Id do

Przykadowy rozdzia

Spis treci

ycie dopiero si rozkrca! Dojrzay przewodnik dla wiadomych siebie 50-tek.

Autor: Susan Swartz Tumaczenie: Izabela Szybilska-Fiedorowicz ISBN: 978-83-246-1396-0 Tytu oryginau: The Juicy Tomatoes Guide to Ripe Living after 50 Stron: 248 Chwytaj ycie za rogi, dua dziewczynko! Skoczya 50 lat? A zatem jeste pikn, dojrza i wiadom swojej wartoci kobiet. Krcisz z powtpiewaniem gow? Niepotrzebnie. Pierwsza modo mina wprawdzie bezpowrotnie, ale to nie powd do zmartwie. Wrcz przeciwnie. Tego, co osigna w swoim yciu zawodowym czy te osobistym, nikt Ci nie odbierze. Moesz by z siebie dumna. Przed Tob jednak jeszcze druga i trzecia modo zrobisz z nimi, co tylko zechcesz. Jeste soczystym pomidorkiem. Jeste pani swojego losu. Rzu wyzwanie swojemu wiekowi. Na co zawsze miaa ochot? Nauczy si gry na klarnecie? A moe zacz mwi po portugalsku? Albo wybra si w podr do sonecznej Brazylii? Zaoy kabaret? Czemu nie?! Siedzenie caymi dniami przed telewizorem jest dla miczakw. Ty masz jeszcze temu wiatu sporo do zaoferowania i nic nie moe Ci powstrzyma przed wyciniciem orzewiajcych sokw ze swojego ycia. Ta ksika utwierdzi Ci w tym postanowieniu. Poznaj kobiety takie jak TY. Zobacz, jak wiele osigny po skoczeniu pidziesiciu lat. Pozwl, by zainspiroway Ci ich historie. Odmie swoje ycie na jeszcze lepsze! Na pocztek sprawd:
Czemu przyjaciki s wane i co wnosz do Twojego ycia? Jak planowa, a potem realizowa swoje marzenia? Gdzie doprowadzi Ci gimnastykowanie mzgu? Kto cignie Ci w d i jak ukrci ten proceder? Co moesz zrobi, by wszyscy zzielenieli z zazdroci? Oraz dlaczego pidziesit lat to najlepsze, co mogo Ci si przydarzy

Katalog ksiazek
Nowoci Bestesllery

Zamw drukowany katalog

Twj koszyk

Dodaj do koszyka

Cennik i informacje

Zamw cennik

Zamw informacje o nowociach

Wydawnictwo Helion SA 44-100 Gliwice tel. 032 230 98 63 e-mail: sensus@sensus.pl

Spis treci
Podzikowania Wprowadzenie CZ PIERWSZA Soczysta Ty Kim jest soczysty pomidorek? Czy nam to odpowiada? Media przyjaciel czy wrg? Czynnik mody Musisz mie przyjaciki Jak wykona pierwszy ruch? Moja stara paczka Za grup Soczysta ki Nadejcie czerwonych kapelusz Noc poza domem w babskim towarzystwie jest dobra dla Twojego zdrowia Przykad Glorii Przyznaj si do swojego wieku i odbierz prezenty Wygldasz wietnie. Jak to zrobia? Decyzja o nowej twarzy 17 18 21 25 26 28 29 30 31 33 9 11 Szok przyszoci Kogo staramy si oszuka? Twoje nowe ja Nowe zajcie dla mam Zaplanuj swoje marzenie Cigle szukasz czerwonych bucikw? Znaczenie techniki Trzymaj rk na pulsie Zawsze gotowa do zdj Zmiana na przyszo Zrb rzecz, na ktr wczeniej by si nie odwaya Na trapezie Uczcij sam siebie, id na zakupy Panny mode Z mioci jest przyjemniej Wrci mj chopak Carol znajduje mio przez internet Szczliwa singielka Poszukiwanie Jill i spki w filmie Francuzka w pewnym wieku 43 44 46 49 51 52 54 56 59 63 63 65 67 72 74 75 76 77 79 84

34 35 37 38 41

CZ DRUGA Soczyste ycie Przeprowad si do Meksyku i otwrz zajazd Cyganka Kobiety, ktrym ycie dopieko Wszdzie lekarze Dbaj o stpki Pikne brzuszki Uwaaj na koci Jakim cudem miaam zawa? Menopauza i ja Wojny z wosami Nigdy nie jest za pno na karmienie o drugiej w nocy A gdy pisklta odfrun z gniazda Mama ma nowe buty do taca Rodzice to robi ona zrzdy Jak przez czterdzieci lat wytrwa w maestwie? Poczucie winy u idealnej pary Wci jest z ni mier w Paryu Niestety, cudw nie bdzie Czy chcesz, eby Twoja twarz zamarza? Fala Goldie Hawn Witaj, pikna! Vieja nie znaczy stara Jane nigdy nie bya zwyczajna Co cakowicie innego

89 92 96 100 102 104 105 105 109 113

115 119 120 122 124 126 129 129 131 133 136 137 138 139 142 145

Otwrzmy ksigarni Ta sama pasja, nowy gos Bd wiadoma wszystkich moliwoci Kto by pomyla? Kobiety, ksiki i soczyste tytuy Dojcie do metra I zataczya Do gry nogami Po si, kochana Dlaczego Judy biega? Leworczne malarstwo Teraz ju wiem, kim jestem wicz mzg Czas na Twoje ycie wewntrzne Przebudzenie w rednim wieku Martha, metodystka z Memphis Podr ku judaizmowi

146 148 150 152 153 156 158 160 162 166 168 170 172 173 174 175 176

CZ TRZECIA

Soczyste dziedzictwo Kobieta XXI wieku na razie 181 Twj kraj Ci potrzebuje! 182 Widok z gry 184 Polityka seksualna i golf 187 Szerokie horyzonty Matki Natury 189 Nagie buntowniczki 191 Zajmowali si nami 194 Czas zapaty 197 Czas czy pienidze? 199 Kto przyjdzie po Tobie? 200 Bd tam 201 Ruch przeciwko osiademu trybowi ycia 202 Miasta przyjazne osobom w rednim wieku 204 Na ile przyjani s Twoi krajanie? 206 Odnajd swj krajobraz 207 Podaa za mczyzn, odnalaza siebie 209 Zobaczy reszt wiata 210 adne mieszkanie czy walizka? 212 Kto potrzebuje wanej okazji? 213 Czego jeszcze moe chcie? 215 Zachowanie rwnowagi 217 Gawdziarka 218 piewaj a do ostatniego tchu 220 Cakiem niele jak na star hipisk 222 Babcie z pokolenia wyu 223 Babciu, ale ty masz wielkie majtki 226

Piszemy od nowa sowo na e Miasto starych prykw Zaplanuj ju teraz wieczny odpoczynek yjcy bdzie imprezowa Zmie zakoczenie Styl Doris Wzniemy toast za wszystkie Pomidorki

229 233 234 235 237 238 243

Kim jest soczysty pomidorek?

e s t k o b i e t w t r u d n y m d o o k r e l e n i a w i e k u ani star, ani mod, jest gdzie pomidzy. Chodzi dumnym krokiem, emanuje od niej peen wieoci czar, u szyi zawiesza kawaek bursztynu, ktry pasuje do zocistych refleksw w jej wosach. Lekko si umiecha nie wiadomo, czy rozbawio j co tylko jej wiadomego, czy jakie wspomnienie. Jest uosobieniem opanowania ale tylko do czasu, gdy pozwoli mu si ulotni na widok gry ulubionej druyny koszykarskiej. A oto kolejna. Nosi czarny, lnicy warkocz przetykany biel. Jej twarz jest otwarta, rwnie silne s jej przekonania, gdy przed sklepem spoywczym przeprowadza sonda wyborczy. Ma silny ucisk doni i patrzy Ci prosto w oczy. Czy pomylaaby, e gdy bya modsza, wpatrywaa si w swoje stopy i sdzia, e nie ma nic wanego do powiedzenia? Inna nosi klasyczny garnitur, czarne poczochy, szpilki i blond koka, dajc do zrozumienia przywdcy wolnego wiata albo prezesowi zarzdu, e prawdopodobnie istnieje inne rozwizanie. Jeszcze jedna. Jest silna i elegancka mimo sylwetki, ktr mona by okreli terminem przy koci. Jest mocno zbudowana jak jedna z bogi widywanych na posgach, ale popatrz, jak wygina ciao i robi mostek albo podrzuca je w gr a do idealnego stania na rkach, do pozycji, w ktrej zaproponuje, bymy przez chwil skoncentrowali si na tu i teraz. Jak w ogle wiat moe lekceway takie kobiety, sugerujc, e s skoczone, gdy obchodziy urodziny z duym zerem na kocu i ju nie s pontnymi laskami? Takie wanie obrazy kr nam w gowach w dni, w ktrych martwimy si tym, e moemy sta si niewidzialne i niepotrzebne. Te kobiety wiedz, co osigny. To wcale nie znaczy, e i im nie zdarzaj si dni, kiedy wolayby si schowa w mysiej dziurze. Albo kiedy spogldajc w lustro, myl: O rany, co teraz?.

Wszystkie zostay jako dowiadczone, niektre bardziej ni inne. Trudno si spodziewa, e troch nie zblakniesz po przeyciu pwiecza. Te kobiety wiedz, e na horyzoncie jest jeszcze wicej wstrzsw. Moe chciayby nadrobi niektre z minionych lat podj ryzyko, odej z innym mczyzn, zawalczy o lepsze stanowisko, ukoczy studia ekonomiczne. Jednak w wikszoci przypadkw przestay ju zabiega o realizacj cudzego ideau sukcesu. Wiedz, kim s, a to ju cakiem niele. Przypominaj Millie, ktra planuje na szedziesite urodziny zaoy sobie kolczyk w ppku w nagrod za tyle lat harwki. Porozmawiaj z tymi kobietami. Zapytaj, jakie ksiki czytaj, co za witaminy przyjmuj, skd czerpi swoje soki. Kiedy przyjmowano mylenie, ktre jak wiemy jest mitem, e kobiety widn naturalnie z wiekiem. Nie wierz w to. Wiele z nich bowiem atwiej zauway w rednim wieku. Znam kobiet o imieniu Michele, ktra prowadzi rock-and-rollow audycj w radiu publicznym, nosi ubrania w zwierzce ctki i farbuje wosy na kolor granatu. Przyznaje, e jako moda dziewczyna bya niemiaa. Sam siebie postrzega nie jako osob starzejc si, lecz stajc si silniejsz. Twierdzi, e jej nowa umiejtno przemawiania do publicznoci w radiu i dobrego samopoczucia we wasnej skrze jest cakiem przyjemna. Czasami wprost tryskam energi i to czuj. Dodaje, e obecnie flirtuje z wikszym powodzeniem ni kiedykolwiek wczeniej. Kobiety w rednim wieku nie s tak przezorne jak ich modsze, bardziej skrpowane wersje. Mona je spotka na kursach aktorstwa improwizowanego, na czele strajku nauczycieli czy podczas rywalizacji z modszymi mczyznami o urzd. Jestemy wszdzie. Kiedy nastpnym razem spotkasz otwart, starsz kobiet, zapytaj j, czy zawsze bya taka pewna siebie i miaa. Najprawdopodobniej odpowie: Boe, nie. Wci zaskakuj sam siebie.

Czy nam to odpowiada?

a n e j e s t , a b y m i e r w i e n i c z k i , ktre mona poprosi: Jeszcze raz mi powiedz, co nam si podoba w procesie starzenia si. Jeeli bdziesz miaa szczcie, przyapiesz przyjacik w na tyle dobrym dniu, e bdzie miaa co pozytywnego do przekazania. Zachta z jej strony moe Ci przypomnie, i to ten etap ycia,

W
18

kiedy zajmujemy si tylko tym, czym moemy, a o reszcie zapominamy albo przynajmniej nie ualamy si nad tym, co powinnymy byy, bd mogymy, zrobi. Lata po przekroczeniu pidziesitego roku ycia s decydujce. Mog by bowiem albo przygnbiajcym, nieruchomym czasem, albo interesujcym krokiem naprzd. Aby mie pewno, e bdzie to to drugie, potrzebujemy towarzyszek hormonalnie i wiekowo odpowiednich przyjaciek i wzorcw rl. Kate twierdzi: Sdz, e po pidziesitce ostatecznie zaczynasz zwraca uwag na to, co osigna w yciu. Co prawda nie do koca zajmuj si teraz tym, czym bym chciaa, albo o czym mylaam, e bd robia w tym wieku, ale jestem o to spokojna. Kate urzdzia przyjcie z okazji swoich pidziesitych dziewitych urodzin i zaprosia na nie wszystkich przyjaci, poczynajc od szkoy redniej, a koczc na wsppracownikach z brany PR. Nastpne dziesi lat zamierza w peni powici pisaniu, robic sobie tylko przerwy na wakacje na nartach we Francji. Nie jest jeszcze pewna, jak do tego dojdzie, ale powiada, e jej macocha wprowadzia ogromne zmiany w swoim yciu, zapisawszy si pod koniec pidziesitki do szkoy artystycznej oraz poznawszy i polubiwszy mio swojego ycia. Kate zatem jest pewna, e jej te si uda. Pam opowiada o starej przyjacice rodziny Fran, ktra stanowi dla niej jeden z ideaw starzenia si. Fran przyjania si z Margaret Mead1. miaa si gono i potnie. Mierzya okoo 190 centymetrw, a kiedy j poznaam, ju bya stara, znajdowaa si co najmniej w rednim wieku. Fran znaa rwnie Carla Junga. Powiadaa, e dla zdrowia kaza jej codziennie gono si mia. Bya wspania kobiet. Stanowia dla
1

PO CZYM ROZPOZNA SOCZYSTEGO POMIDORKA?

Afiszuje si swoj dojrzaoci. Ma pewien rodzaj siy, ktrego nabiera si wraz z penym i dugim yciem. Jego saboci s zadziwiajco sodkie. Wszystkie mae, zielone pomidorki pragn by takie jak on, gdy dorosn. Spodziewa si jeszcze wielu soczystych lat. I marzy o dniu, w ktrym stanie si pomidorem stawianym innym za przykad.

Amerykaska antropolog (1901-78) badajca m.in. ludy Oceanii przyp. tum.

19

MWISZ DO MNIE?
Wszystkie przechodzimy chwile, w ktrych po raz pierwszy uwiadamiamy sobie, e przekroczyymy granic dzielc nas od modoci. Kiedy zauwaya u siebie te oznaki?

Kiedy nowa koleanka z biura zapytaa, ile masz wnuczt. Kiedy ekspedient ze sklepu spoywczego, kelner albo kurier nazwa Ci szanown pani. Kiedy stewardessa zwrcia si do Ciebie ze sowami: Moja droga. Kiedy zacza wozi psetk w samochodzie i nie regulowa brwi. Kiedy zdaa sobie spraw, e masz now szyj i jest ona stara. Kiedy kolega z pracy nazwa Ci czcigodn. Kiedy szwagierka zapytaa, czy nie mylaa o zakoczeniu pracy, i wcale nie chodzio jej o remont azienki. Kiedy posza na rodzinne wesele, a dzieci kuzynki wymkny si tylnym wyjciem, eby zapali trawk, i nie zabray Ci ze sob.

mnie uosobienie moliwoci intelektualnych. Zawsze chciaam by taka jak Fran, kiedy sama si zestarzej. Zazwyczaj po pidziesitce gniazdo zaczyna pustosze. Ju nie musisz pamita terminw sztuk teatralnych i meczw piki nonej, chyba e jeste jedn z tych mam w rednim wieku, o ktrych napisz pniej. Zyskujesz now wolno, z powodu ktrej moesz si uala albo si ni cieszy. Kiedy Leslie samodzielnie wychowaa trzech synw, a najmodszego wysaa na studia, znalaza zajcie na weekendy, eby nie ba si spdza pitkowych wieczorw w pustym domu i zacza si stara o moliwo nauczania za granic. Pam, malarka akwarelistka, przysiga, e jest bardziej produktywna ni kiedykolwiek, zwaszcza e obaj synowie wyjechali do szkoy, m pracuje w oddzielnym atelier, a podstarzay pies jest znacznie mniej wymagajcy ni wczeniej. Po raz pierwszy w yciu staam si pracoholiczk mwi. Codziennie o sidmej rano bierze filiank herbaty do pracowni znajdujcej si za domem, rozpala ogie w kominku i zaczyna malowa. Podczas pracy sucha z tamy wykadw powiconych operze i Terry Gross1 w radiu. Tworzy i sprzedaje wicej ni kiedykolwiek. Wedug Nevy, ktra przewodniczy radzie zarzdzajcej opery, zasiada w zarzdzie fundacji spoecznoci lokalnej i przeksztaca gara z rodzinnego wysypiska w prywatn pracowni, w tym okresie ycia zaczynasz odnajdywa rwnowag. Wanie to chc teraz robi wyznaje Neva. Malowa, pomaga spoecznoci lokalnej, spdza czas z rodzin, bawi si z wnukami, medytowa i troch potaczy.

Znana amerykaska dziennikarka prowadzca w radiu publicznym audycj Fresh Air przyp. tum.

20

Media przyjaciel czy wrg?

a w e t j e l i f i l m Lepiej pno ni pniej nie odnisby sukcesu kasowego, Diane Keaton zasuyaby na specjaln nagrod za wystpienie przed kamerami bez poddawania si specjalnym zabiegom. Z radoci przyjmujemy kady komunikat, ktry mwi, e dobrze jest by tym, kim jestemy. To, w jaki sposb rodki masowego przekazu przedstawiaj nasz grup wiekow, zaley w duym w stopniu od naszej samooceny, nawet jeli nie jestemy Diane Keaton, a sam film jest tylko fantazj. Kobieta, ktra zblia si do szedziesitki, a jest sprawna, inteligentna, uprawia seks z Jackiem Nicholsonem i Keanu Reevesem i w dodatku nie umiera w finale na mierteln chorob, zasuguje na sowa prawdziwego uznania z naszej strony. Dawniej bohaterki w rednim wieku byy lekcewaone i wymiewane albo przedstawiane jako zdesperowane i pomylone postaci. Wanie dlatego notuj wszelkie oznaki zachty ze strony Hollywood i mediw, ktre pokazuj, co o nas myli nasza kultura. Znany projektant mody Marc Jacobs wybra do swojej reklamy pidziesiciosiedmioletni Charlotte Rampling. W wieku pidziesiciu trzech lat Anjelica Houston pracowaa jako modelka dla Harryego Winstona1. Widzisz oto Anjelic, jak na zwykej koszulce nosi diamenty, jej ciemne wosy okalaj mdr twarz, umiecha si figlarnie, widzisz te prawdziwe a do blu zmarszczki mimiczne. Porwnaj t sytuacj z tym, co w 1984 roku przydarzyo si Lauren Hutton, kiedy w wieku czterdziestu lat przestaa by potrzebna w reklamach kosmetykw Revlon. I co dzieje si potem? Lauren Hutton powraca jako producentka kosmetykw i staje si ideaem kobiety dojrzaej na okadk. Kobiety dopingoway Jamie Lee Curtis, gdy w sesji fotograficznej dla magazynu More wystpia tylko w bielinie, eksponujc swoje prawdziwe ciao. Zdradzia wtedy tajemnic, e nawet u gwiazd Hollywoodu pod szortami do jazdy na rowerze kryje si cellulit. W owym czasie Jamie bya wzgldnie mod czterdziestotrzylatk, lecz kobiety w rnym wieku uznay j za swj wzr autentycznoci. Jeeli nawet naleymy do innej ligi ni te znane kobiety, to przecie rwnie nasz spraw wspomagaj sowa krytyka filmowego, ktry twierdzi, i Susan Sarandon w wieku pidziesiciu omiu lat jest zbyt gorca, aby zagra rol poniewieranej ony. Nie boli
1

Nieyjcy ju amerykaski jubiler i producent ekskluzywnej biuterii; obecnie marka sklepw jubilerskich przyp. tum.

21

DZIESI SPOSOBW NA TO, JAK POZOSTA TRENDY PO PIDZIESITCE:

1. Nawet jeli nie moesz pojecha do Nowego Jorku czy Parya, sprawd najblisze modne miejsce w Twoim miecie. Spaceruj, obserwuj, podziwiaj widoki. 2. Mdrze wybieraj mody. To, e akurat na czasie s grochy, nie oznacza, e masz nimi pokry cay tuw. Moe wystarczy pasek albo futera na okulary ozdobiony tym motywem? 3. Nie no ubra z wyhaftowanymi sowami, ktre identyfikuj Ci jako on, mam czy babci. Chyba e siedzicie przy choince. 4. Nawet nie prbuj mwi gwar modzieow, chyba e w Twoim domu mieszka nastolatek. 5. Uwaaj na styl retro. Tylko Twj wygld ma by retro, a nie Ty sama.

nas te, kiedy Joel Selvin, pisujcy do San Francisco Chronicle, w ten sposb opisuje Rit Moreno: Chodzia dumnie i agodnie przemawiaa. piewaa z seksownym umiechem. W jej kroku byo jakie namitne drenie. piewaa na cay gos i szeptaa. W wieku siedemdziesiciu trzech lat wygldaa lepiej ni wikszo kobiet modszych od niej o poow. To jednak wcale nie oznacza, i rodki masowego przekazu w kocu zaczy podziwia i szanowa starsze kobiety za ich peni ycia i naturalne pikno. Wci przecie widzisz reklamy produktw przeciwzmarszczkowych, w ktrych kto mwi: Moesz by rozlaza i zaniedbana albo moesz wyglda jak ta olniewajca, sztucznie opalona modelka, jeli tylko kupisz za 50 dolarw nasz cudowny krem bd przypomina Ci, aby zafundowaa sobie kuracj z botoksu przed rozpoczciem sezonu gwiazdkowych przyj. Wedug Millie Olson, dyrektor do spraw reklamy z San Francisco, ludzie z brany marketingowej wiedz ju, jak kierowa swoje przekazy do kobiet z pokolenia wyu demograficznego. Jej agencja Amazon Advertising stworzya reklam produktu upikszajcego z kolagenem, w ktrej wystpia kobieta mwica: Moje przyjaciki i ja obiecaymy sobie, e nie bdziemy przejmowa si wiekiem, ale potem odkryam, e oszukiway. Haso kampanii brzmiao: Starzej si z wdzikiem. Ale pniej. Millie powiada, e ich koncepcja polega na tym, i przyjmiemy do wiadomoci i zaakceptujemy starzenie si z pewnym wdzikiem, lecz jednoczenie zrobimy wszystko co w naszej mocy, by przeciwstawi si temu procesowi. Przyznaje rwnie, i kobiety reaguj na realistyczne poczucie humoru. Millie mwi, e trudno jest znale rwnowag i pokaza prawdziwe, a jednoczenie atrakcyjne modelki,

22

ktre przemwi do wyobrani tej grupy wiekowej. Kobiety z pokolenia wyu demograficznego pragn obu tych rzeczy. Chcemy, aby reprezentoway nas osoby, z ktrymi moemy si porwnywa, a ktre nie sprawi, e poczujemy si staro. Raz Millie miaa kopoty ze znalezieniem modelek, ktre byyby po czterdziestce i wyglday autentycznie. W innych za sytuacjach unikaa modelek z siwymi wosami. Niektre kobiety mwi, e nawet gdyby same zdecydoway si na siwe wosy, nie chciayby ich oglda w reklamie. Z okazji innej kampanii reklamowej Millie przeprowadzia wywiad grupowy z kobietami w rednim wieku. Poprosia je, aby opowiedziay o swojej seksualnoci. Oczywicie mwiy o przyjemnoci, jak czerpi z seksu, ale to byo gbsze. Dla nich seksualno uosabiaa wizerunek i witalno czyli to, jak si czujesz, idc ulic rozwianymi wosami. Czujesz wtedy, e kobiety nie chc si podda. Millie, rwnie przedstawicielka tego pokolenia, osobicie utosamia si z rynkiem. Czuje si te zdopingowana tym, e twrcy reklam staj si coraz bardziej wraliwi. Chociaby z jednego powodu kobiety z pokolenia babyboom bd domaga si pozostania w centrum uwagi. Ot adna z nas nie jest jeszcze gotowa do zejcia ze sceny. Podejrzewam, e z czasem zmienimy zasady. Przekazy zawarte w reklamach sprzedaj wicej ni jeden produkt. Mog zmieni albo podtrzyma mao pochlebny stereotyp, podobnie jak to byo w przypadku reklamy piwa nadawanej w czasie rozgrywek pucharu Super Bowl, w ktrej modzi mczyni rozmawiali o tym, jak mode kobiety zaczynaj przypomina ich matki. Wybuch miechu zbiega si z ujciem matki w rednim wieku, kobiety o piknej twarzy, nastpnie kamera przesuwa si i pokazuje, e z tyu wyglda ona jak klaun.

6. Nie stro od zakupw najmodniejszych torebek, szali i butw. Nie kupuj jednak licznych bucikw, jeli nie umiesz w nich chodzi. Kiedy moda kobieta potyka si w szpilkach, jest to urocze. Kiedy zdarza si to jednak starszej osobie, ludzie zaczynaj si denerwowa. 7. Poznaj systemy komputerowe, ktrych wikszo wiata uywa do komunikacji, i korzystaj z nich. 8. Jeeli nie zrozumiesz rysunku satyrycznego z Przekroju, bdzie to pewnie znak, e nie zwracasz uwagi na to, co si dzieje. 9. Nie przechwalaj si zbyt gono w biurze, e widziaa koncert Maryli Rodowicz, ale koniecznie wspomnij o koncercie Justyny Steczkowskiej, na ktry si udaa. 10. Rozsmakuj si w tym. Pamitaj, e kiedy uwaaa, i sushi jest wstrtne.

23

Co powiesz jednak o kampanii reklamowej myda Dove, ktra staraa si przekona widzw do szerszego rozumienia pikna? Na billboardach pojawia si twarz penej ycia siwowosej kobiety z podpisem: Siwa czy wspaniaa?. Inny przedstawia dziewidziesiciopiciolatk i zapytywa: Pomarszczona czy pikna?. Kampania billboardowa bya wynikiem badania, jakie przeprowadzia agencja wrd trzech tysicy kobiet w dziesiciu krajach. Panie poproszono, aby opowiedziay o piknie. Jedynie 2 procent z nich uznao siebie za pikne wedug panujcych standardw kulturowych, jednak na szczcie ponad 80 procent uwaao, i kobieta moe by pikna w kadym wieku. Wiele katalogw mody od czasu do czasu zamieszcza zdjcia siwowosej modelki. Owszem, jest ona szczuplejsza i wspanialsza, ni Ty bdziesz kiedykolwiek. Ale wcale nie jest moda. Czasami trafiaj si rwnie pozytywne reportae. New York Times zamieci artyku o snowboardzistkach w rednim wieku, nazywajc je siwuskami na deskach. Esquire opublikowa inteligentny i godny podziwu raport powicony procesowi starzenia si kobiet. Z kolei Joanie Caucus z Doonesbury1 przyznaa si, e jest w wieku emerytalnym, ale nie odebrano jej prawa do tworzenia komiksu. Brana reklamowa nadskakuje rynkowi reprezentowanemu przez osoby od osiemnastego do trzydziestego pitego roku ycia, poniewa wanie ta grupa wiekowa jest najbardziej podatna na zmiany marek. Uznaje si bowiem, i preferencje odnonie do marki ksztatuj si i nie zmieniaj zbytnio z wiekiem. Jednak pokolenie wyu demograficznego nie przypomina swoich rodzicw. Nie pozostan na zawsze oddani marce Ford, podobnie wcale nie bd wierni AT&T2, jeeli Sprint3 zaproponuje im lepsze warunki. Osoby w wieku midzy trzydziestym pitym i szedziesitym rokiem ycia odpowiadaj za prawie dwie trzecie wydatkw konsumenckich. Z kolei kobiety, oglnie rzecz biorc, podejmuj 80 procent decyzji dotyczcych zakupw, od alkoholu po niebieskie dinsy. Mona si zatem spodziewa, i inteligentny specjalista od reklamy, podajc ladem pienidzy, bdzie jak najsilniej zabiega o ten rynek, a nawet mu si podlizywa i tworzy reklamy schlebiajce naszemu stylowi i zmysowi konsumenckiemu.

ycie kurczy si bd rozszerza w zalenoci od odwagi czowieka.

Anas Nin
1

Rodzaj komiksu tworzonego w postaci cigw rysunkw satyrycznych, ktre ukazuj si w rnych gazetach przyp. tum. Amerykaska firma telekomunikacyjna przyp. tum. Wac. Sprint Nextel Corporation, amerykaskie przedsibiorstwo telekomunikacyjne przyp. tum.

2 3

24

Czynnik mody
z y p o p i d z i e s i t c e m o n a b y n a c z a s i e ? Czy mona by cool? Czy to w ogle cool uywa takich sw jak cool i na czasie? Jeeli tak, to czy wolno nam korzysta z nich w pewnym wieku? I czy mog one wci si do nas odnosi? Modzi ludzie na tyle czsto uywaj sw cool i na czasie, e maj one wiksze znaczenie ni odjazdowy i bombowy. I wanie tak modzi ludzie tradycyjnie okrelaj to, co jest modne. Istniej specjalni detektywi, zwani cool-hunterami, ktrych wysya si do wikszych miast, gdzie dziki wieemu spojrzeniu zbieraj informacje dla ekspertw od marketingu i przygotowuj raporty na temat najnowszych trendw w modzie, muzyce, dietach czy wystroju barw. To oni oznajmiaj, co ma by trendy, a my za tym podamy. Pidziesiciolatka moe sobie dwukrotnie przeku uszy, ale to nie ona pierwsza sprawi, e stanie si to modne. Bycie na czasie to umiejtno bycia na bieco z podstawowymi siami kulturowymi, ktre przeksztacaj spoeczestwo, co oznacza, i niekoniecznie musisz da pocztek jakiej sile kulturowej, aby by na czasie. Nie musisz nawet bra w niej udziau. Wystarczy, e zauwaysz jej istnienie. Moja przyjacika Joanie, ktra bada bran reklamow, zaznacza, e ludzie po pidziesitce wcale nie musz tworzy trendw, ktre ich zadowol. S dwa sposoby na to, eby by na czasie mwi. Mona poda za kultur masow albo wywiera na ni wpyw. Ludzie, ktrzy ukoczyli trzydziesty rok ycia, bd bardziej na czasie, poniewa mode osoby lubi poda za gwarem i wszystko jest dla nich nowe. Nie zauwa wysadzanych krysztaem grskim oprawek do okularw, ale pomyl, e spostrzee je ciocia Bert i jej przyjaciki od madonga. Modzi ludzie nie maj za sob dwch wciele ochraniaczy futbolowych i zabawy z fondue. Im modszy jeste, tym wicej rzeczy wydaje Ci si oryginalnych. Mode osoby zuywaj wicej energii i pienidzy, eby si ubra, zje i cieszy tym, co modne. A przynajmniej tak dawniej mylano. Tymczasem konsumentka z pokolenia wyu demograficznego wci ma interes w tym, aby by na czasie i w przeciwiestwie do pokolenia swoich rodzicw niekoniecznie sdzi, i wyrosa z kultury masowej. Linda naley do grupy poetyckiej, ktra czsto zajmuje bar jazzowy i organizuje tam odczyty. Woli to miejsce, gdy jest bardziej stylowe ni ksigarnia. Daje mi poczucie, e stanowi cz sceny, lecz jej nie rozbijam.

25

Jeeli bacznie si wsuchasz w kultur masow, bdziesz moga wzi udzia w rozmowie. Nie moesz by staromodna i i na piwo z trzydziestolatk twierdzi Joanie. Bdziesz moga dopiero wtedy, kiedy znajdziesz wsplny grunt do wymiany. Rozejrzyj si po barze muzycznym albo kawiarni i zobacz, jak wiele ludzi z Twojego rocznika miesza si z modszym tumem. Kiedy pod tak zwan scen zbierze si grupa ludzi w Twoim wieku, stajesz si modna niejako przez sam swoj tam obecno mwi Joanie. Dodaje, e to efekt wyu demograficznego. Jest nas tak duo, e modzi nie mog nas unikn. Nie dlatego, e jestemy tacy mdrzy i na czasie. Chodzi o to, e z uwagi na nasz liczebno musz po prostu zwrci na nas uwag.

Musisz mie przyjaciki

i e d y z b l i a l i m y s i z m e m d o p i d z i e s i t k i , przeprowadzilimy si do Niemiec, aby mg podj tam prac dziennikarza. Ja za miaam wcieli si w rol Hausfrau. Postawiam sobie za cel zdobycie jednej dobrej przyjaciki podczas naszego pobytu w Europie. Nakazaam sobie bycie odwan i towarzysk i nastawienie radaru na potencjalne kandydatki. Ju w czasie pierwszego tygodnia poznaam Mary. Bya Amerykank, on jednego z nowych kolegw mojego ma. Miaa na sobie T-shirt z napisem Take Back the Night1. To wanie ta koszulka mnie przekonaa. Wiedziaam, e cz nas przynajmniej sympatie ideologiczne. Ale byo jeszcze co wicej. Obie miaymy crki, starsze siostry, mw-dziennikarzy i obie tskniymy za amerykaskim radiem. Spotkaymy si w Niemczech, chodziymy do muzew, pobieraymy lekcje niemieckiego, wymieniaymy si ksikami i pytami. Byymy jak starzy kumple, jedziymy na weekend do Parya, wsiadaymy do pocigu do Amsterdamu. Rozmawiaymy o polityce, sprawach kobiet, wychowaniu dzieci i o tym, czy Mary powinna sobie zrobi pasemka takie jak u Susan Sontag.

Nazwa marszu organizowanego przez feministki w protecie przeciwko gwatom i innym formom przemocy wobec kobiet przyp. tum.

26

Po szeciu miesicach Mary wrcia do USA, a ja z mem przeprowadzilimy si do innej czci Niemiec, gdzie poznaam Judy, take Amerykank. Siedziaa naprzeciwko mnie podczas spotkania Amerykaskiego Stowarzyszenia Kobiet Uniwersyteckich w Monachium, na ktrym wysuchaymy raportu na temat ostatnich ofiar wojny na Bakanach. Po przemwieniu Judy westchna i oznajmia, e naley zebra wszystkie kobiety wiata, aby mogy przemaszerowa przez strefy wojny i powiedzie: Dosy tego gwna. Zapytaam, czy ma ochot na kaw. Judy, pochodzca z Waszyngtonu a zamieszkaa w Niemczech, pokazaa mi najlepsze kawiarnie monachijskie, a take ogrdki piwne, ksigarnie i teatry. Nasi mowie rwnie si polubili. Judy znacznie odwaniej ode mnie posugiwaa si jzykiem niemieckim i rwnie mnie zachcaa do prb mwienia. Pewnego dnia mogam ju powiedzie, e znalazam niemieck przyjacik. Byam w aptece, usiujc wytumaczy ekspedientce, czego potrzebuj, i inna klientka zaproponowaa pomoc. Zaczymy rozmawia mieszank niemieckiego i angielskiego. Okazao si, e spdzia ycie w Monachium, ale przez rok studiowaa w Kalifornii. Zapytaa, czy pij kaw.

Jeeli kiedykolwiek nazwano Ci bezczeln, niepoprawn, aroganck, przebieg, buntownicz, niesforn, nieposuszn, jeste na dobrej drodze.
Clarissa Pinkola Ests

27