NR 9 (7) WRZESIE 2012 ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Na progu jesieni.
Kalendarzowa jesie rozpoczyna si 22 wrzenia, kiedy to nastpuje zrwnanie dugoci dnia i nocy. Jednak pierwsze oznaki tej barwnej pory roku w przyrodzie zaobserwowa mona nieco wczeniej. Od pocztku wrzenia, a nawet w sierpniu, rozpoczyna si proces zmiany ubarwienia drzew i krzeww. W lasach, w ktrych jest wystarczajco duo wilgoci, w duych ilociach wystpuj grzyby. Coraz czciej miewaj te miejsce przymrozki. Do mao znanych oznak nadejcia jesieni nale koncerty drobnych ptakw piewajcych, ktre po okresie ciszy spowodowanej wychowaniem modych, z nadejciem jesieni na nowo zaczynaj piewa. Jesiennymi piewakami s m.in. szczygie, makolgwa. Ich gos w jesiennej scenerii brzmi niezwykle W jesiennym lesie mieni si kolorami liczne gatunki drzew. Wydaj te owoce. Rwnoczenie dojrzewaj jabonie i grusze, a z krzeww - owoce leszczyny. Cigle spotka mona znaczne iloci owocw jeyny. Czarnymi owocami przystroiy si ponadto ligustr pospolity, dziki bez czarny, kruszyna pospolita, a niebieskimi liwa, tarnina. Jesienny czas obfitoci wykorzystuj zwierzta, zwaszcza te, ktre zapadaj w sen zimowy. Wiewirki, borsuki, jee, popielice, koszatki, susy, a w grach wistaki i niedwiedzie intensywnie erujc, gromadz zapasy tuszczu na czas zimowego snu. Jesienny las jest aren godw jeleniowatych. W poowie wrzenia rozpoczyna si rykowisko okres godowy jeleni. Pod koniec miesica i w padzierniku do godw, zwanych bekowiskiem, przystpuj daniele. Trwa okres wdrwek ptakw. Na polach i kach gromadz si due stada urawi, ktrych efektowne klucze podziwia bdzie mona na niebie. Wdrwk rozpoczynaj take dzikie gsi. Przysowia: Gdy jesie zamglona zima zanieona. Chodny ukasz (10) powoduje, e mysz w polu nie nocuje.

SZCZEBRZESZYN

CHRZSZCZ NR 3 (7) 9

Z naszej historii.
1 wrzenia 1939 r. o godzinie 4.45 niemiecki okrt wojenny ,,Schleswik Holstein rozpocz ostrza polskiej placwki na Westerplatte. Niemieckie bombowce rozpoczy naloty na najwiksze polskie miasta, a wojska niemieckie przekroczyy granic polsk, kierujc si na Warszaw. Rozpocza si wojna obronna Polski, bdca pocztkiem II wojny wiatowej. 17 wrzenia 1939 r. bez wypowiedzenia wojny oddziay Armii Czerwonej wkroczyy na tereny Polski. By to ostateczny cios dla wojsk polskich walczcych z najazdem hitlerowskim. Ambasadorowi polskiemu w Moskwie Wacawowi Grzybowskiemu wrczono pismo, wedug ktrego Polska przestaa istnie, a wojska radzieckie wkroczyy, aby chroni mienie ludnoci biaoruskiej i ukraiskiej.

Wszystkim Uczniom yczymy, aby czas spdzony w awach szkolnych traktowali jako wspania moliwo poznawania nowych ludzi oraz moliwo uzyskiwania gotowych przepisw na swoje dorose, przysze ycie. Nauczycielom, pracownikom i osobom zwizanym z owiat ycz zapau, cierpliwoci, optymizmu oraz aby ksztatowanie modych, otwartych serc dao wiele osobistej satysfakcji i uznania otoczenia. R.

Dzikujemy za plony

Koniec sierpnia, pocztek wrzenia to okres dorocznych doynek, radoci i dzikczynienia za plony pracy rolnikw. Taka uroczysto odbya si w Przedmieciu Bonie, gdzie na placu przed remiz OSP witowali rolnicy z Parafii p.w. w. Katarzyny Aleksandryjskiej w Szczebrzeszynie. Na zadaszonej scenie Panie z KGW w Boniu przygotoway otarz, a cae otoczenie udekoroway darami ziemi: kwiatami, kosami zboa, owocami i warzywami z wiejskich 27 wrzenia 1331 r. stoczona zostaa zwyciska ogrodw. bitwa z Krzyakami pod Powcami. 1944 r. PKWN ogosi dekret o reformie rolnej, na mocy ktrego ziemi rozdzielano midzy bezrolnych i maorolnych chopw w wyniku przejcia przez pastwo, bez odszkodowania, gospodarstw i majtkw ziemskich o powierzchni powyej 50 ha uytkw rolnych, a na ziemiach zachodnich i pnocnych -powyej 100 ha. Ziemi dawano na wasno. R.

NOWY ROK SZKOLNY

Szkoa jest jak wielka ksiga, ktra otwiera swe podwoje dla wszystkich zainteresowanych pogbianiem i realizowaniem swoich pasji.
2

Dnia 2 wrzenia, w samo poudnie delegacje rolnikw z Brodw Maych, Brodw Duych, urawnicy, Kawczyna i Przedmiecia Bonie przyniosy pikne wiece, kosze owocw i warzyw oraz chleby wypieczone z tegorocznego zboa. Gospodarze Bonia sotys p. Zdzisaw Oczko i przewodniczca KGW p. Danuta Mrozowska powitali wszystkich przybyych na uroczysto i przedstawili delegacje z poszczeglnych wsi parafii. Wiece zoone przed otarzem zostay powicone przez proboszcza parafii, ks. dziekana Jerzego Kotuna. O godz. 12.00 rozpocza si Msza w. w intencji dzikczynienia za zbiory, koncelebrowana przez ks. Dziekana i ks. Krzysztofa Portk wikariusza parafii. Ksidz Dziekan wygosi homili, w ktrej mwi o trudzie pracy rolnika, o potrzebie dzikowania za plony i witowania niedzieli. Kaznodzieja przypomnia, e w tym roku warunki pogodowe sprzyjay zbiorowi plonw i za to trzeba by wdzicznym Panu Bogu.

CHRZSZCZ NR 9 (7)

Jako dar otarza delegacje miejscowoci biorcych udzia w uroczystoci zoyy bochny chleba, kosze owocw i warzyw. Po zakoczonej Mszy w. gwny celebrans, ks. Jerzy Kotun podzikowa parafianom z Bonia za organizacj uroczystoci, wszystkim - za przygotowane wiece i dary oraz za wspln modlitw. Nastpi teraz czas na programy artystyczne poszczeglnych miejscowoci. Z moliwoci wystpienia skorzystay panie z urawnicy, ktre zaprezentoway monta sowno-muzyczny o tematyce religijnej i dzikczynnej. Uroczysto, jak klamr, spia p. Maria Kisiel z Bonia, ktra na wstpie i w zakoczeniu odczytaa wiersze wasnego autorstwa. Jednoczenie Panie z KGW w Boniu pokroiy doynkowe chleby i poczstoway wszystkich zgromadzonych na placu. Organizatorzy mieszkacy Bonia przygotowali te dla wszystkich goci smaczny bigos i ciastka. Pocztek dnia zapowiada nie najlepsz pogod, jednak z czasem chmury stay si rzadsze, temperatura wzrosa. W takiej atmosferze mio byo spotka si ze znajomymi, pogawdzi , konsumujc smaczny poczstunek. Aura, jeszcze raz, okazaa si przychylna naszym rolnikom.

Joanna Dawid

SZCZ BOE SZCZEBRZESZYSKIM I POLSKIM ROLNIKOM

Niezwyk uroczysto w ten wrzeniowy dzie Parafia witej Katarzyny przeywa To jej utrudzeni i liczni rolnicy Dzikuj Bogu za ukoczone niwa. Pochyliy si wanie w tym swoim czasie Srebrne kosy yta i zotej pszenicy O tym, e czas niwa rozpocz ju pora Zauwayli pracowici rolnicy.

Pochyliy si rwnie jake posuszne Kosy wochatego pszenyta, jczmienia Bo i one na czas zdyy z swym zbiorem Na wsplne, radosne wito Dzikczynienia. To wasze rolnicy utrudzone donie Przed miesicami ziarno w ziemi wsieway Najpierw bogosawic w wite Imi Boe Wod wicon z pokora je skrapiay. Jak wic wielk i niezwyk tajemnic To tak mae ziarenko w sobie zawiera Gdy z wiar i czci Ojcw naszych zasiane Nowe ycie rodzi gdy ju obumiera. Kochani. Uprawiajc t czarn ziemi Widzimy ile mioci w was si kryje To wy szczeglnie widzicie i syszycie Jak w niej serce naszej ojczyzny bije. Wy najbardziej czujecie ten zapach chleba Zmagacie si z ziemi i jej problemami Tworzycie, pracujc pod goym niebem Dowiadczani losowymi ywioami. Wasz czas pracy, czsto jest nienormowany I pewnie nigdy nie ma swojego koca Bo prawdziwy rolnik, suy matce ziemi Zawsze, od wschodu do zachodu soca. Spjrzmy ! Jaka kultura i arcydzieo Na poaciach naszych pl si tworzy Wszyscy jednoczenie musimy dzi przyzna Nad t ziemi i wami czuwa palec Boy. Dzi z gbi yczliwych serc, wszystkim rolnikom Skadamy szacunek i wielkie uznanie Za wasz trud znojny i te dorodne kosy W pikne doynkowe wiece ukadane. wiadomi tej twrczej obecnoci Boga Z wielk radoci wszystkim wam dzikujemy Za wasz nowy polski chleb dzi upieczony, Ktrym tu goci mile poczstujemy. Niech Bg wam wszystkim bogosawi z nieba Jak ten nasz polski kraj szeroki i dugi Waszej cikiej, trudnej i mozolnej pracy Wasze pola i wytarte srebrne pugi. Matka Boa Siewna niech nad wami czuwa Nadziej na to lepsze jutro uprasza Utrudzone donie z owocami pracy Deszczem ask Boych obficie niech zrasza Bycie suc ziemi, nigdy nie zwtpili W niezmierzone przez was miosierdzie Boe Zawsze bronic, nadmiarem godnych poywili A Bg Wszechmogcy na pewno pomoe. Bo w Jego Sercu szczeglne miejsce mamy My wszyscy utrudzeni i obcieni Pjdmy wic, zawierzajc Bogu swoje troski A odejdziemy radoni, pokrzepieni. Szcz wam Boe. Maria Kisiel 02.09.2012. Szczebrzeszyn

CHRZSZCZ NR 9 (7)

wito fasoli
W dniu 12 sierpnia 2012 roku na placu przy remizie Ochotniczej Stray Poarnej w Boniu odbyy si uroczystoci zwizane ze witem Fasoli. Podczas tych uroczystoci rolnicy i wszyscy obecni mogli dowiedzie si duo ciekawych rzeczy odnoszcych si do hodowli fasoli. Pogadank na ten temat wygosi Krzysztof Gaaszkiewicz. Odby si rwnie konkurs kulinarny na potrawy z fasoli i inne. Nastpnie zebrani obejrzeli ciekaw cz artystyczn zoon z wystpw zespow i kapel. Wsplna biesiada koczca te obchody pomoga w wymianie dowiadcze na temat uprawy fasoli. R.

Doynki Powiatowe
W dniu 26 sierpnia 2012 roku w przepiknym otoczeniu Szkoy Podstawowej i Gimnazjum w Gorajcu odbyy si doynki powiatowe. Korowd doynkowy by bardzo bogaty skada si z 69 wiecw doynkowych i chlebw upieczonych ze zb zebranych w tym roku. Na uroczystej Mszy witej wszyscy obecni dzikowali Bogu za chleb pochodzcy z tegorocznych zbiorw, bogosawili trud rolnikw, dziki ktrym nie grozi nam niedostatek. Msz wit celebrowa proboszcz parafii Gorajec ks. Zbigniew Szczygie z udziaem ks.ks. Jzefa Buciora i Stanisawa Budzio. W uroczystociach wzili udzia ksia, przedstawiciele wadz samorzdowych i administracyjnych wojewdztwa lubelskiego i powiatu zamojskiego, parlamentarzyci. Starostami doynek byli : pani Krystyna Krl z Gruszki Zaporskiej, ktra wsplnie z mem prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 36,76 ha, specjalizujce si w hodowli krw mlecznych i pan Sawomir Jezierski z Radecznicy, ktry prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 56,92 ha specjalizujce si w hodowli trzody chlewnej. Gospodarzami doynek byli Starosta Zamojski Henryk Matej, wjt Gminy Radecznica Gabriel Gbka i ksidz proboszcz parafii Gorajec Zbigniew Szczygie. . Po Mszy witej gos zabierali przedstawiciele wadz, dzikujc rolnikom za wniesiony trud i yczc pomylnoci w dziaaniach nad przyszorocznymi zbiorami. Rozpoczy si nastpnie wystpy artystyczne modziey i zespow, gwnie K Gospody. Wsplnie spoyta grochwka pomagaa w nawizywaniu rozmw i przyjacielskich spotka.

Pan Krzysztof Gaaszkiewicz

Starostowie doynek przekazuj chleb. Od prawej gospodarze doynek: wjt Gminy Radecznica Gabriel Gbka, ks. Zbigniew Szczygie i Starosta Zamojski Henryk Matej. Tyem: starocina doynek p. Krystyna Krl i starosta p. Sawomir Jezierski. R..
4

CHRZSZCZ NR 9 (7)

Po Mszy witej rozpocza si zabawa doynkowa, podczas ktrej wystpiy nastpujce zespoy i grupy: Szczebrzeska Kapela Podwrkowa, Zesp Taca Ludowego ,,Zwierzyniacy, zesp ,,Akcent, ktry by gwiazd tegorocznych doynek. Odbyy si rwnie pokazy sztuki walki Jiu Jitsu Busido oraz program artystyczny,, Gdzie diabe nie moe. R.

Delegacja Gminy Szczebrzeszyn na czele starostowie Doynek Gminnych p. Anna Haasa i p. Wojciech Hadam.

Chleby z tegorocznych zbiorw.

Msz wit sprawuje ks. Zbigniew Szczygie

Doynki Gminno Parafialne w Szczebrzeszynie.

W niedziel 9 wrzenia 2012 roku odbyy si na Rynku w Szczebrzeszynie doynki Gminno Parafialne. Uroczysto rozpocza si przemarszem korowodu doynkowego, ktry prowadzia orkiestra dta z Miejskiego Domu Kultury. Starostami doynek byli: - pani Anna Haasa rolniczka z Wielczy, ktra wraz z mem prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 5 ha. Zajmuje si produkcj rolinn; - pan Wojciech Hadam rolnik z Przedmiecia Szperwka, prowadzcy ponad 60 hektarowe gospodarstwo wraz z on Elbiet. Podstaw gospodarstwa jest produkcja rolinna pszenica, rzepak, buraki cukrowe. O godzinie 13.00 odprawiona zostaa uroczysta, dzikczynna Msza wita, ktr celebrowa ks. Jerzy Kotun Dziekan Dekanatu Szczebrzeszyn. Msz wit sprawuje ks. dziekan Jerzy Kotun

Starostowie i gospodarze doynek od lewej Burmistrz miasta p. Marian Mazur, ks. dziekan Jerzy Kotun, tyem starosta doynek Wojciech Hadam.
5

CHRZSZCZ NR 9 (7)

LICEUM OGLNOKSZTACCE DLA PRACUJCYCH

w Zamociu Filia w Szczebrzeszynie w latach 1960 1977. W tradycje owiatowe szk rednich w Szczebrzeszynie wpisaa si take owiata dla dorosych. Tradycj i histori szkolnictwa redniego rozpoczyna przeniesienie szk rednich z Zamocia do Szczebrzeszyna w 1811 r. Dziaay one w okresie 1811 1852 pod nazw Szkoy im. Zamoyskich. Na potrzeby tych szk ordynat Stanisaw Kostka Zamoyski wybudowa i odda do uytku w 1822 r. kompleks budynkw owiatowych przy ulicy Zamojskiej. W budynkach tych, z przerwami, znajduj si do chwili obecnej szkoy rednie. W latach 1921 1934 dziaao Seminarium Nauczycielskie Mskie im. Zamoyskich. W latach 1936 1939 Gimnazjum Nr 502 ( filia Gimnazjum im. Hetmana Zamoyskiego w Zamociu, ktrego dziaalno przerwaa II wojna wiatowa. Gimnazjum wznowio dziaalno po wyzwoleniu Szczebrzeszyna spod okupacji niemieckiej 1 wrzenia 1944 r. W zwizku z brakiem nauczycieli od 1 wrzenia 1947 roku gimnazjum zostao przeksztacone w Pastwowe Liceum Pedagogiczne. Wojna sprawia, e wielu uczniw przedwojennego gimnazjum przerwao nauk, a po wyzwoleniu, z rnych przyczyn, nie mogo kontynuowa nauki w reaktywowanym gimnazjum. W czasie wojny nie dziaay rwnie szkoy podstawowe i cz modziey musiaa uzupeni wyksztacenie podstawowe. Ponadto wielu modych ludzi obojga pci musiao po wojnie podj prac zawodow, eby utrzyma siebie i czsto okaleczone przez okupanta rodziny. Kiedy za warunki rodzinne, ekonomiczne i polityczne ustabilizoway si na tyle, e mogli kontynuowa nauk na poziomie szkoy redniej, byli ju za starzy. Z tego powodu powstaa pilna potrzeba utworzenia szkoy redniej dla dorosych. W Szczebrzeszynie powsta, powoany przy Miejskiej Radzie Narodowej, Spoeczny Komitet dla Ksztacenia Pracujcych, ktremu przewodzi inicjator wielu akcji- Jan Koszko. Starania tego komitetu, dziki poparciu wadz administracyjnych, partyjnych miasta oraz dyrekcji Liceum Pedagogicznego, zakoczyy si sukcesem. Wadze owiatowe w Zamociu przy aprobacie KOiW w Lublinie wyraziy zgod na utworzenie Liceum Oglnoksztaccego dla Pracujcych w Szczebrzeszynie jako fili Liceum dla Pracujcych w Zamociu.
6

Zebranie organizacyjne powoanej do ycia szkoy odbyo si 16 wrzenia 1969 r. pod przewodnictwem jej dyrektora mgr Hipolita Daniluka. Porzdek obrad by nastpujcy: 1. Cel szkoy i warunki pracy, 2. Sprawy organizacyjne listy kandydatw, 3. Wyniki egzaminw i przyj na podstawie wiadectw i skad klas, 4. Plan pracy, dni robocze, czas trwania lekcji, budynki pracy, 5. Wolne wnioski. Podczas posiedzenia ustalono dni nauki: poniedziaki, wtorki, czwartki i pitki. Zajcia zaplanowano od godziny 16.30 do 21.30. Lekcje miay si odbywa w szkole wicze w trzech salach. Lekcje fizyki, chemii i biologii w razie potrzeb miay by prowadzone w gabinetach przedmiotowych Liceum Pedagogicznego. Uczniowie mogli korzysta z biblioteki liceum, dwa razy w tygodniu w godzinach od 16.00 do 16.30. Na wniosek Rady Uczniowskiej, ktrej pierwszym przewodniczcym zosta Jan Koszko, zajcia lekcyjne zostay przeniesione do gwnego budynku Liceum. Od samego pocztku Liceum Oglnoksztacce dla Dorosych korzystao ze wszystkich pracowni i pomocy naukowych stanowicych wasno Liceum Pedagogicznego. Dobre samopoczucie i integracj suchaczy Liceum dla Dorosych ze szko, najpierw Liceum Pedagogicznym, a od 1969 r. z Liceum Oglnoksztaccym, uatwia fakt, e dyrektorem obu szk by Hipolit Daniluk. Integracj wspomagao rwnie to, e w obydwu typach szk uczyli ci sami nauczyciele. Potwierdza to pierwszy przydzia przedmiotw i wychowawstw, ktry by nastpujcy: - jzyk polski klasa VIII Zofia Makara klasa IX Felicja Piwowarek klasa X Anna Koodziejczyk - jzyk rosyjski klasy VIII X Helena Koodziejczyk - historia klasy VIII X Aleksander Przysada - geografia - Stanisaw Kapica - matematyka Wacaw Matula - fizyka Franciszek Hawryluk - chemia - Jan Makara - biologia Mieczysaw Chmielewski. Pierwszy stan liczbowy suchaczy Liceum dla Dorosych wynosi 92 osoby. W zasadzie liceum miao by szko dla suchaczy ju pracujcych. Ale wrd przyjtych byli te suchacze, ktrzy dopiero poszukiwali pracy, a rwnoczenie nie byli do niej przygotowani zawodowo. Problem ten znalaz swoje odzwierciedlenie na konferencji klasyfikacyjnej 1 lutego 1961 roku, na ktrej dyrektor Daniluk poinformowa Rad Pedagogiczn, e Kuratorium Lubelskie wprowadza uzawodowienie szk wieczorowych pod nazw ,,Eksperymentu lubelskiego.

CHRZSZCZ NR 9 (7)

Liceum szczebrzeskiemu przydzielono 2 godziny tygodniowo dla prowadzenia zespow, ktrych czonkowie bd rozwija swoje zainteresowania techniczne uatwiajce pozyskanie pracy w okrelonych zawodach. Mog to by zespoy pracujce po dwa razy w miesicu. W nawizaniu do ,,Eksperymentu lubelskiego uwaaa za oczywiste powizanie szkoy z yciem poprzez zorganizowanie kursu elektrominimum, radiominimum, oraz kursu motorowego i krawieckiego. Pierwsza wizytacja liceum odbya si 4 lutego 1961 r. Przeprowadzi j wizytator do szk wieczorowych Czesaw Niedzielski, z udziaem dyrektorw Kurza z Zamocia i Hipolita Daniluka. Zajto si nastpujcymi zagadnieniami: 1. organizacja pracy w szkole, 2. metody pracy dydaktyczno wychowawczej, 3. wsppraca z zakadami pracy i powizanie szkoy z yciem. Wizytator stwierdzi, e licea dla pracujcych s szkoami o specjalnych i trudnych warunkach nauki spowodowanych rnorodnymi zagadnieniami. Natomiast warunki pracy liceum w Szczebrzeszynie oceni jako dobre, gdy uczniowie korzystaj z pomieszcze i pomocy naukowych nalecych do Liceum Pedagogicznego i z dowiadczenia posiadanego przez nauczycieli tej szkoy, ktrzy ucz rwnie suchaczy liceum dla dorosych (dalsza ocena zostanie zaprezentowana w nastpnym numerze ,,Chrzszcza). W sumie przez 17 lat (1960 1977) istnienia Liceum Oglnoksztaccego dla Dorosych w Szczebrzeszynie nauk pobierao w nim ponad 1 500 osb. Pord uczcych si w niej uczniw byli przedstawiciele wszystkich grup spoecznych i wykonywanych zawodw. I tak pracownicy szpitala: Walentyna Koszko, Krystyna Mazur, Henryka Sawic, Halina Bronkowska, Zofia Adamska, Eugenia Kuro, Sabina Banach. Panie posiaday wyksztacenie zawodowe, ktre chciay wzbogaci uzyskaniem matury. Uzupeniali swoje wyksztacenie Jan Koszko radiolog, Henryk asocha pracownik Sanepidu. Liczna bya te grupa pracownikw GS SCh Szczebrzeszyn. Niektrzy z nich to: Antoni Hauzner, Helena Czyewska, Ludwik Czyewski, Krystyna Wesoowska, Jzefa Dawid, Tadeusz Kasprzyk, Maria Dubiel, Janina Niderla, Stanisaw Niderla, Jzef Margol, Jzefa i Eugeniusz Wojczukowie, Antoni Socha, Bolesaw Grniak, Jan Rekiel W szkole uczya si te liczna grupa pracownikw Cukrowni Klemensw i zakadw drzewnych (dawna ALWA), m.in. Marian Fajfer, Czesaw Jankowski, Jan Kowalczyk, Jzef Czuk.

Uczyli si take modzi rolnicy: Stanisaw Czechoski, Jadwiga Baran, Roman Kowalik, Krystyna Bielecka, Henryk Niemira. Do szkoy uczszczali te milicjanci miejscowego posterunku: Czesaw Koza, Feliks Krl, Stanisaw Lis, Bogdan Niewiadomski, Edward Rudawski, Alfred Kalita i inni. Matur zdobyo wielu uczniw, ktrzy pniej kontynuowali nauk na wyszych uczelniach lub piastowali wane stanowiska w miejscowych instytucjach, jak n.p. pniejszy dyrektor Banku Spdzielczego w Szczebrzeszynie Tadeusz Pilip , ceniony ksigowy Jan Przyczyna i przewodniczca Miejskiej Rady Narodowej pani Helena Cicho. W liceum uczyli si rwnie byli partyzanci: Bolesaw Polakowski, Jzef Wiatrowski, Bogusaw Lepionko, Katarzyna Ksiek, ktrzy po trudnych przejciach powojennego czasu mogli znowu zasi w awach szkolnych, by dokoczy nauk i zda matur. Wyksztacenie rednie uzupeniali rwnie: Kazimierz Pawelec, Marianna Wyrostkiewicz, Zbigniew i Stanisaw Budzyscy.

Jedna z klas liceum. Razem ze suchaczami stoj w pierwszym rzdzie Prof. Aleksander Przysada, czwarty od prawej i Mieczysaw Chmielewski z-ca Dyrektora liceum (z kwiatami). W miar upywu czasu zmienia si skad wiekowy kandydatw i uczniw Liceum dla Pracujcych. Wikszo uczcych si stanowiy osoby mode, ktrym nie odpowiada system stacjonarny. Wniosek Rady Uczniowskiej liceum, poparty przez dyrekcj Zespou Szk Oglnoksztaccych KOiW w Zamociu przyjo pozytywnie. W roku szkolnym 1977/1978 pismem KOiW Nr O-II5012/8/77 Liceum Oglnoksztacce dla Pracujcych w Szczebrzeszynie zostao przeksztacone w Liceum Oglnoksztacce dla Pracujcych Zaoczne z siedzib w Zamociu. List nauczycieli Liceum przedstawimy w nastpnym numerze ,,Chrzszcza. Aleksander Przysada
7

CHRZSZCZ NR 9 (7)

W dniu prawosawnym odbyo si naboestwo w cerkwi. Po naboestwie wystpowa kwartet , W dniach 10 12 sierpnia w Szczebrzeszynie odbyy ktry rwnie towarzyszy odprawianej celebrze. R. si tegoroczne Dni Trzech Kultur. Moglimy podziwia bogactwo przejaww zwizanych z tymi kulturami, Wiersz dla syna ktre stanowi o historii i teraniejszoci naszego Chciaabym Ci Synku obdarowa wiar; miasta. By Twoje ycie nie stao si kar, W dniu kultury ydowskiej odbya si prelekcja dr. Za winy ojcw i ich popdliwo. hab. Jacka Mazurkiewicza o ostatnim z ydw Chciaabym Ci Synku zostawi marzenia mieszkajcych w Szczebrzeszynie -Jankielu Grojserze. miae, bajeczne i czyste Pniej miay miejsce wystpy zespow grajcych eby nie musia jak Twoi starzy muzyk ydowsk. Szarpa si o to co tak oczywiste. A sobie chciaabym zatrzyma nadziej. e gdy si kiedy rozpyn w niebycie, Ten wiat nareszcie wrci do rozumu I Tobie pikne podaruje ycie. Maria Ciesielska Urodzona w Szczebrzeszynie, obecnie mieszka w Szczecinie.

Dni kultury katolickiej, prawosawnej i ydowskiej.

Wystawa malarstwa Dariusza Krla

W rod 29 sierpnia 2012r. o godz.17.00 w Miejskim Domu Kultury odby si wernisa Dr hab. Jacek Mazurkiewicz W dniu kultury katolickiej w kociele p.w. w. wystawy malarstwa Dariusza Krla. Obrazy mona Katarzyny sprawowano Eucharysti z okolicznociow oglda w sali widowiskowej MDK do koca homili ks. pra. Wiesawa Galanta. Wystpi te chr wrzenia. Wystawa i wernisa s czci projektu z Domu Pomocy Spoecznej w uowie. "Roztocze piknem malowane" wspfinansowanego przez Starostwo Powiatowe w Zamociu. MDK Szczebrzeszyn

Z prawej Dariusz Krl

8

CHRZSZCZ NR 9 (7)

Dom Pomocy Spoecznej ,,Pod Modrzewiami w Szczebrzeszynie

Dom Pomocy Spoecznej(dzisiaj: ,,Pod Modrzewiami w Szczebrzeszynie ul. Bonie 117) zosta powoany do ycia Uchwa Nr 202 Prezydium Wojewdzkiej Rady Narodowej w Lublinie w dniu 14 lipca 1964r. Prace adaptacyjne po zamkniciu Domu Dziecka w paacu w Klemensowie trway do 1966 r. Pierwsza mieszkanka zostaa zameldowana 20 czerwca 1966 r. i t dat uznaje si za dzie powstania Domu Pomocy Spoecznej w Klemensowie. Przez 43 lata dom mia swoj siedzib w zabytkowym zespole paacowoparkowym nalecym w przeszoci do Zamoyskich. Niemono uzyskania standardw technicznych spowodowaa, e w 2006 r. rozpoczto rozbudow i adaptacj budynku szkoy podstawowej przy ulicy Bonie 117 w Szczebrzeszynie, z przeznaczeniem na potrzeby domu. W maju 2009 r. inwestycja zostaa zakoczona i mieszkanki zamieszkay w nowej siedzibie. Dom Pomocy Spoecznej ,,Pod Modrzewiami w Szczebrzeszynie jest jednostk organizacyjn Powiatu Zamojskiego i posiada zezwolenie Wojewody Lubelskiego wane na czas nieokrelony. Dom dysponuje aktualnie 70 miejscami dla kobiet dorosych niepenosprawnych intelektualnie. Budynek i jego otoczenie pozbawione s barier architektonicznych. Posiada pokoje dwu- i trzyosobowe z azienkami wyposaonymi w toalet i prysznic. Posiada ponadto: wietlic, kaplic, sal rehabilitacji, pokoje dziennych zaj, gabinet doranej pomocy medycznej itp. Winda, instalacja przyzywowa, podjazdy i brak barier architektonicznych pozwalaj na sprawne i bezpieczne poruszanie si po budynku i otoczeniu. Mieszkankom przebywajcym w domu zapewnia si usugi bytowe, opiekucze i wspomagajce. Personel dba o potrzeby duchowe i kulturalne, zapewnia specjalistyczn, wszechstronn opiek medyczn, rehabilitacyjn i socjaln. Wspiera go liczna grupa praktykantw i staystw. Organizacj czasu wolnego zapewnia terapia zajciowa, gdzie odbywaj si zajcia plastyczno techniczne, robtki rczne, nauka pisania i czytania, suchanie muzyki.

W zakresie rehabilitacji mieszkanki korzystaj z sali wicze i fizykoterapii pod okiem terapeutki. Podstawow funkcj domu jest zapewnienie potrzeb bytowych mieszkanek: miejsca do spania, caodziennego wyywienia, utrzymania czystoci, zapewnienia pomocy w podstawowych czynnociach yciowych, pielgnacyjnych czy w zaatwianiu spraw osobistych. Oprcz tego wanym dziaaniem jest organizacja czasu wolnego poprzez udzia w terapii zajciowej i integracja ze rodowiskiem. Organizowane s uroczystoci z okazji wit kocielnych (Wigilia, Jaseka, Wielkanoc) i okolicznociowe (Dzie Babci i Dziadka, Dzie Kobiet i in.) Dom organizuje co roku kulig i Festyn Integracyjny Osb Niepenosprawnych, w ktrym bior udzia mieszkacy innych domw pomocy, warsztatw terapii zajciowej oraz powiatowego orodka wsparcia. Ponadto mieszkanki uczestnicz w licznych zabawach organizowanych przez zaprzyjanione domy pomocy np. Walentynki. Uczestnicz rwnie w konkursach recytatorskich, przegldach twrczoci artystycznej i wystawach. W ubiegym roku obchodzony by jubileusz 45lecia domu, wzili w nim udzia gocie z powiatu. Zakres i poziom usug wiadczonych przez dom dostosowany jest do indywidualnych potrzeb i moliwoci mieszkanek z uwzgldnieniem ich stanu zdrowia, sprawnoci fizycznej i intelektualnej. A.P.

Pamitniki wojenne c.d.

Byo to 24lipca 1944 r.. Dla nas wojna si skoczya. Zaczy si ujawniania, zdawanie broni i aresztowania. Wrciem do miejsca zamieszkania, bo domu nie byo, Niemcy uciekajc dom spalili. Zamieszkalimy u dalszego ssiada Michaa Tomasika, w jednym maym pomieszczeniu. Zaczlimy gromadzi materia budowlany, troch nam dali dziedzice z Wierzchowiny, pan Chrcikowski i dziedzic z Bzowa Witold Mogielnicki. Ze swych lasw troch sami sobie bralimy. Nastpnie otrzymalimy asygnat na kloce budowlane w Wlce kiewskiej. Mj ojciec poszed w swoje strony, a pochodzi z Podlesia Duego, gdzie kuzyni, koledzy, znajomi kady da po jednej sonie i tak uebralimy materia na mieszkanie i stodo. Obor ojciec kupi w Midzylesiu za pienidze przysane z USA przez cioci Janin Chrzecijanek. Kupilimy rwnie sieczkarni, kierat, mynki i inne przedmioty gospodarcze. Zaczem pracowa przy budowie spalonych domw, graem w zespole muzycznym i tak po trochu si zarabiao.

CHRZSZCZ NR 9 (7)

Na pocztku kwietnia 1948 r. oeniem si, a 15 kwietnia zostaem powoany do wojska i przydzielony do szkoy podoficerskiej(). Ze wspomnie po przyjciu mnie do BCh pewnego ksiycowego wieczoru wysano mnie i dwch moich kolegw do Chaniowa. Okoo godziny policyjnej wyjechay zza zakrtu sanie. Nie mielimy ju czasu, aby zej z drogi. Sanie si zatrzymay i Niemcy krzyknli hande choch, a dowdca wyj pistolet i chcia nas zastrzeli. Tumacz zapa go za rk i zacz mu co mwi. Dowdca da si przekona, krzykn rus nach hauze i my cofnlimy si za mieszkanie ssiada i przeczekalimy, a przejad. Sa byo 16. Pewnego razu przyszedem ze zgrupowania i zaczem si goli. Najecha Kat Maks z Turobina i zobaczy mnie w oknie. Zeskoczy z wozu i bieg do domu. Ja zawoaem do ojca siadaj i gl si. Ojciec usiad i zacz si goli. Ja uciekem na strych, naadowaem bro i czekaem za kominem. Niemiec musia biec dokoa domu, bo drzwi wejciowe byy od podwrza i wpad do domu, krzyczc: gdzie bandyta. Ojciec przesta si goli i zacz mwi do niego po niemiecku (bo w latach 1814 1919 by w Niemczech i mow niemieck pamita). Niemiec porozglda si, popatrzy na drabin, ale na strych nie wszed, moe co przeczuwa. Gdy odjecha, ojciec wyszed za nim i zawoa do mnie: za i uciekaj, bo moe wrci. W tym dniu ten Niemiec zastrzeli ssiada Antoniego Kwieciskiego, a w przeddzie zastrzeli pracujcego u Kwieciskiego Czwrnoga. Wpada jak jastrzb nie wiadomo skd i kiedy. W przecigu kilku miesicy zastrzeli: Szymona Lewickiego, jego on i syna Tadeusza; Marcina Lewickiego, jego on i czworo dzieci bo mieli rosyjskie nazwiska. W Wigili wit Boego Narodzenia (roku nie pamitam)- Kwieciskiego Jana i Piotra Cholew wszyscy z Chaniowa. W niedugim czasie zosta zlikwidowany przy samym posterunku w Turobinie. Zosta rwnie zabity burmistrz z kiewki Ukrainiec Stanisaw arnicki, ktry bi chopw za kontyngent i z nim razem burmistrz Turobina nazwiska nie pamitam. Zostali oni rozerwani granatami koo wsi Borw, podczas powrotu z narady z Krasnegostawu. Zosta pochowany na cmentarzu w kiewce. Na grobie napisano, e zgin na posterunku, mierci bohatera z rk polskich bandytw. Nastpnej nocy grb zosta zdemolowany, tablica zdjta, a na jej miejsce postawiona nasza tablica z napisem ,,Za tysice ludzkich win, zgin sukin syn. Za jaki czas Niemcy zabrali ciao i zawieli w jego strony ojczyste. Na tym kocz pisa te wspomnienia. Wszystko, co opisaem, jest oparte na autentycznych faktach. Wspomnienia spisaem w okresie 1 4 marca 2002 roku. Kazimierz Pietrzniak.
10

,,Sp jak filmowy pukownik Kwiatkowski

Losy przedstawionego niej onierza Wykltego Tadeusza Oki vel Wojciecha Kossowskiego, opisane przez Marka Wojtylaka w owiczaninie Kwartalniku Historycznym Nr 2 z roku 2012 przebiegay czciowo na Zamojszczynie. Bya to posta barwna i ciekawa. Dlatego chcielibymy zapozna czytelnikw z dziaaniami tego czowieka na terenie Zamojszczyzny i jego pniejszymi losami.

()Od lipca 1943 roku Tadeusz Oko przebywa ju na Zamojszczynie jako oficer AK w stopniu podporucznika artylerii o pseudonimie ,,Sp. Przyby tu wraz z kompani warszawsk kpt. ,,egoty. Dowodzi plutonem konnego zwiadu (nominalnym jego dowdc by ppor. Stefan Suchodolski ps. ,,Dniestr), ktry liczy kilkudziesiciu dobrze uzbrojonych i wyszkolonych jedcw. Z plutonem tym uczestniczy w wielu udanych akcjach przeciwko Niemcom, m.in. w zasadzce pod Hedwiynem w lasach lipskich. W sierpniu 1943 r. zapad rozkaz o przemianowaniu oddziaw lenych zamojskiego inspektoratu AK na 9 Zamojski Puk Piechoty. Zanim to nastpio, on i jego onierze na rozkaz przeoonych zoyli bro w rejonie Lipska. Na wszelki wypadek nakaza jednak swym podkomendnym pozostanie w konspiracji i ukrycie cenniejszej broni. Przydaa si ona do dalszej walki. Sformowany wkrtce przez niego oddzia zasyn spektakularnymi akcjami, m.in. na wizienie w Bigoraju, skd uwolniono 70 osb. Dowodzi rwnie akcjami partyzanckimi w Ksipolu oraz likwidacji konfidentw. Za bohaterskie czyny zosta uhonorowany przez Rzd w Londynie Krzyem Walecznych. Po ofensywie si sowieckich na wschodnie ziemie polskie dopiero w listopadzie 1944 r. zdecydowa si na wyjcie z konspiracji. Wstpi do Ludowego Wojska Polskiego, podajc si przed komisj mobilizacyjn w Lublinie za rotmistrza Wojciecha Kossowskiego, absolwenta Szkoy Zawodowej Oficerw Kawalerii w Grudzidzu. Otrzyma przydzia do2 puku uanw w 1 Warszawskiej Brygadzie Kawalerii. Nie zagrza tu dugo miejsca. W obawie przed rozpoznaniem zdezerterowa z jednostki pod Solcem Kujawskim. Z kocem stycznia 1945 r. ,,Sp pojawi si w wyzwolonej Bydgoszczy, w ktrej rozpocz nowy etap swej onierskiej walki, skierowanej tym razem przeciwko sowieckim okupantom i ich komunistycznym poplecznikom z PKWN.

CHRZSZCZ NR 9 (7)

W mundurze kapitana Urzdu Bezpieczestwa porusza si po miecie niczym filmowy pukownik Kwiatkowski, kontrolujc tworzce si w miecie posterunki MO. Zdobyte dziki temu informacje przekazywa do Pomorskiej Komendy Okrgu AK.. () te dramatyczne wydarzenia spowodoway konieczno opuszczenia miasta i znalezienia bezpiecznej kryjwki. Pod koniec sierpnia 1945 r. w lasach bydgoskich zawiza si pod dowdztwem ,,Spa zbrojny oddzia majcy stanowi trzon Pomorskiego Okrgu Zrzeszenia ,,Wolno i Niezawiso. W jego skadzie znalazo si kilku jego byych podkomendnych z plutonu zwiadu na Zamojszczynie oraz inni uani. Baz oddziau bya leniczwka w Boluminie pod Bydgoszcz. Niestety, w kwietniu 1946 r. leniczwk otoczyy oddziay UB, onierzy WiN ujto wraz z dowdc. We wrzeniu 1946 r. przed Wojskowym Sdem Rejonowym w Bydgoszczy pod przewodnictwem mjr. Wadysawa Stasicy stano 21 oskaronych. Oprcz ,,Spa i jego onierzy sdzone byy te osoby ze cisego kierownictwa pomorskiego WiN. Sd wyrokiem z dnia 30 wrzenia uzna Wojciecha Kossowskiego winnym przynalenoci do ,,tajnej organizacji WiN, posiadania pistoletu Walter bez pozwolenia oraz wydanie rozkazu zabicia milicjantw w Bydgoszczy i skaza go na kar mierci. () Losy Tadeusza Oko stanowi histori, w ktrej prawda miesza si czsto z fikcj. Nie wynika to wycznie z braku dokumentw, ktre odsoniyby w peni posta tego bohaterskiego onierza. Trzeba pamita, e z rnych powodw tworzy on sam sw legend, ktrej fragmenty wykorzystali filmowcy, a z ktr teraz musz si mierzy historycy. Bez wzgldu, jak na jego ycie spojrzymy, pozostanie na pewno przykadem tragicznego losu jednego z wielu onierzy Wykltych, ktrzy oddali swe ycie, by Polska bya wolna i niepodlega. Histori ,,Spa spuentowa bardzo udanie pan Waldemar Seroka, ktrego materiay zostay wykorzystane przy pisaniu powyszego artykuu. Napisa on: ,,Sp to Nikodem Dyzma (w jakim sensie) polskiej konspiracji, ale nie by hochsztaplerem i dobrze przysuy si (mimo pewnych potkni) swej Ojczynie za co zapaci najwysz cen R.

Nowoci wydawnicze
We wrzeniu Biblioteka Publiczna w Szczebrzeszynie proponuje pastwu kolejne nowoci wydawnicze. Pierwsz z nich jest powie Anne Frasier ,,Zew niemiertelnoci. Policja znajduje zwoki dziewczyny, ale ciao jest bez krwi. Wybucha panika wrd mieszkacw miasteczka wci ywa jest legenda o seryjnym mordercy sprzed wieku. Wszystkie oczy kieruj si na czowieka, ktry cierpi na straszn chorob, mczyzna nie oglda wiata dnia, jest uwiziony w ciemnociach swojego domu. Mczyzna musi oczyci si z podejrze i zdemaskowa prawdziwego zabjc. Z pomoc przychodzi mu lekarka sdowa. Ale zo, ktremu rzucaj wyzwanie, jest potne i prowadzi ich oboje na skraj szalestwa. , ,Zocista Dolina Iwony J. Walczak jest drug proponowan nowoci. Trzy dziewczyny -Kasi, Dorot i Majk cz wspomnienia lat spdzonych na uniwersytecie. Los rzuci je w rne miejsca. Kasia mieszka w Poznaniu, gdzie fotografuje, Dorota - we Frankfurcie i opiekuje si starszymi osobami, Majka zostaa nauczycielk. Wsplny pomys otwarcia orodka wypoczynkowego staje si zarzewiem konfliktw oraz rywalizacji miedzy kobietami, ujawniajc prawdziwy charakter kadej z nich. Zapraszamy Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Szczebrzeszynie
11

CHRZSZCZ NR 9 (7)

Emanuel Chmielasz. Szabat w moim sztetlu.

Jego spojrzenie spowodowaoby, i kady ze zgromadzonych znw by spowania. Wraz z powrotem wiernych z Bet ha - midrasz do domu, modzie sza na przechadzk, a ulice pustoszay. Z otwartych drzwi i okien mona byo usysze brzk zastawy stoowej przeplatajcy si z dwikami nuconych melodii Szabatu. *** Sobota rano. Da si sysze piewy. Znajome sowa, domowe melodie. Im bliej docieraj, tym wikszego nabieraj znaczenia to piosenki hebrajskie. Ciekawo wyciga ludzi z domw. Z daleka stopnie wojskowe; im bliej docieraj, tym wyraniejsze staj si ich brzowe odblaski to modzi Bemaru ( syjonistyczny, prawicowy, ydowski ruch modzieowy) wracajcy ze szkole wojskowych. Na chodnikach mona ju spotka modych ludzi, ktrzy wyszli na spacer niektrzy w nowych butach, inni wystrojeni w nowe garnitury. Z nowym garniturem mody mczyzna musia podda si sobotniej otwartej lustracji. Przyjaciele obracali osobnika i ogldali go od stp do gw. By badany ze wszystkich stron, pytany o krawca, ktry wykona garnitur, a na kocu otrzymywa opinie na temat ubioru. Potwarte drzwi zakadu fryzjerskiego nie spoczyway. Modzi ludzie wchodzili zaronici, a wychodzili z ogolonymi twarzami. Nowa droga stawaa si z upywem czasu coraz bardziej zaludniona. Stojcy modzi ludzie prowadzili oywione dyskusje. Grupki modziey spaceroway od niechcenia, nucc cicho hymn pracy. Dao si sysze ostry dwik marszu El Adon (Hymn o stworzeniu) dochodzcy z domu Gerszona Kupera. Tutaj Gerrer Chasidim (zwolennicy cadyka z Gry Kalwarii) odprawiali poranny obrzdek Szabatu (Szachrit bywa przeprowadzany wczenie, poniewa pomidzy Szachritem a Musaf dodatkowa modlitwa odmawiana przy nowiu Ksiyca w szabat i wita) bya przerwa na nauk. Ojcowie i ich dzieci, przepasani szalami modlitewnymi, napywali jedni do synagog, inni do domw modlitwy (Bet ha - midrasz). W domu modlitwy modlili si: Asydejczycy nie uczszczajcy do Sztibl.

Asydyjczycy majcy al do Sztibl, Balebatim, ktrzy byli Syjonistami, Balebatim, ktrzy nie byli Syjonistami, a take tum zwykych ludzi. Lewa strona wschodniej ciany naleaa do Syjonistw. Mosze Hirsz Berger, Abraham Finkel, Jeremiachu Ginzburg, Benjamin Chmielasz, Szaja Wertman i Mosze Mantel siedzieli w tych awach. Pierwsi wierni z aw Syjonistw zaczynali przybywa podczas czytania Szemy ( dosownie: suchaj Izraelu). Po pierwszym Szmone Esej (gwna modlitwa w kadym naboestwie) oywia si poowa wschodniej awy. To tam dyskutowano o najwaniejszych wydarzeniach przeczytanych w dziennikach "Heint" i "Moment". Sowa Joassohna powtarzane byy ze smakiem, artyku Icchaka Grinbauma wywoywa burzliwe spory, cieszy esej Hillela Zeitlina, a wywody Wodzimierza abotyskiego ostro krytykowane. adne walenie w stoy czy woanie "Sza" nie mogo przerwa gorcych dyskusji. Jedyn rzecz, ktra moga odcign uwag uczestnika dyskusji bya propozycja powrotu do Tory. Bya to pierwsza rzecz na kocu recytowania Keter, modlitwy, ktra zaskakiwaa wiernych, gdy oznaczaa, e uroczystoci dobiegaj koca; zaczynali wic ciga swoje szaty modlitewne. Konwersacje ustaway, a ludzie powoli rozchodzili si do domw. Opuszczajc Bet ha - midrasz mona byo zobaczy dziewczta i chopcw, ktrzy modlili si wczeniej w Bet ha - midrasz, a teraz przechadzajcych si w oczekiwaniu na swoich ojcw, ktrzy koczyli jeszcze modlitwy. Stopniowo spacerujce tumy zaczy opuszcza ulic. Ostry zapach pieczonego czulentu unosi si w powietrzu; pochodzi on od kobiet nioscych swj czulent. Po posiku siadano na awkach przy domach. Jedzono tam owocowe desery typowe dla Szabatu i czsto prowadzono pogawdki z ssiadami. Nieco pniej najstarsi z rodu udawali si na drzemk. Modzi ludzie zaczynali opuszcza sztetl na cae popoudnia. Ciepo Szetla palio. Fabryka sody Kackela bya przepeniona ludmi. Tutaj gazowan wod sodow gasili pragnienie po sonym, tustym czulencie Cz ludzi chowaa si w tak gorcy sobotni dzie w cieniu w poowie zamknitych drzwi cukierni Josela Warmana, gdzie oddawali si przyjacielskiej grze w szachy.

Chrzszcz miesicznik informacyjny Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1 E-mail: sps@onet.eu Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj 12

www.chrzaszcz.com.pl