konsorcjum projektu:

Manual Trenera
wersja 1.0
Video conference use for adult learning
Niniejszy Manual Trenera wer. .0 zosta przygotowany w ramach projektu Webinar
. Learn video conference use for adult learning, wspfinansowanego z Programu
Uczenie si przez cae ycie Leonardo da Vinci. Bazuje on na projekcie How to
webcast new media use in the eicient learning processes oraz na wynikach uzy-
skanych w trakcie jego wdraania.
Badania przeprowadzone dla celw niniejszego projektu dostarczaj wskazwek
dotyczcych przygotowania, promocji i wykorzystania metodyki nauczania online
przy uyciu oprogramowania do webinarw. Przy pomocy tego oprogramowania
i z wykorzystaniem narzdzi takich jak VoIP, prezentacje, materiay audio i wideo,
trener moe realizowa sesj szkoleniow jednoczenie angaujc w ni uczestnikw.
Manual stanowi praktyczne uzupenienie wiedzy zawartej w Metodyce Webinarw
wer. .0 opracowanej w ramach niniejszego projektu. Ma on uatwia prac trenerom
oraz pomc im w dobrej organizacji webinaru, zapewniajc efektywne wykorzystanie
wszystkich dostpnych narzdzi.
W skad konsorcjum wdraajcego projekt wchodz:
Fundacja Obserwatorium Zarzdzania (FOZ)
HIC Slovakia s.r.o. (HIC)
EUROPROJECT (EP)
Nowoczesna Firma S.A. (NF)
Analysis, consulting, interdisciplinary research (abif)
Autorzy:
Krzysztof Zieliski (FOZ)
Anna Jaruga (FOZ)
Reinhold Hofmann (HIC)
Teodora Marinova (EP)
Micha Plewczyski (NF)
Monira Kerler (abif)
ISBN: ~8-8-68-0-8
Warszawa .0.
Webinar . Learn video conference use for adult learning
webinarzlearn.eu
3
5 Spis treci
Spis treci
). Wstp 1
. Interakcja ?
.z Wpyw technologii na proces uczenia si 8
z. Przed szkoleniem )o
z. Narzdzia o
z.z Planowanie webinaru
z. Podczas szkolenia )1
. Zesp szkoleniowy ?
.z Dwik z
. Wideo z
. Po szkoleniu z6
s. Przykady z8
. Lista kontrolna dla trenera tu przed rozpoczciem webinaru z8
.z Scenariusz webinaru z0
. Przykady pyta dla uczestnikw (przed i po)
1. Wstp 7
1. Wstp
Manual Trenera (MT) opracowano w celu wsparcia trenerw w procesie
przygotowania webinarw. MT moe by rwnie bardzo pomocny dla
wszystkich osb pragncych rozpocz przygod ze szkoleniami online.
Celem zastosowania webinarw w scenariuszu szkoleniowym jest prze-
niesienie dynamiki szkolenia face-to-face do rodowiska wirtualnego.
Oprogramowanie stosowane do tego celu umoliwia dowiadczenia
bardzo zblione do bezporedniego spotkania z trenerem. Pozwala to
na stworzenie wsplnej wirtualnej przestrzeni interakcji (dostpnej jedno-
czenie z rnych lokalizacji geograficznych). Uczestnicy i trenerzy mog
przebywa w wielu, czsto odlegych miejscach, ale mimo to dziaa tak,
jakby znajdowali si twarz w twarz.
W pierwszej czci studium, zatytuowanej Przed szkoleniem, opowiemy,
jak przygotowa si do webinaru oraz jakie s najwaniejsze elementy,
o ktrych naley pamita i z gry poinformowa uczestnikw. Tej czci
powinno si powici duo uwagi dziki temu bdzie mona poczu si
swobodniej w trakcie webinaru i prowadzi go z wiksz pewnoci siebie.
W drugiej czci W trakcie webinaru omwimy najwaniejsze ele-
menty sesji webinarowej, takie jak zesp szkoleniowy, zakresy odpowie-
dzialnoci, a take kwestie techniczne, takie jak dwik i wideo.
Po szkoleniu bardzo wane jest, by podsumowa webinar i odpowiedzie
na wszystkie pytania. Podpowiadamy, jak to zrobi i jak usprawni ten proces.
1.1 Interakcja
Podczas sesji webinarowej wykorzystywane mog by narzdzia interak-
cji, takie jak chat, kwestionariusze, quizy i wideochat, a take obszerne
8
zasoby internetowe, dostpne w dowolnym momencie. Wszystkie te
narzdzia opisane s w rozdziale , z przykadami moliwoci ich wy-
korzystania.
Uczestnicy powinni mie moliwo interakcji w ramach realizowanego
webinaru. Trenerzy take czsto czuj si zagubieni, gdy nie maj kon-
taktu wzrokowego z uczestnikami albo nie mog uywa gestw i mowy
ciaa. Podczas szkole stacjonarnych takie dziaania s naturalne, gdy
trener chce odczyta nastawienie grupy, wywoa dyskusj lub bardziej
zaangaowa uczestnikw w szkolenie. Narzdzia angaowania uczest-
nikw dostpne w oprogramowaniu do webinarw mog zastpi takie
dziaania i przywrci trenerowi pewno siebie. Wystarczy wiedzie,
ktre narzdzia s odpowiednie do tego celu i jak z nich korzysta.
1.2 Wpyw technologii na proces uczenia si
Webinar niesie ze sob szereg ciekawych rozwiza edukacyjnych, ktre
znaczco wpywaj na kierunek i skuteczno szkolenia.
Rozproszenie oraz wirtualizacja uczestnikw zwiksza ich poczucie ano-
nimowoci. Uczestnicy webinaru czciej odwaaj si zadawa pytania
i wyraa krytyczne opinie ni w trakcie tradycyjnego szkolenia. Jednak
o ile niektrzy uczestnicy wykorzystuj poczucie anonimowoci do dzia-
ania w sposb otwarty i pewny siebie, moe rwnie nastpi efekt prze-
ciwny, powodujcy rozproszenie i kopoty z koncentracj na szkoleniu.
Oprogramowanie do webinarw pozwala take archiwizowa dziaania
uczestnikw poprzez nagrywanie chatw i dyskusji audio-wideo genero-
wanych przy pomocy dostpnych narzdzi. Mona zatem odtworzy szko-
lenie, a tym samym uczestniczy w danej sesji asynchronicznie. Mona
rwnie stworzy archiwum sesji szkoleniowych, dziki ktremu nagrane
webinary posu jako materiay edukacyjne (treci e-learningowe).
Wikszo oprogramowania do webinarw oferuje narzdzia, z kt-
rych mona korzysta w celu oceny efektw szkoleniowych. Zasto-
sowanie takich narzdzi, na przykad automatycznie zapisywanych
1. Wstp 9
statystyk lub elektronicznych kwestionariuszy, wpywa na szybko
przeprowadzania oceny.
Jeeli wykorzystanie technologii jest czci procesu szkolenia, naley by
wiadomym zwizanych z tym wyzwa. Zarwno trener, jak i uczestnicy
powinni mie dostp do odpowiednich zasobw technicznych, aby sobie
z nimi poradzi.
W przypadku trenera potrzebny jest:
o
Wysokiej jakoci komputer multimedialny z zalecanym duym
monitorem HD lub HD+, dajcym wyrany obraz;
o
Stabilne czne internetowe (nie mniej ni 0. Mbps dla pobie-
rania i -. Mbps dla wysyania);
o
Oprogramowanie do webinarw z dedykowanym serwerem mul-
timedialnym (do przechowywania danych i multicastingu);
o
Przegldarka internetowa z wczonymi wtyczkami JavaTM i Flash;
o
Suchawki z mikrofonem

.
Jeeli szybko cza internetowego nie jest wystarczajca dla obsugi
wszystkich uczestnikw, warto rozway zwikszenie przepustowoci
linii stacjonarnych.
1
Wicej informacji o oprogramowaniu webinarowym i wymogach technicznych
podano w Rozdziale 2 Metodyki Webinarw wer. 1.
10
2. Przed szkoleniem
2.1 Narzdzia
Oprogramowanie do webinarw zawiera okrelone narzdzia, pozwa-
lajce zarzdza udziaem uczestnikw oraz samym procesem szkole-
niowym. Najbardziej popularne narzdzia to:
Narzdzia
oprogramowania
Cel
Komunikacja gosowa
Wykorzystanie mikrofonu i gonikw/suchawek do komu-
nikacji z uczestnikami webinaru. W oprogramowaniu do
webinarw zwykle domylnie ma prawo mwi jedynie tre-
ner. Jeeli webinar realizowany jest w maej grupie i trener
chciaby porozmawia z uczestnikami, moe przydzieli im
odpowiednie uprawnienia (przed rozpoczciem webinaru
warto przypomnie, by uczestnicy sprawdzili ustawienia
audio na swoich komputerach).
Wideo z kamery inter-
netowej
Wykorzystanie wbudowanej kamery internetowej lub we-
bcamu, aby przekazywa swj obraz podczas webinaru. Po-
zwala to na transmisj audiowizualn midzy uczestnikami
a trenerem w czasie rzeczywistym, a dodatkowo symuluje
rodowisko kontaktu bezporedniego waciwe dla trady-
cyjnej sesji szkoleniowej.
Prezentacja slajdw
Uycie pokazu slajdw w formacie Power Point lub PDF
zalecamy wersj PDF, poniewa niezalenie od systemu
operacyjnego, u wszystkich uytkownikw widok bdzie
taki sam.
Komunikator (chat)
Wykorzystanie (krtkich) wiadomoci tekstowych do ko-
munikacji w czasie rzeczywistym. Pozwala to uczestnikom
komunikowa si ze sob nawzajem i/lub z trenerem, aby
udziela informacji i odpowiedzi bez przeszkadzania grupie.
11 2. Przed szkoleniem
Whiteboard (biaa
tablica)
Zastosowanie symulacji biaej tablicy w oknie lub w spe-
cjalnej warstwie na prezentacji. Moe ona suy trenerowi
i uczestnikom jako platforma do pracy zespoowej w wir-
tualnym rodowisku.
Screen Sharing (udo-
stpnianie ekranu)
Pozwala wywietli pulpit lub okno aplikacji trenera lub
uytkownika w celu zaprezentowania jakiej treci lub
pracy na tym samym pulpicie. Zastosowanie tego narzdzia
do wywietlania pulpitu uytkownika pozwala na wsplny
podgld i edycj dokumentw w czasie rzeczywistym.
File Sharing (udostp-
nianie plikw)
Pozwala na dystrybucj dowolnych dokumentw lub pli-
kw multimedialnych od trenera do uytkownikw poprzez
dedykowane okno wysyania/pobierania. Pozwala to tre-
nerowi udostpnia informacje zawarte w dokumentach
i plikach, a uczestnikom pobiera je, zapisywa i edytowa.
Quizy i ankiety Pozwalaj trenerowi zamieszcza angaujce interaktywne
quizy i ankiety na ekranie uczestnikw. Moe to suy prze-
prowadzeniu oceny formatywnej oraz przekazaniu uczest-
nikom bezporedniej informacji zwrotnej.
Przycisk plus/minus
(tak/nie)
Pozwala trenerowi otrzymywa bezporednie informacje
zwrotne przy pytaniach zamknitych oraz obrazuje poziom
zaangaowania uczestnikw.
Narzdzia te stosowane s w trzech celach: dystrybucji treci, angao-
wania uczestnikw oraz kontroli postpu webinaru.
2.2 Planowanie webinaru
Podczas przygotowywania webinaru nie naley zapomina o oglnych
zasadach planowania. Cho zadanie to moe by czasochonne, pozwala
przeprowadzi udan sesj, co jest korzystne zarwno dla uczcych si,
jak i dla poziomu pewnoci siebie trenera.
Planowanie powinna poprzedzi analiza grupy docelowej i jej potrzeb.
Jednoczenie naley uwzgldni charakterystyk oprogramowania do we-
binarw i jego wpyw na osignicie podanych wynikw edukacyjnych.
12
Przygotowujc webinar, trener powinien zrealizowa szereg zada okre-
lonych w harmonogramie. Poszczeglne zadania lub ich kolejno mog
rni si w zalenoci od klienta, tematu lub grupy szkoleniowej. Zazwy-
czaj jednak kolejno jest nastpujca:
ZADANIE ) Analiza grupy Kim s uczestnicy?
Uczestnicy wewntrzni/zewntrzni Czy uczestnicy to osoby z or-
ganizacji czy spoza niej? Uczestnicy, ktrzy ju si znaj, bd atwiej
ze sob wsppracowa.
Poziom znajomoci nowych technologii Jeeli uczestnicy maj
niskie umiejtnoci w zakresie TIK (Technologie Informacyjno Komu-
nikacyjne), czciej mog wystpowa problemy techniczne. Moe
to mie negatywny wpyw na grup, o ile uczestnicy stopniowo nie
zapoznaj si ze rodowiskiem webinaru i nie przyzwyczaj si do
nowego sposobu nauki.
Motywacja i oczekiwania ustalane na podstawie analizy potrzeb
i charakterystyki grupy docelowej.
Poziom koncentracji Powinno si go przewidzie na podstawie
analizy grupy docelowej. Podczas webinarw trener nie widzi reakcji
uczestnikw i nie moe okreli poziomu koncentracji grupy.
ZADANIE 2 Ustalenie celw webinaru
Okrel cele sesji zarwno cel gwny, jak i cele szczegowe. Przy-
kadowe pytania dodatkowe, ktre mog to uatwi:
o
Czy cele mona osign poprzez realizaj webinaru?
o
Jak zbudowa szkolenie, aby zapewni osignicie celw?
o
Czy naley bardziej skupi si na zadaniach czy na prezentacji wiedzy?
Zdefiniuj kryteria wskazujce na osignicie celw, aby mc zmierzy
zrealizowane cele:
o
Co bdzie wiadczy o tym, e sesja szkoleniowa spenia
swoje cele?
13 2. Przed szkoleniem
ZADANIE 3 Przygotowanie treci
Ustal zakres szkolenia Podsumuj tre i gwne tematy.
Sformuuj temat szkolenia Szczegowe informacje o treci sesji.
Program nauczania Stwrz szczegowy plan, wskazujcy kolejno
i przewidywany czas trwania dla kadego punktu dyskusji. Plan powi-
nien by szczegowy, ale w razie potrzeby atwy do zmodyfikowania.
Prezentacja Jest to zazwyczaj szkielet i najwaniejsze narzdzie edu-
kacyjne wykorzystywane podczas webinaru. W przypadku webinarw
udana sesja zaley od przejrzystoci prezentacji bardziej ni w przypad-
ku szkole tradycyjnych, poniewa jej celem jest zrekompensowanie
braku fizycznej obecnoci trenera. Dobra prezentacja powinna czy
elementy tekstowe i graficzne. Nie powinna jednak powtarza sowo
po sowie wypowiedzi trenera, tylko wspomaga i rozwija to, co zo-
stao powiedziane. Wcigajca prezentacja powinna by atrakcyjna
wizualnie. Warto uy wikszej liczby slajdw ni zwykle, by dokadniej
odzwierciedli wypowiedzi.
Materiay dodatkowe wiczenia, artykuy, bazy wiedzy. Wypowied
ustna z wykorzystaniem pokazu slajdw stanowi solidn podstaw
sesji szkoleniowej, ale nie wystarcza, by poprowadzi ciekawy i anga-
ujcy webinar. Podobnie jak w przypadku kadej innej nauki zdalnej/
online, naley skupi si na dostarczeniu treci z wikszym nastawie-
niem na uczestnika. Zaleca si wsparcie przekazywania treci poprzez
kierowanie uytkownika do dalszych materiaw multimedialnych,
takich jak krtkie filmy i animacje, dokumenty, publikacje w sieci,
podcasty oraz inne pomocne materiay. Zaleca si rwnie przery-
wanie prezentacji w trakcie webinaru zadaniami takimi jak dyskusja
poprzez komunikator, quizy/ankiety (z wykorzystaniem funkcji ankiety
w oprogramowaniu do webinarw) lub sesje z uyciem biaej tablicy/
udostpnianiem ekranu. Oczywicie takie dziaania naley zaplanowa
przed rozpoczciem webinaru.
l
14
ZADANIE 4 Ustalenie formy sesji szkoleniowej
Ustal liczb uczestnikw (wielko grupy):
o
.-6 osb Sesja szkoleniowa ma tak sam struktur jak warsztat.
Moliwa jest komunikacja gosowa w obie strony, a trener moe
przydzieli uczestnikom szersze uprawnienia komunikacyjne, co
wspiera dobr interakcj midzy uczestnikami.
o
-~ osb Ze wzgldu na wiksz liczb osb mog wystpi
problemy z komunikacj. Nie zaleca si, by uczestnicy korzystali
z mikrofonw, o ile nie zostan o to poproszeni.
o
.0 osb lub wicej Taka liczba osb wymaga bardzo ograniczo-
nej komunikacji, std szkolenie naley bardzo dobrze zaplanowa
i zorganizowa. Ze wzgldu na du liczb uczestnikw chat nie
bdzie skutecznym narzdziem. Trener nie mgby wtedy ledzi
dyskusji, wic dla uzyskania informacji zwrotnych warto raczej
zastosowa ankiety.
Ustal lokalizacj sesji szkoleniowej (niektrzy lub wszyscy uczest-
nicy webinaru mog przebywa w tym samym pomieszczeniu)
o
Czy grupa znajdowa si bdzie w sali szkoleniowej lub uczest-
niczy pojedynczo online?
Rozproszenie uczestnikw. Czy uczestnicy:
o
korzystaj z jednego komputera?
o
korzystaj z komputerw indywidualnie? (w takim przypadku
trener moe przeprowadza wiczenia indywidualne).
Sugerowany czas i liczba moduw:
o
modu do - minut;
o
. moduy po - minut, kady z co najmniej - minutow przerw;
o
do ~0 minut w ramach jednej sesji.
Webinary dusze ni ~0-minutowe nie s zalecane. Dusze sesje po-
woduj spadek koncentracji uczestnikw.
15 2. Przed szkoleniem
Wybierz metody interakcji:
Wideo, chat, kwestionariusze/quizy, udostpnianie plikw, udostp-
nianie ekranu, pisanie/rysowanie na biaej tablicy, dawanie plusw/
minusw, itd.
ZADANIE 5 Poinformowanie uczestnikw
o wymaganiach technicznych zwizanych z webinarem
o
Wymogi techniczne dot. oprogramowania uczestnicy we-
binaru powinni wiedzie, e w trakcie webinaru nie naley uru-
chamia innych programw. Mog one spowodowa konflikty
z oprogramowaniem do webinarw lub zaj cz mocy obli-
czeniowej komputera, co moe przyczyni si do pogorszenia
jakoci transmisji.
o
Wymogi dot. sprztu rne programy do webinarw maj r-
ne wymogi w zakresie sprztu. Naley przestrzega wytycznych
producenta i w razie potrzeby poinformowa o nich uczestnikw.
o
Instrukcje techniczne jeeli na komputerze naley zainstalo-
wa oprogramowanie do webinarw lub w okrelony sposb
przygotowa komputery uytkownikw, naley udzieli instrukcji,
jak przeprowadzi te zadania. Oprogramowanie do webinarw
czsto nie wymaga jednak instalacji i dziaa jak strona interneto-
wa lub ma funkcjonalno, dziki ktrej atwo instaluje si same.
o
Metody interakcji grupie osb uczestniczcych w webinarze
po raz pierwszy naley wyjani funkcjonalnoci w oprogramo-
waniu do webinarw, z ktrych korzysta bdzie trener podczas
szkolenia, a take objani dziaanie wszelkiego oprogramowania
obcego.
o
Najczstsze bdy nowym uczestnikom webinarw warto
przedstawi list najczciej popenianych bdw. Pozwoli to
atwo rozwiza typowe problemy techniczne i unikn napywu
podobnych pyta do trenera.
16
ZADANIE 6 Przygotowanie planu zaj
Plan powinien zawiera kluczowe informacje o sesji szkoleniowej i jej
ramach. Powinien by to zwizy dokument, zawierajcy:
o
Informacje organizacyjne na temat webinaru:
t
dat i godzin szkolenia;
t
ramy czasowe czas trwania i form pyta;
t
form sesji szkoleniowej;
t
zesp szkoleniowy obowizki czonkw zespou ;
t
liczb uczestnikw;
t
narzdzia interakcji.
o
Informacje techniczne:
t
oprogramowanie wykorzystywane w czasie szkolenia;
t
wymagania sprztowe po stronie trenera;
t
wymagania sprztowe po stronie uczestnikw.
o
Informacje na temat treci szkolenia:
t
temat;
t
zakres (np. gwna tematyka poruszana w czasie webinaru i jej
zakres);
t
program (np. kolejno tematw/treci podczas webinaru).
17 3. Podczas szkolenia
3. Podczas szkolenia
Webinar powinny poprzedza odpowiednie przygotowanie i komunikaty
w zakresie organizacji, treci i wymogw technicznych. Niezwykle wane
i kluczowe dla procesu nauki s aspekty organizacyjne i techniczne sesji.
W czasie pierwszych sesji w nowych grupach istotne jest, by zapozna
uczestnikw z form nauczania i oprogramowaniem wykorzystywanym
podczas webinaru. Zazwyczaj uczestnikw prosi si o poczenie z plat-
form, przynajmniej w przypadku pierwszej sesji, na 0 minut przed sesj,
aby przetestowa ich komputer i poczenie z internetem. Daje to czas
na zidentyfikowanie wszelkich problemw. Gdy uczestnik nawie ju
poczenie, moe porozmawia z pozostaymi uczestnikami lub zaj
si czym innym (zostawiajc poczenie z webinarem otwarte) do czasu
oficjalnego rozpoczcia webinaru.
Wszelkie dodatkowe wymagania techniczne i instrukcje naley zamie-
ci na stronie internetowej lub przesa uczestnikom przed rozpo-
czciem sesji. Naley rwnie dostarczy dane kontaktowe do osb
odpowiedzialnych za wsparcie techniczne.
3.1 Zesp szkoleniowy
Efektywne przeprowadzenie webinaru uzalenione jest od wypenienia
kilku niezbdnych funkcji w zespole szkoleniowym.
Zesp ten skada si zazwyczaj z trenera i moderatora. Przy duych
grupach moe ich wspiera drugi trener oraz w razie potrzeby pomoc
techniczna.
Przykadowo trener, ktry zna technologi webinarw, moe z sukcesem
przeprowadzi sesj dla maej grupy uczestnikw (do 6 osb). Jednak
18
podczas webinaru dla grupy ponad dwudziestoosobowej konieczna jest
pomoc moderatora, aby zarzdza uczestnikami.
Trener
Kluczowe zadania trenera obejmuj:
o
Przeprowadzanie prezentacji i wspieranie realizacji zada przy
pomocy metod angaujcych uczestnikw.
o
Odpowiadanie na pytania uczestnikw zarwno w trakcie, jak
i po zakoczeniu sesji.
o
Reprezentowanie grupy organizujcej szkolenie poprzez powita-
nie/poegnanie uczestnikw w imieniu organizatora (uczestnicy
nie musz odwiedza instytucji/firmy, aby wzi udzia w sesji,
wic warto wyjani, kto j organizuje).
o
Utrzymywanie pozytywnej i stymulujcej atmosfery, ktra wspiera
proces uczenia si, oraz sprawdzanie poziomu zaangaowania
i satysfakcji uczestnikw.
Moderator
Gwne zadania moderatora obejmuj:
o
Reprezentowanie grupy organizujcej szkolenie poprzez powita-
nie/poegnanie uczestnikw w imieniu organizatora (uczestnicy
nie musz odwiedza instytucji/firmy, aby wzi udzia w sesji,
warto wic wyjani, kto j organizuje).
o
Moderowanie i organizowanie dyskusji.
o
Raportowanie postpu dyskusji i przekazywanie najwaniejszych
informacji.
o
Zapewnianie wsparcia technicznego poprzez przedstawienie
uczestnikom aplikacji i pomaganie w ich odpowiednim wyko-
rzystaniu poprzez rozwizywanie wszelkich napotkanych pro-
blemw technicznych.
o
Zarzdzanie komunikacj midzy trenerem a uczestnikami oraz
przekazywanie pyta i informacji zwrotnych. Obejmuje to take
19 3. Podczas szkolenia
monitorowanie obszaru chatu i grupowanie pomysw/pyta/
informacji zwrotnych, aby jak najefektywniej wykorzysta je w do-
stpnym czasie.
o
Tworzenie materiaw edukacyjnych i marketingowych, wspie-
rajcych webinar, oraz publikowanie ich (wraz z komentarzami)
na publicznie dostpnych serwisach, takich jak serwisy spoecz-
nociowe.
W zwizku z rozproszeniem uczestnikw, w trakcie webinaru
wykorzystuje si narzdzia umoliwiajce niezbdn interakcj
wirtualn:
Chat pozwala trenerowi i/lub moderatorowi:
o
wprowadzi uczestnikw w tematyk sesji poprzez tekst, do
ktrego mog si odnie;
o
podkreli najwaniejsze punkty sesji bez przerywania gwnej
prezentacji lub wywietlanych multimediw;
o
zadawa pytania w trakcie sesji bez przerywania gwnej pre-
zentacji lub wywietlanych multimediw;
o
przekazywa uczestnikom informacje dotyczce problemw
technicznych bez przerywania gwnej prezentacji lub wywie-
tlanych multimediw.
20
Rys. , Okno chatu w ClickMeeting
Quizy i kwestionariusze pozwalaj trenerowi i/lub moderatorowi:
o
ocenia postpy uczestnikw;
o
ocenia zaangaowanie i wypowiedzi uczestnikw;
o
motywowa uczestnikw do wikszego zaangaowania.
Rys. z, Okienko pop-up ankiety w Adobe Connect
21 3. Podczas szkolenia
Wirtualne biae tablice pozwalaj trenerowi i/lub moderatorowi:
o
podkrela kluczowe treci sesji;
o
uatwia wspprac midzy uczestnikami (w maych zespoach);
o
zwiksza zaangaowanie uczestnikw, np. poprzez bezpored-
nie rysowanie pomysw lub skojarze, gromadzenie pomysw
uczestnikw podczas burzy mzgw.
Rys. , Udostpnianie tablicy interaktywnej w programie DimDim
Udostpnianie ekranu pozwala trenerowi i/lub moderatorowi:
o
edytowa dokument w czasie rzeczywistym;
o
uatwia wspprac midzy uczestnikami (w maych zespoach);
o
sprawdza prac i postpy uczestnikw;
o
angaowa uczestnikw w wiczenia oparte na wsppracy.
22
Rys. , Udostpnianie ekranu w ClickMeeting
Udostpnianie plikw pozwala trenerowi i/lub moderatorowi:
o
rozpowszechnia informacje w dokumentach lub plikach;
o
pokazywa przykady zastosowania wiedzy poprzez dokumenty
stworzone przed sesj.
Rys. , Opcja udostpniania pliku w programie Yungma
23 3. Podczas szkolenia
Gry online pomagaj uczestnikom:
o
zapamita zaprezentowane materiay instruktaowe;
o
uczestniczy w wiczeniach opartych na wsppracy.
Przyciski zgaszam si i plus/minus pomagaj trenerom:
o
uzyska informacje zwrotne na temat poziomu uwagi uczestnikw;
o
otrzyma odpowiedzi na proste pytania, np. czy mnie pastwo
sysz?, czy widz pastwo prezentacj?, czy maj pastwo jakie
pytania?, czy moemy przej dalej?;
o
na podstawie pyta zamknitych angaowa uczestnikw w dia-
log typowy dla tego w sali szkoleniowej;
o
kontrolowa postpy osb ledzcych temat prezentacji, np. czy
si pastwo zgadzaj?, czy potrafi pastwo wyjani, w jaki spo-
sb mona to zastosowa?
Pic. 6, Funkcja zgaszam si w ClickMeeting.
24
3.2 Dwik
Dwik jest kluczowy dla webinarw i wraz ze slajdami prezentacji tworzy
gwny kana przekazu treci sesji. Dlatego te jego jako i niezawodno
s tak wane. Trzy gwne czynniki wpywajce na transmisje audio to:
o
Odpowiednie oprogramowanie przed umoliwieniem dostpu do
webinaru duej grupie uczestnikw naley przetestowa dwik.
o
Szybkie, niezawodne cze internetowe jeeli, przykadowo, cze in-
ternetowe suy czasami do transferu duych iloci danych, trener powinien
sprawdzi, czy w trakcie webinaru cze nie bdzie dodatkowo obcione.
o
Uycie suchawek z mikrofonem podczas realizacji webinaru bardzo
wana jest jako suchawek oraz, w szczeglnoci, mikrofonu. Radzimy
korzysta z zestawu przystosowanego do transmisji VOIP, w ktrym mi-
krofon jest czci zestawu suchawkowego. Dziki temu mikrofon znaj-
duje si w staej odlegoci od ust, co oznacza minimalizacj odgosw
otoczenia oraz regulacj gonoci wypowiedzi trenera.
3.3 Wideo
Wiele webinarw przeprowadza si bez wykorzystania przekazu wideo
przez trenera. Jeeli wideo ma by jedynym obrazem na ekranie, warto
zastosowa t metod, aby utrzyma zaangaowanie uczestnikw. Jeeli
nie, a widoczne s inne przycigajce uwag elementy, takie jak prezen-
tacje lub widok ekranu, warto dobrze przemyle wykorzystanie wideo,
poniewa obcia ono cze, przez co ogranicza przesy danych. Moe to
spowolni webinar, przysporzy trudnoci trenerowi, oraz zakci proces
nauki uczestnikw.
Jeeli trener po raz pierwszy przeprowadza webinar lub jeli uczestnicy
udostpniaj ze swojej strony obraz wideo, naley by wiadomym kwe-
stii owietlenia. Aby unikn silnych cieni, naley mie dwa rda wiata
25 3. Podczas szkolenia
skierowane na dan osob. Owietlenie nie powinno take by skierowa-
ne bezporednio na kamer, aby nie powodowa refleksw wietlnych. Za
trenerem mona umieci baner z logo organizatora, jeeli ma subteln
kolorystyk. Naley jednak pamita, e okno, w ktrym wywietla si
wideo, jest mae, wic skomplikowane grafiki nie sprawdz si wizualnie
przy tej wielkoci.
Zalety wykorzystania streamingu wideo:
o
wiksza interaktywno;
o
uczestnicy widz trenera pomaga to im skoncentrowa si na
prezentacji;
o
jeeli webinar przeznaczony jest dla niewielkiej grupy osb, kady
uczestnik moe korzysta z transmisji wideo pomaga to uczestni-
kom poczu si swobodniej, poniewa mog widzie si nawzajem.
Wady wykorzystania streamingu wideo:
o
moe zbytnio obcia cze;
o
uczestnicy mog skupia si bardziej na osobie mwicej ni na
temacie webinaru.
26
4. Po szkoleniu
Wiele dostpnych pakietw oprogramowania do webinarw pozwala
nagrywa sesje szkoleniowe. Dziki wykorzystaniu tej funkcji nagranie
mona wykorzysta nastpnie do szeregu celw.
Przygotowanie i prezentacja materiaw po zakoczeniu szkolenia:
o
Nagran sesj mona wykorzysta do promowania i wprowa-
dzania na rynek kolejnych sesji oferowanych przez trenera/
organizatora. Udostpnienie nagrania wideo z sesji szkole-
niowej na stronie internetowej firmy lub innych serwisach,
takich jak YouTube oraz eHow, moe zachci potencjalnych
uczestnikw/klientw do zapisania si na szkolenie oferowane
przez dan instytucj.
o
Nagran sesj mona wykorzysta jako cz kursu e-lear-
ningowego. Mona j zaadowa na platform e-learningow
i wczy w szerszy program nauczania, z ktrym powizany
jest webinar.
o
Nagrana sesja moe stanowi dobry materia do samooceny
trenera.
o
Nagrane webinary mona czy w baz wiedzy i dzieli
na kategorie do dalszego wykorzystania jako materiay
szkoleniowe. Jest to szczeglnie przydatne w przypadku
materiaw przygotowywanych dla nowych pracownikw
w firmie.
Ocena sesji:
o
Dokonaj przegldu nagranej sesji szkoleniowej;
o
Przeprowad samoocen zastosowanych metod pedagogicznych;
27 4. Po szkoleniu
o
Przeanalizuj chaty i wiczenia, ktre wymagay interakcji
uczestnikw;
o
Przeanalizuj aktywno i produktywno uczestnikw wzgl-
dem czasu trwania sesji;
o
Przeanalizuj kwestionariusze oceny wypenione przez uczest-
nikw.
Kontynuacja po szkoleniu:
o
Odpowiedz na wszystkie kwestie, ktre nie zostay omwione
w czasie sesji (poprzez chat, narzdzia do pyta i odpowiedzi, itd.)
o
Rozpowszechnij wrd wszystkich uczestnikw linki, prezentacje,
materiay dodatkowe i informacje o podobnych szkoleniach.
28
5. Przykady
5.1 Lista kontrolna dla trenera
tu przed rozpoczciem webinaru
Webinarowa lista kontrolna
Czy przeprowadziem analiz grupy docelowej?
Czy jzyk i materiay s dostosowane do grupy docelowej?
Czy mam wszystkie materiay i niezbdny sprzt?
Czy mam plan B?
Czy mam stabilne cze internetowe?
Czy mam zestaw suchawkowy?
Czy zawczasu przygotowaem quizy i inne zadania dla uczestnikw?
Czy mam scenariusz szkolenia? Czy zawiera cele, moduy, wicze-
nia, czas, materiay, tre wicze, zasoby i narzdzia?
Czy przed rozpoczciem szkolenia ustaliem jego zasady i warunki?
Ile czasu potrwa szkolenie?
Czy wiem, ile ze wsppracujcych ze mn osb jest przygotowa-
nych? (np. eksperci, moderator)
Czy wszystkie materiay s gotowe do pobrania z wirtualnego
pokoju?
29 5. Przykady
5.2 Scenariusz webinaru
Streszczenie webinaru:
Tytu: Bezpieczny aparat fotograficzny podczas wakacji
Podtytu: Jak bezpiecznie podrowa z aparatem fotogra-
ficznym?
Cykl: Wakacje w minut.
Trener: Adam Smith
Moderator: Tom White
Cel szkolenia: Podniesienie wiadomoci potencjalnych zagro-
e, na ktre naraeni s turyci za granic.
Wielko grupy: o osb
Profil grupy: Zgodny z profilem Wakacje w minut.
Dodatkowe infor-
macje:
Zachcalimy zwaszcza osoby wyjedajce za
granic do zarejestrowania si na webinar.
Aplikacja: ClickMeeting
Wymagania: Zgodnie z wymaganiami aplikacji
Czas trwania: -6 minut
Nagrywanie: Tak
Narzdzia: Prezentacja, czat, komunikacja VoIP pomidzy
instruktorem a uczestnikami (nadawanie obrazu
z kamery: tak)
Zaangaowanie: kwestionariusz (), dodatkowa zachta do rozmw
na czacie
Tu wpisz wszytkie pod-
stawowe informacje
dotyczce webinaru.
Zazwyczaj znajduj si
na pierwszej stronie
slajdu, dziki czemu
atwiej do nich wrci.
30
Najwaniejsze
punkty:
. Wstp
z. Dlaczego aparat przydaje si na wakacjach?
. Jakie s potencjalne zagroenia?
. Najprostsze metody, aby im zapobiec:
o
Pilnuj swojego bagau i rzeczy osobistych
o
Nie stwarzaj wraenia, e chwalisz si swoimi
rzeczami
o
Pamitaj o przepisach zwizanych z przekra-
czaniem granicy
. Nietypowe sytuacje
6. Pytania i odpowiedzi (pytania zadawane po-
przez czat)
Uzupenienie: Uczestnicy otrzymaj dostp do nagranego we-
binaru na okres miesicy od daty uczestnictwa.
Wysany zostanie zbiorczy e-mail z linkami do in-
nych stron powiconych kwestiom bezpiecze-
stwa podczas wyjazdw wakacyjnych.
Uwagi: Webinar trwa jedynie minut, co warunkuje ko-
nieczno unikania wszelkich dygresji. Nie mog
by rozpraszany przez czat, wic jak wspomnia-
em, odpowiedzi na pytania z czatu zostan udzie-
lone na kocu.

Scenariusz:
Slajd tytuowy:
Opis:
Drodzy Uczestnicy
Adam Smith, od dziecka zajmujcy si fo-
tografi, od o lat fotoreporter brytyj-
skiego wydania synnego magazynu X
Czas, jakim dysponujemy, to tylko minut, wic
aby nie przeciga podstawowe zasady: ...
Tutaj naley opisa
webinar w czasie.
Nie jest to skrypt
prezentacji PPT ani
scenariusz publicz-
nego wystpienia. To
scenariusz webinaru,
powinien wic za-
wiera odpowiednie
informacje.
Odwoujemy si do
kluczowych punktw
z poprzedniej strony!
Opis tego, co mwi
lub robi, ale nie
opis slajdu! Mog tu
by rne fragmenty
tego, co mwi, lub
punkty kluczowe, ale
nie jest to przykad
wypowiedzi!
31 5. Przykady
Tre: Typowy slajd z duym tytuem i podtytuem. Na
dole moje zdjcie razem z opisem oraz okadka
magazynu z moim zdjciem (moe z lipca albo
grudnia zeszego roku?)
Slajd: /nie/
Cel: Prezentacja i wstp do tematu
Czas trwania: oo:
Uwagi: Z powodu bardzo maej iloci czasu, jaki mam do
dyspozycji, pocz go ze slajdem tytuowym. Ca-
o nie moe przekroczy minuty.
Dlaczego aparat przydaje si na wakacjach?
Opis: Chyba nikt z nas nie potrafi ju sobie wyobrazi wa-
kacji bez moliwoci robienia zdj czy nagrywa-
nia filmw upamitniajcych te wyjtkowe chwile.
Niestety, boga wakacyjna atmosfera niekiedy nie
pozwala nam dostrzec nastpujcych zagroe
Tre: Zdjcie typowego aparatu cyfrowego + wypunk-
towane pytania do uczestnikw:
o
Deszcz, py, nieg;
o
Kradzie i oszustwo;
o
Rnice kulturowe (s miejsca gdzie nie mo-
na robi zdj);
o
Rnice prawne.
Slajd: /nie/
Cel: Podkrelam wag tematu, eby zwikszy poziom
uwagi uczestnikw.
Czas trwania: oo:
Tre wizualna webi-
naru jeli gwnym
elementem jest pre-
zentacja, wtedy oczywi-
cie bdzie to rwnie
tre slajdu. Nie musi
by dokadna chodzi
o zarys rozbudowywa-
ny podczas opracowy-
wania materiaw.
Jeli scenariusz zostanie
rozbudowany w przy-
szoci, mona wklei
miniatur slajdu przy-
gotowanego w narz-
dziu do tworzenia pre-
zentacji. Z czasem, gdy
wrcimy do tematu, a-
twiej jest nam wszystko
zapamita i poprowa-
dzi kolejny webinar bez
dugich przygotowa.
Krtko mwic, co
chc przekaza w pier-
-wszej czci Slajd
tytuowy? A wic cel
czciowy.
32
Uwagi: Upewnij si te, e slajd mona zrozumie w krt-
kim czasie. Jeli ci si uda, warto wspomnie:
wiem, e wielu z Was wybiera si na takie wczasy
w cigu najbliszych dni lub tygodni uczestnicy
poczuj, e wiadomo jest adresowana bezpo-
rednio do nich.
Kwestionariusz:
Opis: Panie i Panowie! To byy moje rozwizania, ktre
sprawdziy si w praktyce. Zastanawiam si, jakie
rozwizania Wy bycie wybrali?
/wcz quiz/
/czekam na odpowiedzi/
Dobrze, przyjrzyjmy si wynikom .... /dyskusja/
Tre: Quiz wielokrotnego wyboru:
Dobre metody, aby zabezpieczy aparat na
wakacjach:
o
Nie chwal si drogim sprztem
o
Uywaj torby i pokrowca bez widocznych
logo drogich marek
o
Poinformuj towarzyszy podry o fakcie po-
siadania przy sobie drogiego sprztu, aby byli
bardziej ostroni
o
Jeli to moliwe, traktuj aparat jako baga
podrczny
o
Nie bierz aparatu w ogle;
Musz wymyli jeszcze dwa jeden sensowny,
drugi absurdalny!
Slajd: /nie/
Cel: Dla podkrelenia wagi tematu, prosz uczestnikw
o wyraenie ich opinii poprzez ankiety.
Czas trwania: o:
Uwagi: Troch wicej czasu na odpowied na ankiet.
Mona komentowa w trakcie odpowiadania. Do-
starczam wyniki ankiety.
33 5. Przykady
Pytania:
Opis: Teraz zobaczmy, jakie pytania pojawiy si na cza-
cie. Jeli chcesz zapyta o co jeszcze teraz jest
na to czas ...
Tre: Slajd kocowy. Informacja kontaktowa. To moe
by due logo, eby podkreli moj osob (zapy-
taj organizatora, czy si na to zgadza!)
Slajd:
Adam Smith
a.smith@x.com
Dzikuj za uwag!
Cel: Przegldam czat i udzielam odpowiedzi na
pytania.
Czas trwania: oz:oo (jeli nie bdzie wielu pyta kontynuujmy!)
Uwagi: Nie musimy ju ciga si z czasem. Chc utrzy-
ma dobry kontakt z uczestnikami, wic jeli to
konieczne, odpowiadam na wszelkie pytania.
5.3 Przykady pyta dla uczestnikw (przed i po)
Czy syszysz mj gos i widzisz prezentacj?
Widz i sysz
Widz, ale nie sysz
Sysz, ale nie widz
34
Ktre z wymienionych zalet webinaru maj dla Ciebie
najwiksz warto?

Krtszy czas szkolenia
Likwidacja kosztw podry i zakwaterowania
Minimalizacja kosztw materiaw szkoleniowych
Dyspozycyjno niedostpnych kiedy indziej ekspertw
Automatyczna ewaluacja
Moliwo nagrywania sesji i dzielenia si nimi
Jak chciaby uywa webinarw w swojej firmie?
Szkolenia wewntrzne
Szkolenia otwarte dla zewntrznych uczestnikw
Sprzeda
Pomoc techniczna
Marketing
Ktry czynnik sprawia, e przeprowadzenie webinaru nie
jest moliwe?

Brak tabletu graficznego lub innego narzdzia do rysowania
Brak poczenia z internetem
Brak suchawek z mikrofonem
Brak kamery
Brak prezentacji w programie PowerPoint
Brak oprogramowania webinarowego
www.webinarzlearn.eu