Metodyka PL Single FINAL

konsorcjum projektu:
Metodyka Webinarw
wersja 1.0
Video conference use for adult learning
{
Niniejszy dokument Metodyka Webinarw wer. . zosta przygotowany w ra-
mach projektu Webinar Learn video conference use for adult learning, wspfi-
nansowanego w ramach Programu Uczenie si przez cae ycie Leonardo da Vinci.
Bazuje on na projekcie How to webcast new media use in the eicient learning
processes oraz na wynikach uzyskanych w trakcie jego wdraania.
Konsorcjum projektu skada si z nastpujcych czonkw:
Fundacja Obserwatorium Zarzdzania (FOZ)
HIC Slovakia s.r.o. (HIC)
EUROPROJECT (EP)
Nowoczesna Firma S.A. (NF)
Analysis, consulting, interdisciplinary research (abif)
Autorzy:
Krzysztof Zieliski (FOZ)
Anna Jaruga (FOZ)
Reinhold Hofmann (HIC)
Teodora Marinova (EP)
Michal Plewczynski (NF)
Monira Kerler (abif)
We wsppracy z:
Marta Eichstaedt
Agnieszka witecka
ISBN: 8-8-68-0.-
Warszawa .0.
Webinar . Learn video conference use for adult learning
Webinarzlearn.eu
Spis treci
:. Wprowadzenie do koncepcji webinaru
. Czym jest webinar o
.z Pojcia pokrewne
. Webinary w szkoleniach z
. Cechy charakterystyczne webinarw
. Zalety webinarw i zwizane z nimi wyzwania
.. Zalety
... Wyzwania
z. Technologia :/
z. Oprogramowanie do webinarw ?
... Funkcjonalnoci
.... Zasoby 8
z.z Wymogi sprztowe
z. Wymogi w zakresie przepustowoci cza internetowego/sieci z
z. Zagadnienia techniczne zwizane z webinarami z
... Miejsce .
.... Kt ustawienia kamery ..
... Owietlenie .
... Audio .
{. Organizacja webinaru z
. Cel webinaru z6
.z Informacja o webinarze i rejestracja uczestnikw z?
. Role z
.. Rola trenera w webinarze .
... Moderator
.. Ekspert 8
.. Wsparcie techniczne 8
.. Typy uczestnikw
4. Planowanie i przygotowanie webinaru 4{
. Planowanie sesji 6
.z Przygotowanie materiaw
. Kontakt z uczestnikami
6
. Harmonogram oglny
. Prezentacja
. Przeprowadzenie webinaru
. Budowanie interakcji spoecznych 6o
.z Gos trenera 6z
. Zadania wymagajce aktywnoci 6
6. Zamknicie webinaru 6
6. Ewaluacja procesu ksztacenia i realizacji szkolenia 6
6.. Ewaluacja efektu ksztacenia 0
6... Metody i narzdzia ewaluacji
6.z Ewaluacja szkolenia ?z
6. Materiay uzupeniajce i poszkoleniowe ?
/. Nagrania z webinarw //
8. Sowniczek /
. Literatura 8:

1. Wprowadzenie do koncepcji webinaru
Etymologia
Pojcie webinar to skrt od angielskiego zwrotu Web-based Seminar (semina-
rium prowadzone za porednictwem sieci Web), oznaczajcy prezentacj, wykad,
warsztaty lub seminarium, transmitowane przy pomocy sieci Web poczenia
sw Web (od sieci Web) i seminarium, opisujcej specyficzny rodzaj konferen-
cji internetowej (Wikipedia
). Sownik online Merriam-Webster podaje podobn,

cho wsz definicj: prezentacja edukacyjna na ywo, transmitowana online,
w trakcie ktrej ogldajcy mog zadawa pytania i przekazywa komentarze.
Niektrzy s zdania, e webinary mog mie charakter jednokierunkowy, trener-
-odbiorca, z ograniczeniem interakcji z odbiorcami; w takim wypadku bardziej
precyzyjnym okreleniem jednokierunkowego przekazu jest angielski termin
webcast (Web sie; broadcast transmisja). Webinary mog by natomiast
bardziej ukierunkowane na wspprac i uwzgldnia moliwo przeprowa-
dzania ankiet, zadawania pyta i udzielania odpowiedzi, co pozwala odbiorcom
na pene uczestnictwo w sesji. W niektrych przypadkach, prezentujcy korzysta
ze zwykej linii telefonicznej, komentujc tre widoczn na ekranie, a odbiorcy
mog zgasza uwagi, uywajc wasnych telefonw goniki telefoniczne s
w takim przypadku najwygodniejszym narzdziem. Na rynku dostpne jest wy-
posaenie do organizacji konferencji internetowych z wykorzystaniem VoIP (voice
over Internet protocol) technologii transmisji dwiku, ktre umoliwia pen
komunikacj internetow. W zalenoci od dostawcy Internetu, webinary mog
zapewnia moliwo dostpu uytkownikom ukrytym lub anonimowym, ktrzy
bior udzia w webinarze bez wiedzy pozostaych uczestnikw.
Krtka historia
Usugi typu czat, realizowane w czasie rzeczywistym, w rodzaju IRC, pojawiy
si pod koniec lat 80. XX wieku. Czat internetowy i komunikatory internetowe
Wikipedia jest uznawana za jedno z najlepszych rde wiedzy w dziedzinie nowoczesnych, szybko
zmieniajcych si technologii.
:o
weszy w uycie w poowie lat 0. Pod koniec tej dekady uruchomiono pierwsz
prawdziw aplikacj do konferencji internetowych firmy Starlight Networks (On-
line broadcasting) produkt StarLive (aplikacje dla usug strumieniowych),
co zaowocowao powstaniem dziesitkw kolejnych aplikacji konferencyjnych,
wrd ktrych na wyrnienie zasuguje WebEx.
Znak handlowy dla terminu webinar zosta zarejestrowany w roku 8 jego
wacicielem sta si Eric R. Korb, ktry napotka jednak na due trudnoci, pr-
bujc broni swojego prawa do znaku; obecnie naley on do InterCall. Pocztek
konferencjom internetowym da Plato, niewielki, niezaleny system obsugujcy
pojedyncz klas terminali, podczonych do komputera centralnego.
1.1 Czym jest webinar
Dla potrzeb opisanej tu metodyki, webinar to:
Seminarium sieciowe umoliwiajce transmisj online treci wideo oraz au-
dio (przy pomocy Internetu) z jednego rda do ograniczonej liczby odbiorcw
w celach szkoleniowych
Webinar moe by realizowany na ywo lub te moe zosta zarejestrowany i trans-
mitowany na yczenie, co daje ogldajcemu moliwo zapoznania si z treci
webinaru w dowolnie wybranym momencie. W przeciwiestwie do plikw typu
podcast, nie wymaga pobierania danych webinar korzysta ze strumienia wideo
w trybie progresywnym, odtwarzanego na komputerze uytkownika, dziki czemu
nie jest konieczne zapewnienie odpowiedniej wolnej przestrzeni na dysku twardym;
nie ma te problemu z pozostaymi na komputerze plikami multimedialnymi.
Dostpno prezentacji na yczenie, moliwo ich wspdzielenia i dystrybucji
przy pomocy portalu czy bazy danych odgrywa kluczow rol dla osoby biorcej
udzia w webinarze. Oznacza to, e uczestnicy maj swobodny dostp do trans-
mitowanych treci i mog odtwarza je dowoln ilo razy.
Kluczow cech dobrego webinaru s jego elementy interaktywne moliwo
przekazywania, odbierania i omawiania informacji. Funkcja interaktywna moe
by realizowana za pomoc forw dyskusyjnych i czatw online, dostpnych
na tej samej stronie internetowej, co webinar. Dziki temu uczestnicy szkolenia
mog omawia jego tre, tworzc spoeczno internetow, lub w niektrych
przypadkach generowa wasny wkad w tre prezentacji, zadajc pytania lub
::
zgaszajc uwagi, ktre mog by przekazywane bezporednio do prezentujce-
go. Podwyszony poziom interaktywnoci, ktry umoliwia uczestnikom udzia
w dyskusji (w formie tekstowej, graficznej, audio czy wideo) sprawia, e szkolenie
staje si bardziej zajmujce, a jego efektywno wzrasta.
1.2 Pojcia pokrewne
o
Webkonferencje
Webconferencje umoliwiaj organizacj konferencji, w ktrych uczestniczy
mog osoby znajdujce si w odlegych lokalizacjach. Poprzednikiem webkonfe-
rencji jest wideokonferencja. Mwic najprociej, wideokonferencja to dwu- (lub
wielo-) kierunkowa wymiana danych wideo pomidzy uczestnikami webina-
ru dziki temu osoby komunikujce si ze sob na odlego mog nie tylko
sysze, ale i widzie si nawzajem. Przed udostpnieniem szerokopasmowych
czy internetowych, sygnay transmitowano przy pomocy pocze typu point-
-to-point, tworzonych za pomoc linii ISDN.
Webkonferencje natomiast polegaj na ustanowieniu pocze pomidzy wie-
loma odbiorcami w ramach wirtualnego pokoju lub przestrzeni, umoliwiaj-
cej wymian lub wspdzielenie plikw. W przypadku webkonferencji, element
transmisji wideo nie jest wymagany. Istnieje moliwo zapewnienia zarwno
prezentujcemu, jak i odbiorcom/uczestnikom rnych poziomw udziau w kon-
ferencji. Dla potrzeb niniejszej metodyki uznalimy, e pojcie webkonferencja
jest najblisze koncepcji webinaru.
Wiele elementw webinarw nie rni si niczym od webkonferencji. Webkonfe-
rencje przeprowadzane s w wiecie biznesowym umoliwiaj organizowanie
spotka z udziaem okrelonych osb przy pomocy takich sieci, jak Internet.
Podczas spotka tego rodzaju wykorzystywane jest oprogramowanie o funkcjo-
nalnoci zblionej do oprogramowania, z ktrego korzysta si podczas webina-
rw. Jednake, w przypadku webkonferencji , tryb komunikacji charakteryzuje
si struktur wielu do wielu, co oznacza, e nawet, jeli konferencja jest
prowadzona przez jedn osob, wszyscy jej uczestnicy mog bra udzia w kon-
ferencji w takim samym stopniu. Oznacza to, e webkonferencja moe przybra
form zebrania o ustalonym, ale elastycznym porzdku.
Webinar charakteryzuje si nieco inn struktur. Osoba prowadzca moe decy-
:z
dowa, ktry z uczestnikw otrzyma prawo gosu i w jakim momencie. Webinar,
zgodnie ze stosowan przez nas definicj, wyklucza zdarzenia charakterystyczne
dla takiego zebrania. To raczej forma szkolenia, z elementami edukacyjnymi, bar-
dziej zbliona do seminariw i warsztatw, ktre wymagaj podporzdkowania
si bardziej rygorystycznemu planowi zaj.
o
Broadcasting a Multicasting
Koncepcja transmisji (broadcast) online suy okreleniu formy webinaru. Z regu-
y, transmisja polega na przekazaniu treci z pojedynczego miejsca do szerokiej
rzeszy suchaczy/odbiorcw, znajdujcych si w rnych lokalizacjach geogra-
ficznych. Cech wyrniajc transmisj jest ograniczenie interakcji pomidzy
uczestnikami (z reguy nie mog oni uczestniczy aktywnie w zdarzeniu, zadawa
pyta czy prowadzi dyskusji). Przykadem tego typu transmisji s konferencje,
koncerty, zebrania grupowe czy mecze piki nonej.
Multicasting natomiast to forma transmisji danych multimedialnych za pomoc
sieci, bazujcej na nastpujcych zasadach: w pierwszej kolejnoci tre przesya
si do serwera sieci dystrybucyjnej, ktry nastpnie odpowiada za transmisj
danych do rnych odbiorcw. Rozwizanie to ma zastosowanie w przypadku
webinarw i zapewnia moliwo transmisji do wielu uytkownikw nawet, jeli
dysponuj oni czem internetowym o stosunkowo niewielkiej prdkoci.
1.3 Webinary w szkoleniach
Uwaa si, e stosowanie tej technologii do celw edukacyjnych jest nadal w powi-
jakach; jednake, tak, jak w przypadku serwisw informacyjnych i rozrywkowych,
dziedzina ta rozwija si niezwykle szybko, podobnie, jak umiejtnoci zarwno szko-
leniowcw, jak i uczcych si, w dziedzinie obsugi aplikacji. Potencja webinarw,
szczeglnie w dziedzinie ksztacenia ustawicznego i rozwoju profesjonalnego dla
maych i rednich firm, otwiera ogromny rynek szkole personelu, ktry tradycyjnie
musiaby spdzi na sesji szkoleniowej kilka dni, co generuje dla firm ogromne koszty.
Moliwo organizowania webinarw w wersji na ywo, z uwzgldnieniem interakcji
pozwalajcej symulowa warunki sali szkoleniowej, lub te na yczenie w takim
przypadku uczestnicy mog oglda webinar w dowolnym czasie (dowoln ilo
razy) sprawia, e szkolenia tego rodzaju charakteryzuj si ogromn elastycznoci,
a co za tym idzie take efektywnoci, szczeglnie z punktu widzenia maych firm.
:{
W miar rozwoju zastosowania tej technologii w ksztaceniu ponadpodstawowym,
szkoleniowcy zaczli wykorzystywa j jako narzdzie dodatkowe w bardziej trady-
cyjnych obszarach ksztacenia, jak rwnie w dziedzinach pokrewnych samej kon-
cepcji, w rodzaju nauk informatycznych. Pozwolio to na zwikszenie akceptacji dla
tak zwanego ksztacenia komplementarnego (blended learning), polegajcego na
zastosowaniu przez szkoleniowcw nowych, innowacyjnych technologii w poczeniu
z bardziej tradycyjnymi metodami nauczania.
W przypadku webinarw dla duej liczby uczestnikw, odpowiednia strukturyza-
cja przekazywanych treci i kontrola stopnia interaktywnoci umoliwia stworzenie
rodowiska bliszego typowej transmisji, w ramach ktrej jedna osoba (trener)
przekazuje tre szkolenia caej grupie. Z drugiej strony, webinar z kategorii e-le-
arningu z niewielk liczb uczestnikw (poniej dziesiciu uczestnikw szkolenia)
moe charakteryzowa si wysokim stopniem interaktywnoci i mieszan struktur
edukacyjn, gdzie wykadowca sprawuje kontrol nad caym procesem. Gdy liczba
biorcych udzia w webinarze ronie, proces powinien charakteryzowa si mniejsz
interaktywnoci. Dlatego te w przypadku wikszych grup, webinar przypomina
tradycyjn form transmisji.
Jakkolwiek nowe technologie peni funkcj pomocnicz w ksztaceniu, w wielu
przypadkach s wykorzystywane w poczeniu z tradycyjnymi stylami ksztacenia.
Podczas, gdy wiele podstawowych metodyk wsplnych dla wszystkich technik edu-
kacyjnych mona czy z zastosowaniem nowych technologii w formie webinarw,
ich efekt mona zmaksymalizowa jedynie poprzez opracowanie nowych procesw
i stylw ksztacenia, waciwych dla nowych technologii; w niniejszym dokumencie
opisano, w jaki sposb dziki webinarom mona najskuteczniej zrealizowa proces
nauczania i ksztacenia.
1.4 Cechy charakterystyczne webinarw
Najbardziej typowe cechy webinarw mona podsumowa nastpujco
.
:
o
rodowisko online;
o
Wykorzystanie oprogramowania:

t
Organizator webinaru musi korzysta ze stosownego oprogramowania;

t
Uczestnik musi mie dostp do Internetu;
z
Szczegowe informacje o cechach oprogramowania webinarium mona znale w rozdziale z...
:
o
Zdarzenie realizowane w zaplanowanym przedziale czasowym;
o
Uczestnictwo wycznie na zaproszenie;
o
Ograniczony czas trwania do maksymalnie . godzin;
o
Prezentacja treci (przy pomocy aplikacji audio, wideo, wspdzielenia
ekranu, prezentacji Power Point itd.);
o
Interakcje z uczestnikami (audio, czat, quizy, ankiety, tablica, przycisk zgosze itd.);
o
Czciowa anonimowo uczestnikw;
o
Udzielanie uprawnie: osoba prowadzca moe przydziela rne uprawnienia
uczestnikom (np. umoliwiajc im prezentowanie treci). Dziki temu uczest-
nicy maj do dyspozycji wicej opcji (np. wspdzielenie ekranu, plikw itd.).
1.5 Zalety webinarw i zwizane z nimi wyzwania
1.5.1 Zalety
o
Ograniczenie kosztw
Szybki rozwj infrastruktury i oprogramowania, wykorzystywanego do komu-
nikacji zdalnej sprawia, e oprogramowanie do webinarw staje si coraz ta-
sze i bardziej dostpne. Ceny oprogramowania spadaj z miesica na miesic,
a dostpno rnorodnych funkcji stale si poszerza. Szybkie cze internetowe
stao si standardem dla wszystkich instytucji edukacyjnych i przedsibiorstw.
W rezultacie, ksztacenie zdalne staje si duo tasz alternatyw w stosunku do
tradycyjnych szkole.
Cena jest jedn z niewtpliwych zalet webinarw (w szczeglnoci w przypad-
kach, gdy koszty podry i zakwaterowania s wysokie). Oszczdnoci, generowa-
ne przez szkolenia w formie webinarw mog obejmowa nastpujce obszary:
t
Czas powicony na szkolenie przez uczestnikw;
t
Podr i zakwaterowanie;
t
Materiay szkoleniowe;
t
Ocena szkolenia;
t
Przygotowanie materiaw po szkoleniu.
:
o
Wygoda
Webinary to oszczdno czasu. Uczestnicy mog wybra najdogodniejszy dla
siebie czas szkolenia, w ktrym mog uczestniczy take te osoby, ktre nie mia-
yby moliwoci wzi udziau w tradycyjnym szkoleniu. Webinary s dostpne
z dowolnego miejsca jedynym warunkiem jest dostp do komputera i Internetu.
Zwiksza to dostpno uczestnikw.
o
Dostpno materiaw po zakoczeniu szkolenia
Webinary daj trenerowi moliwo zarejestrowania sesji na potrzeby innych
uczestnikw (oraz ich udostpnienia na yczenie).
o
Funkcja orientacji
Webinary umoliwiaj osobom, ktre chc podnie swoje kwalifikacje lub udo-
skonali umiejtnoci w okrelonym obszarze, zapozna si wstpne z rnymi
tematami, jeli osoby te nie s pewne, jaki obszar wiedzy chciayby zgbi do-
kadniej. Dziki webinarom, trenerzy mog uczestniczy w rnych szkoleniach,
zapoznajc si z ich tematami, by ostatecznie dokona waciwego wyboru, za-
nim podejm decyzj co do udziau w niejednokrotnie kosztownych szkoleniach
tradycyjnych czy w okrelonej formie ksztacenia podyplomowego.
o
Wiksza otwarto i zniesienie barier komunikacyjnych
Osoby, ktre obawiaj si krytyki czy te negatywnej oceny, maj mniejsze opo-
ry w uczestnictwie czy zadawaniu pyta podczas webinarw, gdzie kluczowym
elementem jest czciowa anonimowo, a komunikacja nie ma charakteru ca-
kowicie bezporedniego.
1.5.2 Wyzwania
o
Skupienie uwagi
Ten styl nauczania wie si rwnie z okrelonymi wyzwaniami. Uczestnicy trady-
cyjnego szkolenia s na og bardziej skupieni na nauce ni ci, ktrzy uczestnicz
w webinarze. Podczas webinaru, uczestnicy mog w tym samym czasie surfowa
po Internecie, czyta, pracowa i wykonywa wiele innych czynnoci, ktre mog
:6
rozprasza ich uwag, odrywajc ich od szkolenia. Zlecanie im okrelonych zada
przez prowadzcego moe pozwoli wyeliminowa ten problem.
o
Kwestie techniczne
Aby przeprowadzi webinar, trener musi mie dostp do odpowiedniego opro-
gramowania. Musi take zapozna si z jego funkcjami, aby zapewni techniczn
sprawno organizacji. Wymaga to okrelonych nakadw czasowych, by zapew-
ni odpowiednie przygotowanie techniczne.
Wysiek ze strony uczestnikw jest natomiast zminimalizowany. Plusem jest fakt,
e najnowoczeniejsze komputery maj zainstalowane niezbdne oprogramowa-
nie, z wyjtkiem oferowanego przez serwisy oprogramowania specjalistycznego.
Wikszo programw automatycznie instruuje uytkownika o koniecznoci
uruchomienia niezbdnych aplikacji. W chwili otwarcia strony logowania w wy-
szukiwarce dochodzi do automatycznego uruchomienia apletu Java lub Flash.
W trakcie adowania webinaru, niezbdne programy instaluj si w tle.
o
Ograniczenia komunikacji niewerbalnej
Tradycyjne spotkania zapewniaj uczestnikom wiksz elastyczno i wiksze
moliwoci interakcji w porwnaniu z sesjami webinarw. Podczas webinarw,
dialog jest w wikszym lub mniejszym stopniu ograniczony, a interaktywno
staje si wyzwaniem. Dobry trener jest jednak w stanie opracowa odpowiednie
rozwizania, by zminimalizowa ten efekt.
o
Ograniczony czas
Webinar moe trwa maksymalnie do . godzin, co sprawia, e jego tre naley
bardzo starannie zaplanowa i przygotowa.
Jak wida z powyszego opisu, webinary maj wiele zalet ten format szkolenia
staje si wic obiecujc alternatywn dla tradycyjnych szkole, co jednoczenie
uzasadnia jego rosnc popularno.
Trener moe wykorzystywa rnorodne mechanizmy pokonywania barier, zwi-
zanych z formatem webinaru, aby zapewni maksymaln efektywno szkolenia.
W ramach stosowanej metodyki, staramy si proponowa metody i wskazwki
w oparciu o dotychczasow praktyk, ktre przyczyni si do skutecznego prze-
kazania treci szkole, zapewniajc wysoki stopie zadowolenia klientw.
:/
z. Technologia
2. Technologia
2.1 Oprogramowanie do webinarw
Wiele elementw oprogramowania do webinarw bazuje na aplikacjach inter-
netowych, ktre nie wymagaj instalacji. Wiele z nich dziaa na bazie platformy
Adobe Flash, ktra jest darmowa i funkcjonuje na % komputerw. Kolejn
korzyci, poza brakiem koniecznoci instalacji, jest fakt, e oprogramowanie to
wsppracuje z rnymi platformami i systemami operacyjnymi. Niektre pro-
gramy dysponuj take mobilnymi wersjami aplikacji.
2.1.1 Funkcjonalnoci
W ramach niniejszego opracowania wyodrbnilimy szereg funkcjonalnoci
oprogramowania do webinarw. Niektre z nich maj kluczowe znaczenie dla
realizacji webinarw, inne natomiast przyczyniaj si jedynie do poprawy jakoci
samego szkolenia. Tak, jak w przypadku kadego innego rodzaju oprogramowa-
nia, liczba dostpnych funkcjonalnoci jest uzaleniona od stopnia rozwoju opro-
gramowania, co ma rwnie odzwierciedlenie w jego cenie. Ocenilimy szereg
komponentw takiego oprogramowania, poczwszy od aplikacji typu freeware/
shareware, a po opcje patne.
W wikszoci jeli nie we wszystkich programach do przeprowadzania webi-
narw wystpuj nastpujce funkcjonalnoci:
o
Transmisja wideo (dziki czemu trener i uczestnicy widz si nawzajem);
o
Czat (umoliwia komunikacj pomidzy uczestnikami w formie tekstowej.
Nie przeszkadza wic osobie, ktra mwi przez mikrofon);
o
Biaa tablica (moliwo pisania/rysowania na wspdzielonej tablicy);
o
Wspdzielenie plikw;
o
Wspdzielenie notatek;
o
Wspdzielenie ekranu (moliwo podgldu ekranu monitora pre-
:8 :8
zentujcego/trener);
o
Moliwo przeprowadzania ankiet/quizw (kwestionariusze online).
Inne opcje, ktre mog okaza si przydatne, a s udostpnione w bardziej za-
awansowanych aplikacjach oprogramowania, to:
o
Moliwo zmiany moderatora/ trenera w trakcie szkolenia co moe
okaza si przydatne w przypadku webinarw z udziaem mniejszych grup,
poniewa umoliwia uczestnikom i trenerom wspprac oraz przydziela-
nie uprawnie do podgldu ekranu itd.;
o
Moliwo podgldu pobranego pliku przy pomocy oprogramowania
co przydaje si podczas dyskusji;
o
Moliwo nagrania webinaru przy pomocy oprogramowania co
moe by bardzo przydatne, jako, e pozwala uczestnikom, ktrzy nie
mogli wzi udziau w webinarze, zapoznanie si z jego treci, a take
peni rol cyfrowego notatnika dziki temu uczestnicy mog powici
si w caoci ledzeniu treci webinaru podczas transmisji na ywo. Tre
nagrania publikuje trener;
o
Moliwo tworzenia kwestionariuszy znakomita metoda przepro-
wadzania ocen;
o
Moliwo publikacji kwestionariuszy znakomita metoda dostarczania
informacji zwrotnych uczestnikom w sposb atwy i szybki.
Aby okreli skuteczno oprogramowania do webinarw, moemy zadawa
nastpujce pytania:
o
Czy bazuje ono na narzdziach internetowych, czy te wymaga instalacji
oprogramowania?
o
Jaka jest maksymalna liczba uytkownikw, uczestniczcych jednoczenie
w webinarze?
o
Stosunek funkcjonalnoci do ceny oprogramowania?
2.1.2 Zasoby
Istnieje szereg pakietw oprogramowania, zarwno bezpatnych, jak i komercyj-
nych, ktre mona wykorzystywa w celach edukacyjnych.
Przykady programw do webinarw:
:
z. Technologia
o
Adobe Connect 8,
o
ClickWebinar,
o
FastViewer confered,
o
Mikogo,
o
TeamViewer /,
o
Saba Webinar,
o
RHUB GoMeetNow .{.
2.2 Wymogi sprztowe
Podobnie, jak tradycyjne narzdzia edukacyjne, webinary powinny by dostpne
dla wszystkich, a co za tym idzie, oprogramowanie powinno by kompatybilne
take z komputerami o stosunkowo sabej specyfikacji. Wymagania sprztowe
uzalenione s od poziomu zaangaowania ze strony uczestnikw, jakie chce
osign trener. Aby obejrze webinar, wystarczy komputer typu PC z szeroko-
pasmowym czem internetowym. Umoliwia ono minimalny poziom interakcji.
W przypadku jednak, gdy poziom ten wzrasta, uczestnik bardziej angauje si
w webinar. Na przykad, dodanie gonikw komputerowych sprawia, e uyt-
kownik jest w stanie uczestniczy w webinarze w sposb bardziej peny. Sprzt
zapewnia uytkownikowi moliwo interakcji z webinarem na poziomie pod-
stawowym, oglda i sucha transmitowanych treci, wpisywa notatki, a take
niekiedy umieszcza na forach lub czatach wasne komentarze na ich temat.
Dodanie mikrofonu i/lub kamery internetowej zwiksza interaktywno, umoli-
wiajc ogldajcemu aktywny udzia w webinarze. Dodanie narzdzi audio/wideo
sprawia rwnie, e interakcja z webinarem staje si bardziej pynna, a uytkownik
moe bardziej wyranie zaznaczy swoj obecno podczas sesji.
zo
Trener/ Moderator Uczestnik
Komputer Komputer redniej klasy Dowolny komputer do uytku
domowego/ biurowego (niskiej
klasy)
cze internetowe Stabilne cze internetowe:
oz/zkb/s
Stabilne cze internetowe:
z/z6kb/s
Narzdzia dodatkowe Kamera internetowa lub inna
kamera, suchawki i mikrofon (za-
lecany zestaw suchawkowy)
Co najmniej suchawki lub goni-
ki i mikrofon. Zaleca si zainsta-
lowanie kamery internetowej
dowolnego typu
Otoczenie Ciche otoczenie, dobra akustyka.
Jasne owietlenie, moliwo sko-
rzystania z dodatkowych rde
owietlenia
Dowolna lokalizacja. Oczywicie,
zaleca si korzystanie z cichego
pomieszczenia
(prdko pobierania/adowania danych)
Tabela . Wymogi technologii webcast
Niniejsza tabela przedstawia jedynie wzr faktyczne wymagania naley uza-
leni od narzdzi, wykorzystywanych w ramach webinaru. Wymagania takie
zmieniaj si wraz ze wzrostem przepustowoci sieci i stopnia zaawansowania
technologicznego komputerw. Mona jednake wyrni tu dwie tendencje:
Po pierwsze, trener powinien dysponowa dobrym komputerem, dostosowanym
do wymaganej specyfikacji oprogramowania do webinarw. Niezbdny jest take
duy monitor lub jeli to moliwe dwa monitory, w obszarze prezentacji i w
obszarze przygotowa, poza zasigiem wzroku uczestnikw szkolenia.
Po drugie, uczestnik nie musi dysponowa komputerem tak dobrym, jak trener,
ani te tak szybkim czem internetowym. Konieczne jest natomiast zainstalo-
wanie najnowszej wersji oprogramowania Flash i JavaTM, ktre musi dziaa bez
zakce na komputerze uczestnika.
Istnieje szereg mitw technologicznych, dotyczcych uczestnictwa w webinarach
na przykad zaoenie, e aby wzi udzia w webinarze, uczestnik musi mie
dostp do bardzo dobrego komputera. Z zaoenia, redniej klasy komputer
do uytku biurowego lub domowego jest w stanie bezproblemowo obsugiwa
oprogramowanie do webinarw pod warunkiem, e zainstalowana wersja opro-
gramowania jest aktualna i kompletna. Dlatego te odsetek osb, ktre nie s
w stanie uczestniczy w webinarze ze wzgldw technicznych jest bardzo niski.
z:
z. Technologia
2.3 Wymogi w zakresie przepustowoci cza inter-
netowego/sieci
Czynniki, ktre maj wpyw na przepustowo, to []:
Os.|en| |o| r.esyn| |||. .|Jeo | audio;
|.| J.esn||. ses| .e||nrJ
Wielu uytkownikw Internetu czy si z sieci przy pomocy alternatywnych
szybkich czy w rodzaju modemw ISDN, DSL, czy dedykowanych T- i mode-
mw kablowych. Ci, ktrzy maj dostp do szybszych (.kbs/.6 +) i bardziej
stabilnych czy mog liczy na lepsz jako transmisji.
2.4 Zagadnienia techniczne zwizane z webinarami
Solidny plan zaj, dobry trener i zmotywowana grupa uczestnikw to bez wt-
pienia podstawowe warunki przeprowadzenia dobrego kursu szkoleniowego.
Tym niemniej, nawet, jeli wymogi te zostan spenione, przebieg webinaru moe
zosta zakcony przez szereg czynnikw, zwizanych z przekazywaniem treci.
Oto podstawowe wskazwki dla kadego, kto chce zorganizowa dobry webinar.
2.4.1 Miejsce
Jakkolwiek webinary mog by prowadzone z dowolnego miejsca z dostpem
do sieci, warto powici nieco czasu na wybr stosownej lokalizacji. Naley
uwzgldni przy tym szereg czynnikw.
Przede wszystkim naley pamita, e jako webinaru jest w duej mierze uza-
leniona od jakoci przekazu audio. Nawet, jeli dysponujemy doskonaym sprz-
tem, dwiki dochodzce z otoczenia mog zakci przebieg webinaru. Ruch
samochodowy na zewntrz, rozmowy, szumice lampy i klimatyzatory mog mie
wpyw na jako dwiku transmitowanego przez mikrofony i zakci odbir
przekazywanych treci przez uytkownikw.
Poziom tych zakce mona oceni na ucho, nie korzystajc ze specjalnego
sprztu, poprzez ocen potencjalnych rde dwiku. Naley jednoczenie pa-
mita, e w pustym pomieszczeniu, ktre nie jest wyposaone w meble, dwik
zz
moe odbija si od cian, tworzc nieprzyjemne echo. W wikszoci przypadkw,
aby wyeliminowa ten efekt, wystarczy wytumi pomieszczenie np. przy pomocy
mat akustycznych. W przypadku, gdy planujemy transmisj obrazu przy pomo-
cy kamery internetowej, kluczow rol odgrywa odpowiednie to. Moe to by
jednolita powierzchnia ciana lub prosty plakat. Naley przy tym pamita, e
podczas webinaru najwaniejszy jest trener, a to, co znajduje si za jego plecami,
nie powinno rozprasza uwagi uczestnikw. Dlatego umieszczanie w tle takich
elementw, jak bannery reklamowe, cho kuszce, nie jest zalecane w przypadku
szkole tego rodzaju.
Uczestnicy Przestrze robocza
trener laptop
moderator biurko dokumenty
drugi
prowadzcy
ciche otoczenie
pomocnik
trenera
dobre owietlenie dobra akustyka
Tabela z. rodowisko pracy
Przestrze robocza, ktr dysponuje trener, powinna by dostosowana do jego
potrzeb naley zapewni mu wystarczajc ilo miejsca na dokumenty czy
laptopa osobistego. Trzeba rwnie wzi pod uwag fakt, e oprcz trenera i mo-
deratora, w webinarium mog bra udzia dodatkowe osoby, takie, jak pomocnik
trenera czy drugi prowadzcy. Kada z tych osb musi dysponowa wasn stacj
robocz, jakkolwiek trener i moderator powinni siedzie blisko siebie, tak, aby
mogli komunikowa si ze sob take poza webinarium.
2.4.2 Kt ustawienia kamery
Aby osign najlepszy efekt, kamera powinna by ustawiona na wysokoci
wzroku trenera, jak w telewizyjnym serwisie informacyjnym. W przypadku wielu
modeli kamer, szczeglnie wbudowanych w komputery typu notebook, moe
si to jednak okaza trudne. Z zasady jednak, im wyej, tym lepiej (jednak nie
nad gow trenera).
Bardzo dobr praktyk jest przesunicie kamery o kilka stopni na lewo lub na
prawo w stosunku do mwcy, tak, aby trener nie znajdowa si w rodku kadru.
z{
z. Technologia
Jeeli trener gestykuluje, kamer naley ustawi w taki sposb, aby jego ge-
sty byy widoczne dla uczestnikw. Przed rozpoczciem transmisji, trener musi
upewni si, e kamera zostaa podczona do komputera i dziaa prawidowo.
Cho webinar ma niewiele wsplnego z hollywoodzk produkcj filmow, za-
stosowanie maj tu te same zasady kompozycji wizualnej, co w przypadku
filmw. Jakkolwiek strumie kamery wideo nie jest elementem kluczowym
wikszoci kursw szkoleniowych, odgrywa wan rol pomocnicz w prze-
kazywaniu wiedzy.
2.4.3 Owietlenie
Kolejnym kluczowym elementem jest owietlenie. Mwi si, e fotografia to sztu-
ka malowania wiatem; to samo ma zastosowanie do filmw, w tym rwnie we-
binarw. Owietlenie filmowanej osoby to niezwykle szeroki temat tu zostanie
omwiony jedynie w duym uproszczeniu.
o
Twarz trenera powinna by owietlona lamp (lub lampami) lub te wia-
tem sonecznym, padajcym przez okno.
o
Twarz powinna by najlepiej owietlonym elementem kadru, co oznacza, e
okna ani lampy nie powinny znajdowa si na wprost kamery (za trenerem).
o
Najlepiej byoby, gdyby trener by rwnomiernie owietlony, rysy twarzy
powinny jednak rzuca cie, ktry sprawi, e twarz bdzie lepiej widoczna
na ekranie komputera.
o
Nie naley umieszcza silnego rda wiata za filmowanym obiektem
powoduje to zalanie kamery wiatem, przez co obiekt znajdzie si
w cieniu.
2.4.4 Audio
Transmisja dwikowa jest chyba najistotniejszym elementem webinaru, po-
niewa wikszo informacji przekazuje si poprzez wypowied. Z tego powodu
naley wic upewni si, e jako transmisji jest dobra (patrz lista kontrolna
poniej). Jeli uczestnicy s zmuszeni sucha transmisji przerywanej trzaskami
i szumami, szybko zmcz si i strac zainteresowanie treci przekazu.
Przed rozpoczciem webinaru, trener musi odpowiednio skonfigurowa mikro-
fon. Najlepszym rozwizaniem jest bezprzewodowy mikrofon i zestaw suchaw-
kowy, dziki czemu mona swobodnie operowa rkami. Zestawy suchawkowe
z
USB nie wymagaj instalacji, a obejcie karty dwikowej pozwala unikn czsto
wystpujcych problemw ze sterownikami. Jakkolwiek wikszo laptopw
posiada wbudowane mikrofony, najlepiej uywa zestawu suchawkowego, ktry
zapewni lepsz jako dwiku. Naley pamita, e jeeli wczone s goniki,
mikrofon wyapuje dwiki rozlegajce si w gonikach, co spowoduje wyst-
pienie echa lub znieksztace gosu.
Przed rozpoczciem webinaru, trener powinien sprawdzi nastpujce
ustawienia sprztu i oprogramowania:
Upewni si, e sprzt audio/wideo jest wczony;

Upewni si, e sprzt audio nie zosta wyczony/wyciszony;
Sprawdzi, czy suchawki/mikrofon s prawidowo podczone, a regulator gonoci nie
zosta wyczony;
Upewni si, e korzystamy z odpowiedniego urzdzenia wejciowego komputer moe
by wyposaony w wicej ni jedno takie urzdzenie np. mikrofon od kamery, zwyky mi-
krofon i mikrofon line-in;
Upewni si, e oprogramowanie audio jest odpowiednio skonfigurowane do potrzeb
oprogramowania do webinarw wikszo programw posiada wbudowany kreator,
umoliwiajcy konfiguracj urzdze audio/wideo
Sprawdzi regulacj gonoci i odpowiednio j ustawi we wszystkich narzdziach (opro-
gramowanie, karta dwikowa, suchawki)
Upewni si, e nie ma echa. Moe sie to zdarzy, jeli nie korzystamy z zestawu suchaw-
kowego i dwik z gonikw dobiega do mikrofonu
Wszyscy powinni mie zestawy suchawkowe
Rys. . Ustawienia oprogramowania webinarium
z
{. Organizacja webinaru
3. Organizacja webinaru
Jak ju wspomniano na wstpie, webinary mog mie zastosowanie w rozryw-
ce, biznesie, jak i w edukacji. Tym niemniej, punktem centralnym niniejszego
opracowania jest transmisja na ywo dla celw edukacyjnych. Wiele aspektw
webinarw takich, jak zastosowana technologia czy motywacja uczestnikw
moe mie wpyw na efektywno szkolenia. Instytucja, ktra organizuje webinar
odgrywa najwaniejsz rol ponosi odpowiedzialno za zorganizowanie sesji,
ktra bdzie interesujca, odpowiednio zaplanowana i przeprowadzona.
W tym rozdziale opiszemy role i obowizki kluczowych osb, odpowiedzialnych
za przebieg webinaru. Naley pamita, e niektre z tych rl mog by penio-
ne przez te same osoby (np. dowiadczony trener jest w stanie zarazem peni
funkcj moderatora i pomocy technicznej). Zidentyfikowalimy nastpujce role:
Rola Zadania Uwagi
Moderator
Odpowiedzialno za wprowadzenie
i zakoczenie webinaru, zintegrowa-
nie trenerw i ekspertw; Podsu-
mowuje webinar po rundzie pyta
i odpowiedzi
Trener
Przygotowanie i zaprezentowanie
treci, zastosowanie narzdzi szko-
leniowych
Moe by zarazem moderatorem
Ekspert Dostarczenie okrelonej wiedzy
Wsparcie techniczne
Dbao o prawidowe funkcjonowa-
nie oprogramowania do webinarw,
sprawy sprztu/oprogramowania
uczestnikw
Koncentracja na rozwizywaniu
problemw (take ich obchodze-
nie)
Uczestnik Uczenie si Za ewentualn opat
Tabela . Role i zadania zespou realizujcego webinar
z6
3.1 Cel webinaru
Instytucja, ktra chce zorganizowa szkolenie w formie webinaru, musi odpo-
wiedzie na kluczowe pytanie. Co chcemy osign poprzez webinar? Oto
lista moliwych odpowiedzi:
o
Zainteresowa nowych klientw naszymi produktami lub usugami;
o
Wygenerowa dochody z nowej funkcji lub usugi;
o
Zaprezentowa klientom now funkcjonalno;
o
Przedstawi sposb rozwizywania czsto wystpujcych problemw,
zwizanych z produktami lub usugami firmy;
o
Realizacja (bez)patnego moduu szkoleniowego;
o
Realizacja (bez)patnego moduu szkoleniowego w ramach programu szkole;
o
Zapewnienie cigoci certyfikacji danego produktu lub usugi.
Webinar moe by najlepszym wyborem z nastpujcych przyczyn:
o
Z powodu geograficznego rozproszenia uczestnikw i trenerw. Techno-
logia webinaru umoliwia wyeliminowanie podry, a co za tym idzie
zredukowanie kosztw i oszczdno czasu;
o
Wzbogacenie kursu poprzez zaproszenie wykadowcw w trybie zdalnej
prezentacji;
o
Alternatywa dla uczestnikw, ktrzy nie mog wzi udziau w szkoleniu
osobicie z powodu niemonoci podrowania lub choroby;
o
Zwikszenie dostpnoci edukacji;
o
Zaoferowanie darmowego teasera;
o
Wygenerowanie dochodw z produktw objtych licencj.
Organizacja webinaru to dobre rozwizanie, gdy chcemy osign jeden
z nastpujcych celw (biznesowych) (naley zawsze pamita, e rozwizanie
to eliminuje konieczno odbywania podry uczestnicy mog znajdowa si
w dowolnym miejscu pod warunkiem, e maj dostp do Internetu):
o
Uzyskanie informacji o nowej procedurze lub wersji oprogramowania
z moliwoci natychmiastowego wyjanienia wtpliwoci;
o
Zaprezentowanie nowej koncepcji/metody i uzyskanie informacji zwrot-
nych (szkolenie marketingowe);
o
Dopasowanie do siebie metodyk szkoleniowych rnych ekspertw w r-
nych lokalizacjach;
z/
o
Pozyskanie aktualnych informacji o zmianach prawnych z moliwoci
zadawania pyta na bieco;
o
Uzyskanie wyjanie ze strony eksperta w zwizku z konkretn sytuacj
oraz moliwo ponownego przeanalizowania nagranej sesji z udziaem
innych uczestnikw;
o
Nauka w podziale na atwo przyswajalne etapy (np. godzina tygodniowo)
w odniesieniu do rnych aspektw danego zagadnienia moliwo
wykorzystania ankiet i/lub kwestionariuszy. Aktywne uczestnictwo moe
by nagradzane zawiadczeniem ukoczenia kursu.
Jakkolwiek oprogramowanie do webinarw moe mie zastosowanie jako plat-
forma dla potrzeb organizacji midzynarodowych zebra biznesowych oraz dys-
kusji na temat wynikw czy stanu realizacji projektu, moliwoci te nie zostan
szerzej omwione w ramach analizowanej tu metodyki.
3.2 Informacja o webinarze i rejestracja uczestnikw
Kluczowym zadaniem dla organizatorw webinaru jest w pierwszej kolejnoci
ogoszenie zamiaru jego zorganizowania i rejestracja uczestnikw na dugo przed
jego rozpoczciem.
Informacja o webinarze powinna obejmowa nastpujce kluczowe in-
formacje:
o
Temat;
o
Data i czas trwania (z reguy nie duszy ni minut);
o
Maksymalna liczba uczestnikw;
o
Wymogi stawiane uczestnikom;
o
Link do strony rejestracyjnej (lub przynajmniej inne informacje dotyczce
rejestracji);
o
Korzyci pynce z uczestnictwa;
o
Opaty (nawet jeli webinar jest bezpatny, naley zaznaczy ten fakt);
o
Powizany z tematem rysunek/obraz/zdjcie.
Oczywicie, musimy take wiedzie, jaka jest nasza grupa docelowa do kogo
ma trafi ogoszenie!
z8
Proces rejestracji obejmuje nastpujce kluczowe etapy:
Cel webinaru
Uczestnik
O r g a n i z a c j a w e b i n a r u
Zgoszenie
Potwierdzenie rejestracji
wybranych uczestnikw
Przypomnienie na okoo
dwch godzin przed webinarem
Ocena
zgoszenia
Lista
wybranych
uczestnikw
Lista
niewybranych
uczestnikw
E-mail z potwierdzeniem
PcLwlerdzenle re|esLrac|l
LlsLa maLerlaw dc zapczna-
nia si przed webinarem
PcLwlerdzenle lcgcwanla
ucdaLkcwe llnkl
uane LreneramcderaLcra
Bardzle| szczegcwy prcgram
Dane uczestnika:
Imi i nazwisko
7awd
Adres emall
humer pcrzqdkcwy
1yLu weblnaru
uaLa weblnaru
uane adrescwe
(wymagane w celu
wystawienia ra-
chunku)
Ewentualnie:
hazwa flrmy Lrenera
Kwallflkac|e Lrenera
HcLywac|a
Uslqgnlcla akade-
mickie
List potwierdzajcy
Llnk do webinaru
Czas rczpcczcla
Czas Lrwanla
Przekazanie wniosku rejestracyjnego
Rys. . Proces rejestracji podczas organizacji webinaru
7rdc zesp prc|ekLu weblnar Learn
Jak wida, wymienione wyej dziaania generuj wiele danych, z drugiej strony
za wymagaj pewnego przygotowania. Oczywicie, w przypadku uzyskania od
jednego z wybranych uczestnikw powiadomienia o rezygnacji ze szkolenia,
mona zarejestrowa na jego miejsce osob z listy uczestnikw odrzuconych.
z
3.3 Role
3.3.1 Rola trenera w webinarze
Trener zaznajomiony z technologi webinaru bdzie w stanie poprowadzi sa-
modzielnie szkolenie dla niewielkiej grupy (do 6 osb). W przypadku webina-
rw dla ponad .0 osb, pomoc ze strony moderatora i ewentualnie pracownika
technicznego nabiera wikszego znaczenia. Jednake, bez wzgldu na wielko
grupy, trener odpowiada za liczne zadania w ramach warsztatu/szkolenia.
Przede wszystkim, trener musi przygotowa temat i struktur webinaru, jak rw-
nie zwizane z nim materiay, w tym prezentacje multimedialne. Trener powinien
wic zna rodowisko webinaru, dysponowa dowiadczeniem, ktre pozwoli
mu oceni moliwoci oprogramowania, wybra odpowiednie narzdzia i tre.
W przypadku szkole i warsztatw w formie webinaru, podczas ktrych uczestnicy
nie widz trenera, naley skupi si przede wszystkim na prezentacji. Musi ona
by przygotowana w sposb estetyczny, a zarazem funkcjonalny i efektywny.
Dobra znajomo wykorzystywanego w tym celu pakietu oprogramowania jest
niewtpliwie pomocna.
Biorc pod uwag fakt, e materiay wykorzystywane w webinarachh pochodz
z reguy z rnych rde i s dostpne w rnych formatach, trener musi mie
przynajmniej podstawow wiedz na temat rnych technologii, programw
i ewentualnie sprztu (np. Intel a MAC).
Poniej przedstawiamy wykres, ilustrujcy istotno umiejtnoci trenerw
w przypadku szkole prowadzonych przez wirtualnego instruktora (virtual in-
structor led training VILT). Badania wskazuj, e najistotniejsze cechy trenera
webinarw to:
o
Umiejtno klarownego formuowania myli, w sposb przystpny dla
uczestnikw;
o
Umiejtno prezentowania tematu, korzystania z technologii webinarw,
wiedza i atwo korzystania z technologii w ogle, jak rwnie umiejt-
no prowadzenia warsztatw online (szkolenie z zakresu VILT). Jakkolwiek
umiejtnoci te s niezwykle istotne dla efektywnej realizacji szkolenia, nie
stanowi jego kluczowego elementu. W przypadku szkole tego formatu,
najistotniejsza jest zawsze przekazywana tre.
{o
Oprcz umiejtnoci wymienionych powyej, istotne s take kompetencje zwi-
zane z samym procesem szkolenia:
o
zrozumienie potrzeb uczestnikw;
o
umiejtno zarzdzania grup;
o
umiejtno przygotowywania materiaw szkoleniowych;
o
umiejtno planowania szkole;
o
umiejtno oceny VILT.
Waga umiejtnoci Instruktora VILT:
Moderacja
Znajomo tematu
atwo korzystania z technologii
Oglne przygotowanie z zakresu kom-
petencji VILT
Zrozumienie potrzeb odbiorcw
Umiejtno zarzdzania prac grupy
Umiejtno opracowywania materia-
w szkoleniowych
Umiejtno planowania szkole
Umiejtno oceny ROI dla VILT
Umiejtnoci tech-
nologiczne ogl-
ne, jak i charakte-
rystyczne dla VILT
s rwnie istotne
kluczowe wane
0% .0% 0% 60% 80% 00%
6:% {%
{8% o%
z{% z%
::% {z%
% {{%
6% {:%
z% {%
{z% {%
% {%
Rys uellverlng vlrLual lnsLrucLcrLed 1ralnlng vlL1 Ceneral Phlslcs CcrpcraLlcn CP and
1ralnlng lndusLry lhC
Organizator webinaru powinien dostarczy trenerowi informacje o uczestnikach
i oczekiwanych wynikach sesji szkoleniowej z duym wyprzedzeniem. Organizator
musi by w stanie odpowiedzie na nastpujce pytania:
o
Jaki jest cel tego webinaru?
o
Jakie umiejtnoci ma naby uczestnik?
o
Jak wiedz ma naby uczestnik?
{: {:
o
Jakie osoby bd uczestniczy w webinarze?
o
Czy webinar jest przeznaczony dla grupy zamknitej, czy otwartej?
o
Jaka jest liczba uczestnikw?
o
Czy uczestnicy czsto korzystaj z tego rodzaju oprogramowania?
o
Czy planowana jest jedna sesja, czy kilka kolejnych? Jeli kilka kolejnych
czy wezm w nich udzia te same osoby?
o
Jakie s warunki sprztowe podczas szkolenia?
o
Czy kady siedzi przed wasnym komputerem?
o
Czy webinar jest przygotowywany dla jednej, czy dla kilku grup?
o
Czy uczestnicy i trener mog liczy na wsparcie techniczne?
Zadaniem trenera jest dobranie odpowiednich metod, by zrealizowa cel szko-
lenia. Organizator musi jednak dostarczy trenerowi wytyczne w zakresie tech-
nologii i zastosowania webinaru w ramach szkolenia. Jeli trener jest dobrze
przeszkolony i poinformowany, powinien by w stanie przygotowa na tej pod-
stawie odpowiedni plan zaj.
Kompetencje trenera szkole online
synchronicznych i asynchronicznych
Synchroniczne: Webinary i spotkania online z komunikacj pozwalajc
na pynn interakcj midzy trenerem i uczestnikami.
Asynchroniczne: Webcasty, e-maile, instrukcje i komentarze na forach,
blogach, wiki gdzie uczestnicy mog otrzyma informacje zwrotne od tre-
nera ale nie mog si z nim komunikowa w tym samym czasie.
Jakie kompetencje powinien mie trener prowadzcy webinary? Lista po-
niej opracowana zostaa na podstawie dowiadcze z wasnej praktyki
trenerskiej autorki oraz materiaw z rynku niemieckiego (wczajc w to
ksik Tele-Tutoren autorstwa Christina Rautenstrauch, Wydawnictwo
Bertelsmann, .00).
:. Wiedza na temat nauki za pomoc e-learningu
o
Znajomo teorii nauczania zw. z e-learningiem;
o
Znajomo zagadnie zwizanych z samodzielnym uczeniem si i mo-
tywacj uczestnikw w sytuacji samodzielnej nauki;
o
Znajomo rnych metod i strategii uczenia si poprzez e-learning
{z
i doboru narzdzi, ktre pozwalaj wykorzysta takie metody;
o
Doradzanie uczestnikom w zakresie wyboru odpowiedniej metody sa-
modzielnego uczenia si. Diagnozowanie silnych stron i problemw.
z. Wiedza nt. procesu uczenia si osb dorosych
o
Znajomo rnych teorii uczenia si;
o
Wiedza i praktyka w zakresie przygotowania materiaw dydaktycz-
nych;
o
Wiedza i praktyka w zakresie tworzenia rodowiska / platform wspie-
rajcych proces nauki;
o
Znajomo technik zarzdzania czasem i radzenia sobie ze stresem.
{. Kompetencje komunikacyjne
o
Dobra dykcja i emisja gosu;
o
Umiejtno prowadzenia i podtrzymania konwersacji;
o
Znajomo technik zadawania pyta;
o
Znajomo netykiety i umiejtno tworzenia regu netykiety dosto-
sowanej do potrzeb grup;
o
Znajomo sownictwa zwizanego z komputerami oraz e-learnin-
giem. Umiejtno tumaczenia tych poj osobom bez wiedzy tech-
nicznej;
o
Wiedza na temat ogranicze komunikacji synchronicznej i asynchro-
nicznej;
o
Umiejtno doboru odpowiedniego narzdzia komunikacyjnego.
4. Kompetencje w zakresie moderacji
o
Znajomo procesw grupowych, szczeglnie zachodzcych w gru-
pach pracujcych online;
o
Umiejtno dostarczania wiedzy i wspierania wymiany informacji;
o
Praktyczna umiejtno moderowania dyskusji na czacie, forum,
w wirtualnym pokoju, na Skypie, itp.;
o
Posiadanie wiedzy nt. dydaktyki tworzenia i zlecania zada / prac dla
grup pracujcych online;
o
Umiejtno dawania informacji zwrotnej w sposb dostosowany
do rodowiska online;
o
Znajomo metod i narzdzi do pracy grupowej (synchronicznej
{{
i asynchronicznej).
. Znajomo obsugi komputera, oprogramowania, internetu
o
Sprawne posugiwanie si komputerem - znajomo podstawowych
skadowych komputera (np. co to jest pami operacyjna i jak pa-
mi operacyjn mam na swoim komputerze) i obsugi systemu ope-
racyjnego;
o
Umiejtno obsugi rnych programw, zarwno typowych (np. MS
Oice) jak niestandardowych (np. mindmeister). Szybkie uczenie si
obsugi nowych programw;
o
Wiedza na temat zasad dziaania platform do szkole online (syn-
chronicznych i asynchronicznych). Umiejtno porwnania funkcji
platform;
o
Umiejtno sprawdzenia jakoci cza internetowego i dobr cza
do potrzeb kursu;
o
Umiejtno budowania bazy wiedzy dostpnej online i doboru na-
rzdzi;
o
Praca z komputerem, oprogramowaniem i internetem to przyjemno.
Posiadanie 00 rnych kont w rnych serwisach, nie mczy Ci;
o
Umiejtno radzenia sobie z problemami technicznymi.
rdo: Marta Eichstaedt, Blog o Webinariach, http://www.webcomm.eu/kompetencje-trenera-
szkolen-online-synchronicznych-i-asynchronicznych/, o.zoz
Jakie oprogramowanie bdzie wykorzystywane podczas sesji i jakie s pozostae
warunki techniczne? Czy moliwe jest wykorzystanie tych materiaw w sposb
interaktywny (np. przy pomocy tablicy)? Jeeli korzystamy z mediw wyma-
gajcych dostpnoci cza szerokopasmowego (np. HD, wideo) czy jestemy
w stanie zidentyfikowa wskie garda poczenia (czy wszyscy uczestnicy dys-
ponuj dostpem do dobrych czy)?
Trener i Moderator
Jakkolwiek trener moe liczy na wsparcie ze strony moderatora, w oczach
uczestnikw to on jest osob prowadzc webinar. To, czy odniesie sukces, za-
ley od przygotowanego scenariusza, materiaw szkoleniowych, jak rwnie
od jego dowiadczenia. Trenerzy, ktrzy zakadaj, e znaj temat dobrze i s
dobrymi mwcami, z reguy dowiadczaj pewnych trudnoci, stykajc si po
{
raz pierwszy z webinarem. Brak przygotowania, odpowiedniego dopasowania
istotnych kompetencji do formatu webinaru, staj si widoczne od razu, i wpy-
waj na obnienie efektywnoci sesji.
Wnioski dotyczce pierwszego webinaru prowadzonego przez trenera:
o
Przeprowad webinar na temat, ktry znasz bardzo dobrze;
o
Przeprowad co najmniej jedn sesj szkoleniow z udziaem osoby
uczestniczcej w webinarze zdalnie, ktra nastpnie przekae Ci infor-
macje zwrotne;
o
Przygotuj szczegowy harmonogram (nie musisz cile si go trzyma);
o
Przygotuj wszystkie materiay przed rozpoczciem sesji nie zostawiaj
niczego improwizacji;
o
Przygotuj sobie pulpit prezentacji z duym wyprzedzeniem.
Obowizki trenera:
Obowizkiem trenera jest poprowadzenie sesji w taki sposb, aby nieustannie
zachca uczestnikw do aktywnego udziau w procesie szkolenia/ksztacenia.
Nietrudno o tym zapomnie, gdy nie widzimy odbiorcw i ich zachowa, ktre
wiadcz o odbiorze sesji. W wikszoci przypadkw, osobom, ktre nie maj
dowiadczenia w tej dziedzinie, zaleca si, aby pooyy nacisk na atrakcyjno
treci i dynamik prezentacji. Niektrzy mwi w sposb zwizy, przepenio-
ny energi, co w przypadku webinarw szalenie si przydaje; po kilku prbach,
kady trener powinien by w stanie wybra styl i form dostosowan do potrzeb
odbiorcw, a zarazem do jego wasnych umiejtnoci.
Odpowiedzi na pytania
Podczas webinaru, trener jest ekspertem, a co za tym idzie, odbiorcy oczekuj
odpowiedzi na postawione przez siebie pytania. Naley reagowa na to w sposb
pozytywny. Jednake, ze wzgldu na fakt, e podczas szkolenia nie zawsze przewi-
dziany jest czas na zadawanie pyta, trener musi na nie odpowiedzie po zako-
czeniu gwnej sesji, nawet, jeli w rezultacie miaaby ona potrwa nieco duej.
Odpowiedzialno za reprezentowanie firmy organizatora
W wielu przypadkach, trener reprezentuje firm organizujc szkolenie, dlatego
te powinien zadba o realizacj standardowych zada w zwizku z webinarem,
{
takich, jak odpowiednie powitanie uczestnikw i poinformowanie ich o wszelkich
sprawach formalnych. Moderator, ktry moe dysponowa wiksz iloci infor-
macji niezwizanych bezporednio z treci szkolenia, moe udzieli trenerowi
odpowiednich instrukcji w tym zakresie w pewnych sytuacjach, np. gdy trener
prowadzi sesj gocinnie (patrz take sekcja Ekspert merytoryczny), na zapro-
szenie firmy organizujcej webinar. W takim przypadku trener powinien jednak
rwnie zapozna si z danymi na temat tej firmy.
Ewaluacja webinaru
Niezwykle istotnym zadaniem trenera jest ocena webinaru. Do tego celu mona
wykorzysta szereg narzdzi.
o
Istnieje moliwo odtworzenia ju nagranego webinaru lub zapoznania
si z danymi statystycznymi na jego temat;
o
Przejrzenie odpowiedzi na pytania z quizu dla uczestnikw;
o
Przy pomocy okrelonych aplikacji oprogramowania, trener moe przej-
rze nie tylko statystyki odpowiedzi w quizach, ale rwnie informacje na
temat aktywnego uczestnictwa w sesji;
o
Trener powinien mie dostp do danych w zakresie dugoci sesji szkole-
niowej, liczby uczestnikw i czasu ich aktywnoci. Nawet fakt, e niektrzy
uczestnicy wycofali sie z sesji przed jej zakoczeniem wskazuje, czy webi-
nar by interesujcy i dobrze poprowadzony.
Dane te mog by skutecznie wykorzystywane podczas webinaru; dziki temu
ocena nie bazuje wycznie na subiektywnych odczuciach i punktacji przyznanej
w ankietach oceniajcych.
3.3.2 Moderator
Wedug sownika Websters Dictionary,
moderator to:
a) Osoba, ktra ogranicza, moderuje lub uspokaja.
b) Urzdnik, ktry kontroluje zgromadzenie, zapewniajc porzdek, skadajc
propozycje pyta, regulujc przebieg zebrania i zliczajc gosy.
To osoba, ktrej zadaniem jest dopilnowanie formalnych ram dyskusji, jej bez-
ueflnlc|a pc|cla mcderaLcr na pcdsLawle Cambrldge Advanced Learners ulcLlcnary 1he-

saurus Cambridge University Press)
{6
problemowego przebiegu i zgodnoci z przyjtymi zasadami.
Jak widzimy, podczas webinarw, rola moderatora jest do zbliona. Moderator
jest z reguy zatrudniony przez firm organizujc webinar, chyba, e obowizki
moderatora moe peni trener. Moderator moe wykorzysta swoje dowiadcze-
nie w zakresie stosowania aplikacji do webinarw i rozpocz sesj, przedstawia-
jc uczestnikom trenera, co pozwoli od razu wzmocni jego autorytet. Moderator
musi mie ponadprzecitne umiejtnoci komunikacyjne. Moderowany webinar
ma na og nastpujc struktur:
o
Moderator: Sprawdzenie obecnoci zarejestrowanych uczestnikw, roz-
wizanie ewentualnych problemw technicznych;
o
Moderator: Powitanie, sformuowanie oczekiwa wobec uczestnikw w od-
niesieniu do ich zachowa w czasie sesji;
o
Moderator: Wprowadzenie do tematu;
o
Trener: omwienie tematu;
o
Moderator: Zarzdzanie procesem pozyskiwania informacji zwrotnych
(czat, ewentualnie komunikacja gosowa);
o
Trener: odpowiedzi na pytania;
o
Moderator: zamknicie sesji.
Oczywicie, scenariusz moe by duo bardziej zoony, jeli w webinarze bior
udzia take dodatkowi eksperci lub wymaga on zatrudnienia wicej ni jednego
trenera!
Moderator moe wspiera trenera
Podczas webinaru moe okaza si, e trenerzy musz jednoczenie prowadzi
prezentacj i odpowiada na pytania uczestnikw i ich komentarze. Moderator
pomaga trenerowi w opanowaniu intensywnej interakcji z uczestnikami. Mode-
rator moe skupi sie na organizacji dyskusji w grupie. Jest w stanie bez trudu
ledzi komentarze i pytania, dzieli je na obszary zagadnie i przedstawi
trenerowi w czasie zarezerwowanym na dyskusj.
Wsparcie ze strony moderatora ma zapewni trenerowi moliwo odpowied-
niego zaangaowania uczestnikw w sesj przy pomocy czatw i innych na-
rzdzi. Moderator wyszukuje czat, zapobiega sporom i dziaaniom, ktre mo-
gyby wywrze negatywny wpyw na proces szkolenia i dyskretnie przekazuje
trenerowi informacje o:
{/
o
Przebiegu seminarium;
o
Istotnych czynnikach, na ktre naley zwrci najwiksz uwag.
Na czacie moderator moe pozna opinie i pytania uczestnikw jeszcze przed
trenerem. Powinien take mie przynajmniej minimaln wiedz na temat zagad-
nie poruszanych podczas szkolenia. Moe pomc trenerowi, weryfikujc zadane
pytania, tak, aby zaprezentowa mu najciekawsze spord nich.
Moderator jako osoba odpowiedzialna za wsparcie techniczne
Istotnym zadaniem moderatora jest wspieranie techniczne uczestnikw i pro-
wadzcych. Na og posiada on szczegow wiedz na temat oprogramowania
do webinarw i wiksze ni trener dowiadczenie w tym zakresie. Ze wzgldu
na problemy techniczne, z ktrymi czsto borykaj sie uczestnicy, moderator
powinien rwnie mie dostp do dedykowanej linii telefonicznej, tak, aby mc
doradza uczestnikom poza sesj w przypadku jakichkolwiek kopotw natury
technicznej.
Inne obowizki moderatora
Do obowizkw moderatora moe take nalee czciowe przygotowanie szko-
lenia, organizacja materiaw marketingowych oraz zebranie publikacji i komen-
tarzy w portalach spoecznociowych. Moderator moe rwnie zosta popro-
szony o zgromadzenie materiaw i udostpnienie nagrania z webinaru po jego
zakoczeniu wraz z recenzj samego webinaru. Moderator sprawdza si dobrze
w tej roli w przypadku, gdy webinar jest zorganizowany przez firm szkoleniow,
poniewa zna dobrze firm, jak rwnie uczestniczy w sesjach.
Moderowanie webinarw zorganizowanych na du skal
Jak widzimy, obowizki moderatora s bardzo zrnicowane i obejmuj dziaa-
nia od organizacji szkolenia wsplnie z trenerem po kwestie techniczne. Dlatego
zaleca si ich rozdzielenie pomidzy moderatora, technika oraz drug osob
prowadzc/asystenta w przypadku duych webinarw.
Moderowanie webinarw na ma skal
Podczas, gdy due webinary wymagaj wyznaczenia osb penicych rne role,
w przypadku maych webinarw dla -8 uczestnikw, role te mog by penione
{8
przez pojedynczego trenera. Zaleca si jednak, aby bya to osoba z odpowiednim
dowiadczeniem w prowadzeniu webinarw i dobrym zrozumieniem platformy
narzdziowej.
3.3.3 Ekspert
Ekspert jest obecny podczas wielu webinarw jako osoba dostarczajca
trenerowi kluczowych informacji; moderator moe te zdecydowa o za-
proszeniu eksperta, a nie trenera, do wsppracy w zwizku z okrelonym
zagadnieniem.
Ekspertami s praktycy z dziedziny dotyczcej webinaru; mog to by osoby
o midzynarodowej renomie w tej dziedzinie (np. profesor uniwersytetu, przed-
stawiciel rzdu czy kierownictwa duej korporacji).
Eksperci czsto bior udzia w webinarze zdalnie; bardzo istotne jest zatem
upewnienie si, e dysponuj czem internetowym, ktre zapewni dobr ja-
ko transmisji audio/wideo.
Wybr ekspertw
Wyboru ekspertw dokonuje czsto firma organizujca seminarium, zadanie
to moe jednak zosta powierzone trenerowi lub moderatorowi. Przy doborze
eksperta istotne s nastpujce zagadnienia:
o
Uznanie w dziedzinie, ktrej dotyczy sesja;
o
Dobry mwca/umiejtnoci prezentacji;
o
Umiejtno koncentracji na temacie webinaru;
o
Umiejtno formuowania krtkich i jasnych odpowiedzi na pytania;
o
Dostpno czasowa w terminie webinaru;
o
Dowiadczenie w stosowaniu narzdzi komputerowych.
3.3.4 Wsparcie techniczne
Moliwo skorzystania z pomocy eksperta technicznego zwalnia trenera i/lub
moderatora z odpowiedzialnoci za ewentualne problemy z poczeniem, po-
zwalajc im skupi si na treci sesji szkoleniowej.
{
Ekspert techniczny moe dziaa na miejscu lub zdalnie. Do jego umiejt-
noci nale:
o
Umiejtno suchania uczestnikw;
o
Umiejtno udzielania zrozumiaych, spokojnych odpowiedzi;
o
Doskonay poziom wiedzy technicznej w zakresie Internetu i wybranych
narzdzi;
o
Umiejtno obejcia problemw, ktrych nie da si rozwiza szybko.
3.3.5 Typy uczestnikw
Organizator szkolenia odpowiada za dostarczenie trenerom informacji na temat
uczestnikw (doroli/dzieci, profesjonalici/laicy itd.) oraz ich liczby.
Jeli chodzi o typ uczestnika, w pierwszej kolejnoci trener musi wiedzie, kto
bdzie uczestniczy w szkoleniu, co jest uzalenione od charakteru webinaru:
o
Zamknita, ograniczona grupa odbiorcw (wymagane zaproszenie, mo-
liwo identyfikacji okrelonych osb);
o
Uytkownicy zaawansowani (programw komputerowych);
o
Uytkownicy anonimowi.
Wszystkie z w/w typw wymagaj okrelonego podejcia (np. w przypadku uczest-
nikw zaawansowanych, na og mona obej sie bez ceremonii otwarcia:
Syszycie mnie? Nie sysz was... jak mam ustawi kamer?) ta cz zabiera
bardzo duo czasu w przypadku niedowiadczonych uytkownikw. Uczestnicy
anonimowi mog mie wasne nawyki (wystarczy przyjrze si wikszoci otwar-
tych dyskusji internetowych), a administrator musi kontrolowa ich zachowania
przy pomocy dostpnych narzdzi przez cay czas trwania sesji.
o
Kolejnym czynnikiem determinujcym charakter webinaru jest lokalizacja uczest-
nikw. Istnieje szereg moliwoci:
o
Uytkownicy na miejscu, w jednej sali konferencyjnej z moderatorem +
zdalnie pracujcy trener:
moderator trener
o
Trener na miejscu (z moderatorem) + zdalni uczestnicy:
trener moderator
:
W kadej z tych sytuacji naley przyj inne podejcie, przygotowujc si do we-
binaru. Trener musi wiedzie, jaka powinna by jego struktura, jakie zadania i in-
terakcje bd moliwe i czy otrzyma wsparcie ze strony personelu technicznego.
Kolejn istotn dla dobrego szkolenia kwesti jest liczba uczestnikw. Zasada
oglna gosi: im wicej uytkownikw tym mniejsza interaktywno. Naley
wzi to zaoenie pod uwag, planujc struktur webinaru.
Poziom interaktywnoci a struktura webinaru
Liczba
uczest-
nikw
Poziom interaktywnoci Struktura webinaru
Do 6 Wysoki poziom interaktywnoci sesja moe
mie charakter dialogu. Uczestnicy mog
spontanicznie przerywa trenerowi. Dozwo-
lone s interakcje pomidzy poszczeglnymi
uczestnikami np. poprzez czat. Istnieje te
moliwo komunikacji dwukierunkowej
audio/wideo, jeli pozwala na to zastosowana
technologia.
Struktura i tre mog podlega
modyfikacji w zalenoci od in-
formacji zwrotnych i przebiegu
interakcji.
/-zo Ograniczona interakcja audio/wideo (wyka-
dowca moe wskazywa osoby, ktre mog
zabra gos). Korzysta si ze specjalnych narz-
dzi, by zilustrowa przebieg procesu kszta-
cenia na potrzeby uczestnikw (np. przycisk
zgaszania si do odpowiedzi lub przyciski
tak/nie).
Istotne s ankiety, gosowania i tym podobne
narzdzia.
Struktura i tre maj posta
psztywn. Istnieje moli-
wo wyduenia/skrcenia cza-
su powiconego na omwienie
poszczeglnych tematw na
podstawie informacji zwrot-
nych. Po kadym bloku informa-
cyjnym naley uwzgldni sesj
pyta i odpowiedzi.
zo+ Poziom interaktywnoci jest uzaleniony od
liczebnoci zespou prowadzcego. Jeli trener
jest sam, mona korzysta tylko z ankiet. Jeli
wsppracuje z nim przynajmniej jeden mode-
rator (a take, by moe, dodatkowi trenerzy/
eksperci), istnieje moliwo otwarcia czatu,
moderowanego dla potrzeb trenera i eksper-
tw.
Struktura musi by sztywna.
Uczestnicy s w mniejszym lub
wikszym stopniu anonimowi;
zachodzi due prawdopodo-
biestwo, e cz z nich do-
czy do grupy z opnieniem lub
opuci sesj przed jej kocem.
Dyscyplina w zakresie obecno-
ci zaley od kontekstu mery-
torycznego i jest wskazwk
na przyszo dla uczestnikw
szkolenia.
Tabela . Poziom interaktywnoci a struktura webinaru w kontekcie liczebnoci grupy
{
. Planowanie i przygotowanie webinaru
4. Planowanie i przygotowanie webinaru
Zarwno nauczanie, jak i prezentacja przed kamer wymagaj pewnych umie-
jtnoci. Trenerzy charakteryzuj si odmiennoci stylu, strategii i dowiadcze-
nia. Nawet bardzo kompetentni trenerzy mog mie problem z wystpowaniem
przed kamer trac charyzm i pewno siebie. Dlatego dobre przygotowanie to
klucz do dobrego webinaru. W tym przypadku, zwyky program, zoony z celw
i oczekiwanych wynikw moe nie wystarczy. Trener powinien przygotowa
dokument, przypominajcy raczej scenariusz, ni zwyky program zaj. Scena-
riusz rni si od innych materiaw pisemnych. Scenariusz szkolenia powinien
obejmowa plan interakcji pomidzy trenerem a uczestnikami, szczegowy opis
zaj i procedur oceny.
Rozwijanie kompetencji trenera oraz ustalenie przejrzystej i precyzyjnej struktury
szkolenia ma kluczowe znaczenie, szczeglnie w przypadku mniej dowiadczo-
nych trenerw. Majc wiadomo, e szkolenia w formie webinaru s zblione
do tradycyjnych, moemy przenie pewne dobre praktyki i zasady bezporednio
z jednej metodykii do drugiej.
Analizujc tre merytoryczn szkolenia i jego struktur, trener powi-
nien umie:
o
Przygotowa kady element webinaru w taki sposb, by zapewni waci-
w proporcj odpowiednich zaj dla uczestnikw, skupiajc si przede
wszystkim na tym, by unikn monotonii;
o
Wyselekcjonowa materiay w taki sposb, aby uczestnicy byli w stanie
bez trudu dostrzec logik caego szkolenia, a w szczeglnoci kluczowych
wnioskw;
o
Poczy sprawdzone metody dydaktyczne stosowane przed szkoleniem,
jak rwnie te, ktre bd stosowane po jego zakoczeniu, okrelone w MW
mianem metod mieszanych;
o
Opracowa program szkolenia w taki sposb, aby odnale rwnowag
pomidzy zadaniami indywidualnymi i zespoowymi, z uwzgldnieniem
celw i warunkw okrelonych przed szkoleniem;
o
Dopasowa odpowiedni struktur szkolenia, jeli prowadzi je wicej ni
jedna osoba.
Opracowanie struktury szkolenia zgodnej z zaoonymi celami i warunkami moe

okaza si zadaniem zoonym. Im wicej elementw bierzemy pod uwag pod-
czas planowania, tym atwiej jest zrealizowa program. Jest to ogromnie istotne
zwaszcza, gdy w gr wchodzi wicej ni jeden prowadzcy.
Struktura programu musi uwzgldnia cechy grupy, jak np. predyspozycje do
koncentracji w dugim okresie czasu (godzina lub duej). Struktura ta powinna
by przejrzysta i jasna nie tylko dla prowadzcego, kontrolujcego kolejno
i czas trwania poszczeglnych blokw, ale take dla uczestnikw. Przejrzysto
struktury programu uatwia weryfikacj i modyfikacj jego zaoe przez osoby
odpowiedzialne za realizacj lub zatwierdzenie programu szkoleniowego, a co
za tym idzie, jego wdroenie i sfinansowanie.
Biorc pod uwag aspekty funkcjonalne przygotowania struktury progra-
mu szkoleniowego, trener powinien umie:
o
Zaplanowa ca infrastruktur i zasoby niezbdne do przeprowadzenia
efektywnego szkolenia;
o
Zapewni przekazanie caoci informacji wszystkim osobom uczestnicz-
cym w organizacji szkolenia oraz uczestnikom;
o
Przewidzie ewentualne problemy, przygotowa dziaania i materiay za-
stpcze oraz zaplanowa elastyczny sposb reagowania na zmiany lub
problemy, jakie mog pojawi si w trakcie szkolenia.
Prawidowe zaplanowanie wykorzystania sprztu, infrastruktury i materiaw staje
si atwiejsze dziki zastosowaniu cheklisty. Narzdzie to zapewnia bezpiecze-
stwo organizacyjne szkolenia, minimalizujc prawdopodobiestwo pominicia
nie tylko kwestii istotnych, ale rwnie detali, ktre zwikszaj komfort pracy
i przyczyniaj si do budowy profesjonalnego wizerunku. Przykadow list kon-
troln prezentujemy poniej (Tabela ):

PRZED REALIZACJ WEBINARU
Czy przeprowadzono analiz grupy docelowej?
Czy jzyk i materiay dostosowano do potrzeb grupy docelowej?
Czy zapewniono cao wyposaenia i materiaw?
Czy opracowano plan B?
Czy poczenie internetowe jest stabilne?
Czy mam zestaw suchawkowy?

Czy przygotowano quizy i inne zadania dla uczestnikw?
Czy opracowano scenariusz zaj? Cele, moduy, wiczenia, czas trwania, zasoby, tre
wicze, materiay i narzdzia?
Czy okrelono zasady i warunki szkolenia przed jego rozpoczciem?
Jak dugo bdzie ono trwao?
Czy wiem, jak s przygotowani moi wsppracownicy? (np. eksperci, moderator)
Czy wszystkie materiay przygotowano do pobrania do wirtualnej sali?
1abela LlsLa kcnLrclna Lrenera przed reallzac|q weblnaru

Zota zasada, szczeglnie w przypadku niedowiadczonych trenerw/szko-
leniowcw/wykadowcw brzmi: przygotuj si, przygotuj si i jeszcze raz
przygotuj si.
o
Planowanie jest istotne, ale elastyczno jest jeszcze waniejsza;
o
Nie ma gupich pyta ani opinii nie prbuj strofowa uczestnikw, przyj-
mij ich takimi, jacy s, dostosuj si do nich take na poziomie programu;
o
Zawsze miej przy sobie walizk trenera pen prezentacji, niezbdnych
programw, plikw zapasowych, trzymaj w niej take laptopa i kamer;
o
By moe szkolenie organizuje kto inny; musisz by w staym kontakcie
z t osob.
Zaleca si, aby trener zalogowa si w wirtualnym pokoju z godzinnym wyprze-
dzeniem, by upewni si, e urzdzenia zostay odpowiednio wyregulowane,
a prezentacje s gotowe.
Literatura na temat webinariw szkoleniowych
4
wskazuje, e optymali-
zacja sesji wymaga pewnych przygotowa:
o
Przygotuj informacje o uczestnikach i celach szkolenia;
o
Przedstaw technologi webinaru zmniejszy to niech uczestnikw, jeli
jej nie znaj;
o
Uzgodnij format sesji webinaru;
o
Uzgodnij z ekspertem, jak i kiedy bdzie odpowiada na pytania uczestnikw;
o
Jeli nie chce prowadzic wykadu, zasugeruj przyjcie struktury wywiadu;
o
Zapytaj, czy ekspert chce odpowiada na pytania w trakcie prezentacji,
Caladine Richard, Enhancing E-Learning with Media-Rich Content and Interactions, Idea Group Inc
6
czy raczej po jej zakoczeniu;
o
Zapytaj, czy ekspert chciaby, aby moderator dziaa jako porednik, czy
uczestnicy maj zwraca si do niego bezporednio;
o
Przygotuj uczestnikw, podaj im informacje o gociu;
o
Popro uczestnikw o zadawanie pyta, pom im w ich opracowaniu.
4.1 Planowanie sesji
Realizacja webinaru rozpoczyna si na dugo przed faktycznym rozpoczciem
transmisji. Przygotowujc si do webinaru, trener musi zaplanowa harmono-
gram okrelonych zada. W zalenoci od klienta, grupy czy tematu szkolenia,
dziaania te mog by w pewnym stopniu zrnicowane, z reguy jednak przyj-
muj nastpujc kolejno:
Zadanie I: Analiza celw webinaru

Odpowiedz na pytania:
. Jakie s cele webinaru? Jaki jest podstawowy cel szkolenia?
.. Kto jest gwnym organizatorem webinaru? Instytucja? Firma? Inny podmiot?
. W jaki sposb cele te bd mierzone?
Zastanw si:
Zrozumienie celw umoliwia zaplanowanie caego procesu w prawidowy
sposb i uniknicie przyszych nieporozumie. Jest to szczeglnie istotne ze
wzgldu na fakt, e trener ma do dyspozycji ogromn ilo narzdzi, ktre moe
wykorzysta podczas szkolenia, a dobre zrozumienie jego celu pozwoli mu
dokona waciwego wyboru. Naley pamita, e musimy okreli wskaniki,
ktre pozwol nam stwierdzi, czy cel zosta osignity, czy te nie. Przyka-
dowo: jeli celem szkolenia jest poszerzenie wiedzy handlowcw na temat
aspektw technicznych oferowanych produktw, wskanikami mog by wyniki
sprzeday w nadchodzcych miesicach lub wyniki audytu.
Aby uzyska wicej informacji, patrz rozdzia .

/
Zadanie II: Analiza uczestnikw webinaru
. Czy wszyscy uczestnicy nale do jednej organizacji? Czy s osobami z ze-
wntrz, czy te pracownikami wewntrznymi?
.. Czy znaj oprogramowanie online? Czy praca z komputerem przychodzi im
atwo?
. Jakie maj oczekiwania wzgldem szkolenia?
. Co zmotywowao ich do udziau w szkoleniu?
. Jaki bdzie szacunkowy poziom dyscypliny w grupie?
6. Czy uczestnicy maj dowiadczenie w zakresie przedmiotu szkolenia?
. Czy przebywaj w tej samej strefie czasowej?
Zastanw si:
Ustalenie tosamoci uczestnikw moe pozwoli ci zgadn, jak bd si za-
chowywali podczas webinaru. Ludzie anonimowi mog zakca jego przebieg;
ludzie, ktrzy s z tej samej organizacji, ale nie widuj si zbyt czsto, bd
skonni rozmawia na tematy niezwizane ze szkoleniem. Umiejtno dosto-
sowania si do oczekiwa uczestnikw daje bardzo duo i moe zwikszy ich
motywacj do aktywnego uczestnictwa w szkoleniu. Naley uwzgldni dane
demograficzne (wiek, pe itd.) oraz ewentualne rnice kulturowe pomidzy
uczestnikami. Istotne s rwnie ich umiejtnoci metakognitywne (zdolno
do kierowania wasnym procesem uczenia si), styl uczenia si i preferencje.
Jeli nie znasz odpowiedzi na te pytania, moesz da uczestnikom krtk an-
kiet do wypenienia.
8
Zadanie III: Ustalenie formatu szkolenia
. Ile osb wemie udzia w szkoleniu?
.. Skd bdzie ono transmitowane?
. Jaki jest tryb uczestnictwa rozproszenie geograficzne uczestnikw, czy
kady ma dostp do komputera?
. Jaki jest wyznaczony czas szkolenia?
. Jakie narzdzia bd uywane?
Zastanw si:
Zdarza si, e wielu uczestnikw szkolenia korzysta z jednego komputera. Moe
si te zdarzy, e trener nie bdzie obecny na miejscu, z ktrego z reguy trans-
mituje si webinary, a co za tym idzie, nie bdzie mg przekaza uczestnikom
odpowiedniego sprztu i udostpni im cza internetowego. Moe to mie
ogromny wpyw na form szkolenia i wymaga uprzedniego przygotowania.
Zadanie IV: Planowanie webinaru
Okrel:
. Dat i godzin szkolenia.
.. Struktur szkolenia.
. Format szkolenia.
. Czonkw personelu i ich obowizki.
. Zastosowanie narzdzi interaktywnych.
6. Wymogi szkoleniowe.
Zastanw si:
Format sesji bdzie uzaleniony od odpowiedzi na pytania z zada -. Wyznacz
harmonogram, ktry najbardziej odpowiada uczestnikom (we pod uwag
ewentualne rnice stref czasowych). Struktura i forma szkolenia jest zrni-
cowana dla rnych tematw i celw szkolenia, podobnie, jak liczba i cechy
uczestnikw.

Zadanie V: Zdefiniowanie warunkw technologicznych
. Jakie s wymogi funkcjonalne oprogramowania?
.. Czego mona oczekiwa po wyposaeniu?
. Jakie s ewentualne wyzwania z punktu widzenia uczestnikw (czy maj
dostp do atwych do przewidzenia rozwiza)?
Zastanw si:
Plan szkoleniowy powinien uwzgldnia warunki technologiczne. Nawet najlep-
sze materiay i narzdzia okazuj si bezuyteczne, jeli uczestnicy nie potrafi
ich uywa. Czciowo moe to by zwizane z efektywnoci urzdze lub
jakoci poczenia internetowego; wszystkie te czynniki powinny by dosto-
sowane do potrzeb uczestnikw.
4.2 Przygotowanie materiaw
Wykorzystanie wielu mediw z du iloci obrazw graficznych staje si stan-
dardem. Prdko pocze internetowych ronie, podobnie jak wymagania
trenerw co do materiaw graficznych, ktre maj wpyw na jako i wyniki
szkolenia. Kluczem do dobrej prezentacji nie jest sama prezentacja, ale odpo-
wiednie poczenie rnych elementw multimedialnych.
Przestrze
Projektujc prezentacj naley w jak najlepszym stopniu wykorzysta przestrze
webinaru. Marginesy mog suy jako swego rodzaju spis treci, ktry pomaga
uczestnikom zorientowa si w jej strukturze. Nie warto wybiera duych forma-
tw, jeli nie ma to uzasadnienia praktycznego nic w ten sposb nie zyskamy,
tracimy natomiast miejsce, ktre mogoby zosta wykorzystane do zaprezento-
wania innego narzdzia.
o
Slajdy
Odpowiedni ukad slajdw w prezentacji, biorc pod uwag takie elementy, jak
grafiki i wykorzystane czcionki (zwyky tekst, nagwek i stopka, punktory) jest
rwnie bardzo istotny. Powinien sprawia wraenie profesjonalnego, a zarazem
na tyle prostego, by nie odwraca uwagi od treci. Dobry projekt moe sta si
kolejnym narzdziem komercyjnym, opatrzonym mark organizatorw webinaru.
Jest to istotne z punktu widzenia ewentualnej dystrybucji materiaw do szer-
szej rzeszy odbiorcw. Projektujc slajdy, naley wzi pod uwag specyficzne
wymiary monitorw, na ktrych prezentowane bd dane. Tre powinna by
czytelna na 0-calowym ekranie netbooka, jak rwnie an 0-calowym monitorze.
Oprogramowanie do tworzenia prezentacji zawiera mnstwo dodatkw, ktre
ksztatuj jej wizualny charakter. Zoone elementy animowane nie powinny
mie zastosowania. Wikszo programw do realizacji webinarw ma trudnoci
z przetwarzaniem takich elementw. Mog te wystpi problemy z przetwarza-
niem takich materiaw na inne formaty.
Waciwe proporcje
Niezwykle istotnym aspektem nie tylko samej prezentacji, ale take materiaw
wykorzystanych podczas webinaru jest dobr treci w taki sposb, by nie przy-
toczy uczestnikw. Nie naley tworzy slajdw zawierajcych due iloci tekstu.
Wypunktowanych informacji nie naley powtarza; nie warto rwnie podawa
wielu informacji dodatkowych, ktre nie maj wielkiego znaczenia dla treci
szkolenia.
Materiay graficzne powinny objania tre prezentacji. Dobrym pomysem jest
wykorzystanie wykresw zamiast tekstu. Moemy uywa wykresw ilustrujcych
zalenoci pomidzy poszczeglnymi tematami, liczby, postpy prac oraz inne
istotne kwestie, aby uatwiajce uczestnikom ich zrozumienie.
Rne media
Naley pamita, e webinar nie jest jedynie prezentacj multimedialn. Z pew-
noci trzeba przygotowa take inne materiay. W zalenoci od dostpnoci
aplikacji webinarw, mog to by materiay wideo, audio i grafiki. Dziki nim
prezentacja stanie si duo bardziej atrakcyjna, zachcajc uczestnikw do
wikszego zaangaowania. Materiay naley wczeniej przetestowa pod ktem
kompatybilnoci z uywan aplikacj oraz przepustowoci cza internetowego.
:
Nie ma sensu przygotowywa inspirujcego filmu w wysokiej rozdzielczoci, jeli
przepustowo jest zbyt maa, by go zaprezentowa uczestnicy bd rozczaro-
wani, a prowadzcy sfrustrowani.
Elementy, ktre zmuszaj uczestnikw do aktywnego dziaania quizy czy ankiety
take naley zaplanowa na tym etapie. Szczeglnie istotne jest zaplanowanie
nie tylko ich treci, ale take momentu, w ktrym powinny zosta zaprezento-
wane uczestnikom.
Jak przeprowadzic webinar?
Jak przeprowadzic webinar?
Konferencja internetowa jest wykorzystywana do odbycia
spotkania, przeprowadzenia szkolenia lub przedstawienia
prezentacji na ywo poprzez internet. W przypadku kon-
ferencji internetowej kady uczestnik siedzi przed swoim
wasnym komputerem i ma kontakt z innymi uczestnikami
przez internet. Wzicie udziau w konferencji jest moliwe,
jeli uczestnicy na swoich komputerach maj zainstalo-
wane odpowiednie aplikacje. Moe to by take aplikacja
sieciowa, gdzie uczestnicy maj moliwo wzicia udziau
w spotkaniu po naciniciu linku rozprowadzanego poczt
e-mail (zaproszenie na spotkanie).
t przygotowanie
t praktyka
t sprawdzenie konfiguracji komputera
Rys. . Przykad dobrze i le przygotowanego slajdu
4.3 Kontakt z uczestnikami
Przed webinarem
6
:
o
Poinformuj uczestnikw o celu webinaru;
o
Przeprowad wrd nich ankiet, by dowiedzie si, kto wemie w nim
udzia i co bdzie potrzebne;
o
Opublikuj biografi prowadzcego i ekspertw;
o
Poinformuj uczestnikw, jak maj skonfigurowa komputery;
o
Opublikuj zasady zachowania si podczas webinaru.
6
wllllam PcrLcn LLearnlng by ueslgn ed Pfeler
z
Zapraszajc uczestnikw do udziau w webinarze naley pamita, e ze wzgl-
du na jego form, atwo o nim zapomnie. Wikszo osb nie zapisuje sobie
daty i godziny webinaru w kalendarzu, a rejestracja odbywa si na kilka tygodni
przed dat sesji. Niektre programy wyposaone s we wtyczki, umoliwiajce
automatyczn rejestracj.
Jeeli rejestracja zostaa uruchomiona na . dni przed szkoleniem lub wczeniej,
naley poinformowa o tym uczestnika podajc mu uyteczne informacje:

Witaj, Michale!
Potwierdzamy Twoj rejestracj w zwizku z uczestnictwem w webinarze:
Temat: Pieczenie ciasta sposobem domowym
Trener: Babcia Halina
Data: lutego r.
Godzina: : (CET)
Czas trwania: minut
Prosimy o potwierdzenie Twojego udziau (kliknij tutaj). Brak potwierdzenia
w cigu najbliszych godzin spowoduje automatyczne wykrelenie z listy
uczestnikw. Informacje o logowaniu zostan przesane na godziny przed
rozpoczciem webinaru. Jeli to Twj pierwszy webinar lub masz wtpliwoci,
czy Twj komputer jest wystarczajco dobry, aby sprosta wymogom sesji,
kliknij tutaj, aby przeprowadzi szybki i prosty test. W razie jakichkolwiek pyta
lub wtpliwoci, skontaktuj si z nami.
Z pozdrowieniami,
Zesp Szkolenia z Jedzenia
Autor tej wiadomoci poda wszystkie istotne informacje dla uczestnika w zaled-
wie kilku akapitach: jasno okreli podstawowe dane i umoliwi przeprowadzenie
testw kompatybilnoci. Oprogramowanie do webinarw jest czsto wyposaone
w opcj automatycznego generowania takich komunikatw zgodnie z wzorem.
Jednake, ten sam cel mona osign przy pomocy oprogramowania poczty
elektronicznej. Naley rwnie (jeeli webinry s organizowane czsto) przekon-
wertowa katalog kalendarza na format *.ics. Wsppracuje on z wieloma apli-
{
kacjami zarzdzania czasem, takimi, jak Microso Calendar czy Mozilla Sunbird,
i automatycznie wysya przypomnienia o nadchodzcym webinarze, powodujc
dodanie tej informacji do listy spotka czy te zada zaplanowanych przez uczest-
nika. W wiadomoci elektronicznej naley ograniczy do minimum ilo elemen-
tw graficznych wikszo programw blokuje je automatycznie, a w niektrych
przypadkach, nasza wiadomo moe zosta potraktowana jako spam.
Na jeden dzie przed webinarem, naley ponownie przesa informacj do uczest-
nikw, zwaszcza, jeli proces rejestracji trwa duej ni tydzie. W tym celu moemy
ponownie skorzysta z szablonu:
Witaj, Michale!
Chcielibymy poinformowa Ci, e jutro odbdzie si webinar, w ktrym
chcesz wzi udzia:
Temat: Pieczenie ciasta sposobem domowym
Trener: Babcia Halina
Data: lutego r.
Godzina: : (CET)
Czas trwania: minut
Moesz zalogowa si do webinarium od godziny : (CET)
Link: http://szkolenia-z-jedzenia.biz/
Login:Michal.nowak@poczta.pl
Haso: webinar
Aby przetestowa ustawienia swojego komputera, kliknij tutaj: przez cay czas
trwania webinaru bdziesz mg skontaktowa si z naszym konsultantem.
W razie jakichkolwiek problemw, dzwo pod numer: .
Z pozdrowieniami,
Zesp Szkolenia z Jedzenia
Tym razem autor wiadomoci przesa dane logowania. Organizator pozostawi
take numer telefonu linii wsparcia technicznego. Istnieje wiele sposobw, by
zapewni dobr komunikacj z uczestnikami webinaru. Niektre firmy ekspery-
mentuj z wykorzystaniem wiadomoci SMS, sdzc, e atwiej jest odebra tego
rodzaju wiadomo, ni poczt elektroniczn. Istniej rne opcje ustawiania
czasu i czstotliwoci przesyania powiadomie. Naley pamita, aby zawarte

w nich informacje byy:
Przejrzyste odbiorca chce szybko zlokalizowa wane dane: temat, dat,
dane dotyczce logowania itd. Trzeba take ustawi odpowiedni czas po-
wiadomienia tak, by odbiorca mia pewno, e jego wniosek rejestracyj-
ny zosta przyjty, a take, by nie zapomnia o zaplanowanym webinarze.
Nie natrtne odbiorca nie chce by zasypywany wiadomociami kilka razy
w tygodniu tylko dlatego, e zgodzi si wzi udzia w webinarze.
W kontekcie relacji z uczestnikiem, organizator ma pewne moliwoci promowa-
nia swojej dziaalnoci korespondencja stanowi dobry punkt wyjcia do budowy
bazy danych potencjalnych uczestnikw webinarw i obszarw ich zaintereso-
wa. Wiedz t mona wykorzysta w sposb praktyczny do zbudowania silnej
grupy klientw, co jednake nie powinno sta w sprzecznoci z trzeci spord
zasad wymienionych powyej.
4.4 Harmonogram oglny
Bardzo istotn kwesti, podlegajc zaplanowaniu przed rozpoczciem webi-
naru, jest plan czasowy. Trener musi okreli jasne zasady i harmonogram, okre-
lajcy sposb przeprowadzenia webinaru. Jest to istotne nie tylko z punktu
widzenia trenera, ale take innych osb biorcych udzia w webinarze (uczestnicy,
jak rwnie moderator, eksperci, ekspert techniczny).
Przygotowany plan czasowy naley zaprezentowa uczestnikom, by mieli wia-
domo, jaki bdzie przebieg webinaru:
Przykad:
Wprowadzenie ( min)
Prezentacja (. min)
Pytania i odpowiedzi (.0 min)
Podsumowanie ( min)
Ewaluacja ( min)


4.5 Prezentacja
Kluczow cech webinaru jest fakt, e umoliwia on wykorzystanie dodatkowych
materiaw i prezentacji jako jego integralnej czci. Jako medium wizualne,
webinar polega w duej mierze na materiaach graficznych. Opracowania i pro-
jekty graficzne musz by dopasowane do innych elementw szkolenia, tak, by
podkreli przekaz i kluczowe wnioski.
Projekt
Grafika powinna mie zawsze warto komunikacyjn i edukacyjn; najbardziej
skuteczne s grafiki proste i przejrzyste
. Najpopularniejszym narzdziem do two-

rzenia prezentacji, ktre mog zosta wykorzystane podczas webinaru, jest dzi
PowerPoint. Ten format prezentacji slajdw, zawierajcych tekst, obrazy i proste
animacje, to doskonay sposb zilustrowania informacji dostarczanych podczas
wykadu. Cho PowerPoint to proste i znane narzdzie, wielu uytkownikw po-
penia wci te same bdy. Trener, prezentujcy dane przy pomocy tej aplikacji,
powinien zadba o to, by byy czytelne unika zbyt maej czcionki czy nadmier-
nego zrnicowania stylw.
W przeciwiestwie do tradycyjnych zaj, podczas webinaru mona korzysta z wie-
lu form prezentacji danych. Nie musz to by zawsze slajdy, jakkolwiek bywaj
niezwykle pomocne, poniewa przycigaj uwag uczestnikw, uatwiaj uczenie
si i zapamitywanie informacji. Naley jednak korzysta z nich mdrze. Trzeba
pamita, e webinar to przede wszystkim komunikacja gosowa; nie warto prze-
cia uczestnikw zbyt du iloci tekstu na ekranie. Zamiast tego, przy pomocy
obrazw naley przycign ich uwag i zilustrowa podstawowe tezy prezentacji.
Materiay wizualne powinny przekazywa jasne informacje i wzmacnia proces
uczenia si; naley eliminowa obrazy, ktre peni funkcj wycznie dekoracyj-
n. Dobrym przykadem uytecznych materiaw graficznych s: rysunki, wykresy,
symbole, fotografie i zrzuty z ekranu.
Tekstu naley uywa niewiele, wycznie, gdy chcemy podkreli jaki fakt, przeka-
za informacj lub co wyjani. Onlighment (http://onlignment.com/) przedstawia
przykady prawidowego wykorzystania tekstu, pojawiajcego si na ekranie:
o
Przygotowanie planu sesji;
o
Tytuy, sygnalizujce biecy temat;
?
Piskurich George M., The AMA Handbook of E-Learning, Amacom
6
o
Wszystko, co uczestnik mgby chcie zanotowa; pojcia, czasowniki,
nazwy, cytaty;
o
Wykresy, podpisy pod fotografiami;
o
Listy, wypunktowane lub numerowane.
Poniej przedstawiono proste wskazwki przygotowania slajdw
8
:
o
Zastosuj prosty szablon PowerPoint w ukadzie poziomym;
o
Uywaj ciemnego koloru czcionki na jasnym tle lub jasnej czcionki na
ciemnym tle;
o
Utwrz marginesy o szerokoci ., cm z kadej strony;
o
Ogranicz liczb sw na slajd:

t
Nie wicej ni punktw informacyjnych na slajd;

t
Stosuj krtkie rwnowaniki zda zamiast penych zda;
o
Zadbaj o prostot grafiki:

t
Stosuj proste tabele o grubym obramowaniu, wykresy koowe
i supkowe;

t
Unikaj zoonych tabel i wykresw punktowych ;
o
Korzystaj z czcionki w jednolitym rozmiarze:

t
Co najmniej 0 pikseli dla tekstu i piksele dla nagwkw;
o
Stosuj proste, przejrzyste, grube czcionki: Arial, Tahoma, Verdana:

t
Nie stosuj kursywy;

t
Nie stosuj wielkich liter;
o
Nie korzystaj z animacji i efektw specjalnych, takich, jak dwiki, tekst
ruchomy, zanikajcy;

t
Stosuj proste przejcia midzy slajdami;

t
Nie rezygnuj z prostoty.
Istnieje rnica pomidzy prezentacj przygotowan w celu jej przedstawienia
na ywo, a prezentacj przeznaczon do archiwizacji. Jeeli trener jest w stanie
wykorzysta prezentacj wielokrotnie, powinien przygotowa dodatkowe mate-
riay tekstowe, ktre bd odpowiednikiem przekazu ustnego.
Jakkolwiek prezentacje PowerPoint ciesz si zdecydowanie najwiksz popu-
8
Webcasting Processes and Best Practices, Ontario Telemedicine Network
/
larnoci jako element wykadw, w przypadku webinarw zalecane jest kon-
wertowanie ich na format pdf. Wiele narzdzi do tworzenia webinarw umoli-
wia wspdzielenie plikw. Opcja udostpniania plikw umoliwia trenerowi
przesyanie plikw na komputery uczestnikw, tak, by zyskali do nich dostp.
Mog to by arkusze kalkulacyjne, dokumenty tekstowe, pliki audio i wideo
jedynym ograniczeniem jest rozmiar pliku, wynoszcy okoo 0 Mb w zalenoci
od prdkoci cza internetowego komputerw trenera i uczestnikw.
Bez wzgldu na potencja nowych mediw, trener powinien rozway, w jaki
sposb wykorzysta czas sesji najbardziej efektywnie. Czytanie dokumentw
tekstowych przez minut, naley uzna za strat czasu. Webinary wymagaj
dobrego planu dziaa, ktry bdzie kreatywny i motywujcy zarwno dla uczest-
nikw, jak i dla trenera.
5. Przeprowadzenie webinaru
Niektrzy uczestnicy podchodz do nauki z entuzjazmem, wielu wymaga jednak
inspiracji i stymulacji. Nie da si jednoznacznie zdefiniowa motywacji dla udziau
w szkoleniach. Wiele czynnikw wywiera na ni wpyw zainteresowanie konkret-
nym tematem, uyteczno szkolenia, pewno siebie, cierpliwo i determinacja.
Literatura na ten temat
wskazuje, e instruktorzy stosuj nastpujce strategie,

by zwikszy motywacj uczestnikw szkole:
Strategie trenerw Sugestie/komentarze
Przekazuj regularnie pozytywne informacje
zwrotne, aby utwierdzi uczestnikw w prze-
konaniu, e radz sobie dobrze
hle pczcsLawla| adnegc dzlaanla bez lnfcrma-
cji zwrotnej
Stosuj strategie nauczania, ktre pozwol
uczestnikom aktywnie zaangaowa si
w proces
Prezentacja powinna by dynamiczna; by przy-
cign uwag korzystaj z rnych mediw.
Dbaj o interakcj. Korzystaj z narzdzi interak-
tywnych w rodzaju czatw i tablic.
Pom uczestnikom odkry osobiste znacze-
nie i warto prezentowanych materiaw
Przygotuj aktualne, oparte na faktach materiay
szkoleniowe.
Korzystaj z przykadw, ktre przemwi do
uczestnikw.
Zachcaj do wymiany dowiadcze i wiedzy.
Okazuj uczestnikom osobiste zainteresowanie Zwracaj si do uczestnikw po imieniu.
Odpowiadaj na wszystkie pytania (lub zazna-
czaj, e zrobisz to w stosownym momencie
i dotrzymaj tej obietnicy).
Zadawaj pytania i upewniaj si, e Twoje odpo-
wiedzi s prawidowo rozumiane.
Upewnij si, e nawet najbardziej milczcy
uczestnik bierze aktywny udzia w szkoleniu
Monitoruj dziaania uczestnikw, zachcaj do
aktywnoci tych, ktrzy s najcichsi. Jeli czuj
si niepewnie, korzystajc z komunikacji goso-
wej, przydziel im rol, ktra nie bdzie wymaga-
a odzywania si.
Pozwl, by uczestnicy poczuli, e s warto-
ciowymi czonkami spoecznoci, ktra pre-
zentuje odpowiedzialne podejcie do kwestii
wasnego ksztacenia
hle uclna| dyskus|l prcwadzcnych na czacle
Okazuj innym szacunek.
Podzikuj uczestnikom za przedstawienie ich
opinii, nawet, jeli si z nimi nie zgadzasz.
Tabela 6. Strategie zachcajce uczestnikw do aktywnego udziau w webinarze
Caladine Richard, Enhancing E-Learning with Media-Rich Content and Interactions, Idea Group Inc.
6o
W przypadku webinaru, kontakt i komunikacja maj szczeglne znaczenie. Za-
rwno z punktu widzenia trenera, jak i uczestnikw, istotne jest podkrelanie
poczucia obecnoci. Odpowiadajc na pytania, mona skorzysta z prostego
tricku, by da uczestnikom poczucie kontaktu wzrokowego z trenerem. Mwic
do nich, naley patrze prosto w kamer wpatrujc si w twarz trenera na ekra-
nie monitora, uczestnicy bd odnosili wraenie, e patrzy im prosto w oczy
0
.
5.1 Budowanie interakcji spoecznych
Uczenie si jest procesem spoecznym; dlatego spoeczne aspekty uczenia si,
takie, jak komunikacja, wsppraca i emocje maj ogromny wpyw na skutecz-
no tego procesu. Metodyka learner-based teaching jest ukierunkowana na
zachcanie uczestnikw do otwartego wyraania idei. Dlatego te sesja webi-
naru powinna by skonstruowana w taki sposb, aby stwarza uczniom liczne
moliwoci wypowiadania si, zarwno w sposb formalny, jak i nieformalny. Na
przykad, podczas przerwy, trener powinien pozostawi wirtualny pokj otwarty,
sugerujc uczestnikom, e mog nadal z niego korzysta.
Jak ju wspomniano, trener powinien stworzy uczestnikom przyjazne rodowi-
sko ksztacenia, aby zachci ich do nauki i sprawi, e poczuj si wartociowymi
czonkami spoecznoci ukierunkowanej na edukacj. Trener moe zaangaowa
uczestnikw w opracowanie zasad i uzgodnie dla potrzeb sesji webinaru.
Na pocztku sesji szkoleniowej, trener powinien:
o
Zaplanowa pocztek szkolenia w taki sposb, aby uczestnicy zostali po-
informowani o wszystkich jego istotnych aspektach z punktu widzenia
organizacji i uczestnikw indywidualnych;
o
Dokona odpowiednich ustale z uczestnikami na pocztku sesji w celu
uzgodnienia najlepszej metody jej realizacji przy maksymalnym komforcie
zarwno dla trenera, jak i dla uczestnikw.
o
Camerius James W., The Case System of Instruction: Developing an Eective Teaching Strategy,
Northern Michigan University,
6:
Kwestie omawiane z uczestnikami na pocztku szkolenia powinny obej-
mowa takie zagadnienia, jak:
o
Czas trwania sesji;
o
Plan szkolenia;
o
Informacje o zastosowaniu materiaw edukacyjnych;
o
Informacje dotyczce oceny efektywnoci szkolenia i ewentualnych wy-
mogw w przypadku szkole zakoczonych egzaminem formalnym.
Przedyskutowanie potencjalnie istotnych kwestii z uczestnikami przed
szkoleniem obejmuje:
o
Uzgodnienia dotyczce form zwracania si do siebie lub preferowanego
tonu, atmosfery podczas sesji;
o
Zasady dotyczce przerw w szkoleniu;
o
Warunki zadawania pyta i prowadzenia dyskusji podczas szkolenia;
o
Zasady dotyczce komfortu i koncentracji w trakcie szkolenia (przykady:
wyczenie komunikatorw, opuszczania sesji poza przerwami, rozmw
niezwizanych z tematem sesji i komunikacji podczas szkolenia);
o
Oczekiwania merytoryczne uczestnikw.
Po zaprezentowaniu wszystkich w/w zasad i warunkw, zgodnie z dobr praktyk
naley wygospodarowa nieco czasu na udzielenie uczestnikom odpowiedzi na
pytania, jeeli s jakiekolwiek niejasnoci. Zanim trener przystpi do prezentacji,
moe take zaangaowa uczestnikw w dziaania, ktrych celem bdzie prze-
amanie lodw. Dziki temu zyskaj oni poczucie przynalenoci do grupy, co
jest szczeglnie istotne w przypadku sesji realizowanych zdalnie. Jeeli liczba
uczestnikw biorcych udzia w sesji ze zdalnych lokalizacji nie jest zbyt dua,
mona poprosi kadego z nich, aby si przedstawi. Gdy to robi, mona naryso-
wa prost map, na ktr nanosimy imiona osb uczestniczcych w szkoleniu.
Nastpnie map mona wykorzysta w trakcie sesji, kierujc pytania i uwagi do
poszczeglnych uczestnikw.
6z
Przeamanie lodw Wyniki
Mapa z imionami Popro uczestnikw, aby si przedstawili i powiedzieli kilka sw na
temat swoich oczekiwa co do webinaru. Dziki temu bd si czuli
pewniej i dostarcz trenerowi cennych informacji.
Krtki kwestionariusz Zadaj uczestnikom kilka prostych pyta. Prezentujc wyniki, moesz
zwraca si bezporednio do osb, ktre udzieliy podobnych odpo-
wiedzi. Pozwl im mwi i wyjani, co miay na myli.
Tabela ?. Przykady wicze integrujcych grup
5.2 Gos trenera
Podobnie, jak w przypadku wszystkich innych czci sesji webinaru, gos trenera
odgrywa niezwykle istotn rol w procesie realizacji sesji. Podczas bezpored-
niego spotkania, trener ma do dyspozycji wiele innych narzdzi, ktre mog
urozmaici prezentacj. Jego gesty, wygld, sposb mwienia itd. to wszyst-
ko wpywa na reakcje suchaczy, uatwiajc im zapamitanie treci. Niestety,
w trakcie webinaru, trener nie dysponuje tak szerok gam opcji ma swj gos
i narzdzia dostpne w aplikacji do webinarw.
Bardzo istotna szczeglnie w przypadku trenerw z niewielkim dowiadcze-
niem w prowadzeniu webinarw jest praktyka przed szkoleniem, poczona
z nagrywaniem wasnego gosu, a nastpnie jego odsuchiwaniem w trakcie pre-
zentacji. Bardzo czsto technika ta pozwala trenerowi uwiadomi sobie, jak
istotne jest prawidowe operowanie gosem.
Przede wszystkim, webinar powinien by odpowiednio zaplanowany, a wynikaj-
ca z tego pewno powinna by syszalna w gosie trenera. Ma to dobry wpyw na
uczestnikw, ktrzy odbieraj trenera jako osob pewn siebie i zdecydowan.
Nawet niewielkie wahanie i krtkie pauzy bywaj czsto odbierane jako pomyki,
brak przygotowania lub sygna, e wystpiy problemy techniczne.
Ponadto naley pamita, e tembr gosu rwnie moe umoliwi podkrelenie
pewnych zagadnie i zwrcenie uwagi na szczeglnie zoone kwestie. Nale-
y mwi na tyle powoli, aby tre bya zrozumiaa; z drugiej strony nie naley
opnia przez to sesji.
Kady trener, nawet najbardziej dowiadczony, musi wiczy gos, tak, aby jego
6{
brzmienie sugerowao uczestnikom, e maj do czynienia z osob interesujc
i zajmujc. Dobrym pomysem jest rwnie zapoznanie si z webinarami innych
trenerw i czerpanie z nich inspiracji.
5.3 Zadania wymagajce aktywnoci
Kady webinar (kurs, szkolenie, wykad) charakteryzuje si warunkami, ktre
wpywaj na efektywno ksztacenia. By moe najistotniejszym kryterium jest
stopie interakcji (podczas ksztacenia). Trener nie moe oczekiwa, e uczest-
nicy skupi si na wykadzie, jeli sprowadza si on wycznie do komunikacji
jednokierunkowej. Wykad na ywo w Internecie jest jak program telewizyjny.
To przekaz jednokierunkowy, odbierany przez biern publiczno. Jednake
telewizja korzysta z obrazw i dwikw, ktre su przekazaniu okrelonych
komunikatw. Warto produkcyjna wykadu czy szkolenia w formie webinaru
jest z reguy duo nisza. Mona j okreli mianem technologii jednokierunko-
wej w rodzaju telewizji bardzo niskiej jakoci
. Moe to by jedna z przyczyn, dla

ktrych uczestnicy nie angauj si w prezentacje jednokierunkowe. Nie ule-
ga wtpliwoci, e interakcje pomidzy trenerem a uczestnikami, komunikacja
i okrelone dziaania prowadz do zmiany tego stanu rzeczy.
Jak ju wspomniano, produktywne wykorzystanie sesji webinaru wymaga za-
planowania szeregu dziaa:
o
interakcji z trenerem;
o
interakcji pomidzy uczestnikami;
o
interakcji z materiaami szkoleniowymi.
Interakcje z trenerem
Interakcja z trenerem moe przybra posta pyta, uwag i odpowiedzi. Plan ska-
dajcy si z 0-minutowej prezentacji i 0-minutowej rundy pyta i odpowiedzi nie
jest planem efektywnym. Zdarzaj si jednak sytuacje, gdy czas jest ograniczony,
a wykadowc jest zaproszony go, dostpny jedynie przez krtki czas. W takich
okolicznociach ograniczenie czasu jest uzasadnione. Gocie specjalni, eksperci lub
celebryci mog wywrze wpyw na proces ksztacenia i zmotywowa uczestnikw.
Caladine Richard, Enhancing E-Learning with Media-Rich Content and Interactions, Idea Group Inc
6
o
Audio;
o
Wideo;
o
Czat;
o
Tablica;
o
Przycisk zgaszania si do odpowiedzi;
o
Ankiety i quizy.
Czat mona wykorzysta w celu zamieszczania pyta trenera lub udzielania od-
powiedzi. System ten sprawdza si najlepiej w przypadku pyta wymagajcych
krtkich, otwartych odpowiedzi. Skania on do aktywnoci tych uczestnikw, kt-
rzy s niemiali i niechtnie odzywaj si przez mikrofon. Moe rwnie przyda
si w przypadku kwestii technicznych. Czat mona wykorzysta do zada grupo-
wych lub wykonywanych w parach wikszo systemw pozwala na wysyanie
wiadomoci bezporednio do okrelonych uytkownikw.
W przypadku pyta lub dyskusji wymagajcych duszej odpowiedzi, najlepsz
metod jest komunikacja gosowa. Naley przy tym unika sytuacji, gdy wszyscy
mwi jednoczenie. Niech uczestnicy korzystaj z przyciskw zgaszania si do
odpowiedzi, gdy chc co powiedzie.
Tablica moe by wykorzystywana do rnych zada takich, jak rozgrzewka,
wsplna edycja tekstu, burza mzgw, sporzdzanie listy koncepcji lub udoku-
mentowanie poszczeglnych zada. Quizy i ankiety przydaj si do gromadzenia
informacji o uczestnikach, do zada krtkich, do zadawania pyta zamknitych,
oceny procesu ksztacenia w trakcie webinaru lub po jego zakoczeniu itd.
Inne zadania, ktre maj zastosowanie w przypadku webinarw, umoli-
wiajce interakcj pomidzy uczestnikami, wymieniono poniej:
o
Dyskusja
Dyskusja polega na wykorzystaniu komunikacji dwukierunkowej pomidzy
trenerem a uczestnikami, aby podnie jako ksztacenia. Dyskusja pozwala
uczestnikom aktywnie zaangaowa si w sesje, co pozwala utrwali zdo-
byt wiedz i uatwia zastosowanie jej w przyszoci. Pytania uczestnikw
ilustruj poziom zrozumienia treci sesji szkoleniowej. Pytania trenera sty-
muluj dyskusj na temat kluczowych elementw szkolenia. Dyskusja moe
by prowadzona przy pomocy kanau audio-wideo lub w formie czatu tek-
stowego. Istotn rol odgrywa tu moderator. W przypadku niewielkiej liczby
6
uczestnikw, trener moe moderowa dyskusj samodzielnie lub poprosi
o to jednego z uczestnikw.
o
Burza mzgw (tylko warsztaty)
Burza mzgw umoliwia uczestnikom kreowanie nowych idei, rozwizywanie
problemw, odpowiadanie na pytania, wprowadzanie do dyskusji nowych
zagadnie, wskazywanie interesujcych kwestii, motywowanie i rozwijanie
pracy zespoowej. To doskonae narzdzie motywacyjne, poniewa angauje
czonkw zespou w rozwizywanie szerszych problemw zarzdczych i skania
ich do wsppracy. Na etapie gromadzenia idei, trener zapisuje wszystkie suge-
stie na tablicy. W trakcie wiczenia, kamera moe by nakierowana na tablic.
Narzdzia dostpne w oprogramowaniu do webinarw (tablica elektroniczna,
forum, czat tekstowy) take mog posuy do udokumentowania propozycji
zespou.
o
Prezentacje (w przypadku warsztatu, uczestnicy mog przeprowadza prezentacje)
To niezwykle uyteczne narzdzie, zwaszcza, jeli wrd czonkw grupy znajduje
si ekspert w okrelonej dziedzinie. W trakcie webinaru mona poprosi go, aby
wypowiedzia si na dany temat lub przygotowa wczeniej prezentacj, a na-
stpnie przedstawi j podczas sesji. Zaangaowanie w webinar drugiej osoby
moe sprawi, e sesja stanie si ciekawsza.
o
Zadanie kreatywne
Moe mie zastosowanie w przypadku maych, jak i duych grup. Przydzielenie zada-
nia, polegajcego na stworzeniu czego wsplnie lub indywidualnie sprawi, e uczest-
nicy bd bardziej zaangaowani w proces i skoncentrowani na tym, co si dzieje.
o
Scenki (warsztat)
To zadanie niezwykle przydatne podczas warsztatw. Jeeli w webinarze uczest-
niczy tylko kilka osb, poproszenie ich o odegranie scenki jest bardzo dobrym
pomysem. Mamy wystarczajco duo czasu, moemy odpowiednio zareagowa
i skomentowa przedstawion scenk.
Interakcje pomidzy uczestnikami
66
o
Audio;
o
Czat.
Czat umoliwia uczestnikom wzajemne interakcje i tworzy zaplecze dla dysku-
sji rwnolegle do gwnego nurtu sesji. Moe powodowa rozproszenie uwagi,
czsto jednak stwarza moliwo wygenerowania alternatywnej przestrzeni dla
ksztacenia spoecznego (wymiana opinii, informacji, adresw i dowiadcze).
Jak ju zauwaono, narzdzie to mona te wykorzysta do zada wymagajcych
komunikacji i wsppracy pomidzy uczestnikami.
Wykorzystanie narzdzi audio do interakcji midzy uczestnikami wie si z ogra-
niczeniami i wymaga moderowania.
Interakcje z materiaami szkoleniowymi
Mwic oglnie, materiay szkoleniowe dostpne podczas webinaru mog by
wygenerowane wewntrznie (przez trenera, jego firm lub firm klienta) lub
zewntrznie (gwnie na podstawie zasobw internetowych) lub mog zosta
opracowane przez uczestnikw.
o
Materiay wewntrzne:
t
Slajdy/prezentacje;
t
Wideo;
t
Audio (np. nagrany wczeniej wywiad z ekspertem);
t
Dokumenty (ulotki, listy kontrolne itd.).
o
Materiay zewntrzne:
Potencja nowych prezentacji medialnych wzrs ogromnie w ostatnich latach.
Prdko pocze internetowych, wydajno oprogramowania i sprztu stale
ronie. Bogactwo nowych mediw umoliwia trenerowi zaplanowanie interesu-
jcych i zrnicowanych interakcji pomidzy uczestnikami. Oto lista popularnych
rde internetowych:
o
Publiczne zasoby/ kanay wideo (np. YouTube, Trainer Tube);
o
Google Books, Google Academics (dokumenty uwierzytelnione na og
po angielsku);
o
Szereg nowych serwisw internetowych, oglnodostpnych:
6/

t
Sowniki;

t
Bazy wiedzy;

t
Biblioteki cyfrowe,

t
Darmowe materiay szkoleniowe online;

t
Strony Web ..0 (spoecznoci internetowe wiki, blogi, sieci).
Materiay opracowane przez uczestnikw
Funkcjonalnoci oprogramowania do webinarw umoliwiaj trenerom tworze-
nie programw sesji szkoleniowych na podstawie materiaw wygenerowanych
przez uczestnikw:
o
Wspdzielenie dokumentw/ekranu (co umoliwia uytkownikom wzajemny
podgld pulpitwkomputerw, a nawet ich kontrolowanie). To funkcja ogrom-
nie uyteczna w przypadku wsplnego tworzenia i edytowania dokumentw.
Umoliwia ona aktualizowanie dokumentw w czasie rzeczywistym (np. w ra-
mach zadania grupowego). Moliwe jest rwnie wspdzielenie prezentacji bez
koniecznoci ich przesyania. Funkcja ta jest szczeglnie przydatna, gdy chcemy
skorzysta z formatu prezentacji nie obsugiwanego przez system (np. Keynote
czy Prezi) lub obejrze prezentacje uczestnikw. Funkcja ta sprawdza si najlepiej
w przypadku pracy z maymi grupami.
o
Wspdzielenie aplikacji: szczeglnie przydatne przy szkoleniach dotyczcych
oprogramowania. Trener moe pokaza, jak uywa okrelonej aplikacji, a na-
stpnie scedowa kontrol nad programem na uczestnikw, ktrzy mog kolejno
wprawia si we wdraaniu wieo nabytej wiedzy.
o
Wsplne przeszukiwanie (wspdzielenie stron internetowych wszyscy widz
t sam stron i materia). Daje to moliwo przeprowadzania wsplnych wir-
tualnych wycieczek, uczestnictwa w grach i quizach, a take obsug formatw,
ktre nie s dostpne w przypadku przesyanych prezentacji (np. animacje lub
filmy).
o
Wspdzielenie plikw wideo (jednoczesna transmisja plikw wideo).
o
Screencast (opcja ta umoliwia trenerowi lub dowolnemu z uczestnikw pre-
zentacj filmow tego, co dzieje si na pulpicie komputera). Funkcja ta zapew-
nia niemal nieograniczon elastyczno trener moe przedstawi, uruchomi
i opisa kad aplikacj czy materia, zainstalowany na jego komputerze. Funkcja
ta moe by szczeglnie uyteczna przy szkoleniach z obsugi oprogramowania.
68
o
Programowalne API do publicznych usug internetowych, takich, jak YouTube,
Google Maps i wiele innych. Technika ta umoliwia szerokie zastosowanie zaso-
bw dostpnych w ramach webinaru.
Jak wida powyej, w przypadku dobrej komunikacji i wsppracy pomidzy
uczestnikami, trener moe aktywnie angaowa ich w proces uczenia si.
W ramach moderowania interakcji pomidzy uczestnikami trener powinien by
w stanie:
o
Zaplanowa odpowiednie ramy czasowe realizacji wszystkich elementw szko-
lenia, wcznie z ocen efektywnoci w sposb, ktry umoliwi osignicie celw
okrelonych dla potrzeb sesji szkoleniowej z wykorzystaniem dostpnych zaso-
bw w odpowiednim czasie; uwzgldni odpowiednie przerwy, tak, aby szkolenie
przebiegao bez zakce, w sposb dynamiczny i komfortowy dla uczestnikw.
o
Zapewni elastyczno czasow szkolenia i odpowiedni reakcj na wikszo
moliwych sytuacji, jakie mog wystpi podczas sesji. Planujc ramy czasowe
szkolenia naley pamita, e najlepszy poziom koncentracji wystpuje wcze-
snym rankiem, dlatego naley zwikszy intensywno nauczania o tej porze
dnia. Im pniej przeprowadzana jest sesja, tym krtsze powinny by realizowane
przez uczestnikw zadania. Istotne elementy, ktre maj wpyw na czn dugo
kadego zadania realizowanego w ramach sesji szkoleniowej, to rodzaj zada
realizowanych przez uczestnikw (wykady i prezentacje powinny trwa krtko,
wiczenia duej). Pora roku rwnie ma wpyw na dugo sesji szkoleniowej,
szczeglnie zim i latem. Wiadomo powszechnie, e optymalny czas trwania
bloku szkoleniowego wynosi od do 0 minut. Zasada ta zostaa okrelona
wycznie dla celw planowania; bez wzgldu na to, prowadzcy powinni obser-
wowa poziom koncentracji uczestnikw i dostosowywa do niej odpowiednio
dugo poszczeglnych blokw.
6
6. Zamkniecie webinaru
6. Zamknicie webinaru
6.1 Ewaluacja procesu ksztacenia i realizacji szkolenia
Ewaluacja pozwala zapewni wysoki poziom usug szkoleniowych. Metoda ta
jest powszechnie wykorzystywana i cieszy si duym powaaniem w rnych
dziedzinach bada. To najbardziej ceniony instrument pozyskiwania informacji
o procesie szkoleniowym, realizowanym w specjalnym otoczeniu, i jego wynikach.
Umoliwia on take trenerom generowanie i pozyskiwanie informacji zwrotnych
oraz analiz wasnych metod nauczania i umiejtnoci. W ten sposb ocena sprzy-
ja take rozwojowi umiejtnoci trenerw.
Wg definicji Donalda Kirkpatricka, cztery poziomy oceny to reakcja, wiedza/
umiejtnoci, zachowanie i wyniki. Struktura analityczna sprzyja w bardzo
duym stopniu identyfikacji celw, opracowaniu kwestionariuszy i wreszcie ana-
lizie wynikw oceny.
Podsumowanie przedstawiono w poniszej tabeli
.
:
Poziom
oceny
Co opisuje ten po-
ziom?
Przykadowe narz-
dzia pomiaru
Istotno i zastoso-
wanie praktyczne
Reakcja Poziom zadowolenia
uczestnikw ze szkolenia
o
Zaraz po szkoleniu;
o
Arkusze lnfcrmac|l
zwrotnej;
o
AnkleLy lub kwesLlcna-
riusze online;
o
Reakcja werbalna;
o
Pozyskiwane atwo
i szybko;
o
hledrcgle zarwnc pcd
ktem gromadzenia, jak
i analizy danych;
z
ha pcdsLawle hLLpwwwbuslnessballsccmklrkpaLrlcklearnlngevaluaLlcnmcdelhLm dcsLp
dnia z.6.zoz).
/o
Ksztacenie W jaki sposb poziom
wiedzy i umiejtnoci
zmieni si/wzrs?
o
ha cg cceny lub LesLy
przed i po szkoleniu
porwnanie;
o
Wywiad lub obserwacja
take mog mie zasto-
sowanie;
o
Stosunkowo prosto
osigalny; jednoznaczny
w przypadku umiejt-
noci podlegajcych
kwantyfikacji;
o
Trudniejszy w przypad-
ku zoonych procesw
ksztacenia;
Zachowanie W jaki sposb zdobyta
wiedza wpyna na
zachowanie?
Zakres zastosowania
nabytych zachowa
w pracy - wdraanie
o
Po upywie pewnego
czasu od szkolenia (np.
kilka tygodni);
o
Samoocena ankiety,
wywiady, obserwacje;
o
Ocena zmian, istotnoci
i trwaoci zmian;
o
Pomiar zmiany zacho-
wania wymaga z reguy
wsppracy i umiejt-
noci;
Wyniki
o
Wpyw na dziaalno
lub rodowisko uczest-
nika
o
Porwnanie efektw
i kosztw szkolenia.
o
Porwnanie praktycz-
nego wpywu na efek-
tywno w pracy, wyniki
pienine, jako pracy,
stabilno zatrudnienia
itd.;
o
atwy do zastosowania
indywidualnie, ale nie
do caej organizacji;
o
Proces musi umoliwia
jednoznaczne przypisa-
nie odpowiedzialnoci.
Tabela 8. Cztery poziomy oceny wg Donalda Kirckpatricka.
6.1.1 Ewaluacja efektu ksztacenia
Zdefiniowane przez trenera lub przez klienta cele powinny zosta zrealizowane
z kocem szkolenia. Umoliwia to ocen efektw ksztacenia, co jest istotne nie
tylko z punktu widzenia trenera, ale czstokro rwnie z punktu widzenia klienta,
ktry skierowa swoich pracownikw na szkolenie w celach edukacyjnych. Naj-
lepsz metod oceny efektw ksztacenia jest szybki test na pocztku webinaru,
a nastpnie powtrka testu na kocu, co pozwala na porwnanie wynikw. Jed-
nake nawet ocena przeprowadzona wycznie po zakoczeniu sesji jest rwnie
przydatna. Pytania powinny by skonstruowane zgodnie z poniszym opisem.
Test wstpny jest uyteczny take dla trenera, szczeglnie, gdy grupa jest maa
dziki niemu trener moe oceni poziom wiedzy uczestnikw. Krtki kwestio-
nariusz, zoony z - pyta otwartych moe mie zastosowanie w grupach do
0 osb
. W przypadku wikszych grup do 00 osb, bardziej racjonalne jest

formuowanie pyta zamknitych, na ktre odpowied brzmi tak, nie lub nie
wiem. Wyniki mona uzyska szybko, a nastpnie oceni na ich podstawie oglny
poziom dotychczasowej wiedzy (ocena potrzeb) oraz oczekiwania uczestnikw.
Aby zapcznac sl z przykadami, patrz poniej Metody ankietowania.

/:
Podczas webinaru, trenerzy/moderatorzy mog take skorzysta z kwestionariu-
sza, aby uzyska oglne informacje o tym, na ile uczestnicy rozumiej przedsta-
wiane treci i stwierdzi, czy poczynili zadowalajce postpy. Dziki temu trener
wie, czy kontynuowa wykad, czy te niezbdne s wyjanienia. Poza tym, krtki
test w trakcie szkolenia to uyteczne narzdzie, dziki ktremu uczestnicy nie gu-
bi si i nie przysypiaj w ten sposb stymuluje si ich uwag i koncentracj.
W zalenoci od kontekstu, celu i zakresu webinaru, ocena kocowa jest mniej
lub bardziej zbliona do wstpnej. W maych grupach, kontrolowana dyskusja
jest uytecznym narzdziem, ktre umoliwia trenerom ocen efektw kszta-
cenia. Take uczestnicy s dziki temu w stanie odtworzy i przedstawi wieo
zdobyt wiedz.
W przypadku, gdy udzia w webinarze wie si z wydaniem certyfikatw, ocena
przybiera na og posta kwestionariusza, ktry trzeba wypeni z dobrym wyni-
kiem, by uzyska wiadectwo. W takim wypadku najczciej stosuje si pytania
otwarte, zamknite i/lub wielokrotnego wyboru.
6.1.2 Metody i narzdzia ewaluacji
Aby oceni efekt ksztacenia po webinarze, stosuje si najbardziej bezporednio
mierzalne wskaniki nabytej wiedzy lub umiejtnoci. Jest to obiektywna ocena
wiedzy, umiejtnoci i perspektywy uczestnika w chwili wykonania pomiaru.
Prezentacja celw ksztacenia na pocztku webinaru zapewnia przejrzyste i jasne
ramy odniesienia. Na tej podstawie mona weryfikowa wiedz i umiejtnoci
uczestnikw. S to m.in. oceny z prac wykonanych podczas szkolenia, ocena
zachowa, oceny za prezentacje itd.
Trener moe przygotowa testy, quizy lub inne wiczenia przy pomocy darmo-
wego oprogramowania oceniajcego, dostpnego w zasobach internetowych,
na przykad:
o
Easy Test Maker (http://www.easytestmaker.com/default.aspx) darmo-
wy generator testw online;
o
Hot Potatoes (http://hotpot.uvic.ca/) pakiet Hot Potatoes zawierajcy
sze aplikacji, umoliwiajcych uytkownikowi tworzenie interaktywnych
pyta wielokrotnego wyboru, krtkich odpowiedzi, uzupeniania zda,
krzywek, dopasowywania/porzdkowania oraz uzupeniania brakuj-
cych sw w postaci aplikacji WWW;
o
QuizMaker JavaScript Wizard (http://www.attotron.com/pub/Quizma-
/z
ke.htm) narzdzie do tworzenia testw i quizw;
o
Personal Educational Press (http://www.educationalpress.org) umo-
liwia tworzenie darmowych zeszytw wicze w postaci fiszek, plansz i qu-
izw, ktre mona wydrukowa bezporednio z wyszukiwarki; mona take
tworzy arkusze uzupeniania danych, quizy, arkusze wicze, listy sw,
karty do gry w bingo, ukadanki sowne, arkusze wyszukiwania sw i inne.
6.2 Ewaluacja szkolenia
Ocena szkolenia, zarwno w trakcie (ocena przyswojenia kluczowych koncepcji),
jak i po jego zakoczeniu (informacja zwrotna dotyczca metod szkolenia i innych
aspektw procesu) moe mie charakter jakociowy i/lub ilociowy. Ocena moe
mie charakter wstpny, podsumowujcy lub ukierunkowany na efekt. Moe
przybiera nastpujce formy:
o
Ocena wstpna: np. dyskusja lub wywiad - przydatna na wczesnym eta-
pie szkolenia, aby zapewni trenerowi informacj zwrotn na temat po-
stpw grupy do danego momentu. Moe mie charakter formalny lub
nieformalny;
o
Ocena podsumowujca: kwestionariusze lub wywiady po zakocze-
niu sesji;
o
Ocena wpywu: Po zakoczeniu sesji moe mie posta kwestionariusza
lub wywiadu z uczestnikami.
Dziki moliwoci rejestrowania webinaru, ocena szkolenia staje si duo a-
twiejsza. Przede wszystkim, nagranie umoliwia dokonanie ponownej oceny.
Uatwia to ewaluacj procesu i pracy poszczeglnych osb, szczeglnie po upy-
wie pewnego czasu.
Narzdzia w rodzaju automatycznej rejestracji statystyk lub ankiet elektronicz-
nych przyspieszaj proces oceny. Dziki temu, trener ma moliwo przeanali-
zowania wynikw kadego uczestnika. Aplikacja umoliwia generowanie rapor-
tw szczegowych, dotyczcych udziau w webinarze. Gromadzone s dane
dotyczce:
o
Czasu uczestnictwa;
o
Odpowiedzi na pytania;
o
Zaangaowania w prac zespoow;
/{ /{
o
A nawet, czy uczestnik patrzy w okno programu, czy te by zajty innymi
czynnociami, niezwizanymi ze szkoleniem.
System ocen trenera i jego metody nauczania mog take bazowa na klasycz-
nych narzdziach w rodzaju ankiet oceniajcych. W tym celu mona wykorzysta
oprogramowanie do webinarw, jakkolwiek w przypadku bardziej zoonych
ankiet, lepiej sprawdza si zaawansowane oprogramowanie internetowe w ro-
dzaju SurveyMonkey
.
Elementy w rodzaju analizy rejestrw (szczeglnie rozmw na czacie), statystyk
webinaru i ankiet oceniajcych pozwalaj na szybk ocen szkolenia. Dla celw
analizy moemy poleci wspomniany ju wyej model ewaluacji Kirkpatricka.
Metody ankietowania
Metody ilociowe polegaj na gromadzeniu informacji, ktre mona uj w formie
tabelarycznej w postaci statystyk. Powszechnie uywan metod tego rodzaju
jest ankietowanie przy pomocy skali ocen. Odpowiedzi s tu oceniane wg skali
trzy- lub piciopunktowej. Trzy lub pi punktw stosuje si, by upewni si, e
zgromadzone dane s istotne i speniaj zaoenia protokow badawczych, tzn.,
konieczne jest przyjcie dwch ocen skrajnych i neutralnej rodkowej, co daje
uczestnikom wiksze moliwoci dokonania precyzyjnej oceny.
Przykady skal:
{ punktowa punktowa
Dobry redni saby Doskonay dobry redni poniej redniej saby
Zgadzam si nie mam zdania
nie zgadzam si
Zdecydowanie si zgadzam zgadzam si czciowo
nie zgadzam si zdecydowanie si nie zgadzam
Tabela . Skala ocen
Niekiedy uywa si rwnie skal -punktowych. Zastosowanie skal z punktem
rodkowym lub bez niego jest kwesti podejcia i kontekstu sytuacji. Zmuszanie
ludzi do podjcia decyzji bywa uyteczne w sytuacjach, gdy konieczne jest okre-
lenie tendencji. Z drugiej strony, skala bez pozycji rodkowej moe sprawi, e
uczestnicy odmwi udzielenia jakiejkolwiek odpowiedzi. Pojawia si rwnie
ryzyko znieksztacenia odpowiedzi.
http://www.surveymonkey.com/
/
Przykadowa skala -punktowa mogaby wyglda nastpujco:
Zgadzam si raczej si zgadzam raczej si nie zgadzam nie zgadzam si
Inne przykady pomiarw jakociowych to:
o
Pytania wielokrotnego wyboru;
o
Stwierdzenia prawda lub fasz;
o
Pytania z odpowiedzi tak lub nie.
Zalet zastosowania ilociowych metod pomiaru jest moliwo wygenerowania
statystyk dla potrzeb osb zainteresowanych np. 8% uczestnikw zdecydo-
wanie zgodzio si, e przedstawiony materia pozwoli im zwikszy wydajno
pracy.
Podczas, gdy pytania w ankietach ilociowych maj charakter zamknity, metody
jakociowe polegaj na stosowaniu pyta otwartych w celu zgromadzenia prze-
myle, uwag, opinii i sugestii. Ten poziom szczegowoci pozwala trenerowi
zrozumie dokadniej, dlaczego okrelone elementy szkolenia wymagaj dopra-
cowania, a w przypadku pozyskania sugestii w jaki sposb wprowadzi zmiany.
Przykady pyta otwartych:
o
Ktre z wicze lub zada podobao Ci si najbardziej? Dlaczego?
o
Na jaki temat chcia/aby dowiedzie si czego wicej?
Liczba pyta otwartych jest na og do ograniczona. Im wicej osb bierze
udzia w ankiecie, tym mniej pyta zadajemy przy wikszej liczbie ankietowa-
nych, s to zaledwie jedno lub dwa pytania. Pytania potwarte natomiast to
stadium porednie pomidzy pytaniem otwartym a zamknitym. S to pytania,
w przypadku ktrych podano odpowiedzi; w przeciwiestwie do pyta zamkni-
tych, odpowiedzi te maj charakter opisowy.
Przykadowe pytanie potwarte:
Na jaki temat chcia/aby dowiedzie si czego wicej?
: O ochronie danych osobowych
.: O przechowywaniu danych
: O kontroli danych
: Inne (jakie?)
Przykadowy zestaw informacji zwrotnych do kursu szkoleniowego online:
http://www.bre.com/training/courses/training-feedback.aspx
/
6.3 Materiay uzupeniajce i poszkoleniowe
Aby utrwali zdobyt wiedz i umiejtnoci, szkolenie nie powinno zakoczy si
z chwil wylogowania z sesji webinaru. Zamiast tego trener powinien przygoto-
wa materiay poszkoleniowe dla uczestnikw, co oznacza nie tylko przesanie
im kopii prezentacji. W pakiecie powinny znale si:
o
Prezentacja w formacie PDF;
o
Odpowiedzi na pytania, na ktre trener nie by w stanie odpowiedzie
w trakcie sesji;
o
Inne zaczniki, sprawozdania, wyniki bada jeli trener wspomina o nich
w trakcie sesji;
o
Linki do innych zasobw sieciowych wykorzystywanych w webinarze w ro-
dzaju YouTube czy SlideShare.
Zaleca si rwnie przesanie tych dokumentw poczt elektroniczn w cigu
maksymalnie 8 godzin po zakoczeniu webinaru. Po duszym czasie, wraenia
z sesji ulegaj zatarciu, a zainteresowanie zaprezentowanym tematem maleje.
Doczone dokumenty powinny by przekonwertowane na format PDF, poniewa
jest on odtwarzany przez wikszo programw. czny rozmiar wiadomoci nie
powinien przekracza MB (wraz z zacznikami). W przeciwnym razie, naley
umieci pakiet na serwerze firmowym i udostpni okrelone katalogi/ doku-
menty. W przypadku, gdy dysponujemy du iloci interesujcych linkw, te,
ktre zostay wykorzystane podczas webinaru, powinny znale si na szczycie
listy. Nastpnie umieszczamy te, ktre uznamy za interesujce, a nawet istotne
z punktu widzenia tematu, ktre nie zostay wykorzystane. Kady link naley opi-
sa w kilku sowach, tak, aby uczestnik wiedzia od razu, jaka jest jego zawarto.
Opracowanie i zaprezentowanie materiaw poszkoleniowych uczestnikom to
bardzo cenna koncepcja. To m.in. doskonae narzdzie marketingu, zapewniajce
promocj firmy poprzez wiedz i wysoki poziom usug. Uczestnicy szkole czsto
s skonni korzysta z kolejnych sesji i namawiaj do tego innych.
//
/. Nagrania z webinarw
7. Nagrania z webinarw
Szkolenie w postaci webinaru ma t przewag nad tradycyjnym, e jest w peni
udokumentowane. Istnieje moliwo nagrania nie tylko gosu i obrazu, ale
rwnie rozmw na czacie i innych narzdzi, wykorzystanych podczas szkolenia.
Dzieje si to automatycznie i nie wymaga dodatkowego dziaania ze strony
trenera czy moderatora. Gotowe nagranie moe take speni szereg funkcji
po zakoczeniu webinaru.
Zarejestrowanie webinaru pozwala na jego ponowne odtworzenie, jak rwnie
na niejednoczesne uczestnictwo rnych osb oraz opracowanie bazy danych
na podstawie wytworzonych zasobw edukacyjnych. Ta cecha webinaru odr-
nia t metod od szkole tradycyjnych dlatego warto poinformowa o tym
uczestnikw. W wielu przypadkach, ludzie uczestniczcy w sesjach uwaaj je
jedynie za transmisj na ywo.
Rejestrowanie wypowiedzi wywiera rwnie wpyw psychologiczny trener
ma silniejsz motywacj, by odpowiada na pytania i uwagi uczestnikw. Za-
rejestrowane wypowiedzi s widoczne i podlegaj archiwizacji, a co za tym
idzie, trener musi prdzej czy pniej je skomentowa. Z punktu widzenia troski
o zadowolenie uczestnikw, adne z pyta nie powinno zosta zignorowane.
Oprcz wspomnianej wczeniej moliwoci oceny i kontynuacji szkole-
nia, nagrywanie jest te cenne z komercyjnego punktu widzenia. Umo-
liwia wspdzielenie danych na danie, co moe generowa dugoter-
minowe zyski. Nagrania nadaj si znakomicie jako narzdzie promocji
firmy mnstwo ludzi chce je oglda wielokrotnie, a nie tylko uczestni-
czy w transmisji na ywo. Ponadto, wspdzielenie nagra jest niezwy-
kle proste wystarczy wysa osobie zainteresowanej odpowiedni link. Nie
musi ona niczego pobiera ani instalowa dodatkowego oprogramowania.
Trener lub organizator moe rwnie okreli zasady dostpu do nagra. Mog
one by udostpniane w ramach darmowej bazy danych, udostpniane pu-
blicznie lub wycznie uczestnikom szkolenia, ktrzy musz si uprzednio zalo-
gowa. Niektre modele oprogramowania umoliwiaj rejestracj w programie
Flash, gdzie elementy programu pozostaj aktywne mimo, e jest to nagranie
(na przykad, okno czatu mona przewija); inne umoliwiaj zapoznanie si
/8
z treci dopiero po pobraniu odpowiedniego odtwarzacza. Naley wzi ten
fakt pod uwag, wybierajc oprogramowanie do obsugi webinarw.
Informacja zwrotna jest niezwykle uyteczna dla trenerw, organizatorw
i uczestnikw, nawet, jeli nie zawsze jest oferowana bezpatnie. Uczestnicy
mog dostarczy bardzo cennych informacji zwrotnych, oceniajc prac tre-
nera, rozwj wasnych umiejtnoci i wiedzy, przewidujc zmiany w swojej
pracy, identyfikujc mocne i sabe strony prezentacji oraz sugerowane sposoby
ulepszenia kursu.
/
8. Sowniczek
8. Sowniczek
Ankieta elektroniczna dostpny on-line formularz z zestawem specjalnie
przygotowanych pyta. Umoliwia wyraenie opinii respondenta poprzez od-
powied na pytania zamknite, potwarte lub otwarte. Odpowiedzi s agre-
gowane i udostpniane w formie statystyk.
Bazy wiedzy biblioteki materiaw edukacyjnych, zawierajce dokumenty,
prezentacje, kursy e-learningowe, pliki audio i wideo, ktre mog zosta uyte
do poszerzenia wiedzy uzyskanej podczas szkolenia (np. videolectures.net,
docstoc.com, slideshare.net).
Biaa tablica narzdzie umoliwiajce podkrelenie najwaniejszych czci
prezentacji i dokumentw. Odgrywa najwiksz rol podczas spotka w nie-
wielkich grupach.
Czat narzdzie umoliwiajce wymian wiadomoci tekstowych w czasie
rzeczywistym. Umoliwia rozmow publiczn dostpn dla wszystkich, lub
prywatn ktrej przebieg mog ledzi tylko wybrane osoby.
Ewaluacja badanie wartoci lub cech okrelonego programu, lub dziaania
(np. programu nauczania, projektu) pod ktem przyjtych na wstpie kryteriw
w celu jego ulepszenia, rozwoju i efektywnego wykorzystania. W jej zakres wcho-
dzi systematyczne zbieranie i analizowanie informacji na temat osiganych
celw i zastosowania przyjtych kryteriw.
Gry edukacyjne online aplikacje wymagajce dostpu do Internetu, ktre
pomagaj zapamita okrelony materia szkoleniowy oraz poprawiaj sku-
pienie uczestnikw na realizowanym materiale.
Oprogramowanie do webinarw oprogramowanie komputerowe, ktre
umoliwia prezentacj i prowadzenie szkolenia w tym samym czasie do wielu
osb. Zazwyczaj przekazuje obraz prezentacji prowadzcego, dwik, wideo
oraz zawiera czat. Moe by uzupenione o dodatkowe funkcje jak: biaa ta-
blica, ankiety, wspdzielenie ekranu. Przykadowe programy tego typu to:
Click Meeting, Adobe Connect, YUGMA, Dim dim, ONIF.wiczenie przygotowane
wczeniej lub ad hoc. Wystpuje najczciej w formie zapytania bazujcego na
8o
informacjach uzyskanych przez uczestnikw podczas szkolenia. Jego zoona
forma wymusza znaczne podniesienie poziomu koncentracji uczestnikw i za-
angaowania w szkolenie.
Scenariusz webinaru plan zawierajcy kluczowe informacje (cel, zagadnie-
nia, planowane narzdzia ect.) na temat danego szkolenia i stanowicy jego
szkielet funkcjonalny. Staje si najbardziej pomocny przy realizacji szkole
z udziaem duych grup, gdzie efektywne wykorzystanie czasu staje si istotne
dla realizacji caego szkolenia.
Webinar transmisja audio oraz wideo w sieci www (World Wide Web) z jedne-
go rda do duej grupy odbiorcw. Transmisja przebiega na ywo i moe by
nastpnie nagrywana i udostpniana kolejnym uytkownikom na zasadzie VOD.
Wideo komunikacja online pozwalajca na rwnoczesne uycie transmisji
audio i wideo. Osoby posiadajce odpowiedni sprzt i majce dostp do In-
ternetu mog rozmawia i widzie si rwnoczenie.
Wspdzielenie ekranu narzdzie umoliwiajce prezentacj pulpitu i apli-
kacji danego komputera na innych komputerach. Uczestnicy w czasie rzeczy-
wistym widz dokonywane zmiany. Narzdzie znacznie uatwia wsparcie tech-
niczne i prac grupow na dokumentach.
8:
. Literatura
9. Literatura
. Three-point Lightning, Wikipedia. The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.
org/wiki/Threepoint_lighting.
.. Gross Davis Barbara, Tools for Teaching, John Wiley and Sons .00 http://www.
nscc.edu/seatec/pages_resources/forum_papers_pdf/camerius..pdf.
. Videoconferencing Technology in K- Instruction: Best Practices and Trends,
Idea Group Inc .00.
. Assessment Methods and Tools.
. Hargreaves Pat, Jarvis Peter, The Human Resource Development Handbook,
Kogan Page, Publishers .000, http://www.bentley.edu/assurance-oflearning/
Methods_and_Outcomes.cfm.
6. Laurence A. Rowe, Diane Harley, Peter Pletcher, Shannon Laurence, BIBS: Alec-
ture webcasting system, BMRC Technical Report June .00.
. Using Web Conferencing to Boost Productivity and Increase the Profitability of
Your Business, Citix Online, .006.
8. Patricia McKellar, Paul Maharg, Presence, Emergence and Learning Objects:
User Interaction in a Virtual Learning Environment.
. Ashley Deal, A Teaching with Technology White Paper, Carnegie Mellon.
0. The Event Webcasting Toolkit: A Pain-Free Guide to Taking Your Conference
Online, Sonic Foundry.
. Best Practices in Online Video Webcasting, Thomson Financial.
.. Webcasting: The new essential ingredient for BB success, Frost&Sullivan.
. Improving the productivity of virtual employees, Citix Online.
. Mediasite by Sonic Foundry for Distance Education and e-learning, Wainhouse
Research.
. Best Practices: Online Learning. Textbook strategies for video education, Sonic
Foundry.
6. Five Keys to Getting Started with Interactive Online Training, A Group White
Paper Prepared for Citix Online.
www.webinarzlearn.eu

Metodyka PL Single FINAL

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Metodyka PL Single FINAL

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

konsorcjum projektu:

:. Wprowadzenie do koncepcji webinaru

). Sownik online Merriam-Webster podaje podobn,

Upewni si, e sprzt audio/wideo jest wczony;

ueflnlc|a pc|cla mcderaLcr na pcdsLawle Cambrldge Advanced Learners ulcLlcnary 1he-

Opracowanie struktury szkolenia zgodnej z zaoonymi celami i warunkami moe

. Planowanie i przygotowanie webinaru

Zadanie I: Analiza celw webinaru

Aby uzyska wicej informacji, patrz rozdzia .

. Planowanie i przygotowanie webinaru

czasu i czstotliwoci przesyania powiadomie. Naley pamita, aby zawarte

. Planowanie i przygotowanie webinaru

. Najpopularniejszym narzdziem do two-

wskazuje, e instruktorzy stosuj nastpujce strategie,

. Moe to by jedna z przyczyn, dla

. W przypadku wikszych grup do 00 osb, bardziej racjonalne jest

Aby zapcznac sl z przykadami, patrz poniej Metody ankietowania.

You might also like