Zgrana druyna rodzinna!

Jak bez krzykw i zrzdzenia nakoni dzieci do wsppracy

Autor: Elizabeth Pantley Tumaczenie: Przemysaw Gancarczyk ISBN: 978-83-246-1622-0 Tytu oryginau: Kid Cooperation: How to Stop Yelling, Nagging and Pleading and Get Kids to Cooperate Format: A5, stron: 240
Dzisiejsze zakochane dziecko to to, ktre wczoraj przytulalimy. Dzisiejsze roztropne dziecko to to, ktremu wczoraj dodawalimy otuchy. Dzisiejsze serdeczne dziecko to to, ktremu wczoraj okazywalimy mio. Dzisiejsze mdre dziecko to to, ktre wczoraj wychowalimy. Dzisiejsze wyrozumiae dziecko to to, ktremu wczoraj przebaczylimy. Dzisiejszy czowiek, ktry yje mioci i piknem, to dziecko, ktre wczoraj yo radoci. Ronald Russell

Bycie zgran rodzin to sport druynowy - najwaniejsza jest idealna wsppraca i oddany trener. Grajcie do jednej bramki, unikajcie kontuzji i nie opuszczajcie boiska przed kocem meczu! Bez wzgldu na to, jak zaradn, odpowiedzialn i przedsibiorcz jeste osob, Twoje ukochane dziecko pewnie niejeden raz wystawio na prb Twoj cierpliwo i nerwy. Czy przebiega Ci kiedykolwiek przez gow myl, e moe nie jeste tak dobrym rodzicem, jakim chciaby by? Czy marzysz o tym, by Wasze codzienne potyczki zamieniy si w harmonijn koegzystencj? Czy chcesz wreszcie mc przesta krzycze, zrzdzi i nieustannie prawi kazania? W takim razie skorzystaj z rad dowiadczonej terapeutki oraz poznaj sprawdzone pomysy innych ludzi, ktrym udao si ulepszy swoje ycie rodzinne. Dziecko, ktre nie chce z Tob wsppracowa, potrafi skutecznie zakci harmoni panujc w Waszym domu. Zamiast przekupywa, grozi czy baga swoj pociech, signij po metody, ktre pozwol Wam wyj z twarz z trudnych sytuacji. I, co istotne ktre sprawdzaj si za kadym razem! Grunt to rodzinka! Naucz si skutecznie wyrabia w dziecku dyscyplin i poczucie obowizku. Przekazuj jasne instrukcje, zapewniaj wybr i zadawaj pomocne pytania. Naucz dziecko kontrolowa gniew i rozumie swoje emocje. Spraw, by konfliktowe rodzestwo ogosio zawieszenie broni. Zadbaj o wysokie poczucie wartoci i pewno siebie Twojego malucha. Poznaj wyjtkowo skuteczne metody, takie jak: "time out" czy "regua Babuni". Elizabeth Pantley jest szczliw mam trjki dzieci.

Spis tre ci

Od wydawcy Sowo wstpne Przedmowa Podzikowania Wprowadzenie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Jaki jest Twj styl wychowawczy? Klucze do zwieczonego sukcesem wychowywania dzieci Wsppraca Karanie a dyscyplinowanie Budowanie poczucia wasnej warto ci Twojego dziecka Jak wyksztaci dobre relacje pomidzy rodzestwem Dlaczego odczuwam taki gniew? Jak mog sobie z tym poradzi? Jak mo esz zatroszczy si o innych, je eli nie troszczysz si o siebie? Pomysy a nie rozwizania O autorce

7 9 11 13 15 23 33 53 79 113 129 145 169 195 240

1 Jaki jest Twj styl wychowawczy?

Quiz rozpoczynajcy si na stronie 24 pomo e Ci w zidentyfikowaniu Twojego stylu wychowawczego to podstawa, od ktrej mo esz rozpocz prac. By sta si lepszym rodzicem, musisz zrozumie, jaki styl wychowawczy reprezentujesz teraz. Obiektywne spojrzenie na samego siebie mo e by trudne. Ten quiz Ci w tym pomo e. Przeczytaj ka de pytanie i wybierz odpowied , ktra najbardziej odpowiada temu, co wydaje Ci si, e zrobiby w danej sytuacji. Nawet je eli Twoje dziecko jest starsze lub modsze ni dziecko wystpujce w danym przykadzie, mo esz udzieli odpowiedzi opartej na tym, co my lisz, e zrobiby . Nie zaznaczaj odpowiedzi, ktra wydaje Ci si poprawna. Zamiast tego sprbuj postawi si w danej sytuacji i wybierz odpowied , ktra najlepiej odzwierciedla Twoje mo liwe zachowanie. Swoich odpowiedzi nie musisz nikomu pokazywa. Quiz zosta stworzony po to, aby pomc Ci obiektywnie spojrze na siebie jako rodzica, tak aby mg zidentyfikowa obszary, w ktrych musisz wprowadzi zmiany. Zapisz szybko swoje odpowiedzi na kartce. Po skompletowaniu odpowiedzi poka Ci, jak obliczy jego wynik. Quiz pomo e Ci okre li Twj aktualny styl wychowawczy oraz sposoby na to, aby pozytywnie go rozwin, je li istnieje taka potrzeba. Je eli masz partnera, byoby dobrze, gdyby ka de z was odpowiedziao na pytania quizu oddzielnie, a po skoczeniu tego zadania aby cie porwnali swoje odpowiedzi. Po prostu skseruj strony, na ktrych znajduje si quiz.

24

Zgrana dru yna rodzinna!

Quiz: Jaki jest Twj styl wychowawczy?

1. Twoja creczka ma wielki atak histerii w sklepie spoywczym, poniewa chce darmowe ciastko, ktre mo na dosta na stoisku piekarniczym. Odmawiasz, poniewa to pora tu przed obiadem. Wszyscy gapi si na Ciebie, a sprzedawca u miecha si i podaje dziewczynce ciastko. Ty... A Pozwalasz jej wzi ciastko. B apiesz j za rk i szybko odchodzisz od stoiska, wyja niajc: Kochanie, wiem, e chciaaby to ciastko. Wiem, e trudno jest odmwi, kiedy kto proponuje Ci co , co sprawia Ci przyjemno . Ale zbli a si pora obiadu i ciastko popsuje Twj apetyt. Mo esz zje ciastko w domu, po obiedzie. Prosz, przesta paka. C apiesz j za rk albo podnosisz i udajesz si w jakie spokojne miejsce lub wychodzisz na zewntrz, do samochodu, gdzie czekasz, a si uspokoi i bdzie gotowa na to, by wrci do sklepu. D Krzyczysz na ni: Nie dostaniesz ciastka! Niegrzeczna dziewczynka!. Dajesz jej klapsa i mwisz: W tej chwili przesta si tak zachowywa, moja panno!. 2. Jeste w kuchni i przygotowujesz obiad. Twoje dzieci s w salonie i bij si o zabawk. Nagle syszysz krzyk i pacz. Jedno z dzieci wrzeszczy: On zabra moj zabawk!. Drugie: To on zacz!. Ty... A Mamroczesz do siebie: Czemu te dzieci nigdy nie mog si zgodnie bawi?. B Wysuchujesz uwa nie relacji na temat tego, co si stao, a potem karzesz winowajc. C Sugerujesz, eby dzieci wsplnie rozwizay problem. D Wysyasz jedno z dzieci (albo oboje) do jego pokoju na czas przerwy (stosujesz metod time out).

Jaki jest Twj styl wychowawczy?

25

3. Twoje dziecko chce wyj na zewntrz i bawi si. Odmawiasz, poniewa zbli a si pora obiadu. Twoje dziecko mwi: Och, prosz!. Znw odmawiasz. Twoje dziecko nalega: Obiecuj, e pobawi si tylko 10 minut i wrc. Nawet zabior ze sob zegarek. Tylko do ogrodu... Prosz. Ty... A Mwisz: Dobrze. Ale bd na pewno z powrotem za 10 minut. B Wyja niasz swojemu dziecku, e zaraz bdzie obiad i za ka dym razem, gdy pozwalasz na zabaw poza domem przed obiadem, ka dy si sp nia i obiad stygnie. Tumaczysz, e nie chcesz zrobi mu na zo , a tylko pragniesz, aby wszyscy razem usiedli do stou. Twoje dziecko zauwa a, e do obiadu zostao jeszcze 15 minut i e pobawi si na podwrku. My lisz, e jest rozsdne, wic mwisz: Dobrze, tylko masz wrci, kiedy ci zawoam. C Mwisz: Mo esz pobawi si na zewntrz po obiedzie. Kiedy Twoje dziecko nadal prosi, mwisz (znowu): Mo esz pobawi si na zewntrz po obiedzie. D Mwisz: Przesta marudzi. Kiedy Twoje dziecko nadal jczy, stwierdzasz: Dosy tego. Id do swojego pokoju. Mam do Twojego marudzenia i kaprysw dzi wieczorem adnej telewizji. 4. Twoje dziecko guzdra si, nie mo e zd y na czas i sp nia si na szkolny autobus. Ty... A Odwozisz je do szkoy. B Odwozisz je do szkoy. Podczas podr y wyja niasz znaczenie bycia zorganizowanym i postpowania rano wedug ustalonego planu. Otrzymujesz od swego dziecka obietnic, e nastpnego dnia bardziej si postara. C To nie mo e si zdarzy. Rano w Twoim domu ka dy postpuje wedug ci le okre lonego planu. D Mwisz: Oto, czym si koczy marnowanie czasu. Teraz bdziesz musia pj do szkoy pieszo. Wycignij z szafy swoj kurtk.

26

Zgrana dru yna rodzinna!

5. Twj maluch stale dotyka pokrta na wie y hi-fi. Wielokrotnie mu tego zabraniae . Jeste zmczony cig walk. Teraz robi to znowu, a Ty... A Ignorujesz go. I tak nic nie zepsuje. B Kupujesz mu dziecinn wie hi-fi, aby mg si ni bawi. C Przestawiasz wie na wy sz pk. D Bijesz go po rkach za ka dym razem, gdy dotyka pokrta. Nauczy si, e nie wolno si nim bawi. 6. Twoje dziecko ma sze lat. Jak zwykle po wej ciu do salonu widzisz zabawki i ksi ki rozrzucone i za miecajce ka dy centymetr kwadratowy podogi. Masz do tego nieporzdku, wic... A Robisz gboki wdech i zaczynasz sprzta pokj. B Siadasz ze swoim dzieckiem przy stole. Wyja niasz, e du ej nie bdziesz tolerowa nieporzdku. Prosisz dziecko, aby zaproponowao, jak rozwiza ten problem. C Mwisz do swojego dziecka: Zabawki maj le e w pudeku, a ksi ki na pce. Oczekuj, e posprztasz ten pokj przed obiadem. D Chwytasz kosz na mieci i wrzucasz wszystko do niego, wrzeszczc na swoje dziecko: Dosy tego! Te rzeczy id do mieci!. 7. Jest 23:30. Twj dziesiciolatek pi. Zauwa asz, e pies nie dosta je i nie by wyprowadzony. To stay problem, wic teraz... A Karmisz i wyprowadzasz psa, pomrukujc gniewnie o braku odpowiedzialno ci u Twego dziecka. B Karmisz psa i wyprowadzasz go. Rano rozmawiasz z dzieckiem na temat odpowiedzialno ci zwizanej z posiadaniem zwierzt.

Jaki jest Twj styl wychowawczy?

27

C Karmisz psa i wyprowadzasz go. Nastpnego dnia pomagasz swojemu dziecku stworzy codzienny plan obowizkw, ktry ma mu o nich przypomina. Omawiasz plan z dzieckiem i wprowadzasz go w ycie. D Budzisz swoje dziecko i mwisz: Zejd na d, nakarm i wyprowad swojego psa! Mam dosy robienia tego za ciebie. 8. Zota rybka Twojego o miolatka zdecha, poniewa nie bya karmiona. Karmienie rybki nale ao do jego obowizkw. Twoje dziecko le y na kanapie i szlocha, a Ty... A Mwisz: Prosz, nie pacz, kochanie. Kupi ci inn zot rybk. Kupi ci nawet dwie zote rybki!. B Czujesz si winny, poniewa nie nakarmie rybki swojego dziecka. C Siadasz obok dziecka i mwisz: Na pewno jest ci smutno, e stracie swoj rybk. Wykazujesz zrozumienie dla smutku, jakie odczuwa Twoje dziecko, ale jest to jedna z tych lekcji ycia, ktre po prostu trzeba przej . D Mwisz: By mo e to nauczy ci, e masz by odpowiedzialny za swoje obowizki w przyszo ci. Gdyby nakarmi rybk, yaby nadal. 9. Po raz drugi w tym miesicu Twj dziesicioletni syn gubi zeszyt, a Ty... A Kupujesz kolejny i prosisz, eby bardziej uwa a. B Rozmawiasz z nim o odpowiedzialno ci. Mwisz, ile kosztowa nowy zeszyt. Uczysz go, jak lepiej dba o swoje rzeczy. Wycigasz z niego obietnic, e bdzie bardziej si stara. C Ka esz mu korzysta z lu nych kartek papieru i zaoszczdzi pienidze z kieszonkowego na nowy zeszyt. D Odbierasz mu przywilej ogldania telewizji lub zabawy poza domem.

28

Zgrana dru yna rodzinna!

10. Kilku przyjaci Twojego siedemnastoletniego syna okolczykowao sobie nosy i teraz dumnie pokazuj wpite w nie kolczyki. Twj syn tak e chce przebi sobie nos, a Ty... A Nie zgadzasz si, ale on i tak to robi. B Mwisz nie, ale on prosi Ci codziennie o zgod. Obiecuje, e nigdy nie zao y kolczyka na spotkanie rodzinne. Przyrzeka, e nie bdzie nosi go do szkoy. Zarzeka si, e kolczyk bdzie malusieki. Zgadzasz si. C Mwisz, e ten pomys naprawd Ci si nie podoba, i wyja niasz, dlaczego, ale stwierdzasz, e syn powinien sam podj decyzj. D Bezwzgldnie mu tego zakazujesz! aden z Twoich synw nie mo e nosi kolczykw w nosie! 11. Jest sobota, pada deszcz. Twoja sze cioletnia creczka chce wyj do ogrodu i bawi si w kau ach, a Ty... A Odmawiasz. Wtedy ona stwierdza, e dzieci ssiada s na zewntrz. I e bdzie uwa a. Mwi, e na zewntrz jest ciepo, a deszcz tylko m y. Zgadzasz si. B Mwisz, e pada deszcz i e musi poczeka, a przestanie. Nastpnie wynajdujesz dla niej inne zajcie. C Mwisz: Jasne. Prosz, przynie rcznik i suche ubranie i po je przy drzwiach przydadz ci si, jak wrcisz. D Mwisz: Ty guptasie. Leje deszcz. Znajd sobie jakie zajcie w domu. 12. Wchodzisz do pokoju i przyapujesz swoj trzyletni crk na tym, jak pisze kredkami po cianie. A Mwisz: Och, moja kochana! Zobacz, co zrobia ! Teraz musz sprzta ten baagan. Co wa ciciel mieszkania na to powie? Nie wolno pisa po cianach! Id i pobaw si w salonie, a ja posprztam. B Mwisz: Jaki baagan! To jest moja wina, zostawiam ci tu sam z kredkami i bez adnej kartki. Prosz, nie rb tego wicej.

Jaki jest Twj styl wychowawczy?

29

C Mwisz stanowczo: Nie piszemy po cianach. Piszemy po papierze. Teraz we miemy gbk i pomo esz mi zetrze lady kredki ze ciany. D Bijesz j po rkach i krzyczysz: Nie wolno tak robi! Za dziewczynka!, po czym odsyasz j do jej pokoju.

Punkty za Twoje odpowiedzi

Daj sobie: 0 punktw za ka d odpowied A, 2 punkty za ka d odpowied B, 4 punkty za ka d odpowied C, 6 punktw za ka d odpowied D. Zsumuj je. Przeczytaj poni ej opis odpowiadajcy uzyskanemu przez Ciebie wynikowi. Je eli suma zdobytych punktw plasuje si na granicy dwch kategorii, przejrzyj rwnie i ten drugi opis. (By mo e pomocne dla Ciebie oka e si przeczytanie wszystkich opisw, poniewa wielu z nas od czasu do czasu stosuje r ne style wychowawcze).

0 14 punktw: rodzic liberalny

Prawdopodobnie z trudem przychodzi Ci odmwienie czego swojemu dziecku. By mo e zbyt atwo pozwalasz przej kontrol nad sytuacj maemu uparciuchowi. Mo esz by sfrustrowany i odczuwa gniew, poniewa czujesz, e masz zbyt may wpyw na dziaania swojego dziecka. Cho mo e to bardzo utrudnia Ci ycie, bd pewien, e nie jeste zym rodzicem ani sabym czowiekiem. Po prostu musisz zdoby kilka nowych umiejtno ci. Kiedy ju nauczysz si strategii, ktra doprowadzi do tego, e Twoje dziecko bdzie z Tob wsppracowa, bycie rodzicem i Twoje dziecko sprawi Ci o wiele wicej rado ci. Nie poddawaj si! Po wi nieco czasu na lektur tej ksi ki i przewiczenie umiejtno ci i technik w niej opisanych. Po kilku krtkich miesicach bdziesz mg przej kontrol nad swoim yciem rodzinnym i umocni poczucie wasnej warto ci.

30

Zgrana dru yna rodzinna!

14 36 punktw: rodzic demokratyczny

Prbowae nakoni swoje dziecko do wsppracy i prawdopodobnie masz na swoim koncie jakie sukcesy w tym zakresie. Traktujesz swoje dziecko jak rwne sobie i prbujesz postpowa sprawiedliwie i by konsekwentny. Dlaczego wic masz wra enie, e mgby robi to lepiej? Dlaczego Twoje dziecko wci tak czsto le si zachowuje? Najprawdopodobniej Twj styl wychowawczy Ci krpuje. Zbyt mocno prbujesz by doskonay w ka dej sytuacji i zawsze postpowa sprawiedliwie i rozsdnie. Zbyt uparcie chcesz traktowa swoje dziecko jak rwnego sobie partnera. Zbyt mocno koncentrujesz si na dugoterminowych wynikach, kiedy karzesz swoje dziecko Czy jestem zbyt surowy? Czy zbyt ulegy? Czy zrobienie tego bdzie wa ciwe?. Lepiej zrobiby , gdyby mniej mwi, a wicej dziaa. Dziki temu zrozumiaby , e rodzic i dziecko nie s rwnymi sobie partnerami. W swoim domu musisz mie autorytet, kiedy Twoje dziecko ro nie, i jako autorytet zbudowa fundament dla przyja ni, ktra uksztatuje si midzy Tob a Twoim dzieckiem, gdy ono stanie si dorosym czowiekiem. Powszechnie wystpujc cech demokratycznego rodzica jest tendencja do prawienia kaza, pouczania i moralizowania do tego stopnia, e dziecko przestaje sucha (zjawisko bycia guchym na to, co mwi rodzic). Nabierz otuchy! Po wi nieco czasu na lektur tej ksi ki i przewiczenie w praktyce przedstawionych tutaj zalece. Po kilku krtkich miesicach poczujesz, e masz wiksz kontrol nad tym, co si dzieje, e to Ty rzdzisz, a szacunek Twoich dzieci do Ciebie wzro nie dziesiciokrotnie.

36 50 punktw: rodzic zrwnowa ony

Dlaczego czytasz t ksi k? Naprawd wietnie sobie radzisz (chyba e kamae , odpowiadajc na pytania quizowe). Z pewno ci przeczytae jakie ksi ki o wychowaniu lub wzie udzia w jakim kursie dotyczcym tego zagadnienia. wietnie! Jako rodzic zrwnowa ony mo esz mie problem z byciem zbyt wymagajcym dla samego siebie. Obfito wiedzy, jak posiadasz w kwestii wychowania dzieci, mo e spowodowa, e bdziesz skupia si na wasnych niepowodzeniach, gdy bdziesz mia z chwil czy ci ki dzie. Miej na uwadze to, e nie istnieje rodzic doskonay i e Twj styl wychowawczy jest i zdrowy, i produktywny.

Jaki jest Twj styl wychowawczy?

31

Nie ma wa niejszej pracy ni wychowanie swojego dziecka. Im wicej bdziesz posiada wiedzy, tym bardziej skorzysta na tym dziecko. My l, e w tej ksi ce znajdziesz kilka wspaniaych pomysw i mo e kilka wa nych nowych umiejtno ci, ktre pomog w wyklarowaniu si Twojego stylu wychowawczego. Wiem sama po sobie, e im wiksz wiedz dysponuj i wicej si ucz, tym bardziej pewna siebie i zdolna do wielu rzeczy si czuj. Nie przestawaj wykonywa tej dobrej pracy!

50 72 punktw: rodzic autokratyczny

Tak, prosz pana, kapitanie, szefie! Sdz, e jedna z dwu nastpujcych sytuacji to obraz Twojego domu: Je eli Twoje dziecko ma mniej ni 15 lat, jest do grzeczne. Zachowuje si poprawnie, poniewa wie, e musi. Jednak jest tu wewntrzna sprzeczno . Dziecko, ktre zachowuje si dobrze z obawy przed kar albo z powodu pragnienia otrzymania nagrody, nie rozwija wewntrznej samodyscypliny, ktra bdzie mu su y, gdy przestanie czu oddech rodzica na karku. Dzieci autokratycznych rodzicw mog nabawi si urazy do autorytetw i czsto nie potrafi wyrazi tego, co kryje si w ich my lach. Mog tak e uzale ni si od tego, e maj kogo , kto mwi im, co maj zrobi to za cecha, prowadzca do sytuacji, w ktrej dzieci skieruj si w stron niewa ciwych ludzi lub przycz si do grupy przestpczej. W dodatku autokratyczne podej cie do dziecka mo e sprawi, e zostanie nadwer ona wi pomidzy rodzicem a dzieckiem, i uniemo liwi efektywn komunikacj. Je eli Twoje dziecko ma wicej ni 15 lat, prawdopodobnie stajesz wobec nowych problemw. Autokratyczny styl wychowania powoduje, e w modym czowieku rodzi si bunt i metody, ktre sprawdzay si do tej pory, ju nie skutkuj. Je eli aden z powy szych opisw nie pasuje do Twojej sytuacji, oznacza to, e wychowanie nie sprawia Ci wielkiej przyjemno ci. Zbyt czsto krzyczysz, bijesz dzieci i odczuwasz zbyt wielki stres. Prbujesz nauczy czego swoje dzieci, ale Twoje wysiki skutkuj tylko tym, e wpadasz w gniew. Nie poddawaj si! Masz kilka dobrych pomysw, ktrym trzeba nada nieco subtelno ci i kontrolowa sposb ich wprowadzenia w ycie. Kiedy przeczytasz t ksi k i zastosujesz w praktyce przedstawione tu umiejtno ci, zauwa ysz, e opada Ci zarwno ci nienie krwi, jak i ton gosu. Bdziesz bardziej cieszy si swoimi dziemi, a one bd bardziej cieszy si Tob.

32

Zgrana dru yna rodzinna!

Co teraz?
Teraz masz obraz Twojego wasnego stylu wychowawczego czego , nad czym a do tej chwili niezbyt mocno si zastanawiae . Poznanie swojego stylu to efektywny punkt startowy dla pozytywnego rozwoju. Je li ocenie swoje siy i sabo ci, mo esz przeprowadzi zmiany, ktre pozwol Ci sta si bardziej zrwnowa onym rodzicem. Je eli razem z partnerem odpowiadali cie na pytania, mo ecie przejrze swoje wyniki i przedyskutowa r nice i podobiestwa waszych stylw wychowawczych. To podej cie jest pomocne w wypracowaniu przez partnerw pewnego poziomu porozumienia na temat problemw dotyczcych karania dzieci i oczekiwa wobec nich. Czytanie tej ksi ki we dwoje otworzy pole do dyskusji, ktra mo e prowadzi do wikszej zgody i pracy zespoowej w wychowywaniu dzieci. Kiedy bdziesz korzysta z zawartych w tej ksi ce wytycznych majcych na celu usprawnienie Twojego stylu wychowawczego, pamitaj, aby pozwoli sobie na troch czasu i nabranie praktyki podczas wprowadzania zmian. Twoje ycie to do wiadczenia, wspomnienia i wra enia, ktre uksztatoway Twj aktualny styl wychowawczy. Potrzeba cierpliwo ci, praktyki i wytrwao ci, by si zmieni. Zorientujesz si, e Twj czas i wysiek byy warte swojej ceny, gdy zobaczysz, jak pozytywny wpyw te zmiany maj na Twoj rodzin.