnie on tu obok stacji Maltanki o nazwie Zwierzyniec. Jeli po przekroczeniu ulicy Browarnej za Wielkopolskim Parkiem Zoologicznym pojedziemy prosto, dotrzemy do Lednicy iGniezna. Jeli natomiast wybierzemy skrt wprawo, to przez Szczepankowo, apniej rod Wielkopolsk iPleszew, Transwielkopolsk Tras Rowerow dotrzemy na sam poudniowy kraniec naszego wojewdztwa. Warto przejecha si te ciekami, ktre znajduj si nad brzegiem jeziora Maltaskiego od strony Rataj. Jest tu wprawdzie troch bardziej pod grk ni gdzie indziej, ale w nagrod mona zobaczy Polan Harcerza (z gazem powiconym skautom) oraz Kopiec Wolnoci usypany w1919 roku dla upamitnienia odzyskania przez Polsk niepodlegoci, zniszczony przez hitlerowcw wczasie II Wojny wiatowej i odbudowany w latach 90. XX wieku. Do stoku kopca przylega caoroczny orodek narciarski ze sztuczn nawierzchni iwycigami orczykowymi ikrzesekowym. Funkcjonuje tu take letni tor saneczkowy oraz nowo kolejka grska Adrenaline. U podna Kopca Wolnoci znajduje si kpielisko z pla, pole treningowe do gry wgolfa oraz place zabaw dla dzieci. Osoby nie posiadajce roweru

Maltaskie trasy s dla rowerzystw w kadym wieku

24

mog tu wypoyczy pojazd czterokoowy dla caej rodziny, ktrym wspaniale jedzi si wok jeziora. Nad Malt dziaa take Kino Letnie oraz jedyna wswoim rodzaju Maltaska Scena Muzyczna na Wodzie, gdzie odbywaj si koncerty, take symfoniczne. Od niedawna jest take co dla mionikw gier niszowych bowlingu i pochodzWidok z Malty na Katedr cej zFrancji gry boule. Obie gry towarzyskie mona uprawia w Bula Park, znajdujcym si nieopodal zegara toru regatowego. Bula Park jest czynny od maja do wrzenia. Natomiast po tej stronie jeziora powstay Termy Maltaskie jeden znajwikszych wPolsce kompleksw kpieliskowych. Wtym olbrzymim aquaparku znajduj si rekreacyjne urzdzenia wodne, baseny, wtym take basen tzw. olimpijski, czyli penowymiarowy 50-metrowy basen umoliwiajcy rozgrywanie wszelkich zawodw rangi mistrzostw Europy iwiata. Do Term Maltaskich mona dojecha rowerem, midzy innymi drog rowerow wulicy Kracowej idrogami rowerowymi wzdu osiedla Maltaskiego. Patrzc na to, ile osb wypoczywa nad Malt, mona miao powiedzie, e jest to najpopularniejsze miejsce rekreacji poznaniakw. Rowerzyci maj tu istny raj, jeli chodzi oilo, dugo ijako tras rowerowych. Jedynie na zwiedzanie Wielkopolskiego Parku Zoologicznego, Nowego Zoo najwikszego oraz jednego z najlepszych ogrodw wPolsce, trzeba si wybra pieszo, bo jazda rowerem po zoo jest zabroniona. n

Okolica stoku narciarskiego

25

ROWEREM NAD RUSAK

Rowerem nad Rusak

Golciski kompleks sportowy.

Wo Uniwersytetu Przyrodniczego. jska Pol skie go

Ogrd Dendrologiczny

Podolaska

Lutycka

Go lc i sk a

Plaa nad Rusak.

Hipodrom Wola.

Bogd anka

Jez

ioro

Ru

sak

Str

zes

z yn

Okolice jeziora Rusaka to znakomite miejsce na popoudniow wycieczk z ca rodzin. Dojazd nie powinien nastrcza trudnoci. ZPitkowa, Rataj icentrum najlepiej si tu dosta przez skrzyowanie drg rowerowych uzbiegu alei Armii Pozna, ulic Winogrady iPuaskiego (warto wtym miejscu zwrci uwag na dawn studni miejsk, ktra znajduje si przy Cytadeli). Nastpnie trzeba jecha drog rowerow przez park im. Wodziczki, park Soacki iprzekroczy ulic Niestachowsk pod wiaduktem. Std nad samo jezioro Rusaka mona si dosta kilkoma lenymi ciekami, po ktrych dopuszczona jest jazda rowerem. Pamitajmy jednak opieszych irespektujmy prawa spacerowiczw! W tym miejscu rozpoczynaa si niegdy jedna z najbardziej popularnych wrd cyklistw tras pnocny odcinek Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej (obecnie pocztek wszystkich szlakw wychodzcych zPoznania znajduje si wPoznaskim Wle Rowerowym nad Malt). 26

ar

now

ieck

Niesta

Przejazd z Soacza pod ulic Niestachowsk.

chowsk a

Wit osa

Doja

zd

Staw w Parku Soackim

Jadc lasem okrymy jezioro izameldujemy si na jego zachodnim brzegu. adnie tu! Na przeciwlegym brzegu wida midzy innymi hipodrom Wola. Transwielkopolska Trasa Rowerowa, jeli mamy duo czasu isiy, poprowadzi nas do Okonka, najbardziej na pnoc wysunitego miasta Wielkopolski. Wok jeziora Rusaka mona swobodnie porusza si na rowerze. Sama linia brzegowa jeziora to 3300 metrw. Dzi mao kto pamita, e jest to miejsce szczeglne dla historii Poznania. Warto wic pokusi si oodnalezienie wlasach trzech zapomnianych obiektw, upamitniajcych miejsca kani zamordowanych poznaniakw iWielkopolan. Wstyczniu 1940 roku niemieckie SS dokonao tu masowych egzekucji winiw obozu zagady Fortu VII wPoznaniu. Jezioro Rusaka powstao w1943 roku wwyniku spitrzenia wd Bogdanki (podobnie zreszt jak soackie stawy). Przy budowie zbiornika Niemcy wykorzystywali ydw jako niewolnicz si robocz. Wielu zgino. Niesamowite, e prawie dokadnie porodku jeziora Rusaka wXIX wieku istniaa bateria ogniowa, ktra bya czci fortyfikacji Twierdzy Pozna. Dla tych, ktrzy si zmcz, wietnym miejscem na odetchnicie jest plaa na pnocnym brzegu z orodkiem wypoczynkowym, wypoyczalni sprztu wodnego i polem kempingowym. Kpielisko wyposaone jest w pomosty i zjedalni do wody o dugoci 93 metrw. Jest tu te kilka maych boisk do uprawiania sportw zespoowych oraz punkty gastronomiczne. Wsezonie orodek wypoczynkowy nad Rusak moe przyjmowa nawet 10 tysicy osb dziennie. Latem trzeba wic uwaa podczas jazdy rowerem, bo nad jeziorem pojawiaj si nieprzebrane tumy plaowiczw iczasem trudno pokona drog nad brzegiem jeziora bez zsiadania z siodeka. Podobnie zreszt jest w Strzeszynku, do ktrego prowadzi wspomniana Transwielkopolska Trasa Rowerowa. Pedaujc wok Rusaki moemy si poczu jak na planie filmowym. Jezioro zagrao bowiem wkilku filmach, zktrych chyba najwaniejszym by obraz Ogniem i mieczem Jerzego Hoffmana nakrcono tu sceny znad rzeki Dniepr. Niewielka, ale liczna grupa rowerzystw pojawiajcych si nad Rusak to wdkarze. Nic dziwnego, bo w jeziorze mona zowi sandacze, wgorze, karpie, leszcze, amury biae i szczupaki. Wdkarzom przypominamy, e nad Rusak obowizuje zakaz wdkowania noc oraz spiningowania. n

Drogowskaz nad Rusak

27

ROWEREM NA DBIN
Rowerem na Dbin
um

Skrzyowanie ul. Krlowej Jadwigi i Drogi Dbiskiej.

Centr

Kr low ej Jadw igi

Dolna Wilda

iska

Hetma sk

D r og a Db

Zblienie z Drog Dbisk.

Pia sto ws ka

Stawy.

Przejazd pod wiaduktem kolejowym.

Punkt gastronomiczny. Dojazd do Dolnej Wildy.

Dbina to cigncy si wzdu lewego brzegu Warty 261-hektarowy teren zieleni, prowadzcy od mostu Przemysa Ia do granicy Poznania. Jak dojecha? Zcentrum miasta najlepiej bezpieczn ibezkolizyjn ciek rowerow od Starego Rynku do mostu witego Rocha. Potem najprociej odszuka znaki poudniowego odcinka Nadwarciaskiego Szlaku Rowerowego. T ciek, wiodc nadbrzenym waem, docieramy do mostu Przemysa I, przejedamy pod nim iwzasadzie ju jestemy na Dbinie, fachowo nazywanej Uroczyskiem Dbina. ZRataj wiedzie tu bezpieczna droga rowerowa zronda Staroka, azazarza cieka dla cyklistw wcigu trasy Hetmaskiej. ZWildy alternatywnie mona do Dbiny dojecha drog rowerow wzdu ulicy Dolna Wilda. 28

Wi e Par lkopo kN l aro ski dow y

Warta

Przejazd pod tras Hetmask.

Dbina staje si coraz bardziej popularna wrd rowerzystw

Zauwamy, e cay kompleks Uroczyska Dbina na dwie wyrane czci dzieli linia kolejowa, biegnca zDworca Gwnego na Dworzec Staroka. Ponad tras rowerow, ukiem, wznosi si murowany zczerwonej cegy wiadukt. To wanie on jest najczciej fotografowanym obiektem na Dbinie. Ozdob uroczyska s lasy, zktrych najcenniejsze znajduj si na terenach przylegajcych do linii kolejowej. Doskonale zachowa si tu las gowy zwieloma dbami, wizami isosnami. Niektre zdrzew osigny ju wiek 200 lat. Warto doda, e 86 znich to pomniki przyrody. Las na Dbinie to najwczeniej utworzony las komunalny Poznania. Stao si to ju w1834 roku, kiedy dziaao wPoznaniu Towarzystwo Upikszania Miasta. Do uytku publicznego przekazaa te tereny ksina Fryderyka Dorota Ludwika, nazywana rwnie Luiz, ona ksicia Antoniego Radziwia, namiestnika Wielkiego Ksistwa Poznaskiego. Pniej Dbin zwyczajowo nazywano Gajem Ludwiki, od imienia ksinej. Mniej wicej w miejscu dzisiejszego punktu gastronomicznego, tu nad piknym stawem istnia niegdy domek myliwski ksicej pary. W1820 roku wybudowana zostaa specjalna droga do tego domku, dzi nazywana Drog Dbisk. Wkrtce Dbina staa si ulubionym miejscem wypoczynku mieszkacw Poznania. Dziaay tu pawilony muzyczne, wystawiano sztuki teatralne, odbyway si koncerty, mona byo dobrze zje, potaczy, wykpa si, czyli mio spdzi czas. Dbina jest szczeglnie wanym miejscem dla miasta, bowiem to tu znajduje si ujcie wody pitnej dla Poznania. Tam akurat co zrozumiae wjecha rowerem nie mona. Lecz tereny dostpne dla mieszkacw itak s spore licz okoo 80 hektarw, ktre przecina a 11 km cieek. Mona po nich spacerowa ijedzi rowerem. Wtym zielonym kompleksie znajduje si rwnie sezonowy punkt gastronomiczny zzadaszonymi miejscami do konsumpcji, plac zabaw, dwa deszczochrony oraz dwa miejsca na bezpieczne ogniska. Na polanach wypoczynkowych, zktrych czsto korzystaj przedszkola, szkoy i organizacje harcerskie, mona plaowa i pogra w pik. Co wane, na Dbin mona przyjecha samochodem, zostawi auto na jednym z trzech parkingw usytuowanych wzdu ulicy Ku Dbinie iprzesi si na rower. Dbina moe by nie tylko docelowym miejscem krtkiej, jednodniowej rodzinnej wycieczki rowerowej, ale te znakomitym punktem startowym na dusz wypraw Nadwarciaskim Szlakiem Rowerowym, wzdu ktrego mona dotrze take do Muzeum Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera wPuszczykowie lub do Wielkopolskiego Parku NarodoUrokliwy mostek nad stawem wego. n 29

ROWEREM PO LASKU MARCELISKIM

Rowerem po Lasku Marceliskim
ik czn nia ie Pierc

Cmentarna
Junik owski

Przystanek Strumie Junikowski.

Strumie

ycka Perz

Przystanek Ochrona lasu. Przystanek Hodowla lasu. Przystanek Zagospodarowanie rekreacyjne.

n Le S ych kr t za w

Kiemlicz

Przystanek Uytkowanie lasu.

Przystanek Ochrona przeciwpoarowa.

Grka saneczkowa.

Bu

ga

rsk

Lasek Marceliski znajduje si w zachodniej czci Poznania. Ley mniej wicej pomidzy osiedlem Bajkowym aCmentarzem Junikowskim. Najatwiejszy, bo bezkolizyjny (i cay czas drogami rowerowymi), jest dojazd od strony centrum przez Park Soacki, apniej ulicami Niestachowsk, eromskiego, Dbrowskiego, alej Polsk oraz ulic Bukowsk. ZBukowskiej trzeba skrci wlewo wulic Lenych Skrzatw, ktra prowadzi wprost do Lasku Marceliskiego. Od 2012 roku mona tu dojecha take od strony Stadionu Miejskiego nowymi ulicami Wgorka, Ptasi iWabrzysk lub Marcelisk iStrzegomsk. Poznaniacy nazywaj to miejsce Laskiem Marceliskim, natomiast przyrodnicy Uroczyskiem Marcelin. Powstao ono krtko po II wojnie wiatowej na byych terenach rolniczych. Lasek Marceliski jest wspaniaym miejscem nie tylko na piesze spacery, ale nadaje si take znakomicie do jazdy rowerem (co ciekawe, przez las przebiega te droga konna). Na ponad 200 hektarach znajduje si blisko 18 kilome30

Polana, pocztek cieki dydaktycznej.

ka zys br Wa

Siedziba ZZM

Str z

ego msk a

ka ws ko Bu

Gra Saneczkowa (z lewej) i puapki na owady w Lasku Marceliskim

trw drg icieek gruntowych. Interesujca jest cieka przyrodniczo-lena utworzona zdwch ptli 2,9 km i2,1 km. Trasa zaczyna si wpobliu siedziby Zarzdu Zieleni Miejskiej ileniczwki Marcelin przy ulicy Strzegomskiej, na skraju polany, porodku ktrej dostrzeemy grk saneczkowo-rowerow i okazay wiz szypukowy, przesadzony wiosn 2002 roku zcentrum Poznania. Przystanek Gra Saneczkowa. Ciekawostk jest fakt, e grka zostaa uformowana znadmiaru odpadw przemysowych, ktre wpobliu byy skadowane do koca lat 50. Zostaa uzupeniona gleb nawiezion midzy innymi znamuw ze staww wParku Soackim. Zim korzystaj zniej gwnie dzieci, latem za sprawia frajd rowerzystom. Zgrki rozpociera si adny widok na polan. Przystanek Hodowla lasu. Patrzc ztego miejsca na poudniowy-zachd mona zobaczy las wrnych fazach rozwoju. Kiedy byy tu gwnie topole, masowo sadzone po II wojnie wiatowej, gdy szybko rosy. Jednak topole ze wzgldu na krtk ywotno, kruche drewno iszybko usychajce gazie, trzeba byo zastpi innymi, cenniejszymi gatunkami, na przykad bukami, dbami i modrzewiami. Poza nimi widoczne s take graby, lipy, jawory ibrzozy. Na kolejnym przystanku onazwie Uytkowanie lasu dowiemy si opraktycznych korzyciach zuprawy lasu. Przeczytamy ozasadach wycinki drzew wLasku Marceliskim. Dokonuje si jej wycznie dla tzw. przebudowy drzewostanu, czyli potrzeby posadzenia waciwych dla tutejszej gleby gatunkw drzew. Ciekawe s przystanki Ochrona lasu iOchrona przeciwpoarowa. Przy tym ostatnim wida pas przeciwpoarowy wzdu ulicy Perzyckiej. Skada si on zszerokiego na okoo 50 metrw odcinka lasu, rwnolegego do ulicy, oczyszczonego z suchych drzew, gazi ichrustu. Wraz zzaoran dwumetrow bruzd ma za zadanie zabezpieczy Lasek przed poarem. Na duej warto si zatrzyma na przystanku Uytek ekologiczny Strumie Junikowski. Jest on usytuowany na skraju podmokej ki w grnym biegu Strumienia Junikowskiego. Uytek ten chroni rzadkie wskali europejskiej pajki torfowisk. Szczeglnie dociekliwi mog pokusi si oposzukanie chronionych rolin storczykowatych storczyka krwistego, szerokolistnego ilistery jajowatej. Ale uwaga roliny te s pod ochron! Ostatnim, smym przystankiem jest ten onazwie Zagospodarowanie rekreacyjne. To, wjaki sposb mona zagospodarowa las na potrzeby wypoczynku mieszkacw miasta, zaobserwujemy tu obok, w okolicy niewielkiego rdlenego stawu. Znajduje si tu wzorcowe miejsce wypoczynku z polan i awkami, gdzie mona odpocz wcieniu adnych dbw. Do Lasku Marceliskiego mona dojecha rwnie samochodem. Miejsca postojowe zostay zlokalizowane przy ulicy Strzegomskiej. Warto wspomnie, e gwny szlak rowerowy, ktry biegnie przez Lasek Marceliski, to tzw. szlak cznikowy Piercienia dookoa Poznania. cznik omija Cmentarz Junikowski, przebiega przez Skrzewo, Dbrwk, Zakrzewo iSierosaw, by doczy do trasy Piercienia wLuswku wpobliu Jeziora Lusowskiego. Szlakiem Piercienia moemy urzdzi sobie wiele duszych wycieczek, korzystajc zsiedmiu szlakw cznikowych wpadajcych zpowrotem do centrum Poznania. n 31

ROWEREM NA CYTADEL

Rzeba plenerowa Nierozpoznani Magdaleny Abakanowicz

Obecny Park Cytadela to dawny Fort Winiary, najwikszy fort piercienia fortyfikacji otaczajcych Pozna wXIX wieku. Cytadela poznaska bya wykorzystywana przez wojsko a do 1945 roku. Wtedy wanie, wlutym, staa si ostatnim punktem oporu niemieckiej zaogi Festung Posen. Po cikiej piciodniowej walce zostaa wwczas mocno zniszczona. Po wojnie wadze miasta zdecydoway o rozbirce fortu, a na caym jego terenie utworzony zosta park dzisiaj miejsce wypoczynku, wtym wypoczynku aktywnego. Na alejkach Cytadeli coraz czciej wida osoby biegajce, chodzce zkijkami (tzw. nordic walking), jedce na rolkach czy na rowerze. Cytadela to wietny teren do rekreacji. Wystarczy powiedzie, e park ma a 100 hektarw powierzchni! cieki ialejki s tu nie tylko gsto usiane, ale take niezwykle pikne imalowniczo pooone. Mona si na nie dosta praktycznie zkadej strony miasta, ale najatwiej chyba od ulicy Winogrady, wzdu ktrej biegnie nowoczesny by-pass, poczony zcaym miejskim systemem drg dla cyklistw. Kady zjazd zulicy Winogrady prowadzi do serca Cytadeli. Pamitajmy jednak otym, e jest to park ipowcignijmy si od niebezpiecznej iszybkiej jazdy zwaajc na innych, zwaszcza pieszych uytkownikw. Kategorycznie wstrzymajmy si od jedenia rowerem po cmentarzach, na ktrych le onierze walczcy owyzwolenie Poznania.

Zabytkowe wozy bojowe przed Muzeum Uzbrojenia

32

Wjazd na Cytadel od strony ulicy Szelgowskiej

Na Cytadeli znajduje si wiele pozostaoci pamitek po dawnym forcie. Zachoway si wszcztkowej formie bastiony, fosy, rawelin oraz Brama Polna. Wszystkie pozostaoci fortyfikacji czy szlak edukacyjny, ktrym warto si przejecha. Wciekawych punktach ustawione s tablice informacyjne, przypominajce znaczenie zwiedzanych obiektw. Kulminacyjnym punktem wycieczki rowerowej na Cytadel moe by zwiedzenie Muzeum Uzbrojenia iMuzeum Armii Pozna. Ale Cytadela to nie tylko obiekty wojskowe, to take sztuka. Przez kilkadziesit lat istnienia park sta si swoist wystaw rzeby plenerowej. Najwiksz z nich s Nierozpoznani Magdaleny Abakanowicz. S te inne mniejsze iskromniejsze rzeby, czsto stojce ukryte wrd krzeww idrzew. Warto przemierzy alejki Cytadeli, by zobaczy je wszystkie. Po obejrzeniu militariw, zabytkw architektury wojskowej czy sztuki wspczesnej, mona miao poleci wyznaczone dwie cieki dydaktyczne o tematyce przyrodniczej. Ztablic informacyjnych wzdu szlakw mona si dowiedzie wszystkiego ozwierztach zamieszkujcych park Cytadela iorolinach tam rosncych. Awierzcie, s to informacje czasem zaskakujce. Zapraszajc rowerzystw na Cytadel trzeba wspomnie, e ruch rowerowy po tym najwikszym poznaskim parku jest dozwolony. Ale jest jedno ograniczenie dla cyklistw rowerem nie mona wjeda na jakiekolwiek pozostaoci fortyfikacji, awic take na nasypy. Std apel do rowerzystw: na Cytadeli trzymajmy si alejek! n

Przystanek na ciece dydaktycznej

33

ROWEREM PRZEZ REZERWAT METEORYT MORASKO Rowerem przez rezerwat Meteoryt Morasko
cieka dydaktyczna midzy kraterami meteorytowymi.

eory Met

towa

Morenowa

Gaz powicony Franciszkowi Jakowiakowi.

Al

ejo

wa

Mora

sko

Parking leny.

Gra Moraska.

Skrzyowanie z ulic Morasko.

Tu wjedamy na szlak ty.

Opieskiego
a Szeligowsk

ego Stryski

Ptla Pestki na os. Jana III Sobieskiego.

Rezerwat znajduje si na pnocnym kracu Poznania. Dojazd jest atwy ibezpieczny. Z Rataj gwna o rowerowa miasta prowadzi do Moraska przez Stary Rynek, wzgrze w. Wojciecha ipotem prost tras wzdu ulicy Ksicia Mieszka Ido ptli tramwajowej Pestki na osiedlu Jana III Sobieskiego. ZGrunwaldu iMarcelina dojedziemy do tego miejsca przez wytyczone cieki rowerowe wzdu alei Polskiej, ulic Dbrowskiego, Niestachowsk, Witosa iAlejami Solidarnoci. Przy ptli tramwajowej na osiedlu Jana III Sobieskiego cieki dla cyklistw rozdzielaj si. Jedna prowadzi na kampus uniwersytecki, adruga do rezerwatu. Jedziemy, rzecz jasna, t drug. Jest ona oznaczona na to oraz symbolem roweru na biaym tle. Pocztkowo szlak wiedzie gruntow, utwardzon ulic Deszczow, nastpnie przecina ruchliw ulic Morasko idociera do skraju rezerwatu. cieka prowadzi cay czas lekko pod gr. Nic dziwnego, bo wiedzie przecie wkierunku najwyszego wzniesienia na terenie Poznania Gry Moraskiej (154 m n.p.m.). Kie34

orn Ob ick a

Umultowska

Na szczyt Gry Moraskiej wiedzie szlak ty

dy dojedziemy do miejsca, wktrym szlak gwatownie skrca wprawo, warto si zastanowi nad nastpnym krokiem. Moemy bowiem wybra albo dalsz, prost drog wd szlakiem prowadzcym do Piercienia rowerowego wok Poznania, albo skrci ipodajc za tymi znakami wjecha na Gr Morask, apotem po przekroczeniu ulicy Meteorytowej przejecha si ciek dydaktyczn koo leniczwki Morasko. Naprawd warto wybra t drug opcj. Dlaczego? Poniewa teren wzdu cieki dydaktycznej to niezwyke miejsce wielkiej katastrofy sprzed 5-6 tysicy lat upadku meteorytu! Na Morasku odnaleziono wsumie ponad 300 kilogramw meteorytw (100 kg zagino wniejasnych okolicznociach). Idlatego poznaskie kratery s unikatowym obiektem nie tylko wskali kraju, ale rwnie Europy iwiata! Wprawdzie na caym naszym globie podobnych miejsc odnaleziono 150, ale wEuropie tylko dwa na estoskiej wyspie Saaremaa (dawniej zwanej Ozyli) nieopodal Zatoki Fiskiej iwPoznaniu! Co konkretnie spado na Morasko? Brya o rozmiarach mniej wicej 38 metrw, ktra pdzia zprdkoci 20 kilometrw na sekund. Pochodzia prawdopodobnie zroju Perseidw, ktre co roku znajduj si na trasie kolizyjnej zZiemi wdrugiej poowie sierpnia. Rj ten, jeden znajbardziej regularnych, zwizany jest zkomet Swift-Tuttle. Jego nazwa pochodzi std, e podczas obserwacji wydaje si, jakby meteoryty przylatyway z gwiazdozbioru Perseusza. Wikszo potnej bryy, leccej zkosmosu, wyparowaa wczasie zetknicia si zatmosfer, ale 7 tysicy ton dotaro do ziemi, rozpadajc si na liczne fragmenty. Najwikszy znich omasie 4,5 tysicy ton wbi si wziemi zprdkoci 500 metrw na sekund, wywoujc potn eksplozj. Tak powsta krater orednicy blisko 100 metrw. Sze mniejszych kawakw wybio kolejne kratery, ktre zczasem wypeniy si wod. Tak naprawd naukowcy odnaleli osiem zagbie. Jedno z nich znajduje si po przeciwnej stronie wsi, jest bardzo zniszczone przez upraw ziemi, wic trudno je zbada. By moe ito zagbienie byo kiedy kraterem meteorytowym? Przez wiele lat najwikszym zachowanym fragmentem meteorytu by ten o masie 78 kilogramw, skadowany wZakadzie Biologii Rolnej iLenej Polskiej Akademii Nauk. Ale tak byo tylko do 2006 roku, kiedy to znaleziono najwikszy 164-kilogramowy odamek (tyle way ju po usuniciu zanieczyszcze!). Jest elazo-niklowy, zawiera niewielk ilo krzemianw niewystpujcych wogle na Ziemi. Std pewny wniosek, e jest przybyszem zkosmosu. Na samym kocu cieki dydaktycznej trafimy na gaz z tablic pamitkow powicon wybitnemu krajoznawcy Franciszkowi Jakowiakowi. Aby chroni krajobraz Moraska oraz roliny izwierzta tu yjce, utworzony zosta rezerwat, ktrym wszczeglny sposb opiekuje si Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra. W rezerwacie mona zobaczy lili zotogw, kopytnika pospolitego, konwalijk dwulistn irogatka krtkoszyjkowego. Trafiaj si tu rzadko spotykane ptaki lelek kozodj i dzicio czarny. W yznych lasach rezerwatu znajdziemy nie tylko wiele ciekawych rolin, ale take grzybw, m.in. chronionego prawnie sromotnika bezwstydnego. Co ciekawe, w rezerwacie Meteoryt Morasko doszukano si szeciu rnych gatunkw nietoperzy, z ktrych najliczniejszy jest borowiec wielki. Z kolei zaronite rolinnoci bagienn jeziorko lece w poudniowej czci rezerwatu jest miejscem rozrodu rzadkich gatunkw pazw. Wlesie yj take bardzo rzadkie gatunki chrzszczy. n 35

DO SKLEPU, LASU, NAD JEZIORO, NA STADION ILOTNISKO ULIC BUKOWSK

Ulica Bukowska to jedna znajduszych ulic wPoznaniu, cignca si od terenw Midzynarodowych Targw Poznaskich a do granicy miasta, skd prowadzi do Buku (std te jej nazwa). Jeszcze do niedawna mona byo jedzi rowerem po wytyczonej wzdu niej ciece tylko od ulicy Przybyszewskiego do Lasku Marceliskiego. Lecz od 2012 roku rowerzyci mog j pokonywa bezpiecznie wcaoci poczwszy od ulicy Gajowej a poza granice miasta. To blisko 10 km nowoczesnej trasy onawierzchni bitumicznej, wymarzonej dla cyklistw! Jak wan arteri dla mionikw dwch kek jest ulica Bukowska niech wiadczy codzienny ruch rowerowy. Kadego dnia ztej trasy korzysta wielu poznaniakw wdrodze do szkoy, pracy, na zakupy, atake na weekendowe wycieczki. Bukowska to do wska arteria komunikacyjna, wic wytyczenie wzdu niej drg rowerowych nie byo atwe. Zarzdowi Drg Miejskich udao si to jednak. cieki dla uytkownikw dwch kek znajduj si tu po obu stronach ulicy, za wyjtkiem krtkiego odcinka midzy ulicami Gajow aKraszewskiego, gdzie rowerzyci mog si porusza tylko od stron ZOO. Jazda rozpoczyna si ju na skrzyowaniu zulic Gajow (ta jednokierunkowa ulica posiada kontrapas dla rowerzystw), niedaleko terenw targowych, nieopodal zbiegu zinn wan tras ulic Grunwaldzk. Ulic Bukowsk wcigu kilku minut mona dojecha do skrzyowania zulicami Polsk i Bugarsk. To bardzo wany wze dla rowerzystw, w ktrym krzyuj si prowadzce tu drogi rowerowe ze czterech kierunkw. Jeli pojedziemy dalej prosto wzdu ulicy Bukowskiej, bez przeszkd dotrzemy do rozlegego centrum handlowego King Cross oraz wspaniaego Lasku Marceliskiego. Nieco dalej znajduje si lotnisko awica im. Henryka Wieniawskiego, do ktrego take mona dotrze nowoczesn ciek dla cyklistw. Nie wykluczone, e obok terminalu powstanie stacja rowerowa, w ktrej bdzie mona wypoyczy pojazd i niemal prosto z samolotu dotrze do centrum miasta zpominiciem ulicznych korkw (to oczywicie zainteresuje tylko pasaerw zmaym bagaem). Jeeli na skrzyowaniu ulic Bukowskiej iPolskiej skrcimy wprawo wPolsk, to dojedziemy ni bezkolizyjnie do Fortu VII iMuzeum Martyrologii Wielkopolan. Ajeli kto bardziej woli przyrod, moe popedaowa dalej ciek pieszo-rowerow wzdu ulicy Dbrowskiego do Ogrodu Botanicznego. Trzeba jednak pamita, e jazda rowerem po Ogrodzie Botanicznym jest zabroniona. Jeszcze dalej zulicy Bukowskiej poprzez alej Polsk iulic Dbrowskiego mona dosta si na ulic Niestachowsk, astamtd na Soacz, Cytadel inieco okrn drog do rdmiecia. Wprzeciwnym kierunku, oddana do uytku w2012 roku droga rowerowa doprowadzi nas do stadionu miejskiego, co szczeglnie moe cieszy kibicw piki nonej. Warto te doda, e wcelu uatwienia dojazdu na stadion zbudowane zostay ciekawe cieki rowerowe wok areny mistrzostw Europy, m.in. wzdu ulic Bugarskiej, Ptasiej, Marceliskiej, Strzegomskiej, Wabrzyskiej. Co ciekawe, na poznaski stadion mona atwo ibezpiecznie dojecha take drogami rowerowymi wprost z lotniska awica. To niedaleko. Do pokonania s tylko ulice: Bukowska, Zotowska, Jana Brzechwy, Strzegomska, Wabrzyska i Ptasia. Apniej? Apniej mona cieszy si uczestnictwem wemocjonujcym pikarskim spektaklu. n

Na Stadion Miejski zapewniony jest bezkolizyjny dojazd rowerem

36

NAJSYNNIEJSZY POZNASKI ROWERZYSTA SZLAKIEM KAZIKA Szlakiem Kazika

Pocztek trasy: Gimnazjum nr 5, os. Pod Lipami, jako pierwsze nazwane imieniem Kazimierza Nowaka. Kino Apollo. Tu synny poznaski rowerzysta wygasza odczyty o Afryce.
Rataj czaka

Lechicka

Sow

iask

Dworzec Gwny PKP. W holu dworca znajduje si pamitkowa tablica. Tutaj Nowak zacz i tu zakoczy podr c ieg po Afryce. ie
nn eg o

Arcisze wskiego

Krlow Jadwigiej

G og ow s

ka

Hetma

ska

Cmentarz Grczyski. Kazimierz Nowak zosta tu pochowany. Ale dzi nie znajdziemy ju jego grobu.

Sta

ro cka

ul. Lodowa. Tu mieszka Kazimierz Nowak w domu pod nr 36.

POZNA

LUBO

CZAPURY

WIREK CZYCA PUSZCZYKOWO

Muzeum Pracownia Arkadego Fiedlera w Puszczykowie. Tu znajduje si pomnik powicony wielkiemu podrnikowi.

Jeszcze kilka lat temu prawie nikt onim nie sysza, bo by kompletnie zapomniany. Jednak dziki kilku pasjonatom jego posta ipami ojego wyczynie, ktrego dokona wczasach, kiedy wielu znas nie byo jeszcze na wiecie, zostaa przywrcona. Kazimierz Nowak, bo onim mowa, urodzi si w1897 roku wStryju na Zakarpaciu, ale tu po pierwszej wojnie wiatowej przeprowadzi si do Poznania. Zzawodu by, jakbymy dzisiaj go nazwali, agentem ubezpieczeniowym. Jego pasj byy podre, zwaszcza na rowerze. Ju po lubie, kiedy wraz zon zamieszka wBoruszynie, wyjecha z Polski, by na utrzymanie rodziny zarabia jako korespondent prasowy ifotograf. Wlatach 20. XX wieku przejecha na rowerze Wgry, Austri, Wochy, Belgi, Holandi, Rumuni, Grecj i Turcj. W 1928 roku dotar do ogarnitej wojn Trypolitanii wAfryce Pnocnej. Wtedy postanowi, e przemierzy wprzyszoci cay ld afrykaski zpnocy na poudnie. Wielk podr rozpocz 4 listopada 1931 roku, kiedy wyruszy zBoruszyna, 37

Warta

Szelgowska

Tablica powicona Kazimierzowi Nowakowi w Gimnazjum nr 5

najpierw autobusem do Poznania, nastpnie pocigiem do Rzymu, stamtd rowerem do Neapolu, skd statkiem przez Morze rdziemne 26 listopada dotar na Czarny Ld. Jecha siedmioletnim wysuonym rowerem zTrypolisu przez Aleksandri wEgipcie, wzdu Nilu szlakiem wielkich jezior afrykaskich. Wkwietniu 1934 roku Kazimierz Nowak osign poudniowy kraniec Afryki Przyldek Igielny. WKapsztadzie podj decyzj opowrocie do domu inn drog. Znw wyruszy samotnie. Nie bya to atwa droga. Mczyy go ataki malarii, a wkrtce, jeszcze na poudniu kontynentu, pord pusty, jego rower rozlecia si na czci. Od mieszkajcego tam Polaka dosta konia, na ktrym pokona trzy tysice kilometrw. WAngoli przesiad si na wykonane na zamwienie czno, ktre ochrzci Pozna I irozpocz spyw kapryn rzek Kassai. Wkatastrofie na katarakcie Kaveve straci jednak d imusia przeby kilkaset kilometrw pieszo. Pniej kupi now d inazwa j na cze maonki Mary. Dwa miesice samotnej eglugi rzekami Lulua, Kassai iKongo zakoczy we wrzeniu 1935 roku wLeopoldville (obecnie Kinszasa wDemokratycznej Republice Kongo). Nastpny etap do jeziora Czad pokona ponownie rowerem. Kiedy wadze wczesnej Afryki Ekwatorialnej Francuskiej odmwiy mu samotnej wyprawy przez Sahar, Nowak kupi dromadera, naj poganiacza iutworzy wasn karawan. Wten sposb po piciu miesicach dotar do Uargla. Ostatnie 1000 kilometrw zUargla do Algieru nad Morzem rdziemnym przemierzy znw rowerem. Podr liczc 40 tysicy kilometrw zakoczy wlistopadzie 1936 roku. Za ostatnie pienidze kupi nowe ubranie ibilet na prom do Marsylii. Nie bez kopotw dotar do Polski wnocy z22 na 23 grudnia 1936 roku. Po powrocie do Poznania Kazimierz

Gimnazjum nr 5 na osiedlu Pod Lipami

38

Tablica na dworcu (z lewej) i Kino Apollo

Nowak mieszka na ulicy Lodowej. Wygasza odczyty, na przykad wkinie Apollo. Z pokazami goci take w innych miastach, m.in. w Krakowie na Uniwersytecie Jagielloskim oraz wWarszawie wWyszej Szkole Handlowej. Planowa ju wtedy nastpn wypraw do Indii iAzji Poudniowo-Wschodniej, ale nie udao mu si jej zrealizowa. By wycieczony czstymi nawrotami malarii, trafi do szpitala, gdzie dosta zapalenia puc. Zmar niespena rok po powrocie do kraju, 13 padziernika 1937 roku. Ztym niezwykym iskromnym czowiekiem, lecz wielkim podrnikiem, wie si wiele miejsc wPoznaniu, ktre warto odwiedzi. Jednym znich jest Gimnazjum nr 5 na osiedlu Pod Lipami, ktre 15 maja 2009 roku otrzymao oficjalnie imi Kazimierza Nowaka. Stamtd mona pojecha ajake: rowerem! pod kino Apollo, gdzie Nowak wygasza odczyty opodry iludach Czarnego Ldu. Nastpnie na Dworzec Gwny PKP w Poznaniu. Tam, w holu dworca, 25 listopada 2006 roku zostaa odsonita przez Ryszarda Kapuciskiego innego polskiego podrnika ireportaysty - tablica powicona Kazimierzowi Nowakowi. Obok tablicy wisi mapa Afryki zzaznaczon tras wyprawy. Nieopodal dworca, przy Lodowej 36 na azarzu, znajduje si dom, wktrym mieszka Kazimierz Nowak. Budynek pooony jest na samym kocu ulicy Lodowej. Podrnik zosta pochowany na cmentarzu grczyskim, gdzie przez dugie lata by jego grb. Dzisiaj w tym miejscu ley kamie zwmurowan pamitkow tablic. Wytrwaym mona poleci take wypraw do Muzeum Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera wPuszczykowie. Tam zkolei 14 maja 2007 roku odsonito pomnik wksztacie wycitych wobelisku konturw Afryki. Jest to replika tablicy znajdujcej si wholu dworca kolejowego wPoznaniu. n

Dworzec Zachodni

39

TURYSTYCZNE TRASY NA WEEKEND

40

DO STRZESZYNKA IKIEKRZA NAJSTARSZA TURYSTYCZNA TRASA ROWEROWA WPOZNANIU Rowerem do Strzeszynka i Kiekrza
Pocztek trasy: luza wodna na rzece Bogdance przy ul. Puaskiego.
Wi no gra dy

Park Soacki jeden z najpikniejszych w Poznaniu. Niezwykego uroku nadaj mu stawy, ktre powstay przez spitrzenie rzeki Bogdanki.

Jezioro Strzeszyskie. Otoczone lasami, miejsce wypoczynku z wypoyczalni sprztu wodnego i pla.

Ko

sza

li

sk

PAWOWICE

Skrzyowanie z Piercieniem Rowerowym Dookoa Poznania.

KIEKRZ

KOBYLNIKI MAE

Jezioro Kierskie, najwikszy zbiornik wodny Poznania.

Jezioro Rusaka. Latem jest tu toczno, ale za to droga rowerowa do Strzeszynka wspaniaa.

Ch

oj

ni

ck

SADY

Szlak jest bardzo malowniczy. Przez cay czas prowadzi terenami zielonymi. Wanie dlatego jest na nim codziennie peno rowerzystw. To tutaj mona si przekona jak dalece rozwina si wPoznaniu turystyka rowerowa. A przyjemnie popatrze! Jazd najlepiej zacz od ulicy Puaskiego. Tutaj bowiem spotykaj si drogi rowerowe zPitkowa, Winograd oraz (poprzez Stare Miasto) zosiedli ratajskich. Na pocztku trasa wiedzie dolin rzeczki Bogdanki, nad ktr znajduje si ciekawa budowla oznaczona tablic Obiekt hydrotechniczny. To zabytkowa luza wodna. Po przejedzie pod wiaduktem szybkiego tramwaju dostajemy si do alei Wielkopolskiej. Jeszcze niedawno trudno byo przejecha ruchliw ulic Nad Wierzbakiem, ale teraz Zarzd Drg Miejskich, w ramach budowy systemu sterowania ruchem na ulicy Wojska Polskiego i Nad Wierzbakiem, wybudowa tu sygnalizacj wietln. Dziki temu ulic pokonuje si wygodnie ibezpiecznie. Trasa rowerowa wiedzie 41

LUSOWO

Jezioro Lusowskie

Skrzyowanie drg rowerowych. Std mona pojecha ul. Niestachowsk w d albo ul. Witosa w gr Przejazd pod a do Alei Solidarnoci. estakad Pestki.

Przejazd przez ul. Lutyck. Trzeba zachowa ostrono.

POZNA

c Luty

ka

Wo js Pols ka kieg o
Bi sk up i sk a

Przysta Jachtklubu Wielkopolski nad jeziorem Kierskim

wzdu piknych staww wparku Soackim. Mona si tu latem zatrzyma, by odpocz, anawet wypoyczy dk iwiosowa po najwikszym ze staww. Wanie z parku Soackiego czsto wyruszaj wycieczki weekendowe dla rowerzystw. Po przejechaniu pod ulic Niestachowsk szlak oznakowany czarnymi izielonymi znakami wiedzie prosto, tu obok stadionw: lekkoatletycznego i ulowego poznaskiej Olimpii. Mwi si onich, e s najpikniej pooonymi stadionami wPolsce. Oba te szlaki prowadz do play nad Rusak, dokd mona dojecha take ciek nad samym brzegiem jeziora izrobi wietne zdjcia przyrody. Niektrzy nie bd chcieli uwierzy, e zostay wykonane wPoznaniu! Nad Rusak od wielu lat rowerzyci 1 stycznia witaj Nowy Rok ito niezalenie od pogody, cho czasem bywa nienie ilisko. Za Rusak trasa wycieczki znw prowadzi dolin Bogdanki, tym razem drog szutrow. Rowerzyci zwykle apeluj, by drogi byy wykonane zasfaltu lub innej nawierzchni bitumicznej, ale akurat t lubi. Nawet wytrawni rowerzyci uwaaj, e wprawdzie jest to trasa atwa, ale nie dla miczakw. Po drodze jest do pokonania kilka pagrkw, s odcinki, na ktrych trzeba latem powalczy zpiaskiem, awczesn wiosn ijesieni zbotem. Jednak niezwyka uroda tej cieki spowodowaa, e nie tylko latem inie tylko wweekendy jest bardzo zatoczona, zwaszcza wokolicach jezior. Warto wic zachowa koncentracj irozwag, by wyrozumiaym dla pieszych, wacicieli psw iplaowiczw.

W lasach koo Zakrzewa i Paldzia pomnik ku czci pomordowanych winiw Fortu VII

42

Koci w Lusowie

Zarwno nad Rusak, jak iwStrzeszynku mona wypoyczy sprzt wodny, pogra wkoszykwk, siatkwk plaow idobrze zje. Wpobliu jeziora Strzeszyskiego jest take motel ikemping. Oznaczona trasa rowerowa z Rusaki nie dociera bezporednio nad brzeg jeziora Kierskiego, ale warto zboczy z drogi, by zachwyci si piknymi widokami tego najwikszego poznaskiego akwenu. W Kiekrzu mona robi wszystko to, co jest zwizane zwod: od kpieli po eglarstwo, windsurfing, asrog zim take bojery. Najbardziej znane przystanie, wtym gocinnego Jachtklubu Wielkopolski, znajduj si przy ul. Wilkw Morskich. Znad jeziora Kierskiego przez Psarskie dotrzemy do miejsca, wktrym szlaki cz si Piercieniem Rowerowym dookoa Poznania. Wten prosty sposb, kierujc si na zachd, mona dotrze do Lusowa nad jezioro Lusowskie. Tam, oprcz przyjemnoci zwizanych zwod, mona poczu oddech historii dotyczcej Powstania Wielkopolskiego. Poza paacem ineogotyckim kocioem znajduje si tu cmentarz, na ktrym wrodzinnym grobie pochowany jest genera Jzef Dowbr-Municki, dowdca Powstania Wielkopolskiego. Std mona pojecha za znakami Piercienia do Luswka lub przelicznym tym szlakiem, wskimi, krtymi drkami wzdu jeziora. W pobliu znajduje si popularny Klub Jedziecki Hubertus. Polecamy rwnie obejrzenie adnego paacu wpobliskich Jankowicach, awdkarzom cisz ispokj. Do Poznania mona wrci zLuswka ciek rowerow (szlakiem cznikowym Piercienia), ktra wiedzie przez Zakrzewo, Dbrwk, Skrzewo iLasek Marceliski, apotem wpada wulic Bukowsk. Obecnie naley zachowa ostrono na odcinku od Zakrzewa do Skrzewa, bo trwa tam budowa obwodnicy. Poza tym od kilku lat jest to trasa do ruchliwa. Tak samo wSkrzewie pamitajmy, e jeli zdecydujemy si na jazd chodnikiem anie zatoczon ulic bacznie rozgldajmy si na pieszych, ktrych tu niemao. n

INFORMACJE PRAKTYCZNE
trasa liczy okoo 60 kilometrw Wytrawni rowerzyci pokonaj j w3 do 3,5 godziny bez zsiadania z roweru. Pozostali cyklici na jej spokojne pokonanie, bez szalestw, zkilkoma postojami, powinni przeznaczy 6-7 godzin. Warto jednak powici cay dzie, by zobaczy wszystko bez zbdnego popiechu. 43

na

war

Bro

44
Wglewo. Pikny, drewniany koci. W Wglewie urodzi si archeolog prof. Jzef Kostrzewski, odkrywca Biskupina. Park Krajobrazowy Promno. Niezwyky przykad dziaalnoci lodowca.
POBIEDZISKA KOBYLNICA PROMNO SWARZDZ

Zwierzyniec kocowa stacja Maltanki. Std s tylko dwa kroki do zoo.

Start Toru Regatowego i naszej wycieczki. Tu obok pocztkowa stacja kolejki Maltanka, ktra kursuje do Zoo.

Stawy Cybiskie. Zwrmy uwag na zbudowane na nich luzy. BISKUPICE

Jezioro Swarzdzkie. Droga rowerowa prowadzi skrajem skarpy, z ktrej rozciga si przepikny widok.

Przejcie pod wiaduktem w Antoninku. Tu trzeba przenie rower po schodach. Myskie Koo. Bardzo adna restauracja, leca nad brzegiem stawu.

Ostrw Lednicki. Pozostaoci po grodzie pierwszych Piastw. Trzeba popyn promem i zwiedzi Wielkopolski Park Etnograficzny. Nad jeziorem stoi Ryba Brama III Tysiclecia.

ROWEREM NA SZLAK PIASTOWSKI

Z Malty na Szlak Piastowski

Warszawska

Atrakcji jest tu co niemiara: zaczynajc od cieki pieszo-rowerowej wok jeziora, przez caoroczny sztuczny stok narciarski, Termy Maltaskie, wycigi orczykowe ikrzesekowe, punkt widokowy na Kopcu Wolnoci, letni tor saneczkowy, pole treUzarzewo. Warto odwiedzi Muzeum Przyrodniczoowieckie. Koci w Uzarzewie ley na Szlaku Kociow Drewnianych wok Puszczy Zielonki.

Okolice jeziora Maltaskiego s jednym znajpikniejszych terenw rekreacyjnych Poznania iulubionym miejscem spotka rowerzystw. Nad Malt atwo dojecha. Zgrnego tarasu Rataj mona si tu dosta ulic Chartowo. Mona te pojecha tras przez acin, na skrzyowaniu ulic Jana Pawa II iKrnickiej skrci wprawo idojecha do miejsca, gdzie zaczyna si tor regatowy. Na skrzyowaniu zulic arcybiskupa Antoniego Baraniaka naley uwaa, bo po wybudowaniu Galerii Malta sun tdy tumy ludzi, zupenie nie zwracajc uwagi na wydzielony pas dla ruchu rowerowego. Do toczno jest take na asfaltowych drogach wok jeziora, szczeglnie wweekendy. Jednak wystarczy zachowa podstawow ostrono izdrowy rozsdek, by si dobrze bawi nad Malt.

Malta Ski. Caoroczny stok narciarski na zboczu Kopca Wolnoci.

Parking leny przy ul. Browarnej. Uwaga na samochody, bo ruch tu do duy!

Warto zboczy z traktu piastowskiego do Puszczy Zielonki

ningowe do golfa, po place zabaw dla dzieci ipla zboiskiem do gry wsiatkwk. Jest tu te sporo barw, kafejek irestauracji. Jedyn wad Malty jest to, e wcigu ostatnich kilku lat usugi znacznie tu podroay. Tu za jeziorem czeka kolejna atrakcja: Wielkopolski Park Zoologiczny Nowe Zoo, pieszczotliwie przez poznaniakw zwany zoologiem. To jeden znajwikszych inajlepszych ogrodw zoologicznych w Europie z nowoczesnymi i przestronnymi wybiegami, m.in. dla tygrysw, aod 2009 roku take znow, najadniejsz wEuropie soniarni. Przypominamy jednak, e jazda rowerem po Zoo jest zabroniona. Pojazd trzeba zostawi na parkingu przed wejciem. Malta to wietny punkt wypadowy na dalsze wycieczki. Z ronda rdka, gdzie znajduje si jeden z najstarszych w Polsce kociow ceglanych w. Jana Jerozolimskiego za Murami, mona wyruszy wkady zaktek miasta. Std da si dotrze na Ostrw Tumski, by zobaczy Katedr iinne zabytki zwizane zpocztkami pastwa polskiego oraz fantastyczny most biskupa Jordana, czcy Ostrw Tumski ze rdk (noc cudownie podwietlany!). Zrealizowany przez Zarzd Drg Miejskich obiekt stan wosi ulicy Ostrwek nad rzek Cybin, pomidzy Katedr a rdk, w miejscu starej przeprawy mostowej rozebranej w1970 roku. Uroczyste otwarcie mostu odbyo si 7 grudnia 2007 roku. Most sta si ulubionym miejscem spotka zakochanych. O sile uczu wiadcz liczne kdki przypinane nawet acuchami do balustrad. ZMalty mona take pojecha Zawadami wkierunku Winograd idalej na Pitkowo lub do centrum iwkierunku zachodniej czci miasta. Mona te wrci na Rataje czy te do Staroki ulic Zamenhofa, a potem tras Hetmask prawie do ulicy Gogowskiej. Warte polecenia s same tereny wok Malty iwzdu Cybiny. Kilometrami cign si tu malownicze, lene cieki. Polecamy odpoczynek nad uroczymi stawami. Szczeglnie atrakcyjna jest trasa nazywana Piastowskim Szlakiem Rowerowym. Zaczyna si przy starcie toru regatowego na Malcie tu obok skrzyowania ulicy arcybiskupa Baraniaka z ulic Jana Pawa II, w miejscu, w ktrym zlokalizowany jest Poznaski Wze Rowerowy. Spotykaj si tu nie tylko kluczowe drogi rowerowe Poznania, ale take najwaniejsze szlaki wiodce przez Wielkopolsk, midzy innymi dwa europejskie trakty dla cyklistw onazwie EuroVelo oraz Droga w. Jakuba prowadzca do Santiago de Compostela aby jednak tam dotrze, trzeba pokona 3488 kilometrw. Wrmy do Piastowskiego Szlaku Rowerowego. Rozpoznamy go atwo po oznakowaniu: czarny rower na biaym kwadracie. Znaki poprowadz nas najpierw wzdu torw kolejki Maltanka, potem obok zoo, apo przekroczeniu ulicy Browarnej pikn drog rowerow wzdu ulicy lub malownicz tras nad stawami. Ta cz szlaku zostaa szczegowo przemylana przez jego twrcw. Znajduj si tu bowiem trzy 45

Koci w Uzarzewie

due parkingi lene: pierwszy przy leniczwce (na wschodnim kracu Malty), drugi przy ulicy Browarnej, atrzeci nad jeziorem Swarzdzkim. Miejsca odpoczynku zostay tak rozmieszczone, by sprzyjay rowerowym wycieczkom rodzinnym. Do parkingu przy ulicy Browarnej mona dojecha samochodem iprzesi si na rower. Jedynym utrudnieniem na szlaku jest skrzyowanie zdawn krajow tras nr 2. Wtym miejscu rower trzeba wnie po schodach. Niedogodnoci zostan jednak wynagrodzone. Szlak cignie si skrajem wysokiej skarpy wzdu jeziora Swarzdzkiego, zktrego rozciga si wspaniay widok, m.in. na wysp. Rowerowy Szlak Piastowski wzasadzie omija Swarzdz iprowadzi Dolin Cybiny do malekiego Uzarzewa, gdzie znajduj si ciekawe, warte zobaczenia miejsca izabytki. Pierwszy znich to pikny koci z muru pruskiego, ktry jest jednym z 12 obiektw lecych na cudownym Szlaku Kociow Drewnianych wok Puszczy Zielonki (najlepszy dojazd nie tylko na ten szlak, ale wogle do Puszczy Zielonki zapewnia droga rowerowa zGruszczyna, ktra krzyuje si tu ztraktem Piastowskim). Drug atrakcj Uzarzewa jest rewelacyjne Muzeum Przyrodniczo -owieckie. Ma wswoich zbiorach setki wypchanych zwierzt, bro, trofea iakcesoria myliwskie.

Budynek Muzeum Przyrodniczo-owieckiego w Uzarzewie

46

Drogowskaz rowerowy w sercu Puszczy Zielonki

Niezwykle urokliwa jest Dolina Cybiny. Warto skorzysta ze specjalnej cieki dydaktycznej. Zwolennikom ekstremalnych przey polecamy wjazd do Kobylnicy, by odwiedzi jedyny wWielkopolsce park linowy. Zapewniamy, e zabawa jest przednia ipena wrae. Przez Kobylnic wytyczona zostaa droga pieszo-rowerowa. Uwaa trzeba jedynie przy przekraczaniu ruchliwej drogi S-5 na wysokoci wejcia do parku linowego. ZUzarzewa szlak prowadzi przez Biskupice iPark Krajobrazowy Promno do Pobiedzisk. Stamtd niedaleko ju do najcenniejszych wnaszym kraju pamitek zpocztkw pastwa polskiego ichrzecijastwa wPolsce wyspy na jeziorze Lednickim iskansenu wDziekanowicach, atake do Bramy III Tysiclecia wImiokach, miejsca duchowych spotka chrzecijan. ZLednickiego Parku Krajobrazowego mamy tylko kilkanacie kilometrw do Gniezna, kolejnej wanej atrakcji turystycznej, szczeglnie dla mionikw historii. n

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Do rowerowych parkingw lenych nad jeziorem Swrzdzkim jest niespena 10 kilometrw. Z dziemi mona si tam wybra nawet na krtki popoudniowy wypad. Do parku krajobrazowego Promno zMalty jest okoo 25 kilometrw, zatem to ju wyprawa na cay dzie (liczc take powrt. Mocni kolarze uporaj si nawet zdotarciem na Lednic izpowrotem wkilka godzin (65 km). Pozostali rowerzyci powinni rozoy siy na cay dzie. Cyklici, ktrzy chc dotrze do Gniezna powinni rozoy wypraw nawet na dwa dni znoclegiem wPobiedziskach, wgospodarstwach agroturystycznych nad jeziorem Lednickim, w ubowie albo Gnienie. Na trasie nie brakuje punktw gastronomicznych isklepw spoywczych. WPobiedziskach znajduje si dobry serwis rowerowy nieopodal rynku. 47

WYCIECZKA ROWEREM DO KRZYSZTOFA KOLUMBA IWIELKOPOLSKIEGO PARKU NARODOWEGO Do Wielkopolskiego Parku Narodowego
Skrzyowanie ulic Krlowej Jadwigi i Drogi Dbiskiej. Trasa przebiega za stacj benzynow. Przejazd pod ulic Hetmask, konkretnie pod mostem Przemysa I.
Dolna Wild a Droga D biska
Pozna
Og ro d ow a

Przejazd pod wiaduktem kolejowym, pod torami prowadzcymi na Starok. Za przejazdem jest parking leny.

Ujcie wody Dbina. Droga prowadzi skrajem ujcia, ktre mamy po lewej stronie.

POZNA

LUBO
Przejazd nad autostrad A2.

CZAPURY
Kocie Doy. Wski a dugi zbiornik wodny. Szlak wiedzie jego brzegiem. Zaraz za nim wjedamy w granice Wielkopolskiego Parku Narodowego.

Wielkopolski Park Narodowy, atrakcyjny dla ruchu rowerowego: rezerwaty przyrody, muzeum przyrodnicze, olbrzymie gazy narzutowe, drzewa pomniki przyrody.

Armii

CZYCA
Wielkopolski Park Narodowy
Wy so ka

WIREK

PUSZCZYKOWO

MuzeumPracownia Arkadego Fiedlera. Obowizkowy przystanek dla kadego mionika podry. Za parkingiem lenym droga rowerowa odchodzi od brzegu Warty, Jedziemy kolejno ulicami Ratajskiego i Spokojn. Muzeum mieci si przy ul. Sowackiego.

Do Wielkopolskiego Parku Narodowego (WPN) dojedziemy bezpiecznie. Nie musimy wsiada z rowerem do pocigu, jecha szos wrd pdzcych samochodw. Wycieczk rowerow mona rozpocz przy Poznaskim Wle Rowerowym nad Malt, albo gdzie po drodze, na przykad na skrzyowaniu Drogi Dbiskiej z ulic Krlowej Jadwigi. Za stacj benzynow mona wjecha na Nadwarciaski Szlak Rowerowy. Szlak wiedzie wzdu rzeki, pod mostem Przemysa Iwcigu trasy Hetmaskiej, przez malownicze lasy w pobliu ujcia wody na Dbinie i po przejedzie nad Autostrad A2, wyjedziemy z Poznania. W Luboniu cieka zblia si niemal do koryta Warty, potem wraca do miasta, ale ju na skraju rezerwatu Zalewy Nadwarciaskie znw przebiega nad brzegiem rzeki. Nastpnie skrca nieopodal zabytkowego dworca kolejowego wPuszczykowie iprzez rezerwat Nadwarciaski Br Sosnowy kieruje si na Mosin. WMosinie zaczyna si kolejny pikny trakt dla cyklistw Ziemiaski Szlak Rowerowy, prowadzcy a do Rawicza. Mona na nim 48

Warta

Ogrdki dziakowe po prawej stronie.

Rzeka Warta w okolicach Puszczykowa

zobaczy prawie wszystkie najwaniejsze dwory ipaace poudniowej czci Wielkopolski. Warto na duej zatrzyma si w Puszczykowie. Powodw jest wiele, na przykad Muzeum Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera, jednego znajwybitniejszych polskich podrnikw ipisarzy XX wieku, autora m.in. Dywizjonu 303, Ryby piewaj wUkajali. Muzeum znajduje si przy ulicy Sowackiego. Rozpoczo dziaalno 1 stycznia 1974 roku. Pisarza zachcili do tego entuzjaci jego ksiek, zaciekawieni licznymi pamitkami, ktre przywiz ze swych podry. W muzeum znajduj si ksiki Arkadego Fiedlera, zdjcia zcaego wiata, eksponaty sztuki egzotycznych ludw, rzeby imaski obrzdowe, instrumenty muzyczne, bro indiaska imurzyska, a nawet trofea z ludzkich gw preparowane przez Indian Hibarw. Jest te wiele piknych motyli tropikalnych. Sowem podr po wszystkich kontynentach bez wyjedania zWielkopolski! Natomiast wparku przy muzeum obejrze mona unikatow kolekcj rzeb wiernych kopii (wskali 1:1) synnych pomnikw dawnych kultur. Stoi tam Brama Soca zBoliwii, Gowa Olmeka ifigura wojownika Tolteka zMeksyku, ogromny posg Moai zWyspy Wielkanocnej, sup totemiczny Indian zKanady, rzeba Chac Mool reprezentujca kultur Majw zJukatanu, czy Kalendarz Aztekw dysk orednicy 3,5 metra z wizerunkiem krwioerczego boga soca. Stoi tu take replika piramidy Cheopsa zGizy. Jednak najwikszym eksponatem jest kopia Santa Marii, flagowego statku Krzysztofa Kolumba zjego pierwszej wyprawy do Nowego wiata w1492 roku. Ukoczony w 2008 roku i zwodowany w Ogrodzie Kultur i Tolerancji, statek wykonany jest wskali 1:1 ima 20 metrw dugoci! Santa Maria to wspaniay eksponat zwaszcza dla dzieci, bo na okrt mona wej, pospacerowa po nim, zej pod pokad ido kajuty Kolumba. Drug niezwyk atrakcj jest Wielkopolski Park Narodowy (WPN), jedyny park narodowy wcaym naszym wojewdztwie. To prawdziwy skarb, pera przyrody. Rozciga si wok najwyszego wzniesienia wokolicy Osowej Gry (132 m n.p.m.). Mwi si, e Osowa Gra jest wygasym wiele milionw lat temu wulkanem, ale tak naprawd ostateczny ksztat iwygld nada jej lodowiec okoo 70 tysicy lat temu podczas tzw. zlodowacenia batyckiego. Muzeum form polodowcowych tak rzeb terenu, najtrafniej ze wszystkich naukowcw, okreli profesor Adam Wodziczko, zaoyciel Wielkopolskiego Parku Narodowego. Zwiedzajc WPN zwrmy uwag na ciekawe formy terenu: owalne pagrki zwane przez geologw kemami oraz ozy przypominajce nieco wygldem nasypy kolejowe. Przypomnijmy, e przez park przebiega cz najduszego wPolsce Ozu Bukow49

W parku przy Muzeum Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera w Puszczykowie

sko-Mosiskiego, ktry ma a 37 kilometrw. WWielkopolskim Parku Narodowym znajdziemy 32 drzewa pomniki przyrody. Lasy wparku to take bogate skupisko zwierzt, zwaszcza ptakw lgowych iprzelotowych, na przykad krasek. WWielkopolskim Parku Narodowym oprcz zwierzt iprzyrody warto przyjrze si gazom narzutowym. Bardzo ciekawe s ruiny zamku na wyspie na jeziorze Greckim. Zamek dla swojej siostry Klaudyny zDziayskich Potockiej zbudowa Tytus Dziayski okoo 1825 roku. Niestety zamek mona zobaczy jedynie zbrzegu jeziora. Wstp na wysp jest zabroniony. Ciekawy jest te paac w Jeziorach, rezydencja Arthura Greisera, znienawidzonego przez Polakw namiestnika Rzeszy wKraju Warty wczasie II wojny wiatowej. Wpaacu znajduje si teraz Muzeum Przyrodnicze. Trzeba si przejecha take tzw. grajzerwk,

Tereny zalewowe rzeki Warty w okolicach Puszczykowa

50

Najwikszy eksponat w muzeum replika statku Santa Maria (z lewej).

szos prowadzc przez teren parku, wyoon charakterystycznymi betonowymi pytami. Naley jednak uwaa, bo grajzerwka nie do, e jest wska, to na dodatek bardzo ruchliwa, zwaszcza wweekendy. Mona odwiedzi Ludwikowo, Wie Bierbaumw (zpunktem widokowym, na ktry prowadz 124 stopnie schodw) oraz Muzeum Narodowe Rolnictwa wpobliskiej Szreniawie. n

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Trasa do Wielkopolskiego Parku Narodowego ma dugo okoo 25 kilometrw. Wytrawni rowerzyci poradz sobie zni wkilka godzin. Pozostali powinni przeznaczy na wycieczk cay dzie lub podzieli wyjazd na dwa weekendowe dni znoclegiem whotelu lub pensjonacie na obrzeach WPN w Puszczykowie, Komornikach, Dymaczewie Starym lub Stszewie. W parku i jego okolicach jest bowiem mnstwo ciekawych miejsc wartych zwiedzania bez zbytniego popiechu. Uwaga: na odcinku od Lubonia do Puszczykowa nie znajdziemy sklepu, moemy si te natkn na uszkodzone mostki. Wjazd rowerem do WPN kosztuje tyle, co wstp tzw. pieszy. Bilet normalny 3 z, aulgowy 1,50 z (bilety tygodniowe odpowiednio: 15 i7,50 z). Za wstp moemy zapaci ustranika, wsiedzibie WPN wJeziorach lub ukadego napotkanego podczas jazdy pracownika WPN. 51

NADWARCIASKI SZLAK ROWEROWY Nadwarciaski Szlak Rowerowy, odcinek zachodni

ukowo

Rezerwat nieycowy Jar.

Oborniki.

Chludowo

Wronki.

Sierakw.

Jego poudniowo-wschodnia cz to opisana wanie w poprzednim rozdziale wycieczka do Wielkopolskiego Parku Narodowego. Natomiast cz pnocnozachodnia to jeden znajnowszych szlakw, ktry zosta oficjalnie otwarty we wrzeniu 2009 roku. Prowadzi z Poznania do Midzychodu. Oznaczony jest kolorem niebieskim i oczywicie czarnym rowerkiem na biaym tle. Jego dugo wynosi 122 kilometry. Szlak Nadwarciaski rozpoczyna si wPoznaniu przy Wle Rowerowym nad Malt. Potem wiedzie przez Stary Rynek, alej Armii Pozna, ulice Szelgowsk iNaramowick. Na skrzyowaniu zulicami Jasna Rola iRubie skrca wprawo wt drug. Po przekroczeniu torw kolejowych iStrumienia Ranego (zwanego te Ranym Potokiem) skrca znw wprawo wulic Boywoja, azniej wdug ulic Nadwarciask. 52

Midzychd.

Szamotuy

Widok na Wart z mostu w Biedrusku.

Puszcza Notecka

Obrzycko.

Wilczy park w Stobnicy.

Owiska (na przeciwlegym brzegu Warty).

Pozna

Rzeka Warta w Bolechowie

Po wyjedzie zPoznania trasa prowadzi niemal wzdu Warty, omijajc Radojewo. Po drugiej stronie rzeki zobaczymy Owiska, gdzie znajduj si niezwyke zabytki, midzy innymi pikny, barokowy koci. Do ciany kocioa przylegaj zabudowania dawnego klasztoru Cysterek, wktrym obecnie mieci si orodek dla niewidomych dzieci. Przy ulicy Cysterek, niedaleko dawnej przeprawy promowej przez Wart, ronie db oobwodzie 740 centymetrw iwieku co najmniej 500 lat. Zobaczy mona rwnie budynek dawnej gorzelni, kamienny spichrz, klasycystyczny paac otoczony parkiem (wjednej zbram wjazdowych do parku znajduje si informacja turystyczna) oraz koci w. Mikoaja. Jednak na razie zwiedzanie Owisk, jadc Nadwarciaskim Szlakiem, jest niemoliwe, bowiem przeprawa przez Wart znajduje si na etapie projektowania. Dalej, wBolechowie szlak prowadzi przez most na prawy brzeg Warty. Nie bez powodu, bo za Mciszewem iStarczanowem na rowerzystw czeka wspaniaa atrakcja rezerwat nieycowy Jar, utworzony w 1975 roku dla ochrony jednego znielicznych wWielkopolsce stanowisk nieycy wiosennej. Warto tu przyjecha zwaszcza na pocztku wiosny, kiedy biae kwiaty nieycy tworz fenomenalny, wielki, biay rdleny dywan. Zanim dojedziemy do Obornik warto zobaczy drewniany koci wukowie, piknie kryty gontem. Na rynku wObornikach znajduj si kocioy pw. Wniebowzicia Najwitszej Maryi Panny z przeomu XV i XVI wieku, a take duo modszy, szachulcowy koci w. Krzya. Na terenie miasta znajduje si ujcie rzeki Weny do Warty. Na odcinku okoo jednego kilometra Weny do jej ujcia utworzono rezerwat Sonawy. Jest to miejsce tara ryb, midzy innymi lipieni i kleni. Dalej za Obornikami ley Bblin, awnim klasztor iorodek rekolekcyjny Misjonarzy witej Rodziny. Odnajdziemy tu tablic upamitniajc obz przejciowy dla ludnoci polskiej, istniejcy w1939 roku. Wok klasztoru jest adny park, wktrym znajduj si stacje drogi krzyowej. Niezwykle ciekawa jest nastpna na trasie Stobnica ze Stacj Dowiadczaln Katedry Zoologii poznaskiego Uniwersytetu Przyrodniczego zpierwszym wEuropie wilczym parkiem. Tu, w warunkach zblionych do naturalnych, prowadzone s prace nad hodowl iprzywrceniem przyrodzie gincych gatunkw zwierzt, wtym wanie wilka. Goszczc wStobnicy warto obejrze Stobnickie babki, pi pomnikowych sosen oobwodach do 310 centymetrw. Ciekawe jest te Obrzycko, miejscowo, w ktrej zosta zachowany dawny ukad urbanistyczny. Na rynku zobaczymy barokowy ratusz, koci, domy szachulcowe. W pobliu ujcia rzeki Samy do Warty moemy zobaczy pozostaoci po grodzie obronnym zokresu redniowiecza grodzisko stokowe. Po drodze do Wronek znajduje si miejscowo Zielonagra. Kiedy trway spory, jak powinno si t nazw 53

pisa. Na tablicy przy wjedzie do wsi widnia napis Zielona Gra, aza wsi Zielonagra (ostatecznie piszemy cznie). Znajdziemy tu pitrowy paac z kwadratow wie, obecnie Dom Pracy Twrczej i Wypoczynku Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Ciekawy ukad urbanistyczny zaobserwujemy take we Wronkach. Zwrmy uwag na nieregularny rynek zwlotami a omiu ulic. Jest tu te paacyk eklektyczny, bardzo cenny gotycki koci w. Katarzyny, ktry przetrwa prawie wniezmienionej formie od XV wieku oraz barokowy koci podominikaski. Warto te zwrci uwag na neogotycki budynek dawnego szpitala oraz duy kompleks budynkw dawnego pruskiego wizienia. We Wronkach trzeba wybra jeden zdwch wariantw trasy. Gwny szlak prowadzi lewym brzegiem rzeki przez Wartosaw, alternatywny za brzegiem prawym przez Popowo. Szlak schodzi si wChojnie, na prawym brzegu Warty. We wsi Wartosaw jest przeprawa promowa przez Wart, neogotycki koci zpastorwk, oraz barokowy koci w. Trjcy. Na skraju wsi stoi wiatrak kolak, niestety w ruinie. Natomiast dwa kilometry za wsi odnajdziemy grodzisko stokowe zwane Zamczyskiem. Kolejnym ciekawym miejscem jest Chojno, gdzie poza blisko stuletnim kocioem odnajdziemy gaz ztablic ku czci onierzy napoleoskich. Na jednej zpla jeziora Radziszewskiego znajduje si sezonowy orodek wypoczynkowy zkpieliskiem. Askoro s jeziora, to ju wiemy, e dojechalimy do piknego pojezierza Midzychodzko-Sierakowskiego. Nastpnym przystankiem jest Sierakw, gdzie zobaczymy adny koci pobernardyski, Muzeum Zamek Opaliskich, ktre mieci si wpoudniowym skrzydle dawnego zamku, odbudowanego wlatach 90. Nieopodal rynku stoi szachulcowy dawny zbr ewangelicki. Niestety, bardzo zniszczony.

Na Nadwarciaskim Szlaku

54

Przeprawa nad strumieniem wpywajcym do Warty

Sierakw synie z orodkw wypoczynkowych, wczasowych i kolonijnych, oraz ze stada ogierw, o ktrym mona przeczyta, e jest najstarszym na ziemiach polskich. Jego pocztki sigaj 1829 roku. Ostatnim przystankiem zachodniego odcinka Nadwarciaskiego Szlaku Rowerowego jest Midzychd, w ktrym stoi niezwykle ciekawy gotycki koci w. Jana Chrzciciela z1591 roku. Cho dwa stulecia pniej zosta przebudowany, tracc gotycki styl, to na pewno wart jest zwiedzenia. Po przeciwnej stronie ulicy znajduje si LAUFPOMPA. Jest to eliwna, ozdobna pompa, z ktrej pynie woda bogata wskadniki mineralne isiarkowodr. Dlatego Midzychd reklamuje si jako miasto zpomp. Warto te odwiedzi Muzeum Regionalne. Pamitajmy, e trasa ta jest zaledwie czci caego wielkiego Nadwarciaskiego Szlaku Rowerowego. n

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Trasa nie jest szczeglnie trudna zazwyczaj prowadzi drogami gruntowymi, ciekami lenymi i czasem mao uczszczanymi szosami. Pamitajmy jednak, e trasa wiedzie nad Wart. Moemy wic trafi na tereny podmoke lub wydmowe, czyli zetkn si na szlaku zpiaskiem, botem lub wod. Przy 122 kilometrach trasy warto zaplanowa nocleg wMidzychodzie lub Sierakowie. Mona te podzieli szlak na kilka odcinkw. Do popularny od zeszego roku sta si odcinek zPoznania do Biedruska, liczcy od centrum mniej wicej 15 kilometrw. Trzeba pamita, e jadc szlakiem nadwarciaskim od granicy miasta do Biedruska nie napotkamy sklepu ani gastronomii. 55

Zosta PIERCIENIA - CZYLI PIERCIE ZOSTA WADCWadc Piercienia czyli Piercie Rowerowy Dookoa Poznania ROWEROWY DOOKOA POZNANIA

Murowana Golina

Kiszkowo Rokietnica

Owiska

Tarnowo Podgrne B

Czerwonak

Swarzdz

Kostrzy

E Komorniki Lubo

Tulce

G Mosina Rogalin

Krnik

Trasa Piercienia Rowerowego Dookoa Poznania

A G

Szlaki cznikowe

To jeden znajbardziej pomysowych ipraktycznych szlakw wokolicach Poznania. Piercie Rowerowy dookoa Poznania zosta wytyczony i przygotowany w 2001 roku. Od tego czasu byskawicznie zyskuje coraz wiksz popularno. Szlak wiedzie mniej wicej wzdu granic powiatu poznaskiego. Ma a 173 kilometry dugoci. Przeraajce? Niekoniecznie. Wcale nie trzeba pokonywa caej trasy jednego dnia, co byoby dla niedowiadczonego rowerzysty ponad jego siy. Dlatego Piercie Rowerowy dookoa Poznania zosta tak zaplanowany, eby zjego atrakcji mogli korzysta starsi imodsi rowerzyci, oraz rodziny zdziemi. Piercie wok Poznania nie stanowi bowiem jednej trasy rowerowej to take dochodzce do piercienia szlaki cznikowe, ktre swj pocztek maj wPoznaskim Wle Rowerowym nad Malt. Zawsze mona ktrym znich wrci, jeli uznamy, e nie starczy nam si na dalsz podr. Dlatego Piercie wzalenoci od umiejtnoci isi mona podzieli na kilka mniejszych odcinkw. Wykorzystujc szlaki cznikowe mona jedzi nimi po kolei. Wtedy przebyta droga uoy nam si wksztat patkw kwiatu. Gdy ju pokonamy wszystkie patki moemy siebie tytuowa Wadcami Piercienia. 56

Skrzyowanie Szlakw w Puszczy Zielonce

Piercie Rowerowy czy wszystko co najciekawsze wok Poznania. Na jego trasie jest wic Krnik, Rogalin, Mosina, Puszczykowo, Murowana Golina, Puszcza Zielonka, Swarzdz, Kostrzyn oraz Park Krajobrazowy Promno. Trasa oznaczona jest biaym kwadratem z pomaraczow obwdk, a porodku kwadratu znajduje si czarny znak roweru. Wwielu miejscach zaznaczony jest te kierunek jazdy. Przyjmijmy, e pierwszym szlakiem cznikowym, ktrym si wybierzemy wpodr po Piercieniu, bdzie trasa prowadzca wzdu rzeczki Bogdanki nad Rusak i jeziora Strzeszyskiego do Kiekrza (B). W Kiekrzu czy si ona z Piercieniem i prowadzi na zachd do Lusowa. Stamtd mona wrci szlakiem cznikowym przez Zakrzewo, Skrzewo i Lasek Marceliski (A). Jeli innego dnia pojedziemy tym szlakiem do Lusowa iskrcimy na poudnie, to zobaczymy wspaniae jeziora Niepruszewskie iTomickie, atake Stszew, Wielkopolski Park Narodowy iMosin. Wdrodze powrotnej moemy innym szlakiem cznikowym (G) odwiedzi Puszczykowo iprzekona si jak liczne s zakola Warty. Podczas kolejnej wyprawy moemy ponownie odwiedzi Mosin (G), wjecha na Piercie wkierunku wschodnim irozkoszowa si widokami nadwarciaskich gw, dbw rogaliskich, rozlewisk Warty, atake zwiedzi Paac wRogalinie oraz Zamek wKrniku. Wrci mona szlakiem cznikowym (F) przez Kamionki iGuszyn. Kolejnego dnia warto wybra si ponownie do Krnika, a stamtd na pnoc do Tulec, Kostrzyna ido Parku Krajobrazowego Promno. Do Poznania mona wrci szlakiem cznikowym zTulec przez Szczepankowo (E) lub zParku Krajobrazowego Promno przez Uzarzewo iKobylnic wprost nad poznask Malt szlakiem cznikowym (D). Nastpn wycieczk mona rozpocz na Malcie ipojecha do Promna ponownie szlakiem cznikowym (D). WPromnie wjedziemy na szlak Piercienia dotrzemy do Wronczyna i Dbrwki Kocielnej. Trasa prowadzi przez Puszcz Zielonk do Murowanej Goliny. Po przekroczeniu Warty dotrzemy do Biedruska. Tu moemy przejecha przez poligon. Od 16 maja 2010 roku, na mocy porozumienia Centrum Szkolenia Wojsk Ldowych zgmin Suchy Las, rowerzyci mog korzysta zdrogi przez poligon w Biedrusku bez specjalnej przepustki: w soboty, niedziele oraz wszystkie dni ustawowo wolne od pracy wgodz. 8.00-22.00. Uwaajmy, bo pozwolenie dotyczy tylko drogi ze Zotnik do Biedruska (czyli ulicy agiewnickiej) itylko pod warunkiem, e wtych terminach nie bd odbywa si wiczenia wojskowe (wtedy bd zamknite szlabany). Dlatego nie wolno zbacza zgwnej drogi, bo poligonu uwanie pilnuje m.in. andarmeria wojskowa. Przestrzegajmy wic regulaminu, ktry wywieszony jest na obu wjazdach na poligon: wZotnikach iwBiedrusku. Jak 57

I Ty zosta Wadc Piercienia

mwi kapitan Jacek Thomas, korzystna dla rowerzystw umowa jest tymczasowa ijej przeduenie na kolejne lata zalee bdzie wycznie od poprawnego zachowania rowerzystw. Przejazd przez poligon Biedrusko moe by jedynym trudnym odcinkiem Piercienia. Warto wic, planujc wycieczk, wczeniej sprawdzi, czy wczasie naszego przejazdu nie odbywaj si manewry wojskowe. Gdy przejazd nie jest moliwy, trzeba wybra alternatywn drog przez Radojewo i Morasko (C) lub fragment Nadwarciaskiego Szlaku Rowerowego, ktry wpada do Poznania ulic Naramowick. Ostatnia propozycja wycieczki trasami Piercienia to jazda szlakiem przez Morasko do Zotnik (C), przejazd do Rokietnicy za pomaraczowymi znakami Piercienia ipowrt do miasta szlakiem cznikowym zKiekrza (B). Piercie Rowerowy dookoa Poznania by niezwykym pomysem. Prawdopodobnie kilka lat temu jego twrcy nie do koca zdawali sobie spraw ztego jak bardzo rowerzyci polubi te znakowane szlaki! Warto wspomnie, e zarwno sam Piercie, jak ijego cznikowe szlaki to jeszcze nie wszystko. Okazuje si, e kilka znich nie tylko dociera do Piercienia, ale wiedzie jeszcze dalej. Jeden znich prowadzi przez Szamotuy, Trzciank iPi do najbardziej na pnoc wysunitych obszarw Wielkopolski. Jest to pnocny odcinek Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej.

Przystanek rowerowy z wiat oraz widokiem na Dbrwk Kocieln

58

W Wielkopolskim Parku Narodowym i w Puszczy Zielonce

Drugi, ten wulicy Naramowickiej, ktry dociera do Biedruska jest czci zachodniego odcinka Nadwarciaskiego Szlaku Rowerowego, wiodcego przez Oborniki, Obrzycko, Wronki iSierakw do Midzychodu. Trzeci, Piastowski Szlak Rowerowy przez Pobiedziska, Gniezno i Trzemeszno doprowadza do punktu widokowego na Wale Wydartowskim (wpewnej czci pokrywa si ztras Cysterskiego Szlaku Rowerowego). Czwarty prowadzi zMalty przez Szczepankowo, Tulce, rod Wielkopolsk, Pleszew, Kalisz, Ostrw Wielkopolski, Antonin iOstrzeszw do Siemianic, ktre znajduj si na granicy trzech wojewdztw wielkopolskiego, opolskiego idzkiego. Ten szlak to poudniowy odcinek Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej. Natomiast szlakiem cznikowym przez Dbin iPuszczykowo dojedziemy wzdu Warty do Mosiny, w ktrej rozdzielaj si dwa wspaniae szlaki Nadwarciaski iZiemiaski. Czy to wszystko? Jeszcze nie. Szlak cznikowy Piercienia, ten prowadzcy zMalty do Promna, pokrywa si dokadnie ze szlakami EuroVelo nr 9 inr 2. EuroVelo to trasy rowerowe wytyczone przez Europejsk Federacj Cyklistw iprowadzce we wszystkie zaktki Starego Kontynentu. Dwjka idziewitka biegn wsplnie zPoznania a do Gniezna, gdzie si rozdzielaj. Dziewitk dojedziemy do Gdaska, adwjk do Miska na Biaorusi idalej do Moskwy. Trasa Piercienia oznaczona jest biaym kwadratem z pomaraczow obwdk, porodku ktrego znajduje si czarny znaczek roweru. Wwielu miejscach zaznaczony jest te kierunek jazdy. n

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Dugo caego Piercienia wynosi 172 km Znani s rowerzyci, ktrzy pokonali go wjeden dzie, ale to ekstremalna jazda od witu do zmroku. Mae ptle wykorzystujce szlaki cznikowe s owiele przystpniejsze, licz mniej wicej od 30 do 50 kilometrw. S to wic trasy, z ktrymi powinnimy poradzi sobie w jeden dzie spokojnej jazdy zwieloma przystankami. 59

DOLIN GUSZYNKI DO KRNIKA

Dolin Guszynki do Krnika

Pocztek trasy przy przystanku kolejowym Pozna Staroka.

POZNA

Przejazd nad Autostrad A2.

Przekraczamy rzeczk Guszynk.

DASZEWICE
G usz yn ka

Przejazd przez Kamionki.

KAMIONKI

Trasa prez las, skrt w lewo. Leniczwka Czoowo, jezioro Skrzyneckie Due.

Krnik.

MOCIENICA

Nie jest prawd, e do Krnika najlepiej pojecha samochodem. Oczywicie istnieje przeznaczona dla zmotoryzowanych atrakcyjna Trasa Krnicka, ale irowerzyci mog bezpiecznie dojecha do najsynniejszego zamku wWielkopolsce. Jak to zrobi? Przyjmijmy, e naszym punktem startowym bdzie Poznaski Wze Rowerowy znajdujcy si nad Malt. Std naley porusza si prost iszybk drog rowerow wzdu ulic Jana Pawa II iZamenhofa do ronda Staroka. Dalej trasa rowerowa prowadzi ulicami Starock, Ksic, w. Antoniego do niewielkiego ronda wMinikowie, a po kilkuset metrach jazdy ulic Oarowsk przekracza Autostrad A2, oczywicie bezkolizyjnie. Ciekawe jest to, e niemal zaraz za Autostrad A2, po lewej stronie widzimy wojskowe lotnisko wKrzesinach. Kto wie, moe natkniemy si akurat na startujce lub ldujce synne samoloty F16? Dalej jedziemy przez Marlewo, apotem jaki czas lasem a przekroczymy rzeczk Guszynk. Nastpnie skrajem 60

Pocztek traszy przy stacji Pozna Staroka (z lewej) i Zamek w Krniku

Guszyny iDaszewic dotrzemy do Kamionek, ktre przejedamy po poznasku, na szag iwkraczamy do duego kompleksu lenego. Ten poprowadzi nas do brzegu jeziora Wroskiego, znanego raczej pod nazw Skrzyneckie Due. Tu, pod miejscowoci Mocienica, ktra wzasadzie wcaoci skada si zosiedli domkw jednorodzinnych, szlak czy si zPiercieniem Rowerowym dookoa Poznania. Std ju abi skok do Krnika, do ktrego wjeda si mostem rozcignitym nad rzeczk czc jezioro Skrzyneckie Due zKrnickim. W tym miejscu wyranie wida, e Krnik synie nie tylko z zamku, ale take ze wietnych terenw wypoczynkowych. Zwysokoci siodeka zatwoci mona dostrzec orodki wczasowe, kolonijne, pikne plae, wypoyczalnie sprztu wodnego, hotele ikorty tenisowe.

Widok na rzeczk Guszynk

61

Okolice Krnika

Jednak najwspanialszym izarazem najbardziej tajemniczym miejscem wKrniku jest zamek, wpisany do rejestru jako zabytek najcenniejszej klasy 0. Jego pocztki sigaj redniowiecza. Zzamkiem nierozerwalnie wie si legenda oBiaej Damie Teofili z Dziayskich Szodrskiej-Potulickiej, ktrej portret (w biaej sukni) wisi wSali Herbowej. Legenda gosi, e opnocy dama opuszcza portret iudaje si do parku, gdzie czeka na ni jedziec na koniu. Nie mniej ciekawe jest arboretum, wktrym mona spotka mnstwo bardzo rzadkich drzew ikrzeww. Jest pikne zwaszcza wiosn wokresie kwitnienia magnolii. Po arboretum jazda rowerem nie jest dozwolona, ale pojazd mona prowadzi. Mionicy historii iarchitektury bd zachwyceni take gotyckim kocioem, ktry stoi na skraju krnickiego rynku. Natomiast zwolennicy wodnych atrakcji mog wybra si na rejs po jeziorze Krnickim statkiem wycieczkowym. Bezpieczny powrt rowerem do Poznania zKrnika jest moliwy dwoma trasami. Pierwsz znich poznalimy ju to szlak cznikowy Piercienia, ktry poprowadzi nas z powrotem na Starok. Moemy jednak uatrakcyjni wycieczk, skrcajc wMocienicy wprawo na tras Piercienia, ktra prowadzi przez Borwiec, Robakowo, Tulce iwchodzi do Poznania od strony Szczepankowa, koczc swj bieg nad Malt. Odcinek dolin Guszynki do Krnika ma okoo 20 kilometrw (wjedn stron). Warto powici na wycieczk cay dzie jeli planujemy zwiedzanie Krnika. Na trasie nie ma problemu zzaopatrzeniem wnapoje czy ywno. n

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Muzeum w zamku czynne jest od wtorku do niedzieli w godz. 10.00-16.00 (od maja do wrzenia w godz. 10.00-17.00). Od poowy grudnia do koca stycznia jest nieczynne. Bilety kosztuj 14 i7 z. Wstp do arboretum (czynne wgodz. 10.00-18.00, awmaju i czerwcu w godz. 10.00-19.00) take jest patny i kosztuje od kwietnia do czerwca 6 i4 z. Arboretum wietnie zwiedza si podczas imprez tematycznych z przewodnikiem: Zwiastuny wiosny (druga poowa kwietnia), Kwitnce magnolie (pierwszy weekend maja), Kiedy znw zakwitn biae bzy (drugi weekend maja), Dni azalii i ranecznikw (druga poowa maja), Barwy jesieni (poowa padziernika). 62

WCIENIU DBW, CZYLI WYCIECZKA DO ROGALINA W cieniu dbw,

czyli wycieczka do Rogalina

Pozna

Pocztek trasy przy przystanku kolejowym Pozna Staroka.

Lubo

Przejazd nad Autostrad A2.

Guszyna

G usz yn ka

Przekraczamy rzeczk Guszynk. Skrt w prawo, wjazd na szlak czerwony w lasku midzy Guszyn a Kamionkami.
Kamionki

Warta

Borwiec Puszczykowo

Przejazd przez las.

Mosina

Rogalinek

Rogalin.
witniki

Wyprawa do Rogalina moe by kolejn wspania wycieczk na cay dzie. Najczciej wybierana przez rowerzystw trasa wiedzie Nadwarciaskim Szlakiem Rowerowym, ktry prowadzi przez Dbin iLubo do Puszczykowa. Stamtd znaki szlaku cznikowego Piercienia dookoa Poznania przez most nad Wart wiod do Rogalinka. Dalej skrajem przepiknych irozlegych nadwarciaskich gw dotrzemy do Rogalina. Podczas jazdy t tras mona zatrzyma si, by obejrze adny drewniany kociek wRogalinku. Nie trzeba schodzi zroweru, by co rusz podziwia okazae dby wiele znich uznano za pomniki przyrody. Trzeba przyzna, e najwiksze wraenie ta cz trasy robi wczesnym rankiem wiosn lub jesieni, kiedy to dolina Warty zasnuta jest niesamowit, wydawaoby si magiczn mg. Jednak niewiele osb wie, e w drodze do Rogalina mona wybra alternatywn tras. Zamy, e spod dworca kolejowego Pozna - Staroka wyjedziemy tym samym szlakiem, ktry wiedzie do Krnika, czyli przez Minikowo iMarlewo. Wtedy, po przekroczeniu rzeczki Guszynki iminiciu zabudowa Daszewic, na skrzyowaniu 63

Paac w Rogalinie

szlakw tego iczerwonego warto skrci wprawo ipoda za znakami szlaku czerwonego. Miniemy wwczas szos wiodc na Borwiec i po pokonaniu okoo trzech kilometrw wjedziemy do sporego lasu. Dalej nie potrzeba nawet mapy, bo szlak czerwony doprowadzi nas wprost do centrum Rogalina i co zrozumiae do najwaniejszych zabytkw. Najwspanialszym zabytkiem jest paac Raczyskich. To jedna z najpikniejszych w Polsce rezydencji magnackich. Koniecznie trzeba zobaczy tzw. gabinet londyski, bo to wierna rekonstrukcja pokoju z londyskiego mieszkania Edwarda Raczyskiego, prezydenta Rzeczypospolitej na uchodstwie. Wtakim pomieszczeniu przyjmowa goci, pisa ksiki iwspomina Polsk. Warto take zajrze do galerii malarstwa ipowozowni. Do paacu przylegaj dwa pikne parki. Pierwszy znich, mniejszy, to park francuski. Mona wnim zobaczy liczne tuje przystrzyone do ksztatu stokw ilipy, ktrych korony przycito tak, by wyglday jak zielone kule. Wparku francuskim znajduje si tajemniczy kopiec z terasami. To Parnas usypany z ziemi wydobytej z wykopu pod fundamenty paacu. Niezwyke s te tzw. gabinety, ktre tworz przycinane systematycznie rzdy krzeww. Uwaga! Po parku francuskim nie mona jedzi rowerem. Wprzeciwiestwie do rozcigajcego si za nim parku angielskiego. Tutaj zamiast ukadanych latami ywopotw, rolinno jest bardziej naturalna, zdecydowanie bardziej urozmaicona jest te rzeba terenu. Wrogaliskim parku angielskim

Mostek na rzece Guszynce

64

Dby rogaliskie

niezwyke s dby. Jest ich tu blisko dwa tysice, zczego a 860 to pomniki przyrody! gi rogaliskie to najwiksze skupisko dbw szypukowych wcaej Europie. Tylko minuta wolnej jazdy doprowadzi nas do trzech najsynniejszych dbw: Lecha, Czecha iRusa. Kiedy dby wRogalinie pierwszy raz zostay policzone, cz osb sdzia, e niektre zdrzew maj po tysic lat. To dlatego trzy znich nazwano imionami legendarnych zaoycieli trzech pastw sowiaskich. Jednak okazao si pniej, e dby s modsze. Najstarszy Rus ma 700 lat. Wok trzech wiekowych dbw prowadzi alejka przy ktrej ustawione s aweczki. Mona wic wciszy ispokoju popatrze na pomniki przyrody. Powrt do Poznania mona zaplanowa jednym zdwch proponowanych szlakw, co spowoduje, e na trasie na pewno nie bdziemy si nudzi. n

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Trasa wjedn stron liczy okoo 20 kilometrw Powinnimy da sobie rad ztym dystansem wjeden dzie ijeszcze mie czas na zwiedzanie. Paac wRogalinie mona zwiedza od wtorku do niedzieli wgodzinach od 9.30 do16.00 (od maja do wrzenia w niedziele do 18.00). Bilety kosztuj 10 i7 z. Wstp do parku francuskiego jest bezpatny, ale pamitajmy, e nie wolno po nim jedzi rowerem, trzeba pojazd zostawi przed bram. 65

ROWEREM NA KRACE EUROPY SZLAKI EUROVELO WPOZNANIU

Eurovelo w Poznaniu

Oslo Moskwa 2 Galway

2 9

Gdask

Berlin

Przez Pozna przebiegaj trasy nr 2 i 9

Kijw

Pary

Pula
9

Santiago de Compostela Madryt

Rzym
Ateny

Malta

Co to jest EuroVelo? EuroVelo to nic innego jak Europejska Sie Szlakw Rowerowych, zaprojektowana przez Europejsk Federacj Cyklistw. Jest ich wsumie 12, cho nie wszystkie zostay jeszcze wytyczone iukoczone. Biegn przez ca Europ ze wschodu na zachd izpnocy na poudnie. Ich cakowita dugo to okoo 60 tys. kilometrw. Zbudowanych ioznaczonych jest okoo 20 tysicy kilometrw. Opieraj si wgwnej mierze na istniejcej ju sieci cieek i drg rowerowych. Zadaniem EuroVelo jest poczenie ich wszystkich wjeden system.

TRASY PNOC - POUDNIE

Nr 1 wiedzie wybrzeem Atlantyku od Przyldka Pnocnego do Sagres (8186 km); Nr 3 to Szlak Pielgrzymi zTrondheim do Santiago de Compostela (5122 km); Nr 5 zLondynu do Rzymu (3900 km); Nr 7 to Szlak rodkowoeuropejski zPrzyldka Pnocnego na Malt (6000 km); Nr 9 nazywany Szlakiem Bursztynowym czy Batyk zAdriatykiem, wiedzie zGdaska do Puli (1930 km); Nr 11 Szlak Wschodnioeuropejski zPrzyldka Pnocnego do Aten (5964 km).

66

TRASY ZACHD WSCHD

Nr 2 Szlak Stolic zGalway do Moskwy (5500 km); Nr 4 trasa zRoscoff do Kijowa (4000 km); Nr 6 Szlak Rzek zOceanu Atlantyckiego nad Morze Czarne zNantes do Konstancy (3653 km); Nr 8 Szlak rdziemnomorski zKadyksu do Aten (5388 km). Zaprojektowane zostay te dwie trasy okrne: nr 10, prowadzca wok Batyku, zwana Szlakiem Hanzeatyckim (7930 km) oraz nr 12 - Szlak wok Morza Pnocnego (5932 km). Trzy znich przebiegaj przez Polsk. Dwjka wkracza na terytorium naszego pastwa od strony Berlina iprzez Pozna wiedzie do Warszawy, apotem do Miska na Biaorusi. Zkolei dziewitka Szlak Bursztynowy prowadzi zGdaska przez Gniezno, Pozna, Wrocaw idalej przez Oomuniec, Brno, Wiede do Triestu i Puli nad Adriatykiem. Trzecia to oczywicie Szlak wok Batyku, ktry wiedzie przez Gdask iwinoujcie. Dla poznaniakw szczeglnie interesujce powinny wyda si dwie znich: dwjka idziewitka, prowadz bowiem przez stolic Wielkopolski. Tras EuroVelo nr 2 mona do Poznania wjecha od Midzychodu przez Szamotuy. W czci od Szamotu do Poznania pokrywa si ona zpnocn czci Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej (TTR). To ta sama trasa, ktr jedzimy do Strzeszynka inad Rusak. Wpada ona do centrum Poznania iprowadzi nad Malt idalej wkierunku Gniezna. Ta cz pokrywa si zkolei zPiastowskim Szlakiem Rowerowym. Natomiast trasa EuroVelo nr 9 wchodzi do Poznania od strony poudniowej. Wtrakcie jazdy powinnimy zobaczy Jutrosin, Koaczkowo, Gosty, Lubi, Manieczki i Brodnic. Od Mosiny natomiast trasa pokrywa si z Nadwarciaskim Szlakiem Rowerowym iwiedzie do centrum Poznania. Podobnie jak dwjk, take idziewitk wyjeda si przez Malt wkierunku Gniezna. Oznacza to, e oba polskie szlaki EuroVelo na odcinku od Poznania do Gniezna pokrywaj si ze sob. Zostay one wyznaczone tak, aby turyci zagraniczni mieli okazj pozna histori zwizan zpocztkami pastwa polskiego oraz chrzecijastwa na naszych ziemiach. Dopiero wGnienie szlaki si rozdzielaj. Dwjka prowadzi na wschd, adziewitka na pnoc. Wszystkie szlaki EuroVelo na caym Starym Kontynencie przecinaj si izbiegaj, wic miao mona powiedzie, e Pozna ma rowerowe poczenie zEurop. n

Za porednictwem szlakw EuroVelo Pozna ma poaczenie z Europ

67