MODELE ODPOWIEDZI I SCHEMATY OCENIANIA ARKUSZA I Zadanie sprawdzajce rozumienie czytanego tekstu Dzikie swka.

Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi zdajcego mog przybiera rn form jzykow, ale ich sens musi by synonimiczny wobec modelu. Oceniajc prac zdajcego, naley stosowa punktacj z modelu. Uwaga: Za pen odpowied przyznaje si maksymaln liczb punktw, za niepen wskazan w rubryce punkty czstkowe. Nie naley przyznawa powek punktw. Za brak odpowiedzi lub odpowied bdn nie przyznaje si punktw. Maks. Nr Odpowiedzi liczba zadania punktw A 1. 1 np.: Kelloggowie chcieli sprawdzi, czy szympans, ktry wychowywa si z ich dzieckiem, bdzie zdolny do porozumiewania si z ludmi (w ludzkim jzyku). 2. 1 Chcieli sprawdzi, czy jzyk zwierzcia zaley od rodowiska, w ktrym si wychowuje. Chcieli sprawdzi, w jakim stopniu wychowanie szympansa w ludzkiej rodzinie uczowieczy go. np.: Jest to sowo uyte w przenoni; metaforyczne znaczenie wyrazu. Sowo zaadoptowa odnosi si tylko do ludzi. (Relacja midzy Kelloggami a szympansic miaa przypomina relacj rodzice3. 1 dziecko w rodzinie ludzkiej.) By to tylko eksperyment, przypominajcy sytuacj adopcji ze wiata ludzi. Uwaga: nie akceptujemy sownikowej definicji wyrazu. np.: Dzieci wychowywane w izolacji od spoeczestwa (dzieci, ktre 4. 1 utraciy kontakt z ludzkim spoeczestwem); Wyrastay wrd zwierzt jako ich przybrane potomstwo. racjonalistyczny wiat 5. 1 Fundamentalnym atrybutem czowieczestwa jest zdolno 6. 1 opanowania ludzkiej mowy (posugiwania si ludzk mow). np.: Romulus i Remus, Tarzan, Mowgli, po okresie izolacji, nie mieli problemw z adaptacj w ludzkim spoeczestwie. 7. 2 Wszystkie te opowieci dotycz dzieci wychowywanych przez zwierzta. Kada z tych opowieci jest fikcyjna (nie maj naukowej wartoci). Informacje o tym, e Romulus i Remus bardzo krtko byli wychowywani przez wilczyc, po odnalezieniu ich przez pasterza 8. 1 dorastali w ludzkim spoeczestwie. np.: Zastpczymi rodzicami dzieci byway zwierzta, (raczej niedwiedzie ni mapy). Dzieci wychowywane w izolacji od spoeczestwa nie posuguj si 9. 1 mow. Dziecko wychowywane przez zwierzta naleaoby zaliczy do innego gatunku ni homo sapiens.(zatraca ludzkie cechy) Punkty czstko we 0

0 0 0

Przypadki ludzkich niemowlt wychowywanych przez zwierzta znajduj potwierdzenie w faktach historycznych. Uwaga: odpowied musi mie posta tezy. np.: W celu zobrazowania, e przypadki dzikich dzieci byy od dawna przedmiotem zainteresowania nauki. 10. W celu wsparcia swych tez autorytetem K. Linneusza. Aby zilustrowa swoje refleksje (uwiarygodni). W celu zobrazowania skali zjawiska. 11. A 12. Psycholingwici badaj psychiczne podoe mowy. np.: Eksperyment mia potwierdzi, e naturalnym i odwiecznym 13. (pierwszym, wrodzonym, najstarszym) jzykiem ludzkim jest jzyk frygijski. Istnieje wrodzony, naturalny jzyk ludzkoci. np.: Autor (kronikarz) kwestionuje sens dokonywania podobnych eksperymentw jako niedajcych wiedzy pewnej i prawdziwej. 14. Informacje w dziele kronikarza s niewiarygodne. Autor nie akceptuje okruciestwa eksperymentw ze wzgldw etycznych. Zdanie to wyraa ostrono, powcigliwo, sceptycyzm autora. 15. Odpowiedzi kolejno: I, I, O, O. 16. B Razem Uwaga: w nawiasach znajduj si inne akceptowane odpowiedzi.

1 1 1

0 0 0

2 1 20

1 0

Cz II pisanie wasnego tekstu w zwizku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu Temat 1. Jaki obraz Polakw XVII wieku wyania si z Potopu Henryka Sienkiewicza? Punktem wyjcia swoich rozwaa uczy wnioski z analizy danych fragmentw powieci. Zwr uwag na ich znaczenie dla caoci utworu. I. ROZWINICIE TEMATU (mona przyzna maksymalnie 25 punktw) Punktacja: 1. Umiejscowienie fragmentw w caoci powieci: 0-2 np.: a. rozmowa podsuchana przez Kmicica w drodze do Czstochowy (dopuszczalne: jest to scena sprzed oblenia Jasnej Gry), b. sowa krlowej podczas narady u Jana Kazimierza po przybyciu Kmicica z Czstochowy (dopuszczalne: jest to scena po obleniu Jasnej Gry), c. kompozycyjne znaczenie obu scen w powieci, d. funkcja kontrastu obu wypowiedzi (np. podkrela rnorodno ocen). 2. Obraz Polakw we fragmencie I 0-5 np.: a. negatywny obraz Polakw, b. lekcewaenie i amanie prawa, c. anarchia (brak dyscypliny, zrywanie sejmw, uniemoliwienie funkcjonowania pastwa, sabo wadzy krlewskiej), d. prywata prowadzca do zdrady (brak patriotyzmu), e. brak staoci i statecznoci (brak rozumu, skonno do pijastwa i swawoli), f. przypisanie im przyrodzonej skonnoci do za, g. jedyna zaleta: dobra jazda (dobre rzemioso onierskie, cnoty onierskie), h. nard skazany/zasugujcy na zgub, i. ocena postaci Wrzeszczowicza (w komentarzu narratora: niewdzicznik, cudzoziemiec peen nienawici do Polakw), j. poczucie winy Kmicica, uznanie racji Wrzeszczowicza. 3.Obraz Polakw we fragmencie II 0-5 np.: a. pozytywny obraz Polakw, b. lekkomylno, a nie skonno do za jako rdo win, c. brak wielkich zbrodni (np. krlobjstwa), d. uznanie win i gotowo do poprawy, e. gotowo do powice dla krla i ojczyzny, f. wiara (najwaniejsza cnota), g. szansa na wydobycie si z klsk i przysze triumfy, h. ocena postaci krlowej (w komentarzu narratora):bohaterska pani, mwi z zapaem. 4. Wnioski z analizy fragmentw 0-3 np.: a. obie opinie s bardzo emocjonalne (subiektywne), b. hiperboliczne (przesadne, wyolbrzymione) - nie ma drugiego tak podego lub tak cnotliwego narodu, c. obie opinie s ukazane jako uzasadnione, ale sympatia narratora (autora) jest po stronie krlowej,

d. s to prezentacje Polakw z dwch rnych punktw widzenia: zdrajcy i matki narodu (krlowej). Obraz Polakw w Potopie 5. Przykady potwierdzajce opini Wrzeszczowicza: 0-3 np.: a. lekcewaenie i amanie prawa (np. zachowanie Kmicica w Upicie, spalenie Womontowicz, porwanie Oleki), b. anarchia, brak dyscypliny (np. pospolite ruszenie pod Ujciem, tumult wywoany przez Zagob w Warszawie), c. prywata prowadzca do zdrady (np. Radziejowski, Janusz i Bogusaw Radziwiowie), d. brak staoci i statecznoci, skonno do hulanek, pijastwo, (np. uczty Kmicicowej kompanii w Lubiczu, uczty podczas oblenia Warszawy). 6. Przykady potwierdzajce opini krlowej: 0-3 np.: a. przywizanie do religii jako podstawa odrodzenia duchowego (np. powszechny gniew po zaatakowaniu przez Szwedw Czstochowy), b. odraza do krlobjstwa (np. reakcja rnych bohaterw na wiadomo o rzekomym planie porwania krla), c. uznanie win i ch poprawy (np. przemiana wewntrzna Kmicica, wybuch oglnonarodowego powstania przeciw Szwedom), d. gotowo do powice w obronie krla i ojczyzny, (np. scena w wwozie, Michako). 7. Wnioski: pene: (np. zoono obrazu Polakw w utworze lub nard ukazany w momencie przemiany; interpretacja tego obrazu w kontekcie historycznoliterackim i/lub innym), 4 czciowe (np. zoono obrazu Polakw w utworze lub nard ukazany w momencie przemiany), (2) prba podsumowania (np. zebranie cech przypisanych Polakom w powieci). (1)

Temat 2: Analizujc wypowiedzi bohaterw romantycznych, porwnaj postaw Kordiana i Ma. W interpretacyjnych wnioskach wykorzystaj wiedz o utworach, z ktrych pochodz fragmenty. I. ROZWINICIE TEMATU (mona przyzna maksymalnie 25 punktw) Punktacja Fragment I (analiza i interpretacja wypowiedzi Kordiana)

1. Kordian 0-10 np.: a. przedstawienie bohatera (w chwili ukazanej we fragmencie), b. sposb widzenia jesiennej natury wszystko jest umieraniem, c. uleganie nastrojowi przypisywanemu przyrodzie (np. smutek, cierpienie, zamieranie, melancholia), d. poczucie wewntrznej saboci (porwnanie do widncego drzewa), e. wiadomo wasnej niezdolnoci do czynu, f. niezdolno do podjcia decyzji, g. sceptycyzm brak wiary w cokolwiek (w siebie), h. poczucie zagubienia w wiecie tajemniczym, niepoznawalnym, bezsilno wobec niego, i. myl o samobjstwie, j. pragnienie odnalezienia celu - wielkiej idei (nadajcej sens yciu), k. pragnienie cakowitego powicenia si idei (bycia jej narzdziem), l. szukanie idei (celu) poza sob w naturze, w Bogu, m. marzenie o sawie, n. szukanie szansy w odnajdywaniu nowych drg (porwnanie do Kolumba), o. wiadomo, e nieszczliwa mio zamyka w zakltym krgu, p. ambiwalencja uczu (wewntrzne rozdarcie), np.: myli serce, krpujcy konwenans odkrywanie nowych drg. 2. Funkcjonalne wykorzystanie znajomoci utworu Fragment II (analiza i interpretacja wypowiedzi Hrabiego Henryka) 3. M (Hrabia Henryk) np.: a. przedstawienie bohatera (w chwili ukazanej we fragmencie), b. aktywny, dziaajcy (walczcy), c. intensywnie odczuwa (nienawi, rozkosz), d. wdz, e. wadza nad innymi jest dla niego rdem satysfakcji, rozkoszy, f. wadza i walka s dla niego sensem ycia, g. przekonany o wasnej duchowej sile (realizuje swoj wol), h. wartociuje drogi do celu (nie praca, podstp, ale kreacja, akt woli), i. czuje wyszo nad innymi ludmi, j. wiadomy, e chwila kulminacji jego duchowej potgi jest zarazem kresem ycia, k. przyjmuje taki kres ycia z satysfakcj, l. odbiera znaki nadchodzcej zagady. 4. Funkcjonalne wykorzystanie znajomoci utworu 0-7 0-2

0-2

5. Wnioski: 4 pene: np. dostrzeenie, e fragmenty prezentuj dwie postawy bohatera romantycznego wskazanie podobiestw (np.: poczucie wasnej wyjtkowoci, pragnienie spenienia misji odegrania wanej roli w yciu zbiorowoci) i rnic (np.: niezdolno do czynu dziaanie,

poczucie bezsilnoci poczucie wyjtkowej siy, wewntrzne rozbicie przekonanie o wasnych racjach), czciowe: np. dostrzeenie, e fragmenty prezentuj dwie postawy bohatera romantycznego wskazanie jednej cechy podobnej i jednej rnicej,

(2)

prba podsumowania: np. dostrzeenie, e fragmenty prezentuj dwie postawy bohatera romantycznego. (1) Uwaga: za wykorzystanie wiedzy o epoce Kordian; np.: choroba dziecicia wieku (bl istnienia, reneizm), wskazanie innych literackich obrazw choroby wieku, hamletyczne pytanie; M, np.: romantyczna koncepcja poety wodza narodu (spoeczestwa), wskazanie innej literackiej realizacji takiej koncepcji przyznajemy punkty z puli szczeglnych walorw pracy

II.

KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktw)

Punktacja

Kompozycj wypracowania ocenia si wtedy, gdy przyznane zostay punkty za rozwinicie tematu

podporzdkowana zamysowi funkcjonalnemu wobec tematu, spjna wewntrznie, przejrzysta i logiczna; pena konsekwencja w ukadzie graficznym, 5 uporzdkowana wobec przyjtego kryterium, spjna; graficzne wyodrbnienie gwnych czci, 3 wskazujca na podjcie prby porzdkowania myli, na og spjna. 1 Uwaga: jeli powysze kryteria nie zostay spenione, nie przyznaje si punktw. III. STYL (maksymalnie 5 punktw) jasny, ywy, swobodny, zgodny z zastosowan form wypowiedzi; urozmaicona leksyka, zgodny z zastosowan form wypowiedzi, na og jasny; wystarczajca leksyka, na og komunikatywny, dopuszczalne schematy jzykowe. Uwaga: jeli powysze kryteria nie zostay spenione, nie przyznaje si punktw. IV. JZYK (maksymalnie 12 punktw) jzyk w caej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona skadnia, poprawne: sownictwo, frazeologia i fleksja, jzyk w caej pracy komunikatywny, poprawne: skadnia, sownictwo, frazeologia i fleksja, jzyk w caej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wikszoci poprawne skadnia, sownictwo i frazeologia, jzyk w pracy komunikatywny mimo bdw skadniowych, sownikowych, frazeologicznych i fleksyjnych, jzyk w pracy komunikatywny mimo bdw fleksyjnych, licznych bdw skadniowych, sownikowych i frazeologicznych. Uwaga: jeli powysze kryteria nie zostay spenione, nie przyznaje si punktw. V. ZAPIS (maksymalnie 3 punkty) bezbdna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne bdy); poprawna ortografia (nieliczne bdy II stopnia); na og poprawna interpunkcja; poprawna ortografia (nieliczne bdy rnego stopnia); interpunkcja niezakcajca komunikacji (mimo rnych bdw). Uwaga: jeli powysze kryteria nie zostay spenione, nie przyznaje si punktw. VI. SZCZEGLNE WALORY PRACY 04

5 3 1

12 9 6 3 1

3 2 1