DIETA W KAMICY CIOWEJ

Opracowaa diet. T. Korab

KAMICA CIOWA jest najczstsz

chorob pcherzyka ciowego.

Przyczyn tworzenia si kamieni ciowych jest nieprawidowy skad ci. W warunkach prawidowych skada si z trzech skadnikw (cholesterolu, kwasw ciowych i lecytyny), wystpujcych w okrelonych proporcjach. Odpowiedni stosunek tych trzech skadnikw powoduje, e cholesterol jest cakowicie rozpuszczalny w ci. W momencie, gdy dochodzi do zaburze w proporcjach tych skadnikw, w ci zaczynaj wytrca si krysztaki cholesterolu. Krysztaki te cz si ze sob tworzc pojedyncze lub liczne zogi. Najwicej tworzy si ich w pcherzyku ciowym. Jest to kamica pcherzyka ciowego. Kamienie mog si jednak tworzy rwnie w drogach ciowych, lub te przedostawa si z pcherzyka ciowego do drg ciowych. Mwimy wtedy o kamicy pcherzyka ciowego i drg ciowych.
CZYNNIKI WPYWAJCE NA TWORZENIE SI KAMIENI CIOWYCH

1. 2.

Wspistnienie chorb takich jak: otyo, cukrzyca, hiperlipidemie. Dieta obfitujca w produkty z du zawartoci cukru, takie jak: mid, sodycze, czekolada, wysokosodzone demy, cukier do sodzenia, oraz uboga w produkty obfitujce w nienasycone kwasy tuszczowe takie jak: oliwa z oliwek, oleje rolinne, margaryny mikkie. (powoduje to zmniejszenie jednego ze skadnikw ci lecytyny, ktra uatwia rozpuszczanie cholesterolu). 3. Nadmierne spoycie tuszczw zwierzcych, oraz produktw zawierajcych znaczne ich iloci, takich jak: smalec, sonina, boczek, maso, mietana, tka jaj, wieprzowina, baranina, kiszka, pasztetowa, podroby, tuste sery.

4. Zbyt maa ilo bonnika w diecie (dieta uboga w produkty takie jak pieczywo razowe, grube kasze, otrby, surowe warzywa i owoce). 5. Spoywanie pokarmw niewieych, odgrzewanych. wielokrotnie zamraanych i rozmraanych,

6. Ze przyzwyczajenia ywieniowe: A/ nieregularne spoywanie posikw B/ jedzenie w popiechu C/ spoywanie gwnego, najbardziej obfitego posiku w godzinach wieczornych D/ zbyt maa ilo surowych warzyw i owocw w diecie E/ czste spoywanie posikw typu fast-food (frytki, hamburgery, hot-dogi, pizza). moe przebiega bezobjawowo, lub te moe by przyczyn rnych dolegliwoci blowych wymagajcych niekiedy interwencji chirurgicznej.
KAMICA CIOWA

W zalenoci od przebiegu choroby oraz dolegliwoci z ni zwizanych lub ich braku zalecenia dietetyczne mog by rne. 1

DIETA W KAMICY CIOWEJ BEZOBJAWOWEJ Kiedy nie wystpuj adne dolegliwoci lub inne wspistniejce schorzenia przewodu pokarmowego, nie jest konieczne stosowanie wikszych ogranicze dietetycznych. Sposb odywiania w tym przypadku powinien by taki, jak odywianie osb w peni zdrowych z zachowaniem podstawowych zasad prawidowego ywienia. 1. Posiki naley spoywa regularnie, 5-6 razy dziennie, w maych objtociach. 2. Naley zadba o to, aby posiki byy spoywane w spokojnej atmosferze, bez popiechu. 3. Dieta powinna by atwo strawna, skada si z odpowiednio dobranych produktw i z zastosowaniem technik kulinarnych, ktre czyni potraw lej strawn.: a) potrawy powinny by sporzdzane metod gotowania w wodzie lub na parze, duszenia bez tuszczu (wczeniejsze obsmaanie na patelni teflonowej) lub duszenia z zastosowaniem krtkiego obsmaania na oleju, pieczenia w folii lub pergaminie; naley unika potraw smaonych (w ograniczonej iloci mona stosowa smaenie na oleju rzepakowym lub oliwie z oliwek), b) z diety naley wyczy tuszcze zwierzce takie jak: smalec, sonina, boczek, mietana, tuste wdliny, podroby, wieprzowin, tka jaj, z tuszczw zwierzcych dozwolone jest maso, dodawane na surowo do gotowych potraw, c) dieta powinna zawiera produkty bogate w bonnik (surowe warzywa i owoce zwaszcza pestkowe, otrby pszenne, kieki, pieczywo razowe, grube kasze), ktre wpywaj na perystaltyk przewodu pokarmowego oraz pcherzyka ciowego; wszelkiego rodzaju saatki i surwki powinny by spoywane codziennie d) potrawy powinny by zawsze wiee, nie odgrzewane po kilka razy, czy kilkakrotnie rozmraane i zamraane, e) z diety naley wykluczy warzywa i owoce wzdymajce (suche nasiona rolin strczkowych, kapusta, kalafiory, pory, cebula, czosnek, gruszki, czerenie), oraz zawierajce kwas szczawiowy (szczaw, szpinak, rabarbar, kakao, czekolada). DIETA W ZAOSTRZENIU KAMICY CIOWEJ Kiedy pojawiaj si dolegliwoci blowe, naley stosowa diet atwo strawn, niskotuszczow, z ograniczeniem produktw obfitujcych w bonnik (szczeglnie jego nierozpuszczaln frakcj). Naley wyczy z diety te produkty, ktre nasilaj dolegliwoci: a) produkty tuszczowe takie jak: smalec, sonina, boczek, majonez, mietana, tka jaj, a take ciasta z du iloci tuszczu i cukru, b) produkty zawierajce znaczne iloci bonnika nierozpuszczalnego: pieczywo razowe, grube kasze, otrby pszenne, surowe warzywa i owoce ze skrk i pestkami, c) warzywa i owoce wzdymajce: suche nasiona rolin strczkowych, groszek zielony, fasolka szparagowa, kapusta, pory, cebula, czosnek, kalafiory, brokuy, gruszki, czerenie, liwki, d) produkty zawierajce kwas szczawiowy (szpinak, szczaw, rabarbar, kakao, czekolada) e) potrawy tuste, ostre i pikantne, marynaty i konserwy Potrawy sporzdza si metod gotowania w wodzie lub na parze, duszenia bez dodatku tuszczu. Zupy i sosy podprawia si zawiesin z mki i wody, mki i mleka lub mki i kefiru. Do potraw, ktrych podstaw s jaja, dodaje si same biaka. Pieczywo naley stosowa pszenne, jasne, czerstwe. Z mis stosuje si: drb, chud cielcin, chude ryby (dorsz, sandacz, szczupak, morszczuk, mintaj), wdliny chude (chuda szynka, poldwica, wdliny drobiowe). Ogranicza si sery te, topione, dojrzewajce. Warzywa podaje si gotowane i rozdrobnione, owoce w postaci przecierw lub sokw. Owoce wskazane w diecie : jabka gotowane, pieczone lub w postaci drobno startej surwki, morele, brzoskwinie, banany, winogrona i owoce jagodowe bez skrki i pestek (w postaci przecierw lub sokw), owoce cytrusowe. Warzywa wskazane w diecie : marchew, pietruszka, seler, cukinia, pomidory bez skrki, brokuy, saata zielona, ziemniaki, buraki w ograniczonej iloci. 2

DIETA PO RESEKCJI PCHERZYKA CIOWEGO

Po zabiegu bardzo wan rzecz jest waciwe postpowanie dietetyczne w okresie adaptacji przewodu pokarmowego do faktu nie posiadania pcherzyka ciowego. Okres ten nie powinien jednak trwa duej ni 3 - 4 tygodnie. W tym czasie naley stosowa diet atwo strawn, niskotuszczow, z ograniczeniem bonnika, czyli tak, jak w okresie zaostrzenia choroby. W miar upywu czasu naley diet rozszerza, powracajc powoli do normalnego ywienia. Trzeba jednak pamita, e usunicie pcherzyka ciowego wraz ze zogami usuwa jedynie przyczyn dolegliwoci, nie likwiduje natomiast przyczyny tworzenia si kamieni (niewaciwy skad ci produkowanej przez wtrob). Kamienie mog si w dalszym cigu tworzy w przewodach ciowych. Dlatego wane jest likwidowanie czynnikw wpywajcych na powstawanie zaburze w skadzie ci, do ktrych zalicza si: - nadmierne spoycie tuszczw zwierzcych w diecie - nadmierne spoycie cukrw prostych (cukier, sodycze) - maa ilo warzyw i owocw w posikach - zbyt obfite, nieregularnie spoywane posiki Naley wic przestrzega kilku zasad :

1.

2.

3. 4. 5. 6.

Osoby otye powinny dy do zredukowania nadmiaru tkanki tuszczowej, otyo jest bowiem jedn z przyczyn powstawania kamicy ciowej. U osb otyych czciej wystpuj zaburzenia gospodarki wglowodanowej (cukrzyca), oraz tuszczowej (zbyt niski poziom dobrego cholesterolu HDL, podwyszony poziom triglicerydw). Dieta u tych osb powinna by niskotuszczowa, z ograniczeniem cukrw prostych. Naley wic ograniczy spoycie cukru, sodyczy, miodu, demw wysokosodzonych oraz tuszczw zwierzcych (maso, mietana, smalec), a take serw tych i topionych, zwikszy natomiast spoycie tuszczw rolinnych (oleje, oliwa, maso rolinne). Naley wybiera produkty z nisk zawartoci tuszczu - chude miso (drb, chuda woowina, cielcina), chude ryby (dorsz, sandacz, lin, szczupak, morszczuk ), chude mleko, chudy twarg, do smarowania pieczywa stosowa margaryny rolinne kubkowe, gdy s mniej kaloryczne i nie zawieraj cholesterolu. W pocztkowym okresie potrawy sporzdza metod gotowania. Warzywa spoywa gotowane i rozdrobnione, owoce w postaci przecierw lub surowych sokw. Powoli naley wprowadza do diety bonnik w postaci drobno startych surwek, pieczywa pszenno-razowego. Tuszcze naley wprowadza do diety ostronie. W razie wystpienia nietolerancji objawiajcej si biegunkami tuszczowymi, naley je w dalszym cigu ogranicza. Stopniowo i powoli wprowadza rne potrawy i obserwowa reakcje organizmu. Przy jakichkolwiek dolegliwociach produkt taki naley wyeliminowa z diety. Naley unika potraw wzdymajcych (kapusta, groch, strczkowe suche, cebula, pory). Przyprawy stosowa raczej agodne, zioowe.