ISSN 2082-7938

TORU

PITEK, 5 PADZIERNIKA 2012 r.

NR 3/2012 (12)

Wydanie specjalne Copernicon 2012

SPIS TRECI
Sowo od Redakcji ANNA URBANEK Fantastycznie o fantastyce ANNA HOOWKO
2 3

FANTASTYCZNE FANTAZJE
FANTASTYCZNYCH FANTASTW !
Oficjalnie ogaszam, e dzie naduywania fantastycznych zwrotw i wyrae wanie nadszed! A my nie bdziemy si z okazji tego wita zbytnio hamowa. Wrcz przeciwnie - mog zapewni, e stenie fantastyki i fantastycznoci na dalszych stronach moe nie bdzie w stanie doprowadzi Szanownych Czytelnikw do rozstroju nerwowego, ale z ca pewnoci nie da si przeoczy tego fantastycznego leitmotivu. Uprzejmie informuj, e wcale nie jest nam przykro. Kiedy otrzymalimy od Stowarzyszenia Mionikw Gier i Fantastyki Thorn, organizatorw Coperniconu, propozycj przygotowania na t okazj specjalnego numeru naszego pisma, nie zastanawialimy si dugo. Duch fantastyczny jest w naszym kole naukowym silny, a niewykorzystanie takiej moliwoci byoby powanym wykroczeniem przeciwko jednoci fandomu. Mam zatem niewtpliw przyjemno zaprezentowa Szanownym Czytelnikom nowy numer MIDZY REGAAMI, peen naszych okoofantastycznych, bardziej lub mniej naukowych (raczej mniej, przyznam szczerze) przemyle, rozwaa, rozmw i amigwek (filmowy Hobbit nadchodzi, czas si przygotowa do pojedynku na zagadki!). Nie marnujc ju cennego czasu Czytelnikw, zapraszam do lektury. Niech Moc bdzie z Wami, live long and prosper, a wiato gwiazdy Erendila niech rozwietla Wam mrok, kiedy inne wiata zgasn. W imieniu Redakcji A NNA U RBANEK

Szkiekiem i okiem o fantastyce KAROLINA WDOOWSKA 5 Krtka mowa o bizarro MACIEJ PEECHATY Quiz fantastyczny ANNA URBANEK Alternatywne koce wiata MACIEJ PEECHATY Homo bimbrownikus DR PATRYK TOMASZEWSKI Wywiad z Anet Jadowsk ANNA URBANEK Copernicon - sponsorzy, wsporganizatorzy, partnerzy i patroni
8 9 13 15 16 19

M IDZY R EGAAMI
87-100 Toru, ul. Bojarskiego 1 tel. 724 860 160 e-mail: pkn_umk@wp.pl http://pkn-umk.blogspot.com dr Dorota Degen

PADZIERNIK 2012 (12)

Adres redakcji:

Rada Redakcyjna : Asia Edwarczyk, Piotr Rudera, Milena liwiska, Anna Urbanek
Anna Hoowko, Marcin Karwowski, Natalia Korytkowska, Dawid Lipiski, Maciej Peechaty, Roksana Urban, Karolina Wdoowska

Anna Urbanek Anna Urbanek

Korekta: Skad:

Opiekun koa:

Zesp Redakcyjny :

Projekt okadki:
Raggedy M.

Redaktor naczelna:
Anna Urbanek

Nakad: 830 egz.

PISMO WYDAWANE PRZY INSTYTUCIE INFORMACJI NAUKOWEJ I BIBLIOLOGII

KULTURA MIDZY REGAAMI

FANTASTYCZNIE O FANTASTYCE
CZYLI ABSOLUTNIE LUNE ROZWAANIA NA TEMAT CODZIENNOCI
ANNA HOOWKO Czym jest dla nas fantastyka w yciu codziennym? A moe by zada to pytanie w inny sposb Co fantastycznego jest na co dzie w naszym yciu? Kady z nas niejednokrotnie uywa okrelenia fantastyczny/-nie/-a, czasem nawet nie dobierajc owego sowa celowo. W jzyku potocznym zagocio ono na dobre. Ale c kryje si pod paszczem wypowiadanych przez nas zachwytw: Pogoda jest dzisiaj fantastyczna!, Ale fantastycznie dzi wygldasz!, To by fantastyczny wieczr? Ile w tym prawdziwej fantastyki? Przecitny czowiek, obracajcy si w wiecie pomidzy domem, prac, rodzin a nauk (tak, moi drodzy, nie tylko my, studenci, paamy tym niesamowitym pocigiem do doksztacania si), nie ma nawet czasu na mylenie o czymkolwiek innym ni wyej wymienione. Bo kiedy ma to robi? Podczas kolejnego weekendu spdzonego na nadgodzinach w pracy? Podczas nerwowego pobytu w dugiej kolejce do kasy w dyskoncie? Podczas powolnej jazdy samochodem w ogromnym korku ulicznym w godzinach szczytu? Sytuacje te tylko nasilaj nasze negatywne emocje stres, zmczenie, otpienie, oglne rozbicie. A te zdecydowanie i niezaprzeczalnie nie sprzyjaj naszemu odpoczynkowi umysowemu. Nasze gowy, nawet gdy nie maj czasu na rozmylanie, analizowanie codziennych sytuacji, opracowywanie strategii dziaa, s niebywale zmczone natokiem dziennej dawki mieci. No tak, tylko co do tych do ponurych rozwaa ma postawiona przez nas na piedestale fantastyka? W natoku codziennoci nastpuj przerwy. S to te chwile spokoju, kiedy wszystko zostao ju przez nas dokonane, te wieczory, te wolne weekendy (chocia niektre), te dni witeczne, ktre daj nam troch wieoci i oddechu. Kog z nas nie ogarnia w takich momentach sodkie lenistwo? Nagle zaczynaj przyciga nas inne rzeczy ni te, z ktrymi stykamy si na co dzie. Zasoby Internetu staj si ciekawsze, ulubiony film jest jeszcze lepszy ni gdy ogldalimy go poprzednim razem, a ksika, ktr czytamy, porywa nas cakowicie w wir swojej przygody. Dokadnie w tej czci naszej egzystencji nastpuje pierwsze zetknicie z cakiem nowym wiatem wiatem fantastyki. I chocia kojarzy nam si ona raczej z kreowaniem zupenie odmiennej rzeczywistoci ni nasza, to jednak w kadym nierzeczywistym istnieniu (czy to opowie ksikowa, film, przedstawienie teatralne, czy tekst ulubionej piosenki), nawet jeli przedstawia to, co ju nam dobrze znane, moemy znale elementy fantastyczne. Wystarczy troch otwartoci, niedosownoci i spojrzenia oczami wyobrani. Bo dlaczego nie? Dochodzimy do samego sedna naszego fantastycznego ycia. Wyobrania jego nieodczny element, bez ktrego fantastyka nie miaaby prawa bytu. Przecie wszyscy jestemy w jej posiadaniu cho kady dysponuje ni w zupenie rny, indywidualny sposb. Tylko i wycznie dziki niej moemy obraca si w wiecie szeroko pojtej kultury ksiek, filmw, muzyki, rzeby, malarstwa, teatru. Wszystko to jest jej wytworem. Czy jednak potrafimy dobrze uywa swojej wyobrani? Patrzc z aspektu codziennoci, miem stwierdzi, e niestety nie. Tu koo si zamyka. Przytoczeni codziennymi sprawami nie pamitamy o skarbnicy niesamowitoci, ktr przez cay czas nosimy w sobie. Co nie oznacza, e nie stara ona przebi si przez mury naszego ciaa. W tym miejscu chciaabym poruszy nastpny wany element fantastyki, na stae utwierdzony w naszym yciu. Chodzi o sny. Czy ktokolwiek zastanawia si kiedy, czym waciwie s dla nas mary senne? Wielu ludzi szuka w nich dosownoci, odbicia w rzeczywistym wiecie, korzystajc przy tym

KULTURA MIDZY REGAAMI

z sennikw i tym podobnych wydawnictw. Czy jednak warto szuka w nich rzeczywistoci, skoro to wanie sny s najpikniejsz, niczym nieograniczon fantastyk naszego istnienia? Oniryczne obrazy, ktre pojawiaj si w naszej wiadomoci, to niewyobraalne rdo najfantastyczniejszej fantastyki! Prawda, e nie kady sen zawiera w sobie te elementy typowe dla fantastyki, ale pamitajmy, e rozprawiamy tu o tej troch niekonwencjonalnej stronie fikcji. Bo niemal kady nasz sen zawiera w sobie jaki punkt nierzeczywistoci to moe by nieistniejce miejsce, osoba, przedmiot, nawet nieistniejce sowa. Nie mwic ju o tych typowo fantastycznych dziwnych stworzeniach, nieistniejcych wiatach itp. Moe wielu czytelnikw umiechnie si w tym momencie, mylc: ja nie mam takich snw, ale czy aby na pewno? Warto nad tym wiadomie pomyle, a nagle okae si, e

nasz wiat realny nie jest jedynym, w ktrym yjemy. Oczywisty jest take fakt, e wczeniej wspomniane noniki fantastyki (ksiki, filmy czy muzyka) zdecydowanie przyczyniaj si do formowania naszych sennych marze. Wic im wicej ich w naszej rzeczywistoci, tym wicej ich po drugiej stronie w wiecie fantastycznej nierealnoci. Podsumowujc, wrmy do wstpu i postawionych w nim pyta. ycie codzienne. Dom, praca, nauka, rodzina. Ile w tym prawdziwej fantastyki? Odpowied, ktra nasuwa si jako pierwsza: zero. Ale czy po powyszych rozwaaniach wida wiateko w tunelu? I cho w naszych codziennych sowach (fantastycznych wykrzyknieniach przytoczonych przeze mnie na pocztku) nie ma tej najprawdziwszej fantastyki, to jednak wiedzmy, e towarzyszy nam ona niemale cay czas. Z tym wyjtkiem, e odkrywa swoje karty w wybranych momentach, a tylko nam pozostaje do wyboru, czy chcemy je zobaczy i gra dalej, czy rzuci swoje karty na st i zakoczy parti. Bo to MY musimy pozwoli na istnienie fantastyki w naszym yciu, nigdy odwrotnie. Powyszy tekst moe wydawa si troch zawiy, pachncy wrcz pseudofilozoficznym bekotem, ale rozbujajmy troch nasz wyobrani bdzie to najlepszy wniosek wynikajcy z tego wszystkiego. Otwrzmy si na fantastyczno! A poza tym, po letniej przerwie, chyba kademu z nas przyda si may trening umysu, w kocu nadchodzi kolejny rok cikiej akademickiej pracy

Il. The Reading Room wisseh, strona autora: http://wisseh.deviantart.com

KULTURA MIDZY REGAAMI

SZKIEKIEM I OKIEM O FANTASTYCE

KAROLINA WDOOWSKA

Fantastyka jest wieczna, jest rwnie stara jak jzyk, rwnie stara jak ludzka wyobrania. Isaak Asimov
Czowiek wspczesny tskni za wiatem romantycznym, prostszym, przez to ucieka w marzenia i urojenia. Literatura fantastyczna pozwala opisa wszelkie utopie i tsknoty ludzkie. To sprawio, e staa si tak popularna we wspczesnym wiecie, ktry zdominoway technika i nauka. Wielu pisarzy podjo si prby opisania wiata marze sennych. Literatura fantastyczna staa si prnie rozwijajc si gazi kultury masowej, a take tej wyszej. Wszak dziea Szekspira te mona zaliczy do literatury fantastycznej. Jednak fantastyka jest wci literatur niedocenian i krytykowan za masowo i dostpno. Naley pamita, e to nie tylko bajeczki o ksiniczkach i smokach. Mog te to by przeintelektualizowane dziea pokroju: Lodu Dukaja. Definicja fantastyki rdosowu terminu fantastyka naley poszukiwa w greckim sowie phantasia oznaczajcym wadz wyobrani, czyli fantazj. Naley doda, e etymologi tego sowa najlepiej wida w wersji angielskiej, gdzie sowo fantazja zapisywane jest niekiedy jako phantasy (lecz czciej jako fantasy). Wedug Junga fantazj nazywamy specyficzn zdolno, dziki ktrej psyche moe tworzy co dzie now rzeczywisto. Motywy fantastyczne s obecne w literaturze od czasw odlegych, chociaby w formie przekazw ustnych (ludowych), jak i w staroytnej literaturze. Obecne byy midzy innymi w utworach Homera czy Lukiana. W redniowieczu motywy fantastyczne mona odnale w ywotach witych (np. w. Jerzy zabi-

jajcy smoka). Fantastyka bya cile powizana z wierzeniami religijnymi a do czasw renesansu. Dopiero wtedy zaczto powtpiewa w opisywane nadzwyczajnoci, co wicej fantazjowanie zajo stae miejsce w sztuce tego okresu. Wedug Bacona przy tworzeniu poezji niezbdna jest fantazja, ktra wielokrotnie poza zwyk miar i to, co w naturze rzeczy nigdy si ze sob nie czyo i nie wydarzyo, to ona czy i wprowadza. W duym uproszczeniu ca literatur pikn mona nazwa literatur fantasy, gdy to wydarze jest wymylone przez autora. Jednak to zbyt szerokie ujcie literatury fantastycznej. Henryk Dubowik (badacz literatury), okrela fantastyk jako literatur ucieczki, zacierajc pewne granice midzy tym, co logiczne i nonsensowne, moliwe i niemoliwe, widoczne i ukryte, ywe i martwe, widzialne i niewidzialne, ludzkie i zwierzce, ludzkie i nadludzkie, cielesne i duchowe, bliskie i dalekie, dzisiejsze i wczorajsze lub jutrzejsze. Przekraczanie owych granic pozwala na urzeczywistnienie ludzkich tsknot, wie si ze wiatem snw, ktry pozwala na zrealizowanie odwiecznych marze ludzkoci, czyli: opanowanie czasu i przestrzeni stumilowe buty, zwierciada, suknie, wehikuy czasu; zaradzenie zniszczeniom niegnce si noe, niebrudzce si koszule; zapewnienie dostatku samozapeniajce si sakiewki, alchemiczne zoto; poczucie bezpieczestwa i zaspokojenie ciekawoci czapka niewidka; zachowanie zdrowia i modoci eliksiry, czary, piguki; wygrana ze mierci wskrzeszanie zmarych; przeksztacanie natury wykorzystywanie magii.

KULTURA MIDZY REGAAMI

Fantastyka budzi rwnie negatywne emocje, chociaby strach przed laleczkami voodoo. Grzegorz Trbicki (badacz fantastyki) stworzy bardziej przejrzyst definicj literatury fantastycznej. A mianowicie stwierdzi, i literatur fantasy naley rozumie na dwa sposoby. Po pierwsze jako literatur zawierajca motywy fantastyczne w ogle. Drugie ujcie okrela literatur fantasy jako jeden z gatunkw (obok science fiction) literatury niemimetycznej, czyli wic si z tym wszystkim, co cudowne i nadnaturalne. Zarwno fantasy, jak i SF s gatunkami zoonymi, ulegajcymi cigej ewolucji. Wywodz si czsto z dosy odlegych tradycji literackich. Autorzy cz elementy ze wiata bani, mitw i legend w poszukiwaniu czego niezwykego, nierzeczywistego. Dlatego postacie ze wiata fantasy zazwyczaj maj cechy ludzkie, lecz zmieszane z cechami zwierzcymi, niematerialnymi stworzeniami, czasem te z osob zmar. Wpywy te wida rwnie w doborze miejsca akcji, ktra rozgrywa si w wiecie alternatywnym, czsto jest to odlega planeta, ksiyc lub te krace Ziemi, pieko i niebo. Trbicki wyodrbni take najwaniejsze cechy charakterystyczne dla fantasy, czyli: powszechne wykorzystywanie magii w przedstawionym wiecie; zapoyczenia z romansw rycerskich, oraz ukazanie wiata nawizujcego do tradycji redniowiecznych (pojedynki, biaa bro, rycerstwo); konstruowanie akcji wydarze w oparciu o motywy: magii i miecza, quest (zadanie do wykonania), inicjacji i przemiany duchowej bohatera, oraz walki dobra ze zem. Ciekaw teori na temat fantastyki wysnu Piotr Chmielowski, wedug ktrego fantastyka opiera si take na rzeczywistoci, gdy ani nowej barwy, ani nowego dwiku, ani nowej linii nikt stworzy nie moe; kombinacje tylko poszczeglnych pierwiastkw istniejcych w rzeczywistoci mog by nader rozmaite i kombinacje te nadaj wanie cech wieoci i oryginalnoci pomysom artystw.

Podzia literatury fantastycznej Typologii literatury fantastycznej jest zapewne tyle, co i samych definicji. Jest to literatura na tyle rnorodna, e podzia jest dosy umowny. Najwikszy rozwj gatunku zaistnia w USA i Anglii, dlatego znaczna cz poszczeglnych odamw fantastyki nosi nazwy anglojzyczne. Podzia fantastyki opracowany przez Mart Osisk wydaje si najbardziej przejrzysty. I. Science fiction (SF): space opera - akcja rozgrywa si w kosmosie (np. Gwiezdne wojny);
political fiction - fabua dotyczy polityki, wane

s powizania polityczne (np. ksiki wykorzystujce motyw wycigu zbroje pomidzy USA a ZSRR);
fantastyka bliskiego zasigu - akcja rozgrywa si

w Ukadzie Sonecznym i dotyczy niezbyt odlegych czasw (najblisza przyszo);

fantastyka dalekiego zasigu - analogicznie akcja

moe rozgrywa si poza ukadem sonecznym i dotyczy bardzo odlegej przyszoci (i znw przykad Gwiezdnych wojen);
fantastyka alternatywna, historia alternatywna

(dotyczy przeszoci) alternatywna wersja zdarze (np. co by si stao, gdyby Hitler wygra wojn);
cyberpunk - rozgrywa si w cyberprzestrzeni, naj-

czciej bohaterem jest genialny haker; wykorzystywane jest skrajnie specjalistyczne sownictwo;
hard fiction - zawiera szczegowe opisy tech-

niczne;
fantastyka katastroficzna - opowieci o katakli-

zmach, klskach ywioowych, ataku UFO, wojnie jdrowej;

weird fiction - fantastyka z pogranicza typw, nie

tylko fantastycznych.

KULTURA MIDZY REGAAMI

II. Fantasy: heroic fantasy - opowieci o czynach niezwykego bohatera (np. Conan);
historic fantasy - opowieci oparte na wydarze-

niu bd postaci historycznej;

legendy arturiaskie; historia alternatywna.

III. Horror: horror klasyczny;

horror magiczny; splatter punk.

Najwicej kontrowersji budzi podzia samej fantasy. Uporzdkowanie rodzajw science fiction nie stwarza wikszych problemw, gdy zakres tematyczny poszczeglnych odmian jest bardzo wyrany. Granice pomidzy poszczeglnymi mutacjami fantasy nie s tak widoczne, jak w przypadku SF. Isaak Asimov uwzgldni podzia na: heroic fantasy (opisan wczeniej); fantasy legendarn (mowa np. o legendach arturiaskich czy te wojnie trojaskiej); fantasy dla dzieci wyrosa ona z ludowych bani dla dorosych, posiada dosy szeroki zakres od opowieci irracjonalnych (jak Alicja w krainie czarw Lewisa Carolla) a do realistycznych (Doktor Dolittle Hugha Loftinga); fantasy horroru opowieci od duchach, ghulach, wampirach suce do straszenia i budzenia grozy (Dracula Brama Stokera czy Frankenstein); fantasy satyryczna przemiewcza (Pratchett). Literatura fantasy w Polsce rozwj gatunku Przeom XIX i XX wieku to okres narodzin nowego gatunku literackiego fantasy. Utwory J.R.R. Tolkiena, Lorda Dunsanyego i Ursuli K. le Guin wpyny na rozwj i uksztatowanie si literatury fantasy. Fantasy na gruncie polskim dojrzaa dopiero pod koniec lat 80-tych XX wieku. Wczeniej ze wzgldu na polityk marksistowsk byo sprowa-

dzane do podziemia, a prym wiodo science fiction. SF byo modne. rodowisko twrcze byo reprezentowane przez K. Fiakowskiego, K. Borunia, Cz. Chruszczewskiego, A. Trepk, J.A. Zajdla, A. Winiewskiego-Snerga. wiatow saw zyska sw twrczoci S. Lem. Przychylno komunistycznych wadz wobec autorw opisujcych wizje futurologiczne, sprawia, e o twrcach fantasy praktycznie nie syszano (z wyjtkiem ukrowskiego). Lata dziewidziesite to okres rozwoju fantasy w Polsce. Pojawili si tacy twrcy, jak: A. Sapkowski, R. Ziemkiewicz, A. Brzeziska, A. Pilipiuk, R. Dbski i E. Dbski, J. wiek. Obecnie jest ich wielu, a co rusz nowy fantasta docza do tego grona. Pierwsze czasopismo specjalistyczne z zakresu literatury fantastycznej pojawio si w Londynie w 1926 roku, nosio tytu Amazing Stories. Natomiast polskim, najbardziej liczcym si na rynku czasopismem z tego zakresu, jest miesicznik Fantastyka (wyd. od 1982 roku w Warszawie). W 1990 czasopismo zmienio tytu na Nowa Fantastyka i stao si liderem z zakresu fantastyki w Polsce. Wprawdzie powstaway inne czasopisma (Fenix, Science fiction, Magia i miecz), lecz ich dziaalno nie miaa wikszego znaczenia. Czasopisma przyznaj swoje nagrody dla autorw uznanych przez czytelnikw. Nowa Fantastyka przyznaje nagrod za opowiadanie roku, Sfinks rwnie rozdaje nagrody. Jednak najbardziej cenion nagrod przez polskich fantastw jest Nagroda Fandomu Polskiego im. Janusza A. Zajdla. Pojawiy si portale tematyczne, zajmujce si literatur fantastyczn, takie jak: www.granice.pl, www.literatura.gildia.pl, katedra.nast.pl, www.fahrenheit.net.pl). Literatura fantastyczna staa si obecnie najlepiej sprzedajcym si rodzajem ksiek w Polsce. Powstaj specjalne wydawnictwa specjalizujce si tylko w wydawaniu tego rodzaju literatury (Fabryka Sw, Runa, Magia i Miecz), a fantastyka zdominowaa take pki w ksigarniach typu Matras, czy Empik.

KULTURA MIDZY REGAAMI

KRTKA MOWA O BIZARRO

MACIEJ PEECHATY yjemy w ciekawych czasach, nie ma co. Przez ostatnie dwie dekady na rynku ksiek pojawiaj si niesamowite pozycje, niektre wrcz niesamowicie gupie Ot, mamy rozreklamowane wszdzie nowe wcielenie de Sadea, czyli porno w wersji ksikowej, trcce skrajnym homoseksualizmem wampiry i ich pochodne, nawet wczajc w to zombie, czy te odgrzewanie kotleta w postaci domorosej filozofii dla nastolatek i pa po czterdziestce. Ale, eby nie hejtowa cudw z list bestsellerw, z drugiej strony globu mona zaobserwowa niesamowity wrcz rozwj nowego typu literatury BIZARRO FICTION (fanfary). Zakochaem si. Mog to uj w kilku sowach: Nikt nie spodziewa si Hiszpaskiej Inkwizycji. Absolutna rewelacja o ile ma si lekko skrzywione poczucie humoru. Bizarro jest swoist mieszank wybitnych pisarzy (Vonnegut, Topor, Palahniuk, Burroughs czy Kafka), jeszcze raz przemielonych, z jeszcze wiksz dawk absurdu, fantazji i surrealizmu. Caa historia zaczyna si w USA (co te nie powinno dziwi), w knajpie z hamburgerami. Gdzie jedzenie jest tak przepyszne, e ludzie oddaj za nie wasne dusze. Nie ma co si dziwi, hamburgery robi sam Szatan. Tyle w skrcie mona powiedzie o pierwszej ksice z tego gatunku napisanej przez Carltona Mellicka III Satan Burger. Wanie od tej ksiki, wydanej w roku 2001, wszystko si zaczo. Gatunkowo bizarro jest odamem weird fiction, stosunkowo trudnym do zaszufladkowania. Po prostu nie mona sklasyfikowa takiego absurdalnego stylu: czy te epatujcego krwi i seksem na pograniczu pornografii (ala grindhouse), czy czego tak potwornie gupiego, a zachwyca (patrz: kino s-f lat 50; patrz rwnie: Ed Wood). Aby co uzna za bizarro, naley to najpierw: 1. 2. 3. przeczyta, uzna za totalnie odjechane, dalej si cieszy yciem, bo szkoda go na ze ksiki. Rozstrza gatunkowy jest niesamowity, a gwnym wyznacznikiem tego, czy co nadaje si na bizarro, s sami czytelnicy, a nie normy literackie. Gwnym amerykaskim wydawnictwem zajmujcym si publikacj bizarro jest Eraserhead Press, wanie oni jako pierwsi wydali Satan Burger, a po nim kolejne powieci (tytuy powinny mwi same za siebie): The Ass Goblins of Auschwitz, Haunted Vagina, Love in time of Dinosaurs, Rampaging Fuckers of Everything on the Crazy Shitting Planet of the Vomit Atmosphere (mistrzostwo) czy te banalne Rico Slade Will Fucking Kill You (ot, pastisz kina akcji). Chyba najbardziej fascynujce w tym wszystkim jest to, e bizarro jest zlepkiem popkultury, selekcjonujcym to, co najlepsze, z najwiksz dawk energii i dajce totalnego kopa kulturowego. Jeeli mix Roba Zombie z Davidem Lynchem i domieszk Rolanda Topora jest dla ciebie, drogi czytelniku, spenieniem najgbszych marze, to odsyam do stron w caoci powiconych nurtowi bizarro: www.bizarrocentral.com www.unicornknifefight.com www.niedobreliterki.pl P.S. A z ciekawostek: w Polsce na pocztku 2013 ma ukaza si antologia opowiada bizarro nakadem wydawnictwa Fu Kang.

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI

QUIZ FANTASTYCZNY
CZYLI ZAJCIE NA WYPADEK PRZERWY W PROGRAMIE

Zamieszanie z broni
Nierzadko zdarza si, e bohater traci swj ukochany or, musi wic wyruszy na poszukiwania, walczy o niego lub co wcale nie jest najatwiejsze na zasuy. Tym razem jednak nie ma na to czasu! Horda orkw nadciga i tylko Ty moesz uratowa wiat od zagady i poda bohaterom ich ulubion bro.
n / krtki miecz n / krtki miecz miecz miecz miecz maczuga / mot wcznia Narsil / Anduril Gandalf Aeglos Gil-galad Glamdring Turin Turambar do Elendil / Aragorn Angrist Beren / Kurufin Grond Morgoth Gurthang Bilbo / Frodo

Zagadka Nadwornego Architekta

Jak wszystkim doskonale wiadomo, kady Wszechwadca Wszelkiego Za musi mie swoj Mroczn Twierdz oraz Bro Ostatecznej Zagady. W celu utrudnienia ycia Bohaterom, Wadcy postanowili trzyma Bro w bezporedniej bliskoci swoich Twierdz, a nie w Grach Rozpaczy pod opiek Smoka Wiecznoci. Kada Twierdza musi posiada (z powodw wizerunkowych) dokadnie jedn Bro i musi by z ni poczona jednym z bokw (nie rogiem!). Na polach, ktre nie stykaj si bokiem z adn Twierdz, nie moe sta adna Bro. Pola z Broni nie mog styka si ze sob adnym rogiem ani bokiem, pod grob odwrcenia polaryzacji. Liczby przy krawdziach okrelaj liczb pl z Broni w danym wierszu lub kolumnie. Zrb przyjemno Wszechwadcom Wszelkiego Za, zaplanuj im osiedle.

Budowa Hogwartu
Podczas budowy zamku Zaoyciele Hogwartu podzielili si obowizkami. Kady z nich zaprojektowa jedn cz (lochy, parter, pitra lub wiee) oraz zaj si jednym z aspektw dziaania szkoy: ruchomymi schodami, wyposaeniem dormitoriw i klas, wyywieniem lub ochron zamku. Ustal, kto projektowa poszczeglne czci zamku i za co by odpowiedzialny. 1. Zaoyciel projektujcy wiee nie odpowiada za schody ani za wyposaenie. 2. Ani Gryffindor, ani Hufflepuff nie projektowali lochw. 3. Za wyposaenie nie odpowiada Slytherin. 4. Projektowaniem piter nie zajmowa si Slytherin, a projektujcy lochy nie odpowiada za ochron. 5. Troje spord czworga Zaoycieli to: osoba projektujca pitra, osoba odpowiedzialna za wyposaenie i Godryk Gryffindor. 6. Ravenclaw nie odpowiadaa za wyposaenie, a Gryffindor nie zajmowa si ochron.

5 5 0 5 0 5 0 3 3 2 3 2 1 3 2 4

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI Stj! Kto idzie?

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

Rozwi krzywk, wpisujc do niej odszyfrowane nazwy osobowe siedemnacie postaci z oglnie pojtej fantastyki. eby nie byo za atwo, s to postaci zarwno z fantasy, jak i science fiction, stworzone przez polskich i zagranicznych autorw, pochodz z ksiek, komiksw, gier, filmw i seriali. W dodatku cz z anagramw zawiera imi i nazwisko postaci, cz to nazwisko (lub imi) z przynalenym postaci tytuem lub rang, cz mieci w sobie nazw geograficzn, a cz oboje imion. Dla wygody i uatwienia (cho troch) moemy uzna, e spacje, mylniki oraz pozostae urozmaicenia pisowni s chwilowo zbyteczne. Haso to bardzo znany cytat pochodzcy z bardzo znanej serii filmw. Do dziea!

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

CAPJCIANRUEDL AOHLSNO MAAUKMNMIAM AROSITDYMZ JSNONWO ANUPORITP NDOEANVIKRKAUK ARDALYGZNFAS NRSTAKYTO AIRENMGLAIRSDOILT OREHKICHSZET TIAOEPAMNKN MIOEMDROAVDTLOLR ARGIRTIVZLIE UAECRWYBNE KHJCSKAERNSA DELVRITAOINR

10

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI Za grami, za lasami...

Na pocztku bya ba, a w bani tej pojawiy si wtki, postacie i motywy, bez ktrych wspczesna fantastyka byaby znacznie ubosza. Przeczytaj ponisze zdania i powiedz: skd my to znamy? 1. Drewniany robot wydostaje si spod wadzy swojego twrcy i przeywa wiele przykrych przygd, zanim zostanie prawidowo przeprogramowany i uczowieczony. 2. Robot Alojzy staje si bezporedni przyczyn zamknicia pewnej instytucji. 3. Miniaturowy czowiek przeywa dramatyczne przygody wrd owadw i drobnych zwierzt. 4. Stary doktor rozszyfrowuje mow zwierzt. 5. Niegrzeczny chopiec zostaje zminiaturyzowany i wdruje ze stadem dzikich gsi. 6. Pierwszy czowiek na Ksiycu. 7. Posta obudzona po stuletniej hibernacji. 8. Pozytywistyczna utopia o krasnoludkach. 9. Ogromne skalne wrota otwierane na haso. 10. Dystopia opisujca skutki rzdw zbyt modego krla.

Nocne ninjw zabawy

Gdyby kto si zastanawia, co prawdziwy ninja robi w wolnych chwilach, to z penym (cho faszywym) przekonaniem mog go zapewni, e rozwizuje sudoku. W przypadku tego diagramu cyfry z przedziau 19 musz pojawi si dokadnie jeden raz nie tylko w kadym wierszu i kolumnie, ale take w obu przektnych. 2 1 5 9 4 3 7 6 8 1 4 6 9 1 5 9 1 6 3 7 2 5 6 3 8 3 9

Doktor? Jaki doktor?

Jak wie gminna niesie, nigdy za duo Doktora Who. A skoro nigdy go za duo, to czemu by nie sprawdzi, ile si wie na jego temat? 1. Jak nazywaa si ojczysta planeta Doktora? 2. Kto bra udzia w Ostatniej Wielkiej Wojnie Czasu? 3. Dlaczego banany s cool? 4. Kim s whovianie? 5. Ktry z Doktorw nosi seler przypity do klapy marynarki? 6. Dlaczego Dziewity Doktor mwi z akcentem z pnocy? 7. Z jakiej planety pochodz Dalekowie? 8. Jak naley si zachowa na widok figury paczcego anioa? 9. Od kogo Dziesity Doktor dosta swj paszcz? 10. Co czy Doktora i Madame de Pompadour? 11. Po co Wadcy Czasu zegarek kieszonkowy? 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. Jak nazywa si statek Doktora? Kim jest Twarz z Boe? Co Doktor robi na pokadzie Titanica? Kto zaoy Instytut Torchwood? Jak Doktor pozna Donn Noble? Co jest najpikniejszym dwikiem we wszechwiecie? Czym jest papier parapsychiczny? Co si stao podczas bitwy o Canary Wharf? Dlaczego nie wystarczy zatrzyma Doktorowi akcji serca, eby si go pozby? Kim jest Mistrz? Po co Doktor nosi ze sob rubokrt soniczny? Kto stworzy muzyk do nowych serii Doctora Who? Kim byli Slitheenowie? Pytanie dodatkowe: Are you my mummy?

11

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI

Czas na Wypraw (w stylu RPG)!

ycie poszukiwacza przygd nie jest atwe. Ani lekkie, jeli wemiemy pod uwag, jak wiele przedmiotw moe przyda si na szlaku. Wykrel z diagramu ponisze nazwy podrniczego wyposaenia, a pozostae litery utworz wielk tajemnic, ktr legendarni bohaterowie wielu wiatw zdradzaj swoim nastpcom dopiero na ou mierci. Y T E B A N A M I O T L A K D A Z C R A T M Y B E L H C O R K B Y R L Z D S K O S C A Z U A U O K A K U B Z N B C T N T Z L N O T S C L M A I Y E B H A M I E C Z N U S D N T L I N C A L E E A I P A Z A S K C K E Y K P L E C A K I Y A Z R T S R B F J I K W A
balista, bety, bicz, bukak, butelka, buty, chleb, drabina, fiolka, garnek, hak, hubka, iga, juki, kajdany, kama, kilof, koc, ko, kosa, kotwiczka, krzesiwo, kufel, kusza, ladry, lak, lanca, lina, luneta, lupa, om, mapa, miecz, mot, mydo, nadziak, namiot, nici, oliwa, oseka, oszczep, piwo, plecak, proca, rapier, sakwa, sierp, siodo, strzay, sztylet, wieca, taran, tarcza, topr, tyczka, worek, wytrych, zbroja

N O P M Z B O A T U O O Z A K

Z M N S E U W P K Y H L C U A

B A L I S T A I A W I I K

R T P E I Y F E K R G W W K

O A R W I E R L O A T P E

J M S P O M E A O D O I S

A A O L R C F G A R N E K W O

A P K R E U A C E I W B O A

K A M A K A J D A N Y R D A L

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

Rozwizania zagadek (gdyby kto postanowi utwierdzi si w przekonaniu, e jest genialny, albo odczuwa potrzeb udowodnienia innym, e to on ma racj) znajdziecie na naszym blogu: http://pkn-umk.blogspot.com.
Zagadki opracowano na podstawie wielu rnych ksiek, czasopism, zbiorw krzywek oraz na podstawie wasnych dziwacznych pomysw, zatem przedstawienie penej bibliografii jest raczej niemoliwe. Warto jednak wymieni 500 zagadek z fantastyki i science fiction Piotra Kasprowskiego (Warszawa 1990) i serdecznie zachci do zmierzenia si z nimi w wolnej chwili. Uprzedzam - nie bdzie atwo!

12

KULTURA MIDZY REGAAMI

ALTERNATYWNE KOCE WIATA

MACIEJ PEECHATY
Co by nie byo, tematem konwentu jest koniec wiata, wic wypadaoby i ten temat poruszy. Ale moe w nieco inny sposb. Popkultura serwuje cay czas swym odbiorcom, za przeproszeniem, papk rzdu nieustajcych kataklizmw, wypalajcego Ziemi Soca, olbrzymiej komety dziwnym trafem celujcej w planet czy te wrogo nastawionych kosmitw1 (ju pomijajc fakt, e praktycznie wszystko si dzieje w USA). A co by byo, gdyby koniec wiata wygldaby inaczej, nie a tak intensywnie odczuwalny przez tumy, rozrywajcy skorup ziemsk Generalnie dobrym punktem wyjcia do tego tematu bdzie powiedzenie: nigdy nie jest tak le, aby nie mogo by gorzej. Spdzajc czas na czytaniu ksiek i ogldaniu filmw, dochodz do wniosku, e koniec wiata bdzie (a moe nawet, niestety, powinien by) kocem cywilizacji (tudzie kultury), a niekoniecznie planety. Na zasadzie: umar krl, niech yje krl (Tommen2)! Zapewne kady widzia Equilibrium z Christianem Baleem, gdzie wszelki dorobek kulturalny czowieka jest niszczony, poczwszy od najbahszych ksiek, skoczywszy na najwybitniejszych dzieach sztuki. wiat przedstawiony jest odarty z sacrum, jakim jest kultura. No i umiera Sean Bean, ale to chyba nic nowego. Taka nieco Bradburyowska wizja rodowiska, w ktrym za nic ma si pikno duchowe, ba!, wrcz naley z nim walczy, bo pozwala ludziom si oderwa od rzeczywistoci kierowanej przez Wielkiego Brata. Skoro Ray Bradbury zosta ju wspomniany, wypadaoby przytoczy jego 481 Fahrenheita (absolutny must read). Sytuacja podobna do wyej wspomnianego filmu, aczkolwiek nieco odmienna i bardziej chwytajca (zwaszcza dewiantw bibliofili) za serce bd te za poczucie, by do tego, pki yjemy, nie doszo. Przedmiotem caego problemu przedstawionego u Bradburyego s ksiki. A raczej ich brak i ewentualnie zwalczanie ich przez stra poarn (dosownie, miast gasi - wzniecali poary i podpalali wszelkie ksiki) oraz sytuacja gwnego bohatera, ktry jest w impasie pomidzy byciem straakiem a osob, ktra si przeamaa i zacza odkrywa pikno ksiek. Wizja takiego koca jest przeraajca. Tym bardziej to, e ludzie, by mc y i przekazywa dalej pikno literatury, stali si wyrzutkami spoeczestwa, chodzcymi bibliotekami

Il. Banned Books KiraRoux, strona autora: http://kiraroux.deviantart.com

1 2

Patrz: 2012, Armagedon, Dzie niepodlegoci, Przepowiednia (ten z Cageem) etc. Nie mogem si powstrzyma.

13

KULTURA MIDZY REGAAMI

przekazujcymi ustnie relikty kultury (nie, ksiki Kinga si nie licz3). Zgodnie z tym cigiem mylowym przychodzi mi na myl film, co prawda redni, ale zasugujcy na wzmiank Book of Eli, czy te inaczej Ksiga ocalenia (tak, wszyscy kochaj polskie przekady). W czym rzecz? Ot, przedstawiony wiat ju jest po kocu, aczkolwiek relikty naszej cywilizacji wci s w obiegu, w tym i ksiki. Nie oszukujc si, zawsze musi by ten zy pan, ktry poszukuje czego, by mie jeszcze wicej ni ma. W tym przypadku chodzi o ksik, ktra jest zdolna sterowa innymi ludmi, niosc przy tym nakazy moralne. Tak, chodzi o Bibli. Film nie jest zy dopty, dopki nie widzi si jego, za przeproszeniem, amerykaskoci. Zgoa innym, bardziej zasmucajcym przykadem, jest ju wizja, ktrej bliej do postapo ni pierwszym dwm przykadom. Ksika Cormaca McCarthy ego Droga. Podkrelam bliej - nie, nie ma broni laserowej jak w Falloucie czy te wszelkiej maci dziwnych konfliktw na Uralu4. Dawno nie czytaem rwnie przygnbiajcej ksiki (jeli nie liczy szlochu, e Patrole ukjanienki si ju skoczyy). Tak, aby uzmysowi, o co chodzi, postaram si to uj w kilku sowach: bardziej ni o stricte postapo, chodzi o stadium ludzkiej natury w sytuacji kryzysowej, w panicznym lku przed czyhajcym wszdzie niebezpieczestwem czy to ze strony natury, czy te innych ludzi. Dla opornych jest wersja skrcona, czyli filmowa, pod tym samym tytuem5. Tyle, e ekranizacja ekranizacj, a ywe sowo zawsze lepiej pobudza wyobrani. Przechodzc do innego gatunku, mianowicie kina grozy, przypomniaem sobie dwa filmy, poniekd zwizane z kocem wiata. I czym zgoa odmiennym, mianowicie Wielkimi Przedwiecznymi. Moe nie do koca wprost z nimi, aczkolwiek na3 4

wizuj do twrczoci Lovecrafta. Pierwszym z nich jest tegoroczne Cabin in the Woods. By moe caa otoczka filmu wydaje si do naiwna i ocierajca si o kino slasherowe, jednak zakoczenie rozbawio mnie niesamowicie. I tak, to by (hipotetycznie) koniec wiata, bo ofiara dla Przedwiecznych... Kto widzia, ten wie. Generalnie film z przymrueniem oka mona obejrze, pozycj obowizkow bym go nie nazwa. Natomiast drugi ju prdzej Project: Monster a.k.a. Cloverfield. Trzeba przede wszystkim zwrci uwag, e film jest zrealizowany na zasadzie foot footage, co nadaje mu dosy osobliwy klimat. Druga spraw jest dosy mocno pooony nacisk na tendencj znan od lat 50. - mianowicie monster movie. Bohaterowie, konkretniej: ludzie, s postaciami drugoplanowymi. Na pierwszy plan wysuwa si potwr niszczcy Manhattan. Skojarzenia z Godzill same si nasuwaj, przypomina si te Cthulhu. Zbyt oczywiste jest to, e przebudzony dziwny, ogromny potwr wychodzcy z oceanu i niszczcy wszystko na drodze nie ma nic wsplnego z Lovecraftem. W moim odczuciu film ten zasuguje na miejsce na rwni z Blair Witch Project. Pod wzgldem kamery i nastroju. Jego zalet jest te to, e nie jest tak usypiajcy jak Paranormal Activity (ktrekolwiek). W sumie wizja nadejcia Wielkich Przedwiecznych wydaje si by t najbardziej optymistyczn. Nie wierz w to, by Nicolas Cage da rad uratowa ludzko przed zagad6, aczkolwiek Joe Pesci to inna sprawa7. To by byo na tyle, liczc na to, e najczarniejszy scenariusz z dziecistwa zagada Galw z pewnej maej galickiej wioski nas nie czeka. Pozostaje si cieszy, e yjemy w ciekawych czasach i puci sobie na sam koniec Nicka Cavea & The Bad Seeds Death is not the end.

Pozdrowienia dla J. wieka. R. Szmidt, Apokalipsa wedug pana Jana. 5 The Road, 2009 r., re. J. Hillcoat. 6 Patrz: jakikolwiek film z N. Cageem sprzed ostatnich circa 15 lat. 7 Patrz: skecz Georgea Carlina o religii.

14

KULTURA MIDZY REGAAMI

HOMO BIMBROWNIKUS
DR PATRYK TOMASZEWSKI
Jak uchroni si od kryzysu bankowego, w jaki sposb pozosta antysystemowcem w czasach Polski Ludowej, a moe nawet antykonsumpcjonist w dobie globalizacji? Najlepiej zakopa pienidze w ogrodzie w soiku. Wiksz szans na oparcie si inflacji maj zakopane zote carskie imperiay. Jak oprze si systemowi? Chodzi w waciakach i gumofilcach, pali papierosy bez filtra i pdzi bimber tak recept na ycie przyj bohater ksiek Andrzeja Pilipiuka Jakub Wdrowycz. Pilipiuk zasyn jako pisarz troch banaln, zapewne troszk dziecin, ale za to przemiewcz i wolnociow, seri przygd wspomnianego domorosego pogromcy wampirw Jakuba Wdrowycza. Czy taka fantastyka moe by czytana przez powanych ludzi, czy przystoi czyta inn literatur ni fantastyka naukowa Stanisawa Lema czy te Jacka Dukaja. Warto oderwa si czasami od fantastyki przez due F i poczyta ksiki Pilipiuka, ktre nie zostaj moe na dugo w pamici, s jednak przyjemn, troch infantyln lektura. Oczywicie wspominam tu o serii o egzorcycie Wdrowyczu, poniewa Pilipiuk napisa kilka powaniejszych ksiek, choby zahaczajc o histori alternatywn Operacj dzie wskrzeszenia czy te wybr opowiada 2596 krokw. Mnie jednak nadal urzeka Wdrowycz, ktry przyjani si z Ukraicem Semenem, do domu ktrego, wchodzc, naley przywdzia rosyjski mundur sprzed Rewolucji Padziernikowej. Wdrowycz ma specyficznego przyjaciela, poniewa otacza go niezbyt pochlebna opinia: Czowiek ten cieszy si wyjtkowo ponur saw. Mieszkacy wyzywali go od ukraiskich wi, ydowskich pociotkw, mordercw i podpalaczy. Waciwie to nawet nie mia wielu wrogw. Wikszo tych, ktrzy mu kiedykolwiek brudzili, leaa

Il. Andrzej aski

w rozmaitych punktach okolicy, wchajc kwiatki od spodu. Ci, ktrzy pozostali przy yciu, ograniczali si do napaci sownych. Milicja miaa jednoznacznie negatywn opini. Uwaano go za bimbrownika, kusownika i hien cmentarn. O ile dwa pierwsze zarzuty byy suszne, o tyle ostatni bra si z nieuwiadomienia organw cigania. Przygody Jakuba Wdrowycza, jeli kto lubi literatur ze specyficznym poczuciem humoru, nutk absurdu, czyta si jednym tchem. Nie pozostaje mi nic innego jak yczy miej lektury.

Autor jest Penomocnikiem Rektora ds. Aktywizacji ycia Naukowego i Kulturalnego Studentw

15

ROZMOWY MIDZY REGAAMI

WYWIAD Z ANET JADOWSK

Z
AUTORK KSIKACH , MAGICZNYCH IMIONACH , NIETYPOWENCJI

Z ODZIEJA

DUSZ O

T ORUNIU ,

WYCH ZAINTERESOWANIACH I AMANIU KON-

A NNA

- OT TAK , U RBANEK

DLA ZABAWY

ROZMAWIAA

Piszesz o magicznym Toruniu, twierdzisz, e jak prawdziwa torunianka jednoczenie kochasz to miasto i go nienawidzisz. Znajdujesz w nim co magicznego po tej stronie Bramy? Toru jest miastem z ogromnym potencjaem do budzenia zachwytu i do zgrzytania zbami. Jest pikny, ale gdy szukasz pracy, uroda starwki jako ci nie cieszy. Ale staram si widzie magi mojego miasta. Mieszkaam latami na Bydgoskim Przedmieciu, teraz mieszkam na Rudaku i uwaam, e obie dzielnice maj w sobie bardzo silny pierwiastek magiczny. S cudownie swojskie i maj wasny, odrbny charakter i klimat. S niedzisiejsze, spokojne, zielone, bez wielkomiejskiego pdu na ulicach. Stworzya zabawn, kryminalno-romansow histori o wiedmie, diable i aniele. W dodatku, na przekr wszystkiemu, kazaa si tym dwm ostatnim zaprzyjani. Bawi Ci amanie konwencji, schematw i tradycji? Konwencje, schematy czy tradycje istniej midzy innymi po to, by je nadwyra, opukiwa nieufnie, sprawdza ich elastyczno czy stref zgniotu. wietnie si bawi i nie zamierzam przesta. Dora Wilk jest inteligentna, silna, utalentowana i przeliczna, w dodatku szaleje za ni dwch nieziemskich przystojniakw. Nie boisz si, e kto posdzi Ci o tworzenie kolejnej Mary Sue, bohaterki idealnej? Dora z ca pewnoci nie jest idealna. Mwisz, e jest inteligentna, ok, jest bystra, ale jest popdliwa,

emocjonalna i jak wpadnie w zo, zapomina o uywaniu mzgu. A wpada w zo do czsto. Silna? Nie wiem, czy mwisz o sile fizycznej, jeli tak nieco wykracza poza norm, ale opaca to treningami na siowni i bardzo aktywnym trybem ycia, a emocjonalnie zdecydowanie nie odbiega si od przecitnej kobiety. Utalentowana jasne, na tle ludzi, ale na tle magicznych, z ktrymi ma kontakt, zwykle jest raczej szczawikiem, kundlem magicznym bez wielkich umiejtnoci. A czy liczna? Kwestia gustu. Do atrakcyjna, zgrabna, ale uroda to rzecz cakowicie wzgldna. Dla jednego wzorem pikna bdzie moda Kate Winslet i wtedy Dora moe mu przypa do gustu, ale jeli gustuje w urodzie Moniki Bellucci czy Kate Moss, moe by zawiedziony. Przystojniacy szalej, ale Dora chyba nigdy nie pozbdzie si wt-

16

ROZMOWY MIDZY REGAAMI

pliwoci, czy w caej zabawie najbardziej im nie odpowiada nieuchwytno krliczka. Bo jakby si go zapao, nie bardzo wiadomo, co z nim zrobi. Z tym zreszt bohaterowie bd si wczeniej czy pniej musieli zmierzy. Ile z Ciebie w Dorze, ile z Dory w Tobie? Twj internetowy nick jest jednoczenie jej magicznym imieniem, z pewnoci nie jest to przypadkowa zbieno. Z tym nickiem i imieniem magicznym Dory wie si pewna historia. Kiedy, przeszukujc ksig imion hebrajskich (co robi regularnie, w rnych jzykach, szukajc ciekawych imion, ktre maj jakie znaczenie), natrafiam na imi Jada, oznaczao roztropno, rozwag, rozsdek. Bardzo mnie to ubawio, bo jako to nie przystawao do mnie, cho ze wzgldu na nazwisko taka ksywka gdzie tam za mn wdrowaa. Uznaam to za przewrotno godn uwiecznienia. Wic Dora dostaa swoje magiczne imi nie tyle jako nawizanie do mnie, ale jako yczenie wyraone przez Jemio oby miaa wicej rozsdku, bo jego brak moe ci zgubi. Ile we mnie Dory, a ile w Dorze mnie? Trudno powiedzie. Ma wikszo moich wad i kilka moich zalet, ale nie jest moim odbiciem. Zreszt, bohaterka nastpnej serii bdzie bardzo inna od Dory, a takie pytania te pewnie bd paday. Moi bohaterowie s tworami samodzielnymi i ewoluuj po swojemu, w ogniu wydarze, w ktre ich pakuj z nieco sadystyczn radoci. Zodziej dusz zbiera wietne recenzje, a grono fanw Twojej twrczoci ronie. Jak si z tym czujesz? Spodziewaa si takiego odbioru? Czuj si z tym rewelacyjnie i daje mi to energi do dalszej pracy. Zupenie inaczej pisze si ksik, gdy ma si wiadomo, e kto na ni czeka. Nie spodziewaam si takiego pozytywnego odbioru. To znaczy, bez przesadnej skromnoci powiem, e wierzyam w swoj ksik, ale uwaaam, e dopiero przy drugim czy trzecim tomie czytelnicy si

przywi do serii i bohaterw. Nie spodziewaam si, e nie minie p roku od wyjcia Zodzieja, a pojawi si fanpejd, stronka, ja bd spotyka si z wyrazami szczerego entuzjazmu i sympatii, a mj wydawca przeyje szturm fanw, domagajcych si nastpnych tomw. To niesamowicie mie i bardzo dla mnie wane. Bo nawet jeli pisz, bo musz, to cudownie, e mam dla kogo. Co dalej? Pracujesz ju przecie nad szstym, ostatnim tomem przygd wiedmypolicjantki. Moemy liczy na kolejn urban fantasy? Zdecydowanie tak. Ten gatunek na obecn chwil jest mi najbliszy, najlepiej odpowiada mojej wyobrani, temperamentowi, wraliwoci. Wydaje mi si najbardziej elastyczny, pojemny i najmniej ograniczajcy pod wzgldem formalnym. A e zawsze mam w gowie plany co najmniej 2-3 ksiek do przodu, a heksalogia dobiega koca, mog zdradzi, e bdzie kolejna, mniejsza seria o Nikicie i potencjalnie dwie ksiki osadzone w uniwersum Thornu/Trjprzymierza. Liczba Twoich pomysw wydaje si nieograniczona: na Twojej stronie mona poczyta dodatkowe opowiadania, ktrych akcja dzieje si w stworzonym przez Ciebie uniwersum. Skd bierze si u Ciebie tyle pomysw, e powieciowy szecioksig nie jest w stanie ich pomieci? Kady bohater skd przychodzi, niesie za sob swoj histori, ale nie zawsze mam moliwo wplecenia ich w powie. Akcja ma swoje prawa i liczba pobocznych wtkw, ktre uchodz na sucho, bez spuszczania powietrza z gwnego balonika, jest ograniczona. Na przykad w Zodzieju Katia jest tylko imieniem, niewiele o niej si dowiadujemy, a przecie bez wtpienia jest wana dla Dory, do, by ta ryzykowaa dla niej ycie. Std ju dwa opowiadania pokazujce ich losy przed Zodziejem. Czasami mam ochot napisa opowiadanko, bdce przed-

17

ROZMOWY MIDZY REGAAMI

stawieniem bohaterw, ktrzy przez kolejne tomy przemykaj gdzie na drugim planie. Czasem, jak z Witkacym, mam niedosyt scen z nim i kombinuj, jak by da mu nieco czasu scenicznego. A pomysy przychodz same. Na razie nie uskaram si na ich niedobr, przeciwnie, spa nie daj po nocy. Porozmawiajmy o ksikach. Zrobia doktorat z literatury, pracowaa przez jaki czas w bibliotece. Co ci tak cignie w bibliologiczne rejony? I dlaczego w stron fantastyki? Jestem genetycznie skaona. Ju w yciu podowym byam wystawiona na mordercze promienie bibliotecznego gamma. Moja mama w kocowych miesicach ciy robia dyplom bibliotekarski. A potem dziecistwo spdzone w bibliotece, dosownie. Moja babcia oddaa cz swojego domu na wiejsk bibliotek, wic waciwie w niej mieszkaam. Zakradaam si tam po godzinach, bawiam w obkadanie ksiek, zdarzao mi si zasypia nad lektur na pododze midzy regaami. Sama rozumiesz, to nie mogo pozosta bez wpywu na mody organizm. Promieniowanie, inhalacje, dugo ekspozycji. Byam bez szans. A na pocztku studiw dostaam propozycj najpierw wolontariatu, a pniej pracy w Archiwum Emigracji w BUMK. Uznaam to za cz trzypokoleniowej tradycji. Pniej si wyamaam, bo chyba mam nieco bardziej ywioowy temperament od moich zrwnowaonych i roztropnych przodki. A dlaczego fantastyka? Bo nic nie sprawia mi tyle radoci. To bujny pokarm dla wyobrani i po prostu cz mnie. Plotka gosi, e bibliotekarki czasami patrz na Ciebie nieufnie, bo czytujesz ksiki, ktre rzucaj cie podejrzenia na Twoj osob. Miaaby ochot wyjani, dlaczego sigasz po teksty egzorcyzmw, encyklopedie demonw i poradniki dla wspczesnych czarownic? Zdarzao si, oj, zdarzao. A ja do niedawna rumieniam si i musiaam si powstrzywyma, by nie zacz si mtnie tumaczy, e pozostaj teoretykiem, nie praktykiem. Zazwyczaj. Sigam po rda, bo s

wspaniaym rdem inspiracji. Poza tym, dziki nim mog napisa bardziej wiarygodny i zakorzeniony w kulturze tekst. Jasne, jestem fantast, wic mogabym sobie wszystko wymyli, ale cz frajdy polega na mieszaniu tego, co znane, z czym nowym, a zacieraj si granice. Poza tym okultyzm, magia, wierzenia ludowe, mitologie czy demonologia zwyczajnie mnie fascynuj i mam duy gd wiedzy dotyczcy tych spraw. Mam wic nadziej, e panie w bibliotece przymkn oko na moje upodobania i wyjd z zaoenia, e jestem niegronym ekscentrykiem, ktremu mona powierzy cenne ksigi. Skd czerpiesz inspiracj? Co robisz, kiedy opr ducha i klawiatury nie pozwala Ci przela myli na papier tak, jakby sobie tego yczya? Przeczekuj kryzys. Nigdy nie trwa duej ni miesic. Czasem zaczynam pisa co cakiem na boku, lunego, odprajcego i zabawnego (co potem moe wyldowa w dziale Czytelnia na stronie Thornu). Czytam, co mi wpadnie w rce, albo ogldam seriale: Z Archiwum X, Supernatural, moje ulubione serie detektywistyczne i kryminalne czy Discovery ID. Pozwalam mzgowi na reset. Nic na si. Jak najduej chc utrzyma zabaw, jak mam z pisania. Bez niej byyby to tylko do mczce godziny spdzone przy komputerze, a std ju krok do pracy biurowej, ktra przysparza mnie o dreszcze przeraenia. Udao Ci si dokona tego, o czym marzy wielu modych ludzi wydaa pierwsz ksik, a kilka nastpnych czeka w kolejce u wydawcy. Jakie porady dla tych, ktrzy pisz tylko do szuflady? Pisanie trzeba kocha, nie poddawa si i prze do przodu mimo potkni, niepowodze czy zwtpienia. A jeli s inne rzeczy, ktre lubicie robi bardziej ni pisanie nie wahajcie si i rbcie je, a z pisaniem dajcie sobie spokj. ycie jest krtkie, wic warto znale co, co naprawd sprawia wam przyjemno i si tego trzyma. Dzikuj za rozmow.

18

KULTURA MIDZY REGAAMI

COPERNICON 2012
SPONSORZY

WSPORGANIZATORZY

PARTNERZY

Koo Astronomiczne przy Zespole Szk Technicznych w Grudzidzu

19

KULTURA MIDZY REGAAMI

COPERNICON 2012
PATRONI
Patronat Honorowy Penomocnika Rektora ds. Aktywizacji ycia Naukowego i Kulturalnego Studentw

http://www.manga-lib.pl

20