Tytu oryginau niemieckiego Faszinierende. Origami Tierwelt.

Zdjcie na okadce CIP Deutsche Bibliothek Strona tytuowa, materiay zdjciowe (s. 8/9) i zdjcia origami: Michael Zorn, Wiesbaden; stylizacja: Marion GroB, Wiesbaden. Zdjcia zwierzt: dr Rudolf Knig, Zoologisches Museum der Universitat Kie (Muzeum Zoologiczne Uniwersytetu w Kilonii) (s. 129); Ingeborg Polaschek, Linsengericht-AltenhaBIau (s. 20, 24); Reinhard-Tierfoto, Heiligkreuzsteinach-Eiterbach (s. 18-19, 26, 31, 36, 40-41, 44, 49, 50-51, 55, 58, 62-63, 67, 72-73, 77, 83, 85, 95, 107, 148-149, 153, 158; Silvestris Fotoservice, Kastl (Plking: s. 89; Wolfgang Willner: s. 133); Tierbildarchiv Toni Angermayer, Holzkirchen (s. 84,100; Hans Pfletschinger: s. 139,141; Hans Reinhard: s. 99,128; Rudolf Schmidt: s. 94; Tierpark Hellabrunn (ogrd zoologiczny Hellabrunn): s. 118; Gunter Ziesler: s. 27,108, 113, 119,126, 138) Rysunki: Hector Rojas F. Opracowanie rysunkw: Raaf & Gratzfeld Design, Moguncja. Z niemieckiego przeoya Dorota Kucharska Redakcja Donata Zieliska Korekta Hanna Kulczycka-Rymuza

Scan By Bug for Torrenty.org

1982 by FALKEN-Verlag GmbH Niedernhausen/Ts. Germany Copyright for the Polish edition by MARBA CROWN LTD for the Polish translation by Dorota Kucharska 1996

Spis treci
Przedmowa Technika skadania papieru Materia - farby - dekoracja Formy podstawowe Basset Sonie Sonitko So Lew yrafa Kangur 6 7 8 10 18 26 28 36 40 50 62 Jele w Flamingi Flaming May flaming Kondor Tukan Tarantula Rohatyniec nosorg Kraby kieszece
u

72 84 94 96 104 108 118 128 138 148

Przedmowa
Dziecistwo spdziem w La Paz, stolicy Boliwii, nalecej do tzw. krajw trzeciego wiata. Rodzicw nie byo sta na prawdziwe zabawki i dzieci wczenie uczyy si wykorzystywa fantazj i zrczno palcw, robic figurki z papieru, tektury, kartonu i puszek po konserwach. Wzorcw szukalilmy nie tylko na wystawach wielkich sklepw, ale przede wszystkim w otaczajcej nas przyrodzie, ktr kochalimy i szanowalimy. Wanie wtedy powstay moje pierwsze papierowe zwierztka. Origami O origami, starej japoskiej sztuce skadania papieru, usyszaem znacznie pniej, dopiero po przybyciu do Europy. Tradycje origami sigaj IX wieku. Sztuka ta wywodzi si prawdopodobnie od amulecikw z papieru, doczanych do drobnych podarunkw. Przez stulecia ze zwyczaju tego wyksztacia si szczeglna forma sztuki, majca rnorodne zastosowania i stwarzajca moliwo rnorakich konfiguracji, ktra przejta zostaa rwnie przez inne krgi kulturowe. Take i dzi wikszo form i figur z papieru nawizuje do wiata zwierzt i rolin. Odtworzy fragment natury Ksika zostaa tak pomylana, by podczas wykonywania figur zwierzt na podstawie bardzo szczegowych rysunkw mona byo mie przed oczami ywe zwierz w jego naturalnym otoczeniu. Umoliwiaj to barwne zdjcia i tekst komentarza. Naladowanie natury poprzez tworzenie wiata z papieru jest nie tylko ciekaw i aktywn form spdzania wolnego czasu, lecz take pozwala przyj twrcz postaw wobec przyrody, wiata zwierzt i ich rodowiska. Tworzenie papierowych postaci, podobnie jak muzyka, ktrej oddaj si z rwnym upodobaniem, jest dla mnie sposobem odbierania zagroonej przyrody i odzwierciedlenia okruchw ycia. Mio do natury wpojono mi w najwczeniejszym dziecistwie. Niezwykle bolesna jest dla mnie wiadomo dzisiejszych zagroe wiata przyrody. Dlatego yczybym sobie, by ksika ta stanowia nie tylko zacht do naladowania i dalszego twrczego rozwoju, lecz take skonia do zadumy, uczulia na pikno i zagroenie natury, przyczyniajc si do wiadomego stosunku do rodowiska naturalnego i jego aktywnej ochrony.

Technika skadania papieru

Przy skadaniu papieru najwaniejsza jest pieczoowito i staranno. Brzegi i rogi musz si dokadnie pokrywa. Im dokadniej wykonana praca, tym wikszy sukces. Krawdzie zagicia powinny by ostre. Pomocne mog by niezbyt krtkie paznokcie. Sposb wykonania figur zosta kolejno przedstawiony na obrazkach opatrzonych tekstem. Przed przystpieniem do pracy naley dokadnie zapozna si z rysunkami, czytajc" je jak ksik. Kady rysunek ukazuje efekt poprzedniej czynnoci oraz podaje wskazwki dotyczce nastpnego kroku. Po wykonaniu kolejnej czynnoci figurze naley przywrci pokazane pooenie wyjciowe. W przypadku trudnoci naley porwna dwie ostatnio wykonane czynnoci z instrukcj w ksice, a nastpnie ,,czyta" dwa kolejne rysunki a do chwili penego ich zrozumienia. W origam istniej tak zwane formy podstawowe, w oparciu o ktre mona otrzyma postaci rnych zwierzt. Form tak jest na przykad latawiec (rysunek 20, strona 12). Dziki niewielkim zmianom mona uzyska rne pozycje ciaa wielu zwierzt, np. yraf i flamingw.

Materia - farby
ze stron uatwia skadanie. Oto inne pomoce: noyczki, by moe take n do papieru, linia i ktownik krawiecki, kostka introligatorska, pinceta, klej do papieru, przydatny przy wykonywaniu bardziej skomplikowanych figur zwierzt, szczypce ze zwonymi kocami pomocne przy ciskaniu grubszych warstw papieru. Do pomalowania zwierzt wykonanych z jednobarwnego papieru nadaj si farby wodne, akwarelowe i do tapet, ktre nanosi si pdzelkami rnej gruboci. Postaci mona pokolorowa rwnie kredkami i pisakami. Kolory dobiera si w oparciu o zdjcia prawdziwych zwierzt. Pomocne moe si rwnie okaza obserwowanie zwierzt na wolnoci bd w zoo.

Formy podstawowe

Kwadratowy arkusz papieru ukadamy barwn stron do spodu i zaginamy go tak, by grna poowa znalaza si na dolnej.

1.

2.

Ponownie rozkadamy papier.

3.

Prawa strona powinna pokrywa lew.

4. Ponownie rozkadamy papier.

5. Odwracamy papier.

10

Formy podstawowe

6. Arkusz ukadamy teraz barwn stron do gry. Zaginamy papier tak, by prawy grny rg znalazt si na lewym dolnym rogu.

7. Rozkadamy papier zagity po przektnej.

8. Zaginamy arkusz wzdu drugiej przektnej.

9. Ponownie rozkadamy papier.

10. Odwracamy arkusz.

Symbole

11. Ukadamy arkusz bia stron do gry. Zaginamy arkusz wzdu przektnej.

11

Formy podstawowe

21

>

12

Formy podstawowe

22. Ponownie odginamy rg. 21. Rozkadamy latawiec i otrzymujemy gwiazd. Biaa strona arkusza skierowana jest do gry. Lewy dolny rg zaginamy do punktu rodkowego.

24. Ponownie odginamy.

25.
23. Wycinamy figur zgodnie z rysunkiem. Nastpnie na obcitym rogu zaginamy dwa mae trjkty.

Odcinamy trjkty. Otrzymujemy igur wykorzystywan przy skadaniu wielu innych zwierzt, np. flaminga.

13

Formy podstawowe

27. Wycinamy figur zgodnie z rysunkiem. Przy tym obcinamy lewy dolny rg.

26. By otrzyma t figur, musimy powtrzy czynnoci od 1 do 21, z tym, e wykonujc zadanie, opisane w punkcie 13, brzegi boczne zaginamy nie do linii rodkowej, lecz tylko do potowy. Dziki temu ramiona wycitej gwiazdy s szersze.

28. Z powstaej figury wykona moemy np. tukana.

20, Wszystkie cztery rogi skadamy do punktu rodkowego i zaginamy.

14

Formy podstawowe

30. Ponownie odginamy rogi.

32. Lewy grny i dolny rg obcinamy zgodnie z rysunkiem.

31. Tak wyglda powstaa figura.

33. Figur t moemy wykorzysta wykonujc postaci rnych ptakw, np. kondora.

15

Formy podstawowe

34. Prostoktny arkusz papieru o dugoci bokw w stosunku 1:2 zaginamy wzdtu linii rodkowej.

35. Wyprostowujemy wszystkie zagicia.

36. Prawy dolny rg zaginamy do gry wzdu przektnej.

37. Ponownie rozkadamy.

38. Prawy grny rg zaginamy do dou.

16

Formy podstawowe

39. Odginamy rg.

40. Prawy bok zaginamy do linii rodkowej.

41. Ponownie rozkadamy papier.

42. Prostokt wzdu linii rodkowej zaginamy do dou.

43. Ponownie odginamy.

44. Figur t wykorzystamy robic wia.

17

Pies towarzyszy czowiekowi w jego walce o byt od ponad 10000 lat, pomagajc mu w owach, bdc jego druhem, a wreszcie zwierzciem domowym. Przodkiem psa jest jest sprytny i niebezpieczny wilk, ktremu zawdzicza dobry such i niezwykle czuy wch. W cigu tysicleci uksztatoway si okrelone rasy- obecnie istnieje ich ponad 400. Dzieli si je na cztery grupy, biorc pod uwag ich uyteczno: owczarki, wyy i psy obronne; psy myliwskie; psy do towarzystwa i charty. Psy s obecnie ulubionymi zwierztami domowymi. Nie bez racji mwi si, e waciciel i zwierz s czsto do siebie podobni. Rzeczywicie, czowiek i pies mog si doskonale zrozumie, gdy ich wiat uczu jest zbliony. Pod wzgldem intensywnoci uczu psy znacznie nad nami gruj. Dotyczy to tak smutku i radoci, jak strachu, nadziei i zazdroci. Kochamy nasze czworonogi przede wszystkim za ich wierno i zaleno od nas, czujno i instynkt obrony.

Basset

20

Pies

Basset

Pies

Ogromne uszy chroni sonia przed socem i su mu jako wachlarze. Wyduony nos, czyli trba, pozwala wyczuwa zapachy, dotyka, siga po co, wkada jedzenie do pyska, wydawa donone dwiki, rozpryskiwa wod jak z fontanny, polewa sobie dla ochody grzbiet lub, sapic, przepdza nie lubiane osoby. Cenne ciosy (ky, tzw. ko soniowa), rosn przez cae ycie sonia. Uywa ich jako narzdzi, omu, a czasami - broni. Wacy tony korpus tego z natury przyjanie usposobionego zwierzcia spoczywa na klocowatych nogach. Krtkie szerokie stopy maj od spodu elastyczne poduszki, dziki ktrym zwierz - mimo swej wielkoci i ciaru - moe si lekko porusza. Sonie nale do najwikszych zwierzt ldowych. Wspczenie wystpuj dwa gatunki: afrykaskie i - znacznie od nich mniejsze - indyjskie, inaczej nazywane azjatyckimi. Sonie afrykaskie osigaj wysoko do czterech metrw i wag do dwunastu ton. Zamieszkuj stepy i sawanny na poudnie od Sahary. Sonie indyjskie yj w zachowanych do dzi wilgotnych lasach poudniowej Azji i Indonezji. S jeszcze bardziej zagroone zagad ni sonie afrykaskie.

Sonie

Sonitko

Sonie

Sonie

So

Sonie

Niezwykego wyrazu nadaje pyskowi samcw gsta grzywa, ktrej samice s pozbawione. Lwy, najbardziej towarzyskie ze wszystkich kotw, zamieszkiway niegdy poudniow Europ, Azj - a po pnocne i rodkowe Indie - oraz ca Afryk. Dzi mona je spotka tylko na afrykaskich obrzeach pusty, w sawannach i w buszu. Niewielka ich liczba yje w parku narodowym w pnocno-zachodnich Indiach. W staroytnoci lew, krl zwierzt", by dla wielu narodw symbolem wadzy ludzkiej lub boskiej, przyjmujc na przykad posta egipskiego sfinksa. W krajach europejskich wizerunek Iwa jako symbolu wadzy umieszczany by czsto w herbach. Lew to uosobienie siy, chocia prowadzi raczej spokojny i leniwy tryb ycia. Jako przywdca stada moe pozwoli sobie na chwile wytchnienia, a w ywno zaopatruj go jego towarzyszki. Zdobywszy up, ustpuj pierwszestwa swemu panu, ktremu przypada lwia cz" zdobyczy. Gdy lew jest ju syty, upem dziel si samice, a na kocu mode. Lwy ywi si przede wszystkim misem, ich ofiarami s gwnie antylopy i zebry. Zwierzta nalece do stada, zwykle blisko ze sob spokrewnione, wsplnie czyhaj na ofiar i skradaj si do niej. Krtkie odlegoci pokonuj bardzo szybko, osigajc prdko do 60 kilometrw na godzin. Jednak zwierz, ktre po przebiegniciu 50 czy 100 metrw nie zostao jeszcze dopadnite przez Iwy, ma due szanse ucieczki. Wielkim i cikim lwicom szybko zaczyna brakowa tchu.

Lew

Lew

Lew

Lew

Lew

Patrzc z gry - w przypadku yrafy z wysokoci prawie szeciu metrw - atwo z daleka dostrzec wrogw i w por ostrzec przyjaci. Lwy na przykad stanowi zagroenie tylko dla modych yraf. Matki bohatersko broni swych maych. Atakuj z wielk determinacj, a uderzenia ich dugich ng i kopyt mog okaza si miertelne. Jedynie w ciemnoci yrafy s prawie zupenie bezbronne wobec drapienikw. Dlatego prawie nie sypiaj nocami, a caymi godzinami drzemi w dzie. yj w suchym buszu Afryki, na poudnie od Sahary. Dawniej zwierzta te mona byo spotka i na wielu innych obszarach, jednak wytrzebiono je dla efektownych skr z wyranymi, wieloktnymi plamami na janiejszym tle. Poszczeglne rasy rni si przede wszystkim ubarwieniem i liczb wyrostkw kostnych na gowie.

yrafa

yrafa

yrafa

yrafa

yrafa

yrafa

yrafa

Kangur jednym skokiem pokonuje odlego do 13 m., osigajc przy tym trzymetrow wysoko. Potomek umieszczony w torbie wcale mu w tym nie przeszkadza. Ojczyzn kangurw, osobliwych torbaczy z nazbyt krtkimi przednimi i bardzo silnymi tylnymi koczynami oraz potnym ogonem, jest Australia. Do najbardziej znanych nale czerwone i szare kangury olbrzymie, osigajce wzrost czowieka i wag do 100 kilogramw. Czerwony kangur olbrzymi najlepiej czuje si na stepie, ywi si traw i spotka go mona w caej Australii. Rudo zabarwione futro maj tylko samce, samice s szaroniebieskawe. Szary kangur olbrzymi zamieszkuje przede wszystkim rzadkie lasy na wschodzie kontynentu. Kangury yj w stadach liczcych okoo dwunastu zwierzt. Istnieje ponad 50 gatunkw tych torbaczy. Najmniejsze to kanguroszczury, kangury drzewne i kangury skalne. Farmerzy australijscy obawiaj si zwaszcza czerwonych kangurw olbrzymich, ktre zjadaj traw przeznaczon dla owiec, odgrywajcych znaczc rol w gospodarce Australii. Zwikszajc powierzchnie k, czowiek przyczyni si do wzrostu liczby kangurw, ktre stay si niebezpiecznymi konkurentami owiec.

Kangur

Kangur

Kangur

Kangur

Kangur

Rodzina jeleniowatych obejmuje bardzo wiele gatunkw. Wszystkie samce, oprcz pimowca i jelonka botnego, maj poroe, a jego ksztat jest bardzo zrnicowany. Pierwsze poroe modego koza jest bardzo mae. Zrzucane jest wiosn i odrasta w cigu 100 dni. Kadego roku - a do osignicia przez zwierz penej dojrzaoci - staje si coraz potniejsze. Najwiksze rozmiary osiga u zwierzt dziewicio-dwunastoletnich. W okresie jesiennej rui jelenie, zdobne w nowe pikne poroe, ubiegaj si o wzgldy samic. W lasach rozbrzmiewaj wwczas porykiwania jeleni. Konkurujce ze sob samce walcz zaarcie, posugujc si poroem jako broni, rzadko jednak powanie si rani. Po trwajcej 33 tygodnie ciy, w maju lub czerwcu, przychodz na wiat mode. Wwczas samce i samice z modymi tworz stada. Daniele zamieszkuj lasy mieszane, rezerwaty przyrody i tereny z niezbyt wysokimi wzniesieniami. Posiadaj typowe opatkowate poroe. yjcy w rodkowej Europie jele szlachetny, zamieszkujcy Ameryk Pnocn wapiti i inne gatunki z pkuli pnocnej maj poroe konarowate i dusz sier na szyi.

Jele

Jele

Jele

Jele

Jele

Jele

Jele

Przypuszcza si, e wie ju przed milionami lat pezay midzy potnymi apami jaszczurw epoki jurajskiej. Byy wtedy wiksze, lecz poza tym wyglday tak jak dzi. Nie zmieniy si od wiekw. Tuw wi ochrania gruby pancerz z pyt kostnych i tarcz rogowych. W razie niebezpieczestwa w moe pod nim schroni take eb, szyj, apy i ogon. Wiele rodzin wi wymaro dawno temu, innym grozi to obecnie. Wspczenie yje tylko dwanacie rodzin wi, obejmujcych 200 gatunkw. wie zamieszkuj wszystkie tropikalne i umiarkowane strefy, wody sodkie i sone, bota i lasy, a take stepy i pustynie. wie wodne i morskie ywi si martwymi zwierztami, natomiast ich ldowi krewniacy s rolinoerni. Wszystkie samice wi, rwnie wodnych i morskich, skadaj jaja na ldzie, gdzie ogrzewaj je promienie soca.

Dugonogie i pene gracji flamingi przypominaj w pewnym sensie yrafy. Szyja i nogi s niezwyke, znacznie dusze ni u wszystkich innych ptakw. Flamingi najchtniej zamieszkuj okolice pycizn morskich i lagun, gdy tam mog najatwiej znale poywienie - roliny i zwierzta wodne. Stojc gromadnie w sonej wodzie, poywiaj si zwykle przez 15 godzin dziennie. W tym czasie przepuszczaj przez niezwykle uformowany dzib okoo 350 litrw wody, odcedzajc tysice drobnych krabw. To wanie im flamingi zawdziczaj pikne rowe zabarwienie pir. Puszyste pisklta, jeszcze nienobiae, podobne s do maych gsit. Po trzech dniach mode flamingi opuszczaj gniazda, w ktrych rodzice na zmian wysiaduj zawsze tylko jedno jajko. Mode potrafi si szybko porusza i przyczaj si do licznego stada, w ktrym rodzice, chcc je nakarmi, rozpoznaj je w zadziwiajcy sposb. Kolonie skadajce si z 800 000 (!) flamingw yj nad jeziorem Nakuru w Kenii. Cho ptaki te s zagroone wymarciem, to spotyka si je nie tylko w Afryce, lecz rwnie na poudniu Europy - we Woszech i Francji (Camargue), Indiach Zachodnich, na Karaibach i w Ameryce Poudniowej.

Flamingi

Duy flaming

Flamingi

Duy flaming

Flamingi

Flamingi

May flaming

Flamingi

Kondor jest ptakiem drapienym i naley do rodziny cierwnikw. yje w Andach - od Wenezueli i Kolumbii a po Cienin Magellana. Charakterystyczne cechy wszystkich ptakw drapienych to silny, hakowaty dzib, mocne nogi z dugimi ostrymi szponami oraz potne skrzyda, ktrych rozpito moe przekracza trzy metry. Kondor olbrzymi i mniejszy kondor kalifornijski nale do najwikszych latajcych ptakw naszych czasw. ywi si gwnie padlin i tylko z rzadka atakuj potomstwo niektrych ssakw. Na podstawie znalezionych skamienielin wiadomo, e cierwniki s bardzo star rodzin-yy ju przed 40-50 milionami lat. Zamieszkiway wwczas prawdopodobnie rwnie Stary Kontynent. Kondorom kalifornijskim w jeszcze wikszym stopniu grozi wyginicie ni kondorom olbrzymim. Te pene majestatu ptaki s, niestety, kuszcym trofeum myliwskim, ponadto czsto padaj ofiar trucizn, stosowanych przez farmerw. Poniewa naturalnym rodowiskiem poudniowoamerykaskiego kondora s sabo zaludnione grskie tereny, ma on nieco wiksze szanse na przeycie.

Kondor

Kondor

Kondor

Kondor

Kondor

Tukany atwo rozpozna po ogromnym dziobie; u przedstawicieli niektrych - spord okoo 40 gatunkw - jest wielkoci zbliony do tuowia. Nie udao si jednoznacznie wyjani, po co tym ptakom tak wielkie narzdzie", ywi si bowiem przede wszystkim tropikalnymi owocami. Nie gardz te owadami lub ptakami, ktrych przeucie nie wymaga wielkiego wysiku. Bardzo rzadko bywa te wykorzystywany jako bro. Tukany zamieszkuj tropikalne lasy Ameryki Poudniowej, przede wszystkim w dorzeczu Amazonki. Nale do rzdu dzicioowatych, osigaj wielko od 20 do 60 centymetrw, a cz ich upierzenia jest niezwykle barwna. Ojczyzn mniejszych - niebieskich, zielonych i wielobarwnych tukanw o lnicych pirach - s grskie lasy od poudniowego Meksyku po Argentyn. yj na rnych wysokociach w niewielkich stadach, ywic si owocami typowymi dla danej pory roku. Sypiaj w dziuplach, zwijajc si na ksztat pierzastych tropikalnych kwiatw. Mocny dzib kieruj w stron grzbietu i przykrywaj go cakowicie ogonem, wygldajc wrd lici drzewa jak kwiaty. '

Tukan

Tukan

Tukan

Tukan

Tukan

Tarantule nale do wielkiej gromady pajkw, obejmujcej ponad 30 000 gatunkw. Wrd samych tylko pogocw wyrnia si 1500 gatunkw. Pogoce nie tkaj pajczyn, lecz zasadzaj si na swe ofiary. Najgorsz opini ma tarantula woska, ktra osiga wielko do trzech centymetrw i zamieszkuje rejony Morza rdziemnego. W dzie ukrywa si w podziemnych korytarzach o gbokoci sigajcej trzydziestu centymetrw, a nocami poluje na owady. Jej ukszenie jest dla czowieka bardzo bolesne, lecz - wbrew rozpowszechnionemu mniemaniu - nie jest niebezpieczne. Pogoce maj silnie rozwinity instynkt opiekuczy. Samiczka cay czas nosi zniesione przez siebie jajeczka w kokonie z gsto splecionej nici pajczej. Wydostawszy si z niego, mode przywieraj do grzbietu matki, ktra dwiga je tak, dopki nie podrosn. Charakterystycznymi cechami pajkw s przewenie ciaa, oddzielajce gowotuw od odwoka, oraz obecno kdziokw przdnych. Dwie pary odny przednich maj charakter chwytny, dwie tylne pary to odna kroczne. Z wydzieliny wytwarzanej przez gruczoy pajk tka ni, po ktrej, jak po linie, spuszcza si z drzew i krzeww, tworzy z niej take oprzdy i siatki.

Tarantula
Wszystkie pajki s drapienikami. Swe ofiary opltuj pajczyn, buduj pajcze sieci lub przygotowuj zasadzki, ktre niekiedy przykrywaj warstw gliny. Szary tuw pajka krzyaka, dugoci dwch centymetrw, ma charakterystyczny ornament na grzbiecie: trjktny lub w ksztacie krzya - oraz silnie owosione odna, co sprawia, e wydaje si nam bardziej niebezpieczny, ni jest w rzeczywistoci.

Pajk

Tarantula

Pajk

Tarantula

Pajk

Chrzszcze to najliczniejszy rzd owadw obejmujcy okoo 350 000 gatunkw. Wystpuj na caej Ziemi. Posiadaj typowe dla siebie narzdy gbowe i dwa czuki, tak zwane anteny, ktrymi odbieraj bodce wchowe i dotykowe. Niektre chrzszcze s lepe, inne za doskonale odrniaj kolory. Wikszo chrzszczy to owady rolinoerne, czsto szkodniki, jak np. stonka ziemniaczana, chrzszcz majowy, rozwiertek nieparek i ryjkowce. Inne zasadzaj si na owady i rne drobne yjtka i s przez to uyteczne. Umiejtno latania dana jest im w rnym stopniu, w zalenoci od trybu ycia. Rwnie odna, suce do chodzenia, skakania, grzebania lub pywania, maj rny ksztat. Rohatyniec nosorg naley do najwikszych chrzszczy. Czerwonobrunatny, a nawet czarny gatunek ukowatych z typowym dugim rogiem na gowie osiga w zwrotnikowych i podzwrotnikowych rejonach Ameryki i Eurazji dugo 15 cm. Rohatyniec nosorg zamieszkujcy Europ nie przekracza dugoci czterech centymetrw.
...

Chrzszcz

Rohatyniec nosorg

Chrzszcz

Rohatyniec nosorg

Chrzszcz

Kraby oddychaj skrzelami, s wic przystosowane do ycia w wodzie. atwo je rozpozna, poniewa maj zawsze wicej, ni cztery pary odny. Niektre su do poruszania si, inne odbieraj bodce dotykowe i umoliwiaj zwierzciu orientacj, a jeszcze inne, odna szczkowe, pomocne s przy odywianiu. Kraby, rosnc, wielokrotnie zrzucaj pancerz, ktry zostaje zastpiony nowym. Czsto bywaj przy tym zranione lub nawet trac kilka czonkw, ktre wkrtce odrastaj. Znamy 40000 bardzo zrnicowanych gatunkw, yjcych we wszystkich morzach, a take wodach sodkich. Zamieszkuj je od ponad 600 milionw lat. Kraby rozmnaaj si z jajeczek, ktre u wszystkich prawie gatunkw rozwijaj si na piersi samic. Wikszo krabw nie przekracza rozmiarw owadw. Rak rzeczny i homar nale do dziesicionogw z grupy najwikszych krabw. Krab kieszeniec, ktrego waga czsto przekracza pi kilogramw, jest najciszym krabem yjcym u europejskich wybrzey.

Kraby

Krab kieszeniec

Kraby

Krab kieszeniec

Kraby

Krab kieszeniec

Kraby

Krab kieszeniec

Origami dla mionikw przyrody

Trudno uwierzy, e z papieru mona wykona postaci zwierzt, ktre wygldaj jak ywe. A jednak to moliwe. Wyczerpujce opisy i dokadne rysunki pozwalaj pozna wspania sztuk origami. Kto j opanuje, moe wykona figury wasnego pomysu. W ksice tej przedstawiono pitnacie zwierzt, m.in. wielkiego sonia i maego rohatyca nosoroga, rodzimego jelenia i egzotycznego tukana, dostojn yraf i gron tarantul. Due barwne zdjcia ukazuj przedstawicieli zagroonych gatunkw w ich naturalnym rodowisku. Kto chce, by papierowe zwierzta wyglday jak ywe, musi wiele o nich wiedzie, a nawet w pewnym stopniu utosamia si z nimi. Tylko wwczas uda mu si naladowa dzieo natury. Hector Rojas F. pochodzi z Boliwii. W okresie dziecistwa sam robi sobie zabawki z najprostszych materiaw. Pa pierowy wiat zwierzt jest, tak jak muzy ka, ktrej oddaje si z podobnym zaan gaowaniem, wyrazem jego umiowania przyrody.