Projekty AVT

Spawarka inwertorowa 130A

W pierwszej czci artykuu podany by opis ukadu i cz wskazwek dotyczcych montau. Jeeli chodzi o tranzystory duej mocy, proponuj przeszlifowa drobnoziarnistym papierem ciernym na kawaku szka. Podobnie mona postpi z radiatorem. Polepszy to kontakt termiczny midzy korpusem a powierzchni ukadu chodzenia. Elementy mocy polecam montowa rubami M4, w tym celu naley rozwierci nieco otwr w obudowie IGBT. Dodatkowo warto wykona dociskacze (zgodnie z fotogra 7). Umoliwi one rwny docisk tranzystora do powierzchni radiatora. Do ich wykonania potrzebna jest mosina blacha walcowana, poniewa jest sztywna i sprysta. Przekadki izolacyjne wprowadzaj dodatkowy opr termiczny midzy korpus klucza a ponika idealnie nadaje si komwierzchni radiaputerowy boxowy ukad chodzetora. Najlepiej nia pod Socket 939. Wystarczy przestosowa dzielony ci go na p, w miejscu gdzie przebiega radiator, a tylko diody chopodfrezowanie na zapink. Krawdzie po cidzi przed podkadki. Jeli jednak zaj- d z i e ciu naley rwno wyszlifowa. Radiator nalepotrzeba zastosowania przekadek, to najlepiej y przykrci do laminatu przy pomocy 4 rub uy ceramicznych. Niestety s one do kruche M3. Na grze trzeba umieci cznik z matei amliwe, czsto przez ze skadowanie potra riau izolacyjnego (fotograa 5), ktry uniesi odksztaca i nie trzymaj parametrw. Ich moliwi zczenie si dwch czci radiatora dostpno take pozostawia wiele do yczenia. podczas wstrzsw. Najlepiej jeszcze midzy Jest jeszcze moliwo stosowania przekadek obie powki woy nieco wikszy kawaek mikowych, jednak musz by one bardzo cien- NOMEX-u, czy tereszpanu. Uniemoliwi on kie (rzdu 40m). W handlu s dostpne w gru- zwarcie np. opikiem elaza, ktry moe wpa bociach rzdu 0,15mm, jednak daj si do a- podczas prac warsztatowych. Na radiator warto two rozwarstwia i z jednej mona otrzyma a skierowa strumie powietrza z dodatkowego 3. Najlepiej uy do tego nowego ostrza noyka wentylatora 80mm. Fotograa 6 przedstado tapet. Podkadk kadziemy na stole i trzyma- wia zmontowany falownik. Falownik naley jc ostrze prbujemy si wci midzy warstwy. przykrci do podstawy (najlepiej metalowej, Kiedy wejdzie ono do poowy naley je delikat- poniewa odprowadzi ona ciepo z mostka pronie przekrci i mika powinna si rozwarstwi. stowniczego) przez rub dociskajc mostek Przestrzegam przed stosowaniem przekadek si- prostowniczy, oraz kawaek tekstolitu ktry likonowych. Maj one nieporwnywalnie wik- bdzie peni rol izolatora i mocowania posz rezystancj ciepln ni mika (przez nie upa- wek radiatora. W tym kawaku tekstolitu naleliem kilka IGBT). Pokusiem si nawet o wykonanie bada Fot. 6 Gotowy falownik takich przekadek na profesjonalnej stacji testujcej (wasno serwisu Mod-Planet). Wyniki wspczynnika K/W, dla mocy 50W przedstawiaj si nastpujco: sama pasta 0,273367, mika 0,491811, silikon 1,098462. Niestety nie mam dostpu do przekadek ceramicznych o takiej powierzchni, aby przykryy cay rdze stacji. W przypadku podkadki silikonowej, w stacji zaczynao wcza si zabezpieczenie termiczne (a to jedynie 50W). Na dzielony radiator falow-

Fot. 7 Dociskacz tranzystorw Fot. 5 cznik izolacyjny

E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h

Stycze 2008

21

Projekty AVT
Radiatory y wywierci 5 otworw. Dwa winno wystpowa napicie, z pod ruby majce kontakt z reguy jest ono mae. Nastpnie radiatorem, naley je gboko naley skrci na minimum powpuci w materia, aby nie tencjometr od regulacji prdu i dotykay do podstawy, gdy dalej naley podczy si sond grozi to w najlepszym wypadoscyloskopu do bramki ktrego z IGBT. Naley zewrze wyjcie ku zwarciem, a w najgorszym spawarki i zobaczy czy szeroporaeniem prdem elektryczko impulsu bramkowego ulega nym. Pomoc bdzie rysunek Tekstolit ruby M3 Gwinty M4 do montau falownika chwilowej zmianie. Jeli tak, to 11. W otworach mocujcych Rys. 11 Belka czca dzielone znaczy e przekadnik jest dobrze falownik do podstawy naley radiatory falownika podczony. zrobi gwint pod rub M4. 2. W drugim etapie zostan przeKluczowe elementy przedstaka nie powinna wieci, ani prowadzone prby na docelowym wione s na fotograach i rysunkach. napiciu wejciowym. WprowaUkad prostowniczy naley zmontowa in- si arzy. Kiedy spawarka dzamy korekt do ukadu testowedywidualnie, wedug posiadanych diod. Do bdzie ju cakiem pogo wymieniamy transformator pocze najlepiej uy blachy miedzianej. skadana, mona odczy niskonapiciowy na transformator Oczywicie nic nie stoi na przeszkodzie, aby rezystor 100 na wyjciu separacyjny o mocy co najmniej uy kilku mniejszych diod poczonych rw- przetwornicy. Zamiast nie300W, lub arwk 150W (najnolegle. Elementy RC mona podczy bez- go warto wlutowa kon- Rys. 12 Schemat lepiej przez oba zabezpieczenia). porednio do wyprowadze na tzw. pajka lub densator stay o wartoci montaowy Tutaj naley doda, e napicie umieci je na maej pytce obok i podczy 470nF przystosowany do przetwornicy na falownik i na przetwornic pokablami. Do izolacji paskw blachy doskonale pracy impulsowej. Odcipomocniczej mocnicz podaje si jednoczenie. nadaj si koszulki termokurczliwe. Pocze- y on nieco kondensator Dziki temu nastpuje opnienie nia powinny by moliwie krtkie. Wielko elektrolityczny, przez co radiatora zaley od posiadanych diod i szybko- wyduy ywotno przetwornicy. Jeli tran- zaczenia przekanika i sterownika. Podczas ci nawiewu powietrza. Im mniejsze napicie zystor bdzie si grza, mona przylutowa do jaowej pracy arwka moe si lekko arzy, przewodzenia bd miay, tym ukad chodze- niego kawaek blaszki miedzianej, ktra po- jednak nie moe wieci. Ponownie naley zbada przebiegi na poszczeglnych elementach. nia bdzie mniejszy. Najlepiej w tej konku- wikszy powierzchni oddawania ciepa. rencji wypadaj szybkie diody Schottky-ego, Po uruchomieniu wszystkich moduw osobno, Potencjometr od regulacji prdu naley ustawi gdzie Uf jest na poziomie 0,3V. Gotowy ukad mona wstpnie poczy je ze sob, opierajc w poowie. Nastpnie patrzc na przebieg bramprostowniczy przedstawiono na fotograi 8. si o schemat montaowy (rysunek 13). Urucho- kowy zewrze wyjcie cienkim drucikiem miedzianym (ok. 0,5mm). Powinien on natychmiast Do wszystkich elementw, ktre si grzej mienie spawarki naley wykonywa etapami: naley przyklei wyczniki termiczne tj. ra- 1. Przetwornic pomocnicz naley podczy spon, a impuls musi ulec zweniu. Jeli tak diator falownika, radiator diod, transformato- do sieci 230V przez arwk 60W. Natomiast si nie stao, naley sprbowa odwrci przera gwny i dawik. Do mocowania najlepiej falownik naley zasili z transformatora pod- kadnik prdowy. Jeeli spawarka nie ma mocy, uy kleju na bazie ywicy epoksydowej. W czonego take przez arwk 60W do sieci. naley sprawdzi, czy transformator gwny jest przypadku transformatora i dawika, termiki Transformator ten powinien dawa ok. 30V na dobrze podczony (koce i pocztki uzwoje). warto woy pod wierzchni warstw izola- wyjciu. Do wyjcia spawarki mona podczy 3. Ostatnim etapem jest podczenie spawarki cyjn. Dziki temu bd miay lepszy kontakt woltomierz. Oscyloskopem naley zmierzy bez arwek wedug schematu montaowez uzwojeniami. Wszystkie termostaty naley przebiegi wystpujce na bramkach, na trans- go. Naley skontrolowa przebiegi. Nastppoczy szeregowo. Nastpnie naley je pod- formatorze gwnym oraz midzy kolektorem nie sprbowa zajarzy uk. Na pocztek czy do zcza TERMOSTAT w sterowniku. a emiterem IGBT. Na wyprowadzeniach trans- proponuj szybko przejecha elektrod po Monta przetwornicy pomocniczej jest kla- formatora nie powinno by adnych szpilek. materiale. Jeli bdzie sycha gony jazgot, syczny, wzr pytki mona zobaczy na ry- Przebiegi powinny by czyste. Na woltomierzu moe znaczy to, e odwrotnie podczony sunku 12. Naley jedynie zwrci uwag na pocztki i koce uzwoje transformatora. Rys. 13 Blokowy schemat montaowy spawarki Przetwornic warto uruchamia przez arwk 60W - zminimalizuje to ryzyko uszkodzeTRAFO+ Falownik z prostownikem nia elementw w przypadku zwarcia. arw- p o -

Fot. 8 Modu prostowniczy

+
Mona zastpi Esem 230V AC TRAFOElementy RC tumice oscylacje R - 47ohm/2W C - 4,7n/400V

Przekanik

LD LG LD LG Sterownik

HD HG HD HG

Przeka.

14V Zasilacz pomocniczy Termostaty Wentylator 14V + M1 A

22

Stycze 2008

E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h

Projekty AVT
czajc spawark pod sojest przekadnik, ewentulidn spiral grzejn (np. od alnie transformator. Kiedy pieca hartowniczego) lub wywszystko wyglda dobrze, spawa kilkanacie elektrod. mona sprbowa chwil Fotograa 10 przedstawia pospawa. Warto zmierzy gotow spawark. prd wyjciowy, ewentualnie dokona korekty rezyOpisan spawark doskostora przy przekadniku. nale spawa si elektrodami Wszdzie tam, gdzie zosta rutylowymi, celulozowymi zastosowany oscyloskop i zasadowymi. Po dodaniu (chodzi gwnie o pomiar uchwytu TIG, spawark Ok.12,5us Ok.12,5us impulsw bramkowych) mona wykorzysta jako Rys. 15 Przykadowy przebieg moliwe jest uycie mier- Rys. 14 Przykadowy przebieg rdo spawalnicze. W tym napicia wystpujcy na nika czstotliwoci. Jednak przypadku, niestety nie bwystpujcy na bramce IGBT wejciu Current-Sense taki sposb uruchamiania dzie moliwoci bezstykoukadu UC sterownika nie zapewni bezpiecznego i agodnego uru- nalny, jednak czasami wego zajarzania uku. Jest to spawarki chomienia urzdzenia. Przykadowe przebiegi przydaje si molitemat na osobny artyku. przedstawiono na rysunkach 14 15. wo wyczenia tego Po udanych prbach, moduy skadowe naj- systemu. Diody sygnalizacyjne najlepiej za- Moliwoci zmian lepiej umieci w metalowej obudowie. Roz- montowa na kawaku tamy przewodowej, Moc spawarki mona dostosowa zalenie mieszczenie poszczeglnych elementw jest aby uzyska moliwo manipulacji. od swoich potrzeb. Na poniszej konstrukcji bardzo wane. Warto zwrci uwag, na takie Wentylatory wewntrz obudowy najlepiej po drobnych modykacjach mona wykona wymiary i ukad obudowy, aby wytworzy si skierowa wylotem w stron tylnej cian- spawark 300A zasilan z 3 faz. Jednak wytunel powietrzny. Dziki niemu elementy bd ki. Dziki temu powietrze bdzie zasysane z maga to do rozbudowanej wiedzy z dziedzidobrze chodzone. W przypadku dzielonych przodu, a wyrzucane z tyu. Gotowe urzdze- ny przetwornic impulsowych. radiatorw falownika naley uwaa na to, nie moe wyglda tak jak na fotograi 9. W oparciu o jednofazowe zasilanie maksimum aby nie dotykay obudowy, gdy grozi to pora- Pyt z opisami mona zrobi na dwa sposoby. wyznacza sztywno sieci. Radz nie przekraeniem. Wraliw elektronik tj. przetwornic Pierwszy polega na zalaminowaniu papieru i cza wartoci 200A, poniewa jest to grone pomocnicz i sterownik, warto oddzieli prze- przyklejeniu go do przedniej cianki tam dla instalacji elektrycznej. Warto 200A takgrod. Dziki niej nie bd si kurzyy, po- dwustronn. W druwinno to znacznie podwyszy niezawodno gim naley przykry Fot. 10 Gotowa spawarka sprztu. ciank przedni i tylni najlepiej papier z opisami wykona z grubszej blachy, aby byy sztywne. kawakiem pleksiglasu. Wiercc w Wentylatory naley zabezpieczy grillami. Wewntrz wszystkie przewody najlepiej spi nim otwory mona w jedn grub wizk tak, aby nie utrudniaa atwo osadzi diody ona przepywu powietrza. Kabel zasilajcy sygnalizacyjne. musi posiada 3 yy. Powinny mie one co Po wsadzeniu najmniej 2,5mm2 przekroju. Przewd uzie- wszystkiego w mona miajcy musi mie dobry kontakt z obudow. obudow spawarMontujc wszystkie elementy do obudowy, wczy naley uwaa na zwarcia. W miejscach nara- k. Warto wykona onych na wysokie potencjay (np. pod pyt test na zadziaanie falownika, czy przetwornicy pomocniczej) zabezpiecze terwarto przyklei troch tereszpanu, lub folii. micznych. Mona Monta przecznika ukadu AS jest opcjo- dokona tego, podFot. 9 Rozkad moduw w obudowie
Ok. 18V

E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h

Stycze 2008

23

Projekty AVT
e nie jest wielkoci sta, jak mona pobiera cigle. Przy takim prdzie przewody w domowej instalacji elektrycznej na pewno bd si grzay. Przy chci wycinicia 200A z podobnego ukadu, trzeba si liczy z koniecznoci zastosowania potnego transformatora, bardziej rozbudowanego falownika oraz solidnego dawika. Du przeszkod bdzie wyprostowanie takiego prdu, oraz zachowanie sensownych przekrojw uzwoje. Autor nie ponosi odpowiedzialnoci za szkody wyrzdzone nieprawidow prac urzdzenia lub nieprawidow jego eksploatacj. Jednoczenie przestrzega przed samotnym testowym uruchamianiem tego urzdzenia z uwagi na niebezpieczestwo poraenia. Aleksander Olinek2 Guszek olinek.g@neostrada.p Wykaz elementw
Falownik Rezystory R1,R2 . . . . . . . . . . . . . . . 100 1W R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 5W R4,R5 . . . . . . . . . . . . . . .100k 1W Kondensatory C1,C2 . . . . . . . . . . . . . 470F/400V C3,C4 . . . . . . . . 1nF 1kV ceramiczne Pprzewodniki. . . . . . . . . . . . . . . . . D1,D2 . . . . . . . . . . . . . . HFA15TB60 D3,D4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . FR107 T1,T2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IGBT Inne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . KBPC3506 PK1 . . . . . . . . . . . . . 16A lub wikszy Przetwornica pomocnicza Rezystory R1 10k 0,25W R3,R10 . . . . . . . . . . . . . 10 0,25W R4 . . . . . . . . . . . . . . . . 470 0,25W R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2 2W R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . .220k 2W R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 2W R11 220 0,25W R12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 1W R13 . . . . . . . . . . . . . . . . 47k 0,5W R14 . . . . . . . . . . . . . . . 4,7 0,25W Kondensatory C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7nF stay C2,C8 . . . . . . . . . . . . . . . . 1nF stay C3,C4 . . . . . . . . . 100nF ceramiczne C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47F/35V C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . 220F/25V C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7F/400V C9 . . . . . . . . . . . 1nF 1kV ceramiczny Pprzewodniki D1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N4148 D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N5822 D3-D6 . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N4007 D7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . FR107 D8 . . . . . . . . . . . . . . . . . .Zenera 13V IC1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .UC3845N OT1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PC817 T1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IRF840 Inne Tr1 transformator wedug opisu Sterownik Rezystory R1,R4,R10,R16,R23. . . . . . . . .470 R2,R6,R8,R9 . . . . . . . . . . . . . .390 R3,R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7 R7,R12,R24 . . . . . . . . . . . . . . . 10k R11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 R13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5,6k R14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2k R15 . . . . . . . . . . . . . *opis w tekcie R17,R18 . . . . . . . . . . . . . . . . . 39k R19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7k R20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,47k R21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3,2k Kondensatory C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10nF C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2nF C3,C6,C7. . . . . . . . . . . . . . . . 100nF C4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10F C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,5nF C8 . . . . . . . . . . . . . . . . 1000F/16V C9 . . . . . . . . . . . . . . . . . 470F/25V Pprzewodniki D1-D4,D6-D9 . . . . . . . . . . . 1N4148 D5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N5022 IC1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .UC3845N LED1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .AS! LED2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . T! LED3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ready! LED4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ogr OK1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CNY17 Q1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IRF540 T1-T3,T5 . . . . . . . . . . . . . . . . BC547 VR1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TL431 Inne SL1 przekadnik SL2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AS-OFF SL3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . termostat SL4 . . . . . . . . . . . . . . . . . przekanik TR1 . . . . . . . . . . . . . . trafo sterujce

Uwaga! Podczas uruchamiania i uytkowania urzdze HV w ich obwodach wystpuj napicia grone dla ycia i zdrowia. Osoby niedowiadczone i niepenoletnie mog wykona je wycznie pod kierunkiem wykwalifikowanego opiekuna, na przykad nauczyciela.

Komplet podzespow z pytk jest dostpny w sieci handlowej AVT jako kit szkolny AVT-2XXX.

24

Stycze 2008

E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h