Analiza Techniczna Dla Bystrzakow Anteby

Tytu oryginau: Technical Analysis For Dummies
Tumaczenie: Bartosz Oczko

ISBN: 978-83-246-3672-3
Original English language edition Copyright 2011 by Wiley Publishing, Inc., Indianapolis, Indiana.
All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part any form.
This translation published by arrangement with Wiley Publishing, Inc.
Oryginalne angielskie wydanie 2011 by Wiley Publishing, Inc., Indianapolis, Indiana. Wszelkie prawa,
wczajc prawo do reprodukcji caoci lub czci w jakiejkolwiek formie, zarezerwowane.
Tumaczenie opublikowane na mocy porozumienia z Wiley Publishing, Inc.
Translation copyright 2012 by Helion S.A.
Wiley, the Wiley Publishing Logo, For Dummies, the Dummies Man logo, A Reference for the Rest of Us!,
The Dummies Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com, Making Everything Easier,
and related trade dress are trademarks or registered trademarks of John Wiley and Sons, Inc. and/or its affiliates
in the United States and/or other countries. Used under License.
Wiley, the Wiley Publishing logo, For Dummies, the Dummies Man logo, A Reference for the Rest of Us!,
The Dummies Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com, Making Everything Easier
i zwizana z tym szata graficzna s markami handlowymi John Wiley and Sons, Inc. i/lub firm stowarzyszonych
w Stanach Zjednoczonych i/lub innych krajach. Wykorzystywane na podstawie licencji.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means,
electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage retrieval system,
without permission from the Publisher.
Wszelkie prawa zastrzeone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci lub fragmentu niniejszej publikacji
w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metod kserograficzn, fotograficzn, a take
kopiowanie ksiki na noniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich
niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami firmowymi bd towarowymi ich wacicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte w tej ksice informacje byy kompletne
i rzetelne. Nie bior jednak adnej odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne
naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponosz rwnie adnej
odpowiedzialnoci za ewentualne szkody wynike z wykorzystania informacji zawartych w ksice.
Drogi Czytelniku!
Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres
http://septem.pl/user/opinie/anteby
Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj.
Wydawnictwo HELION
ul. Kociuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: septem@septem.pl
WWW: http://septem.pl (ksigarnia internetowa, katalog ksiek)
Printed in Poland.
Kup ksik
Pole ksik
Oce ksik
Ksigarnia internetowa
Lubi to! Nasza spoeczno
Spis treci
O autorce ......................................................................................................................15
Podzikowania od autorki .............................................................................................17
Wstp ............................................................................................................................19
O ksice .........................................................................................................................................19
Konwencje zastosowane w ksice ......................................................................................................20
Czego nie czyta ...............................................................................................................................20
Naiwne zaoenia ..............................................................................................................................21
Jak podzielona jest ksika .................................................................................................................21
Cz I: Definiowanie analizy technicznej .......................................................................................21
Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn .......................................................................21
Cz III: Obserwacja zachowania rynku ........................................................................................22
Cz IV: Odnajdywanie formacji .................................................................................................22
Cz V: Na skrzydach analizy dynamicznej .................................................................................22
Cz VI: Dekalogi ......................................................................................................................22
Ikony wykorzystane w ksice .............................................................................................................23
Co dalej? ..........................................................................................................................................23
Cz I: Definiowanie analizy technicznej ................. 25

Rozdzia 1: Otwieramy skrzynk z narzdziami analizy technicznej ...........................27
Wprowadzenie do analizy technicznej .................................................................................................28
Spekulacja czy inwestowanie: rne oblicza analizy technicznej ........................................................28
Ustalenie nowych regu .................................................................................................................29
Co przemawia za zarzdzaniem transakcjami? ................................................................................29
Sprawianie, by trend sta si Twoim przyjacielem ................................................................................30
Skupianie si na cenach jest suszne (i godne szacunku) ..................................................................31
Wyznaczenie wasnej cieki na wykresie ........................................................................................32
Przygldamy si bliej wielu obliczom wystpowania trendw ...............................................................33
Ilociowe wyraenie wystpowania trendw .....................................................................................33
Dlaczego analiza techniczna si sprawdza lub si nie (zawsze) sprawdza? .............................................35
Wygrywanie z rynkiem ......................................................................................................................36
W poszukiwaniu porzdku .................................................................................................................37
Co obejmuje analiza techniczna? ........................................................................................................38
Kup ksik
Pole ksik
Analiza techniczna dla bystrzakw

Sporzdzanie i analiza wykresw (charting) ...................................................................................39
Analiza timingu rynkowego ...........................................................................................................39
Podanie za trendem (znowu to sowo) ........................................................................................39
Analiza techniczna .......................................................................................................................39
Czego potrzebujesz, eby zacz? .......................................................................................................41
Rozdzia 2: Zapoznajemy si z funkcjonowaniem rynku od podszewki ........................ 43

Aukcyjny model poday i popytu .......................................................................................................44
Instrumenty finansowe to nie skarpetki: efekt popytowy ....................................................................44
Docieramy do rda popytu .........................................................................................................45
Identyfikacja zachowania zbiorowoci .................................................................................................45
Jednostka v. zbiorowo .................................................................................................................46
Robienie graczom giedowym wody z mzgu ..................................................................................47
Staramy si odkry, co jest normalne: przygldamy si rozkadowi normalnemu .....................................48
Powracanie do redniej .................................................................................................................48
Gra wykorzystujca powrt do redniej ...........................................................................................49
Identyfikacja skrajnych zachowa zbiorowoci i reagowanie na nie ........................................................50
Przebijanie poziomw granicznych: rynek wykupiony i wyprzedany ..................................................51
Zmierzanie w kierunku przeciwnym do tego, ktry podpowiada instynkt: poziomy zniesienia .............52
Chwytanie spadajcego noa: okrelanie, kiedy i na jakim poziomie korekta si zako czy ...................53
Zaawansowane teorie zbiorowoci ......................................................................................................54
50-procentowe zniesienie Ganna ...................................................................................................56
Magiczne liczby: sekret wszechwiata .........................................................................................57
Kiedy widzimy zbyt wiele zniesie .................................................................................................59
Rozdzia 3: Pyniemy z prdem: nastroje rynkowe ....................................................... 63

Definiujemy nastroje rynkowe .............................................................................................................64
Dowiadujemy si wicej o wolumenie ..................................................................................................64
Uwaga na szpikulce! .....................................................................................................................65
ledzenie rwnowagi wolumenu ....................................................................................................66

Ulepszamy wskaniki wolumenowe ................................................................................................68
Wychodzimy z analiz poza konkretny wykres .....................................................................................69
Selekcjonujemy porcje informacji o nastrojach rynkowych ................................................................70
Krcimy si wok osi ziemskiej: efekty sezonowe i kalendarzowe .....................................................72
Zaskoczony tum ...............................................................................................................................74
Rozwaamy historyczne kluczowe dni odwrotu (odwrcenia trendu) ................................................74
Przetrwanie w wiecie przypadkowoci ...........................................................................................75
Pamitanie, jaka bya ostatnia cena ................................................................................................76
Mylenie w kategoriach naukowych ....................................................................................................77
Uwarunkowania i przypadki losowe ...............................................................................................77
Wielko prby .............................................................................................................................78
Kup ksik
Pole ksik
Spis treci
Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn . 81

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw ..............................................83
Wprowadzenie do wskanikw ...........................................................................................................83
Klasyfikacja wskanikw ...............................................................................................................84
Zrozumienie, co okrelaj wskaniki ...............................................................................................84
Wybr swego stylu gry ..................................................................................................................85
Przygldamy si dziaaniu wskanikw ...............................................................................................88
Okrelanie waciwych interwaw .................................................................................................88
Zwaanie na sygnay generowane przez wskaniki ..........................................................................89
Ustalanie historycznych poziomw odniesienia ....................................................................................91
Selekcja wskanikw ..........................................................................................................................92
Optymalizacja, czyli poddawanie wskanikw prbie ...........................................................................93
Opracowywanie optymalizujcego testu wstecznego .........................................................................93
Dopracowanie testu wstecznego .....................................................................................................95
Naprawiamy wskanik ..................................................................................................................96
Ponowne zastosowanie wskanika ..................................................................................................96
Szacujemy ryzyko optymalizacji .....................................................................................................97
Rozdzia 5: Zarzdzanie pozycjami ................................................................................99

Konstruowanie zasad transakcyjnych ..................................................................................................99
Zarys Twojego planu gry ............................................................................................................100
Powszechne obawy i wtpliwoci .................................................................................................101
Zgarniamy pienidze ze stou: wyznaczanie docelowych wielkoci zyskw ...........................................103
Kontrolowanie strat .........................................................................................................................104
Pierwsza linia obrony: zlecenia stop-loss ...........................................................................................105
Wyznaczenie stopw w mylach mija si z celem ...........................................................................105
Klasyfikacja zlece stop-loss ........................................................................................................106
Modyfikowanie wielkoci pozycji ......................................................................................................112
Zmniejszanie pozycji ..................................................................................................................113
Zwikszanie pozycji ....................................................................................................................113
Ustalanie stopw dla zmodyfikowanych pozycji ............................................................................114
Cz III: Obserwacja zachowania rynku ................ 115

Rozdzia 6: Interpretacja podstawowych supkw:
jak zachowuj si ceny instrumentw finansowych ................................117
Konstruowanie podstawowych supkw .............................................................................................118
Przechodzimy do dziaania: supek cenowy w telegraficznym skrcie ..............................................118
Nadawanie tonu notowaniom: cena otwarcia ................................................................................120
Podsumowanie nastrojw: cena zamknicia ..................................................................................122
Wjedamy na gr: cena maksymalna .........................................................................................125
Schodzimy na sam d: cena minimalna .......................................................................................125
Kup ksik
Pole ksik

Skadamy wszystko w spjn cao: wykorzystujemy supki cenowe do identyfikacji trendw ................127
Identyfikacja trendu wzrostowego .................................................................................................127
Identyfikacja trendu spadkowego ..................................................................................................129
Staramy si przebrn przez grzzawisko supkw .............................................................................129
Bierzemy pod uwag seri supkw ..............................................................................................130
Staramy si poj wzgldno ......................................................................................................131
Unikamy bdnej interpretacji ......................................................................................................132
Okrelenie, kiedy analiza wykresu supkowego zdaje si na nic .......................................................133
Analiza danych przy rnych interwaach czasowych .........................................................................134
Analiza danych dziennych ...........................................................................................................135
Rozszerzamy interwa .................................................................................................................135
Zawamy interwa ....................................................................................................................135
Rozdzia 7: Interpretacja specjalnych kombinacji supkw: mae formacje ............. 139

Poszukiwanie poszlak naprowadzajcych na trop nastrojw rynkowych ...............................................140
Pooenie ticku i supka ..............................................................................................................140
Rodzaje konfiguracji ...................................................................................................................141
Zakres zmian cen .......................................................................................................................142
Rozpoznawanie najczstszych specjalnych konfiguracji supkw ..........................................................142
Wysokie zamknicie ....................................................................................................................143
Nie wychodzimy przez kilka dni na zewntrz ................................................................................143
Dzie spdzony na zewntrz .......................................................................................................144
Zamknicie w okolicach otwarcia .................................................................................................145
Rozszyfrowujemy szpikulec cenowy ..................................................................................................146
Poznajemy luki ...............................................................................................................................148
Identyfikujemy luk .....................................................................................................................148
Wykorzystywanie gwnych luk do swoich celw ...........................................................................150
Wypeniamy luk ............................................................................................................................154
Jak wykorzysta zakres zmiennoci cen, by skutecznie radzi sobie ze zmianami ...................................155
Zwracamy uwag na zmieniajcy si zakres zmiennoci .................................................................155
Okrelenie znaczenia zmiany zakresu zmiennoci ..........................................................................156
Przygldamy si redniemu zakresowi zmiennoci cen ...................................................................157
Rozdzia 8: Supek cenowy inaczej: wiece japoskie .............................................. 163

Nieocenione zalety wiec japo skich .................................................................................................163
Rozkadamy wiece na czci pierwsze ..............................................................................................164
Konstrukcja korpusu ...................................................................................................................164
Staramy si uchwyci istot wiecy bez korpusu doji .................................................................166
Chwytamy cie ...........................................................................................................................166
Mierzymy poziom emocji .................................................................................................................169
Rozpoznawanie specjalnych formacji wiecowych zwizanych ze skrajnymi emocjami .......................171
Interpretacja formacji wiecowych ................................................................................................171
Ukon w stron formacji odwrcenia trendu ..................................................................................173
Formacje kontynuacji trendu ........................................................................................................173
czymy wiece z innymi wskanikami .............................................................................................175
Posugiwanie si wycznie wykresami wiecowymi ............................................................................176
Kup ksik
Pole ksik
Spis treci
Cz IV: Odnajdywanie formacji ........................... 179

Rozdzia 9: Dostrzeganie formacji liniowych poprzez optyk analizy technicznej ......181
Wprowadzenie do formacji liniowych ................................................................................................181
Czy masz wyobrani? ................................................................................................................182
Nie wykraczaj poza linie konturw przy kolorowaniu .....................................................................184
Przymilamy si do formacji kontynuacji trendu ..................................................................................184
Trjkty prostoktne zwajce si ku grze i ku doowi ................................................................185
Podrygi martwego kota ...............................................................................................................186
Rozpoznawanie klasycznych formacji odwrcenia trendu ....................................................................187
Podwjne dno ............................................................................................................................187
Podwjny szczyt .........................................................................................................................189
Absolutny potrjny szczyt: formacja gowy z ramionami .................................................................190
Szacujemy wielko ruchu mierzonego ..............................................................................................191
Podejmujemy decyzje pod dyktando formacji ................................................................................192
Wznowienie trendu po korekcie ...................................................................................................193
Mierzenie do powstania luki ........................................................................................................194
Rozdzia 10: Wyznaczanie linii trendu ........................................................................195

Przygldamy si bliej wykresowi cenowemu .....................................................................................195
Przestrzeganie zasad wyznaczania linii trendu ...................................................................................196
Reguy wyznaczania linii trendu ..................................................................................................197
Wykorzystywanie linii wsparcia jako sygnau do wejcia, a nastpnie wycofania si z inwestycji .........197
Druga strona medalu: wykorzystywanie linii oporu do otwierania i zamykania pozycji ......................200
Optymalizujemy poziomy oporu i wsparcia ...................................................................................202
Bawimy si liniami oporu i wsparcia ............................................................................................203
Wyznaczanie wewntrznych linii trendu ............................................................................................204
Zasady wyznaczania linii regresji .................................................................................................204
Identyfikujemy tendencje, ktrym podlegaj ceny ...........................................................................205
Jak wybiera lini regresji? ...........................................................................................................207
Rozdzia 11: Kanay cenowe jako narzdzia prognozy ................................................209

Poznajemy podstawy wyznaczania kanaw cenowych ........................................................................210
Odrczne rysowanie kanaw .......................................................................................................211
Wyznaczanie kanau przy pomocy oprogramowania analitycznego ..................................................213
Rozwaamy zalety prostoliniowych kanaw cenowych ..................................................................213
Zgbiamy wady prostoliniowych kanaw cenowych .....................................................................214
Wykorzystywanie kanaw do osigania zyskw i ograniczania strat ................................................214
Jak sobie radzi z wybiciami .............................................................................................................215
Jak odrni faszywe wybicie od prawdziwego? ............................................................................216
Umieszczamy wybicia w konkretnym kontekcie ............................................................................219
Regresji liniowej przedzia zmiennoci okieznany ..............................................................................222
Wprowadzamy bd standardowy ................................................................................................222
Wyznaczanie kanau regresji liniowej ............................................................................................223
Kup ksik
Pole ksik
10

Potwierdzanie odrcznie wyrysowanych kanaw ..........................................................................225
Oceniamy specjalne cechy kanaw regresji liniowej ......................................................................225
Wady kanaw regresji liniowej ....................................................................................................226
Wsparcie i opr w punktach zwrotnych trendu ..................................................................................227
Obliczanie pierwszej strefy wsparcia i oporu .................................................................................227
Wykorzystywanie wsparcia i oporu punktw zwrotnych .................................................................229
Cz V: Ruszamy z analiz dynamiczn .................231

Rozdzia 12: Wykorzystanie linii dynamicznych ......................................................... 233
Wprowadzamy prost redni kroczc .............................................................................................233
Poznajemy zasad przecicia ceny ze redni ................................................................................234
Posugiwanie si regu poziomu redniej kroczcej .......................................................................238
Jak radzi sobie z ograniczeniami? ...............................................................................................239
Magiczne liczby rednich kroczcych ............................................................................................241
Dostosowywanie redniej kroczcej ...................................................................................................243
Poznajemy rne rodzaje rednich kroczcych ...............................................................................243
Wybieramy rodzaj redniej kroczcej ............................................................................................245
Wykorzystywanie wielu rednich kroczcych naraz .............................................................................246
Wczamy do gry dwie rednie kroczce jednoczenie ....................................................................246
Aplikujemy trzy rednie kroczce .................................................................................................248
Zgbiamy zagadnienie zbienoci i rozbienoci rednich kroczcych .................................................249
Obliczamy zbieno i rozbieno ...............................................................................................250
Konstruujemy narzdzie decyzyjne ...............................................................................................251
Interpretacja MACD ..................................................................................................................252
Rozdzia 13: Mierzymy impet ..................................................................................... 255

Nieco matematyki: obliczamy impet ..................................................................................................255
Wykorzystujemy metod odejmowania .........................................................................................256
Wykorzystujemy metod tempa zmian ..........................................................................................257
Dodajemy kontekst: procentowe tempo zmian ...............................................................................258
Analizujemy bardziej skomplikowane aspekty wskanika impetu .........................................................259
Wygadzamy zmiany cen .............................................................................................................259
Filtry momentum ........................................................................................................................260
Wykorzystujemy wskanik impetu .....................................................................................................261
Odkrywamy rozbieno .............................................................................................................261
Potwierdzenie wskanikw trendu ................................................................................................262
Okrelamy wskanik siy wzgldnej (RSI) ........................................................................................263
Obliczamy RSI ..........................................................................................................................264
Przedstawiamy RSI na wykresie ..................................................................................................265
Wykorzystujemy pozostae komponenty supka cenowego: oscylator stochastyczny ................................267
Pierwszy krok: wyliczamy szybki oscylator %K .............................................................................267
Drugi krok: udoskonalamy wskanik %K za pomoc %D ..............................................................268
Bawimy si oscylatorem stochastycznym na wykresie .....................................................................269
Kup ksik
Pole ksik
Spis treci
11
Rozdzia 14: Szacujemy zmienno ............................................................................273

Wymykajca si zrozumieniu koncepcja ............................................................................................273
Jak postrzega zmienno? ...........................................................................................................274
Niska zmienno w czasie trendu .................................................................................................275
Niska zmienno w okresie niewystpowania trendu ......................................................................276
Wysoka zmienno w czasie trendu ..............................................................................................276
Wysoka zmienno w okresie, gdy trend nie wystpuje ...................................................................277
Miary zmiennoci ............................................................................................................................277
ledzimy ruch maksymalny ..........................................................................................................277

Rozwaamy odchylenie standardowe ............................................................................................279
Korzystamy ze wskanika redniego rzeczywistego zakresu zmiennoci ATR .............................280
Miary zmiennoci w praktyce: wstgi Bollingera ................................................................................280
Zlecenia stop z wykorzystaniem wstg redniego rzeczywistego zakresu zmiennoci ..............................283
Rozdzia 15: Ignorujemy czas: wykresy punktowo-symboliczne ................................285

Tworzymy wykres punktowo-symboliczny, aby przekona si, co tak naprawd ma znaczenie ...............286
Kady ruch przedstawiamy w kolumnie ........................................................................................286
Wielko kratki ...........................................................................................................................288
Sporzdzamy wykres dzienny ......................................................................................................290
Formacje na wykresach XO .............................................................................................................291
Wsparcie i opr ..........................................................................................................................291
Formacje podwjnego i potrjnego szczytu oraz dna ......................................................................293
Prognozowanie cen docelowych po wybiciu .......................................................................................293
Pionowe prognozowanie ceny po wybiciu .....................................................................................294
Prognoza pozioma ......................................................................................................................295
czymy metod punktowo-symboliczn z innymi wskanikami ..........................................................296
Rozdzia 16:
czymy rne techniki ..........................................................................297
Proste idee, ktre przetrway prb czasu ..........................................................................................297
Dodajemy nowy wskanik: wprowadzamy zoono ..........................................................................299
Wybieramy nadrzdn koncepcj gry ...........................................................................................300
Studium przypadku zoonoci ....................................................................................................301
Oczekujemy pozytywnych wynikw ..................................................................................................306
Techniczne podejcie do strategii pozytywnych oczekiwa .............................................................306
Zwikszanie efektywnoci strategii pozytywnych oczekiwa
poprzez stopniowe powikszanie pozycji i jednorazowe jej zamknicie .............................................309
Oceniamy efektywne zajmowanie pozycji i bezwzgldne realizowanie zyskw: setupy ...........................310
Wczesne zajcie pozycji ..............................................................................................................311
Zamknicie pozycji w grze opartej na setupach .............................................................................311
Konieczno wykonania cikiej pracy, kiedy grasz jak zawodowiec ................................................312
Uwaga na specjalne oferty ...........................................................................................................313
Kup ksik
Pole ksik
12

Rozdzia 17: Rozwaania na temat systemw transakcyjnych .................................. 315
Definiujemy system transakcyjny ......................................................................................................318
cise wymagania, ktre musi spenia system ...............................................................................318

Sprbuj znale swoje miejsce w wiecie analizy technicznej ...........................................................319
Dlaczego automatyczne systemy zawodz? ........................................................................................319
Bawienie si nowymi pomysami ..................................................................................................320
Testowanie wsteczne do upadego ...............................................................................................320
Nieznajomo swojego przedziau czasowego ................................................................................321
Praktyka autosabotau ................................................................................................................321
Przestrzeganie zasad obowizujcych w dugim okresie ......................................................................322
Zamknicie pozycji a zamknicie i odwrcenie pozycji ...................................................................322
Obracanie wiksz liczb instrumentw finansowych .....................................................................323
Nie inwestuj zbyt niskiego kapitau ..............................................................................................323
Zakup systemu transakcyjnego .........................................................................................................324
Jak weryfikowa wspania histori wynikw systemu? ...................................................................324
Zagldamy do wntrza systemu ...................................................................................................325
Wybieramy narzdzie, a nie instrument finansowy .............................................................................326
Cz VI: Dekalogi ................................................329

Rozdzia 18: Dziesi sekretw gry giedowej najlepszych traderw ....................... 331
Wierz w wykresy .............................................................................................................................331
Zaprzyjanij si z trendem ...............................................................................................................332
Zrozum, e prawdziwe pienidze zarabiasz dopiero po dokonaniu sprzeday ......................................332
Bierz odpowiedzialno za swoje czyny .............................................................................................333
Unikaj euforii i rozpaczy ..................................................................................................................333
Skup si na zarabianiu pienidzy, a nie na tym, by mie racj .............................................................334
Nie pozwl, by pozycja zyskujca na wartoci przeksztacia si w pozycj przynoszc straty ...............334
Unikaj pokusy dopasowywania wskanikw do wykresu .....................................................................335
Musisz wiedzie, kiedy podnosi stawk, a kiedy spasowa .................................................................335
Dywersyfikuj ...................................................................................................................................336
Rozdzia 19: Dziesi zasad pracy ze wskanikami ................................................... 337

Wsuchaj si w rytm supkw cenowych ............................................................................................337
Zrozum wskaniki, ktrymi si posugujesz .......................................................................................338
Graj na podstawie tego, co widzisz na wykresie .................................................................................338
Wykorzystuj poziomy wsparcia i oporu .............................................................................................338
Podaj za wybiciem .......................................................................................................................339
Obserwuj zbieno i rozbieno rnych wskanikw ......................................................................339
Naleycie testuj swoje wskaniki .......................................................................................................339
Pogd si z tym, e Twj wskanik czasami bdzie zawodzi ............................................................340
Pamitaj, e nie istniej adne tajne wskaniki ...................................................................................340
Graj tylko z ulubionymi wskanikami ................................................................................................341
Kup ksik
Pole ksik
Spis treci
13
Rozdzia 20: Dziesi nowych obliczy rynku finansowego .........................................343

Analiza techniczna zyskuje coraz wiksze uznanie na caym wiecie ....................................................343
Wzrastajca rola zautomatyzowanych systemw transakcyjnych ..........................................................344
Coraz wiksz popularno zdobywa FOREX .................................................................................344
Twarde aktywa ponownie zaczy cieszy si duym zainteresowaniem ................................................345
Kwitnie gra oparta na zalenociach pomidzy rynkami .....................................................................346
Dwignia jest niebezpieczna .............................................................................................................346
Coraz wikszy wpyw globalizacji rynkw finansowych .......................................................................347
Fundusze hedgingowe i pa stwowe fundusze majtkowe to nowe grube ryby .......................................347
Pojawienie si platform transakcyjnych .............................................................................................348
Znakiem nowych czasw s ETF-y,
czyli specjalne fundusze inwestycyjne notowane na giedach papierw wartociowych ...........................348
Dodatek: Przydatne rda i literatura uzupeniajca .................................................351

Absolutne minimum ........................................................................................................................351
rda internetowe .....................................................................................................................351
Oprogramowanie do analizy wykresw .........................................................................................352
Literatura uzupeniajca ..................................................................................................................353
Skorowidz ...................................................................................................................355
Kup ksik
Pole ksik
Kup ksik
Pole ksik
Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw
83
Rozdzia 4
Systematyczna gra
przy uyciu wskanikw
W tym rozdziale:
Poznajemy kolejne wska niki, tym razem niezwizane z emocjami tumu.
Dokonujemy selekcji wska nikw.
Optymalizujemy i testujemy wska niki.
ska niki s skrtem do identyfikacji i pomiaru nastrojw rynkowych. Stanowi

platform, na ktrej moesz oprze swoje decyzje transakcyjne, omijajc chciwo,
strach i inne emocje towarzyszce grze giedowej.
W rozdziale tym opisuj wykorzystywanie wska nikw do systematycznej gry na giedzie.
Analitycy techniczni wierz, e systematyczna gra daje spore szanse na osignicie
znaczcych zyskw. Wska niki jednak nie zawsze dziaaj, co bd wyjaniaa w tym
rozdziale. Aby poradzi sobie z zawodnoci wska nikw, konieczne jest opracowanie
planu zarzdzania pienidzmi, o ktrym pisz w rozdziale 5.
W wymianie giedowej chodzi o pienidze, a pienidze zawsze wzbudzaj silne emocje.
Jednak kojarzenie gry na giedzie tylko z chciwoci i strachem, jak czyni wikszo
komentatorw giedowych, jest zbytnim uproszczeniem z uwagi na wiele innych emocji,
jakie mog towarzyszy dokonywaniu transakcji. W grze giedowej chodzi take o osobisty
sukces i porak. Traderzy odczuwaj zarwno wyrzuty sumienia, wstyd, rozpacz,
jak i nadziej, rado i zadowolenie. Analitycy techniczni czyni wielkie starania, aby
wyeliminowa emocje z procesu decyzyjnego. Najwaniejszym narzdziem tumicym
emocje jest wska nik.
Wprowadzenie do wskanikw
Wskanik jest wynikiem pewnych oblicze, ktry przenosisz na wykres w celu identyfikacji
charakterystycznych cech przebiegu zmiennoci cen, gwnie po to, by stwierdzi,
czy cena podlega trendowi, jak silny jest trend lub czy zosta osignity punkt zwrotny
trendu. Celem posugiwania si wska nikami jest wic rozjanienie i uwiarygodnienie
Twojego postrzegania tego, jak ksztatuj si ceny.
Kup ksik
Pole ksik
84
Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn
Klasyfikacja wskanikw
Wska niki to nie lody, ktre mog mie tysice rnych smakw. Moesz w atwy sposb
dokona klasyfikacji wska nikw, poniewa dziel si one na dwie gwne grupy:
9 Wskaniki uznaniowe: do tej grupy zaliczaj si metody interpretacji graficznej

wykresw, jak na przykad analiza wykresw supkowych, liniowych, wiecowych
i analiza formacji cenowych (o tym w rozdziaach od 6. do 10.). Opanowanie
i wykorzystywanie tych wska nikw moe wymaga powicenia sporej iloci
czasu. Ciko je rwnie przeoy na kod programu analitycznego, ktry mgby
Ci umoliwi ich testowanie wsteczne, eby si przekona o ich wiarygodnoci
w podobnych sytuacjach nalecych ju do historii notowa Twojego instrumentu
finansowego.
9 Wskaniki matematyczne: do tej grupy nale rednie kroczce, regresja
liniowa, wska niki impetu i inne rodzaje oblicze matematycznych (te wska niki
poznasz w rozdziaach od 11. do 15.). Wyraenie przebiegu wykresu w kategoriach
matematycznych pozwoli Ci na przeprowadzenie testw odnonie biecego
zachowania si cen w oparciu o dane historyczne, aby przekona si, z jakim
prawdopodobiestwem powodzenia wska niki te przewidyway przysze
poziomy kursw.
Mogoby Ci korci, by przeskoczy od razu do czci opisujcej wska niki

matematyczne, poniewa s one szybsze, janiejsze i naukowe. Lecz ich rola nie
rni si od roli, jak peni wska niki uznaniowe stanowi one wyraenie danych
cenowych w okrelonym formacie, aby pomc Ci w podejmowaniu decyzji
inwestycyjnych. To, e ich konstrukcja wspiera si na wzorach matematycznych,
nie oznacza, e nie s one subiektywne. Przede wszystkim, to Ty okrelasz parametry,
ktre s wykorzystywane we wzorze matematycznym (jak na przykad liczba sesji
giedowych branych pod uwag przy wyliczeniu redniej kroczcej). A zatem wska niki
matematyczne i wska niki opierajce si na interpretacji graficznej wykresu s
rwnorzdne i rwnie uyteczne. Niektrzy traderzy korzystaj wycznie z tych
pierwszych, inni z tych drugich, a pozostali wykorzystuj oba zestawy wska nikw.
Jeli matematyka to nie Twoja dziaka, nie przejmuj si. Matematyka wykorzystywana
w analizie technicznej nie jest przewanie a tak skomplikowana (moe za wyjtkiem
matematyki wyszej stosowanej w zaawansowanej analizie technicznej). Moesz stosowa
te wska niki bez koniecznoci pojmowania kryjcych si za nimi wzorw dopty,
dopki rozumiesz zachowanie rynku, ktre identyfikuje wska nik, i wiesz, jak to
wykorzysta w praktyce. Pomyl o tym w ten sposb: to jak umiejtno prowadzenia
samochodu bez wiedzy na temat tego, jak skonstruowany jest silnik.
Zrozumienie, co okrelaj wskaniki

W rozdziaach 1. i 2. zwrciam uwag na to, e ceny instrumentw finansowych
czasami podlegaj trendom czyli ich ruch jest wyra nie skierowany w jak stron
oraz na to, e trendy s przerywane korektami, czyli ruchami o niewielkim zakresie
w przeciwnym kierunku, po ktrych nastpuje wznowienie dotychczasowego trendu.
Zdarza si te, e ceny ksztatuj si w staym przedziale, co okrelamy mianem trendu
bocznego, a jak sama nazwa wskazuje, jest to te traktowane jako trend. Ostatecznie
Kup ksik
Pole ksik
85
kady trend kiedy si koczy, a gdy pojawiaj si wskazujce na to sygnay, moe
nastpi odwrcenie trendu w przeciwnym kierunku. Wska niki okrelaj wic pi
rnych sytuacji. Zwr uwag, e na poniszej licie zawaram sugestie odnonie
wska nikw mogcych si sprawdzi w danej sytuacji, cho kto inny mgby przypisa
inne, rwnie wiarygodne wska niki do danych warunkw:
9 Pocztek trendu (przecicie si rednich kroczcych i formacje wybicia).

9 Trend jest silny lub saby (nachylenie krzywej regresji liniowej lub redniej
kroczcej).
9 Nastpuje korekta trendu, ktry zapewne zostanie wznowiony (wska nik siy
wzgldnej).
9 Trend si koczy i moe nastpi odwrcenie (wska niki impetu, przecicie si
rednich lub formacje wybicia).
9 Trend boczny (nachylenie krzywej regresji liniowej lub redniej kroczcej).

Kady wska nik jest idealny do jednej sytuacji, a nie sprawdza si zupenie w innej.
Analitycy techniczni spieraj si na temat zalet i wad wska nikw w zalenoci od
panujcych warunkw, a gdyby mia zapyta dziesiciu rnych analitykw o wskazanie
optymalnego wska nika w danej sytuacji, uzyskaby dziesi cakowicie rnych list
tych wska nikw. Dobr wska nika zaley w pewnym stopniu od rodzaju instrumentu
finansowego, ktrym obracasz, a take od przedziau czasowego, w ktrym analizujesz
zachowanie si ceny instrumentu.
Wybr swego stylu gry

Masz si zawsze skupia na trendzie, chyba e grasz w oparciu o setupy (ang. setup),
o ktrych mwi w rozdziale 16. W idealnym wiecie najpierw okrelasz, czy kurs
Twojego instrumentu finansowego podlega trendowi, czy te waha si w trendzie
bocznym, a nastpnie stosujesz waciwy wska nik. W rzeczywistoci jednak trudno
czasami jest stwierdzi, czy cena podlega wyra nemu trendowi, czy nie podlega mu
wcale. Poza tym w kadej chwili mona okreli normalny zakres waha cenowych,
bez wzgldu na to, czy odbywa si to w trendzie, czy nie. W dodatku korekty zawsze
wi si z niepewnoci zadajesz sobie pytanie, czy to tylko chwilowa korekta czy
odwrcenie trendu.
Oglnie rzecz biorc, wszystkich traderw cechuje jeden z dwch poniej opisanych
indywidualnych stylw gry, a styl determinuje okres utrzymywania instrumentw
w portfelu:
9 Podajcy za trendem (ang. trend-followers). Traderzy, ktrzy lubi
identyfikowa trendy, mog przeczeka korekty lub okresy trendw bocznych,

dopki trend gwny nie zostanie wznowiony. Inni podajcy za trendem
gracze wykorzystuj sygnay generowane przez wska niki impetu do modyfikacji
zajmowanych pozycji, na przykad aby zrealizowa cz zyskw w momencie,
gdy rynek danego instrumentu jest wykupiony lub wyprzedany, nawet jeli jest
to tylko krtka przerwa przed dalsz kontynuacj trendu. Spodziewaj si, e nastpi
kontynuacja (spjrz do rozdziau 2., aby przypomnie sobie definicj rynku
wykupionego i wyprzedanego; w rozdziale 13. natomiast moesz zapozna si
Kup ksik
Pole ksik
86

ze wska nikami wykupienia lub wyprzedania rynku). Rysunek 4.1 ilustruje trend
przerywany niewielkimi korektami oraz sposb, w jaki gracze podajcy za trendem
podejmuj decyzje.
9 Swing traderzy (ang. swing traders). Ci ludzie graj bez wzgldu na to, czy
trend wystpuje, czy nie. Swing trading to metoda gry polegajca na kupowaniu
w lokalnych dokach i sprzedawaniu na lokalnych szczytach, bazuje wic na
samych wahaniach cen, a nie na staym kierunkowym ruchu cen. Swing trading
jest metod bardziej elastyczn od podania za trendem, poniewa moesz
zastosowa j w rnych warunkach rynkowych. Wad takiego stylu gry jest to,
e wymaga on bardziej regularnego zajmowania pozycji, a kadorazowy zysk
z dokonywanych transakcji jest przewanie niszy ni w przypadku pojedynczej
transakcji przy podaniu za trendem.
Rysunek 4.1.
Podanie
za trendem
Swing trader moe wiedzie, e trend jest spadkowy, a mimo to zdecydowa si na zakup,
aby zrealizowa zysk w krtkim okresie, kiedy dziki wska nikowi impetu otrzymuje
sygna potwierdzajcy, e rynek jest wyprzedany i nastpi korekta tego trendu, czyli
cena wzronie. Rysunek 4.2 przedstawia sytuacj, w ktrej swing trader prbuje
skorzysta na wahaniach cen, wczajc w to okresowe korekty (posuguj si tym
samym wykresem co poprzednio).
Rysunek 4.2.
Swing trading
Kup ksik
Pole ksik
87
Wygaszanie trendu
Ruch cen to dwa kroki naprzd, a nastpnie krok
do tyu. Czasami moesz dostrzec, e zblia si
przerwa w trendzie wzrostowym, i wiesz, e ci,
ktrzy kupili najwczeniej, teraz bd chcieli zrealizowa zyski. Tym samym wywoaj efekt domina, objawiajcy si postpujcym spadkiem cen.
Doskonale wiesz, e trend jest silny i wyrany,
lecz zamiast przeczeka, decydujesz si na zajcie
krtkiej pozycji i sprzedajesz swoje instrumenty,
chcc skorzysta ten jeden raz na korekcie trendu
wzrostowego. Moe si wydawa, e sprzeda
w rodku trendu wzrostowego jest sprzeczna z intuicj. W praktyce jednak na korektach mona
polega. Handel na korekcie jest okrelany mianem
wygaszania trendu, a w ostatnich latach zyska sporo
na popularnoci, zwaszcza w przypadku kontraktw
terminowych. Wygaszanie trendu sprawdza si najlepiej w sytuacji, gdy gramy przeciwnie do trendu
w bardzo krtkim okresie (liczonym w godzinach

lub dniach).
Kiedy wygaszasz trend, amiesz kardynaln regu
analizy technicznej by gra z trendem ktra
zostaa ustalona na bazie zasady Dowa, wedug
ktrej jeli trend wyranie si uformowa, istnieje
due prawdopodobie stwo, e bdzie kontynuowany. Dlatego wygaszanie trendu jest przejawem
czystego oportunizmu, ktry polega na zrozumieniu
psychologii tumu. Ten sposb gry pokazuje rwnie, e ram odniesienia dla tradingu technicznego
nie s wskaniki fundamentalne powizane z instrumentem finansowym, ale wanie zachowanie zbiorowoci. Pamitaj tylko, e gra wbrew trendowi
wymaga byskawicznych dziaa , cakowitej koncentracji oraz nerww ze stali.
Jeli pomieszasz wska niki typowe dla podania za trendem i dla swing tradingu,
moesz straci orientacj. Jeden z nich bdzie podpowiada, eby utrzyma dug
pozycj, a inny, by zacz sprzedawa. Wyobra sobie na przykad, e podczas trendu
spadkowego wska nik sygnalizuje wyprzedanie rynku, a nastpnie dochodzi do odbicia
i wzrostu ceny. Odrobina pobonych ycze z Twojej strony, a przekonasz sam siebie,
e nastpio odwrcenie trendu, kupujc w momencie, ktry uwaasz za pocztek
nowego trendu wzrostowego. Staraj si nie popeni tego bdu. Wybierz jeden z dwch
podstawowych stylw albo podaj za trendem, albo graj na wahaniach cen
(wicej o tym w rozdziale 16.).
Jeli chcesz poda za trendem, to decydujesz si na przetrzymywanie korekt trendu
wzrostowego (spadkw cen) lub spadkowego (wzrostw cen). A jeli prawidowo go
rozpoznae, Twoja cierpliwo si opaca, a trend zostaje wznowiony. Jeli zechcesz
gra na wahaniach, czyli wybierzesz swing trading, potrzebna Ci jest odwaga, gdy
czasami bdziesz musia gra przeciwnie do trendu. Pamitaj o tym, e wybr
wska nikw w zalenoci od stylu gry decyduje o okresie trzymania przez Ciebie
instrumentw w portfelu. Wska niki wykorzystywane przy podaniu za trendem
generalnie wyduaj ten okres w porwnaniu ze wska nikami swing tradingu.
Najlepszymi reguami przewodnimi s te, ktre odnosz si bezporednio do dynamiki
poday i popytu, ktr Ty moesz zaobserwowa na wykresie. Proste, tradycyjne
techniki, takie jak interpretacja wykresw supkowych oraz analiza formacji cenowych,
s potne w zastosowaniu. Wska niki matematyczne rwnie s potne, lecz jeli
stwierdzisz, e nie jeste w stanie odczyta poprawnie nastrojw rynkowych, posugujc
si tymi wska nikami, zrezygnuj z nich. Pamitaj, e korzystanie z jednej reguy
wynikajcej z uywania do gry giedowej wska nika (czy to uznaniowego, czy
matematycznego), jak na przykad kupowanie przy przeamaniu linii oporu lub
sprzedawanie, gdy cena spadnie poniej redniej kroczcej, moe pomc Ci w zarobieniu
lub zaoszczdzeniu jakiej niezej sumki.
Kup ksik
Pole ksik
88
Przygldamy si dziaaniu wskanikw

Wska niki nie s cile przypisane do okrelonych przedziaw czasowych. Nie maj
te jednej waciwej interpretacji. Dla przykadu, standardowy wska nik impetu, ktry
opisuj w rozdziale 13., obejmuje 12 sesji, a zwykle interpretuje si go tak, e gdy jego
warto jest wysza od zera, naley kupowa, a gdy jest nisza, trzeba sprzedawa.
Mgby jednak z powodzeniem zastosowa ten wska nik dla okresu piciosesyjnego
lub wielu innych i mimo to dokona sprzeday, gdy jego warto zacznie spada, lecz
nadal bdzie wysza od zera.
W dalszej kolejnoci bd opisywaa oglne sposoby dziaania wska nikw, lecz miej
wiadomo, e analitycy techniczni s przebiegli i korzystaj ze wska nikw
na nieskoczon liczb sposobw.
Okrelanie waciwych interwaw

Za pomoc wikszoci wska nikw mierzy si zmiany cen i wolumenu w odniesieniu
do ich uprzednich poziomw w konkretnym interwale czasowym, takim jak na przykad
12 lub 21 dni. Jeli porwnasz raz jeszcze rysunki 4.1 i 4.2, przedstawiajce podanie
za trendem i swing trading, z atwoci stwierdzisz, e w pierwszym przypadku bierze
si pod uwag duszy interwa ni w przypadku swing tradingu.
Badania potwierdzaj, e dla wikszoci wska nikw mona wskaza interwa, w ktrym
okazuj si niezawodne. Dlatego twrcy wikszoci programw analitycznych bior to
pod uwag i przewiduj ustawienia domylne, na przykad 12 okresw (12 godzin,
dni lub tygodni) dla wska nika impetu.
Ustawienia domylne to tylko punkt wyjcia, wic jeli ustawienie 12-okresowe nie
sprawdzi si w Twoim przypadku, moesz bez skrpowania poda inn liczb okresw.
Interwa 12 okresw jest ustawieniem domylnym, poniewa analitycy uznali, e jest to
optymalna liczba dla tego wska nika, badajc tysice szeregw czasowych. Przyjcie
ustawienia domylnego nie oznacza, e musisz dokonywa transakcji na przykad co 12 dni,
jeli posugujesz si wska nikiem impetu. Oznacza to tylko tyle, e analiza 12 okresw
wstecz, liczc od dzisiaj, zapewni Ci zazwyczaj najbardziej poyteczne informacje.
W rozdziale 13. dowiesz si wicej o tym wska niku.
Wikszo wska nikw i formacji funkcjonuje w interwaach od kilku minut do wielu
dni, lub nawet miesicy, z kilkoma wyjtkami. Raczej nie posuyby si wska nikiem
impetu, analizujc na przykad okres miesiczny, lecz mgby go uy do analizy
dwunastominutowych supkw. Linie wsparcia i oporu mona wyrysowa na wykresie
obejmujcym dowolny interwa, a formacje takie jak gowa z ramionami moesz
zaobserwowa zarwno na wykresie zoonym ze supkw jednogodzinnych, jak i takim,
ktry obejmuje dane roczne. Technologia umoliwia graficzne przedstawienie wska nika
na wykresie, ktry tradycyjnie uwzgldnia interwa (powiedzmy) 12 dni lecz
dzisiaj moe to by 12 okresw o dowolnej dugoci, na przykad 12 supkw
pitnastominutowych (w rozdziale 6. dowiesz si wicej o interwaach rdsesyjnych,
czyli w obrbie jednej sesji (ang. intraday)).
Kup ksik
Pole ksik
89
Moliwo wykorzystania wska nika w dowolnym interwale odzwierciedla fraktaln

natur ksztatowania si cen czyli przedziwny i zachwycajcy fakt, i bez opatrywania
wykresw oznaczeniami czsto nie mona rozrni wykresu jednodniowego
skadajcego si z pitnastominutowych supkw od wykresu miesicznego zoonego
z okresw jednosesyjnych (jednodniowych). Supki minutowe stanowi mikrokosmos
w obrbie supka jednodniowego, a supek jednodniowy jest z kolei mikrowymiarem
dla supka tygodniowego lub miesicznego. Traderzy reaguj na zmiany cen w sposb
regularny, konsekwentnie i powtarzalnie bez wzgldu na okres analizy.
Aby dobra wska niki pasujce do Twojego interwau, musisz porzuci myl, e ju
wiesz, jaki ten interwa jest. Moesz uwaa si za dugoterminowego inwestora,
a nastpnie odkry prawdziw wi ze wska nikiem, ktry sprawdza si doskonale
przy analizie Twoich instrumentw w interwale 20 dni. Z pewnoci nie chciaby
zignorowa wska nika, ktry przynaley do danego interwau tylko dlatego, e ju
przypisae si do innego. Wska nik moe by bardziej elastyczny, ni Ci si na pocztku
wydaje. Moesz korzysta ze wska nikw krtkookresowych do gry w dugim okresie
i odwrotnie. Tysice analitykw technicznych na caym wiecie nieustannie majstruj
przy wska nikach i modyfikuj je.
Zwaanie na sygnay generowane

przez wskaniki
Wska niki skonstruowano po to, by generoway sygnay kupna i sprzeday, chocia
w wielu przypadkach sygna bywa raczej ostrzeeniem i nie jest w niego wbudowana
adna jednoznaczna regua decyzyjna. Poniej opisz trzy sposoby, w jakie wska niki
mog generowa sygnay. S to przecicia, osiganie pewnego granicznego poziomu
oraz zbieno i rozbieno.
Przecicia
Termin przecicie oznacza oczywicie sytuacj, w ktrej jedna linia przecina inn lini.
Przecicia w analizie technicznej obejmuj nastpujce przypadki:
9 Cena przecina ustalony historyczny poziom odniesienia (zapoznaj si
z nieco dalszym fragmentem zatytuowanym Ustalanie historycznych poziomw

odniesienia).
9 Cena przecina wskanik lub wskanik przecina cen (wicej o liniach

oporu i wsparcia oraz rednich kroczcych w rozdziaach 10. i 13.).
9 Jedna linia wskanika dwuliniowego przecina drug (ten przypadek

jest opisany w rozdziale 12., gdzie dowiesz si wicej o wska niku MACD,
czyli zbienoci/rozbienoci rednich kroczcych ang. moving average
convergence/divergence).
W wikszoci przypadkw nie we wszystkich sytuacja, w ktrej cena przekracza

dany poziom wska nika, nazywana jest wybiciem lub przeamaniem (ang. breakout).
Jest to jedna z najwaniejszych koncepcji w analizie technicznej. Kiedy na przykad
cena ronie ponad poziom ustalony od dawna przez lini oporu, analitycy techniczni
powiedz, e wybia si poza obrb dotychczasowego zakresu waha, co oznacza w tej
Kup ksik
Pole ksik
90

sytuacji, e moliwoci wzrostu s praktycznie nieograniczone do momentu, a nie
ustali si kolejny zakres waha i tym samym linia oporu. Zazwyczaj powiniene starannie
obserwowa i dokonywa pomiaru wybicia. Jeli linia oporu wyznacza poziom 10 z,
a cena osignie 12 z, jest to wybicie. Jeli w tym samym przypadku cena osignie 10,05 z
to te jest to wybicie.
Samo sowo wybicie ma behawioralne konotacje i odnosi si do psychologii tumu,
stojcej za ruchem cenowym. Jeli nastpuje wybicie linii oporu, oznacza to,
e zatriumfoway byki. Stado wyamao bram do zagrody i hasa po pastwisku. Jeli
nastpio wybicie linii wsparcia, nied wiedzie przedostay si do Twojego ogrdka,
demolujc ogrodzenie i wszystkie Twoje re, hodowane specjalnie na konkurs.
Niemniej jednak wybicie niekoniecznie musi oznacza odwrcenie trendu. Czasami
wybicie jest sygnaem potwierdzajcym fakt, i trend nabiera nowego rozmachu lub
ustalaj si nowe poziomy odniesienia.
Ograniczenia zakresu waha

Oscylatory, o ktrych pisz w rozdziale 13., wskazuj, gdzie znajduje si dzisiejszy kurs
wzgldem poprzedniego zakresu waha. Oscylatory zazwyczaj bazuj na skali od 0 do 100,
od 100 do 100 lub innych wykorzystujcych wielokrotno liczby 100.
W praktyce jednak analitycy dostrzegli, e wahania cen rzadko wykraczaj poza zakres
wyznaczony wartociami granicznymi i zazwyczaj mieszcz si w przedziale od 20 do
80% tego standardowego zakresu (lub od 10 do 90% w niektrych przypadkach). Kiedy
wska nik zblia si do ktrej z tych granic, oznacza to, e cena jest bliska wartoci
skrajnej poprzednio ustalonego zakresu waha. Jest to ostrzeenie przed wykupionym
lub wyprzedanym rynkiem i tym samym moment zapocztkowania korekty lub
odwrcenia si trendu. W zalenoci od tego, czy podasz za trendem, czy grasz na
wahaniach, Twoja decyzja moe oznacza zmian wielkoci swojej pozycji lub zmian
poziomu zlecenia stop (patrz rozdzia 5.). Jeli jeste swing traderem, moesz wykorzysta
realne przecicie si linii ogranicze waha jako sygna kupna lub sprzeday.
Zbieno i rozbieno
Termin zbieno odnosi si do linii dwch wska nikw, ktre zbliaj si do
siebie, jak na przykad wtedy, gdy linie oporu i wsparcia zbiegaj si, tworzc w ten
sposb wierzchoek trjkta (patrz rozdzia 9.), lub wtedy, gdy linie dwch rednich
kroczcych s sobie coraz blisze, co oznacza, e rnica pomidzy wartociami
opisujcych je funkcji jest coraz mniejsza. Zbieno mona najczciej zaobserwowa
na wykresie cenowym. Oznacza to, e cena zaczyna ksztatowa si w trendzie
bocznym lub zakres jej waha jest coraz wszy albo jedno i drugie. Ze zbienoci nie
wie si konkretna regua decyzyjna. Jest ona czciej wykorzystywana jako sygna
ostrzegawczy mwicy o tym, e nastpuje zmiana w kierunku lub sile trendu.
Rozbieno z kolei odnosi si do linii dwch wska nikw, ktre oddalaj si od siebie,
jak na przykad wtedy, gdy zwiksza si odstp pomidzy liniami dwch rednich
kroczcych. Rozbieno opisuje te sytuacje, w ktrych cena i wska nik podaj
w przeciwnych kierunkach, i wanie to jej zastosowanie jest najpopularniejsze
i najbardziej przydatne. W szczeglnoci wska niki impetu tak interpretuj czci
skadowe supka cenowego, e zwracaj stop zmian ceny, a nachylenie linii tego
wska nika stanowi wyrafinowan miar siy trendu. Kiedy cena nadal ronie (osigajc
Kup ksik
Pole ksik
91
coraz to nowe szczyty), podczas gdy wska nik momentum zaczyna spada (rnica
pomidzy kolejnymi szczytami zmniejsza si), wtedy nastpuje rozbieno ceny
i wska nika.
Rozbieno jest jednym z niewielu wska nikw wyprzedzajcych analizy technicznej
i czym, co powiniene traktowa jako ostrzeenie przed potencjaln zmian trendu,
chocia z tym wska nikiem, jak i ze wska nikiem zbienoci, nie wie si adna
jednoznaczna regua decyzyjna.
Ustalanie historycznych
poziomw odniesienia
Niektre cechy wykresw cenowych stanowi waciwoci typowe tylko dla wykresw,
a nie wynikaj z interpretacji wska nikw. Kady szereg cenowy charakteryzuje si
maksimum i minimum globalnym, czyli najwyszym szczytem i najniszym dokiem
w historii notowa. Pod wzgldem technicznym dane te nie s wska nikami samymi
w sobie, lecz mog by pomocne w okrelaniu przyszych zachowa cen. Zapewne
syszae sformuowania poziom najwyszy od 52 tygodni lub poziom najniszy
od 52 tygodni, co oznacza, e cena osigna najwysz lub najnisz warto od roku.
Nowy szczyt lub doek w ujciu rocznym nie ma adnej wartoci analitycznej chyba
e jest to jednoczenie najwysza lub najnisza warto od pocztku notowa. Ta historyczna
warto maksymalna lub minimalna jest wic wartoci globaln, ktra zaczyna peni
rol nowego poziomu odniesienia.
Przykadem historycznego poziomu odniesienia jest najwyszy w historii poziom
indeksu S&P 500, ktry wynosi w marcu 2000 roku 1553,11 punktu i zosta pobity
dopiero w pa dzierniku 2007 roku, osignwszy 1565,42 punktu. Innym przykadem
moe by kurs zota, ktre poziom historyczny zanotowao w styczniu 1980 roku,
kiedy to jego cena wzbia si do 850 dolarw za uncj i pozostawaa historycznym
poziomem odniesienia a do 2008 roku.
Jak wida na tych przykadach, jeli cena odnotuje najwyszy lub najniszy poziom
w historii, a nastpnie trend si odwrci, mog min lata, zanim znw je osignie lub
pobije. Tymczasem pojawiaj si lokalne szczyty i doki, ktre same w sobie zaczynaj
stanowi pewne poziomy odniesienia. W momentach, w ktrych si pojawiaj, mog
wydawa si historyczne. Po odbiciu ceny od nowo uformowanego dna gracze
wahaj si, czy przeama to wsparcie, czy nie. Kiedy jednak to nastpi, cena pikuje
do nowego doka. To samo dzieje si w przypadku ustalania si nowych szczytw.
Realizacja zyskw w chwili osignicia przez cen nowego szczytu powoduje, e kurs
spada, a traderzy wahaj si przed przeamaniem si na jeszcze wyszy historyczny
poziom. Historyczne poziomy cen przycigaj jak magnes traderw, ktrzy chc je
przeama, ale jednoczenie stanowi swoiste bariery. Przeduajce si wahanie
inwestorw, gdy cena zblia si do historycznego poziomu, wiadczy o tym, e s
oni w peni wiadomi tego faktu.
Poziomy historyczne s zarwno przyczyn, jak i skutkiem dziwnego zachowania si
wska nikw. Jeli rosnca rednia kroczca nagle z niewyjanionych powodw ulega
coraz wikszemu spaszczeniu, zwiksz zakres przedziau czasowego, w jakim badasz
Kup ksik
Pole ksik
92

zmienno cen, aby sprawdzi, czy cena aby nie zblia si do historycznego poziomu
odniesienia. Rynek bdzie testowa ten poziom. Jeli prba wybicia si nie powiedzie,
spodziewaj si korekty lub nawet odwrcenia trendu. Jeli nastpi przeamanie,
powiniene oczekiwa, e wzrost kursu przyspieszy (co bdzie odzwierciedla wyszy
wska nik impetu), a w zwizku z tym moesz liczy na lukratywny interes. W rozdziale 13.
poznasz wicej szczegw na temat wska nika impetu.
Selekcja wskanikw
Dobre wieci s takie, e wszystkie wska niki si sprawdzaj, przynajmniej od czasu
do czasu.
rednie kroczce dziaaj (patrz rozdzia 12.). Wybicie z kanau trendu dziaa
(patrz rozdzia 11.). Granie w przedziale czasowym od 3 do 5 dni z wykorzystaniem
analizy wykresw wiecowych sprawdza si (patrz rozdzia 8.). Ale wska niki tylko
wskazuj. One nie dyktuj przyszych poziomw cen.
Zarwno pocztkujcy, jak i starzy giedowi wyjadacze zapominaj o ograniczeniach
zwizanych ze wska nikami. Kr historie, e analitycy techniczni poszukuj
witego
Graala, czyli jednego doskonaego wska nika (lub kombinacji kilku), ktry byby
niezawodny w 100%. Taki wska nik nie istnieje. Jednym z powodw, dla ktrych on
nie istnieje, jest fakt, e Ty rnisz si od innego gracza. Co rwnie wane, i Ty zmieniasz
si z czasem. Wska nik, ktrego uywae 10 lat temu, gdy zapewnia spore zyski,
teraz moe wiza si dla Ciebie ze zbyt duym ryzykiem. Innymi sowy, wska nik
jest tylko tym, czym si stanie w Twoich rkach okrela go sposb, w jaki Ty go
wykorzystasz.
Jest taki stary dowcip, e jeli dasz 12 analitykom technicznym jeden wska nik, to po
roku otrzymasz dwanacie rnych wynikw finansowych. Sposb uycia przez Ciebie
wska nika nie jest wyznaczony przez sam wska nik, ale przez zasady, ktrych przestrzegasz
podczas obrotu. Wska niki i reguy gry giedowej czy taka relacja, jaka czy jajko
i kur nie wiadomo, co z czego si wzio. Cechy wska nikw nie stanowi jedynych
kryteriw ich selekcji i uycia. Naley w tym procesie wzi take pod uwag zasady,
wedle ktrych wska nik ten bdzie sprawdza si w Twoim przypadku.
Przykadowo, lubisz korzysta z danego wska nika, ale wiesz, e generuje zbyt wiele
sygnaw do przeprowadzenia transakcji w ustalonym przedziale czasowym, wic nie
przeprowadzasz jej za kadym razem. Z kolei inny gracz moe zmodyfikowa sygnay
tego samego wska nika poprzez powizanie go z innym, tak by realizowa tylko te
transakcje, ktrych timing jest okrelony przez oba wska niki. Trader ten nie lekceway
wic jakichkolwiek sygnaw, nadrabiajc to wasnym osdem. O posugiwaniu si
kilkoma wska nikami jednoczenie mwi w rozdziale 16.
Modyfikowanie wska nikw poprzez stosowanie si do okrelonych zasad jest zawsze
lepsze ni ignorowanie sygnaw. Jeli zaczniesz podejmowa decyzje na chybi trafi,
uwzgldniajc tylko wybrane wskazania, cigniesz na siebie niedol. Pozwalasz, by
wkrady si emocje, a co wicej, nie osignwszy spodziewanych zyskw, ca win
zrzucisz na wska nik. Na szczcie, wska niki s dosy elastyczne. Moesz je dostosowa
do swojego stylu gry, midzy innymi do czstotliwoci zawierania przez Ciebie transakcji.
W posugiwaniu si wska nikami chodzi o analiz ruchw cenowych. W posugiwaniu
si zasadami chodzi o Ciebie i Twoj odporno na ryzyko. Zasady wic musz by
odpowiednio zaadaptowane do wska nika, ktry wybierzesz. Krtko mwic, nie wybieraj
Kup ksik
Pole ksik
93
wska nikw, za ktrymi nie nadasz, jak na przykad wska nika impetu, ktry generuje
ok. 10 sygnaw w miesicu, podczas gdy Ty nie masz czasu ani ochoty na przeprowadzanie
takiej liczby transakcji.
Optymalizacja, czyli poddawanie

wskanikw prbie
Pierwszym krokiem na drodze do przekonania si, czy wska nik bdzie odpowiedni dla
Ciebie, jest sprawdzenie, jakie generowaby sygnay w sytuacjach giedowych z przeszoci.
Spodziewasz si tego, e formacje cenowe bd si powtarzay, bowiem psychologia
tumu ulega wielkim przemianom. Optymalizacja jest procesem testowania pewnej
hipotezy na podstawie danych z przeszoci (analiza danych historycznych, analiza
wsteczna) w celu okrelenia parametru, ktry najlepiej pasowa do danej sytuacji.
W praktyce analitycznej terminw optymalizacja i testowanie wsteczne uywa si zamiennie.
Optymalizacja jest zem koniecznym, poniewa gdy zaczynasz gra na nowym
instrumencie finansowym, nie wiesz, z jakich wska nikw w tym przypadku korzysta
ani jakie parametry dla nich ustali. Zgodnie z podejciem empirycznym powiniene
wyprbowa wiele wska nikw przy wielu rnych parametrach i przekona si, ktra
kombinacja przynosi najlepsze rezultaty.
Wedug mnie optymalizacja jest zem, poniewa zdrowy rozsdek podpowiada Ci,
e warunki nigdy si nie powtarzaj, wic to, co sprawdzao si kiedy, niekoniecznie
musi zadziaa w przyszoci. Testy wsteczne majce na celu znalezienie dobrych
wska nikw i ustalenie optymalnych parametrw daj Ci poczucie dokadnoci
i wiarygodnoci, a to niemal zawsze jest poczucie zudne. Poniej znajdziesz jeszcze
wicej informacji na ten temat.
Opracowywanie optymalizujcego
testu wstecznego
Analiza wsteczna jest cennym wiczeniem, ktre pozwala oceni potencja niezawodnoci
danego wska nika, kiedy nie masz pewnoci, czy on w ogle zadziaa. Analiza wsteczna
jest po prostu lepsza ni wizualne porwnywanie rozmaitych przebiegw wska nika
na wykresie.
Najpopularniejszym sposobem do poddanie prbie wska nikw, ktrymi si
posugujesz przy grze na Twoich instrumentach finansowych, jest proste przecinanie
przez cen linii redniej kroczcej. Celem takiej analizy wstecznej jest znalezienie
wartoci x, czyli liczby dni dla redniej kroczcej stanowicej dugo okresu, w ktrym
mona realizowa najwysze zyski przy wykorzystaniu tej reguy przecinania si (patrz
rozdzia 12.). Oto jak formalnie wyglda hipoteza: Jeli kupisz akcje spki XYZ za kadym
razem, gdy ich cena przekroczy poziom x-sesyjnej redniej kroczcej, a sprzedasz za
kadym razem, gdy cena ta spadnie poniej tego poziomu, to wwczas bdziesz posugiwa
si spjn i wiarygodn zasad transakcyjn.
Kup ksik
Pole ksik
94

Prawie kady komputerowy program analityczny umoliwia testowanie i znalezienie
optymalnej redniej kroczcej w kilka minut. W moim przypadku wygldao to tak, e
przeanalizowaam za pomoc aplikacji przebieg rednich kroczcych, poczwszy od
10-sesyjnej, a skoczywszy na 50-sesyjnej, w okresie ostatniego tysica sesji, aby przekona
si, ktra zapewniaa osignicie najwyszych zyskw przy grze na akcjach XYZ.
Braam take pod uwag tylko strategie gry dugiej, chocia moesz rwnie testowa
wyniki wska nikw z uwzgldnieniem gry krtkiej (czyli sprzeday krtkiej, ktra
polega na tym, e sprzedajesz dzisiaj instrumenty, ktrych nie posiadasz, w celu ich
p niejszego odkupienia po niszej cenie).1 W tabeli 4.1 zawarte s trzy najlepsze
wyniki, jakie otrzymaam.
Tabela 4.1. Wyniki z analizy wstecznej przecicia redniej kroczcej przez cen akcji spki XYZ
Liczba sesji uwzgldnionych
w redniej kroczcej
redni zysk/strata (USD)
Zysk wzgldny
Liczba transakcji
10
1,56
68,60%
178
31
3,02
59,34%
32
35
3,32
61,69%
47
Tabela 4.1 pokazuje, e gdyby by skonny do przeprowadzenia 178 kompletnych

transakcji w okresie tysica sesji, czyli kupowaby i sprzedawa rednio co dwa
tygodnie, to posugujc si 10-sesyjn redni kroczc, zarobiby 68,6%. Czy to dobry
wynik? Jednym ze sposobw na sprawdzenie tego jest porwnanie tej strategii do strategii
kup i trzymaj, a wic takiej, wedle ktrej kupujesz w pierwszym dniu, a sprzedajesz
zaraz po upyniciu 1000 dni. W tym przypadku program analityczny zwrci wynik
na poziomie 43,4%, a wic za cay ten trud obracania akcjami zyskae dodatkowe 25,2
punktu procentowego, a wic zarobie o 58% wicej. Na 10 000 z zyskaby dodatkowo
2520 z. Ale czy aby na pewno? Nie uwzgldniam w tej kalkulacji kosztw transakcyjnych,
czyli prowizji dla maklera, i innych opat.
Zawsze bierz pod uwag wyniki na danym wska niku po potrceniu kosztw transakcji.
Koszty transakcyjne zmniejszaj zyski wynikajce z dokonania udanej transakcji.
Koszty te obejmuj opaty i prowizje, spread kursowy, a take koszty alternatywne,
wynikajce na przykad z koniecznoci przeprowadzenia transakcji po cenie otwarcia
(poniewa Twj wska nik wygenerowa sygna dopiero na zamkniciu z dnia
poprzedniego) lub z tego, e na pulpicie Twojej platformy transakcyjnej wywietla si
nieprawidowa cena. Wzicie pod uwag tych reduktorw robi wielk rnic przy
porwnywaniu wska nikw, gdy moe si okaza, e regua rzekomo generujca zyski
jest tak naprawd regu strat.
Po wprowadzeniu do analizy danych z tabeli 4.1 dodatkowego czynnika w postaci kosztw
transakcyjnych okazuje si, e optymalnym wska nikiem jest 31-sesyjna rednia kroczca.
W Polsce, jak i caej UE, sprzeda krtka podlega wysokim obostrzeniom. Instrumenty finansowe
zazwyczaj poycza si od innego podmiotu, sprzedaje, odkupuje po niszej cenie, a nastpnie
zwraca. Drobni inwestorzy indywidualni nie maj moliwoci takiej gry przyp. tum.
Kup ksik
Pole ksik
95
Dopracowanie testu wstecznego

W testach wstecznych prostego przecicia ceny i redniej kroczcej, ktrych wyniki
zawaram w tabelach 4.1 i 4.2, wziam pod uwag tylko jedno kryterium doboru
wska nika wzgldny, procentowy zysk. Jednak wzgldny zysk nie jest jedynym
celem naszej gry. Gdyby tak byo, mogaby si zdarzy sytuacja, kiedy jeste skonny
zaakceptowa wygran na dziesiciu transakcjach, tracc na stu innych. Te dziesi
zwyciskich transakcji mona by porwna do dziesiciu idealnych okazji do oddania
strzau, by trafi w rodek tarczy to dziesi strzaw, ktre rekompensuj straty na
setce pozostaych, ktre nie trafiy w ogle w tarcz. Ty jednak poszukujesz sposobw
na systematyczn gr, a nie na zapanie 10 okazji, ktre mog si nie powtrzy w cigu
kolejnego tysica sesji. Dlatego te musisz przywizywa wag do stosunku liczby
udanych transakcji do liczby transakcji, na ktrych poniose straty. Chcesz jak najmniej
transakcji, na ktrych tracisz, i jak najwicej tych, ktre przynosz Ci zysk. Jednoczenie
musisz pilnowa, eby redni zysk z udanych transakcji by wikszy od redniej straty
z transakcji nieudanych.
Tabela 4.2. Wyniki z analizy wstecznej przecicia redniej kroczcej przez cen akcji spki XYZ
z uwzgldnieniem kosztw transakcyjnych w wysokoci 10 USD/transakcj
Liczba sesji uwzgldnionych
redni zysk/strata (USD)
w redniej kroczcej
Zysk wzgldny
Liczba transakcji
10
0,36
28,60%
178
31
2,70
49,34%
32
35
2,10
31,69%
47
Tym razem przeanalizowaam przypadki dokonywania transakcji na podstawie sygnaw

generowanych przez dwie przecinajce si rednie kroczce. Moim celem byo
uzyskanie dwch najlepszych wynikw. Sformuowana przeze mnie hipoteza brzmiaa:
Jeli kupi akcje spki XYZ za kadym razem, gdy krtkoterminowa rednia kroczca
przetnie od dou dugoterminow redni kroczc, i sprzedam, gdy krtkoterminowa
rednia kroczca przetnie od gry dugoterminow rednia kroczc, bdzie to spjna
i wiarygodna zasada transakcyjna.
Tak jak w przypadku dwch poprzednich testw (tabele 4.1 i 4.2), nakazaam programowi
uwzgldnienie tylko gry dugiej (kupowanie taniej, sprzedawanie droej). Okres
analizy obejmowa 1000 poprzednich sesji, krtkoterminowe rednie kroczce to
wszystkie rednie od 1-sesyjnej do 20-sesyjnej, a dugoterminowe to wszystkie rednie
od 21-sesyjnej do 100-sesyjnej. Zaoyam take koszty transakcyjne w wysokoci
10 dolarw na transakcj. W tabeli 4.3 zawaram wyniki analizy.
Tabela 4.3. Wyniki z analizy wstecznej przecicia si dwch rednich kroczcych ceny akcji
spki XYZ
Krtkoterminowa rednia
kroczca/ Dugoterminowa
rednia kroczca
Zysk
wzgldny
Liczba
transakcji
Stosunek liczby
udanych transakcji
do nieudanych
Stosunek
redniego zysku
do redniej straty
wersja 1.: 10/73
58,60%
6/2
1,75
wersja 2.: 5/10
63,48%
147
47/100
0,56
Kup ksik
Pole ksik
96

Kolumna zysku wzgldnego pokazuje, e pierwsza wersja kombinacji dwch rednich
kroczcych zwraca mniejsze zyski ni wersja druga, ale za to wymaga przeprowadzenia
zaledwie omiu transakcji w caym okresie. Wersja pierwsza ma rwnie lepszy
stosunek transakcji udanych do nieudanych, a take wyszy stosunek rednich
zyskw do rednich strat. Wikszo inwestorw skupi si na lepszym stosunku udanych
do nieudanych transakcji, preferujc te mniejsz liczb transakcji i wyszy stosunek
rednich zyskw do strat na rzecz nieco niszego zysku wzgldnego.
Testowanie wsteczne nigdy nie zapewnia jednego superwska nika, przy ktrym nie
trzeba myle. Nawet jeli uwzgldnisz koszty transakcyjne i nadzwyczajne, to nadal
zostaje Ci wzicie pod uwag liczby koniecznych do przeprowadzenia transakcji,
stosunku transakcji udanych do nieudanych oraz relacji rednich zyskw z transakcji
do rednich strat z transakcji. Prawie nigdy nie znajdziesz parametrw dla wska nika,
ktre speniayby te wszystkie kryteria jednoczenie.
Naprawiamy wskanik
Wyniki uzyskane przy testowaniu wstecznym dwch przecinajcych si rednich
kroczcych zawarte w tabeli 4.3 pokazuj, na jakie problemy mona si zazwyczaj natkn
przy dokonywaniu takiej optymalizacji. Poniej szczegowo omawiam te kwestie.
Zbyt dua liczba transakcji

Niektre parametry wska nikw wymagaj tego, by dokonywa takiej liczby transakcji,
na ktr akurat nie moesz sobie pozwoli ze wzgldw czasowych. Dlatego te musisz
wprowadzi korekty do wska nika w ten sposb, by wskazywa mniejsz liczb transakcji
koniecznych do przeprowadzenia, naraajc jak najmniej na szwank potencjalne zyski
z udanych transakcji. Jedn z nich jest taka modyfikacja sygnaw kupna/sprzeday, aby
program analityczny generowa je tylko wtedy, gdy cena osignie poziom o x procent
wyszy lub niszy od redniej kroczcej lub gdy cena bdzie na wyszym lub niszym
poziomie od redniej kroczcej przez y jednostek czasu. Wikszo wska nikw dopuszcza
uywanie takich filtrw.
Nieudane transakcje
Jednym z najlepszych sposobw na ograniczenie liczby nieudanych transakcji jest
doczenie wska nika potwierdzajcego, na przykad wska nika impetu. Z mojego
wasnego dowiadczenia mog powiedzie, e rzeczywicie dodanie 12-sesyjnego
wska nika impetu ogranicza liczb transakcji o 30 do 50% bez koniecznoci powicania
znaczcych zyskw. Ponadto transakcje odrzucane na podstawie wska nika
potwierdzajcego impet rynkowy s w wikszoci transakcjami nieudanymi, tote
poprawia si stosunek rednich zyskw z transakcji do rednich strat.
Ponowne zastosowanie wskanika

Twoje zadanie nie koczy si na ustaleniu parametrw dla Twoich wska nikw. Testy
wsteczne s hipotetyczne. Tak na dobr spraw, to nie dokonae tych transakcji. Aby
nieco bardziej zracjonalizowa wyniki optymalizacji wska nikowej reguy transakcyjnej,
przetestuj najpierw regu w jednym przedziale czasowym (na przykad 1000 sesji),
a nastpnie zastosuj j do innego, wczeniejszego okresu (powiedzmy, 500 dni).
Kup ksik
Pole ksik
97
Jeli wyniki z analizy reguy w nowym okresie nie rni si zbytnio od wynikw
uzyskanych za pierwszym razem, mona uzna, e regua jest solidna, to znaczy
sprawdza si w rnych warunkach.
Szacujemy ryzyko optymalizacji

Wad testowania wstecznego jest to, e parametr idealny dla wska nika dotyczy tylko
okresu przeszego. Krytycy twierdz, e nawet jeli wska nik okazuje si solidny na
podstawie dodatkowej analizy 500 sesji poza pierwotnym okresem, to ju po poczeniu
tych dwch okresw i przebadaniu wska nika w okresie tysica piciuset sesji
dostaniemy cakowicie inny wynik. Mona zwariowa, poddajc wska niki w kko
testom wstecznym, a i tak nigdy nie znajdzie si parametru, dla ktrego wska nik
zwraca podobne wyniki.
Niska wiarygodno spada jeszcze bardziej, jeli naoysz na wska nik filtry. Nazywa
si to dopasowywaniem krzywych, czyli manipulacj sprawiajc, e wska nik idealnie
pasuje do danych historycznych. Prawdopodobiestwo niezawodnoci tego wska nika
w przyszoci jest niskie z uwagi na dynamiczny, zmienny charakter rynku.
Nie licz na to, e odkryjesz magiczn liczb pasujc do Twojego wska nika. Na dobr
spraw, moesz posugiwa si ustawieniami domylnymi dla parametrw podawanymi
w ksikach lub uwzgldnianymi w oprogramowaniu i to bez szkody dla Twoich
wynikw finansowych. Oczywicie pod warunkiem, e Twoje wska niki s odpowiednie
dla instrumentw, ktrymi obracasz, a zasady, ktre ustalie, s przez Ciebie
konsekwentnie przestrzegane.
Kup ksik
Pole ksik

Analiza Techniczna Dla Bystrzakow Anteby

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Analiza Techniczna Dla Bystrzakow Anteby

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tytu oryginau: Technical Analysis For Dummies

Tumaczenie: Bartosz Oczko

Cz I: Definiowanie analizy technicznej ................. 25

Analiza techniczna dla bystrzakw

Rozdzia 2: Zapoznajemy si z funkcjonowaniem rynku od podszewki ........................ 43

Rozdzia 3: Pyniemy z prdem: nastroje rynkowe ....................................................... 63

ledzenie rwnowagi wolumenu ....................................................................................................66

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn . 81

Rozdzia 5: Zarzdzanie pozycjami ................................................................................99

Cz III: Obserwacja zachowania rynku ................ 115

Analiza techniczna dla bystrzakw

Rozdzia 7: Interpretacja specjalnych kombinacji supkw: mae formacje ............. 139

Rozdzia 8: Supek cenowy inaczej: wiece japoskie .............................................. 163

Cz IV: Odnajdywanie formacji ........................... 179

Rozdzia 10: Wyznaczanie linii trendu ........................................................................195

Rozdzia 11: Kanay cenowe jako narzdzia prognozy ................................................209

Analiza techniczna dla bystrzakw

Cz V: Ruszamy z analiz dynamiczn .................231

Rozdzia 13: Mierzymy impet ..................................................................................... 255

Rozdzia 14: Szacujemy zmienno ............................................................................273

ledzimy ruch maksymalny ..........................................................................................................277

Rozdzia 15: Ignorujemy czas: wykresy punktowo-symboliczne ................................285

Analiza techniczna dla bystrzakw

cise wymagania, ktre musi spenia system ...............................................................................318

Cz VI: Dekalogi ................................................329

Rozdzia 19: Dziesi zasad pracy ze wskanikami ................................................... 337

Rozdzia 20: Dziesi nowych obliczy rynku finansowego .........................................343

Dodatek: Przydatne rda i literatura uzupeniajca .................................................351

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

ska niki s skrtem do identyfikacji i pomiaru nastrojw rynkowych. Stanowi

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

9 Wskaniki uznaniowe: do tej grupy zaliczaj si metody interpretacji graficznej

9 Wskaniki matematyczne: do tej grupy nale rednie kroczce, regresja

Mogoby Ci korci, by przeskoczy od razu do czci opisujcej wska niki

Zrozumienie, co okrelaj wskaniki

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

9 Pocztek trendu (przecicie si rednich kroczcych i formacje wybicia).

9 Trend boczny (nachylenie krzywej regresji liniowej lub redniej kroczcej).

Wybr swego stylu gry

9 Podajcy za trendem (ang. trend-followers). Traderzy, ktrzy lubi

identyfikowa trendy, mog przeczeka korekty lub okresy trendw bocznych,

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

w bardzo krtkim okresie (liczonym w godzinach

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

Przygldamy si dziaaniu wskanikw

Okrelanie waciwych interwaw

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

Moliwo wykorzystania wska nika w dowolnym interwale odzwierciedla fraktaln

Zwaanie na sygnay generowane

9 Cena przecina ustalony historyczny poziom odniesienia (zapoznaj si

z nieco dalszym fragmentem zatytuowanym Ustalanie historycznych poziomw

9 Cena przecina wskanik lub wskanik przecina cen (wicej o liniach

9 Jedna linia wskanika dwuliniowego przecina drug (ten przypadek

W wikszoci przypadkw nie we wszystkich sytuacja, w ktrej cena przekracza

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

Ograniczenia zakresu waha

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

Optymalizacja, czyli poddawanie

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

redni zysk/strata (USD)

Tabela 4.1 pokazuje, e gdyby by skonny do przeprowadzenia 178 kompletnych

Rozdzia 3: Pyniemy z prdem: nastroje rynkowe ....................................................... 63

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn . 81

Rozdzia 5: Zarzdzanie pozycjami ................................................................................99

Rozdzia 8: Supek cenowy inaczej: wiece japoskie .............................................. 163

Cz V: Ruszamy z analiz dynamiczn .................231

cise wymagania, ktre musi spenia system ...............................................................................318

Rozdzia 19: Dziesi zasad pracy ze wskanikami ................................................... 337

Dodatek: Przydatne rda i literatura uzupeniajca .................................................351

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

9 Wskaniki uznaniowe: do tej grupy zaliczaj si metody interpretacji graficznej

9 Wskaniki matematyczne: do tej grupy nale rednie kroczce, regresja

Mogoby Ci korci, by przeskoczy od razu do czci opisujcej wska niki

Zrozumienie, co okrelaj wskaniki

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

9 Pocztek trendu (przecicie si rednich kroczcych i formacje wybicia).

9 Trend boczny (nachylenie krzywej regresji liniowej lub redniej kroczcej).

9 Podajcy za trendem (ang. trend-followers). Traderzy, ktrzy lubi

identyfikowa trendy, mog przeczeka korekty lub okresy trendw bocznych,

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

Przygldamy si dziaaniu wskanikw

Okrelanie waciwych interwaw

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

Moliwo wykorzystania wska nika w dowolnym interwale odzwierciedla fraktaln

Zwaanie na sygnay generowane

z nieco dalszym fragmentem zatytuowanym Ustalanie historycznych poziomw

9 Cena przecina wskanik lub wskanik przecina cen (wicej o liniach

9 Jedna linia wskanika dwuliniowego przecina drug (ten przypadek

W wikszoci przypadkw nie we wszystkich sytuacja, w ktrej cena przekracza

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

redni zysk/strata (USD)

Tabela 4.1 pokazuje, e gdyby by skonny do przeprowadzenia 178 kompletnych

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

Tym razem przeanalizowaam przypadki dokonywania transakcji na podstawie sygnaw

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

Zbyt dua liczba transakcji

Ponowne zastosowanie wskanika

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw