Professional Documents
Culture Documents
"
Spis treci
Wstp.....................................................................................5 O czym jest ta ksika?..........................................................5 Spoeczestwo........................................................................6 1. Czym jest Gieda Papierw Wartociowych?.....................9 1.1. Gieda..........................................................................9 1.2. Trudne pocztki.........................................................11 1.3. Funkcjonowanie i zasady..........................................13 1.4. Instrumenty finansowe rynku giedowego..................18 2. Start, czyli trudne pocztki...............................................33 2.1. Zdobywanie wiedzy...................................................34 2.2. Wybr domu maklerskiego........................................35 2.3. Przegld zlece maklerskich.....................................36 2.4. Zyski i podatki...........................................................43 2.5. Miejsce pracy............................................................45 2.6. Gieda i emocje.........................................................46 2.7. Kartka i dugopis........................................................48 3. Analiza techniczna...........................................................49 3.1. Czym jest analiza techniczna?..................................49 3.2. Rodzaje wykresw....................................................50 3.3. Trendy na rynku........................................................55 3.4. Wsparcia i opory.......................................................59 3.5. Wybrane formacje cenowe........................................60 3.6. rednie kroczce......................................................82 3.7. Wskaniki AT.............................................................84 3.8. Sygnay rynku............................................................94 3.9. Rodzaje wiec japoskich.........................................95 3.10. Korekty....................................................................99 4. Analiza fundamentalna...................................................100 4.1. Wskaniki analizy fundamentalnej...........................102 4.2. Makroekonomia i rynek...........................................107 4.3. Rynek pierwotny IPO..........................................110
4.4. Raporty finansowe spek........................................113 5. Zote zasady inwestowania............................................116 Chro swj kapita!..........................................................116 Stwrz plan i strategi dziaania!.....................................116 Jeeli moesz, uywaj zlece stop loss...........................117 Py z prdem!................................................................118 Tnij straty, a zyski niech rosn!........................................118 Bd cierpliwy i zdyscyplinowany!...................................119 Dywersyfikuj portfel ........................................................119 6. Plusy i minusy daytradingu............................................120 Podsumowanie...................................................................123 Sowniczek..........................................................................125 Aneks..................................................................................127 1. Przydatne strony internetowe.....................................127 2. Cytaty Mistrzw..........................................................129 3. Przykady formacji wiecowych..................................131 4. Spis domw maklerskich............................................140 5. Zestawienie ofert domw maklerskich........................141 Spis rysunkw.....................................................................147 Spis tabel............................................................................150
si zaczo. Jeeli nawet w pocztkowej fazie inwestowania nie bdziemy odnosi sukcesw, nie powinnimy si zraa. Wiedza, dowiadczenie, cika praca i wasne wnioski z czasem przeo si na sukcesy i pierwsze zarobione pienidze. Kada zyskowna transakcja bdzie motorem do dalszego dziaania i uczenia si. Stosowanie wasnych, sprawdzonych strategii, trzymanie si dyscypliny i przestrzeganie zasad panujcych na giedzie przyczyni si do naszego sukcesu i zwikszenia zasobnoci naszego portfela. Kady, nawet najwikszy rekin giedowy, by kiedy w tym samym punkcie co pocztkujcy inwestor zaczyna od zera. To, jak pokierujemy naszym sukcesem, zaley wycznie od nas i od tego, ile wysiku woymy w jego osignicie.
U kadego pocztkujcego inwestora przychodzi taki moment, w ktrym zastanawia si: co dalej? Od czego zacz? Co bdzie przydatne, a co nie? Dlatego to, jak profesjonalnie podejdziesz do zdobywania i poszerzania swojej wiedzy, bdzie rzutowao na Twj sukces inwestycyjny w przyszoci. Aby zosta rekinem giedowym, wcale nie musimy koczy studiw o tym profilu, chocia taka droga edukacji znacznie uatwia start. Dzisiaj kady ma dostp do nieograniczonego rda wiedzy i informacji na temat rynkw kapitaowych. Powstao ju wiele ksiek na ten temat zagranicznych, ktre s dostpne na naszym rynku, jak i polskich, rwnie bardzo wartociowych. Z pomoc przychodzi take internet: serwisy branowe, fora dyskusyjne i wiele innych, ciekawych i przydatnych stron internetowych. O szczegach dowiesz si w dalszej czci ksiki.
Warto rwnie zaczerpn informacji o interesujcym nas domu maklerskim na forach internetowych powiconych rynkom kapitaowym, poniewa praktyka i funkcjonalno czsto nie id w parze z tym, o czym mwi broszury informacyjne. Zestawienie wybranych ofert domw maklerskich (stan na stycze 2010 roku) zostao umieszczone na kocu ksiki.
Przykad
Tabela 4. Arkusz zlece przed transakcj
200 250
20 150
Zlecenie PKC na 200 akcji spowodowao, e popyt zosta zaspokojony dopiero przy 32 PLN, gdzie po realizacji zlecenia pozostao jeszcze 55 akcji. Transakcje, ktre zostay zrealizowane, to sprzeda 150 akcji po 30,50 PLN, 20 akcji po 31,20 PLN i 30 akcji po 32 PLN kada. PCRO (po cenie rynkowej na otwarcie) zlecenia przekazywane wycznie w fazie ich przyjmowania na otwarcie i na zamknicie sesji w systemie notowa cigych. S one realizowane po cenie rwnej kursowi otwarcia lub zamknicia (GPW).
Przykad
10
Czas na gied! :: Daniel Sokoowski :: Zote Myli Tabela 6. Arkusz zlece przed transakcj
Po otwarciu sesji zostay zrealizowane zlecenia przeciwstawne, speniajce warunki transakcji. W arkuszu stao ju 20 akcji, dlatego zoone zlecenie byo nastpnym w kolejce, co dawao czn sum 85 akcji po 30,50 PLN, ktre zostay zrealizowane po
11
cenie rynkowej, bdcej na otwarcie, tj. 20 akcji po 30,50 PLN i 65 akcji po 30,50 PLN. PCR (zlecenie po cenie rynkowej) zlecenia przekazywane wycznie w fazie notowa cigych poza okresami rwnowaenia rynku. PCR realizowane jest po cenie pierwszego napotkanego zlecenia przeciwstawnego. Niezrealizowana cz tego zlecenia staje si zleceniem z limitem ceny rwnym kursowi ostatniej transakcji (GPW).
12
Przykad
Tabela 8. Arkusz zlece przed transakcj
Ze wzgldu na niewystarczajc liczb zlece przeciwstawnych zostao zrealizowanych tylko 150 akcji. Pozostaa cz z 850 akcji zostaa ustawiona jako zlecenia z cen rwn ostatniemu kursowi, po jakim zostaa zrealizowana ostatnia transakcja. W tym przypadku
13
byo to 30,50 PLN. WMin (zlecenie z warunkiem wielkoci minimalnej) mog by przekazywane jedynie w fazie dogrywki oraz w fazie notowa cigych poza okresem rwnowaenia rynku. Zlecenie to okrela minimaln liczb papierw, ktra musi by kupiona lub sprzedana zaraz po wprowadzeniu. Cz niezrealizowana pozostaje w arkuszu zlece jako zlecenie bez warunku minimalnej wielkoci wykonania (GPW). WUJ (zlecenie z warunkiem wielkoci ujawnionej) zlecenia przekazywane na gied we wszystkich fazach w systemie notowa cigych poza faz interwencji. Polegaj one na wystawieniu zlecenia z okrelon wielkoci ujawnion (GPW). Przykad
Tabela 10. Arkusz zlece przed transakcj
Inwestor w trakcie notowa skada zlecenie sprzeday na 3000 akcji, z wielkoci ujawnion (widoczne) rwn 500 akcjom.
Tabela 11. Arkusz zlece po transakcji
14
W arkuszu zlece pojawio si zlecenie kupna na 500 akcji, ktre zostao zrealizowane. Jednak inwestor, ktry zoy zlecenie z wielkoci ujawnion, wystawi na sprzeda 3000 akcji. Dlatego po kupnie 500 akcji w karnecie pojawio si kolejne zlecenie sprzedajcego rwne wielkoci ujawnionej, czyli 500 akcji do sprzedania pozostao jeszcze 2500 akcji. WiN (zlecenie z oznaczeniem wanoci do pierwszego wykonania) zlecenia mona przekazywa we wszystkich fazach za wyjtkiem interwencji (GPW). WuA (zlecenie z oznaczeniem wanoci wykonaj lub anuluj) przekazywane tylko w fazie dogrywki oraz w fazie notowa cigych poza okresem rwnowaenia rynku1. Zlecenie WuA wykonywane jest w caoci albo nie jest realizowane w ogle (zostaje usunite) (GPW). LimAkt (zlecenie z warunkiem limitu aktywacji po okrelonej cenie) jest przekazywane w systemie notowa cigych oraz w systemie kursu jednolitego, wyczajc faz interwencji i dogrywki (GPW).
1
Rwnowaenie rynku jeeli jakie zlecenie nie moe zosta wykonane (np. z powodu nienaturalnie wysokiej lub niskiej ceny, na skutek zlecenia PKC), to wszystkie zlecenia s zawieszane i rozpoczyna si tzw. rwnowaenie.
15
Jak si rozliczy?
Uzyskane zyski kapitaowe i naleny od nich podatek rozliczamy w formularzu PIT-38, ktry otrzymamy w kadym Urzdzie Skarbowym. Moemy go rwnie pobra z jego strony internetowej i wydrukowa co zaoszczdzi nam czas i pienidze. Rozliczenia PIT-38 dokonujemy na podstawie otrzymanego z domu maklerskiego formularza PIT-8C, w ktrym znajduje si midzy innymi rubryka o przychodach i kosztach ich uzyskania. Znajdziemy te tam dane o ewentualnym zysku lub stracie. Pamitajmy, e z Urzdem Skarbowym musimy si rozliczy najpniej do 30 kwietnia.
Straty
Jeeli wskutek zych inwestycji poniesiemy straty w danym roku podatkowym, to istnieje moliwo odliczenia ich od zyskw w latach nastpnych (maksymalnie do 5 lat). Odliczenie w danym roku podatkowym nie moe jednak przekroczy w jednym roku 50% poniesionej straty.
16
ma nic bardziej irytujcego i stresujcego ni to, jak w kluczowej chwili podczas skadania zlecenia w trakcie sesji nastpuje przerwa w dostpie do sieci. Dlatego warto czasami zapaci wicej za lepsze cze, ni liczy straty zwizane z jego zawodnym dziaaniem. Najwaniejsze jednak to stworzy takie otoczenie i warunki pracy, ktre bd na nas najlepiej dziaa. Widziaem inwestorw, ktrzy w ciszy i skupieniu obserwowali notowania i z min pokerzysty skadali zlecenia. Inni z kolei w nerwowym ucisku dzieryli myszk i krzyczeli do monitora z notowaniami, wyadowujc w ten sposb swoje emocje, a jeszcze inni chodzili po biurze tam i z powrotem, w skupieniu obserwujc to, co si dzieje na giedzie i analizujc sytuacj na rynku. Czsto zachowania inwestorw budz miech, a czasami i zdziwienie, jednak kade zachowanie i kady sposb jest dobry, jeeli przynosi sukcesy i przekada si na zyski. Jeli pewniej poczujesz si, gdy na monitorze bdzie sta sonik przynoszcy szczcie, to go tam postaw. Jeeli wierzysz w talizmany, to je no pewno i wiara w siebie to bardzo wany aspekt sukcesu.
18
i zmieniajce si wykresy to tylko nieliczne bodce, z ktrymi nasz umys bdzie musia sobie poradzi. Na ich podstawie bdzie on reagowa i podejmowa decyzje w zalenoci od tego, jakie informacje otrzyma. Raz bdziemy popada w eufori, a innym razem w panik. Dlatego tak wane jest, aby nie podejmowa decyzji pod wpywem emocji i chwilowych anomalii rynkowych. Czsto widzc sza zakupw na spce, wikszo inwestorw poda za tumem i pchana chwilowym szaem i chciwoci uczestniczy w masowym entuzjazmie spowodowanym moliwoci szybkiego zarobku. Jednak gieda to jedno z tych miejsc, w ktrym wikszo nie ma racji. Dlatego naley by ostronym tam, gdzie inni o tym zapominaj, i by zawsze krok przed nimi. Tylko nasza dyscyplina, wiedza i dowiadczenie pozwol nam zapanowa nad emocjami i spojrze na kad sytuacj z rozsdkiem, opanowaniem i podda j zimnej kalkulacji. Na giedzie kady spotka si z dziwnymi i niezrozumiaymi zjawiskami. Bdziemy widzieli spekulacyjne wzrosty, panik, ktra przeceni spki do niezrozumiaych poziomw, czy rekomendacje i wyceny z kosmosu. Jednak gieda rzdzi si wasnymi prawami. Naley o tym pamita i liczy si z tym, e nie raz nas zaskoczy i przyprawi o bl gowy.
19
i pozwalaj ledzi przebieg dziennych transakcji, zmieniajc si liczb otwartych pozycji na rynku terminowym, ich poziomy czy te puapy realizowanych transakcji. Taka metoda pozwala rwnie dostrzec wszelkie parametry rynku czy interesujcych nas akcji, jak wolumen obrotu, jego warto, teoretyczne kursy otwarcia i zamknicia notowa (TKO), kursy biece i wiele innych przydatnych informacji. Najwikszymi zaletami kartki i dugopisu s niezawodno i gwarancja, e atwo si nie zepsuj. Naley rwnie pamita, e czsto wielogodzinne ledzenie notowa przed monitorem z czasem przeoy si na przemczenie wzroku, co w konsekwencji moe wpywa na efektywno i trafno naszych decyzji mona wtedy przeoczy wiele istotnych i znaczcych dla naszej inwestycji sygnaw. Dlatego tak wane jest rwnie zadbanie o odpoczynek od monitora, a kartka i dugopis stanowi idealne rozwizanie.
20
http://www.zlotemysli.pl/prod/6662/czas-na-gielde-danie l-sokolowski.html