Professional Documents
Culture Documents
a) b) c)
2. 1 2
Podzia ze wzgldu na kryterium rodkw stosowanych przez administracj publiczn dla realizacji jej zada administracja wadcza (zwierzchnia) realizacja zada administracji publicznej poprzez wydawanie jednostronnych aktw prawnych (z wykorzystaniem atrybutu przymusu), czyli ingerencja w sfer prawn obywatela np. prawo o ruchu drogowym, wywaszczenie, zobowizania podatkowe. administracja nie wadcza (zwiadowcza) jest to dziaanie przez stosowanie rodkw prawa cywilnego lub dziaa faktycznych w realizacji zada administracji np. rodki prawa cywilnego - umowa sprzeday, umowa najmu, umowa zlecenie, umowa o dzieo; dziaania faktyczne mandat administracja wiadczca zapewnia obywatelowi okrelone wiadczenia i inne korzyci np. pomoc spoeczna (MOPS), dotacje i subwencje Podzia wg kryterium rzeczowego (przedmiotowego) podziau zada (wg dziaw administracji publicznej): owiata obronno sdownictwo gospodarka morska infrastruktura ochrona zdrowia bezpieczestwo i porzdek publiczny rolnictwo itd.
Definicja pozytywna podaje pozytywne cechy administracji publicznej Definicja negatywna mwi, czym administracja publiczna nie jest 3 Kursyw napisane s moje notatki
3. Podzia wg kryterium podmiotowego a) administracja rzdowa naczelne i centralne organy administracji publicznej b) administracja samorzdowa (trzy stopniowa) Prawo4 administracyjne 1. Zbir norm prawnych, ktre reguluj administracyjn dziaalno pastwa 2. Ga prawa, ktra reguluje dziaalno organw pastwowych, podejmowan w celu wykonania ustalonych prawem zada organizatorskich wypenianych w swoistych formach dziaania Normy prawa materialnego (normy te dotycz konkretnych dziaw administracji publicznej np. prawo budowlane, grnicze) - okrela prawa i obowizki obywateli oraz innych podmiotw wynikajce z faktu funkcjonowania w pastwie i okrelonej zbiorowoci zobowizujc jednoczenie organy administracji publicznej do okrelonych zachowa - okrelaj zadania organw administracji publicznej - reguluj ochron dbr zbiorowych i wolnoci obywatelskich, ksztatuj podstawy do ingerencji pastwa w sfer tych wolnoci tworzc jednoczenie instrumenty obrony przed ingerencj nie znajdujc podstaw w prawie WNIOSEK: Ksztatuj prawa i obowizki. PRZYKAD: prawo obywatela do uzyskania pozwolenia na budow obowizek organu administracji publicznej wydania takiego pozwolenia przy spenieniu przez obywatela wymaga stanowicych przez prawo budowy Normy prawa formalnego Normy prawa ustrojowego (normy procesowego (normy te te bezporednio dotycz organizacji bezporednio dotycz toku dziaania aparatu administracyjnego) organw administracyjnych) - okrelaj tryb (sposb) - ksztatuj system organizacji i dochodzenia okrelonych praw i funkcjonowania administracji roszcze publiczno prawnych publicznej - precyzuj, w jaki sposb i w - wskazuj organ waciwy do jakich terminach ma by zaatwiania okrelonej sprawy zaatwiona konkretna sprawa (waciwo organu bdzie obywatela czy okrelonej nastpstwem jego miejsca w jednostki administracyjnej systemie organizacji administracji publicznej i WNIOSEK: Decyduj o wszczciu bdzie pochodn regulacji postpowania w sprawie, o terminie midzy organami administracji i trybie sprawy, o odwoaniach itd.; wyznaczonych zakresem ksztatuj system organizacji decentralizacji funkcji procedur dochodzenia praw i nakadania obowizkw. PRZYKA: decyzja odmowna na pozwolenie na budow
Prawo dzieli si na: 1. cywilne (rwnorzdno podmiotw); 2. karne; 3. administracyjne (nie rwnorzdno podmiotw)
Sposoby nawizywania stosunkw administracyjno prawnych: 1. z mocy ustawy ex lege, czyli bezporednio, np. z mocy ustawy nakadane s podatki, obowizek szkolny, kodeks drogowy 2. poprzez akt administracyjny, czyli poprzez konkretyzacj i indywidualizacj obowizku lub uprawnienia okrelonego w ustawie w sposb generalny i abstrakcyjny, np. zgoda na wczeniejsze przyjcie dziecka do szkoy, czyli przed ukoczeniem 7 lat w danym roku kalendarzowym 3. w drodze umowy administracyjnej 4. w wyniku dziaa faktycznych np. sam fakt dopuszczenia do korzystania z gminnego urzdzenia publicznego Rodzaje stosunkw administracji prawnych Stosunki administracyjne Materialne (Prawo administracji materialnej) Indywidualizacja i konkretyzacja praw i obowizkw na podstawie (wynikajcych) z prawa materialnego - administracyjnego Proceduralne - podstaw jest Kodeks Postpowania Administracyjnego - ma charakter czasowy, przejciowy - rozpoczyna si w chwili wszczcia postpowania na wniosek zainteresowanej strony lub podjcia czynnoci z urzdu i trwa do chwili wydania aktu administracyjnego - konflikt interesw - podstaw s przepisy prawa dopuszczajce zaskarenie aktw administracyjnych do sdu - maj charakter czasowy (rozpoczyna si, gdy petent zaskara akt administracyjny (wnosi skarg), koczy si na wydaniu orzeczenia przez sd - w tym stosunku podmioty s rwnorzdne
Stosunki administracyjne: 1. jednorazowe, krtkoterminowe (ad hoc) np. pokazanie biletu w autobusie 2. trwae: a) zwizane z prawami osobistymi np. obowizek szkolny, suba wojskowa b) stosunek subowy urzdnika, czyli podrzdno urzdnika c) zawizane z prawami majtkowymi np. podatki, pomoc spoeczna d) korzystanie z zakadw uytecznoci publicznej np. wodocigi, komunikacja 2. nadzoru np. administracja wewntrzna organ wyszy nad niszym 3. egzekucyjny realizacja przymusu
Podzia konstytucyjny rde prawa rda prawa powszechnie obowizujcego (art. 87 K): rda prawo wewntrzne (art. 93 K) rda prawa wewntrznego reguluj stosunki wewntrz organw Konstytucja administracyjnych Ustawa Ratyfikowane umowy midzynarodowe Rozporzdzenia Akty prawa midzynarodowego
5 6
patrz: zacznik - Konstytucja patrz: zacznik Tryb ustawodawczy 7 Artyku 92 ustp 1 Konstytucji
Czego dotyczy
Upowanienie konstytucyjne do wydawania rozporzdze nie ma charakteru generalnego, ale podkrela, e kadorazowo rozporzdzenie jest wydawane na podstawie szczegowego upowanienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Takie upowanienie z nazwy wskazuje organ waciwy (Rada Ministrw, Prezes Rady Ministrw, Minister waciwy do spraw oraz Minister Obrony Narodowej, Minister Sprawiedliwoci art.144 ust.2 i 5, art.187 ust.1) Zasady techniki prawodawczej Monitor Polski nr 44 poz. 310 zacznik do uchway 147 Rady Ministrw z 25.11 1991 r. UPOWANIENIE FAKULTATYWNE (dobrowolne) OBLIGATORYJNE (obowizkowe) PRZYKAD: Rada Ministrw moe okreli w PRZYKAD: Rada Ministrw okreli w drodze drodze rozporzdzenia... rozporzdzenia... Wspuczestnictwo (upowanienie wsplne) 1. Wsplne wydawanie rozporzdzenia przez upowanione organy 2. W porozumieniu z innym organem 3. Za uprzedni zgod innego organu 4. Zainicjowanie wydania rozporzdzenia przez inny organ Rozporzdzenie w kacie promulgacyjnym (Dz.U.) musi powoywa si na upowanienie ustawodawcze Kontrola legalnoci wydawania rozporzdze Wewntrz administracyjna Sdowa Trybuna Konstytucyjny Skarga konstytucyjna (art.79 K) Rada Ministrw na wniosek Zakres: zgodno z konstytucj, Skarg moe zoy kady czyje prawo prezesa Rady Ministrw moe ustawami i ratyfikowanymi umowami zostao naruszone po ostatecznym uchyli rozporzdzenie midzynarodowymi orzeczeniu sdu lub organu ministra w wyniku Moc wica: orzeczenia maj moc administracyjnego, po wyczerpaniu a) kontroli powszechnie obowizujc i s wszystkich rodkw odwoawczych. legalnoci (dziaania na ostateczne, podlegaj ogoszeniu w Skarg mona zoy w terminie do 2 podstawie przepisw DZ.U. miesicy od dostarczenia prawa) Podmiot: skarcy (penomocnik), prawomocnego wyroku; postpowanie b) kontroli prokurator generalny kontra organ, ktry zabezpieczone jest przymusem celowoci wyda zakwestionowany akt adwokackim (radca prawny) normatywny 5. Uchwaa i zarzdzenie Uchwaa jest to akty wydawane przez organy kolegialne np. rady Ministrw, Rady Polityki Pieninej, Zarzdu NBP. Zarzdzenia s wydawane przez organy monokratyczne np. prezes, minister Uchway i zarzdzenia wydawane s na podstawie upowanie ustawowych. Uchway Rady Ministrw oraz zarzdzenia Prezesa Rady Ministrw i Prezydenta RP wydawane s w dzienniku urzdowym RP Monitor Polski. Akty normatywne ministrw resortowych oraz kierownikw urzdw centralnych ogasza si w dziennikach tych organw. 6. Umowy midzynarodowe Ratyfikowane s przez Prezydenta RP, dziel si na dwie kategorie Umowy wymagajce zgody parlamentu Umowy nie wymagajce zgody parlamentu Ogaszane s zawsze w dzienniku rzdowym Rzeczypospolitej polskiej. Jeeli nastpi kolizja ustawy i normy ratyfikowanej umowy za zgod ustawow pierwszestwo ma umowa ratyfikowana. Nie podlegajce ratyfikacji ( umowy zawierane przez Rad Ministrw oraz umowy resortowe) nie s zaliczane do rde prawa powszechnego i musz by ogaszane w dzienniku urzdowym RP.
Akty prawa miejscowego s to przepisy prawne powszechnie obowizujce na oznaczonej czci terytorium pastwa, wydawane przez organy samorzdu terytorialnego lub terenowe organy administracji rzdowej. Wydawane na podstawie upowanienia ustawowego i ogaszane zgodnie z prawem. Klasyfikacja terenowych przepisw prawnych 1. Ze wzgldu na podmiot wydajcy a) wydawane przez organy samorzdu terytorialnego samoistne lub wykonawcze b) wydawane przez organy administracji rzdowej w terenie (wojewoda) samoistne lub wykonawcze 2. Ze wzgldu na rodzaj aktw prawa a) akty zawierajce STATUTY: - Statut gminy uchwala rada gminy na podstawie upowanienia art.3 ust.1 ustawy o samorzdzie gminnym. W statucie gminy mog znale si przepisy dotyczce: wewntrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych, organizacji urzdw i instytucji gminnych, zasad zarzdu mieniem gminy, zasad i trybu korzystania z gminnych obiektw i urzdze uytecznoci publicznej. - Statut powiatu na podstawie upowanienia o samorzdzie powiatowym (dotyczy to te miast na prawach powiatu), uchwala rada powiatu, a starosta w cigu 7 dni przekazuje statut wojewodzie - Statut wojewdztwa upowanienie zawarte w art.7 ust.1 ustawy o samorzdzie wojewdztwa, uchwala sejmik wojewdztwa w uzgodnieniu z prezesem rady ministrw, podlega ogoszeniu w wojewdzkim dzienniku urzdowym b) przepisy WYKONAWCZE s to akty wykonawcze wydawane na podstawie upowanie szczegowych c) przepisy PORZDKOWE wydawane na podstawie upowanie generalnych zawartych w przepisach ustaw - wojewoda wydaje przepisy porzdkowe w formie rozporzdze - rada powiatu w formie uchwa - rada gminy wjt i burmistrz w formie uchway, a prezydent w formie zarzdze (od 2002 r.) Klasyfikacja przepisw porzdkowych wg przedmiotu regulacji: - w celu ochrony ycia i zdrowia, zapewnienia porzdku, spokoju i bezpieczestwa publicznego (wojewoda, samorzd powiatowy i gminny) - w celu ochrony mienia w ogle (uprawniony tylko wojewoda) - w celu ochrony obywateli i rodowiska naturalnego (samorzd powiatowy) Przepisy porzdkowe mog przewidywa sankcje karne na zasadach i w trybie prawa o wykroczeniach. Grzywn przepisami porzdkowymi mona naoy tylko w trybie sdowym lub mandatowym. Nadzr nad stanowieniem prawa miejscowego: a) Jednostki Samorzdu Terytorialnego wg konstytucji podlegaj ochronie sdowej pod wzgldem samodzielnoci za dziaalno podlega nadzorowi z punktu widzenia legalnoci b) Akt prawa miejscowego wojewody oraz nie zespolonej administracji rzdowej premier dokonuje czynnoci kontrolnych, uchyla akty niezgodne z ustawami i rozporzdzeniami, a take polityk rzdu, z zasadami rzetelnoci i gospodarnoci c) Kady czyj interes prawny zosta naruszony aktem prawa miejscowego moe po wyczerpaniu rodkw odwoawczych zaskary da sdu administracyjnego w terminie do 30 dni od uprawomocnienia si ostatniego odwoania d) Utrata mocy obowizujcej aktu prawa miejscowego: - upyw czasu - uchylenie aktu - uchylenie ustawy upowaniajcej
c)
zwyke powiadczenia 8
Czynnoci administracyjno prawne 1. Wedug adresata a) akty zewntrzne mog by skierowane do wszystkich obywateli i podmiotw nie podporzdkowanych organizacyjnie, ale nie pozostajcych w szczeglnych stosunkach zalenoci np. zaleno zakadowa b) akty wewntrzne s skierowane do podmiotw pozostajcych w szczeglnym stosunku zalenoci (akty skierowane przez organy nadrzdne do organw podrzdnych c) akty procesowe 9 2. a) akty generalne (normatywne) b) akty indywidualne 3. Akty administracyjno prawne ze wzgldu na stopie konkretnoci oznaczenia adresata aktu a) rozporzdzenia (najbardziej generalne) okrelaj metody postpowania b) akty planowania nakada obowizek wykonania planu c) akty tworzce sytuacje prawne dla obywateli (zarzdzenia oglne) np. ustalenie zakazu kpieli d) akty administracyjne , czyli akty tworzce uprawnienie lub obowizek dla oznaczonego adresata (bezporednio, czyli bez pomocy sdw) np. nadanie obywatelstwa e) akty egzekucyjne (o ile s czynnociami prawnymi) np. wyposaenie budynku w sprzt ganiczy; zalicza si je do kategorii aktw administracyjnych Akt administracyjny to wadcze dziaanie prawne organu administracji skierowane na wywoanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutkw prawnych. Podstaw aktu administracyjnego s przepisy prawa. Akt taki jest szczegln form czynnoci prawnych organw administracji. Podzia aktw administracyjnych 1. Ze wzgldu na zdeterminowanie aktu administracyjnego przez podstaw prawn (ze wzgldu na moment powstania skutku prawnego): a) akt deklaratoryjny stwierdza e dany stosunek prawny zaistnia i ustala wynikajce obowizki i/lub uprawnienia; dziaa ex tunc, od chwili gdy zaistnia dany stosunek prawny b) akt konstytutywny ma charakter twrczy, tworzy, zmienia lub znosi stosunek prawny, przy czym skutek prawny aktu nastpuje tutaj nie z mocy ustawy ale z mocy aktu administracyjnego; stosunek powstaje ex nunc, czyli z chwil wydania (ogoszenia lub dorczenia) 2. Wg stopnia sformalizowania a) akty formalne np. decyzje administracyjne odpowiadajce form wyrokom sdowym b) akty nieformalne np. policjat kierujcy ruchem drogowym 3. Wedug stosunku wydajcego akt do adresat tego aktu a) akty zewntrzne skierowane s do podmiotw nie podporzdkowanych organizacyjnie organowi wydajcemu akt b) akty wewntrzne skierowane s do podporzdkowanych organw i innych jednostek organizacyjnych oraz do podlegych pracownikw akty oglne akty planowania polecenia subowe 4. a) akty pozytywne w caoci uwzgldniaj dania adresata (strony) b) akty negatywne nie uwzgldniajce choby w czci da strony i nakadajce na stron obowizek prawny bd ustalajce taki obowizek 5. a) akty jednostronne wydawane s niezalenie od woli adresata aktu (wikszo aktw administracyjnych b) akty dwustronne wydaje si za zgod adresata 6. Wg treci rozstrzygnicia a) akty nakazujce np. powoanie do wojska, znaki drogowe b) akty ksztatujce np. nadanie obywatelstwa c) akty ustalajce np. stwierdzenie obywatelstwa, prawo wyborcze Trwao aktu administracyjnego
Powiadczenie jest to akt stwierdzajcy tylko istnienie okrelonego stanu faktycznego lub okrelonego stanu prawnego, zwykle na podstawie uprzednio dokonanych ustale czy zapisw 9 prawo procesowe istnieje we wszystkich dziaach prawa jako suce do realizacji prawa materialnego
Formalna Materialna Akt administracyjny jest niezaskaralny, strona nie moe Prawomocno materialna, tzn. e akt nie moe by spowodowa uchylenia ani zmiany aktu przez wniesienie zmieniony ani zniesiony aktem rwnorzdnym zwyczajnego rodka prawnego, czyli akt jest nieprawomocny (niewzruszalno aktu), obejmuje wycznie akty zewntrzne dopki stronie przysuguje prawno wniesienia zwyczajnego ksztatujce konkretn sytuacje prawn. rodka odwoawczego. Akt jest prawomocny formalnie jeeli upynie termin do wniesienia zwykego rodka odwoawczego lub jeeli jest to akt od ktrego nie przysuguje odwoanie z chwil jego wydania Kady akt prawomocny materialnie jest jednoczenie prawomocny formalnie, ale nie na odwrt. Klauzule dodatkowe, ktre mog by umieszczone w akcie administracyjnym: a) oznaczenie okresu obowizywania np. prawo jazdy b) o warunku zawieszajcym (gdy zostanie speniony warunek akt administracyjny wywouje skutek prawny c) o warunku rozwizujcym Wyrok sdowy a akt administracyjny Wyrok sdowy 1 . 2 . 3 . 4 . 5. Akt administracyjny Akty stosowania prawa s sformalizowane i wywouj skutki prawne Jest skierowan na przyszo form dziaania administracji Organ administracyjny jest organem rozstrzygajcym i zarazem jedn ze stron Form stosowania prawa jest akt administracyjny Akt administracyjny jest to dziaanie zdeterminowane na osignicie celu Organ administracji dziaa na wniosek i z urzdu Postpowanie jest mniej sformalizowane (zasada szybkoci i sprawnego dziaanie)
Rozstrzyga w sposb wicy i ostateczny w interesie porzdku prawnego Spr rozstrzyga bezstronny i neutralny organ Form stosowania prawa przez organ jest orzeczenie (wyrok, postanowienie) Wyrok jest rozstrzygniciem prawnym
6 Sd dziaa wycznie na wniosek . 7 Postpowanie jest formalnie uksztatowane i wyposaone w . wiele gwarancji procesowych
Akt uwaa si za prawidowy gdy odpowiada wszelkim prawnym wymog; akt wadliwy jest sprzeczny z prawem Wadliwo istotna 1 Wzruszalno aktu administracyjnego dot. aktw . ostatecznych; powoduje moliwo uchylenia lub zmiany 2 Bezwzgldna niewano aktu . Wadliwo nieistotna Akt jest wany, wie adresata , wada moe by usunita Naprawa aktu przez sprostowanie, uzupenienie
Uznanie administracyjne (tzw. swobodne uznanie) istniej wwczas gdy administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego moe wybiera midzy rnymi rozwizaniami (norma prawna nie determinuje w sposb jednoznaczny konsekwencji prawnej) Inne formy dziaania administracji a) umowa cywilno prawna akt, ktry dochodzi do skutku w wyniku zgodnego owiadczenia woli stron; administracja w tym wypadku nabywa lub zbywa okrelone skadniki majtkowe; kontrahentem moe by osoba fizyczna lub inny podmiot administracji. Umowa jako forma dziaania administracji znajduje szersze zastosowanie tam, gdzie pewne dziedziny ycia gospodarczego zostay znacjonalizowane, gdzie pastwo wystpuje jako waciciel okrelonych dbr i dlatego moe korzysta z form przewidzianych w prawie cywilnym b) umowa administracyjna zawierana jest z osob, w stosunku do ktrej, w innym przypadku musiaby by wydany akt administracyjny. Umowa administracyjna moe powodowa nawizanie, zmian bd znoszenia stosunkw administracyjnych. W naszym porzdku prawnym nie ma generalnego upowanienia dla organw administracji publicznej do zawierania tego rodzaju umw c) ugoda administracyjna to ugoda pomidzy stronami postpowania administracyjnego zawierana przed organem przed ktrym toczy si postpowanie administracyjne. Jest ona zawierana indywidualnie, w czasie trwania postpowania i przez co najmniej dwie strony o spornych interesach. Ugoda administracyjna po jej zatwierdzeniu przez organ administracyjny zastpuje decyzj w sprawie
d) e)
porozumienie administracyjne jest ono instrumentem organizowania dziaalnoci podmiotw w sferze przydzielonych im zada. Obecnie porozumienie mog zawiera gminy z organami administracji rzdowej w sprawie przejmowania przez organy gminy zada z zakresu administracji rzdowej przyrzeczenie jest to szczeglny rodzaj owiadczenia organu administracji przez ktre zobowizuje si on do podjcia okrelonego dziaania albo do dopuszczenia do pewnego dziaania. Instytucja przyrzeczenia nie jest w naszym pastwie prawnie uregulowana
Nabycie obywatelstwa w prawie polskim: a) z mocy prawa: - przez urodzenie - przez znalezienie - przez repatriacj - przez uznanie za repatrianta b) na podstawie aktu indywidualnego - nadanie obywatelstwa polskiego wg art. 8 ustawy, mona nada obywatelstwo polskie, jeeli cudzoziemiec przebywa w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie, przez co najmniej 5 lat - uznanie za obywatela polskiego cudzoziemiec, ktry nie ma adnego obywatelstwa lub posiada nieokrelone obywatelstwo, jeeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie, przez co najmniej 5 lat c) przez zoenie owiadczenia woli i jego przyjcie przez waciwy organ formy uproszczone: - opcja osoby, ktre speniy przesanki do nabycia obywatelstwa z mocy prawa, lecz nie nabyy go wskutek owiadczenia rodzicw o wyborze innego obywatelstwa po ukoczeniu 16 roku ycia, do 6 miesicy od dnia osignicia penoletnoci po zoeniu odpowiedniego owiadczenia - uproszczona naturalizacja nabycie obywatelstwa przez naturalizacj nastpuje na mocy zezwolenia na osiedlenie i po przebywaniu na terytorium pastwa przez 5 lat; uproszczona forma polega na skrceniu tego czasu do 3 lat przy zawarciu maestwa - reintegracja osoby, ktre utraciy obywatelstwo polskie przez nabycie obywatelstwa obcego, wskutek zawarcia zwizku maeskiego z obywatelem innego kraju, odzyskuj obywatelstwo polskie, jeeli po ustaniu, bd uniewanieniu takiego maestwa zo odpowiednie oskarenie Obywatelstwo nadaje: - Prezydent RP - Owiadczenia przyjmuje wojewoda - Waciwy Konsul (gdy poza granicami kraju) Utrata obywatelstwa polskiego: - zrzeczenie si obywatelstwa za pomoc orzeczenia woli - opcja Art. 13 ust. o obywatelstwie polskim 1. Obywatel polski traci obywatelstwo polskie na swj wniosek po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na zrzeczenie si obywatelstwa polskiego.
10
Jeeli urodzenie dziecka nastpio w szpitalu lub innym zakadzie, do zgoszenia urodzenia jest obowizany szpital lub zakad. Osoba zgaszajca urodzenie dziecka, ktrego rodzice pozostaj w zwizku maeskim, przedstawia odpis skrcony aktu maestwa. Jeeli dziecko nie pochodzi z maestwa, moe by za zgod matki uznane przez ojca przed sporzdzeniem aktu urodzenia, przy sporzdzaniu aktu urodzenia lub po sporzdzeniu tego aktu. Uznanie dziecka moe nastpi przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego albo przed sdem opiekuczym, a za granic przed polskim konsulem, jeeli uznanie dotyczy dziecka, ktrego rodzice s obywatelami polskimi. Uznanie dziecka nie moe nastpi po jego mierci. Kierownik urzdu stanu cywilnego odmawia przyjcia owiadczenia o wyborze dla dziecka wicej ni dwch imion, imienia omieszajcego, nieprzyzwoitego, w formie zdrobniaej oraz imienia nie pozwalajcego odrni pci dziecka. Rodzice mog w cigu 6 miesicy od daty sporzdzenia aktu urodzenia zoy kierownikowi urzdu stanu cywilnego pisemne owiadczenie o zmianie imienia (imion) dziecka wpisanego do aktu w chwili jego sporzdzenia. Po sporzdzeniu aktu urodzenia, kierownik urzdu stanu cywilnego, wydaje osobie zgaszajcej urodzenie, odpisy skrcone aktu urodzenia w liczbie 3 egzemplarzy wolne od opaty skarbowej. Maestwo moe by zawarte przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego wybranym przez osoby zamierzajce wstpi w zwizek maeski, a take w obecnoci duchownego kocioa lub innego zwizku wyznaniowego. Nie moe zawrze maestwa osoba, nie majca ukoczonych lat osiemnastu. Jednake z wanych powodw sd opiekuczy moe zezwoli na zawarcie maestwa kobiecie, ktra ukoczya lat szesnacie. Osoby zamierzajce zawrze maestwo s obowizane przedstawi kierownikowi urzdu stanu cywilnego miejsca zamieszkania jednej z osb zamierzajcych zawrze maestwo: 1. dokument stwierdzajcy tosamo oraz zoy odpis skrcony aktu urodzenia, a take dowd ustania lub uniewanienia maestwa, jeeli pozostawaa poprzednio w zwizku maeskim, 2. zoy pisemne zapewnienie, e nie wie o istnieniu okolicznoci wyczajcych zawarcie maestwa, 3. zoy zezwolenie na zawarcie maestwa, jeeli tego wymagaj przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuczego. Cudzoziemiec zamierzajcy zawrze maestwo jest obowizany zoy kierownikowi urzdu stanu cywilnego dokument stwierdzajcy, e zgodnie z waciwym prawem moe zawrze maestwo. Na wniosek cudzoziemca sd moe go zwolni od zoenia takiego dokumentu, jeeli otrzymanie dokumentu jest utrudnione. Maestwo przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego nie moe by zawarte przed upywem miesica od dnia, kiedy osoby, ktre zamierzaj je zawrze, zoyy kierownikowi urzdu stanu cywilnego pisemne zapewnienie, e nie wiedz o istnieniu okolicznoci wyczajcych zawarcie tego maestwa. Jednake kierownik urzdu stanu cywilnego moe zezwoli na zawarcie maestwa przed upywem tego terminu, jeeli przemawiaj za tym wane wzgldy. Osobom zamierzajcym zawrze maestwo przed duchownym kocioa lub innego zwizku wyznaniowego, kierownik urzdu stanu cywilnego wydaje zawiadczenie stwierdzajce brak okolicznoci wyczajcych zawarcie maestwa. Zawiadczenie traci moc po upywie trzech miesicy od dnia jego wydania. Wydajc zawiadczenie kierownik urzdu stanu cywilnego informuje strony o dalszych czynnociach koniecznych do zawarcia maestwa. Po sporzdzeniu aktu maestwa kierownik urzdu stanu cywilnego wydaje 3 bezpatne egzemplarze odpisu skrconego tego aktu. Zgon osoby naley zgosi najpniej w cigu 3 dni od dnia zgonu. Do zgoszenia zgonu s obowizani w kolejnoci: 1. maonek lub dzieci zmarego, 2. najblisi krewni lub powinowaci, 3. osoby zamieszkae w lokalu, w ktrym nastpi zgon, 4. osoby, ktre byy obecne przy zgonie lub naocznie si o nim przekonay, 5. administrator domu, w ktrym nastpi zgon. Jeeli zgon nastpi w szpitalu lub innym zakadzie, do zgoszenia zgonu jest obowizany szpital lub zakad. Akt zgonu sporzdza si na podstawie karty zgonu wystawionej przez lekarza lub zakad suby zdrowia. Osoba zgaszajca zgon jest obowizana zwrci dowd osobisty zmarego. Kierownik urzdu stanu cywilnego wydaje osobie zgaszajcej zgon 3 bezpatne egzemplarze odpisu skrconego aktu zgonu.
11
2. o brzmieniu niepolskim 3. posiadajce form imienia 4. jeeli wnioskodawca chce zamieci nazwisko na takie, ktrego od lat nie uywa Art. 7 ustawy reguluje spraw wnioskw o zmian imienia. Wniosek ten podlega uwzgldnieniu, jeeli jest uzasadniony wanymi wzgldami, a w szczeglnoci, gdy wnioskodawca nosi: 1. imi omieszajce i uwaczajce godnoci czowieka 2. o brzmieniu niepolskim Organ wpisujcy imi wpisuje tylko imi, ktre spenia pewne warunki. Midzy innymi: imi musi umoliwi odrnienie pci. Zmiana nazwiska rozciga si na maoletnie dzieci. Ustawa zabrania zmiany na nazwisko historyczne, zasuone itp.: chyba, e wnioskodawca ma dowody na pokrewiestwo, wizy rodzinne z osob noszc dane nazwisko. Wniosek nie bdzie podlega uzasadnienia, gdy mogoby to umoliwi, uatwi - dziaalno przestpcz - unikanie zobowiza Organem waciwym w zmianach imion i nazwisk jest waciwy starosta. Jeeli wnioskodawca nie posiada staego miejsca zamieszkania organem waciwym jest prezydent m. st. Warszawy. Ustawa przewiduje zasady pisowni nazwisk (o pisowni decyduje starosta, odwoanie mona zoy do wojewody)
X PESEL
otrzymuje na stae kady czowiek zamieszkay na stae na terytorium polski. rdem zasilania rejestru PESEL s organy gminy, ktre na mocy Art. 46 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 o ewidencji ludnoci i dowodach osobistych prowadz ewidencj ludnoci w formie gminnych zbiorw meldunkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 87 poz. 960 z pn. zm.) Rejestr PESEL Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludnoci prowadzony jest od 1979 roku i zawiera dane osb przebywajcych stale na terytorium RP, zameldowanych na pobyt stay lub czasowy trwajcy ponad 2 miesice a take osb ubiegajcych si o wydanie dowodu osobistego lub osb, dla ktrych odrbne przepisy przewiduj potrzeb posiadania numeru PESEL. S to nastpujce dane: 1. numer PESEL 2. nazwisko i imiona aktualne 3. nazwisko rodowe 4. nazwiska i imiona poprzednie 5. imiona rodzicw i nazwisko rodowe matki 6. dat i miejsce urodzenia 7. pe 8. obywatelstwo 9. adres i dat zameldowania na pobyt stay 10. adres zameldowania na pobyt czasowy trwajcy ponad 2 miesice wraz z okreleniem czasokresu zameldowania 11. seri i numer dokumentu tosamoci (dowodu osobistego, karty staego lub czasowego pobytu na terytorium RP) oraz oznaczenie organu, ktry go wyda 12. dat zgonu 1. Numer PESEL nadaje minister waciwy do spraw administracji publicznej w formie czynnoci materialnotechnicznej. Numer PESEL nadaje si: a) obywatelom polskim zameldowanym na pobyt stay lub czasowy trwajcy ponad 2 miesice, a take osobom ubiegajcym si o wydanie dowodu osobistego, b) cudzoziemcom zameldowanym na pobyt stay lub czasowy trwajcy ponad 2 miesice na podstawie jednego z niej wymienionych dokumentw: - zezwolenia na pobyt lub zezwolenia na pobyt czasowy, - zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub na osiedlenie si, - decyzji o udzieleniu zgody na pobyt tolerowany lub o nadaniu statusu uchodcy w Rzeczypospolitej Polskiej, - karty pobytu, - karty pobytu obywatela Unii Europejskiej lub dokumentu pobytu c) obywatelom polskim i cudzoziemcom, ktrzy podlegaj na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ubezpieczeniom spoecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, z wyczeniem osb wymienionych w pkt. a) i b), d) obywatelom polskim zamieszkaym za granic, ubiegajcym si o wydanie paszportu. Nadanie numeru PESEL nastpuje na wniosek:
12
- waciwego organu gminy, w przypadku osb wymienionych w pkt. a i b, - patnika skadek ubezpieczeniowych, w przypadku osb wymienionych w pkt. c, - polskiego konsula, w przypadku osb wymienionych w pkt. d. Dowd osobisty jest dokumentem stwierdzajcym tosamo osoby oraz powiadczajcym obywatelstwo polskie. Osoba bdca obywatelem polskim i zamieszkaa w Rzeczypospolitej Polskiej jest obowizana posiada dowd osobisty: od ukoczenia 18 roku ycia, od ukoczenia 15 roku ycia, jeeli pozostaje w stosunku pracy lub nie zamieszkuje wsplnie z osobami, pod ktrych wadz rodzicielsk lub opiek si znajduje, albo nie pozostaje pod wadz rodzicielsk lub opiek. Od 1 maja 2004 r., na uzasadniony wniosek rodzicw lub opiekunw, dowd osobisty moe by wydawany osobie, ktra nie ukoczya 13 roku ycia. Osoba bdca obywatelem polskim ma prawo otrzyma dowd osobisty od ukoczenia 13 roku ycia.
13
Stowarzyszenia (ustawa z 7 kwietnia 1989 roku prawo o stowarzyszeniach) Stowarzyszenie to dobrowolne, samorzdne, trwae zrzeszenie o celach nie zarobkowych. Ustawa przewiduje dwa rodzaje stowarzysze: 1. Stowarzyszenia, ktre posiadaj osobowo prawn Moe je zaoy, co najmniej 15 osb, ktre uchwalaj statut i wybieraj komitet zaoycielski. Ustawowo przewidziane s 3 rodzaje organw w stowarzyszeniu - uchwaodawczy - wykonawczy - kontrolny Stowarzyszenia podlegaj rejestracji w KRS-ie i uzyskuj osobowo prawn z chwil uzyskania wpisu 2. Stowarzyszenia zwyke, nie posiadajce osobowoci prawnej. Jest to forma uproszczona nie posiada osobowoci prawnej, ktr mog zaoy, co najmniej 3 osoby. Tego typu stowarzyszenie rejestruje si w urzdzie wojewdzkim. Nadzr nad dziaalnoci stowarzysze - wojewoda waciwy ze wzgldu na siedzib stowarzyszenia - starosta waciwy ze wzgldu na siedzib stowarzyszenia Katalog rde finansowania
14