You are on page 1of 15

(PRA) POCZTKI PRASY W POLSCE: "Merkuriusz"- uwaano to za pierwsze czasopismo dla polskiego czytelnika po polsku PRZED MERKURIUSZEM od poowy

XVw. - Kalendarze: informacje o witych, wydarzeniach, ciekawostki / od XV- XVIII- ok 3 tys. drukw "ulotnych" (okazjonalnie) / od 1946- przywilej Wadysawa IV dla drukarza ukasza Kupisza (Krk) na wydawanie gazety "Nowiny" albo "Relacje" / 1650 "Nowiny z Konstantynopola" (wojny szwedzkie) / 1650 ( Gdask)- " Wiadomoci Polskie" / 1656-1657 (Gdask)- Jakub Weisse wydaje "Polonische Nachrichten" / prasa monotematyczna i okazjonalna (w kraju i za granic) MERKURIUSZ POLSKI (ORDYNARYJNY) "Merkuriusz polski dzieje wszystkiego wiata w sobie zamykajcy dla informacji pospolitej"- pierwsze zdanie / nazwa od boga Merkurego / informacje z poczty dyplomatycznej ( opracowane bruliony) / prasa oficjalna, rzdowa, krlewska, dworska, licencjonowana MERKURIUSZ A POLITYKA wspieranie reform wprowadzanych przez krla Jana Kazimierza / przekonanie opinii publicznych do zmian ustrojowych (wybr krla) / powoany w celu wypenienia okrelonej misji politycznej kreowanie pozytywnego wizerunku Jana Kazimierza / relacje z dziaa wojennych ( zwycistwa Jana Kazimierz, polityka po potopie szwedzkim ) / po upadku polityki krla ( negowanej przez sejm)- upadek pisma OSOBISTOCI MERKURIUSZA ukasz Opaliski- marszaek nadworny, inicjator powstania / Hieronim Pinoccisekretarz krlewski, redaktor pisma / Jan Aleksander Gorczyn - wydawca, drukarz, redaktor / Krlowa Ludwika Maria Gonzaga ( ona Wadysawa IV, potem Jana II Kazimierza)- aktywistka spoeczna, salon literacki, czynnie wspieraa polityki krla MERKURIUSZ W LICZBACH ukazao si 41 numerw gazety ( od 3 stycznia 1661 do 22 lipca 1661) / do nr 27 drukowany w Krakowie, potem w Warszawie / nakad 100-200 egzemplarzy (lub 250-300) / objto: zwykle 8-12 stron PO MERKURIUSZU 1695 przywilej Jana Sobieskiego dla Jana Aleksandra Priamiego - nowiny cudzoziemskie, - problemy: zbyt duy nakad, nieatrakcyjna formua / Pirami wyda: Awizo, Gazeta z Warszawy, Wiadomoci rne cudzoziemskie / od pocztku XVIIIw. ponownie druki ulotne / od 1718 ( Krlewiec) "Poczta Krlewska" ( may nakad, poza granicami Polski, ale dla polskiego czytelnika POCZTKI PRASY PERIODYCZNEJ (1729) pozwolenia krla dla zakonu pijarw na wydawanie prasy w jzyku polskim w granicach Korony / pozwolenie krla dla Akademii Wileskiej ( analogiczne) / od 1729 "Nowiny Polskie" (problematyka krajowa) pod koniec 1729 zmiana na "Kurier Polski" / od 1729 "Relata Ferero" (wiadomoci zagraniczne) pod koniec 1729 zmiana na uprzywilejowane wiadomoci z cudzych krajw / twrca pism: ks. Jan Mamoski / 1737- pozbawienie koncesji ( pomyka: krowa, zamiast krlowa) koncesja dla jezuitw- obnienie poziomu pisma do 1773 (kasta)

POD KONIEC XVIII w. monopol na wydawanie prasy- ks. Stefan uskina ( ex- jezuita) / od 1774 uskina wydaje "Gazet Warszawsk" : (150 lat) - informacje i wtki publicystyczne, - nurt konserwatywny, przeciw owieceniowy / - podczas Sejmu Wielkiego " Gazeta Warszawska" wspiera przeciwnikw reformy ustrojowej i Konstytucji 3 Maja / lata 1774-1794: 2 razy w tyg., 8str., 500-1500 egzemplarzy nowoci: ogoszenia, prenumerata / pijarzy wydaj gazety obcojzyczne / dostpne gazety zagraniczne / gazetki pisane powstaj w : Krk, Gdasku, Toruniu (wadza) POD KONIEC XVIIIW ( pierwsze lata pod zaborami) 1784- wprowadzenie cenzury na pisma nielicencjonowane / 1776- Galicjapowstaje "Gazeta Warszawska" / 1790- zapowied (prospekt) wydawania "Gazety Narodowej i Obcej" (Niemcewicz, Weyssenhoff, Mastowski)- nielegalnie / stycze 1791 do sierpie 1792 "Gazeta Narodowa i Obca" - wicej informacji ni "Gazeta Warszawska" / -nowoczesne pod wzgldem formy, europejska -relacje z prac sejmu, fragmenty konstytucji, duy nakad / od 1792 "Korespondent Warszawski" (wydawca ks. Konrad Malinowski - ex- jezuita )3 razy w tyg, gazeta spoeczna, formy mniej ambitne, mieszczaska, reformatorska / Gazeta de Varsovie ( informacje z Polski dla stolic europejskich) PO KONFEDERACJI TARGOWICKIEJ: zamknicie Gazety Narodowej i Obcej / cenzura prewencyjna na wiadomoci z kraju / pozosta Korespondent ( do koca 1792r, potem koncesje) / od 1794 monopol dla Posa Tadeusza Wodka- wydaje od "Gazet Krajow", pod koniec roku przeksztacon w "Gazet Woln Warszawsk" od 1794 "Gazeta rzdowa"- organ rzdu insurekcyjnego / kolejne zabory, utrata monopolu, zmiany zasad wydawania gazet POZA PRAS OGLNOINFORMACYJN : czasopismo spoeczne, kulturalne, literackie, moralizatorskie / od 1761 "Patriota Polski, kartki tygodniowe zawierajcy " / 1765-1785- "Monitor"- literackie / "Zabawy przyjemne i poyteczne" ( Naruszewicz, Krasicki) (rozrywka) / od 1782"Pamitnik Polityczny i historyczny" / 1784-1785-"Magazyn Warszawski" / "Dziennik handlowy" PRASA W KRLESTWIE POLSKIM ( 1815-1830) urozmaicenie i wzrost oferty wydawniczej / teoretycznie: swoboda sowa drukowanego (brak cenzury prewencyjnej- do 1819), praktycznie: trudna polityka wadz zaborczych / wyrany podzia prasy: prasa informacyjna oraz pocztki prasy tematyczno- branowej / dziaa Gazeta Warszawska oraz Gazeta Korespondentw / 1819- powstaje Gazeta Codzienna Narodowa i Obca (nowa 1819- powstaje Orze Biay ( do 1820) / 1821- powstaje Kurier Warszawski ( do 1839)- dziennik , 7 w tyg. / 1829- powstaje Kurier Polski PRASA W KRLESTWIE POLSKIM ( 1815-1830) orodek wydawniczy: Warszawa, ale te Krk, Lww / czasopisma kulinarne, spoeczne, literackie: 1815- Pamitnik Warszawski / 1817- Tygodnik Polski i Zagraniczny / 1825Dziennik Warszawski (miesicznik) PRASA W POLSCE W XIX w.

Zabr Rosyjski: cenzura prewencyjna (wbrew konstytucji) / Kurier Warszawski (1821)- pierwsza polska prasa budowlana / prasa informacyjna, ale te pocztki spoecznokulturalnej, rozwj zaley od okresu ( do 1830, 1830-1863, po 1863) / zmienne losy prasy krakowskiej ( Gazeta Krakowska) Zabr Pruski: pocztkowo agodniejsza cenzura, z czasem zmiana / saby rozwj prasy / niewielka rola inteligencji, zakaz uywania jzyka polskiego Zabr Austriacki: wzgldna swoboda, samorzd terytorialny ( lata 60) / gwne orodki: Krakw, Lww (Specyfika Krakowska) / prasa w jzyku polskim, prasa polityczna ZMIANA RYNKU W POOWIE XIX w. ( KRLESTWO POLSKIE) 1851- Dziennik Warszawski, sankcjonowany przez wadze / gazety zaczynaj by towarem handlowym / konkurencja: Dziennik Warszawski vs Gazeta Warszawska / honoraria dla publicystw, zawd dziennikarza / pojawienie si literatury, specjalizacja prasy / nowe formy: powie odcinkowa, nowela, opowiadanie pisz : B. Prus, E. Orzeszkowa, H. Sienkiewicz POJAWIAJ SI MAGAZYNY ILUSTROWANE: tygodnik ilustrowany 1859 / tygodnik Md i Powieci 1862 / Wdrowiec 1863 / poowa XIX w. - zmiany PRASA PO POWSTANIU LISTOPADOWYM- do roku 1863 pisma na terenie Krlestwa Polskiego - 185 / pisma na terenie zaboru pruskiego130 / pisma na terenie zaboru austriackiego- 160 / tytuy sankcjonowane: wydawane poza cenzur ( tajne, jawne) / pojawienie si prasy w : Kaliszu, Radomiu, Lublinie, Suwakach / pisma zachowawcze- umiarkowane CECHY efemeryczno / czste zmiany, dynamiczny rozwj ( ale obnienie poziomu) / prasa informacyjna: Gazeta Warszawska, Kurier Warszawski, Dziennik Powszechny LATA 60 XIXw. ( KRLESTWO POLSKIE) ponad 300 tytuw poza cenzur / niski nakad, may format, ograniczona zawarto / tematyka polityczna, patriotyczna / najwaniejsze: Stranica, Pobudka, Dziennik Powszechny PO POWSTANIU STYCZNIOWYM sytuacja w rozwoju, upadek wielu tytuw / zmiana funkcjonowania prasy informacyjnej: Korespondenci 1880 / rywalizacja: Kurier Warszawski vs Kurier Poranny 1872, dodatkowo Kurier Codzienny ( prasa popularna) / Gazeta Polska, Sowo oraz tygodniki: Przegld Tygodniowy, Prawda ( prasa powana) / prasa ilustrowana: Kosy, Bluszcz 1865 GALICJA Najwaniejsze orodki: Krakw, Lww, ale te Wadowice, Cieszyn Tarnw: Dzwoneczek 1861-1876 / Podolec 1865 / Gwiazda 1866 / Biuletyn zdrowia 1876 / Przyrodnik 1879-1887 / Tarnowianin 1870 / Zgoda 1875 / Orze 1882-1883 Krakw: Dziennik Departamentowy Krakowski 1812-1815 / 1796-1847 Gazeta Krakowska / Czas ( Krlestwo Polskie) / 1848-1934 ( po 1935- poczenie z Dniem Polskim) / pocztek prasy informacyjnej w nowym formacie organ prasowy

konserwatystw / rozbudowany dzia literacki 1856-1860- dodatek literacki, Potop / krakowska sztuka historyczna Lww: 1768-1787- Lwowskie Tygodniowe Wiadomoci / od 1792- Dziennik Patriotyczny Polakw Stosunkowa (!) swoboda: pierwsze pisma polityczne, patriotyczne: opcja narodowa: Przegld Wszechpolski ruch ludowy: Wieniec i Pszczka- patriotyczne, Przyjaciel Ludu / socjalne: Praca / socjalistyczna: Naprzd Rzeszw Przegld Rzeszowski / Kurier Rzeszowski / Tygodnik Rzeszowski GALICJA na 170 gazet, ktre wychodziy z Galicji od lat 60 XIXw. a do pocztku I wojny wiatowej, 73 tytuy to pisma, ktre nie przetrway jednego roku. Kolejnych 48 tytuw ukazywao si co 2-3 lata / prasa w Galicji miaa najwicej swobody w codziennej egzystencji, moga powstawa, drukowa w jz. ojczystym, angaowa czytelnikw, a czasami i cae spoeczestwo lokalne w okrelone przedsiwzicia, moga wpywa na codzienne ycie miast i miasteczek Galicji. CECHY prasa pozbawiona mecenatu pastwa / represja wobec prasy / prawodawstwo zaborcw / prasa rusyfikowana i germanizowana ( inaczej w Galicji) / zmiany zalene od zmian w pastwach zaborczych / informacyjna, opiniotwrcza, komercyjna, edukacyjna PRASA NA POCZTKU XX w we wszystkich zaborach- saby rozwj / najwiksze znaczenie- Warszawa / najwicej swobody- Galicja ( Ilustrowany Kurier Codzienny) / 1905- liberalizacja prawa prasowego / pocztek prasy partyjnej Narodowa Demokracja; Gazeta Warszawska, Gazeta Poranna za 2 grosze ( Wpywy Narodowej Demokracji) LATA 1914-1918 spadek znaczenia Warszawy jako orodka wydawniczego / cenzura wojennaograniczony obieg prasy zmniejszenie formatu i objtoci gazet / rola jednodniwek ( okupacja rosyjska) / cenzura wojskowa w zaborach austriackim i pruskim / regres w wydawaniu gazet na caym obszarze / aresztowanie dziennikarzy / zahamowanie rozwoju gazet / wydawnictwa organizacji niepodlegociowych (lokalnych)- 150 / sytuacja na frontach, postpy dziaa wojennych / pierwsze symptomy zwizania prasy z opcjami politycznymi LATA 1918-1926 ponowny rozwj gazet / brak ogranicze formalno-prawnych / liberalna procedura koncesyjna / prezentacja programw politycznych wszystkich ugrupowa / prezentacja dorobku kulturalnego Polski- konfrontacje / prasa zrnicowana, pluralistyczna / dynamiczny wzrost liczby tytuw znaczca efemeryczno / konstytucja marcowa: wolno sowa / swoboda kolportau / niemal pena swoboda wypowiedzi / rozwj prasy- warunki kulturowe i ekonomiczne / zuboenie spoeczestwa, analfabetyzm, rolnictwo / kryzys ekonomiczny, poprawa w latach 24-25 / centra: Warszawa (50%), Pozna, Lww, Krakw, d / 1918- 600 tytuw, 1926- 1600 tytuw / niewysokie nakady (1924: na 107 dziennikw, jeden 50 tys) / prasa jako najwaniejszy czynnik

ksztatujcy podstawy czasopism

polityczne / w latach 30- wzrost nakadw gazet i

PRASA POLITYCZNA (18-1926) NARODOWA DEMOKRACJA Narodowa Demokracja: Gazeta Warszawska, Gazeta Poranna za 2 grosze- od 1925 poczenie w Gazet Warszawsk Porann / najwiksze wpywy Narodowej Demokracji w Wielkopolsce i Pomorzu ( Kurier Poznaski, Sowo Pomorskie, Gazeta Bydgoska). Lww: Sowo Polskie, Wilno: Dziennik Wileski (ponad 20 pism, 1/5 pism politycznych) / partyjny system prasowy- dzienniki informacyjne w duych miastach PRASA POLITYCZNA (18-1926) STRONNICTWO CHRZECIJASKONARODOWE od 1920- Rzeczpospolita (opiniotwrcza, zwizana z SCHN) / poowa udziawIgnacy Paderewski pierwszy polski dziennik oglnokrajowy / Kornel Makuszyski / ciekawa idea, ale brak rynku, szybka sprzeda pisma PRASA POLITYCZNA (18-1926) KONSERWATYCI Czas- Krakw! Oraz Pozna- Dziennik Poznaski / Warszawa- Dziennik Powszechny / Wilno- Sowo ( Stanisaw Cat- Mackiewicz) / prawicowe ale niezalene: Warszawa- Kurier Warszawski ( 50tys.) lewicowe ale niezalene: Kurier Poranny / liberalno- demokratyczny: Kurier Polski PRASA POLITYCZNA (18-1926) CHRZECIJASKA DEMOKRACJA Krakw- Gos Narodu / Katowice- Polonia / Publikuje- Wojciech Korfanty PRASA POLITYCZNA (18-1926) PARTIA SOCJALISTYCZNA rozbudowany system prasowy / Robotnik: niewielki nakad, ale niezwykle silne oddziaywanie polityczne / Krakw- Naprzd / Pisma propisudczykowskie: Kurier Poranny, Kurier Polski PRASA POLITYCZNA (18-1926) ROLA IKC Ilustrowany Kurier Codzienny- pierwszy polski dziennik oglnokrajowy- druga poowa lat 20, masowy zwizany politycznie z PSL Piast, ale niezaleny / PSL Piast Krakw- Piast, Grudzidz- G. Grudzidzka PRASA POLITYCZNA (18-1926) DETERMINANTY rola prasy politycznej przybiera na znaczeniu / intensyfikacja walki politycznej po zakoczeniu wojny niestabilno wadzy krajowej ( wykonawczej) / inflacja, upadek drukarni, problemy z zakupem papieru PRASA POPULARNA, SENSACYJNA, MASOWA- PRZYCZYNY pojawienie si nowego odbiorcy prasy: czowiek pracujcy w wielkim miecie , nie majcy czasu ani ochoty na powaniejsz pras polityczn, nie interesujcy si yciem partyjnym, ale sensacj polityczn i obyczajow, traktujcy pras jako rdo informacji, ale przede wszystkim rozrywk, poszukujcy informacji o swoim miecie: repertuaru kin, teatrw, relacji z imprez sportowych Cechy:

zminimalizowany serwis informacyjny / maksymalna atrakcyjno / duo zdj i ilustracji / krtkie teksty pisane prostym, potocznym jzykiem / wysoki nakad, niska cena / uproszczony obraz wiata duo sensacji- kreowanie sensacji / swoista neutralno polityczna i wiatopogldowa Marian Dbrowski- zaoyciel IKC / "Czerwoniaki"- Warszawa, koncern "Prasa Polska" S.A / "Kurier Czerwony"- powsta z poczenia "Kuriera informacyjnego i Telegraficznego" oraz "kuriera Porannego" Czasopisma: Bluszcz / Mucha / Wolna myl- Wolne arty / Tygodnik Ilustrowany PRASA W POLSCE PO ZAMACHU MAJOWYM DO 1939 ROZWJ PRASY: stabilizacja ekonomiczna / skutki kryzysu ekonomicznego i konieczno kontaktu z informacj wzrost atrakcyjnoci- gazet i czasopism / wzrost atrakcyjnoci prasy / powstanie i rola agencji prasowych ( 1918- PAT- telegraficzna) / polepszanie jakoci papieru i druku / fotografia jako standard w prasie / 1918- 1928 - dwukrotny wzrost liczby tytuw / 1930 cznie ok. 2300 tytuw do 3500 w 1939 (1937- 120 inf.) / wzrost nakadw: 1930-600 mln do 1939- 900 mln / centrum wydawnicze Warszawa / wskaniki czytelnictwa gorsze ni zachodnie (Francja, Anglia) / po 1926 podzia rynku prasowego RYNEK PO 1926 utrwalenie podziau rynku prasowego na strefy polityczne / kontrolowanie i stopniowe ograniczenie wpyww opozycji / 1926- wprowadzenie kar za "zniewag wadz" / 1927- zaostrzenie kar finansowych dla prasy ( rozp. Prezydenta) / 1935- brak wolnoci sowa w konstytucji kwietniowej / 1938ponowne podniesienie kar finansowych, komunikaty urz. / dekrety i rozporzdzenia: kontrola prasy / zaostrzenie cenzury ( dzienniki z biaymi stronami), klasyfikaty / sanacja: nowe tytuy, przejcie pism opozycyjnych RYNEK PO 1926- LATA 30 PRASA A SANACJA wpyw sanacji na warszawskie czerwoniaki / wpyw sanacji na IKC oraz dzkie wydawnictwo republika / likwidacja: Gazeta Warszawska ( 1935) / kontrola Polskiej Agencji Telegraficznej / kontrola i kary dla drukarni / wsparcie pism prorzdowych ( w tym finansowa) / sporadyczne, ale jednak pobicia dziennikarzy opozycyjnych / wzrost znaczenia gazet prorzdowych / Kurier Poranny i Kurier Polski (Warszawa) / 1929- powstanie " Gazety Polskiej" oficjalnego pisma sanacji / szczeglna rola dziennika "Polska Zbrojna" dla wojska i nie tylko / sanacja zakada pisma na lsku w Galicji oraz w Wilnie / rnorodno ideowa sanacyjnych pism- rnorodny rynek / zrnicowane grupy docelowe KONCERNY: "Prasa Polska" / "Republika" / "Paac Prasowy" ND: zwikszenie nakadu Gazety Warszawskiej, poczenie jej z Gazet Porann 2 grosze / ND: ABC / ND: Wieczr Warszawski / ND: Kurier Poznaski Najpowaniejsze pismo Chadecji to Polonia / Najpowaniejsze pismo Socjalici to Robotnik

RYNEK PRASOWY LATA 30 CECHY: wzrost znaczenia tygodnikw / prasa masowa o obliczu ideowym / zawd publicystw: pocztek gwiazd dziennikarstwa FENOMEN MAEGO DZIENNIKA wydawcy o o. Franciszkanie z Niepokalanowa / katolicko- narodowa orientacja polityczna / niskie koszty, dystrybucja oparta na sieci parafii / nakad 15 tys. do 100 tys. / inne katolickie: Rycerz Niepokalanej CZASOPISMA O KULTURZE: Wiadomoci literackie / Pion / Prosto z mostu / Kultura / Bluszcz / Tygodnik ilustrowany PRASA LOKALNA: 266 pism w roku 1918 do 500 w 1939 / Galicja: 36 pism ( ND- Ziemia Rzeszowska) BBWR, Gazeta Rzeszowska) Zew Rzeszowa- COP / efemerydy RADIO W POLSCE DO 1939 Pierwsze prby / przejcie radiostacji niemieckich- po 1918 (Warszawa) / 1921 powstanie Stowarzyszenia Radiotechnikw Polskich / powstaje FARAD- produkcja aparatw radiowych dla wojska / powstaje Polskie Towarzystwo Radiotechniczne / 1924- regulacje sejmowe: o poczcie, telegrafie i telefonie / 1924- wprowadzenie regulacji abonamentowych / pisma Radioautor, Radiofon / 1924- pierwsze prby z sygnaem PTR / 1924- prbna Stacja Radionadawczakoncerty, odczyty / 1925- pierwsze suchowisko, audycje dla dzieci / 1928bankructwo PTR GENEZA POLSKIEJ RADIOFONII: 1925- powstaje spka Polskie Radio sp. Z o.o. / 1925- koncesja dla polskiego radia / budowa stacji nadawczych, budowa oferty programowej / rola Zygmunta Chamca- pierwszy dyrektor Polskiego Radia / koncesja dla PR ( rzd otrzymuje 10% udziaw) / 18,04,1926- pocztek nadawania staych sygnaw / program: koncerty, odczyty, programy dla dzieci , komunikaty Polskiej Agencji Telegraficznej, audycje literackie , suchowisko wprowadzenia ogosze patnychreklamy radio gadane / orkiestra radiowa / od 1927- rozgonie regionalne: Krakw, Pozna, Katowice, Wilno, Lww, d FUNKCJE: informacyjna / owiatowa / kulturalna UPOWSZECHNIENIE RADIA upowszechnienie w latach 29-35 / 1929 odnowienie koncesji dla Polskiego Radia (na 20lat) / powstanie Detofonu- popularyzacja odbioru, masowo / powstaje Gwna Rada Programowa- zaoenia programowe / zmiany regu: sowo 40%, muzyka 60% / czas nadawania: z 4 godz do 12 godz dziennie / honoraria dla twrcw- podnoszenie poziomu audycji / wprowadzano muzyk lejsz nie tylko powan / 1931- budowa nadajnika w Raszynie k/ Warszawy ( sygna na kraj) / 1935- podzia dziennikw: poranny, popoudniowy, wieczorny / wprowadzenie audycji z pleneru / transmisja z Opery Warszawskiej / 1933- powstaje Teatr Wyobrani- suchowisko radiowe / audycje satyryczne (Julian Tuwim) , teatrzyki radiowe / powstaj dziay i redakcje / audycje dla dzieci: Janusz Korczak

ETATYZACJA RADIOFONII (1935-1939) przez pastwo. budowa gmachu radia w Warszawie / zwikszenie mocy PR, budowa drugiej radiostacji Warszawa / Warszawa nadaje program po poudniu i w nocy / zwikszenie roli transmisji ( uroczystoci pastwowe) / upolitycznienie programu / skot techniczny: stacje dugofalowe i redniofalowe / umasowienieponad milion abonentw w 1939 CECHY (1935-1939) W okresie midzywojennym odbya si intensywna radiofonizacja kraju, rozpocza si produkcja polskich odbiornikw radiowych / Program radiowy reprezentowa nowoczesny, bardzo wysoki poziom artystyczny / Radio przycigao wielkie umysy i wielkie talenty: pisarzy, dyrygentw PRASA KONSPIRACYJNA PODCZAS II WOJNY IWTOWEJ POCZTKI WOJNY kraj przedwojennego systemu prasowego / okupacyjna polityka Niemiec i ZSRRzakaz likwidacja instytucji kulturalnych i spocznych / wprowadzenie gazet kontrolowanych przez okupantw POLITYKA PRASOWA OKUPANTA NIEMIECKIEGO: Generalne gubernatorstwo: zakaz wydawania wszystkich gazet / odcicie spoeczestwa od informacji / zakaz posiadania radioodbiornikw / powstanie "prasy godzinowej" - prasa niemiecka w jzyku polskim / godzinwki / WarszawaNowy Kurier Warszawski / Krakw- Goniec Krakowski podczas wojny- cznie ok. 50 sankcjonowanych tytuw POLITYKA PRASOWA OKUPANTA RADZIECKIEGO likwidacja wszystkich dotychczasowych tytuw / nowe pismo- funkcje propagandowe / odcicie spoeczestwa od informacji / prasa radziecka w jzyku polskim PRASA KONSPIRACYJNA prasa poszczeglnych rodowisk / problemy z drukowaniem i papierem / gwny wydawca krajowe przedstaw. Rzdu RP w Londynie / najpowaniejszy tytu: biuletyn informacyjny- wydawany przez Zwizek Walki Zbrojnej- AK / koniec prasy konspiracyjnej wraz z upadkiem Powstania Warszawskiego / podczas okupacji powstao cznie ok. 2 tys. tytuw pism konspiracyjnych FUNKCJE PRASY KONSPIRACYJNEJ informacyjna / organizatorska / propagandowa zachowa / rozrywkowa / ksztatowania postaw i

WYDAWCY PRASY KONSPIRACYJNEJ Delegatura Rzdu na kraj- pion cywilny / Delegatura Rzdu RP na kraj- pion wojskowy (25%) / Prasa Ruchu Ludowego (ok. 200 tytuw), lokalne / Prasa Polskiej Partii Robotniczej ( okoo 140 tytuw) / Prasa Stronnictwa Narodowego / Prasa Polskiej Partii Socjalistycznej OKRES LUBELSKI budowa systemu medialnego, prasa bya budowana przez organizacje / koncesjonowanie prasy / istnienie cenzury prewencyjnej / wydawanie prasy sterowane jest centralnie / istotna wola jednego borejszy / stworzenie wydawnictwa Czytelnik / powstaje prasy spoeczno kulturalnej / dziaania

wojenne- wieci z frontu / poczynania wadz, apele o pomoc dla wojska i mobilizacja do odbiorcy / wiadomoci lokalne / stosunkowo agodna propaganda OKRES WZGLDNEGO PLURALIZMU dynamiczny wzrost liczby tytuw / sprzyjajca sytuacja polityczna / trudne, ale jednak funkcjonowanie prasy opozycyjnej / powstawanie sankcjonowanej prasy opozycyjnej, katolickiej nasycenie rynku prasowego / urozmaicenie i zrnicowanie rynku / pierwszy oglnopolski zjazd dziennikarzy / wydawnictwo Czytelnik zaoenia czytelnika: przekonywanie do systemu jzykiem prostym i zrozumiaym / czytelnik nie by zwizany z adn patri / wyrobienie nawykw czytelniczych / 1950- 12 dziennikw o nakadzie 1 mln egzemplarzy ( Rzeczpospolita, ycie Warszawy, Krakowski Dziennik Polski) 28 czasopism nakad 1 mln egzemplarzy / Odrodzenie / Problemy / Kunica / Szpilki / Przekrj / wierszczyk / Przyjacika BUDOWANIE PRASY STALINOWSKIEJ 1947 przy PZPR powstaje komisja prasowa / 1947 powstaje robotnicza spdzielnia wydawnicza wsplna polityka prasowa pastw Satelickich / Jakub Berman- komunista odpowiedzialny w PZPR za pras ( kontrola i cenzura prasy, czystki polityczne, wymiana kadr, mobilizowanie spoeczestw do aktywnoci na wszystkich moliwych polach, uniformizacja treci przekazu , wprowadzenie monopolu Polskiej Agencji Prasowej, zakamywanie rzeczywistoci "Dziennikarz mia by onierzem frontu ideologicznego" / propaganda partyjna wszechobecna i permanentna / wyczno na prenumerat i koloportarz otrzymuje ruch / 1951- dziennikarze brali udzia w zakadaniu audycji zachodu tytuy najwaniejsze : oglnopolska prasa partyjna / gos ludu / robotnik / Gazeta Ludowa / Prasa czytelnikowska system wydawniczy podzielony na 17 regionw wydawniczych / dzienniki partyjne: przeznaczone dla aktywu partyjnego, przesycone propagand , zawieray agitacje na rzecz partii i systemu dzienniki czytelnikowskie: mniej nachalna propaganda, spokojniejsze i lepiej redagowane , popularniejsze , przeznaczone dal inteligencji i odbiorcw niekoniecznie przeznaczonych do systemu / dzienniki czytelnikowaskie: mniej nadrzdna propaganda , spokojniejsze i lepiej redagowane, popularniejsze, przeznaczone dla inteligencji i odbiorcw niekoniecznie przekonanych do systemu popoudniwki: lekka forma, przewaga treci rozrywkowych, masowy odbiorca, mae formy dziennikarskie, ywy jzyk, dynamiczna grafika gwne czasopisma: Przyjacika / Gromada / Chopska droga / przekrj / wierszczyk / odrodzenie / kunica / tygodnik powszechny / Powstanie Trybuny Ludu z poczenia Robotnika i Gosu Ludu OKRES 53-57 wzgldna odwil po mierci Stalina / czytelnik ma by traktowany podmiotowo Polska delikatnie otwiera si na wiat / powstanie pierwszego magazynu powstanie pisma "Po prostu" / kreowanie wroga / zachcenie do czujnoci i szukania wrogw

atakowanie kociow / gloryfikowanie wszystkiego co radzieckie / mobilizacja do wypenienia planw produkcyjnych / agitacja na rzecz kolektywizacji wsi / istnienie socrealizmu PRASA W POLSCE POWOJENNEJ- DO ROKU 1970 MAA STABILIZACJA- LATA 60 umocnienie roli Polskiej Agencji Prasowej- monopol / nowa tematyka: relacje Pastwo- Koci / powrt do metod z okresu stalinowskiego: kontrola, cenzura, przydzia papieru, reperkusje, umocnienie pozycji Trybuny Ludu- propaganda w zakadach pracy / zreaktywowanie prasy zlikwidowanej w latach 50 : lokalnej i oglnej / ZSL: ,, Dziennik Ludowy" "Wie wspczesna" "Wieci" / SD: "Kurier Polski" / "Tygodnik Powszechny" wraca do wacicieli / nowe tytuy: "Filipianka", "Magazyn Rodzinny" "Panorama" / nowe tytuy lokalne OKRES PROPAGANDY SUKCESU LATA 70 wydarzenia grudniowe '70- Gomuka traci wadz / Gierek jako dynamiczny reformator / uatwiony dostp do informacji urzdowych / 1917- pierwszy rzecznik prasowy rzdu / wzrost czytelnictwa prasy / wzrost znaczenia innych mediw: radio telewizja / w prasie: Polska jako potga gospodarcza (kopalnie i huty) / pojawienie si prasy II obiegu- szczeglnie po latach 1976- KOR OKRES SIERPIE '80- GRUDZIE '81 porozumienie: zaoenie ograniczenia cenzury / porozumienia: zapewnienie zwizkom zawodowym dostpu do rodkw masowego przekazu / 1981Tygodnik Solidarno- Tadeusz Mazowiecki obnienie zaufania do prasy rzdowej / zmniejszenie roli prasy, umocnienie radia i telewizji / alternatywa rda informacji: Radio Wolna Europa, BBC- sekcja polska, Gos Ameryki OKRES STANU WOJENNEGO prasa drugiego obiegu / dynamiczny wzrost liczby tytuw nielegalnych / prasa podziemna jako przekanik informacji i ideologii / prasa podziemna jako nonik informacji o internowanych / patriotyzm, poezja, proza opozycyjna (Kaczmarski) PRASA POLSKA W "DEKADZIE POMYLNOCI" WYDAWCY RSW- najwikszy koncern prasy na wiecie / cao prasy partyjnej, wikszo gazet i czasopism, informacyjno- polityczne, gospodarczo- spoeczne, kulturalnosportowe, modzieowych, kobiecych 1975- 46 dziennikw, 190 czasopism stanowicych 85% caej prasy / koloporta caoci polskiej prasy, z prawem wycznoci, sie RUCH, drukarnie / z zyskw finansowano PZPR / po 1975 system wydawania prasy lokalnej RSW dostosowano do nowego podziau administracyjnego Polski / struktura RSW: 21 wydawnictw prasowych i ksikowych, agencje prasowe LATA 80 przypyw informacji nabiera charakteru globalnego / rozwj przekazu satelitarnego i wideo wymuszenie otwartej polityki inf. i ponad granicami / Europa- deregulacja radia i telewizji - konkurencja i komercja / wielkie ponadnarodowe korporacje medialne LATA 80 PRASA

oficjalna: gorce dyskusje, wzrost znaczenia gazet lokalnych, / prasa niezalena: biuletyn, Tygodnik Solidarno, Prasa katolicka, Tygodnik Powszechny,drugi i trzeci obieg PRASA NIEZALENA W POLSCE I POZA POLSK PRASA EMIGRACYJNA- LONDYSKA Gazeta Niedzielna / Wiadomoci / Lww i Wilno / Orze Biay / Francja: Narodowiec, Kultura / USA: Nowy Dziennik / Kanada: Zwizkowiec PRASA NIEZALENA W POLSCE po II wojnie: lata 40 druki Podziemia: biuletyn z nasuchu: nieregularnie / lata 50 - brak informacji i dowodw, e byy pisma niezalene / lata 60- "List do czonkw partii", "Manifest PPK" / lata 80- 85-200 tytuw / opozycja nawizywaa trway kontakt z emigracj: "kultura" / KOR- komunikat KOR / Konserwatorium Dowiadczenie i Przyszo (DiP) , Towarzystwo Kursw Naukowych LEGENDARNE TYTUY PRASOWE Czas powsta w 1948 roku, wczeniej istnia przez 91 lat do roku '39. By to dziennik powicony polityce krajowej i zagranicznej, oraz wiadomociom literackim, rolniczym i przemysowym. Pismo konserwatywno-narodowokatolickie, zniesienie paszczyzny, praca organiczna /- antyrosyjskie, proaustryjackie / - konserwatyzm / - polityka, literatura, sztuka, / - pisywali: Rydel, Przerwa-Tetmajer, literaci modopolscy / W 1935 pismo zostaje przeniesione do Warszawy, w 1939 nastpuje zamknicie pisma. Przegld sportowy - pierwszy nr ukaza si 21 maja 1921 r. w Krakowie. / 1925 przeniesiony do Warszawy, zwikszony nakad / Wychodzi w nak. 40 tys. egz. Pocztkowo wycznie pika nona. Dziaa podczas II W (obz jeniecki) wydawaniem zajmuje si Czytelnik / Pniej ('56) wydawany przez RSW Prasa, Ksika Ruch, zawieszony podczas stanu wojennego. Rne akcje spoeczno-sportowe (plebiscyt na sportowca roku). / - klasyczne gatunki dziennikarskie plus prasowa powie sportowa / - ukazuje si 2,3,5 razy w tygodniu. / - po '59 czste zmiany wacicieli Wiadomoci literackie powstay w 1924 r. z inicjatywy Mieczysawa Grydzewskiego tygodnik kulturalny, brukowiec literacki / - rnorodne estetycznie, eklektyczne (pomieszanie stylw) - trybuna wypowiedzi dla poetw, pisarzy i krytykw / - pisywali: Tuwim, Sonimski, Dbrowska, Nakowska, / - o wszystkim decydowa Grydzewski / wietna pozycja ekonomiczna / - zawieray dodatki, ankiety, tematyczne numery specjalne, / - rozpieszczay czytelnikw, pismo pisudczykowskie do zupenie niezalenego / - ostatni nr 3 wrzenia 1939r. / - kontynuacja Wiadomoci polskie w Paryu i Londynie a z czasem Wiadomoci Gos robotniczy - czerwiec 1945 r. - organ polskiej walki robotniczej, gwna gazeta klasy robotniczej / - 1990 r. zastpiony przez Gos poranny / - mikka i twarda propaganda komunistyczna, propagowanie ideologii socjalistycznej Szpilki - powstay w 1936 r. jako opozycyjne pismo satyryczne , wydawane przez PPS (lewica). Pismo lewicowe, antysanacyjne, antyfaszystowskie, filosemickie / Pisywali: Tuwim, Brzechwa, Gaczyski, Urban / - czsto podlegay konfiskacie numerw i tekstw / - po II W wznowiy dziaalno w odzi, a od '48

w Warszawie / - zajmoway si satyr, rol satyry, seriale prasowe - satyra polityczna i obyczajowa / - po wojnie ze szpilkami zwizani byli Sonimski, Mroek, Urban, Dziewoski, Kofta, Dobrowolski, Czubaszek / W 1997 zakoczono dziaalno ycie warszawy 15 padziernik 1944 pierwsze nr przez armi czerwon, po wojnie do roku 1956 powstaj mutacje regionalne np. ycie olsztyskie, ycie lubelskie etc. / W latach 1956-1958 podziay w zespole / Do W pisywali J. Baczyski Kopaliski, Gradkowski, / - inicjator przedsiwzi spoecznych (wstawienie pomnika) / - pismo prorzdowe, prosocjalistyczne Dziennik Polski - 25 stycznia 1925 osobami sprawczymi byli J.Borejsza i Putra ? Wydawany przez Czytelnik. Publikowali w nim midzy innymi Szymborska, Gaczyski, Kruczkowski, Miosz, Mroek, - posiada charakter polityczny ale te kulturalny czy naukowy. Byy rozbudowane dodatki np. ycie Literackie czy Dziennik sportowy / - konserwatywny styl, tradycyjna formua Przekrj - 1945 Krakw. Jest to tygodnik kulturalny. Gwne gatunki publicystyka, felietony, rysunki oraz charakterystyczne dla Przekroju wypiski. Do Przekroju pisali Gaczyski, Mroek, rysunki Czeczot Tygodnik Powszechny - 24 marca 1945 inicjatorem bya Krakowska Kuria Metropolitarna, szczeglnie A. Sapiecha. Ma charakter spoeczno-kulturalny i katolicki, by jedynym pismem oficjalnym katolickim. Od '45 do '99 by Jerzy Turowicz. Pisywali Miosz, Tischner, Wojtya, Trybuna Ludu - 16 grudnia 1948 jest organem KC PZPR. Gatunki klasyczne plus korespondencje z zakadw pracy. Stycze '90 Trybuna Ludu zamieniona na Trybun / TR - jedynie suszna / Tematyka: socrealizm, robotnicy, rolnicy, walka z kocioem Przyjacika - powstay jaki dodatek do Trybuny Robotniczej i Robotnika Polskiego. Pierwszy oficjalny nr 31 marca 1948. Twrc by Henryk Budkiewicz. Od 1951 wydawana przez RSW. W latach 90 polepszenie grafiki pisma. Stae rubryki to porady (sercowe te). / Rnego typu akcje prasowe, dodatki. Powstaj kluby Przyjaciki. Nakad siga 3 mln. egz. Zastosowano badania czytelnikw. Kultura - pierwszy nr ukaza si jako kwartalnik, pniej miesicznik. Zostaa stworzona przez J. Giedroycia i ukazywaa si od lipca 1947 w .......... Wydawana bya w Instytucie Literackim. Przeznaczona dla emigrantw i czytelnikw w Polsce. Ukazao si 637 numerw. W 2000 roku zamknita. Pisywali: Grudziski, Gombrowicz, Miosz, Koakowski. Gwn ide Kultury byo stworzenie Polskiej Polityki Wschodniej. Po prostu - powstao w lipcu 1947 na pocztku dwutygodnik, pniej tygodnik. Wydawane przez Zarzd Gwny Zwizku Walko Modych, pniej przez Czytelnika. Pisywali: Gaczyki, Rewicz, Koakowski. Byo organem Organizacji Modzieowej. W 1955 przechodzi z czytelnika na RSW. Pismo kojarzone jest z czasami po '56. Pisz Bratkowski, Urban, Domagalik, Osiecka. / Zlikwidowane w 1957 decyzj wadzy. Po prostu prowadzi walk ze Stalinem (stalinowskim betonem). Po prostu opisuje histori AK demaskuje naruszenia

praworzdnoci przez komunistw. Publikuje dziaa Hemingwaya. Polityka na przeomie lutego i marca '57 zostaa stworzona jako anty Po prostu. 1957 naczelny M. Rakowski. Pisz: Kapuciski, Urban, Szeliga. Podejmowane s prby samodzielnoci. Ukazuje si w nakadzie 20 tys. egz. Z czasem 200 tys. egz. / Pisz Gieyski, H.Krall, Terlic (?), Iowiecki. / Zostaje zawieszona na okres stanu wojennego. Od '94 redaktorem naczelnym jest J. Baczyski. Mazowsze - powstaje 11 lutego 1982 wydawany przez agencj Solidarno. Gwne postaci: Milewicz, uczyna, Bikaut(?) Nakad 30 tys. egz. Traktowany jako organ Zwizku Solidarno. Publikuje raporty z obrad Okrgego Stou. Wikszo zespou Mazowsze 8.05.1989 tworzy Gazet Wyborcz

RADIO W POLSCE PODCZAS II WOJNY WIATOWEJ I W OKRESIE PRL Pocztek wojny Brak przygotowania do wojny, zaskoczenie / Rozgonia warszawska dziaa do 30.09 / Majtek i sprzt RP przejty przez okupantw / Od padziernika 1939 dziaalno konspiracyjna / Audycje z pastwa sojuszniczych w j. polskim / Od 1942 pod Londynem radiostacja wit / Podczas Powstania Warszawskiego Radiostacja Byskawica / ODBUDOWA RADIA LATA 44-49 / Zupene zniszczenia podczas wojny, radio budowane od zera / 11.08 1944 pierwsza audycja z Lublina: Manifest PKWN / Pierwszy sprzt Wadze radzieckie / 1944 powstaje Przedsibiorstwo Pastwowe Polskie Radio / 1949 powstaje Centralny Urzd Radiofonii, potem Komitet ds. radiofonii Polskie Radio / Od 1945 uruchamiane stopniowo rozgonie regionalne / Od 1949 powstaje drugi program uruchomienie Warszawa II / Rozbudowa struktur: wydzia kulturalno-owiatowy, wydzia polityczno-informacyjny. Podzia na redakcje / 1946 47 rola propagandowa, przygotowanie do referendum / Audycje masowe RADIO W LATACH 1949-56 Techniczna rewolucja w radiu / 90% programu z nagra magnetofony / Zmiana organizacyjna w strukturze RP / Wprowadzono (do 56r.) Redakcj Kontroln / Istotna rola transmisji (uroczystoci rzdowe, przemwienia) / Dziennikarze jako agitatorzy / Od 1949 staa wsppraca z radiostacjami z bloku komunistycznego / Suchowiska: serial radiowy Matysiakowie RADIO W LATACH 1956-89 Pod koniec lat 50 liczba abonentw siga 4 mln / Budowa rozgoni we wszystkich miastach wojewdzkich / 1957 uruchomienie Rozgoni Harcerskiej (big-beat) / 1958 uruchomienie Programu III / Represyjna polityka wadz: pozbywanie si niewiarygodnych dziennikarzy , odsuwanie od programw / Lata 60 reorganizacja programu ze wzgldu na konkurencj w postaci telewizji / 1974 wzmocnienie sygnau, maszt w Konstancinie / 1973 wprowadzenie programu caodobowego Lata 70 Sygnay Dnia, Lato z Radiem, Cztery Pory Roku / Radio a propaganda sukcesu, radio a stan wojenny

CHARAKTERYSTYKA - PROGRAM I Uniwersalny caodobowy, fale dugie, powszechny odbir / 1974 646-metrowy maszt, nadajnik o mocy 200kW w Konstancinie koo Warszawy wwczas najwyszy na wiecie zasig: caa Europa, Afryka Pnocna, na Wschodzie znaczny obszar ZSRR / Na ywo: Lato z Radiem, Sygnay Dnia, Cztery Pory Roku / Propaganda sukcesu Tu jedynka, Muzyka i aktualnoci / Muzyka relaksowa z przewag polskiej PROGRAM II Fale rednie i krtkie przez sie nadajnikw / 19h na dob / Kulturalno-literacki, publicystyka kulturalna / Muzyka powana, klasyka, wspczesna dla koneserw PROGAM III Fale krtkie i UKF (sie nadajnikw) / Wzrost czasu emisji z 7 do 19 godzin / Intelektualny i artystyczno-kulturalny / Dla inteligencji, modziey i wyrobionego suchacza / Powana, dobra publicystyka i duo rozrywki, kabarety , powieci, koncerty, lista przebojw, bloki programowe PROGRAM IV UKF, 17 godzin / Owiatowo-edukacyjno-muzyczny / Popularyzacja wiedzy, edukacja wszystkich grup odbiorcw / Muzyka powana i rozrywkowa w stereo Telewizja w PRL Geneza Telewizji Polskiej Pierwsze praca nad uruchomieniem w 1935 / Prace w ramach Pastwowego Instytutu / elekomunikacyjnego / 1936 budowa nadajnik (Warszawa) / 1937 eksperymentalna stacja telewizyjna / 1939 pierwszy pokaz prbnej telewizji / 1939 1944 brak dziaa w zakresie telewizji 1947 powrt do prac nad telewizj / Prace w ramach Pastwowego Instytutu cznoci / 1952 powstaje studio dowiadczalne / 25.10 1952 godz. 19:00 pierwszy sygna TV w eterze (balet) / Od 23.01 1953 regularna emisja programu (raz na tydzie) / 1954 pierwszy zesp dziennikarski / 1955 programy 3 razy w tygodniu / Warszawski Orodek Telewizyjny od 1956 (program pi razy w tygodniu) / 01.05 956 pocztek emitowanie programu z Paacu Kultury i Nauki Telewizja a latach 1956-1970 1958 powstaje Zesp Programu Telewizyjnego (w ramach PR) / 1960 powoanie Komitetu ds. Radia i Telewizji Polskie Radio i Telewizja / 1961 rusza codzienna emisja programu telewizyjnego / Powstaj orodki regionalne : Krakw 1954 d 1956 Pozna 1957 Katowice 1957 nWrocaw 1958 Gdask 1959 Szczecin 1960 Cechy telewizji lat 50 Mao odbiorcw (1957 rejestracja i abonament, 10 tys. TV z NRD i ZSRR) / Faza eksperymenu / Mae zainteresowanie wadz / Due zainteresowanie spoeczestwa budowa stacji przekanikowych

Cechy telewizji w latach 60 Popularyzacja 0,5-4mln abonentw, g. Miasta i inteligencja / Telewizory indywidualne i uspoecznione / TV edukacja i kultura, jeszcze nie polityka / Wysoki poziom artystyczny, kultura wysoka, wybitni twrcy / Odbiory kochaj telewizj Program: Dziennik, dobranocki, duo kultury, teatr (3 sztuki w tygodniu) / Filmy zachodnie i polskie (Wojna domowa, Stawka Wiksza ni ycie, 4 Pancerni) / Odbir ocena widzw - OBOP Wane 1958 pocztek Dziennika Telewizyjnego / 1986 pocztek Teleexpressu / 1989 zmiana Dziennika Telewizyjnego na Wiadomoci Telewizja po roku 1970 02.10 1970 powstaje II Program TVP / Otwarcie na zachd / Wprowadzanie nowej technologii, unowoczenienie / Uatrakcyjnienie formuy i zawartoci / 1971 telewizja kolorowa (secam), brak odbiornikw / 1975 poszerzenie ogldalnoci telewizji Odbir po roku 1970 Wysoka aktywno medialna: czytelnictwo, odbir rtv / Nasycenie sprztem do odbioru: podwojenie liczby telewizorw / I poowa dekady: dobre nastroje, zaufanie do mediw, wysokie oceny / II poowa dekady wzrost krytycyzmu, spadek zaufania u najbardziej aktywnych / Frustracja dziennikarzy / Sympatia dla mediw, nawet mimo krytycyzmu Szefowie telewizji przewodniczcy Radiokomitetu Wodzimierz Sokorski / Maciej Szczepaski (1972-1980) / Jzef Barecki / Zdzisaw Balicki / Wadysaw Loranc / Jerzy Bajdor / Amdrzej Drawicz Osobowoci telewizyjne Krystyna Loska / Edyta Wojtczak / Irena Dziedzic / Katarzyna Dowbor / Jan Suzin / Borgumia Wander / Wojciech Mann / Krzysztof Materna Telewizja w latach 80 Prorzdowa, propartyjna, antysolidarnociowa, pod kontrol KC / Propaganda klski, podsycanie / oczucia zagroenia, chaosu / Rola Macieja Szczepaskiego / Gwatowny spadek zaufania do TVO, a zwaszcza Dziennika / Telewizja kamie

You might also like