EE energoekspert

energia i ekologia
sp. z o. o.

9. Pole elektromagnetyczne

9.1. Wprowadzenie....................................................................................................................2
9.1.1. Charakterystyka pola elektromagnetycznego..............................................................2
9.1.2.Ochrona środowiska przed polami elektromagnetycznymi..........................................4
9.1.3. Źródła pola elektromagnetycznego..............................................................................5
9.1.4. Wyciąg z Polityki Ekologicznej Państwa......................................................................7
9.1.5. Wyciąg z Programu Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego...........................8
9.2. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego........................................................................8
9.3. Stan docelowy i identyfikacja potrzeb.................................................................................9
9.3.1. Stan docelowy..............................................................................................................9
9.3.2. Identyfikacja potrzeb..................................................................................................10
9.3.3. Wytyczne dla organów administracji..........................................................................10
9.3.4. Aktualny stan prawny w tej dziedzinie........................................................................13
9.4. Cele i priorytety ekologiczna.............................................................................................14
9.5. Główne zadania................................................................................................................14
9.5.1. Krótkoterminowe do roku 2007..................................................................................14
9.5.2. Długoterminowe do roku 2015...................................................................................14
9.6. Matryca logiczna...............................................................................................................15
9.7. Harmonogram realizacji Programu...................................................................................16
9.8. Wnioski..............................................................................................................................17

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
1
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

9.1. Wprowadzenie
9.1.1. Charakterystyka pola elektromagnetycznego
Na wstępie, przed rozpoczęciem omawiania "pola elektromagnetycznego", należy
przytoczyć jego ogólną definicję, która wynika z zapisów ustawy prawo ochrony środowiska
(art. 3 pkt 18) i brzmi następująco:
pole elektromagnetyczne - rozumie się przez to pole elektryczne, magnetyczne oraz
elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz.

Pole elektromagnetyczne jest jedną z form energii. Wyróżnia się pola składowe:
♦ elektryczne - wywołane obecnością ładunków elektrycznych przeciwnych znaków (czyli
napięciem elektrycznym);
♦ magnetyczne - wywołane ruchem ładunków elektrycznych (czyli prądem elektrycznym).

Polu magnetycznemu zawsze towarzyszy pole elektryczne. Pole elektryczne może natomiast
istnieć samo. Włączona do gniazdka lampa, gdy nie świeci, wywołuje wokół siebie i kabla
zasilającego pole elektryczne, a gdy świeci - również pole magnetyczne.

Naturalne i wytwarzane (sztuczne) pola elektromagnetyczne towarzyszą człowiekowi

wszędzie - w miejscu zamieszkania, w pracy, w czasie podróży czy wypoczynku. Ich coraz
bardziej intensywne występowanie jest konsekwencją rozwoju różnych dziedzin techniki. W
powszechnym użyciu są systemy radiowo - telewizyjne, radiokomunikacji stacjonarnej i
ruchomej, radiolokacji oraz radionawigacji, elektroenergetyczne urządzenia przemysłowe,
medyczne urządzenia diagnostyczne i terapeutyczne, a także elektronarzędzia i elektryczny
sprzęt gospodarstwa domowego. Pola elektromagnetyczne wytwarzane przez wymienione
systemy lub urządzenia działające w bliskości mogą istotnie pogarszać warunki bytowania
człowieka.

W dotychczasowych analizach stanu środowiska naturalnego brano pod uwagę jedynie

czynniki:
• chemiczne - skład chemiczny powietrza, gleb i wód;
• fizyczne - temperatura, ciśnienie, wilgotność, natężenie światła;
i na ich podstawie oceniano zagrożenia dla otaczającej nas przyrody.

Tymczasem nie można pominąć również istotnych czynników elektromagnetycznych

naturalnego środowiska, które ukształtowały się w długim procesie ewolucji, wpływając na
struktury organizmów. Należy tu zaznaczyć, że środowisko naturalne nie tylko otacza
organizmy, lecz przenika je także do wnętrza, modyfikując elektrycznie i magnetycznie.
Wszystkie organizmy żywe, a w szczególności organizmy o intensywnej przemianie materii
(np. człowiek), generują własne pola elektromagnetyczne w dość szerokim paśmie
częstotliwości.

Pole elektromagnetyczne stanowi jeden z najistotniejszych czynników środowiska, które

człowiek musi uwzględnić w swojej egzystencji. Trudność polega na tym, że fal
elektromagnetycznych nie widać, nie słychać, nie drażnią błon śluzowych, nie powodują
dławienia, nie przesłaniają horyzontu widzenia, lecz oddziaływują. Jest to pozornie
niewyczuwalna, lecz zdradliwa frakcja środowiska, które jako wytwarzana głównie przez
infrastrukturę techniczną niszczy naturalne tło elektromagnetyczne.

Oddziaływanie pól elektromagnetycznych na organizmy żywe można ogólnie podzielić na

dwie duże grupy:
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj
Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
2
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

♦ pola niskich częstotliwości, do tej grupy zalicza się pola pochodzące od:
 urządzeń wytwarzających energię elektryczną;
 linii dostarczających energię elektryczną do wszelkiego rodzaju odbiorników;
 urządzeń zużywających bezpośrednio energię elektryczną.
Pola te posiadają niewielką częstotliwość (w Polsce wynosi ona 50 Hz) i są one często
nazywane polami bardzo niskiej lub skrajnie niskiej częstotliwości (oznacza się je skrótem
ELF). Ze względu na pewne podobieństwo oddziaływania tych pól z materią, do tej grupy
zalicza się też pola statyczne i pola zmienne o częstotliwości do 3 MHz (według
niektórych opracowań czasami nawet do 30 MHz), gdzie następuje wyraźna zmiana
mechanizmu oddziaływania tych pól z żywą materią;
♦ pola wyższych częstotliwości (zwykle w zakresie od 30 MHz do 300 GHz). Czasami
nazywane są ogólnie falami wysokiej częstotliwości (oznaczenie HF) lub falami
radiowymi (oznaczenie RF), ale bywa, że wydziela się z nich jako oddzielny zakres
gigahercowy
i używa się dla niego terminu mikrofale (oznaczenie MF).

Ważną prawidłowością jest stosunek wymiaru źródła pola elektromagnetycznego do długości

fali emitowanego przez nie promieniowania. I tak, gdy stosunek wymiarów źródła do długości
fali jest mały, energia wypromieniowywana przez źródło jest niewielka. Natomiast gdy
wymiary emitera (anteny) są porównywalne z długością fali elektroenergetycznej, antena
może emitować znaczne ilości energii. Inną konsekwencją tego jest fakt, że dla skrajnie
niskich częstotliwości pola elektryczne i magnetyczne mogą być rozpatrywane oddzielnie.

O istnieniu zagrożeń świadczą przede wszystkim wartości natężenia pola elektrycznego

i magnetycznego oraz, w przypadku pól o częstotliwościach setek megaherców i wyższych,
wartość gęstości mocy. Wartości natężenia pola elektrycznego i magnetycznego w otoczeniu
różnych obiektów i elementów je wytwarzających są w ogólności odwrotnie proporcjonalne
do odległości punktu obserwacji, ekspozycji lub pomiaru natężenia pola od jego źródła.

Pole elektromagnetyczne w środowisku człowieka jest stałym i istotnym czynnikiem

oddziaływującym na organizm ludzki. Brak jest powszechnej świadomości, że przebywanie w
smogu elektromagnetycznym (cecha dużych aglomeracji) wpływa na funkcjonowanie
organizmu, gdzie dla różnych mocy i częstotliwości oddziaływanie może być zdecydowanie
szkodliwe, obojętne lub nawet korzystne. Jednak przy obecnym stanie wiedzy zdecydowana
odpowiedź na pytanie, czy pola elektromagnetyczne są niebezpieczne dla zdrowia, nie jest
możliwa.
O ile wyniki badań nad termicznymi skutkami działań energii elektromagnetycznej pozwoliły
opracować wystarczające normy ochronne to stosunkowo krótki czas doświadczeń w
zakresie poza termicznego oddziaływania nie pozwala na udzielenie jednoznacznej
odpowiedzi. Bardzo dużo zależy od częstotliwości fali, jej mocy, czasu ekspozycji i odległości
od źródła.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
3
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

9.1.2.Ochrona środowiska przed polami elektromagnetycznymi

Ochrona przed polami elektromagnetycznymi, według art. 121 ustawy POŚ, polega na
zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez:
♦ utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej
na tych poziomach;
♦ zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy
nie są one dotrzymane.

Na terenie kraju ochrona środowiska przed polami elektromagnetycznymi realizowane było

dotychczas w oparciu o rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych
i Leśnictwa z dnia 11 sierpnia 1998r. (Dz. U. Nr 107, poz. 676) w sprawie szczegółowych
zasad ochrony przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i środowiska, dopuszczalnych
poziomów promieniowania, jakie mogą występować w środowisku, oraz wymagań
obowiązujących przy wykonywaniu pomiarów kontrolnych promieniowania.

Powyższe rozporządzenie zostało wydane na podstawie ustawy o ochronie i kształtowaniu

środowiska, a więc zgodnie z art. 4 ustawy o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, rozporządzenie to straciło
moc w dniu 30 czerwca 2003r.

Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól

elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych
poziomów, który zastąpi ww. rozporządzenie, znajduje się obecnie na końcowym etapie prac
legislacyjnych - oczekuje na zwolnienie z Komisji Prawniczej (stan na dzień 16.09.2003r.).

To nowe rozporządzenie będzie określało (zgodnie z art. 122 ustawy POŚ):

 zróżnicowane poziomy pól elektromagnetycznych dla:
 terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową;
 miejsc dostępnych dla ludności;
 zakresy częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry
fizyczne, charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, do
których odnoszą się poziomy pól elektromagnetycznych;
 dopuszczalne wartości parametrów fizycznych dla poszczególnych zakresów
częstotliwości, do których odnoszą się poziomy pól elektromagnetycznych;
 sposoby sprawdzania dotrzymania poziomów, które określone zostaną przez wskazanie
metod:
 wykonywania pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dla
poszczególnych zakresów częstotliwości;
 wyznaczania poziomów pól elektromagnetycznych, jeżeli w środowisku występują
pola elektromagnetyczne o częstotliwościach z różnych zakresów.

W projekcje nowego rozporządzenia zawarto następujące dopuszczalne poziomy

elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego, charakteryzowane przez wartości
graniczne wielkości fizycznych:

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
4
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

Tabela 9-1. Wartości parametrów fizycznych charakteryzujących dopuszczalne poziomy pól

elektromagnetycznych w środowisku, w miejscu dostępnym dla ludności.
Wielkość fizyczna
Zakres częstotliwości Składowa Składowa Gęstość
pola elektromagnetycznego elektryczna magnetyczna mocy
E [V / m] H [A / m] [W / m2]
1 2 3 4
1 0 Hz (pola stałe) 10 000 (16 000) 2 500 (8 000) -
2 powyżej 0 Hz do 0,5 Hz - (-) 2 500 (-) -
3 powyżej 0,5 Hz do 50 Hz 10 000 (10 000) 60 (80) -
4 powyżej 0,05 kHz do 1 kHz - (-) 3/f (-) -
5 powyżej 1 kHz do 100 kHz 20 (100) 3 (10) -
6 powyżej 100 kHz do 800 kHz 20 (20) 3 (2) -
7 powyżej 0,8 MHz do 3 MHz 20 (20) 2,4 / f (2)
8 powyżej 3 MHz do 10 MHz 6,14 (20) 2,4 / f (2)
9 powyżej 10 MHz do 300 MHz 6,14 (7) - (-) -
10 powyżej 300 MHz do 300 000 MHz - (-) - (-) 0,1 (0,1)
Uwaga: w nawiasie podano wielkości obowiązujące na podstawie poprzedniego rozporządzenia
Objaśnienia do powyższej tabeli:
Wartości graniczne parametrów fizycznych charakteryzujących oddziaływanie pól elektromagnetycznych
odpowiadają:
a) wartościom skutecznym natężeń pól elektrycznych i magnetycznych o częstotliwości 50 Hz i od 0,001 MHz
do 300 MHz;
b) wartościom średnim gęstości mocy pól elektromagnetycznych o częstotliwości powyżej 300 MHz do
300 000 MHz;
c) f - częstotliwość w jednostkach podanych w kolumnie 1.

9.1.3. Źródła pola elektromagnetycznego

Najogólniej źródła promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego można podzielić
na dwie grupy:
⇒ źródła naturalne;
⇒ źródła sztuczne.

Do najbliższych człowiekowi naturalnych źródeł pól elektromagnetycznych (w szczególności

pól stałych) należy Ziemia. Naturalne pole elektromagnetyczne promieniowania
niejonizującego w otoczeniu Ziemi to:
♦ pole geomagnetyczne;
♦ pola związane ze zjawiskami zachodzącymi w atmosferze Ziemi;
♦ pola pochodzące z przestrzeni pozaziemskiej.

Sztuczne źródła promieniowania elektromagnetycznego są spowodowane celową

działalnością człowieka, sprzyjają spełnianiu aspiracji cywilizacyjnych i rozwojowych
ludzkości. Niezamierzone promieniowanie elektromagnetyczne towarzyszy wszelkim
urządzeniom zasilanym energią elektryczną. Człowiek nie jest w stanie go wyeliminować,
lecz może je ograniczać podejmując działania techniczne lub organizacyjne. Do tych źródeł
można zaliczyć:
• przemysłowe urządzenia elektryczne i elektroniczne;
• urządzenia powszechnego użytku stosowane w gospodarstwie domowym.

Głównymi rodzajami źródeł sztucznych pól elektromagnetycznych występujących w naszym

otoczeniu są:
• instalacje wytwarzające stałe pola elektryczne i magnetyczne;

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
5
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

• instalacje wytwarzające pola elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz (np.:

linie i stacje elektroenergetyczne);
• instalacje wytwarzające pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 1 kHz do
300 GHz (np.: obiekty radiokomunikacyjne, w tym: stacje nadawcze radiowe i
telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowych, stacje radiolokacyjne, urządzenia
radionawigacyjne).

W otoczeniu urządzeń elektroenergetycznych występują pola elektryczne i magnetyczne,

które należy rozpatrywać oddzielnie. Z punktu widzenia ochrony środowiska znaczenie mają
linie i stacje elektroenergetyczne o napięciach znamionowych równych co najmniej 110 kV,
bądź wyższych. Dla przyjęcia powyższego założenia podstawą było to w jakiej odległości od
linii mogą występować pola elektryczne i magnetyczne o natężeniach uznawanych za
istotne.

Składowa magnetyczna pola elektromagnetycznego linii elektroenergetycznej jest wprost

proporcjonalna do natężenia prądu i odwrotnie proporcjonalna do odległości od przewodów
linii. Wartość jej przy powierzchni ziemi jest niewielka i z tego względu wpływ jej jest
pomijalny. Natomiast składowa elektryczna od tzw. natężenia progowego wywiera szkodliwy
wpływ na rośliny, zwierzęta i ludzi.

Natężenie pola elektrycznego w otoczeniu linii elektroenergetycznych zależy od:

 napięcia linii;
 wysokości zawieszenia przewodów;
 wzajemnej odległości pomiędzy zawieszonymi przewodami;
 przekroju przewodów;
 rozpiętości przęseł.

Orientacyjne wielkości maksymalnych natężeń pól elektrycznych pod liniami

elektroenergetycznymi wynoszą:
 przy napięciu 110 kV 2,0 ÷ 3,5 kV/m;
 przy napięciu 220 kV 4,3 ÷ 6,5 kV/m;
 przy napięciu 400 kV około 10 kV/m.

Na terenie stacji elektroenergetyczny wysokiego napięcia (GPZ) natężenie pola

elektrycznego jest większe niż 1 kV/m, a w niektórych przypadkach przekracza nawet 10
kV/m. Jednocześnie, na zewnątrz stacji poza ich ogrodzeniem natężenie pola elektrycznego
nie przekracza 1 kV/m.

Strefy ochronne dla linii elektroenergetycznych można przyjmować jako pas terenu o
szerokości:
 przy napięciu 110 kV 24 m (18 m);
 przy napięciu 220 kV 46 m (30 m);
 przy napięciu 400 kV 76 m (50 m);
 przy napięciu 750 kV 130 m.
W nawiasach podano szerokości stref ochronnych dla linii wąskogabarytowych o pionowym rozmieszczeniu
przewodów, stosowanych przy przejściach przez lasy.

W przypadku bazowych stacji nadawczo - odbiorczych najistotniejsza jest informacja o

częstotliwości fali i mocy nadajników.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
6
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

9.1.4. Wyciąg z Polityki Ekologicznej Państwa

"Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002-2010" określa
działania dotyczące ochrony przed polami elektromagnetycznymi wytwarzanymi przez
urządzenia energetyczne i radiokomunikacyjne.

Do zadań pozainwestycyjnych w sferze ochrony przed polami elektromagnetycznymi

zaliczono:
 opracowanie i wydanie niezbędnych przepisów prawnych i wytycznych (m.in. w
dziedzinie zagospodarowania przestrzennego);
 stworzenie wyspecjalizowanych struktur organizacyjnych zajmujących się
monitorowaniem i badaniem pól elektromagnetycznych (przede wszystkim
referencyjnego laboratorium prowadzącego prace w tym zakresie);
 szkolenie personelu.
Jedynym zadaniem inwestycyjnym, ujętym w programie, jest zakup niezbędnej aparatury
i oprogramowania dla referencyjnego laboratorium.

Tabela 9-2. Przedsięwzięcia ukierunkowane na kontrolę pól elektromagnetycznych i ograniczenie ich

negatywnego oddziaływania na środowisko.
Szacunkowe
Jednostka odpowiedzialna Termin nakłady w latach
Zadania
i jednostki współpracujące realizacji 2002-2010
[mln PLN]
Przedsięwzięcia pozainwestycyjne
1. Przegląd unormowań międzynarodowych i Ministerstwo Środowiska
krajowych w państwach wysokorozwiniętych, Ministerstwo Infrastruktury
2002
dotyczących oddziaływania pól GIOŚ
do 0,5
elektromagnetycznych na środowisko i URTiP
2003
zdrowie ludzi (w celu doskonalenia polskich placówki badawczo -
przepisów i praktyki ich wykonywania) rozwojowe
2. Przygotowanie i wprowadzenie w życie Ministerstwo Środowiska 2002
rozporządzenia w sprawie zakresu i sposobu Ministerstwo Infrastruktury do 0,3
prowadzenia badań pól elektromagnetycznych URTiP 2003
3. Wyłonienie laboratorium referencyjnego do Ministerstwo Środowiska
pomiaru pól elektromagnetycznych w Ministerstwo Infrastruktury
środowisku: GIOŚ
 ustalenie zakresu zadań; URTiP
2002
 przeszkolenie personelu; placówki badawczo -
do 4,8
 przygotowanie dokumentów niezbędnych rozwojowe 2003
dla przeprowadzenia procedury
akredytacji;
 dokonanie zakupu niezbędnego sprzętu i
aparatury
4. Opracowanie projektu bazy danych o polach Ministerstwo Środowiska
elektromagnetycznych w środowisku i Ministerstwo Infrastruktury
2002
wdrożenie powszechnie dostępnej bazy GIOŚ
do 1,5
URTiP
2003
placówki badawczo -
rozwojowe
Razem przedsięwzięcia pozainwestycyjne 7,1
Przedsięwzięcia inwestycyjne
1. Zakup aparatury i wyposażenia dla Ministerstwo Środowiska
2002
referencyjnego laboratorium pomiarów pól GIOŚ
do 4,0
elektromagnetycznych w środowisku placówki badawczo -
2003
rozwojowe
Razem przedsięwzięcia inwestycyjne 4,0

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
7
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

9.1.5. Wyciąg z Programu Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego

"Program Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego" zawiera następujące zapisy
dotyczące elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego:

Cel długoterminowy do 2015 roku - Kontrola i ograniczenie emisji promieniowania

niejonizującego do środowiska
Jednym z ważnych zadań służących realizacji celu długoterminowego będzie wprowadzenie
do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie
przed promieniowaniem (II Polityka Ekologiczna Państwa) z wyznaczeniem stref
ograniczonego użytkowania m.in. wokół urządzeń elektroenergetycznych,
radiokomunikacyjnych i radiolokacyjnych gdzie jest rejestrowane przekroczenie
dopuszczalnych poziomów promieniowania niejonizującego. Podstawowym działaniem
będzie prowadzenie badań, które pozwolą na ocenę skali zagrożenia promieniowaniem.

Cele krótkoterminowe i główne działania do 2004 roku w zakresie ochrony przed

promieniowaniem niejonizującym:

Tabela 9-3.
Cele krótkoterminowe Podmioty uczestniczące
Główne działania
2001 - 2004 w realizacji działań
Właściciele urządzeń stanowiących
Przeprowadzenie badań
Rozeznanie skali zagrożenia źródło promieniowania
zagrożenia promieniowaniem
promieniowaniem niejonizującym niejonizującego (stacji nadawczych,
niejonizującym
linii elektrycznych wysokich napięć)
Preferowanie nisko konfliktowych
lokalizacji źródeł promieniowania Zarządy Miast / Gmin
Ograniczenie emisji niejonizującego
promieniowania niejonizującego do Opracowywanie planów
środowiska zagospodarowania przestrzennego
Zarządy Miast / Gmin
z uwzględnieniem zagrożeń
promieniowaniem niejonizującym

9.2. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego

Z głównych rodzajów sztucznych źródeł pól elektromagnetycznych występujących na
obszarze Gminy Poraj można wyróżnić:
 linię elektroenergetyczną o napięciu 220 kV;
 linię elektroenergetyczną o napięciu 110 kV;
 stację elektroenergetyczną o napięciu 110 kV;
 maszty telekomunikacyjnych.

Stacje bazowe telefonii komórkowej zlokalizowane na terenie gminy mają sporządzony

raport lub ocenę oddziaływania na środowisko, gdzie zostały określone dokładne ich
charakterystyki oraz strefy oddziaływania. Z raportów tych wynika, że ponadnormatywne
pola elektromagnetyczne emitowane z tych stacji występują tylko w przestrzeni niedostępnej
dla ludzi.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
8
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

9.3. Stan docelowy i identyfikacja potrzeb

9.3.1. Stan docelowy
Na wstępie należy podać dwa główne punkty, które muszą być przestrzegane:
 wszelkie decyzje, które zostaną wydane z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony
środowiska są z mocy prawa nieważne (art. 11 ustawy POŚ);
 kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest
jeszcze w pełni rozpoznane (jak ma się to w przypadku oddziaływania pola
elektromagnetycznego na środowisko), jest obowiązany, kierując się przezornością,
podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze (art. 6 ustawy POŚ).

Osiągnięcie stanu docelowego będzie polegało przede wszystkim na ograniczeniu

uciążliwości oddziaływania pól elektromagnetycznych (promieniowania niejonizującego) dla
środowiska na terenie Gminy Poraj.

Ochrona przed niekorzystnym działaniem pola elektromagnetycznego polega na

zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska naturalnego poprzez:

• utrzymanie poziomów elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego poniżej

dopuszczalnego lub co najwyżej na poziomie dopuszczalnym,
• zmniejszenie poziomu elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego co
najmniej do dopuszczalnego, wówczas gdy nie jest ono dotrzymane.

W przypadku Gminy Poraj ochrona przed promieniowaniem niejonizującym będzie polegała

głównie na przestrzeganiu przepisów zawartych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w
sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymania tych poziomów, które znajduje się obecnie na końcowym etapie
prac legislacyjnych - oczekuje na zwolnienie z Komisji Prawniczej (stan na dzień
16.09.2003r.).

Aby możliwe było przestrzeganie powyższych przepisów program przewiduje wprowadzenie

systemu monitoringu środowiska pod względem oddziaływania pól elektromagnetycznych.
Okresowe badania kontrolne poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku na
obszarze Gminy, będą prowadzone na zlecenie Wojewody. Wojewoda będzie również
odpowiedzialny za prowadzenie rejestru, który zawiera informacje o terenach z
przekroczonymi dopuszczalnymi poziomami pól elektromagnetycznych w środowisku.
Niniejszy rejestr Wojewoda powinien aktualizować co roku.

Przewiduje się kontrolowanie poziomu promieniowania szczególnie na obszarach zabudowy

mieszkalnej lub innej zabudowy „specjalnej troski” (przedszkola, szkoły, internaty, itp.) na
terenie Gminy. Pozwoli to na uniknięcie w przyszłości, lokalizacji domów mieszkalnych i
innych, wyżej wymienionych budynków, na terenie, gdzie promieniowanie niejonizujące
przekracza poziom dopuszczalny - 1kV/m i może zagrażać zdrowiu i samopoczuciu ludzi.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
9
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

9.3.2. Identyfikacja potrzeb

W oparciu o przeprowadzone analizy stanu ochrony przed elektromagnetycznym
promieniowaniem niejonizującym na terenie Gminy, dokonano identyfikacji potrzeb w
zakresie dostosowania stanu teraźniejszego do przepisów określających dopuszczalne
wartości promieniowania niejonizującego. Stwierdzono, że wymogi ochrony środowiska,
zobowiązują do podjęcia odpowiednich działań mających na celu ochronę przed szkodliwym
oddziaływaniem pól elektromagnetycznych na otoczenie.

Ustalono, że w zakresie ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem pól

elektromagnetycznych należy:
• przestrzegać przepisów dotyczących dopuszczalnych poziomów promieniowania
niejonizującego, szczególnie na obszarach zabudowań mieszkalnych oraz na
terenach, na których znajdują się żłobki, przedszkola, szkoły, szpitale, internaty, itp.
(wartość składowej elektrycznej elektromagnetycznego promieniowania nie może
przekroczyć 1kV/m);
• przeprowadzać okresowe badania poziomu promieniowania szczególnie na
obszarach zabudowy mieszkalnej i innej zabudowy "specjalnej troski";
• lokalizować źródła promieniowania niejonizującego w mało konfliktowych miejscach,
• Gmina Poraj powinna opracowywać (aktualizować) przyszłe plany zagospodarowania
przestrzennego z uwzględnieniem zagrożeń promieniowaniem niejonizującym.

9.3.3. Wytyczne dla organów administracji

Poniżej zostały przedstawione informacje dla urzędników, którzy w zakresie swoich
kompetencji są władni wydawania pozwoleń na budowę instalacji, które emitują do
środowiska pole elektromagnetyczne.

Raport oddziaływania na środowisko

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 24 września 2002r. w sprawie określenia
rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowiska oraz
szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia
raportu oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2002r. 179/1490) niektóre inwestycje mogą
być szkodliwe dla otoczenia i przed ich wybudowaniem należy przeprowadzić określenie
stopnia ich oddziaływania na środowisko. Uciążliwość tych inwestycji bada się na etapie
ustalania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu oraz wydawania pozwolenia na
budowę. Podstawą takiej oceny jest raport o oddziaływaniu inwestycji na środowisko.

Do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, wymagających

sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, zalicza się:
- stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu
znamionowym wynoszącym nie mniej niż 220 kV;
- instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, emitujące pola
elektromagnetyczne, których równoważna moc promieniowana izotropowo wynosi nie
mniej niż 100 W, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 kHz do
300 GHz.

Natomiast do przedsięwzięć, dla których obowiązek sporządzenia raportu o oddziaływaniu

na środowisko może być wymagany, zalicza się:
- stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu
znamionowym nie niższym niż 110 kV (niewymienione powyżej);
- instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, emitujące pola
elektromagnetyczne, których równoważna moc promieniowana izotropowo wynosi nie
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj
Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
10
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

mniej niż 15 W, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 kHz do 300

GHz (niewymienione powyżej).

W przypadku obiektów, dla których raport może być wymagany, wykonuje się go tylko wtedy,
gdy Wójt po zasięgnięciu opinii Starosty i SANEPID-u zdecyduje o konieczności
sporządzenia raportu. Jednak zaleca się, aby raporty oddziaływania na środowisko dla tych
przedsięwzięć były również wykonywane.

Po uruchomieniu instalacji należy zgodnie z prawem wykonać rzeczywiste pomiary

promieniowania elektromagnetycznego. Należy bezwzględnie pamiętać, że pomiary te
powinny również obejmować wariant, kiedy instalacja pracuje z pełną mocą. Jeśli podczas
tych pomiarów wystąpiłyby jakiekolwiek przekroczenia ustalonych limitów, instalacja taka nie
może zostać dopuszczona do eksploatacji.

Pozwolenie na emitowanie pola elektromagnetycznego

Zgodnie z art. 20 ustawy o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o
odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, prowadzący istniejącą instalację (tj. taką, której
użytkowanie rozpoczęto przed 01.10.2001r.), z której emisja wymaga pozwolenia na
emitowanie pól elektromagnetycznych, powinien je uzyskać w nieprzekraczalnym terminie
do dnia 31 grudnia 2005 r.

Według art. 234 ustawy POŚ pozwolenie na emitowanie pól elektromagnetycznych jest
wymagane dla:
• linii i stacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym 110 kV lub wyższym;
• instalacji radiokomunikacyjnych, radionawigacyjnych i radiolokacyjnych, których
równoważna moc promieniowana izotropowo jest równa 15 W lub wyższa, emitujących
pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0,03 MHz do 300 000 MHz.

W celu uzyskania pozwolenia prowadzący instalację musi w pierwszej kolejności złożyć

wniosek o wydanie pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych do środowiska.
Wniosek ten (zgodnie z art. 235 ustawy POŚ), oprócz szczegółowych informacji dotyczących
inwestycji (zgodnie z art. 184 ustawy POŚ), powinien zawierać także propozycje
zabezpieczenia przed dostępem ludności oraz oznaczenia obszarów występowania pól
elektromagnetycznych o wartościach większych niż dopuszczalne. Informacje te powinny
między innymi:
♦ zawierać określenia zakresów częstotliwości pól elektromagnetycznych emitowanych
przez instalacje oraz napięcia znamionowe w odniesieniu do linii i stacji
elektroenergetycznych;
♦ wskazywać, w formie opisowej i graficznej, miejsca występowania w otoczeniu instalacji
pól elektromagnetycznych o wartościach granicznych dla obszarów zabudowy
mieszkaniowej oraz dla miejsc dostępnych dla ludności.

Do wniosku o wydanie pozwolenia prowadzący instalację musi dołączyć:

 dokument potwierdzający, że wnioskodawca jest uprawniony do występowania w obrocie
prawnym, jeżeli prowadzący instalację nie jest osobą fizyczną;
 wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeżeli został
sporządzony, oraz decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jej
uzyskanie było wymagane;
 streszczenie wniosku sporządzone w języku niespecjalistycznym.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
11
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

W przypadku, gdy wniosek o wydanie pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych

do środowiska dotyczy instalacji nowo uruchamianych lub w sposób istotny zmienianych,
powinien on zawierać informacje o spełnianiu wymogów, przy których określaniu uwzględnia
się w szczególności:
• stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń;
• efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii;
• zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw;
• stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku
powstających odpadów;
• rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji;
• wykorzystywanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie
zastosowane w skali przemysłowej;
• wykorzystanie analizy cyklu życia produktów;
• postęp naukowo-techniczny.

Pozwolenie na emitowanie pól elektromagnetycznych (zgodnie z art. 236 ustawy POŚ), które
jest wydawane na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat, oprócz szczegółowych ustaleń
dotyczących inwestycji (zgodnie z art. 188 ustawy POŚ), powinno zawierać określenie granic
obszarów w otoczeniu instalacji niedostępnych dla ludności, w których będą występowały
pola elektromagnetyczne o wartościach większych niż dopuszczalne, oraz sposobu ich
zabezpieczenia przed dostępem ludności, a także ich oznaczenia. W decyzji tej dodatkowo
ustala się również:
♦ napięcia znamionowe linii i stacji elektroenergetycznych;
♦ maksymalną równoważną moc promieniowaną izotropowo dla instalacji
radiokomunikacyjnych, radionawigacyjnych i radiolokacyjnych emitujących pola
elektromagnetyczne
o częstotliwościach od 0,03 MHz do 300 000 MHz.

W pozwoleniu na emitowanie pól elektromagnetycznych do środowiska może się również

znaleźć sposób postępowania w razie zakończenia eksploatacji instalacji oraz wielkość
i forma zabezpieczenia roszczeń.

Udostępnianie informacji dotyczących ochrony przed polami elektromagnetycznymi

Zgodnie z art. 30 ustawy POŚ informacje dotyczące:
• poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku;
• terenów, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku;
dostępne są w bazie danych prowadzonej przez wojewodę.

Udostępnione są one w postaci:

• przetworzonych wyników pomiarów;
• rocznych ocen jakości lub klasyfikacji sporządzonych za rok poprzedni, wykonywanych
zgodnie z przepisami szczególnymi;
• wieloletnich ocen jakości lub klasyfikacji określających kierunki i dynamikę zmian;
• komentarzy, w tym metod zastosowanych przy wykonywaniu badań i pomiarów oraz ocen
jakości lub klasyfikacji.
Powyższe informacje są aktualizowane corocznie i udostępniane bezpłatnie.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
12
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

Minimalny zakres udostępnianych informacji dotyczących ochrony przed polami

elektromagnetycznymi wynika z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 października
2002r.
w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku (Dz. U. z 2002r. 176/1453)
i obejmuje:
1) wyniki kontrolnych pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku;
2) wykaz terenów, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku (punkt ten wchodzi w życie z dniem 01.04.2006r:),
z wyszczególnieniem:
a) terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową,
b) miejsc dostępnych dla ludzi,
wraz z określeniem obszaru występowania przekroczeń.

9.3.4. Aktualny stan prawny w tej dziedzinie

1. Ustawa prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. z 2001r. 62/627,
115/1229, z 2002r. 74/676, 113/984, 153/1271, 233/1957, z 2003r. 46/392, 80/717,
80/721).
2. Ustawa o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz
o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2001r. 100/1085, z 2002r.
143/1196, z 2003r. 7/78).
3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
z dnia 29 listopada 2002r. (Dz. U. z 2002r. 217/1833) - załącznik 2 - część E: Pola i
promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości 0 Hz - 300 GHz.
4. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowiska oraz szczegółowych kryteriów związanych z
kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko z
dnia 24 września 2002r. (Dz. U. z 2002r. 179/1490).
5. Projekt Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych
poziomów.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
13
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

9.4. Cele i priorytety ekologiczna

W „Programie Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego” zapisano:

„Priorytet: Elektromagnetyczne promieniowanie niejonizujące (PR)

Cel długoterminowy do 2015 roku: Kontrola i ograniczenie emisji niejonizującego

promieniowania elektromagnetycznego do środowiska.

Cele krótkoterminowe:
- PR 1. Rozeznanie skali zagrożenia promieniowaniem niejonizującym.
- PR 2. Ograniczenie emisji promieniowania niejonizującego do środowiska.
Kierunki działań:
- PR 1.1. Przeprowadzenie badań zagrożenia promieniowaniem niejonizującym
- PR 2.1. Preferowanie nisko konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania
niejonizującego
- PR 2.2. Opracowywanie planów zagospodarowania przestrzennego z
uwzględnieniem zagrożeń promieniowaniem niejonizującym.

Jednym z wymogów realizujących Program Ochrony Środowiska na terenie Gminy Poraj jest
ochrona środowiska i ludności przed negatywnym oddziaływaniem elektromagnetycznego
promieniowania niejonizującego. Powinna ona być prowadzona zgodnie z założeniami
polityki ekologicznej państwa w zakresie ochrony przed oddziaływaniem pól
elektromagnetycznych.

9.5. Główne zadania

9.5.1. Krótkoterminowe do roku 2007
Zadania krótkoterminowe obejmują te działania z zakresu ochrony przed
elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym, które mogą być zrealizowane do
2007 roku:
- preferowanie mało konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania niejonizującego,
- opracowywanie przyszłych planów zagospodarowania przestrzennego z
uwzględnieniem zagrożeń promieniowaniem niejonizującym,
- zwracanie szczególnej uwagi na lokalizację zabudowań mieszkalnych, żłobków,
przedszkoli, szkół, szpitali, itp. – składowa pola elektrycznego na tym terenie, nie
może przekroczyć wartości 1kV/m,
- przeprowadzenie okresowych badań, w celu rozeznania aktualnego oddziaływania pól
elektromagnetycznych na środowisko.

9.5.2. Długoterminowe do roku 2015

Głównym celem długoterminowym jaki przyjęto dla Gminy Poraj to kontrola i ograniczenie
emisji niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego do środowiska:
- stworzenie systemu monitoringu środowiska ze względu na szkodliwe oddziaływanie
pól elektromagnetycznych,
- ograniczenie emisji promieniowania niejonizującego do środowiska.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
14
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

9.6. Matryca logiczna

Cele
Logika interwencji Obiektywnie sprawdzalne wyznaczniki osiągnięć Źródła i sposoby weryfikacji Założenia
Rezultaty
Kontrola i ograniczenie emisji
Pomiary poziomów
Cele niejonizującego promieniowania Obniżenie poziomów szkodliwego promieniowania
promieniowania
nadrzędne elektromagnetycznego do elektromagnetycznego w środowisku
niejonizującego
środowiska
Urząd Marszałkowski
Województwa Śląskiego
Rozeznanie stanu zagrożenia Przeprowadzenie badań środowiska ze względu na Śląski Urząd Wojewódzki
oddziaływania pól promieniowanie niejonizujące w Katowicach
elektromagnetycznych Pozyskanie
Określenie terenów na których zostały przekroczone
Główne Wojewódzki Fundusz Ochrony odpowiednich
zadania Ograniczenie emisji dopuszczalne poziomy promieniowania Środowiska i Gospodarki środków
elektromagnetycznego Przeprowadzanie okresowych pomiarów Wodnej w Katowicach finansowych
promieniowania niejonizującego potwierdzających poziom promieniowania
do środowiska Starostwo Powiatowe w
niejonizującego
Myszkowie
Urząd Gminy Poraj
Ochrona środowiska i zdrowia Porównawcze pomiary promieniowania na wybranych Ochrona
Oczekiwane mieszkańców Gminy przed terenach Gminy Poraj środowiska i
Pomiary promieniowania
rezultaty niekorzystnym promieniowaniem zdrowia
niejonizującym Poprawa samopoczucia mieszkańców mieszkańców

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
15
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

9.7. Harmonogram realizacji Programu

I ZADANIA WŁASNE GMINY (1)
Planowane
Planowany
Jednostka Planowane efekty koszty Środki
L.p. Nazwa zadania okres UE NFOS WFOS Partnerzy
odpowiedzialna ekologiczne ogółem (3) własne
realizacji
[tys. zł]

1 brak - - - - - - - - - -
SUMA: -

II ZADANIA KOORDYNOWANE GMINY (2)

Planowane
Planowany
Jednostka Planowane efekty koszty Środki
L.p. Nazwa zadania okres UE NFOS WFOS Partnerzy
odpowiedzialna ekologiczne ogółem (3) własne
ralizacji
[tys. zł]

Wyznaczenie terenów o Urząd Gminy Poraj

Stworzenie systemu monitoringu środowiska ze Urząd przekroczonej wartości Starostwo
1 2004 2015 15
względu na promieniowanie niejonizujące Wojewódzki dopuszczalnego poziomu Powiatowe w
promieniowania niejonizującego Myszkowie

SUMA: 15

(1) – Przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji Gminy
(2) – Przedsięwzięcia finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji wyższego
szczebla: wojewódzkiego i centralnego
(3) – Rzeczywiste koszty realizacji przedsięwzięć znane będą po przeprowadzeniu przetargów

Łączna wartość przewidywanych nakładów inwestycyjnych do wydatkowania na realizację zadań w latach 2004 – 2015 szacowana jest na kwotę 15 tys. zł,
w tym:
 zadania własne brak
 zadania koordynowane 15 tys. zł

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
16
 EE energoekspert
energia i ekologia
sp. z o. o.

9.8. Wnioski
Ochrona środowiska przed szkodliwym działaniem pól elektromagnetycznych, polega na
ograniczeniu promieniowania niejonizującego do wartości niższych lub równych poziomom
dopuszczalnym, które określone zostały polskimi przepisami prawnymi.

Zapewnianie jak najlepszej ochrony zdrowia ludzi i środowiska można uzyskać poprzez:
• utrzymywanie dopuszczalnych poziomów promieniowania niejonizującego,
szczególnie na obszarach zabudowań mieszkalnych oraz na terenach, na których
znajdują się żłobki, przedszkola, szkoły, szpitale, internaty, itp. – poziom
promieniowania na tym terenie nie może przekroczyć wartości 1kV/m;
• systematyczne kontrolowanie poziomu promieniowania elektromagnetycznego
szczególnie na obszarach zabudowy mieszkalnej jak i tam gdzie zlokalizowane są
żłobki, przedszkola, szkoły, szpitale, itp.

W celu kontrolowania i ograniczenia niekorzystnego oddziaływania elektromagnetycznego

promieniowania niejonizującego, należy:
• stworzyć system monitoringu środowiska Gminy ze względu na szkodliwe
oddziaływanie pól elektromagnetycznych;
• przeprowadzać okresowe badania, w celu rozeznania aktualnego oddziaływania pól
elektromagnetycznych na środowisko;
• zwracać szczególną uwagę na lokalizację zabudowań mieszkalnych, żłobków,
przedszkoli, szkół, szpitali, itp. - na terenie lokalizacji powyższych budynków, poziom
elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego nie może być przekroczony;
• przyszłe plany zagospodarowania przestrzennego Gminy Poraj, opracowywać
(aktualizować) ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń spowodowanych
promieniowaniem niejonizującym,
• preferować mało konfliktowe lokalizacje źródeł promieniowania niejonizującego.

Aby możliwe było przestrzeganie powyższych przepisów program przewiduje wprowadzenie

systemu monitoringu środowiska pod względem oddziaływania pól elektromagnetycznych.
Okresowe badania kontrolne poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku na
obszarze Gminy, będą prowadzone na zlecenie Wojewody. Wojewoda będzie również
odpowiedzialny za prowadzenie rejestru, który zawiera informacje o terenach z
przekroczonymi dopuszczalnymi poziomami pól elektromagnetycznych w środowisku.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Poraj

Rozdział 9 - Pole elektromagnetyczne
17