Pianki Poliuretanowe

P. Parzuchowski, A. Szymaska

Poliuretany s grup polimerw o wszechstronnych waciwociach i najszerszym
wachlarzu zastosowa przemysowych. Podstawowym surowcem do syntezy poliuretanw s
izocyjaniany, otrzymane po raz pierwszy w 1849 r przez Wurtza. Reakcje izocyjanianw ze
zwizkami zawierajcymi aktywne atomy wodoru (zwaszcza oligomerami) prowadzce do
syntezy polimerw, wykorzysta w 1937r Bayer, ktry ze wsppracownikami stworzy
podstawy chemii i technologii poliuretanw. Pierwsze poliuretanowe tworzywa piankowe
otrzyma Bayer w 1947r. Poliuretany s stosowane prawie we wszystkich dziedzinach ycia i
gospodarki. Oglnie przyjta nazwa poliuretany jest w rzeczywistoci skrtem mylowym i
moe by mylca, gdy nie s to polimery powstae przez polimeryzacj monomerw
uretanowych. Zalenie od skadu surowcw i warunkw reakcji w skad polimeru mog
wchodzi grupy eterowe, estrowe, uretanowe, mocznikowe, allofanianowe i inne.
Poliuretany s to liniowe lub usieciowane polimery zawierajce w acuchu gwnym
grupy uretanowe o nastpujcej strukturze:

Poliuretany wytwarza si i stosuje zarwno jako termoplasty jak i tworzywa reaktywne
poliaddycyjne i polikondensacyjne chemo- i termoutwardzalne. Przetwarzane s zarwno
klasycznymi metodami jak i energooszczdn metod wtrysku reaktywnego.
Poliuretany otrzymuje si przez poliaddycj di- lub triizocyjanianw ze zwizkami
zawierajcymi wolne grupy wodorotlenowe typu polioli (poliestry lub polietery).


NH C O
O
Izocyjaniany

Przemysowe metody otrzymywania izocyjanianw
Najbardziej rozpowszechniona metoda fosgenowania pierwszorzdowych
aromatycznych lub alifatycznych amin oparta jest na nastpujcym mechanizmie:

Cl Cl C
O
+ R NH
2
R N
H
H
C
O
Cl
Cl
R N
C
Cl
Cl
OH
H
-HCl
H Cl
C
N R O
C
N R
O
-HCl

Ze wzgldu na wielk toksyczno fosgenu, metoda ta jest zastpowana nowymi,
bardziej ekonomicznymi i bezpiecznymi metodami:
Nale do nich syntezy oparte na:
1) addycji kwasu izocyjanowego do alkenu
2) karbonylowaniu nitrozwizkw
3) dehydrogenacji N-alkilenoformamidw
4) reakcji amin z cyklicznymi wglanami
UWAGA
Podczas pracy z izocyjanianami naley zachowa wszelkie rodki ostronoci, gdy
substancje te s toksyczne i wi si ze zwizkami wchodzcymi w skad organizmw
ywych takimi jak woda, biako, kwasy itp. ajczciej do organizmu przedostaj si
drogami oddechowymi i dlatego najbardziej niebezpieczne s wieloizocyjaniany
maoczsteczkowe jak np. diizocyjanian tolilenu. Pary izocyjanianw s silnie toksyczne,
dziaaj dranico na skr, bony luzowe oczu i garda. Mog wywoywa alergi,
przejawiajc si kaszlem, dusznociami, astm lub egzem.
Prace z izocyjanianami naley prowadzi pod sprawnie dziaajcym wycigiem. W
razie rozlania, izocyjaniany usuwa si za pomoc wodnych roztworw amoniaku.
Do wiczenia dopuszczone zostan wycznie osoby posiadajce fartuch, okulary ochronne
i rkawiczki !!!

Charakterystyka grupy izocyjanianowej

Izocyjaniany organiczne nale do grupy najbardziej reaktywnych pocze.
Reaktywno ta wynika z faktu, e grupy izocyjanianowe zawieraj skumulowane wizania
podwjne -N=C=O.
Struktura elektronowa grupy izocyjanianowej wskazuje na moliwo tworzenia przez ni
rnych stanw rezonansowych, ktre przedstawia si za pomoc czterech nastpujcych
granicznych struktur mezomerycznych:

Std moliwo reakcji grupy izocyjanianowej z grupami bdcymi donorami i
akceptorami elektronw. Donory elektronw atakuj atom wgla grupy karbonylowej, akceptory
atakuj atom tlenu lub azotu. Prawdopodobny mechanizm reakcji mona przedstawi na
przykadzie reakcji izocyjanianu z alkoholem wedug schematu:

Na podstawie przedstawionych struktur rezonansowych grupy izocyjanianowej mona
zaproponowa dwa gwne typy reakcji izocyjanianw:
1) z rozerwaniem wizania podwjnego i polimeryzacj
2) z addycj protonu do atomu azotu i przyczania si reszty czsteczki do atomu wgla.
Oprcz reakcji z alkoholami grupy izocyjanianowe reaguj:
z aminami

oraz gdy R oznacza grup arylow
C
N R
O C
N R
O O
R N
C
C
N R
O
R N C O
H O R
R H
O C N R
O
R O H
O C N R
R N C O + R NH
2
R NH C
O
NH R'
mocznik podstawiony
z wod

z kwasem karboksylowym

Sieciowanie acuchw zachodzi przez reakcj wiza uretanowych z diizocyjanianami wg.
schematu;


Izocyjaniany stosowane do otrzymywania sztywnych pianek poliuretanowych

Sztywne pianki poliuretanowe otrzymuje si z diizocyjanianu toluilenu (TDI) lub
diizocyjanianu difenylometanu (MDI).
Diizocyjanian toluilenu otrzymuje si w postaci ciekej mieszaniny izomerw 2,4 i 2,6
diizocyjanianu toluilenu o procentowym skadzie zalenym od drogi ich otrzymywania.
Podstawow metod jego produkcji jest fosgenowanie mieszaniny toluilenodiamin.
Diizocyjanian 4,4-difenylometanu otrzymuje si w reakcji aniliny z formaldehydem, a nastpnie
przez fosgenowanie powstaego 4,4-diaminofenylometanu wedug schematu:
R N C O + R NH C
O
NH
mocznik
2 H
2
O R
R N C O +
R NH C
O
R' COOH
R'
amid kwasowy
NCOO
C O
NH
R
NH
C O
NCOO
NHCOO
R
NCO
NCO
NHCOO
+
+
NH
2
2
+ CH
2
O NH
2
NH
2
CH
2
COCl
2
CH
2
NCO OCN
Czysty MDI jest ciaem staym w temperaturze pokojowej (t.top. 37-40,4
o
C). W handlu
znajduje si rwnie MDI modyfikowany wizaniami karbodiimidowymi, cieky w temperaturze
pokojowej.
Rodzaj izocyjanianw wpywa na wasnoci pianki. Obecno piercieni aromatycznych
w strukturze izocyjanianw wpywa na usztywnienie pianek zwikszajc ich wytrzymao i
odporno mechaniczn.

Poliole

Podstawowymi surowcami w syntezie poliuretanw obok izocyjanianw s zwizki
polihydroksylowe zwane poliolami. Poliole stanowi okoo 2/3 skadu poliuretanw. S
substancjami o dugich elastycznych acuchach, o ciarze czsteczkowym od 500 do 9000
j.m.a. zakoczone co najmniej dwiema grupami hydroksylowymi. Zwizki te nadaj
poliuretanom elastyczno i mikko oraz odporno na niskie temperatury, s zwykle
najtaszymi skadnikami poliuretanw.
Ze wzgldu na budow chemiczn poliole mona podzieli na dwie grupy:
- polieterole
- poliestrole

Polieterole

Polieterole otrzymuje si przez dziaanie na zwizki zawierajce aktywny atom wodoru
(polialkohole, wieloaminy i inne) tlenkami alkilenowymi np. tlenkiem etylenu, propylenu,
epichlorowcohydrynami, tetrahydrofuranem lub mieszanin tych zwizkw. Jako zwizki z
czynnym atomem wodoru mog by stosowane: glikole, pentaerytryt, sorbit, sacharoza, fenole,
aminy i inne.
Polieterole stosowane w technologii to przewanie politlenki propylenu lub kopolimery tlenku
propylenu, i etylenu z glikolami lub poliolami.
Otrzymywanie polieteroli polega na reakcji addycji tlenku propylenu rzadziej tlenku etylenu lub
najczciej rwnoczenie obu tych zwizkw do glikoli, gliceryny, sacharozy, sorbitu i amin.
Proces taki mona przedstawi za pomoc nastpujcych reakcji;

Bardzo reaktywne samokatalizujce oligoeterole otrzymuje si polimeryzujc tlenek
propylenu z zastosowaniem amin. Jednym z takich polieteroli jest Rokopol T otrzymywany
przez polimeryzacj tlenku propylenu z zastosowaniem mieszaniny dwch amin: o-
toluilenodiaminy i trietanoloaminy.

Poliestrole

Poliestrole stanowi produkty poliestryfikacji wielofunkcyjnych, alifatycznych lub
aromatycznych kwasw dwukarboksylowych z nadmiarem wielowodorotlenowych alkoholi.
Budow tych zwizkw mona przedstawi oglnym wzorem:
OH
HO R
C
O
O
R C O
O
R
n

Skadnikami kwasowymi poliestroli s najczciej kwasy dikarboksylowe takie jak:
adypinowy, bursztynowy, ftalowy i maleinowy lub ich bezwodniki. Komponentami
R
OH
OH
OH
+
CH
3
CH CH
2
O
X
KOH
R O CH
CH
3
CH
2
O H
H O CH
2
CH
3
CH O
H O CH
2
CH
3
CH O
x
y
z
z
y
x
O CH
CH
3
CH
2
O H
O CH
CH
3
CH
2
O
O CH
2
CH
3
CH O R
KOH
CH
2
CH
2
O
CH
2
CH
2
O
O CH
2
CH
2
H
O CH
2
CH
2
H
k
l
m
zawierajcymi grupy wodorotlenowe s przewanie etano-, propano-, butano-, heksano- i
heptanodiole, pentano-, i heksanotriole, gliceryna, pentaerytryt, tlenki alkilenowe i
epichlorohydryna.
Poliestrole mona otrzyma jedn z nastpujcych metod:
1. W wyniku estryfikacji kwasw wielokarboksylowych alkoholami dwu- lub wielofunkcyjnymi
2. Na drodze przeestryfikowania estrw kwasw wielokarboksylowych za pomoc polioli
3. W wyniku polikondensacji kwasw wielokarboksylowych z glikolami
4. Na drodze polimeryzacji laktonw
5. W wyniku kopolimeryzacji tlenkw alkilenowych z bezwodnikami kwasw
dikarboksylowych

Katalizatory

Najwiksze zastosowanie przy produkcji poliuretanw znalazy katalizatory aminowe
gwnie aminy III-rz. np. trietyloamina, trietylenodwuamina, N-metylomorfolina. Katalizatory
powysze dodane w iloci 0,1-2% powoduj znaczne przyspieszenie reakcji z izocyjanianami.
Dziaanie katalizatorw aminowych polega na regulowaniu przebiegu reakcji spieniania i
sieciowania. Drug grup katalizatorw stanowi zwizki cyny, kobaltu, oowiu, miedzi np.
naftenian miedziowy, naftenian kobaltowy, kaprylan cynowy. Zwizki powysze katalizuj
reakcje polimeryzacji. Rwnoczenie operowanie obydwoma typami katalizatorw wpywa na
osignicie niezbdnej rwnowagi pomidzy szybkoci wzrostu polimeru a stopniem
spieniania.
Porwnanie aktywnoci katalitycznej niektrych zwizkw przyspieszajcych reakcj
izocyjanianw z alkoholami podano w tabeli II-7.
Tabela II-7. Aktywnoci niektrych katalizatorw w reakcji izocyjanianw z alkoholami

rodki spieniajce

rodkami spieniajcymi w poliuretanach jest woda lub niskowrzce, obojtne
rozpuszczalniki zwykle chlorowcopochodne. Woda reaguje z grupami izocyjanianowymi
wydzielajc CO
2
, za niskowrzce rozpuszczalniki odparowuj podczas egzotermicznej reakcji
powstawania poliuretanw tworzc pory. Rozpuszczalnikiem najczciej stosowanym do
spieniania poliuretanw jest monofluorotrichlorometan CFCl
3
(freon) ciecz o temperaturze
wrzenia 296,8K (23,8
o
C). Rozpuszcza si on dobrze w mieszaninie reakcyjnej monomerw
natomiast nie rozpuszcza si w poliuretanie. Podczas spieniania freon czciowo odparowuje a
czciowo jest zamykany w porach poliuretanu. Ze wzgldw ekonomicznych i ekologicznych
fluorochlorometany prbuje si zastpowa przez chlorek metylenu CH
2
Cl
2
o temperaturze
wrzenia 314 K (37
o
C) lub inne lotne zwizki nie zawierajce fluoru. W niniejszym wiczeniu
rol rodka spieniajcego bdzie peni dwutlenek wgla, wydzielajcy si w wyniku hydrolizy
ugrupowa izocyjanianowych.

Katalizator Stenie
[% mol]
Wzgldna szybko reakcji w
przeliczeniu na 1% mol
katalizatora
Bez kat.
Trietyloamina
Naftenian kobaltowy
Chlorek cynawy
Tetrabutylocyna
Chlorek cynowy
Octan tributylocyny
Trichlorobutylocyna
Dilaurynian dibutylocyny
-
1,0
0,93
0,70
1,01
0,30
0,10
0,20
0,0094
1
11
23
68
82
99
500
830
37000
Zastosowanie poliuretanw

Pianki

Podstawowym surowcem do produkcji pianek poliuretanowych s poliole, poliestry lub
polietery, zawierajce w czsteczce dwie lub wicej grup wodorotlenowych. Czsto stosowany
jest rwnie olej rycynowy i jego pochodne. Do produkcji pianek elastycznych stosuje si
mieszaniny polioli zawierajce wicej skadnikw dwufunkcyjnych, a do produkcji pianek
sztywnych stosuje si wiksze dodatki polioli trj- lub wicej funkcyjnych. Od charakteru i
funkcyjnoci poliolu zale przede wszystkim waciwoci pianki, takie jak wytrzymao i
odporno chemiczna.
Pianki poliuretanowe otrzymuje si metod prepolimerow lub jednoetapow. Metoda
prepolimerowa polega na prowadzeniu procesu w dwu etapach. W pierwszym poliol reaguje
wstpnie z umiarkowanym nadmiarem diizocyjanianu w stosunku do grup wodorotlenowych
poliolu. Izocyjanian przycza si do grup kocowych poliolu z utworzeniem produktu
zawierajcego wolne grupy izocyjanianowe. Powstay prepolimer w drugim etapie poddaje si
spienianiu mieszajc z wod i ewentualnymi aktywatorami. Woda reaguje z grup
izocyjanianow z wydzieleniem dwutlenku wgla, ktry jest czynnikiem spieniajcym oraz z
utworzeniem grupy aminowej, zdolnej do dalszej reakcji z grup izocyjanianow nastpnego
acucha. Powstaje wwczas wizanie mocznikowe.
Schemat zachodzcych reakcji:
R NCO OCN (n+1)
n HO OH R' +
OCN R NHCO O R' O CO NHR NCO
n

2 O C
O
NH R NCO + H
2
O
O C
O
NH R NH C
O
NH R NH C
O
O + CO
2

Metody prepolimerowe stosuje si wtedy kiedy wymagana jest wiksza lepko
pocztkowa polimeru.
W metodzie jednoetapowej miesza si wszystkie skadniki rwnoczenie i proces moe
by prowadzony sposobem periodycznym lub cigym.
Elastyczne pianki poliuretanowe maj zastosowanie w przemyle odzieowym, tapicerskim,
samochodowym i lotniczym, jak rwnie do sporzdzania filtrw powietrza, wykadzin,
uszczelnie, zabawek i opakowa.
Pianki sztywne wytwarza si podobnie jak elastyczne. Poliestry i polietery stosowane do ich
otrzymywania powinny zawiera wiksz liczb grup wodorotlenowych ni w przypadku pianek
elastycznych. Im pianka zawiera wicej tri- i tetrawodorotlenowych polioli, tym jej struktura jest
sztywniejsza i odznacza si wiksz wytrzymaoci.

Kauczuki

Elastomery poliuretanowe s stosowane przede wszystkim w przemyle gumowym,
zastpujc w wielu przypadkach kauczuki dienowe.
Elastomery poliuretanowe otrzymuje si podobnie jak inne poliuretany przez reakcj addycji
diizocyjanianw z wielkoczsteczkowymi alkoholami lub innymi zwizkami zawierajcymi
czynne atomy wodoru. Otrzymywanie elastomerw poliuretanowych prowadzi si tak, aby
zapewni uzyskanie odpowiednio dugich i usieciowanych acuchw. Surowcami s
oligomeryczne poliestry lub polietery zakoczone grupami wodorotlenowymi oraz
diizocyjaniany. Obecno piercieni aromatycznych, a take zwikszenie liczby wiza
uretanowych w czsteczce poliuretanu wpywa na usztywnienie jej acucha, a wic zwikszenie
wytrzymaoci przy rwnoczesnym zmniejszeniu elastycznoci, natomiast obecno wizania
eterowego oraz rozgazienie acucha zwikszaj elastyczno poliuretanu, a zmniejszaj jego
wytrzymao.
Produkcja elastomerw poliuretanowych skada si z trzech nastpujcych etapw:
- otrzymywania prepolimeru,
- przeduenia acucha prepolimeru,
- sieciowania.

Lakiery

Poliuretany znalazy szerokie zastosowanie jako doskonae powoki antykorozyjne
ochronne do metali, drewna, jako powoki wodoszczelne do betonu, jako powoki elastyczne do
skry, gumy i innych tworzyw oraz jako powoki uszczelniajce tkaniny i papier.
W zalenoci od sposobu sieciowania rozrnia si dwie zasadnicze metody nakadania powok:
1) dwuskadnikow, ktra polega na mieszaniu dwu komponentw reagujcych ze sob,
przechowywanych osobno i czonych bezporednio przed stosowaniem;
2) jednoskadnikow, polegajc na stosowaniu kompozycji, ktra wytwarza powok,
polimeryzujc pod wpywem pary wodnej lub tlenu z powietrza.
Wad dotychczas stosowanych powok poliuretanowych wywodzcych si z izocyjanianw
aromatycznych byo ich knicie w czasie uytkowania. W ostatnich latach wady te
wyeliminowano przez zastosowanie alifatycznych di- lub triizocyjanianw. Przykadem takiego
zwizku jest heksametylenodiizocyjanian.

Kleje

Kleje poliuretanowe mona podzieli oglnie na trzy grupy
- poliizocyjanianowe, zawierajce triizocyjaniany, ktre reaguj z wod zawart w powietrzu lub
z aktywnym ugrupowaniem,
- prepolimerowe jednokomponentowe, do ktrych otrzymywania stosowane s polietery,
poliestry, olej rycynowy, glikole i diaminy,
- prepolimerowe dwuskadnikowe zoone z dwch podstawowych skadnikw: polioli i
diizocyjanianw, ktre w chwili zmieszania reaguj ze sob z rwnoczesnym usieciowaniem
spoiny klejowej.
Kleje poliuretanowe maj zastosowanie do czenia metali z metalami i tworzywami sztucznymi,
do sklejania gumy z wkninami, tkaninami i metalami, do klejenia drewna, porcelany, skry
oraz do przyklejania pianki poliuretanowej do tkanin, betonu i metali.

Wkna

Obecnie produkuje si dwie grupy wkien poliuretanowych rnicych si budow
strukturaln i waciwociami fizykomechanicznymi: wkna o krystalicznej budowie liniowej i
wysokoelastyczne wkna segmentowe typu Spandex.
Wysokokrystaliczne, wknotwrcze poliuretany liniowe maj budow zblion do poliamidw.
Zawieraj w makroczsteczce ugrupowania uretanowe -NH-CO-O- atwo tworzce wizania
wodorowe, wskutek czego midzy acuchami polimeru wystpuj due siy wzajemnego
oddziaywania. W odrnieniu od poliamidw zawierajcych grup amidow -NH-CO- w
acuchu poliuretanw znajduje si jeszcze jeden atom tlenu. Obecno tlenu wpywa na
zwikszenie gitkoci makroczsteczki i jej ruchliwoci, zwiksza skonnoci do krystalizacji,
obnia temperatur miknienia polimeru i zmniejsza chonno wilgoci.
Wkna wykonane z krystalicznych poliuretanw liniowych charakteryzuj si du sztywnoci
i uytkowane s w postaci yki do wyrobu szczotek, a w postaci przdzy jako materia
izolacyjny.

Syntetyczna skra

Jednym z waniejszych zastosowa poliuretanw jest produkcja mikroporowatej skry
syntetycznej. Pierwsz technologi wytwarzania tego typu skry opracowaa firma Du Pont
(USA) w latach szedziesitych. Nowy materia o nazwie handlowej Corfam ma adny wygld
zewntrzny, bardzo dobr przepuszczalno powietrza i pary wodnej, podobn do naturalnej
skry struktur wknisto-porowat, bardzo dobr elastyczno, nieprzemakalno, doskonae
waciwoci mechaniczne i odporno na wielokrotne zginanie.
Proces otrzymywania mikroporowatej skry syntetycznej polega na impregnacji roztworem
elastomeru poliuretanowego wkniny z cienkich wkien poliestrowych, poliamidowych lub
innych. Otrzymany impregnat zanurza si w wodnej kpieli koagulacyjnej, w ktrej nastpuje
wymywanie rozpuszczalnika oraz wytrcanie poliuretanu na wknie. Rozpuszczalnikiem jest
najczciej dimetyloformamid, ktry dyfundujc stopniowo spomidzy wkniny i warstwy
strconego polimeru tworzy struktur otwartych mikroporw w zaimpregnowanej wkninie.
Surowy produkt, dokadnie odmyty od resztek rozpuszczalnika, suszy si i przecina na warstwy
gruboci 0,8 - 1,2 mm, ktre s podoem skry syntetycznej. Podoe to pokrywa si
jednomilimetrow warstw roztworu poliuretanu, a nastpnie wprowadza si do kpieli
koagulacyjno-myjcej, w ktrej nastpuje wymycie dimetyloformamidu i utworzenie
mikroporowatej powoki poliuretanowej. Otrzyman surow skr syntetyczn suszy si, a
nastpnie poddaje si j jeszcze operacjom barwienia i wykaczania w sposb podobny do
wykaczania skr naturalnych.

Wykonanie wiczenia


Otrzymywanie sztywnych pianek poliuretanowych
Naley wykona dwie pianki rnice si zawartoci wody oraz porwna ich ciar waciwy.
Iloci reagentw naley obliczy na 50 g mieszaniny polioli.

Odczynniki:
Skadnik pianki Czci wagowe
Daltolac R200; liczba hydroksylowa 380 mgKOH/g 70
Daltolac R251; liczba hydroksylowa 250 mgKOH/g 30
TCPP (antypiren) 15
Struksilon 8002 (stabilizator piany) 1,5
DMCHA (katalizator) 1
Woda 4 i 6
Suprasec 5005 (polimeryczny MDI) wg oblicze

Przygotowanie mieszaniny polioli.
Do naczynia o odpowiedniej objtoci odwaa si:
a) Daltolac R200 70 cz.w.
b) Daltolac R251 30 cz.w.
c)Woda 3-6 cz.w.
Otrzyman mieszanin ogrzewa si w suszarce, w temperaturze 60
o
C przez 30 minut, a
nastpnie miesza za pomoc mieszada przez 10 minut. Po ochodzeniu do temperatury
pokojowej, dodaje si do niej kolejne skadniki:
c) TCPP 15 cz.w.
d) Struksilon 8002 g) Freon 11 1,5 cz.w.

Cao ponownie miesza si i nastpnie oblicza redni liczb hydroksylow (LOH
r
) dla
otrzymanej przedmieszki poliolowej wg. wzoru:
LOH
r
= LOH
1
* b
1
/100 + LH
2
* b
2
/100 .....
LOH - liczba hydroksylowa poliolu
b - zawarto poszczeglnych polioli w % wagowych
Nastpnie wyznacza si ilo potrzebnego izocyjanianu (x) wedug wzoru:
x = _
a L0Bi
S6,1 1uuu
+

w
]
z

gdzie: a = ilo skadnika a (przedmieszka poliolowa) [g]
LOH
r
= rednia ilo grup OH w przedmieszce [mg KOH/100 g]
y = ilo wody [g]
R
w
- rwnowanik wagowy wody
R
iz
- rwnowanik wagowy izocyjanianu
R
w
= 9
R
iz

Suprasec5005
= 135
Wyliczona ilo izocyjanianu okrela stechiometryczn ilo potrzebn do otrzymania pianki
poliuretanowej. W praktyce stosuje si nadmiar izocyjanianu okrelany indeksem
izocyjanianowym, ktry dla pianki sztywnej wynosi 1,05-1,7. Dlatego wyznaczon ilo
izocyjanianu naley pomonoy przez odpowiedni wspczynnik. Dla badanego ukadu
naley przyj warto indeksu izocyjanianowego rwn 1,1.

Spienianie pianki przeprowadza si metod jednoetapow. Do odwaonej przedmieszki
poliolowej z wod i katalizatorem dodaje si obliczon ilo izocyjanianu, miesza si
mieszadem szybkoobrotowym przez 3 sekundy i szybko przelewa do przygotowanej formy. W
trakcie spieniania sztywnej pianki poliuretanowej naley zmierzy czas kolejnych etapw
procesu: Czas startu - zaczyna si z chwil zmieszania skadnikw przedmieszki poliolowej z
izocyjanianem, a koczy gdy mieszanina zaczyna powiksza swoj objto. Czas elowania-
jest to czas powikszania przez mieszanin objtoci do momentu wycigania zelowanych
wkienek z pianki. Czas suchego lica - jest to czas mierzony do momentu, gdy powierzchnia
pianki nie klei sie przy dotkniciu.

Otrzymywanie pelastycznej pianki poliuretanowej

Skadnik pianki Czci wagowe
petol 48; liczba hydroksylowa 48 mgKOH/g 20
G1000; liczba hydroksylowa 160 mgKOH/g 80
TCPP (antypiren) 20
Struksilon 8002 (stabilizator piany) 1,8
DMCHA (katalizator) 1,5
Woda 13
Suprasec 5005 (polimeryczny MDI) 110

Piank naley przygotowa analogicznie do przepisu podanego dla pianki sztywnej stosujc 50g
mieszaniny polioli.

Badanie ciaru waciwego pianek poliuretanowych

Z pianki poliuretanowej wycina si pi prbek w ksztacie szecianw o wymiarach
50x50x50. Nastpnie prbki way si na wadze analitycznej i dokadnie mierzy za pomoc
suwmiarki. Ciar waciwy wyznacza si ze stosunku masy do objtoci prbki.



Literatura

1. J. Pielichowski, A. Puszyski "Technologia Tworzyw sztucznych" WNT Warszawa 1992
2. Wiesaw Olczyk "Poliuretany" WNT Warszawa 1968
3. Z. Wirpsza "Poliuretany" WNT Warszawa 1992
4. R W Dyson "Specialty Polymers" Blackie USA: Chapman and Hall, New York