B. Balewski, A. Janowski: Spoeczna odpowiedzialno biznesu, a zarzdzanie talentami (w:) Pawnik W., Zbiegie Macig L. (red.

.) Organizacje w gospodarce innowacyjnej aspekty spoeczne, prawne, psychologiczne, AGH, 2008r., s.31-42
Celem artykuu jest ukazanie, w kontekcie spoecznej efektywnoci organizacji, istnienia pozytywnej korelacji pomidzy zarzdzaniem talentami w organizacji i dobrowolnym uwzgldnianiem w dziaalnoci operacyjnej organizacji aspektw spoecznych i ekologicznych. Sowa kluczowe: efektywno, spoeczna odpowiedzialno, talent, zarzdzanie CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY IN THE CONTEXT OF TALENT MANAGEMENT The aim of this article there is to indicate the existence of positive correlation between competency and talent management within organization, in the context of organizational effectiveness social approach, understood as the corporate social responsibility. Keywords: effectiveness, social responsibility, talent, management

1.

WSTP

Organizacje funkcjonujce w Gospodarce Opartej na Wiedzy, w celu zapewnienia dalszego rozwoju, winny prowadzi dziaalno w oparciu o wykorzystanie potencjau ludzi kompetentnych, kreatywnych, odwanych i uczciwych (Mintzberg H., 1990, s. 90). Jednoczenie optymalizacja trajektorii rozwoju tej formy gospodarowania, zwizana jest z innowacyjnoci. Zdaniem zwolennikw upowszechniania idei Spoecznej Odpowiedzialnoci Biznesu nowatorstwu w gospodarowaniu suy upowszechnianie dobrowolnego uwzgldniania, w dziaalnoci operacyjnej przedsibiorstw aspektw spoecznych i ekologicznych. Std te, upowanionym wydaje si pogld, i integraln czci wspczesnej gospodarki winno by spoecznie efektywne zarzdzanie talentami.

2.

ISTOTA SPOECZNEJ ODPOWIEDZIALNOCI BIZNESU

Powszechnie uznawan definicj koncepcji spoecznej odpowiedzialnoci biznesu jest ujcie CSR1. Jej twrcy uznaj, e koncepcja spoecznej odpowiedzialnoci biznesu to dobrowolne uwzgldnianie przez organizacj, podczas prowadzenia przez ni dziaa operacyjnych, aspektw spoecznych i ekologicznych2. Analiza dotychczasowych bada nad istot spoecznej odpowiedzialnoci biznesu, pozwala zauway, e oprcz zwolennikw koncepcji podkrelajcych, e przyczynia si ona m.in. do wzrostu innowacyjnoci gospodarki, wystpuje wielu jej przeciwnikw (Friedman M., 1970)3. Dodatkowo, sceptyczne nastawienie wobec koncepcji, wzmacnia krytyczny stosunek do etycznego wymiaru biznesu (Guth W., 1995, s. 33)4. Podnoszone ono jest przez wielu teoretykw, zajmujcych si badaniem istoty sprawnoci dziaania (T. Kotarbiski, 1972, s. 69-70)5. Std te, okrelenie przestrzeni wystpowania dobrowolnego uwzgldniania przez organizacj aspektw spoecznych i ekologicznych, jest dla realizacji koncepcji zadaniem wstpnym. Okrelenie istoty dobrowolnoci, cho nie jest dziaaniem nowym, pozwala wczy do rozwijania koncepcji CSR inne, dotychczas niewykorzystane w niej ujcia. Takim niewykorzystanym dotychczas ujciem, okrelajcym spoeczno-filozoficzn przestrze, w ktrej naley upatrywa miejsca dla koncepcji spoecznej odpowiedzialnoci biznesu, s wskazwki Jana Pawa II nt. miejsca i roli osoby ludzkiej w spoeczestwie. Z analizy treciowej fragmentw jego nauki (K. Wojtya, 1983, s. 89-92) wyania si stwierdzenie, e dobrowolne uwzgldnianie przez ludzi tworzcych organizacj, aspektw spoecznych lokuje si pomidzy indywidualizmem, a personalizmem. Z pewnoci, koncepcja CSR nie jest jednak bytem zbliajcym si wprost do ktrejkolwiek z tych doktryn. Zarwno bowiem indywidualizm, jak i
Corporate Social Responsibility Green Paper for Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibility, 366 final, Bruksela 2001: za Gazeta IT Nr 9, 19 padziernika 2005, http://www.gazeta-it.pl/etyka/git30/csr.html 3 Friedman ogosi, e powinnoci biznesu jest maksymalizacja zysku, a nie rozwizywanie problemw spoecznych [za Gazeta IT Nr 9, 19 padziernika 2005r., http://www.gazeta-it.pl/etyka/git30/csr.html)] 4 Za przejaw agodzenia stanowiska o nie wystpowaniu zwizku biznesu z etyk mona przyj tez, e nie ma nieetycznego biznesu, a s tylko nieetycznie prowadzone interesy [za Gazeta IT Nr 9, 19 padziernika 2005r., http://www.gazeta-it.pl/etyka/git30/csr.html] 5 () sama sprawno, jako taka, nie ma powagi etycznej, gdy jej sekrety mog by miao uyte do celw jak najniegodziwszych () znawstwo dziaa skutecznych, wydajnych i oszczdnych jako takie ma charakter czysto instrumentalny (...)
2 1

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

personalizm6 wydaj si stanowi niedocignion form bytu idealnego (Domaski S.,2004, s. 14)7. Dodatkowo, odnoszc si do aspektu dobrowolnoci uwzgldniania aspektw spoecznych i ekologicznych przez organizacje, uznawane za wdraajce koncepcj spoecznej odpowiedzialnoci biznesu, naley zwrci szczegln uwag, e zasada ta warunkuje brak ujmowania, w specyfikacji obszarw badawczych wszystkich tych przejaww ycia spoeczno-gospodarczego, ktrym towarzysz zalenoci hierarchiczne8. Wystpowanie takich zalenoci w znaczny sposb ogranicza bowiem istnienie dobrowolnoci. W praktyce zamiast niej mamy do czynienia z postaci podporzdkowania9. Konieczno dbaoci o uyteczno dziaa, skania dodatkowo do odpowiedzi na pytanie: z jak form efektywnoci, spotykamy si w trakcie praktycznej realizacji koncepcji spoecznej odpowiedzialnoci biznesu? Analiza teoretycznych zaoe poszczeglnych koncepcji efektywnoci, pozwala na przyjcie zaoenia, e skrajnym formom dziaalnoci osoby w spoeczestwie odpowiadaj modele efektywnoci techniczno-ekonomicznej i funkcja opisujca zasad spoecznej uytecznoci (Domaski S., 2004, s. 1415)10. Wystpowaniu koncepcji SOB, natomiast winna towarzyszy efektywno okrelana mianem efektywnoci spoecznej (Jacher W., 1985, s. 67)11. (schemat 1)
Schemat 1 Teoretyczny model Miejsce SOB

(rdo: Balewski B. Janowski A., 2007, s. 55)

Spoeczna odpowiedzialno biznesu nie moe by wymuszona adnymi regulacjami prawnymi natomiast pastwo moe zachca do wdraania tej idei. Organizacja przy osiganiu swoich, zaoonych celw ponosi jednak koszty ekonomiczne i spoeczne. Do spoecznych kosztw zaliczane s w szczeglnoci: niezadowolenie z pracy, zachwianie moliwoci rozwoju, dezintegracj spoeczn zespow roboczych lub
(...) kiedy bezgrzeszno jest moliwa i dziki komu moe zaistnie? Jeeli obecnie jest moliwa, to adna dusz wierna znajdujca si w ciele tej mierci (Rz. 7,24) nie powinna mwi Odpu nam nasze winy (Mt. 6,12), skoro uzyskaa na chrzcie odpuszczenie wszystkich poprzednich grzechw. Ktokolwiek usiuje przekona wierne czonki Chrystusa o zbytecznoci powyszej modlitwy, ujawnia tylko brak poczucia chrzecijaskiego. Jeeli czowiek sobie zawdzicza, sw bezgrzeszno, to Chrystus umar nadaremnie (Ga 2,21). Chrystus jednak nie umar nadaremnie. Czowiek nie potrafi by bezgrzesznym, choby tego chcia, chyba, e wspomaga go aska Boa, przez Jezusa Chrystusa Pana naszego (Rz. 7,25). Aby si to dokonao, co obecnie si dzieje u doskonalcych si, a na wszelki sposb speni, gdy walka po mierci si zakoczy (Kor 15,54) (...) w. Augustyn, Czy rzeczywicie istnieje doskonaa sprawiedliwo? (w. Augustyn, Pelplin, 2005, s. 33-34) 7 (...) wymiemy filary ostatecznego porzdku spoecznego. Pierwszy to pracownicze prawa wasnoci, drugi wolny rynek jako najlepszy sposb alokacji zasobw i trzeci nadajcy drugiemu prawidowe ograniczenie to zasady Spoecznej Uytecznoci Rawlesa W(u1,u2...un) = min (u1,u2...un) jako wiodca idea polityki ekonomicznej. Ta za moe by zaaprobowana wtedy i tylko wtedy, jeli mamy implicite: Ui = u (X, min(un,), co moe dziaa, jeli kady jest wychowany w wiadomoci, e skrzywdzenie kogokolwiek jest przykroci dla kadego, () albo upraszczajc bdziesz miowa bliniego swego jak siebie samego(...) 8 Hierarchia (gr. hieros wity i arche wadza), pojcie znamienne dla myli bizantyjskiej, rozpowszechnione w Europie Zachodniej od okresu redniowiecza. Utosamiane z istot porzdku i podporzdkowania (Markiewicz B., 1988, s. 107) 9 wystpuj rne rodzaje podporzdkowania ze skrajnym jej przykadem postrzegania pracownika, jako dodatku do tamy produkcyjnej, Zakady Forda, pocztek XX-wieku 10 Zasada Spoecznej Uytecznoci Rawlesa W(u1,u2...un) = min (u1,u2...un) 11 Organizacja w osiganiu swoich celw zaoonych ponosi koszty ekonomiczne i spoeczne. Do spoecznych kosztw zaliczane s w szczeglnoci: niezadowolenie z pracy, zachwianie moliwoci rozwoju, dezintegracj spoeczn zespow roboczych lub caej organizacji, zachwianie zdrowia psychicznego uczestnikw organizacji, ze stosunki midzyludzkie, alienacja, brak autonomii i samorealizacji jednostek. Posugujc si znan z prakseologii typologi poj: sprawno, skuteczno i ekonomiczno, Sz. Sotys skonstruowa pojcie spoecznej efektywnoci organizacji, w skad ktrej wchodz: spoeczna ekonomiczno pracy i spoeczna skuteczno pracy
6

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

caej organizacji, zachwianie zdrowia psychicznego uczestnikw organizacji, ze stosunki midzyludzkie, alienacja, brak autonomii i samorealizacji jednostek. Posugujc si znan z prakseologii typologi poj: sprawno, skuteczno i ekonomiczno, Sz. Sotys konstruuje pojcie spoecznej efektywnoci organizacji, w skad ktrej wchodz: spoeczna ekonomiczno pracy12, i spoeczna skuteczno pracy13. W oparciu o wprowadzone kategorie pojciowe Sz. Sotys zbudowa kilka socjologicznych miernikw spoecznej efektywnoci pracy takich jak: alienacja, zdrowie psychiczne, zadowolenie z pracy, poziom formalizacji organizacji, spjno grupowa, morale, identyfikacja, charakter stosunkw midzyludzkich. Wspomniana koncepcja jest jedn z wielu prb poszukiwania spoecznych miernikw efektywnoci organizacji. Spoeczn odpowiedzialno biznesu mona rozpatrywa w wymiarze wewntrznym i zewntrznym. Wspomniany podzia przedstawiony jest w Zielonej Ksidze i obejmuje on, w wymiarze wewntrznym, odpowiedzialne postpowanie w ramach wewntrznej struktury przedsibiorstwa, to jest: bezpieczestwo w miejscu pracy, zarzdzanie zasobami ludzkimi, zarzdzanie surowcami zuywanymi przez przedsibiorstwo oraz wpywem jego dziaalnoci gospodarczej na rodowisko naturalne. Natomiast w wymiarze zewntrznym obejmuje ona odpowiedzialne zachowanie w odniesieniu do dziaa poza swoj wewntrzn struktur, to jest 14: wpyw na spoecznoci lokalne, stosunki z partnerami biznesowymi, akcjonariuszami, dostawcami, klientami i instytucjami publicznymi, przestrzeganie praw czowieka, troska o rodowisko naturalne15. W kontekcie odpowiedzialnego postpowania niezbdne jest ustalenie, w jakim zakresie firma ponosi odpowiedzialno za swoje dziaania. Wyrnia si cztery rodzaje odpowiedzialnoci (Rybak M., 2002): odpowiedzialno prawna i wymg efektywnoci ekonomicznej s wymagane przez spoeczestwo, odpowiedzialno filantropijna jest przez nie podana, natomiast odpowiedzialno etyczna jest oczekiwana Szczegowa weryfikacja tych modelowych zaoe wymaga jednak sprawdzenia empirycznego. Uzyskana w ten sposb wiedza, uatwi kwantyfikacj wynikw przeprowadzonych bada nad istot koncepcji spoecznej odpowiedzialnoci biznesu i tym samym umoliwi optymalizacj zarzdzania praktyczn realizacj koncepcji. Denie do zwikszenia stopnia uytecznoci wynikw prac badawczych z tego zakresu, skania rwnie do zwrcenia uwagi na inne idealistyczne aspekty. Wrd nich w szczeglnoci na ide ceny sprawiedliwej (Stankiewicz W., 2007, s. 63)16, za ktr czsto uwaa si warto, stanowic cen za przejcie innej organizacji w tzw. przejciu przyjacielskim itp. Konkludujc, naley podkreli, e CSR jest bytem realnym, cho jego rozmiary ograniczone s dobrowolnoci uwzgldniania aspektw spoecznych i ekologicznych, w dziaalnoci organizacji biznesowych. Dlatego te, nie wszystkie elementy, zarwno w wymiarze wewntrznym jak i zewntrznym mona uzna za przejaw realizacji koncepcji spoecznej odpowiedzialnoci biznesu. Z pewnoci jednak przejawy urzeczywistnienia spoecznej odpowiedzialnoci biznesu, widoczne mog by w tych aspektach ycia spoeczno-gospodarczego, ktre stanowi wspczesn form znanej z przeszoci pracy u podstaw, czyli m.in. oddziaywania na rzecz rozwoju nauki i szkolnictwa, zwaszcza poprzez rozwj kompetencji i talentw. Dodatkowo, odnoszc si do formy ujcia tego dziaania naley nadmieni, e zgodnie z koncepcj K. Perechudy, wspczesne przedsibiorstwa maj charakter sieciowy. Std te, rozwaania na temat: czy warto tworzona jest wewntrz, na zewntrz, czy te na pograniczu firmy i jej otoczenia, staj si bezprzedmiotowe (Perechuda K., 2006, s. 35-39). Rwnie K. Rogoziski, postrzegajc organizacj, jako sie relacji tworzonych pomidzy jej wntrzem i zewntrzem, podkrela istotno wczenia klientw w struktur organizacyjn przedsibiorstwa, jako determinant usugowego charakteru firmy (Rogoziski K., 2003, s. 112). Zatem dbao o rozwj kompetencji pracownikw17 stanowi dowd spoecznej odpowiedzialnoci przedsibiorstwa wobec swoich klientw. Istniej udowodnione naukowo przykady istnienia wzajemnej zalenoci: zadowolenie pracownika kontaktowego powoduje zadowolenie klienta z usugi, co wzmacnia poczucie sensu wykonywanej przez pracownika pracy (Zeithaml V.A., Bitner Sernice.J., 1996 s. 305). (schemat 2)
Czyli stosunek osignitych celw spoecznych do kosztw spoecznych Rozumiana jako stosunek midzy osignitymi a zamierzonymi spoecznymi celami pracy. 14 Komisja Europejska, Green Paper for Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibility. COM366 final, Bruksela 2001, s. 9-12 15 Z powodu przynalenoci przedsibiorstw zrzeszonych w Klubie Partnera do rnych bran, nie zawsze determinant spoecznej odpowiedzialnoci przedsibiorstwa bdzie mona rozpatrywa aspekcie ekologicznym (np. WBK) 16 (...) Tomasz z Akwinu za gwn tez teorii ceny sprawiedliwej (iustum pretium) uzna zasad ekwiwalentnoci wymiany. ()Cena sprawiedliwa to cena rwna wartoci towaru. Ekwiwalentno wymiany odpowiada rwnoci wymienionych dbr. Pojawia si kwestia, jak okreli (i zmierzy) warto.. (...) 17 Zwaszcza w firmach charakteryzujcych si wysokim stopniem kontaktu z klientem
13 12

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

Schemat 2 Uwarunkowania logiczne relacji satysfakcji klienta i pracownika pierwszego kontaktu

Satysfakcja klienta

Utrzymanie klienta. Wzrost zysku

Jako wiadczonej usugi

Satysfakcja i lojalno pracownikw

rdo: V. A. Zeithaml, M. J. Bitner, 1996, s. 306

Klienci zostaj wczeni w struktur organizacyjn przedsibiorstwa usugowego. Wyniki bada nad jakoci usug z perspektywy klienta oraz postrzeganiem jakoci produktu i procesw wewntrznych przez personel wskazuj na ich wzajemn korelacj.

3. KSZTATOWANIE KOMPETENCJI PRACOWNICZYCH SPOECZNEJ ODPOWIEDZIALNOCI BIZNESU

KONTEKCIE

W literaturze przedmiotu wystpuj rnorodne ujcia terminu kompetencja. Przyczyn zrnicowania naley upatrywa zwaszcza w utrwaleniu potocznego ujmowania zagadnienia (McClelland D.C., 1998) oraz prowadzenie analiz z zakresu problematyki zamknitej w pojciu kompetencje przez wiele dziedzin nauki (Janowski A, 207). (tabela 1)
Tabela 1 Wybrane wspczesne naukowe ujcia kompetencji Charakterystyka Dzieli si na: jednokulturowe (Przyswojenie idei, przekona, regu, norm, wartoci, symboli charakterystycznych dla jednej tylko konkretnej kultury; wielokulturowe (Znajomo i umiejtno stosowania wielu rnych wzorw ycia i rnorodnych idei pochodzcych z kilku kultur, zwana te kompetencj kosmopolityczn. W modelu Biurokracji idealnej zakres uprawnie urzdu, ograniczony podmiotowo i przedmiotowo. Zakres podmiotowy kompetencji to zbir osb, ktrych dotycz wice decyzje. Zakres przedmiotowy natomiast to zbir spraw dotyczcy urzdnika Odpowiedzialno, zgodno, uprawnienie do dziaania. Take zdolno do osobistej samorealizacji. Stanowi podstawowy warunek wychowania. Kompetencja to rezultat procesu uczenia si. Utosamiana jest z penomocnictwem nadanym jednostce lub organowi oraz z umiejtnociami i wiedz. Stopie specjalizacji Cechy umoliwiajce przedsibiorstwu osiganie doskonaoci; dziki nim przedsibiorstwo wyranie odrnia si od swoich konkurentw Rzetelne profesjonalne przygotowanie, poczone z poznawczymi (intelektualnymi) moliwociami jednostki, ktre pozwalaj jej w optymalny sposb realizowa wymogi penionej roli spoecznej

Typ ujcia socjologiczne

pedagogiczne

prawnicze prakseologiczne z zakresu nauk o zarzdzaniu z zakresu psychologii zarzdzania jzykoznawcze

Waciwo, zakres uprawnie, penomocnictw instytucji lub osoby do realizowania okrelonego dziaania lub zakres czyjej wiedzy, umiejtnoci, odpowiedzialnoci (rdo: opracowanie wasne na podstawie: Bartkowiak G., 1999, s. 181; Oko W., 2004, s. 184; Sztomka P., 2004, s. 127, 132 , 415; Art. 96-109 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r., Kodeks Cywilny, Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.; Redelbach A., 1995, s. 27 i 98; Kotarbiski T. 1969, s.330; Szymczak M., 1978, t.1., s. 977)

Niemal we wszystkich wspczesnych ujciach, odbija si echem antyczny pierwowzr terminu. Pojcie kompetencja wywodzi si bowiem od aciskiego zwrotu competentia odpowiedzialno, zgodno (Kopaliski W., 1985, s. 223), pochodzcego od zwrotu competere schodzi si, zgadza si, nadawa si, wspzawodniczy, by zdatnym (odpowiednim, nadajcym si, posiadajcym dane umiejtnoci), starczy (Kumaniecki K., 1984, s. 102). Odzwierciedlenie aciskiego, pierwotnego znaczenia pojcia widoczne jest nie tylko w polszczynie, ale rwnie w innych wspczesnych jzykach. W jzyku

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

angielskim np. kompetencje(competence), rozumie si, jako zdolno do wykonywania czego, co jest potrzebne, umiejtno (Stanisawski J., Billip K., Chociowska Z., 1986, s. 138). Kompetencje i umiejtnoci nie s jednak synonimami. Obecnie zamiast pojcia umiejtnoci, czsto stosowany jest zwrot kompetencje. Pocztkowo zmiana ta uwarunkowana bya gwnie mod (Oleksyn T. 2001, s. 278). Pniej jednak upowszechni si pogld, e termin kompetencja okrela og trwaych waciwoci czowieka, tworzcych zwizek przyczynowo-skutkowy z osiganymi przez niego wysokimi/ lub ponadprzecitnymi efektami pracy (Boyatzis R., 1982, s. 147)18. Upowszechnienie bada z zakresu problematyki kompetencji, przyczynio si jednak do szeregu modyfikacji pocztkowego pola znaczeniowego pojcia. (schemat 3)
Schemat 3 Zaleno midzy kompetencjami a umiejtnociami

(rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Rakowska A., Sitko-Lutek A., 2000, s. 17)

Obecnie kompetencje ujmowane s czsto, jako mieszanka: wiedzy, postaw i zdolnoci (Pocztowski A., 2003, s. 155). Analizy badawcze przyczyniy si take do rozwoju dyscypliny okrelanej mianem zarzdzanie kompetencjami. Zarzdzanie kompetencjami obejmuje: analizowanie potrzeb i projektowanie portfeli kompetencji, oraz doprowadzanie do zapewnienia wymaganych kompetencji w podanych miejscach i czasie. A take, zachcanie ludzi do zdobywania i rozwijania niezbdnych kompetencji, analizowanie i ocenianie relacji midzy kompetencjami potrzebnymi a rzeczywicie dostpnymi i doprowadzanie do zgodnoci jednych i drugich (T. Oleksyn, 2006, s. 188). Jest zatem pojciem szerszym od koncepcji zarzdzania wiedz, bowiem wiedza stanowi tylko jedn z kilku skadowych kompetencji. Zarzdzajc kompetencjami, naley dy do optymalnych relacji midzy ponoszonymi kosztami i efektami, stosowa zasad ekonomizacji (Kotarbiski T., Traktat o dobrej robocie, 1982, s. 151, 176), a jednoczenie interesw. Zarzdzanie kompetencjami mona postrzega jako istotn cz zarzdzania zasobami ludzkimi (Poincare H., 1978, s. 236-247)19. Subsystem zarzdzania kompetencjami, stanowi jedn z najbardziej istotnych i rozlegych czci zarzdzania zasobami ludzkimi. Na dwadziecia jeden wyodrbnionych funkcji zarzdzania zasobami ludzkimi, a osiemnacie mona uzna za tosame, bd silnie skorelowane z zarzdzaniem kompetencjami, co warunkuje powstanie tezy, i nie jest moliwe stworzenie efektywnego systemu zarzdzania zasobami ludzkimi bez opanowania zarzdzania kompetencjami (Oleksyn T., 2006, s. 188).

3.

EFEKTYWNO PRACY, A WIEDZA, POSTAWY I ZDOLNOCI

W gospodarce rynkowej, wiedza, postawy i zdolno pracownikw, uwaane s za najwaniejsze cechy, stanowicych skadnik kompetencji i talentw. Nie mona jednak, bez popenienia bdu zaoy jednoznacznoci talentw i efektw. Naley bowiem dokona rozrnienia efektywnoci, bdcej pochodn dziaa pracownika od czynnikw od niego niezalenych, a rwnie determinujcych efektywno jego pracy. Lepszy wynik dziaalnoci przedsibiorstwa moe by spowodowany podwyszeniem cen, wynegocjowania bardziej korzystnego kontraktu lub zakupu wydajniejszej maszyny obsugiwanej przez pracownika (Oleksyn T., 2006, s. 249-250). Wszystko to uatwia efektywne dziaanie pracownikw przy wykorzystaniu ich kompetencji i talentw, przyczyniajc si jednoczenie do poprawy jakoci produktw lub wiadczonych usug.

za: (Pocztowski A., 2003, s. 153) Zdaniem P. Druckera, kryterium to (ekonomia wysiku) nakazuje zastanowi si, ktry z moliwych kierunkw dziaania przyniesie najlepszy rezultat przy najmniejszym wysiku lub przy najmniejszym zakceniu funkcjonowania organizacji, (Drucker P., 2002, s. 207)
19

18

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

4.

TALENT JAKO NAJWYSZY POZIOM SKADNIKW KOMPETENCJI

Uywany we wspczesnej polszczynie termin talent wywodzi si od greckiego okrelenia podstawowej jednostki wagi/ ciaru (Winniczuk L., 1976, s. 286) oraz objtoci i rwnowagi (Kopaliski W., 1985, s. 416). wczenie jednak rwnowaga ta dotyczya gwnie pienidza (Waek- Czarnecki T., Witkowski S., 1934, s. 245). Obecnie talent nie jest okreleniem jednoznacznym. Termin ten wykorzystywany jest bowiem w wielu dziedzinach wiedzy. Wrd nich jest rwnie wiedza z zakresu zarzdzania. Jednak i w tej dyscyplinie funkcjonuje wiele definicji talentu. Uywane przez przedstawicieli nauk z zakresu zarzdzania opisy sowne, okrelajce czym jest talent mona jednak podzieli na kilka grup. Moe si to przyczyni do optymalizacji dziaa z zakresu talent management (Borkowska S., 2005, s. 53) poprzez ponowne zblienie zarzdzania talentami do zarzdzania kompetencjami i zarzdzania wiedz20. Aproksymacja osignita zostanie m.in. wskutek ponownego rozgraniczenia jzyka pospolitego i gramatyki - czyli jzyka bdcego wytworem sztuki (Dante, 2002, Ks. I,1), z poszanowaniem zasady reinterpretacji zespou danych dowiadczeniowych i ich powizaniu z nowym, a nie starym paradygmatem. Co przyczyni si do urzeczywistnienia oryginalnoci i powstania nowej szkoy, konkurencyjnej wobec dotychczasowych metod dziaalnoci (Kuhn T. S., 1968, r. 10)21, zarwno wskutek przypomnienia/recordatio (Descartes R., 1958, t. 1, s. 420-421) poj z jzyka nauki i ponownego jego oddzielenia od jzyka potocznego, jak i w oparciu o denie przegldania rzeczy, odnoszcych si do celu, cigym i nieprzerwanym ruchem myli tak by niczego nie opuci (Descartes R., 2002, Regua VII, s. 32).
Tabela 3 Wybrane definicje talentw Istota definicji talentu Talent to spotgowane uzdolnienia Talent to kada osoba, ktra moe w sposb znaczcy wpyn na obecne i przysze osignicia swojej organizacji. Pod uwag bierze si zatem wyniki i moliwoci rozwoju zawodowego pracownika. Kady Pracownik Talent tworz: zdolnoci oglne, czyli ponadprzecitny potencja intelektualny oraz zdolnoci kierunkowe, czyli sprawnoci odnoszce si do specyficznych obszarw funkcjonowania i czynnik nie zwizany z myleniem, czyli motywacja do osigni, o tworzywie i emocjonalna i Kunszt skada si z wiedzy dojrzao rzdzcych nim prawidowociach, wiedzy o sposobach dziaania i aparaturze, znajomoci ludzi wspdziaajcych oraz ich Talent tworz : ponadprzecitne zdolnoci , twrczo i zaangaowanie w prac Najwaniejsz cech talentw jest tzw. inteligencja personalna. Ponadprzecitny potencja czowieka, na co skadaj si szczeglne moliwoci intelektualne, zdolnoci, a take przedsibiorczo, silna motywacja osigni. Osoby, charakteryzujce si czterema najwaniejszymi cechami: otwartoci na ludzi (umiejtno znalezienia si w kadym rodowisku); otwartoci na wyniki (rozwj zespou osigajcego wyniki); otwartoci na zmiany; otwartoci umysu (ch przekazania swoich dowiadcze i wiedzy innym) Talent to silnie wyksztacone kompetencje wraz ze zdolnoci do atwego uczenia si. Talent jako przejaw wybitnych uzdolnie nie gwarantuje sukcesu. Koniecznym jest ustawiczne jego rozwijanie.

Autor Dawid J.W. The Conference Board Sosiska N. Tannenbaum A.J.

Grupa definicji Definicje opisowe okrelaj w sposb syntetyczny istot zagadnienia

Kotarbiski T. Renzulli J.S. Listwan T, Chepa S. Juchnowicz M Borczyk A.

Definicje opisowo numeratywne ograniczaj si do wyliczenia czci skadowych talentu oraz wskazuj najwaniejszy z elementw

Guryn H.

Definicje psychologiczne kad nacisk na procesy Maliszewska ksztatowania E. skadowych (rdo: opracowanie wasne na podstawie Balewski B. Janowski A., 2007, s. 59; Guryn H., 2007, s. 104-105; Sosiska N., 2007, s. 15)

Wikszo, z aktualnie stosowanych w jzyku nauki o zarzdzaniu zasobami ludzkimi, uj terminu talent podkrela, e jego wystpowanie zwizane jest z nasyceniem zdolnoci, wiedzy oraz pozytywnych postaw,
20 Zblienie to nie stanowi przejawu usztywnienia wiedzy, ale jest przykadem unifikacji nauki postulowanego m.in. przez J. Szackiego 21 za: (Markiewicz B., 1988, s. 457)

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

przejawiajcych si w rozwinitej motywacji wewntrznej. Co w poczeniu z historycznym wymiarem pojcia talent pozwala przyj, e jest nim najwysza, zrwnowaona warto: wiedzy, zdolnoci i postaw wobec pracy oraz uczenia si lub te najwyszy poziom komponentw kompetencji. (schemat 4)

Schemat 4 Istota talentu

Wiedza max

Talent

to najwysza, zrwnowaona warto wiedzy, zdolnoci oraz postaw wobec pracy i uczenia si

Postawy max
a
(rdo: opracowanie wasne)

Zdolnoci max

Skoro obserwowany jest zwizek pojcia talent z terminem kompetencje to zarzdzanie talentami mona pojmowa, jako zarzdzanie najwyszym i zrwnowaonym poziomem zbiorw: postaw, zdolnoci i wiedzy. Uzasadnionym jest rwnie przyjcie zaoenia, e zarzdzanie talentami polega na podejmowaniu dziaa na rzecz optymalizacji trajektorii wzrostu talentw, w celu realizacji planw przedsibiorstwa. (rysunek 2)
Rysunek 2 Relacja talentu do poziomu wiedzy, zdolnoci i postaw
max

Postawy i zdolnoci

Talent
midi

Kompetentny Partacz
min midi max

min

Wiedza

(rdo: Opracowanie wasne)

Uzyskanie najkorzystniejszych wynikw dziaa, podobnie jak w przypadku zarzdzania kompetencjami, zapewnia prowadzenie ich, zgodnie z cyklem organizacyjnym oraz ujciem przedsibiorstwa, jako systemu otwartego na dziaania zwizane z wejciem talentw do organizacji, przejciem oraz ich wyjciem (Listwan T., 2005, s. 21).

5.

WNIOSKI

Cho w literaturze przedmiotu mona spotka si z twierdzeniem, i "(...) Wiele sztuk mechanicznych nie wymaga zaiste adnych uzdolnie i udaj si one najlepiej wwczas, gdy uczucie i rozum s cakowicie przytumione (Ferguson A., 1767, s. 182). To w Gospodarce Opartej na Wiedzy (G.O.W.)22, wydaje si
G.O.W. koncepcja zakadajca, e wiedza jest tworzona, przyswajana, przekazywana i wykorzystywana bardziej efektywnie przez przedsibiorstwa, organizacje, osoby fizyczne i spoecznoci, sprzyjajc szybkiemu rozwojowi gospodarki i spoeczestwa. OECD Word Bank Institute, Korea and the Knowledge Based Economy, Paris 2000
22

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

ono swoistym przejawem archaizmu. Analiza trajektorii rozwoju organizacji, zwaszcza tych z sektora usug, pozwala bowiem zauway, e postp organizacji, o charakterze sieciowym wymaga opanowania sztuki zarzdzania i talentami wspartej zewntrznym lokowaniem dobrowolnego ujmowania aspektw spoecznych i ekologicznych w dziaalnoci operacyjnej przedsibiorstwa. W krtkim okresie przyczynia si to osigania wysokiego poziomu efektywnoci spoecznej, czyli stopnia osigalnoci celw spoecznych przy uwzgldnieniu kosztw spoecznych. W dugim natomiast oddziauje na podniesienie poziomu kapitau spoecznego na lokalnym rynku pracy. Literatura
Augustyn, Doskonaa sprawiedliwo, tum. ks. W. Eborowicz, Kuria Biskupia Pelplin, Balewski B. Janowski A., Spoeczna odpowiedzialno biznesu, a rozwj regionu, (w:) Bartkowiak G. Szanse rozwoju polskich ziem zachodniego pogranicza - aspekt regionalny i globalny, (red.) ZWSHIFM, Zielona Gra, 2007 Bartkowiak G., Psychologia zarzdzania, ZCO, Zielona Gra, 2003 Borkowska S. (red.) 2005, Zarzdzanie talentami, IPiSS, Warszawa 2005 Boyatzis R., The Competent manager, New York, Jon Wiley, 1982 Dante, De Vulgari Eloquentia, t. Olszaniec W., Antyk, Kty, 2002 Domaski S., Czy jest jaki europejski koniec historii? W stron wsplnoty narodw, [w:] prac zbior., Polskie regiony zachodnie w Unii Europejskiej. Szanse i oczekiwania, ZWSHiFM, Zielona Gra 2004 Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii, Warszawa, 1958 Descartes R., Reguy kierowania umysem. Poszukiwanie prawdy poprzez wiato naturalne, t. Chmaj L., Wyd. Antyk, Kty 2002, wyd. 3 Drucker P., Essential Drucker, MT Biznes, Warszawa, 2002 Ferguson A., An Essay, on the History of Civil Society, I wyd. 1767, Edinburgh 1966 Friedman M., The Social Responsibility of Business is to Increase Its Profits, New York Times Magazine, September 13 1970 za: za Gazeta IT Nr 9, 19 padziernika 2005, http://www.gazeta-it.pl/etyka/git30/csr.html Gawlikowska-Hueckel K., Procesy rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej: konwergencja czy polaryzacja, Wyd. Uniwersytetu Gdaskiego, Gdask 2002 Green Paper for Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibility. 366 final, Bruksela 2001 za Gazeta IT Nr 9, 19 padziernika 2005, http://www.gazeta-it.pl/etyka/git30/csr.html Guryn H., Wyanianie talentw, [w:] Personel czerwiec 2007 Jacher W. (red.), Socjologiczne mierniki efektywnoci pracy, Wyd. Uniwersytetu lskiego, Katowice 1985 Janowski A., Kompetencje agentw ubezpieczeniowych a efektywno towarzystw ubezpiecze na ycie, niepublikowana rozprawa doktorska, Instytut Orgmasz, Warszawa, 2007 Kaczmarska A., Sienkiewicz ., Identyfikacja i pomiar talentu w organizacji [w:] Borkowska S., Zarzdzanie talentami, IPiSS, Warszawa, 2005 Komisja Europejska Green Paper for Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibility, COM366 final, Bruksela 2001 Kopaliski W., Sownik wyrazw obcych, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1985 Kotarbiski T., Traktat o dobrej robocie, wyd. 4, Ossolineum, Wrocaw, 1969 Kotarbiski T., Abecado praktycznoci, Omega Wiedza Powszechna, 1972 Kuhn T. S., The Structure of Scientific Revolutions, The University of Chicago Press, Chicago 1962, t. Ostromecka H.,Warszawa 1968, rozdz. 10, [za:] Markiewicz B., Filozofia. Wybr tekstw, WSiP Kumaniecki K., Sownik acisko-polski, Warszawa, PWN, 1984 Listwan T., Zarzdzanie talentami wyzwania wspczesnych organizacji, [w:] Borkowska S., 2005 Markiewicz B., Filozofia, WSiP, Warszawa, 1988 McClelland D.C., Identifying Competencies with Behavioral-Event Interviews, Psychological Science, 1998 Mintzberg H., Zwischen Fakt und Fiktion der schwerige Beruf Manager, [w:] Harvard manager, IV 1990 Nosal Cz., Psychologia decyzji kadrowych, Profesjonalna Szkoa Biznesu, Krakw 1999 Oko W., Nowy sownik pedagogiczny, ak, Warszawa, 2004 Oleksyn T, Zarzdzanie kompetencjami. Teoria i praktyka, Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2006 Oleksyn T. Systemy zarzdzania kompetencjami wybrane dylematy [w:] Materiay konferencyjne: Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwie, PFPK, Warszawa 2001 Olszewska Dyonizial B., Czowiek Kultura -Osobowo. Wstp do klasycznej antropologii kulturowej, Atla 2, Wrocaw, 2001 Perechuda K., Sieciowe zapadanie si wartoci przedsibiorstwa, SPSPiZ w odzi, 2006, t. VII, zeszyt 1 Poincare H., Nauka i Metoda, Wiedza Powszechna, 1978 Rakowska A., Sitko-Lutek A., Doskonalenie kompetencji menederskich, PWN, Warszawa, 2000 Rogoziski K., Nowy marketing Usug, Wyd. AE Pozna, 2003 Rybak M., Etyka w biznesie, Lublin 2002 Sosiska N., Magia rozwoju Talentw, IFC Press, Krakw, 2007 Stankiewicz W., Historia myli ekonomicznej, PWE, Warszawa, 2007

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

Strategor, Zarzdzanie firm, t. Bolesta-Kukuka K., PWE, Warszawa, 1997 Sztomka P., Socjologia. Analiza spoeczestwa, Znak, Warszawa, 2004, Turnau J, Czytania biblijne przeznaczone w Kociele rzymskokatolickim na XXXIII niedziel zwyk, GW, Warszawa, 2005 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r., Kodeks Cywilny, Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm Waek- Czarnecki T., Witkowski St., Dzieje greckie, Ksigarnia Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa, 1934, t.1 Winniczuk L., (red.), May sownik kultury antycznej. Grecja Rzym, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1976 Wojtya K., Elementarz etyczny, TN KUL, Lublin 1983r Zeithaml V. A., Bitner M. J., Service Marketing., The McGrow Hill Companies, INC, 1996

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com