TRYB WYSZUKIWANIA

tryb wyszukiwania

Dlaczego prawie nikt nie korzysta z ekspresowej windy w Empire State Building?
Uwaam siebie za kogo, kto odnosi raczej mao sukcesw. Wcale nie jest to kokieteria. wietnie wiem, e zgodnie z oglnie przyjtymi kryteriami, sukcesw mam za sob cakiem sporo i nie mwi tu tylko o sferze materialnej, lecz take o cudownych przeyciach, podrach do najbardziej ekscytujcych miejsc na wiecie, poznawaniu interesujcych ludzi i zwizkach z piknymi kobietami. Jedna z piknych kobiet mojego ycia powiedziaa kiedy do mnie: Mj Boe, Hermann, zacznij wreszcie by zadowolony! Potem, patrzc na moj niezadowolon twarz, sprbowaa mi wyjani, co to znaczy by zadowolonym: Rozejrzyj si wok i porwnaj si z ludmi, ktrych widzisz. Wikszo z nich uwaa, e pod wieloma wzgldami znajdujesz si tam, gdzie oni bardzo chcieliby by. Czy ty tego nie dostrzegasz? Nie potrafisz by zadowolony z siebie i ze swojego ycia? Nie. Nie potrafi. Nie widz tego, co mam, a co chciaaby mie wikszo ludzi. Patrz tylko na tych nielicznych, ktrzy s akurat tam, gdzie sam chciabym teraz by. Szukam jakiej szansy, aby si tam znale. Tak szybko, jak to moliwe, chciabym by ju jak najdalej od obecnego status quo. I dlatego wanie jestem takim nieznonym czowiekiem. Wiem o tym. Czsto nie mog cierpie samego siebie. Waciwie nie mog sobie wybaczy, e czasem jestem taki gupi. Martwi si wtedy i trwoni cenny czas na malowanie najczarniejszych scenariuszy zdarze, ktre mog nastpi, zamiast wykorzysta t sam kreatywno na zrobienie tysica poytecznych rzeczy na pewno bardziej poytecznych ni czarne myli. Moim najwikszym problemem jest przyznawanie si do tego, e nie dam rady. Ogarnia mnie wwczas strach, e przegraem ycie, wpltaem si w wygodne mechanizmy samooszukiwania si, i e mier jest coraz bliej. A przecie tak naprawd nie wiem, kiedy ona nadejdzie. Narzekam wtedy gorzko na problemy, z ktrymi nie mog si upora, zamiast dostrzec, czym one tak naprawd s: ukryt w przebraniu szans.
6 i dzieci szczcia

W takich chwilach nie wiem ju, czego tak naprawd w gbi serca chc. Wtpi w to, e moje decyzje byy suszne, a jednoczenie zdaj sobie spraw z tego, e waciwie nie ma jednoznacznego le i dobrze, s za to szanse te prawdziwe i te pozorne. Tylko nie widz ju rnicy midzy tymi dwiema kategoriami, poniewa moje wizje po prostu si rozpyny; nie dostrzegam ju take sensu w ukadaniu moich yciowych puzzli. A w dodatku jestem jeszcze sceptyczny! Spotykam ludzi o wtpliwociach takich, jak moje i ci ludzie wiedz o mnie wicej, ni ja o nich. Czuj moje niewypowiedziane gono Nie w stosunku do nich, Nie, ktrego jedynym celem jest oszczdzi sobie zmiany siebie, Nie na to, by si przemc i wreszcie co nowego pozna. Oczywicie, jestem te sceptyczny w stosunku do siebie, bo nie wiem, czy bd jeszcze dostatecznie dugo y, aby na przykad zosta dobrym mwc czy te autorem, ktrego naley powanie traktowa. Nawet czasowi ju nie ufam, cho wiem, jak wiele moe znaczy sam fakt jego istnienia. A potem unikam inwestycji, ktre s konieczne, aby pj do przodu; wtpi w to, e zainwestowanie czasu i pienidzy w realizacj moich celw bdzie si opaca. Bo czy co w ogle z tego bdzie? Poza tym, wydaj si sam sobie w jaki gupkowaty sposb egocentryczny i pytam: Czy w ogle chodzi o to, czego ja, biedny gupiec, chc od tego ycia? Czy to ma jakie znaczenie?. Moe nie powinienem ju tyle z siebie dawa, tyle pomaga i tak bardzo martwi si o innych ludzi? Moe ju nie jestem czowiekiem yjcym w spoeczestwie, tylko idiot, na wp egoist, negatywnym obrazem poowy spoeczestwa? Waciwie wiem jednak przy tym do dokadnie, ile daj i e mog to robi, bo uprzednio wniosem ju wkad we wzrost gospodarczy kraju przez sam fakt stania si czowiekiem dojrzaym pod wzgldem ekonomicznym. Wiem te, e yje tylko to, co ronie i rozwija si, i mam poczucie, e nie przemylaem dokadnie wszystkiego, co Czy w ogle chodzi o to, zaczynaem w swoim yciu robi. czego ja, biedny gupiec, chc Tak, to prawda, dugie rozmyod tego ycia? lanie nie prowadzi do lepszych Kommt es berhaupt darauf wynikw, ale do zbyt pnych odan, was ich einzelner kleiner kry. Jednak w tych gupich chwiTrottel im Leben will? lach trac poczucie bezpiecze-

tryb wyszukiwania

stwa. Wszystkie swoje wizje uwaam wtedy za budowanie zamkw na lodzie; powietrze, ktrym oddycham, wydaje mi si rozrzedzone i w dodatku chroniczne niezadowolenie, sprawia, e jestem nieszczliwy. Niewykluczone, e jestem taki, jak Wy taki, jaki jest przez wikszo czasu kady z nas. Nie moe to by jednak zarzut ani w stosunku do mnie, ani do was. Tak ju po prostu jest, e szczcie odczuwamy tylko w niektrych, wybranych momentach. Mimo to fazy zwykoci, przecitnoci, powszednioci s dla mnie tak okropne, e chc od nich jak najszybciej uciec, wiedzc dobrze o tym, e zegar tyka zawsze wtedy, kiedy trac kolejne szanse na urzeczywistnienie moich wizji i wykorzystanie moliwoci. Podobnie jak Wy, znam jednak chwile, kiedy jest zupenie inaczej. Chwile, w ktrych mam poczucie bycia wzgldnie inteligentnym czowiekiem, zwaszcza jeli chodzi o korzystanie z moich szans. Przestaj wtedy bezproduktywnie porwnywa si z innymi i czuj si naprawd, jak dziecko szczcia. Ja jestem wtedy dzieckiem szczcia. S trzy rodzaje sytuacji, w ktrych czuj wyranie, e nawet u mnie wszystko idzie do przodu. Zdarza si to wtedy, gdy jestem na pograniczu jawy i snu, czyli w stanie alfa, kiedy jestem zakochany i kiedy gram.

czy wszyscy nie dowiadczamy czasem stanu alfa?

Sia, moc i zdolno do dziaania cz si w jedno w aciskim sowie potentia. Sowo potencja jest dzi bardzo na czasie, jeli chodzi motywacj i rozwj osobowoci: Unleash the power within! Uwolnij swj potencja!. Rodzajem potencjau jest, na przykad, energia zgromadzona w rnicy midzy wielkoci dwch adunkw elektrycznych. Wyobracie sobie dwa jeziora, ktre le na rnych wysokociach. Jeli poczy je strumie lub rurocig, energia wynikajca z rnicy poziomw, na jakich si znajduj, zostanie uruchomiona. Woda popynie wtedy w d, a energi jej ruchu bdzie mona przetworzy za pomoc koa wodnego poczonego z generatorem w prd elektryczny, dziki czemu zapalicie w domu wiato. Takie nachylenia, jak w wypadku opisanych jezior, istniej wszdzie. Jeeli, na przykad, rnica potencjaw midzy ziemi a niebem jest za dua, to byskawice przeszywajce powietrze wyrwnuj j za pomoc duego adunku elektronw. Waciwie dzieje si to stale, w kadej
8 i dzieci szczcia

sekundzie, w najdrobniejszym przebysku myli w naszej gowie. W ludzkim mzgu znajduje si blisko tysic miliardw neuronw, w nich za cay czas powstaj potencjay elektryczne, ktre rozadowuj si poprzez mae byskawice za porednictwem wkien nerwowych aksonw. W efekcie kadego wyadowania transportowana jest informacja, ktra dziki synapsom, znajdujcym si na kocu aksonw, przekazywana jest do nastpnej komrki nerwowej. Kady neuron tworzy a do 10 000 synaps swoistych punktw dowodzenia innymi neuronami. Ogem w mzgu powstaje blisko biliard, a wic milion miliardw drobnych pocze, ktre razem tworz w nim neuronow sie. Wszystkie te malekie rnice potencjaw sumuj si i efektem tego jest co, co okrelamy jako prdy mzgowe. Za pomoc elektroencefalografu, poprzez umieszczane na gowie elektrody, mona zmierzy owe rnice pl elektrycznych a dziki nim nasze prdy mzgowe. Podlegaj one silnym wahaniom zarwno czasowym, jak i miejscowym, w obrbie mzgu a wahania te mona zobaczy na ekranie w postaci przebiegu krzywej. Typowe jest jej wznoszenie si i opadanie, tzw. fala. Dowiadczeni neurolodzy mog tu rozpozna pewien wzr czy te zasad. Poniewa otrzymane informacje s bardzo liczne, neurolodzy dziel je tradycyjnie na tzw. pasma frekwencji (czstotliwoci). Mamy wic do czynienia z falami delta o bardzo niskiej frekwencji, od jednego do czterech cyklw na sekund. Mona je zmierzy zarwno u niemowlt w stanie jawy, jak i u dorosych w stanie gbokiego snu. Gdyby u Was, jako dorosych ludzi, zaobserwowano na jawie wystpowanie fal delta, oznaczaoby to, e zblia si Wasz zgon, macie atak apopleksji albo epilepsji. Fal theta, o czstotliwoci od czterech do omiu cykli na sekund, wydaje si by wicej, jeli jestecie bardzo zmczeni lub zasypiacie. U maych dzieci s one normalne take w cigu dnia. Istniej take fale beta i gamma, charakteryzujce si wysz czstotliwoci, ale szczeglnie interesujce s fale alfa, ktrych zakres przebiega powyej fal theta, a mianowicie midzy omioma a trzynastoma cyklami na sekund. Mierzy si je wtedy, kiedy czowiek jest zupenie rozluniony i zrelaksowany. To wyjtkowo osobliwy stan, ju nie jawa i gotowo do kontaktu z otoczeniem, ale jeszcze nie sen rodzaj wyczenia bd gbokiego zamylenia. w stan alfa nie jest stanem jakiego ogupienia, izolacji, ale czym w rodzaju gbokiego zapatrzenia si w siebie samego

tryb wyszukiwania

 stanem o osobliwie podwyszonej inteligencji. Z jednej strony odprenie i zrwnowaenie. Z drugiej czujno i jasno umysu, ale skierowane do wewntrz siebie. w stan alfa jest mi dobrze znany dziki jedzie samochodem na dugich odcinkach. By moe te go znacie. Nagle, gdzie na trasie, midzy punktem A a punktem B, zdaj sobie spraw, e z ostatnich 100 kilometrw drogi krajowej nr 56 nic zupenie nie pamitam, moja wiadomo zostaa po prostu wyczona, a mimo to byem w stanie jawy i doskonale funkcjonowaem. Siedz przecie cigle w samochodzie, jad przypity pasami, nie uderzyem w aden pojazd, drzewo ani te w barier ochronn. W dodatku stao si dla mnie jasne, e powinienem zaakceptowa t niezwykle drog ofert, ktra ley kilkaset kilometrw std na moim biurku, cho proponowane ceny s dwa razy wysze ni w ofercie porwnywalnej. Przecie to jasne jak soce: drosza, ale jednoczenie bardziej korzystna. Nagle ta oferta nie jest ju problemem, lecz rozwizaniem. Ludzie praktykujcy medytacj potrafi osign dziki niej stan, ktrego kady z nas dowiadcza tu przed zaniciem. Moemy podczas niego bardzo trafnie oceni zarwno ludzi, jak i sytuacje. Jeeli w yciu pojawiaj si nam jakie szanse, to rozpoznajemy je wanie w takich chwilach. W naszej potnej podwiadomoci otwiera si nagle jakie mae okno, dziki ktremu widzimy czy te dostrzegamy w wietle naszej wiadomoci swoj szans. W zasadzie wszyscy stale widzimy te szanse, nie jestemy tego jednak wiadomi. Gupio, e po takiej chwili owiecenia zasypiamy i wszystko zapominamy, albo w cigu dnia wynurzamy si ze stanu alfa i dziki naporowi codziennoci wypieramy ow szans z naszej wiadomoci. Wikszo ludzi nie zdaje sobie sprawy z codziennych stanw alfa. Ja czsto take nie. Czasem api si jednak na tym, e wanie byem alfa i niekiedy udaje mi si dogoni uciekajc szans, zanim zniknie za zakrtem. To s wanie wizjonerskie momenty szczcia.

beztroska stanu alfa

Jeli chcemy myle jak wizjonerzy, nie moe nam w tym przeszkadza brutalna rzeczywisto czy cokolwiek, co podobnie nazwiemy. O wiele bardziej potrzebna jest nam silna dawka zwtpienia w rzeczywi-

10 i

dzieci szczcia

sto albo ignorowania jej. Aby rozpozna drogi wiodce do celu, ktre biegn poza codzienn, nieco ogupiajc rzeczywistoci czyli wanie dostrzec szanse musimy poczy odbierane przez nas sygnay na temat rzeczywistoci z produktami naszej nieograniczonej wyobrani. Dlatego burz mzgw, w ktrej kto trzewo proponuje: No a teraz popatrzmy na to realnie!, moecie sobie natychmiast podarowa. Istnieje przecie pewien szczeglny stan, w ktrym rzeczywisto naprawd nie odgrywa adnej roli. To stan, w ktrym si znajduj, kiedy jestem zakochany. Zakochany ale take w sobie, w ludziach, z ktrymi dziel ycie, w otoczeniu, w wiecie Wystpuje przynajmniej u mnie bardzo rzadko i mog go opisa tylko jako chwile jednoci z sob samym i wszystkim, co mnie otacza; momenty, w ktrych czuj owo osobliwe uskrzydlenie, kiedy wrcz wchaniam z kadym oddechem, raz po raz, energi ycia. W takim wanie stanie odczuwacie gbok wdziczno po prostu za to, e yjecie; to wtedy macie a na caym ciele gsi skrk, cho przecie nie jest Wam zimno. Nie tak gboko przejmujcy, ale za to bardzo kreatywny, jest take silny pocig do gier. Jestem prawie pewny, e gdybym sobie na to pozwoli, bybym dzi notorycznym hazardzist i czstym gociem w kasynie. Znam siebie na tyle dobrze, aby wiedzie, e pod tym wzgldem musz si kontrolowa. Mj pocig do gier, dziki Bogu, nie ogranicza si jednak do gry o pienidze przy ruletce, lecz wyraa si przede wszystkim w tym, e zwaszcza, jeli chodzi o moje przedsiwzicia biznesowe prbuj robi co czasami bez najmniejszych planw, zupenie spontanicznie, z czystej radoci gry. Oczywicie, e chc wygrywa, czyli robi dobre interesy, dziki ktrym mam coraz wiksze pole do dziaania i jestem coraz dalej na drodze do upragnionego celu. To cz gry. Podejcia gracza do ycia jest tym bardziej interesujce, im lepiej gracz dziaa. On nie reaguje na bodce, tylko je tworzy. Jest ofensywny, dobrowolnie podejmuje wyzwania, bywa nieprzewidywalny. Gracz nie uzasadnia swoich dziaa, on po prostu je podejmuje i nie chodzi tu ju tylko o pienidze wszystko jedno, ile co kosztuje, waniejszy jest przecie sukces. To jest chwila, w ktrej rzeczywisto nie gra roli, a nasze wiadome, czyli w pewnym sensie urojone przymusy i ograniczenia si nie licz. Dokadnie tak samo, jak w stanie alfa lub w mioci w czasie

tryb wyszukiwania

11

gry jestemy wolni, a wewntrzna, duchowa wolno jest podstawowym warunkiem tego, abymy dostrzegli nasz szans. Dowiadczaem czsto bardzo interesujcego faktu: zauwaaem mianowicie, e niska ocena stanu finansowego na pocztku gry czy te przedsiwzicia jeszcze bardziej prowadzia do (odpowiednio wikszego) odpywu rodkw finansowych. Kiedy koszty gry nie s istotne, pozwalamy sobie po prostu na odwag. A kto myli odwanie, ten znaczco pomnaa swoje szanse na sukces. Stan alfa, mio i nastrj do gry. Rzadko osigaj one swoje szczyty, ale ja wierz, e mona osign pewien stay stan, ktry byby swego rodzaju mieszank tych trzech; taki beztroski stan alfa, w ktrym niektrzy ludzie znajduj si nieustannie lub przez wikszo czasu. S to ci ludzie, ktrych yciowe dokonania rzucaj nas wszystkich na kolana bd napeniaj trwog; ci, ktrzy maj za sob ekstremalne drogi i ktrzy zawsze wyprzedzaj wszystkich o wos. To dzisiejsi miliarderzy, a wczeniej drobni kryminalici, takswkarze awansujcy na ministrw, pucybuci wybierani na amerykaskich prezydentw. Te dzieci szczcia widz i wykorzystuj codziennie szanse, ktrych inni ludzie szukaj cae ycie. Nie ma to nic wsplnego z przypadkowym zostaniem krlem. Ten rodzaj szczcia, ktry mam na myli, kiedy mwi o dzieciach szczcia, jest o wiele bardziej stanem bycia szczliwym ni efektem dziaania jakiego szczliwego trafu. Jest sposobem ycia, ktry umoliwia czowiekowi cige odkrywanie i wykorzystywanie swoich szans. Dzi nazywamy to spenieniem. W tej ksice chodzi wanie o dzieci szczcia i ich szczegln umiejtno dostrzegania szans. Ci ludzie przecie jako to robi, w jaki sposb zmuszaj swoje szczcie, by z nimi zostao, wypracowuj sobie szanse. Nie wmawiajmy sobie, e komukolwiek szczcie cigle spada z nieba. Ale jak oni to robi? Jedno jest pewne: w yciu nie da si niczego zaplanowa. Planujc, zastpujemy jedynie przypadek pomyk, bo nasze ycie zawsze potoczy si inaczej, ni przypuszczamy. Dzieci szczcia nie maj jakiej doskonalszej metody i lepszego planu. O wiele bardziej wierz w to, e szczliwy moe by ten, kto wyksztaci w sobie szczegln zdolno do rozpoznawania i wykorzystywania swoich szans.

12 i

dzieci szczcia

Najlepszy interes

Pdzilimy do gry z zawrotn prdkoci: 10., 20., 50., 86. pitro... odek podchodzi mi do garda. Kiedy wysiedlimy z windy i wyszedem wreszcie na wiee powietrze, zobaczyem przed sob tylko ogromn anten, ktrej czubek przy zej pogodzie wystaje ponad chmury, na wysokoci 449 metrw. Nie po raz pierwszy dane mi byo rozkoszowa si widokiem najpikniejszego wedug mnie miasta i podobnie jak za kadym poprzednim razem, teraz te byem poruszony. Patrzc z gry na Dolny Manhattan ze Statu Wolnoci, wysp Staten Island i cigncym si dalej a po horyzont morzem w tle, zawsze odczuwaem co na ksztat wielkiej kluski w gardle. Kocham to miasto. Kiedy wic tego upalnego lipcowego dnia, zaledwie kilkanacie minut wczeniej wszedem do przedsionka budynku Empire State Building, miaem wraenie tak to odczuwaem e zanurzam si wanie w blasku i bogactwie wielkiego stulecia Ameryki. Paskorzeby z epoki art dco, marmury... Dyskretny zoty poysk stwarza w hallu wyjtkowy nastrj. A potem zobaczyem kilkuset turystw, ktrzy kolejno wsiadali do windy w takt wiszcego nieopodal ciennego zegara. Przypominao to zupenie krople roztworu soli fizjologicznej (chlorku sodowego) powoli, rytmicznie pynce wprost do yy pacjenta. Te chciaem jecha do gry. W pewnym sensie wszystko tutaj jest dzieem Georgea McAnemyego, pitego burmistrza bardzo modego wwczas okrgu Manhattan. Kiedy 25 lipca 1916 roku subowym pirem skada podpis pod New York Zoning Resolution, wanie tym jednym pocigniciem pira stworzy wizerunek miasta, ktre znamy dzi. wieo przyjty przepis budowlany, pod ktrym teraz wysycha atrament w podpisie McAnemyego, da pocztek panoramie Manhattanu z jego tak dzi charakterystycznymi tarasami, ktre zaczy powstawa na pncych si ku niebu drapaczach chmur. Jeden z tych tarasw, niewiele szerszy ni boisko do tenisa, jest dzisiaj prawdziwym magnesem dla turystw i swoj rang dorwnuje Murowi Chiskiemu i egipskim piramidom w Gizie. To 86th Floor Observation

Planujc, zastpujemy jedynie przypadek pomyk. Planung ersetzt lediglich Zufall durch Irrtum.

tryb wyszukiwania

13

Deck, platforma widokowa na 86. pitrze, wysoko ponad betonow dungl, na dachu wieowca Empire State Building. Ta budowla jest legend. Legendarne s te kolejki przed jej windami Bilet na 86. pitro kosztuje 15 dolarw1. Za t cen mona si ustawi w kolejce. 30 dolarw2 kosztuje Express Pass, winda ekspresowa. Jak piknie, a wic mam wybr! Nie wahaem si ani chwili. Przy okienku wsunem kart kredytow w szpar miedzy marmurem a pancern szyb i niemal natychmiast otrzymaem j z powrotem wraz z moim biletem Express Pass i miym umiechem kasjerki. Porzdkowy odpi gruby czerwony sznur, z szacunkiem odsun si na bok i przepuci mnie, wskazujc eleganckim ruchem drog. Przeszedem obok dugiej kolejki i wsiadem do windy. W drodze powrotnej, ju przy wyjciu na 5th Avenue znowu minem ogromn kolejk zobaczyem te same twarze ludzi czekajcych cierpliwie na to, aby mc wreszcie wjecha na gr. Tu przy drzwiach zauwayem idc naprzeciw mnie jak mod par Niemcw. Usyszaem, jak ona mwi do niego: O, popatrz, wszyscy stoj w kolejce, to nie dla nas. A on odpowiedzia na to: Co za pech! Wwczas odezwaem si do nich, zupenie jak uprzejmy nowojorczyk: Pojedcie wind Express Pass. Kosztuje wprawdzie dwa razy droej, ale wsidziecie do niej od razu i ominiecie kolejk.
1 Dzi jest to 21 dolarw przyp. red. 2 Dzi jest to 26 dolarw - przyp. red.

14 i

dzieci szczcia

Z ich twarzy wyczytaem natychmiast, e ta opcja w ogle nie wchodzia w gr. On wyglda tak, jak gdyby miertelnie obawia si podobnej inwestycji, a ona, jakby nie moga w swoim sumieniu rozstrzygn strasznego dylematu, czy moe przej jak jaki VIP obok wszystkich czekajcych w kolejce. Albo idcie do Rockefeller Center, na 50. ulicy, tam jest jeszcze adniej. A kolejki nie s ju takie dugie. Poszedem dalej, ale dostrzegem, e zarwno jeli chodzi o humor, jak i o ch do jakiegokolwiek dziaania, oboje mwic w przenoni siedzieli gboko w piwnicy. Waciwie dlaczego? Co spowodowao, e w obliczu owej sytuacji a tak bardzo zmarkotnieli? Mieli przecie kilka moliwoci: tani bilet i stanie w kolejce albo drogi bilet i szybko w gr. Albo nawet jeszcze pikniejszy widok z Top of the Rock na szczycie Rockefeller Center, skd jeszcze lepiej wida Central Park, a w dodatku mona podziwia najpikniejsz budowl miasta, a mianowicie Empire State Building bo nie stoi si na jej tarasie widokowym. Albo mogli z tego wszystkiego w ogle zrezygnowa i zobaczy co innego w tym miecie wprost nieograniczonych moliwoci. Ale mie pody nastrj? Nagle straci humor? To chyba bya najgorsza opcja. Czemu wic nie dostrzegli tych szans? Dlaczego upierali si wanie przy tym, co akurat zaplanowali, a co okazao si by teraz nieco problematyczne? Kiedy na ulicy czekaem na takswk, nie opuszczaa mnie jedna myl: dlaczego wrd tak wielu turystw z caego wiata tylko ja jeden kupiem bilet na Express Pass? Co kazao akurat mnie, bez mrugnicia okiem, bez adnych obiekcji, wybra drog, ktra wydawaa si by jedynym rozsdnym wyjciem? Co takiego z kolei spowodowao, e wszyscy stojcy na dole uznali, e ta druga droga jest dla nich zamknita? Czy tych dodatkowych 15 dolarw? Przecie to tak, jakby dosta je w prezencie! Zakadajc, e weekendowa wycieczka do Nowego Jorku to inwestycja rzdu 1500 dolarw, trzy godziny czekania kosztuj dziesi razy tyle, ile bilet na Express Pass. A wic to nie mog by pienidze w kadym razie zaoszczdzone 15 dolarw nijak si ma, jeli o rozsdek chodzi, do ceny, ktr trzeba byo za ten zysk zapaci: a mianowicie do straconych trzech godzin przey w tak wspaniaym miecie. I ten cenny czas po prostu przestalibymy w gupiej kolejce! Popatrzmy na to inaczej:

tryb wyszukiwania

15

wyobracie sobie, e istnieje co w rodzaju wehikuu czasu, ktry przeniesie Was w uamku sekundy, za pomoc technologii stosowanej w statkach kosmicznych, z Waszego salonu wprost do Nowego Jorku a wszystko ze stuprocentow gwarancj bezpieczestwa! Trzy godziny pobytu na Manhattanie kosztowayby ok. 10,40 euro, czyli zgodnie z aktualnym kursem 15 dolarw. Dobry interes? Co za pytanie! Przecie to cena biletu do kina! To najlepszy interes, jaki mog sobie wyobrazi i prawdopodobnie sprbowabym wytargowa abonament, aby mc jedzi co jaki czas na jeden dzie na Manhattan. w bilet Express Pass jest jednym z najlepszych interesw, jakie znam. Ale ludzie tak tego nie postrzegaj. A wic: jak oni to widz? Czy odczuwaj jaki osobliwy rodzaj przynalenoci do stada? Ci na grze oraz my na dole i to wanie my musimy ustawi si w kolejce. Hm. A moe to strach? Ju sama ta droga do gry, a najpierw przejcie obok wszystkich innych, cierpliwie czekajcych na swoj kolej. Kto odway si na wyrnienie siebie w taki sposb? Po co si wychyla? Zgodnie z prawem stada ten, kto wyrywa si do przodu albo ucieka w bok, jest sam sobie winien, jeli co si stanie. Strze si gniewu tumu! syszymy w gowie. Tum porwie ci z sob i stratuje! A wic przesta! No tak. A moe to po prostu zwyka przecitno moich myli? Jaka ociao ducha? Brak przyzwyczajenia do wyborw? Nie bardzo mog w to uwierzy. Musz zatem zbada t kwest dokadnie, od podstaw.

Szansa jest albo jej nie ma?

Wanie: szanse. Po drugie: szanse nie wygldaj jak szanse. Po trzecie: nie maj one nic wsplnego z wizjami. Po czwarte: nie spadaj z nieba jak manna. Po pite: nigdy nie wystpuj w przyszoci. Po szste: nie podlegaj adnym reguom. A po pierwsze: kalendarze adwentowe s strasznie nudne. Kadego ranka w grudniu cigle to samo pytanie: c takiego czeka na mnie dzisiaj? Uuu, czekolada... Z jednej strony jest to fantastyczne, owa niezachwiana pewno, e j dostan. Ale z drugiej jakie to zwyke, powszednie, banalne. W kko czekolada. Wanie w owej codziennoci s ukryte jednak nasze szanse. Zasad kalendarza adwentowego jest mianowicie cudowna, ponadczasowa idea. Trzeba tylko przekreli pewien

16 i

dzieci szczcia

dogmat: e kadego dnia, zawsze, za drzwiczkami jest wanie czekolada. Dlatego moje kalendarze robi co roku sam, z wielk przyjemnoci i radoci. Wypeniam prezentami rne woreczki, filcowe domki, skrzane buciki i flanelowe torebki, zgodnie z upodobaniami moich najbliszych. Ostatniego roku wymyliem co bardzo wyrafinowanego: poniewa moje (wczesne) szczcie kochao lody firmy Hagen-Dazs chyba bardziej ni mnie, udaem si do najbliszej lodziarni i nabyem 24 puste, zuyte kubeczki po tych wanie lodach razem z pokrywkami (a wszystko w cenie jednej porcji lodw, po krtkiej dyskusji na temat higieny. Ludzie tam jeszcze nie upadli na gow). Kubki napeniem wszelakimi Trzeba tylko przekreli rnociami, poczynajc od czekopewien dogmat: e kadego ladowych kulek Mozarta, poprzez karty wstpu na masa chiski, dnia, zawsze, za drzwiczkami a skoczywszy na biuterii. Oczyjest wanie czekolada. wicie nie zdradzaem autorstwa Man muss nur den takich niespodzianek a do wigiGlaubenssatz streichen, lijnego wieczoru. Moje kalendarze dass an jedem Tag Schokolade adwentowe ciesz si z roku na rok coraz wiksz popularnoci, drin sein muss. i to nie tylko u mojej partnerki, ale przede wszystkim u przyjaci. Bo oni chc dokadnie takie same kalendarze dla swoich on (z roku na rok mam coraz wicej zamwie). W padzierniku dostaj ju pierwsze telefony w tej sprawie: Suchaj, Hermann. Ty robisz takie, no, wiesz kalendarze. Wszystko jedno, mniejsze czy wiksze, wiesz. Tak doszedem do nastpujcego przekonania: mona zrobi wspaniay interes, produkujc malutkie kalendarze adwentowe z sympatycznymi upominkami i sprzedajc je w sklepie internetowym, wspartym dodatkowo reklam w kilku dobrych gazetach, zgodnie z mottem: Kalendarz adwentowy? Make your own! (Zrb swj wasny!). To nie jest nic skomplikowanego, adna wysza matematyka. Wrcz przeciwnie, to jest nawet dosy banalne. Tak banalne, e w midzyczasie nawet Porsche Design zacz rozprowadza na caym wiecie kalendarze adwentowe. Co prawda ilo egzemplarzy jest mocno ograniczona, pi sztuk w cenie milion euro kada, w prezencie d motorowa. Co prawda

tryb wyszukiwania

17

bez Porsche, bo kady, kto kupuje taki kalendarz, ju je zazwyczaj ma To jest dokadnie ta sama prosta idea, tylko bardzo konsekwentnie przeoona na inn rzeczywisto ekonomiczn. Szanse s tak powszechne, jak samo ycie wcale nie wystpuj w ogromnej liczbie, ale nie s te rzadkie. S tak pospolite, jak torebka ekspresowej herbaty, jak motyl, jak muchomor. To jest punkt pierwszy. Kada szansa jest zwizana tylS tak pospolite, jak torebka ko ze sposobem postrzegania codziennego dnia. Uwaamy je wic ekspresowej herbaty, jak za rzadkie, bo tak rzadko spotyka motyl, jak muchomor. si ludzi ze zdolnoci do bardzo Sie sind so hundsgewhnlich specyficznego postrzegania powie ein Teebeutel, ein wszedniego dnia. Ci ludzie znaj Schmetterling, ein Fliegenpilz. zasad chytrego maskowania si szans, ktre tak wanie ukrywaj si w yciu. Na pierwszy rzut oka wcale nie wygldaj jak szanse i to jest punkt drugi. Na przyjrzenie si z bliska ewentualnym pomykom i niebezpieczestwom odwaaj si tylko ci naprawd nieliczni. A wanie tam one si czaj: te prawdziwe, najbardziej tuste szanse. Umiej si dobrze schowa, w dodatku czsto wygldaj jak klski i niepowodzenia. Tak jak wtedy, 12 kwietnia 1961 roku, kiedy pewien czowiek z przedziakiem z boku i krawatem w czerwono-biae paski przemawia w Kongresie do mikrofonu, wygldajcego jak skrzyowanie tostera i aparatu do golenia. Jego mowa przypominaa kazanie, ale przy odbiornikach radiowych i telewizyjnych czekao na ni 200 milionw suchaczy. Jurij Gagarin kilka godzin temu jako pierwszy czowiek na wiecie okry Ziemi w kosmosie. Sowieci triumfowali. Zadali Amerykanom kolejny bolesny cios i to w cigu piciu lat. W 1957 roku pierwszy satelita. W 1961 roku inwazja w Zatoce wi. A teraz to ju nie zwycistwo, tylko nokaut. To si nazywa rozoy przeciwnika na opatki, na oczach caego wiata, a w dodatku robi to system, co do ktrego wszyscy Amerykanie uroili sobie, e gospodarczo i moralnie wyprzedzili go o lata wietlne. Tylko raz mona wysa czowieka w kosmos po raz pierwszy. Amerykanin wznisby si w rakiecie dopiero za trzy tygodnie, ale teraz mona

18 i

dzieci szczcia

ju byo to sobie darowa. Amerykaski program MISS Man in Space Soonest nie powid si. Mczyzna z uoonymi wosami, w ktrego wargi wpatrzony jest teraz cay wiat, nazywa si John Fitzgerald Kennedy. Stoi wyprostowany przed banerem z gwiazdami ale najwaniejsze, e plecami do ciany. Ma w zanadrzu wielk niespodziank dla udrczonej duszy amerykaskiego ludu. Nadszed czas, aby zrobi wielki krok do przodu, w przyszo. Nasz nard powinien wyznaczy sobie cel: bdzie nim ldowanie czowieka na Ksiycu jeszcze przed kocem tego dziesiciolecia. I oto mwca dociera do zasadniczego punktu swojej sztuczki, goszc: Na Ksiyc nie poleci tylko jeden czowiek, lecz cay nard. My wszyscy musimy pomc mu tam dotrze. Za pomoc tego genialnego posunicia Kennedy trzyma w rku cay system gospodarczy, polityczny i spoeczny Ameryki. Ma to bardzo okrelone nastpstwa. Wzrost gospodarczy gwatownie przypiesza, podobnie jak wynagrodzenia za godzin pracy. Spada bezrobocie, take liczba rozwodw i samobjstw. Nawet liczba alkoholikw znaczco maleje w kolejnych latach. Narodowi przywieca wspaniay, wyrany cel. Widzi go kady Amerykanin, kiedy wstaje rano do pracy, kiedy wieczorem idzie do ka, take w kinie, w samochodzie i w czasie nocnego spaceru z ukochan. Ni mniej, ni wicej, tylko Ksiyc. To cel, ktry jest efektem chodnych politycznych kalkulacji. Zaledwie pi godzin przed historycznym przemwieniem Ksiyc by dla Kennedyego tylko Ksiycem. Bo szanse to nie wizje. I to jest punkt trzeci. Politycy, sportowcy, banki, rynki budowlane wszyscy maj dzi wizje. Ale co to za wizje? Przecie to oczywiste pomieszanie poj. Myl, e lepiej byoby mie problemy! Oczywisty problem to zawsze dobry pocztek. Kennedy by szczwanym lisem, a w jednym z pokoi Biaego Domu czekaa na niego Marylin Monroe. Ale czy mia jasn wizj? Nie wiem. Wiem tylko, e by wiadom wielkiego problemu: Rosjanie mieOczywisty problem to li trzy lata przewagi. Poniewa jedzawsze dobry pocztek. nak JFK by do pewnego stopnia Ein handfestes Problem ist hazardzist, wanie tu dostrzega immer ein guter Anfang. swoj szans.

tryb wyszukiwania

19

To nic innego, jak tylko otworzy okno w rywalizacji wielkich idei i dostrzec rnice midzy nimi. Kto rozwizuje pewien problem, zyskuje na okrelony czas samodzieln pozycj jak przywdca. Oto tak zwana pozytywna selekcja. Wanie ta zasada rzdzi ekonomi, bo jednoczenie jest to zasada rzdzca wiatem: kto w widoczny sposb rozwizuje kluczowe problemy lepiej ni inni, ten uruchamia swego rodzaju cybernetyczny cykl, ktry zapewni mu sukces! I dziki odrobinie szczcia trwa to cae ycie! Moe t zasad skopiuj ju jutro Chiczycy. A poniewa ryba nie yka haczyka od razu, a jele nie biegnie wprost pod luf, take szansa chce, aby na ni polowa. I to jest punkt czwarty. Cywilizacji udao si wyelimiKto w widoczny sposb nowa w czowieku drapienika. rozwizuje kluczowe Ale niestety nie osa mawia problemy lepiej ni inni, ten Churchill. Drapieniki to bowiem osobniki zaprogramowane na uruchamia swego rodzaju chwytanie szansy. One wacicybernetyczny cykl, wie skadaj si z inicjatywy, ktktry zapewni mu sukces. ra prdzej czy pniej przemieni Wer zentrale Probleme si w miso. Ich ciao, kada jego sichtbar besser lst als czstka, wymusza na nich pewandere, der regt einen n decyzj. Gdybymy patrzyli na powszedni dzie, na nasz cokybernetischen Kreislauf an, dzienno, wzrokiem myliwego, mit dem er seinen Erfolg am wszdzie dostrzegalibymy jak Ende nicht verhindern kann! szans. Gerd Mller, prawdopodobnie najwiksze zwierz wietrzce szans w wiecie piki nonej, sformuowa to tak: Kiedy zaczynasz myle, ju jest za pno. Tak wanie brzmi punkt pity: szanse nigdy nie znajduj si w przyszoci. One s tu przed nosem. Wszyscy czekaj na jak wspania prac, co naprawd wielkiego, a konieczne jest oddanie si temu, co znajduje si przed nami tu i teraz, kluczem jest za inicjatywa. I dopiero kiedy patrzymy wstecz, widzimy nasze szanse, niezliczone okazje, niczym pery nawleczone na sznurek. Szanse tworz co w rodzaju zlepieca czy te acucha. Tak jest zawsze: z perspektywy czasu wszystko wydaje si proste I nieodparcie logiczne.

20 i

dzieci szczcia

Jest pewien czowiek, ktry Tak jest zawsze: opanowa w mistrzowski sposb chwytanie szans: zaczyna jako z perspektywy czasu wszystko bazen, a sta si sukcesorem najwydaje si proste wikszych gwiazd niemieckiej teI nieodparcie logiczne. lewizji to Stefan Raab. Zawd Und wie das immer ist: predestynowa go ju do braku Hinterher sieht alles ganz skrupuw: by rzenikiem. Bardzo wczenie dostrzeg swoj szans. einfach aus. So zwingend, Pewien popisowy numer, piosenso logisch. ka kompozytora Ralfa Siegela Ein bichen Frieden3, by swego czasu gwodziem programu jednego z najsynniejszych wydarze telewizyjnych wiata Konkursu Piosenki Eurowizji w Niemczech. Wydarzenie podobao si tylko babciom z kek racowych i spoecznociom gejowskim. I wtedy pojawi si masarz Raab. Swoj piosenk Wadde hadde dudde da po prostu wykpi konkurs Eurowizji, w ktrym udzia wielu artystw uwaao za szczytowy punkt swojej kariery. Raab poczu tutaj bowiem jak drapienik krew i by to dopiero pocztek jego dziaalnoci, co w rodzaju pracy czeladnika w cechu. Grand Prix Eurowizji to konkurs o wysokiej marce, w Niemczech znany i powaany od lat. Naleao wic zrobi co lepszego. Raab zebra wasnych kandydatw i stworzy wasny konkurs. Wyniki byy zaskakujce. Stworzony przez niego festiwal Bundesvision Song Contest mona porwna z egzaminem czeladniczym, jeli znw uy porwnania z wiata cechu. Sparodiowa w nim konkurs Eurowizji za pomoc wasnych moliwoci i pomysw ale ju na paszczynie narodowej. W ten sposb zainteresowa decydentw publiczno-prawicowego radia. Razem sporzdzili decyzj wstpn. Wynik poszybowa w gr jak satelita: Satellite to (nomen omen) przebj przygotowany specjalnie dla programu produkowanego przez telewizje ARD i ProSieben w programie Unser Star fr Oslo (Nasza gwiazda na wystp w Oslo) a koron za jego wykonanie otrzymaa Lena, piosenkarka, ktra jest, by tak rzec, mistrzowskim dzieem Raaba.
3 W polskiej wersji spopularyzowana przez Eleni jako Troszeczk ziemi, troszeczk soca przyp. red.

tryb wyszukiwania

21

Szans by tu reframing, czyli zaoenie, e dana sytuacja moe mie zupenie inny, pozytywny kontekst. Lena, wykonujc przebj Satellite, zaja bowiem w 2010 roku drugie miejsce w konkursie piosenki Eurowizji. A Stefan Raab jest wanie autorem oszaamiajcego sukcesu Leny. Taka rzecz udaje si tylko nielicznym bo tylko nieliczni myl jak anarchici. Sztywne reguy, ktrym wikszo ludzi tak ufnie powierza swoje mzgi, gasz kad iskr. Szanse gwid na reguy i sztywne zasady. Szanse gwid na reguy I to jest punkt szsty. i sztywne zasady. A wic takie s szanse. A jacy Chancen pfeifen nmlich s ich potencjalni owcy? Przede auf Regeln. wszystkim: peni nadziei!

Nadzieja, plan i zaatwione

Kiedy sklep spoywczy mojego ojca nieomal plajtowa, ojciec w skrajnej biedzie i rozpaczy napisa list do Otto Wiesheu, wczesnego bawarskiego ministra gospodarki. Ojciec, jako uczciwy, szanowany obywatel, podatnik i osoba o nieposzlakowanej reputacji, odpowiedzialny chlebodawca, podpora ycia publicznego w gminie i partii, prosi o pomoc i mia nadziej, e to Wiesheu wydostanie go z tarapatw. Rwnie dobrze mgby napisa do Supermana i Piaskowego Dziadka dla mnie byo to jasne od pocztku. Dziecinne metody walki mojego ojca usprawiedliwiaa tylko rozpacz, z jak musia patrze w oczy grabarzom dziea swojego ycia. Odpowied od ministra nie nadchodzia miesicami. Wci mam jeszcze przed oczami obraz ojca, ktry stoi przed pust skrzynk na listy i wpatruje si ni z rozpacz. Ktrego dnia list wreszcie przyszed. Zawiera uprzejme sowa pociechy i yczenia szczcia w przyszoci. Nadzieja, e inni co zrobi, jest rodzajem negacji samego siebie. Media, partie, anachroniczne zwizki zawodowe one tylko usypiaj czowieka. Znieczulaj go przy pomocy nadziei, e wszystko bdzie takie, jak przedtem; e wypracowana latami pozycja naley nam si, a wic musi by zachowana. Tak jak postp medycyny idzie w parze z cigym pogarszaniem si stanu zdrowia ludzi, polityka, za spraw cigych podwyek podatkw, powoduje wzrost niezdolnoci do odpowiedzialnoci za siebie

22 i

dzieci szczcia

samego. Proces ten dla medykw, politykw oraz tych wszystkich, ktrzy s od nich zaleni, przebiega poprawnie i wedug dokadnie przemylanej koncepcji, ktra dziaa latami, bo sama siebie utrzymuje przy yciu. Jest ona niestety bardziej satysfakcjonujca dla leczcych i rzdzcych ni dla tych, ktrzy si lecz i s rzdzeni Czemu kto inny miaby si troszczy o moje interesy? Swoimi sprawami zajm si sam to proste. Mona pomyli owo podejcie z egoizmem, bezwzgldnoci albo nawet spoeczn nieczuoci, ale ja nazywam je samodyscyplin i odpowiedzialnoci. I wiem, e moje postrzeganie odpowiedzialnoci daje mi zdolno do dziaania na tym wiecie. Oczywicie dla wielu ludzi, odpowiednio do ich systemu wartoci, jest ono zagadk: mianowicie, jak mona tak y bez zabezpieczenia, sieci albo podwjnego dna? Zupenie bez jakiej nadziei? Kiedy przejem sklep mojego ojca, pracowalimy najpierw ciNadzieja, e inni co zrobi, ko nad planami jego uzdrowienia. jest rodzajem negacji samego Banki, mwic agodnie, nie byy siebie. tu wielk pomoc, ale ja i tak byem zbyt zajty, aby postrzega sytuaDie Hoffnung, dass cj jako beznadziejn. Zajmowao andere etwas bewegen, mnie mianowicie podejmowanie ist Selbstaufgabe. odpowiedniej decyzji. Chodzio o alternatyw i nie miaem co do czego pewnoci... Spytaem wic mojego coacha i mentora, dokadnie wyjaniajc mu wszystkie szczegy. Do dzi pamitam, jak spokojnie przyj fal wszystkich moich argumentw za i przeciw. Nie zapyta o nic. Potem milcza. Nadal milcza. Dugo milcza. Rozdraniony, czekaem na jego odpowied. Zrb to drugie, co mwie. No, to z tym... po upywie wiecznoci raczy si wreszcie odezwa. Co? To drugie? To z tym? a mnie zatkao. Czy ty w ogle suchae, co mwiem?! Niee odpar. Nigdy nie sucham, kiedy tak trajkoczesz. Ale widziaem, jak przy opcji numer dwa zaczy ci byszcze oczy... Jak zawsze, mia cakowit racj.

tryb wyszukiwania

23

Od rozsdku nie zaley bowiem wcale tak wiele, jak nam si wydaje. W nadziej nie wierz, podobnie jak w biznesplany widziaem i syszaem ich tysice. Jako wszystkie s rwnie suszne, jak niedobre. Liczy si tylko ta iskra w oczach. Za rozsdek planuje i planujc, oddala si od rzeczywistoci. Oczywicie prawdopodobiestwo wystpienia kosztw jest wiksze ni prawdopodobiestwo wystpienia obrotw. Planujcy zatem w decydujcym momencie dokonuje najrozsdniejszego i zarazem najmniej odwanego wyboru. A nasze wntrze o tym nic nie wie, ono tylko chce. I dostaje to, czego nie planowao. Znam siebie. Nie jestem istot Oczywicie z innej planety, jestem normalnym czowiekiem. Wiem, e zawsze co prawdopodobiestwo si da zrobi, std niezrozumiae wystpienia kosztw jest jest dla mnie, dlaczego inni ludzie wiksze ni sdz, e to niemoliwe. Jak przeprawdopodobiestwo kornie i niepoprawnie wierz w to, wystpienia obrotw. e skd nadejdzie pomoc, albo naiwnie planuj wyniki, ktrych Natrlich ist die by sobie tak gorco yczyli i waWahrscheinlichkeit nie tak pilnie planujc przyszo, eintretender Kosten hher als zapominaj o tym, e naley wydie Wahrscheinlichkeit cisn to, co najlepsze, z teraniejeintretender Umstze. szoci. Przez dugi czas rok w rok zakadaem kolejn firm kapita adnej nie by wyszy ni 2500 euro i wicej nie jest konieczne, bo pienidze tylko zabijaj kreatywno. To, co robiem, mg zrobi kady. Nie pochodz z troskliwego, nadopiekuczego domu rodzicielskiego, wrcz przeciwnie, przejem po ojcu gr dugw. Jednak zawsze dziaaem nigdy nie czekaem, nie prosiem o nic ani nie snuem planw. I spaciem dugi co do grosza. Ludzi paraliuje wanie ta nadzieja, oczekiwanie na pomocn do, a take planowanie okazji, ktra ma si niebawem zjawi. Nadzieja i planoPienidze tylko zabijaj wanie to mury i kraty. kreatywno. Decyzja podjta z byskiem Geld ttet Kreativitt. w oku bya szans na to, e jako or-

24 i

dzieci szczcia

ganizator wykadw zaangauj siebie samego do ich prowadzenia, i e jako wykadowca wezm pod uwag nie tylko moj ch wygadania si. Nie, ebym jako mwca by pobogosawiony jakim szczeglnym talentem oratorskim, bo nie o to chodzi. O wiele bardziej efektywne od talentu jest wiczenie. Na swoje talenty nie zdawaem si nigdy, to zawsze wydawao mi si zbyt ryzykowne. Zaoyem wic firm pod szylNa swoje talenty nie dem Przedsibiorstwo sukces, ktzdawaem si nigdy, ra jako organizator wykadw szybko to zawsze wydawao mi si staa si wiodca firm na terenie cazbyt ryzykowne. ych Niemiec. Ich habe mich nie auf Cigle znajdywaem nowe szanse. Na przykad: brak informacji. meine Talente verlassen, das Ktry mwca jest dobry, a ktry Risiko war mir zu gro. nie? Dla kadego organizatora takie rozstrzygnicie to prawdziwy problem. Dziki temu powsta Niemiecki Leksykon Prelegentw oraz agencja dla mwcw ze swoj stron internetow www.vortragsimpulse.de Jedna szansa pociga za sob nastpn tak powstay leksykony dla trenerw, dla doradcw, dla coachw. Mwcy potrzebuj z kolei pomieszcze, czyli hoteli lub miejsc do organizowania imprez. Powsta wic leksykon hoteli. Ale nie chc Pastwa zanudza, bo wiecie, dokd zmierzam. I chyba wiem, e to nie jest normalne. Normalny jest za to mj przyjaciel ze szkolnej awy: ma 47 lat, skoczy szko zawodow dla elektrykw, potem uczy si w kolejnej szkole, wreszcie zosta specjalist z dziedziny komputerw. Przez dwadziecia kolejnych lat skada komputery, a konkurencja, po piciu latach zaartej walki, rozoya na opatki jego pracodawc. Przez nastpnych kilka miesicy nic tylko pisa listy motywacyjne. Dzi siedzi w domu, maluje figurki cynowych onierzykw i chodzi wczenie spa. I teraz uwaga, robi si ciekawie! Figurki cynowych onierzykw on jest w tym naprawd dobry! Odkd pamitam, wszyscy zawsze zazdrocili mu jego zbiorw, a w midzyczasie jako jego figurek staa si znakomita. Mj przyjaciel zosta swego rodzaju ekspertem do spraw cynowych onierzykw. Prosz go o nie liczni znajomi. W czasach handlu online
tryb wyszukiwania i 25

Mj przyjaciel jednak, zamiast wysya swoje armie na pola bitwy, w marsz, ustawia je w szafie. Doch statt seine Armeen in Marsch zu setzen, stellt er sie in den Schrank.

moe dziki pracy swoich rk zrobi niezy majtek, a taki handel to przecie czysta przyjemno. Mgby sprzedawa za pomoc portali eBay, Facebook, Xing. Wystarczy jeden dzie i cay wiat stoi przed nim otworem. Ma olbrzymi szans w krtkim czasie moe zacz zarabia wicej ni kiedykolwiek w yciu i jeszcze do tego z przyjemnoci. Mj przyjaciel jednak, zamiast wysya swoje armie na pola bitwy, w marsz, ustawia je w szafie. I kasuje zasiek dla bezrobotnych. Spytaem go kiedy o powd takiej postawy. Jego odpowied brzmiaa: A dlaczego nie? To moje zbjeckie prawo. W kocu przez 25 lat paciem skadki do kasy dla bezrobotnych. Ludzie konsekwentnie, z uporem odrzucaj swoje szanse. Nie widz ich, poniewa ich nie szukaj. Wol mie nadziej i planowa, albo decyduj si raz na zawsze skoczy ze stresem zwizanym z ewentualnymi szansami.

Przecie tak nie mona!

Kyle McDonald nie mia ju adnej nadziei. Nie mia te biznesplanu, ani nawet pomysu na jaki interes. Siedzia w swoim pokoju i skrca w rkach figury z czerwonych spinaczy. Poza laptopem wypakanym tustymi palcami nie posiada niczego, co byoby warte wicej ni w drut ze spinaczy, pokryty plastikiem i teraz malowniczo powyginany. Kyle mia jednak pewn myl: wymiana dwch rnych przedmiotw moe by opacalnym interesem dla obu stron. Jeli przedmiot, bdcy efektem wymiany, znw si wymieni, i to z zyskiem, to warto, do ktrej si dy, ronie. A jeli znw wymieni ten przedmiot? I znowu, i znowu, kolejny raz? Jak czsto i ile razy trzeba wymienia z zyskiem choby ten zwyczajny czerwony spinacz, aby z zysku mona byo kupi dom? Hm. Wyprbowa!

26 i

dzieci szczcia

Zamieniam spinacze biurowe na dom. Ten pomys opisa na swoim blogu pod adresem: oneredpaperclip.blogspot.com. Myl pozornie absurdalna ruszya w wiat. Potem wszystko poszo zaskakujco szybko. Spinacz Kyle wymieni na dugopis w ksztacie ryby. A dugopis na ceramiczn gak do drzwi. Wkrtce posiada ju wszystko, co zostao po przyjciu: pust beczk po piwie, bon na napenienie beczki i wiecc reklam browaru Budweiser. One red paperclip, jeden czerwony spinacz ta akcja staa si w jednej chwili tak synna, e rne sawy zaczy si kci midzy sob o to, kto bdzie si teraz wymienia z Kylem. Prezenter radiowy Michel Barrette zamieni beczk piwa na swj skuter nieny. Potem w ramach wymiany Kyle mia spdzi popoudnie z rockmanem Alice Cooperem. Dalej, amerykaski aktor Corbin Bernsen zamieni si z Kylem na rol w jednym z odcinkw serialu przedmiotem wymiany byo owo popoudnie z rockmanem. A Kyle rol w serialu z kolei zamieni wanie na dom w miecie Kipling (Kanada). Dokadnie w rok po rozpoczciu akcji, 12 lipca 2006 roku, odbyo si przekazanie kluczy zdobytych w ramach wymiany. Dom znajdowa si w miecie Kipling, lecym w kanadyjskiej prowincji Saskatchewan, dobre 3200 km na zachd od Montrealu, gdzie dotychczas mieszka Kyle. Pierwsz rzecz, jak zrobi nowy waciciel, byo pomalowanie domu na czerwono. Na kolor czerwonego spinacza biurowego, od ktrego wszystko si zaczo. Czemu taki kolor? Kyle odpowiedzia na zadane mu gupie pytanie tak: Nie pytajcie mnie, prosz, dlaczego. To chyba proste. A na pytanie dziennikarza BBC, jak udao mu si zwrci uwag caego wiata na swoj akcj, Kyle odpar: Nie mam zielonego pojcia. Bya to najprawdziwsza prawda. Ten czowiek bez wtpienia wykorzysta swoj szans. Czy on to zaplanowa? Nie, by tylko po prostu rozbrajajco naiwny. Uroda tego pomysu bya tak niezwyka, e nagrodzi j cay wiat. Wikszo ludzi, a przynajmniej tych, ktrych znam, praktycznie nigdy jednak nie ma tak piknych i urokliwych pomysw, bo oni kiedy w swoim yciu stracili ju naiwno, uciszyli j, zrezygnowali z niej, zawinli j ciasno w ochronne opakowanie, jak weniany sweter w obawie przed molami, i zastpili j wiedz. Ci ludzie uczyli si przecie grzecznie w przedszkolu, szkole, suchali rodzicw w domu, studiowali

tryb wyszukiwania

27

na uniwersytecie, zdobywali praktyk w pierwszej pracy i potem w nastpnej. Zamiast wieych, radosnych pomysw mieli chodn pewno i ugruntowan wiedz na temat tego, dlaczego co nie zadziaa. Wszyscy stalimy si biegli w studiowaniu wasnych niepowodze. Studiujemy dokadnie, dlaczego co jest niemoliwe. Owszem, przygldamy si moliwociom ale zawsze mamy na ich temat wasne zdanie, ktre przewanie nie jest pozytywne. Dokadnie taki by mj byy Wszyscy stalimy si biegli doradca podatkowy. Zawsze, kiedy w studiowaniu wasnych pytaem go o zdanie na temat nowych projektw czy to w ogle niepowodze. wyjdzie, czy bdzie dziaa odWir sind Studenten powiada: To si nie uda! To nie des Misserfolgs geworden. wyjdzie!. Zapytaem go kiedy w kocu, dlaczego jego zdaniem wszystko, o co pytam, nie zadziaa, nie wyjdzie i tak dalej. Odpowiedzia, e to studiowa, wic wie. No to teraz mam nowego doradc i wszystko dziaa. Wszystko jest te moliwe. Na szczcie ja nigdy nie studiowaem, dlaczego to si nie uda, nie bdzie dziaa i jest niemoliwe. Doprawdy, to musiao by na jakim dziwnym wydziale; mieszny przedmiot studiowa ten mj doradca. Stowarzyszenie naukowe nigdy nie jest stowarzyszeniem innowacyjnym. Nowe pomysy nie pochodz z pewnej i sprawdzonej wiedzy, ale s rekombinacj wiedzy, ktr akurat si posiada. Ich potencjalna liczna ronie w zawrotnym tempie wraz z liczb dowiadcze. Prosta stochastyka. Potrzebnych jest wic jak najwicej rnorodnych dowiadcze a te zdobywa si nie poprzez stosowanie tego, co ju i tak si dobrze wie. Dlaczego chodzi do pracy codziennie t sam drog? Dlaczego zawsze obsugiwa mysz komputera praw rk? Dlaczego robi cigle to samo, zamiast sprbowa inaczej? Lub czego innego? Kto chce rozpozna szans w yciu, musi j najpierw upolowa, na przykad zdobywajc cigle nowe dowiadczenia. Dlaczego z 99,9 proc. ludzkoci tylko 0,01 proc. udaje si zobaczy ca planet? Australia? To to koniec wiata. Tak, kiedy w yciu trzeba by j wreszcie zobaczy. Ale jak ju pojad, to na duej, moe pniej
28 i dzieci szczcia

 owo zdanie syszaem od 20-, 30-, 40-, 50-, 60- i nawet 70-latkw. Po siedemdziesitce czowiek ju nie za bardzo moe si rusza, sami przyznacie, i dlatego w tym wieku wszyscy raczej pozostaj przy swoim postanowieniu. Kiedy po prostu tam poleciaem. Ot, tak sobie. Zaskakujce: nie byo ani szczeglnie drogo, ani trudno i z komplikacjami ani te szczeglnie ekscytujco. Wiem o tym jednak tylko dlatego, e tam byem. A byem tam, bo podruj, odkd pamitam. Kto w wieku 14 lat widzia ju trzy razy Nowy Jork, ten bdzie mia w yciu atwiej ni Heiner, ktrego mama pierwszy raz zabraa do Zagbia Saary, kiedy mia 28 lat. Tylko ten, kto podruje po wiecie, widzi, jak bardzo jest on zrnicowany. Jedyny niebezpieczny wiatopogld to ten reprezentowany przez ludzi, ktrzy wiata w ogle nie widzieli. Decydujca jest tu nie sucha Jedyny niebezpieczny wiedza o dalekich krajach i odwiatopogld to ten mienne pomysy na ycie, lecz dowiadczenia, ktre mona zebra reprezentowany przez ludzi, tylko osobicie. Im bogatsze s doktrzy wiata w ogle nie wiadczenia, tym peniejsza samowidzieli. wiadomo i tym bardziej szczeDie einzige gefhrliche gowy i bogaty obraz codziennego Weltanschauung dnia. Kto szuka szans, musi cigle znajdowa nowe sposoby postrzeist die Weltanschauung derer, gania wszystkiego, a zwaszcza die sich die Welt nicht szczegw. Take u siebie samego angeschaut haben. a do tego trzeba by ciekawym. Wikszoci z nas oduczono ciekawoci, kiedy jeszcze bylimy dziemi. Chcemy bowiem, co zrozumiae, aby nasze dzieci byy zawsze po bezpiecznej stronie ycia. Pewien dwunastoletni chopiec z Louisville by wanie w taki sposb ciekawy. Przede wszystkim jednak czu nieopisan wprost wcieko, kiedy kto ukrad mu rower. Dokadnie wiedzia, kto. Ale to nie obchodzio Kentucky State Police kto by si tam przejmowa rowerem jakie maego, czarnego chopca? Dlatego ten chopiec w 1954 roku stan ktrego dnia z pian na ustach przed ringiem bokserskim i poprosi, aby mu udzielono lekcji. Chcia opuci ow bezpieczn stron ycia. Ktrego dnia, jestem pewien, e krtko

tryb wyszukiwania

29

potem, Clay zmierzy si w swojej pierwszej wielkiej walce ze zodziejem rowerw i zao si, e zwyciy. Dziesi lat pniej pierwszy raz wzi udzia w mistrzostwach wiata i stan na ringu naprzeciw Sonnyego Listona. O tej walce o olimpijski tron wiata boksu New York Times pisa w nastpujcy sposb: Clay, irytujco zarozumiay i pewny siebie, bierze udzia w tej walce o tytu mistrzowski i ma pewn zasadnicz wad: mwi umie lepiej ni walczy. Clay odpowiedzia na to na ringu, pokonujc Listona 7:1. Na razie wszystko byo w porzdku. Potem jednak wykona zaskakujcy zwrot: zamiast dziki sukcesowi przej do amerykaskiej historii sportu, u szczytu sawy odrzuci swoj kultur i nazwisko i przeszed na islam. Sta si kim nowym i tak go zapamitalimy jako Muhammada Ali, jednego z najwikszych sportowcw dwudziestego wieku. Nie ma znaczenia, czy kto wyznaje islam, buddyzm, czy jak inn religi; wszystko jedno, czy nazywa si Ali, Isaac, Tenzin, czy te Franciszek. Decydujca jest jego yciowa postawa, ktra z tego wynika. Dlaczego u wikszoci sportowcw pierwszy sukces jest przewanie ostatnim? Poniewa, mwic w przenoni, oni najchtniej daliby si zakonserwowa by zachowa zudzenie trwania w stanie, w ktrym odnieli sukces, i mie zudne poczucie bezpieczestwa, zamiast stawa si cigle kim nowym. Waciwie nic w tym dziwneMwic w przenoni, go, poczucie bezpieczestwa jest oni najchtniej daliby si podstawow potrzeb czowieka. zakonserwowa by zachowa Nikt rozsdny nie moe zada od wszystkich ludzi, aby stawali zudzenie trwania w stanie, si cigle kim nowym, ja te nie. w ktrym odnieli sukces, Cigle jednak znajduje si jeszcze i mie zudne poczucie kilku takich wariatw, u ktrych bezpieczestwa, zamiast potrzeba bezpieczestwa pozostawa si cigle kim nowym. staje daleko w tyle za podstawow potrzeb zdobywania nowych Weil sie sich konservieren dowiadcze. Interesuje mnie po wollen, statt sich immer prostu, czym ci wszyscy rni si wieder neu zu erfinden. od tych drugich. Ci wszyscy to my

30 i

dzieci szczcia

 ci drudzy to dzieci szczcia. A dzieci szczcia to ci, ktrzy widz swoje szanse. Dzieci szczcia s jak komety pdzce po niebie: ich ogon to chaos. Ich pole grawitacyjne przyciga i miesza wszystko tak powstaje co zupenie nowego. Dzieci szczcia to ci bardziej lub mniej optani, buntownicy, freaks. Nic dziwnego, e zanim dokonaj przeomu i wyjd z ukrycia, czsto s outsiderami. Nie maj dobrych manier, nie znaj sowa pardon, nie maj krewnych i przyjaci. Do wszystkiego si wtrcaj, wszystkiego musz dotkn, wszystko stawiaj na gowie. S zwariowani tak dalece, e wierz, i uda im si zmieni wiat. Dokadnie dlatego im si to udaje. Czasami. A my? My chcemy by zadowoleni, y wygodnie w zotej klatce, wewntrz znanych granic. Zamykamy oczy na szanse, a poniewa ich nie widzimy, nie wykorzystujemy ich i poniewa ich nie wykorzystujemy, nie wierzymy, e s. A poniewa nie wierzymy, e s, jestemy sfrustrowani i zazdrocimy tym, ktrzy te szanse odkryli i wykorzystali. Do windy ekspresowej w Empire State Building nie wsiadamy po prostu dlatego, e jestemy zadowoleni. Wybieramy ciepe, gste powietrze kolejki, a nie chodn bryz. Nie przechodzimy do przodu, tylko ustawiamy si za innymi i wybieramy bezpieczestwo, a wraz z nim lepot. Wybieramy wrbla w garci. Mamy do tego pene prawo. Jest to cakowicie legalny wybr, bo cena, jak pac dzieci szczcia, jest niekiedy wysoka i nikt nie moe od nikogo zada, by j paci. Kiedy Marcel Reich-Ranicki z okazji swoich dziewidziesitych urodzin podsumowa swoje ycie, wyszo tak: Nie jestem szczliwy. Nigdy nie byem.

tryb wyszukiwania

31

www.dzieci-szczescia.pl