Professional Documents
Culture Documents
SPIS TRECI
WSTP......................................................................................5 ROZDZIA I PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT SYSTEMW ANALIZY TECHNICZNEJ.7 1.1. Istota systemw analizy technicznej.........................................8 1.2. Podzia systemw i metod handlowych opartych na analizie technicznej ............................................................................9 1.3. Zalety i wady systemw analizy technicznej..............................11 1.3.1. Systemy wskanikw analizy technicznej............................11 1.3.2. Strategie oparte na popularnych teoriach handlowych............12 1.3.3. Strategie oparte na prostych metodach analizy rynku.............13 1.3.4. Strategie oparte na zaawansowanych metodach analizy rynku...14 1.4. Podsumowanie..................................................................15 ROZDZIA II KOMPUTERYZACJA I AUTOMATYZACJA HANDLU.................................16 2.1. Oprogramowanie analityczno - testujce..................................16 2.1.1. Microsoft Excel ...........................................................17 2.1.1.1. Pozyskiwanie danych historycznych do Excela.................18 2.1.1.2. Dane rzeczywiste w programie Microsoft Excel................20 2.1.1.3. Automatyzacja handlu za pomoc Microsoft Excel............21 2.1.2. Metatrader................................................................22 2.1.2.1. Dane, automatyzacja i testowanie w programie Metatrader 23 2.1.3. Amibroker.................................................................23 2.1.3.1. Testowanie i optymalizacja strategii w Amibrokerze ........24 ROZDZIA III BUDOWA SYSTEMW TRANSAKCYJNYCH..........................................26 3.1. Oglne ustalenia...............................................................27 3.1.1. Punkty wejcia ...........................................................28 3.1.2. Punkty wyjcia i poziomy stop-loss....................................29 3.2. Testowanie i optymalizacja systemu.......................................31 3.3. Wnioski..........................................................................36 ROZDZIA IV SYSTEMY I STRATEGIE.................................................................38 4.1. Bollinger Bands.................................................................39 4.1.1. Wady i zalety systemu wstg Bollingera..............................41 4.2. Relative Strengh Index & EMA...............................................42 4.2.1. Wady i zalety systemu RSI & EMA......................................45 4.3. Dywergencje histogramu MACD ..........................................46 4.3.1. Wady i zalety stosowania dywergencji ...............................48 4.4. Oscylator stochastyczny stosowany zgodnie z trendem.................49 4.5. Wskanik Ichimoku ............................................................52 4.5.1. Budowa wskanika.......................................................53 4.5.2. Interpretacja Ichimoku Kinko Hyo ....................................55 4.5.3. Zalety i wady wskanika Ichimoku.....................................59
4.5.4. System handlowy bazujcy na wskaniku Ichimoku................60 4.5.4.1. Sygna otwarcia pozycji faza 1.................................60 4.5.4.2. Wykres cenowy wewntrz chmury faza 2.....................63 4.5.4.3. Maksymalizacja pozycji Faza 3.................................64 4.5.4.4. Zalety i wady systemu Ichimoku.................................66 ROZDZIA V ZARZDZANIE KAPITAEM ORAZ RYZYKIEM........................................67 5.1. Drawdown czyli obsunicie kapitau........................................69 5.2. Metody ustawiania wstpnych limitw stop i przesuwanie ich.........71 5.2.1. Limit stop oparty na wskaniku ATR..................................72 5.2.1.1. Przesuwanie limitu stop bazujcego na ATR...................73 5.2.2. Limit oparty na kopercie rednich kroczcych......................75 5.2.3. Limity oparte na wartoci dolarowej .............................76 5.2.4. Limit stop oparty na przeszej zmiennoci ceny....................77 5.2.5. Limity stop na poziomach wsparcia i oporu..........................78 5.2.6. Limity stop umieszczane na niedawnych ekstremach..............80 5.3. Wielko pozycji i ryzyko.....................................................83 5.4 Rady dowiadczonych maklerw.............................................85 ADDENEUM...............................................................................92 Plan handlowy........................................................................92 ZAKOCZENIE...........................................................................96 BIBLIOGRAFIA...........................................................................98
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 5
Wstp
Witam serdecznie! Mio mi powita Ci, drogi czytelniku, w trzeciej czci cyklu Forex Gieda Walutowa. Niniejsza cz to swoiste podsumowanie dwch pierwszych czci. Jeli wic przez przypadek kupie jedynie cz trzeci, a Twoja wiedza na temat rynku Forex nie jest zbyt rozlega, gorco zachcam do zaopatrzenia si rwnie w pierwsze dwie czci w ten sposb w peni skorzystasz z niniejszej publikacji. W pierwszych dwch czciach cyklu zostay przedstawione informacje zupenie podstawowe (cz pierwsza) oraz ich rozwinicie, wczywszy nieco bardziej zaawansowan analiz wykresu cenowego tudzie teorie handlowe (cz druga). Opanowawszy powysze, miao mona rusza dalej! W tej czci znajduj si informacje na temat samodzielnej budowy systemw transakcyjnych opartych na wskanikach analizy technicznej i nie tylko. Podane w tej czci metody oraz praktyczne systemy handlowe nie mog by traktowane jako maszynki do robienia pienidzy. Trzeba stale pamita o ryzyku zawartym w handlu na rynku kapitaowym, takim jak rynek Forex czy inne rynki. O ryzyku mowa bya ju we wczeniejszych czciach, skupmy si wic na praktycznym spojrzeniu na budow systemw transakcyjnych, ich testowanie oraz optymalizacj. W rozdziale pierwszym zostay zamieszczone oglne informacje na temat systemw analizy technicznej, ich podzia i co najwaniejsze ich zalety oraz wady.
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 6
Rozdzia drugi zosta powicony oprogramowaniu dostpnemu na rynku, za pomoc ktrego testowanie systemw staje si prostsze. Opisane zostay pokrtce zarwno te najdrosze jak i blisze zwykym ludziom, tasze programy. Poruszony zosta rwnie problem jakoci danych archiwalnych oraz problematyka automatyzacji handlu. Rozdzia trzeci zosta powicony praktyce budowy systemu
transakcyjnego, jego testowaniu oraz optymalizacji. Zamieszczone tutaj przykady pokazuj najwaniejsze kwestie, na ktre w szczeglnoci naley zwraca uwag. Rozdzia czwarty zawiera opisy autorskich systemw transakcyjnych, bdcych jednak jedynie przykadami. Mimo, i podobne systemy s sprzedawane w Internecie, nieraz za niemae sumy, tylko waciwe do nich podejcie, moe zwraca wymierne rezultaty. Rozdzia pity traktuje o zarzdzaniu kapitaem i ryzykiem. Temat ten jest tematem bardzo rozlegym i bardzo wanym. Wielu maklerw uwaa, i taktyka zarzdzania kontem jest dalece waniejsza, ni uywane metody handlu. Znale mona tutaj proste metody przesuwania limitw stop (trailing stop) oraz zestaw rad i regu, ktrych przestrzeganie moe wydatnie poprawi rezultaty handlu. Zapraszam serdecznie do lektury mgr in. Piotr Surdel
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 7
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 8
System analizy technicznej, jak sama nazwa wskazuje, oparty jest na szeroko pojtej analizie technicznej. Systemy te ciesz si ogromn popularnoci, ze wzgldu na pozorn atwo ich budowy i rwnie pozorn precyzyjno generowanych sygnaw. Kady, kto pozna ju kilka wskanikw analizy technicznej i uywa ich jednoczenie, korzysta de facto z jakiego systemu analizy technicznej. Dlatego te mona si pokusi o stwierdzenie, i kady uczestnik rynku prdzej czy pniej, zastosuje w jakim zakresie jaki system analizy technicznej. Bardzo czsto zdarza si, i uczestnicy rynku przecigaj si w oryginalnoci, czy skomplikowaniu systemw transakcyjnych ich autorstwa. Jednak bardzo skomplikowany czy oryginalny system moe nie dziaa najlepiej z prostego wzgldu. Jak ju wiemy z poprzednich czci to uczestnicy rynku poprzez swoje decyzje ksztatuj sytuacj rynkow. Jeli wikszo maklerw sprzedaje, to cena spadnie, natomiast jeli wikszo kupuje wtedy cena wzronie. Ogromna liczba maklerw de facto tworzy ten rynek. Zarwno banki, jak i instytucje finansowe, czy domy maklerskie, czy nawet indywidualni gracze wpywaj na rynek swymi decyzjami, natomiast zachowanie ceny, to wypadkowa wszystkich decyzji handlowych, inwestycyjnych czy spekulanckich podjtych w danym czasie. Kady jednak makler przed podjciem decyzji, przeprowadzi analiz rynku opierajc si na oglnie znanych i popularnych metodach, gdy te s najskuteczniejsze. Dlaczego s najskuteczniejsze? ano dlatego, i s popularne. Prostych metod determinacji sytuacji rynkowej uywa dua liczba maklerw na podstawie wskaza linii trendu czy kanau, bliskoci poziomw wsparcia i oporu podejmuj oni tak, a nie inn decyzj, a rynek reaguje na to. Tak, wic im mniej popularny system, tym mniej maklerw bdzie go uywa, a wic i mniejszy wpyw na rynek (a nie odwrotnie) bdzie mia w system. Na szczcie wikszo systemw jest oparta na popularnych
Copyright by Wydawnictwo Zote Myli & Piotr Surdel
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 9
metodach, rezultaty.
poczeniu
popularnymi
wskanikami
analizy
Trzeba rwnie pamita, i zarwno sama analiza techniczna jak i wszystkie systemy handlowe, dopuszczaj ryzyko straty poprzez generowanie tak zwanych faszywych sygnaw. Faszywy sygna to nic innego, jak dopuszczalna pomyka technicznego systemu determinujcego dan sytuacj. Nie sposb stworzy systemu, ktry nigdy si nie myli, tak jak nie sposb przewidzie w kadej chwili, co uczyni ogromna ilo uczestnikw rynku. Z tej prostej przyczyny trzeba by przygotowanym, i kady system moe generowa zarwno zyski jak i straty. Sukcesem tutaj, tak jak i w kadej innej metodzie handlu, bdzie otrzymywanie wikszych profitw ni strat, a nie otrzymywanie samych profitw.
Surfujc po Internecie w poszukiwaniu systemw handlowych moemy doj tylko do dwch wnioskw jest ich bardzo duo i jeden droszy od drugiego. Zwaywszy na dostpno oprogramowania, (o ktrym nieco pniej) kady moe minimalnym swego nakadem rodkw stworzy i rozpocz sprzeda autorskiego systemu transakcyjnego.
Gwnie ze wzgldu na ilo systemw oraz na rnorodno metod w nich stosowanych, rodzi si potrzeba stworzenia podziau systemw, tak aby uporzdkowa odrobin t kwesti.
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 10
Tak, wic systemy i strategie analizy technicznej moemy podzieli na: Systemy wskanikw analizy technicznej: a) Systemy wielowskanikowe, b) Systemy jednowskanikowe. Strategie oparte na popularnych teoriach handlowych: a)Teoria Fal Elliota, b) Teoria zniesie Fibonacciego, c) Inne teorie. Strategie oparte na prostych metodach analizy rynku: a) Linie trendu, b) Poziomy wsparcia i oporu, c) Formacje. Strategie oparte na zaawansowanych metodach analizy rynku: a) Teoria chaosu, b) Fraktale, c) Sieci neuronowe.
Powyszy podzia wydaje si by kompletny z tym zastrzeeniem, i moe si zdarzy, i system czy w sobie kilka metod determinacji sytuacji rynkowej, przez co bdzie nalea do kilku powyszych kategorii. Przyjrzyjmy si bliej powyszym kategoriom i ocemy zalety i wady poszczeglnych z nich.
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 11
wskanikw (przy systemach wielowskanikowych), czsto ogranicza ogln liczb generowanych sygnaw, zwikszajc ich precyzyjno. Jednak trzeba pamita, i ogranicza si rwnie liczba waciwych
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 12
sygnaw, a nie tylko tych faszywych. Nawet, gdy system wykae dobre rezultaty podczas testw na przeszych danych, bdzie on wymaga duych nakadw kapitaowych, gdy w tego rodzaju systemach trzeba korzysta z kadego generowanego sygnau, mimo, i dua ich cz moe okaza si faszywa. Wskaniki analizy technicznej to nic innego jak matematyczno-statystyczne formuy, ktre za pomoc ich parametrw, da si tak dobra by doskonale pasoway do przeszych danych. Fakt ten pozwala na tak zwane przeoptymalizowanie systemu, czyli dopasowanie systemu do przeszych danych, w celu uzyskania pozornych dobrych wynikw. Przeoptymalizowanie jest czsto uywane w celach marketingowych daje pozory, i system sprzedawany poprzez stron internetow, jest systemem atrakcyjnie profitujcym.
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 13
Brak jednoznacznoci sygnaw kupna/sprzeday utrudnia testowanie danej strategii na przeszych danych. Nie jest to oczywicie niemoliwe, jak to pokaza Rich Swannel testujc teori fal Elliotta na ogromnej iloci przeszych danych z rnych rynkw i porwnujc je z losowo wygenerowanymi danymi. Dopuszczenie czynnika ludzkiego do procesu decyzyjnego w danej strategii moe stanowi zarwno wad jak i zalet. To makler indywidualnie przeprowadza dan analiz i to on jest odpowiedzialny za waciw interpretacj sytuacji rynkowej. Dla dobrych maklerw bdzie to dua zaleta, ktrej nie sposb szuka na przykad w systemach wskanikw analizy technicznej. Teorie handlowe to raczej przepisy na analiz rynku, ni gotowe systemy transakcyjne, niemniej jednak w poczeniu ze wskanikami i prostymi metodami analizy rynku zazwyczaj stanowi gotowy profil handlowy niejednego dowiadczonego maklera.
dowiadczenia i obycia z rynkiem. Obserwacja formacji wykresw rynkowych nie zawsze jest prosta. Niejednoznaczno pynca z analizy linii trendu, poziomw wsparcia i oporu oraz analizy formacji, utrudnia
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 14
ich testowanie, aczkolwiek nie czyni tego procesu niemoliwym. Analiza formacji ze wzgldu na du ilo generowanych sygnaw, jest czsto czona z analiz wskanikw analizy technicznej, co zwraca lepsze rezultaty, ni stosowanie jednej lub drugiej strategii samodzielnie. Analiza formacji jest stosowana rwnie z powodzeniem w poczeniu z teoriami handlowymi.
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 15
1.4. Podsumowanie
Kady uczestnik rynku poda za jak strategi, rzadko ograniczajc si do jednego specyficznego typu analizy, korzystajc zazwyczaj z wielu metod poczonych lepiej lub gorzej w kompletn strategi. Kade podejcie moe przynosi zyski. To dosy odwane zdanie, jednak jest ono bardzo prawdziwe, z tym, e punkty wejcia i wyjcia to dopiero pocztek. Do kadej strategii powinno si stosowa rnorakie strategie zarzdzania kapitaem oraz ryzykiem. Na dobr spraw, nawet otwieranie pozycji przy pomocy rzutu monet przy odpowiednim zarzdzaniu kapitaem, moe okaza si profitujce. Tak, wic mimo, i wiedza na temat *kiedy* handlowa wydaje si wana, wiedza na temat *jak* handlowa jest z oczywistych wzgldw waniejsza. Kady dowiadczony makler czy wiele aspektw analizy technicznej, po czym odnosi je do raportw z analizy fundamentalnej (w mniejszym lub wikszym stopniu), po czym gdy ju zdecyduje si otworzy pozycj, determinuje jej wielko oraz zakres odpowiednio zarzdzajc swym portfolio, zarwno pod wzgldem ryzyka, jak i kapitau. Najwaniejsz umiejtnoci nie jest tutaj prawidowa analiza rynku, lecz umiejtno spojrzenia na swj kapita jako cao i dobranie takiej strategii zarzdzania rodkami, aeby nawet duszy cig niepowodze, nie doprowadza do znacznych strat w pierwotnym depozycie handlowym.
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 16
komputeryzacji w handlu na rynkach kapitaowych. Jeszcze kilka lat temu do sporzdzania wykresw cenowych uywano linijki oraz owka, mudnie nanoszc kolejne wartoci cen na przygotowane ku temu arkusze papieru. Dzi oferta firm proponujcych coraz to bardziej wymylne oprogramowanie analityczno - handlowe jest a nadto kompletna. Rwnie funkcjonalno nie tak dawno powstaych platform brokerskich, pozwolia zastosowa komputer rwnie jako narzdzie obrotu kapitaem. W tym rozdziale zostanie przedstawiony przegld obecnie dostpnego oprogramowania cieszcego si du popularnoci oraz rde abonamentu na dane oraz danych archiwalnych.
Programy z tej grupy zawieraj szereg funkcji, pozwalajcych na przetestowanie danego systemu handlowego na przeszych danych, tudzie szczegow analiz obecnej sytuacji rynkowej. Ceny podobnych programw s bardzo rne. Wikszo z nich korzysta rwnie z abonamentw na dane, ktre trzeba opaca rwnie w trybie miesicznych opat, co czyni korzystanie z owych programw kwesti cakiem pokanych kosztw. Wikszo z programw sucych do obrbki danych z giedy akcji, da si zaadoptowa do potrzeb analizy rynku forex.
Copyright by Wydawnictwo Zote Myli & Piotr Surdel
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 17
Maklerzy
rynku
akcji
pamitaj
zapewne
program
firmy
Equis
(www.equis.com), ktra ma ju swoje lata oraz osignicia. Obecnie proponowany przez t firm program Metastock kosztuje 1695 USD natomiast wykresy Qcharts to wydatek 199.95 USD za miesiczny abonament. Nie uchybiajc jakoci tego oprogramowania mona powiedzie, i stanowi ono solidn inwestycj i mimo, i zawiera szereg ciekawych oraz uytecznych opcji jest rwnie wymagajce dla uytkownika. wielokrotnie Na rynku znajdziemy rwnie platforma serwisy oferujce oprogramowanie handlowe na bazie opat od obrotu jak na przykad nagradzana Tradestation (www.tradestation.com), czy te programy majce na celu uatwienie stosowania strategii handlowych, takich jak analiza fal Elliota, (program elliott wave analyzer na www.eliottician.com). Znajdziemy rwnie oprogramowanie analityczne wykorzystujce sieci neuronowe (program neuroschell www.neuroshell.com), jednak one wszystkie maj podstawow wad, a mianowicie cen. Wrd maklerw zdania na temat przydatnoci i uytecznoci podobnych programw pozostaj podzielone, cho nie ulega wtpliwoci, i kady z nich posiada ciekawe opcje lub korzysta z ciekawych teorii. Jednak to opracowanie ma za zadanie przyblia rynek i handel na nim, a nie stawia bariery, tak wic programy kosztujce zbyt duo jak na polsk kiesze pozostawimy pniejszym dywagacjom skupmy si na tym co pozostaje w naszym zasigu.
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 18
fakt, i kady wskanik analizy technicznej, to de facto matematyczna formua przetwarzajca dane cenowe, atwo zauway, i Excel sam w sobie potencjalnie stanowi bardzo szerokie i uyteczne narzdzie. Dane mona stosunkowo atwo pozyska z internetu natomiast format CSV (Coma Separated Values) pozwala na szybk implementacj ich w arkusz. Wystarczy wklei je w tabelki zaznaczy i z menu dane wybra Tekst jako kolumny i jako separator wybra , . Dane rozdziel si pomidzy odpowiednimi kolumnami, co umoliwi ich dalsz obrbk. Budowa systemu transakcyjnego wymaga nieco zacicia, gdy miejsca przeci trzeba samemu determinowa wprost z danych liczbowych (funkcja jeeli jest tutaj bardzo uyteczna). Excel posiada te moliwo pisania makr, czyli krtkich programw w okrojonym jzyku Visual Basic pozwalajcych zautomatyzowa prac arkusza, umoliwiajc automatyzacj handlu w sposb tani, cho nie zawsze niezawodny. 2.1.1.1. Pozyskiwanie danych historycznych do Excela Dane historyczne mona znale bez problemu w Internecie. Dla tych jednak, ktrzy nie zamierzaj za nie paci sytuacja nieco si komplikuje. Dane darmowe i to jeszcze w dobrej jakoci, to rzecz znacznie trudniejsza do znalezienia aczkolwiek nie jest ona niemoliwa. Niektre wykresy dodawane do platform transakcyjnych, umoliwiaj eksport okrelonej liczby odczytw wprost do Excela, tak jak to ma miejsce na przykad w przypadku wykresw Market Scope, dodawanych do platformy www.fxcm.com. Wyeksportowane z tej przystawki mog by odczyty aktualnie wywietlane na ekranie wraz z wartociami aktualnie dodanych do wykresu wskanikw, co stanowi bardzo ciekaw opcj. Powanym mankamentem tej metody jest ograniczony zakres eksportowanych danych, sprowadzajcy si do okoo 300 odczytw. Sytuacja ta bardzo zawa pole dziaania.
FOREX STRATEGIE I SYSTEMY TRANSAKCYJNE darmowy fragment Zote Myli Piotr Surdel
str. 19
Jak ju wspomniaem trudno jest znale darmowe dane wysokiej jakoci obejmujce w miar szeroki okres czasu. Najwicej stron proponujcych podobne dane mona znale w Rosji. Niestety s one w jzyku rosyjskim, co nie znajcym tego jzyka wydatnie utrudnia poruszanie si po nich. Podczas gdy o darmowych danych tickowych (odczyty co okoo 3 sekundy) nie ma raczej na dzie dzisiejszy co marzy, o tyle bardzo wystarczajcym zbiorem danych minutowych jest strona: http://www.forexite.com/free_forex_quotes/forex_history_arhiv.html zawierajca dane minutowe od roku 2001 do dnia dzisiejszego. Dane te zawieraj czasem dziury lub zerowe odczyty, lecz oglnie to jeden z bardzo niewielu serwisw zawierajcych takie dane. Wygldaj one w nastpujcy sposb: USDCAD,20010301,005000,1.5363,1.5363,1.5363,1.5363 USDCAD,20010301,005400,1.5364,1.5365,1.5364,1.5365 USDCAD,20010301,005500,1.5365,1.5365,1.5365,1.5365 USDCAD,20010301,010000,1.5363,1.5364,1.5363,1.5364 Jak wida jest to format CSV, ktry moemy zapisa w tabelach Excela traktujc przecinek jako separator. Pierwsza kolumna to nazwa waluty, druga to data, natomiast trzecia to godzina w formacie hh/mm/ss. Nastpne cztery kolumny to odpowiednio: cena otwarcia, maksimum, minimum i cena zamknicia danej minuty. Przerwy w cigoci minutowych odczytw mog by spowodowane brakiem zmian cenowych pomidzy odczytami lub te brakami wiadczcymi o niezbyt wysokiej jakoci owych danych, ktre z powodzeniem mog suy do testowania systemw, bazujcych jedynie na pgodzinnych lub godzinnych interwaach czasowych i to nie wymagajcych zbyt duej precyzji.
http://forex-strategie.zlotemysli.pl