You are on page 1of 20

Nr 3/2012 (d - Pozna - Trjmiasto - Wrocaw - Warszawa)

W numerze m.in:
- Badanie Psycholog na rynku pracy - O twrczoci i inteligencji - O Indiach z innej perspektywy - O treningu autogennym i jeszcze wicej

Polskie Stowarzyszenie Studentw i Absolwentw Psychologii powstao w 1997 roku. Od zaoycielskiego zjazdu w Korbielowie mino wic ju ponad pitnacie lat. Dla PSSiAPu zaczyna si nowy sezon. Parafrazujc Czesawa Niemena mona by powiedzie, e konferencjami jesie si zaczyna. Bdzie to w wielu biurach regionalnych czas wytonej pracy, plany s naprawd ambitne, wic moemy Wam obieca, e bdzie si wiele dziao. W planach s liczne konferencje naukowe dotyczce rozmaitych zagadnie, wykady otwarte czy warsztaty. W najbliszych miesicach odbd si premiery ksiek, ktrym, z wielk przyjemnoci, patronujemy - ich dokadniejszy opis znajdziecie w tym numerze Biuletynu. Liczba i rnorodno pomysw jakie powstaj w biurach PSSiAP daj dowd, e idea, ktra przywiecaa zaoycielom Stowarzyszenia jest cay czas atrakcyjna. Po upywie pitnastu lat wci staramy si jak najlepiej dziaa na rzecz integracji rodowiska modych psychologw oraz upowszechnia rzeteln wiedz psychologiczn. Z pozdrowieniami, Jakub Ku Przewodniczcy Zarzdu Gwnego
Kontakt: Polskie Stowarzyszenie Studentw i Absolwentw Psychologii ul. Stawki 5/7, 00-183 Warszawa www.pssiap.org email: kontakt@pssiap.org Adres korespondencyjny: Instytut Psychologii UWr, PSSiAP ul. Dawida 1, 50-527 Wroclaw REGON: 012999721 NIP: 522-23-74-531 Nr KRS: 0000264151 Nr konta BPH: 151060 0076 0000 4021 4007 4086

Urszula Kisiel (Pozna) Ewelina Krupowicz (Wrocaw przy UWr)

Witam serdecznie w trzecim ju numerze Biuletynu PSSiAP. Niezmiernie si ciesz, e projekt rozpoczty przez kilka osb na pocztku tego roku znalaz swoje miejsce i zainteresowanie wrd czonkw stowarzyszenia. Wci zgaszaj si nowe osoby, ktre s zainteresowane wsptworzeniem pisma oraz wypenieniem go treci. Mam nadziej, e na tym si nie skoczy, a wrcz przeciwnie e dopiero zaczynamy poda waciw drog. Pisz te sowa na tydzie przed najwaniejszym wydarzeniem PSSiAPu w przecigu ostatnich lat jesiennym zlocie w Warszawie. Podczas tego zlotu zostan podjte decyzje, ktre cakowicie wpyn na kierunek dziaa i rozwoju PSSiAPu i wszystkich jego projektw. cznie z Biuletynem PSSiAP. Nie wiemy jeszcze jakie dokadnie bd to zmiany oraz kto bdzie odpowiedzialny za ich wdroenie, ale z pewnoci bd one odczuwalne i znaczce. Poczwszy od szaty gracznej a po sposb tworzenia i wydawania Biuletynu. Tymczasem za mam przyjemno otwiera numer trzeci. Najwaniejsz publikacj s oczywicie wyniki przeprowadzonego przez ukasza Mytnika i Ewelin Krupowicz badania Psycholog na rynku pracy. Badanie to spotkao si z duym odzewem i zainteresowaniem. Mam nadziej, e bdzie ono rwnie podstaw do dyskusji na ten temat nie tylko w gronie czonkw stowarzyszenia. Poza tym w numerze znalazy si ciekawe artykuy bliej zwizane z psychologi jak sylwetka Mar na Seligmana, dialog o twrczoci i inteligencji czy przemylenia na temat treningu autogennego. Ale chcielimy zaprezentowa te treci pozornie niezwizane z nasz dziedzin. Chtnie posuchamy komentarzy, czy chcecie wicej artykuw takich jak relacja z podry do Indii, czy te felieton na temat poezji. Kada uwaga i kady komentarz s dla nas cenne pomagaj stworzy jeszcze lepszy Biuletyn. Redaktor naczelny, Tomasz Kozowski

Spis treci: Wstp str. 3 Psycholog na rynku pracy str. 4 Impresje ze wschodu str. 7 dzki padziernik str. 9 Trening autogenny str. 10 O twrczoci i inteligencji str. 12 Zaplanuj swoj karier - projekt Jak zosta? str. 13 Cisza po burzy str. 14 O czym szumi EFPSA str. 15 Wspomnienia uczestnikw Train the Trainers str. 16 Pozytywno stosowana str. 17 Stowarzyszenie Modych Poetw str. 19 3

Psycholog na rynku pracy


Szybki start w preferowanej specjalizacji zawodowej oraz satysfakcjonujca pensja to z pewnoci marzenie niejednego wieo upieczonego absolwenta wyszej uczelni. W dobie spowolnienia gospodarczego i wzrastajcej stopy bezrobocia oczekiwania te musz zderzy si jednak z twardym gruntem realizmu. Wane jest zatem, aby to zderzenie prowadzio do wyboru najbardziej efektywnych strategii dziaa zwikszajcych szans na rynku pracy. W ramach wsppracy PSSiAP oraz Stowarzyszenia Inicjatyw Poznawczo - Rozwojowych NOESIS przeprowadzilimy badanie zestawiajce oczekiwania studentw z realistycznym punktem widzenia absolwentw Psychologii. Naszym celem byo wsparcie Was rzetelnymi informacjami oraz wskazwkami jak najskuteczniej realizowa swoje aspiracje na rynku pracy. Wedug Diagnozy Spoecznej z 2011 roku statystycznie w Polsce wysze wyksztacenie zwiksza szanse na stabilno zatrudnienia. Oczywicie kada specjalizacja w jakiej mona si ksztaci oferuje rne moliwoci jej dalszego wykorzystania na rynku pracy. Zdroworozsdkowo patrzc ilo miejsc proponowanych na danym kierunku studiw powinna by proporcjonalna do zakresu tych moliwoci. Jak przedstawia si ta sytuacja dla naszego kierunku studiw? Psychologia corocznie przyciga rzesz maturzystw poszukujcych swojej akademickiej drogi. Gdy przychodzi okres skadania poda o indeks wyszej uczelni, portale internetowe bombarduj nas informacjami o iloci chtnych na jedno miejsce. Zazwyczaj Psychologia jest w czowce. Z danych udostpnionych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego Psychologia bya czwartym najbardziej obleganym kierunkiem studiw w 2009/2010 r. Wedug danych podawanych przez uczelnie wysze w 2011 roku o jedno miejsce na Uniwersytecie Wrocawskim ubiegao si a 25 kandydatw, na Uniwersytecie Warszawskim liczba ta wynosia 17, na Uniwersytecie im Adama Mickiewicza w Poznaniu 10. Rekord ostatnich lat zosta pobity we Wrocawiu w 2009 r., kiedy to o jedno z 51 miejsc walczyy a 44 osoby! Nie da si ukry, e wycig o indeks jest bardzo zacity. Jednak czy rzeczywicie stawka jest a tak wysoka? Jak rynek pracy wita absolwentw Psychologii? I czego od niego oczekuj obecni studenci Psychologii? Na przeomie sierpnia i wrzenia biecego roku przeprowadzilimy badania, w ktrych pytalimy studentw (101 badanych) o ich oczekiwania zwizane z przysz prac, za absolwentw (98 badanych) o realne moliwoci i ograniczenia rynku pracy. W ten sposb chcielimy sprawdzi jak wyglda rynek pracy dla psychologw na dzie dzisiejszy. Preferencje wobec realnych moliwoci Nie dziwi fakt, e wikszo studentw Psychologii chciaaby pracowa w zawodzie Psychologa - dokadnie 88% respondentw. Dosy niepokojce jest jednak, e spord badanych absolwentw prac w zawodzie wykonuje jedynie 57%. Warto przy tym mie na uwadze, e aby wykonywa zawd zwizany z Psychologi niekoniecznie trzeba mie dyplom Psychologa. Na przykad w zawodzie trenera kompetencji mikkich lub coacha robi karier absolwenci take innych kierunkw studiw. 25 % naszych badanych pracuje w roli trenera za 7 % z nich peni rol coacha najprawdopodobniej o swoje miejsce pracy rywalizowali nie tylko z innymi psychologami. Niewtpliwie najpopularniejsz Dziki Oglnopolskiemu Badaniu Wynagrodze zrealizowanego w 2011 roku przez Sedlak & Sedlak na prbie 128 respondentw wiadomo e najczciej uzyskiwan kwot wynagrodzenia jak uzyskuj psychologowie w Polsce jest 2 400 PLN bru o (tj. 1738 PLN ne o czyli na rk, przy zaoeniu e jest to umowa o prac). Jedynie 25 % psychologw zarabia powyej 3000 PLN bru o. Biorc pod uwag, e rednia pensja krajowa w sektorze przedsibiorstw wyniosa w sierpniu 2012 r. 3686 z bru o (dane GUS) mona miao stwierdzi e na psychologii w Polsce nie zarabia si duo. Skoro tak, co sprawia, e tak wielu studentw gotowych jest z uporem walczy o dyplom absolwenta tego kierunku, a czsto wydawa te pokane sumy na czesne? By moe po prostu czynnik nansowy nie odgrywa istotnej roli w planowaniu kariery adeptw psychologii? Odpowied twierdzca wiadczyaby bardzo dobrze o ich motywacji do wykonywania zawodu zaufania publicznego. Innym wyjanieniem moe by jednak brak trafnej wiedzy o zarobkach absolwentw psychologw. W naszych badaniach postanowilimy spyta z jednej strony studentw o ich oczekiwania nansowe oraz akceptowalne minimum wynagrodzenia, za absolwentw o to, na jak minimaln kwot moe liczy wieo upieczony psycholog na rynku pracy. rednie, oczekiwane wynagrodzenie po 10 latach od ukoczenia studiw jakiego spodziewaj si studenci to 3900 PLN ne o. Akceptowalne minimum, za ktre studenci zgodziliby si z satysfakcj pracowa w zawodzie to rednio 2400 PLN ne o. A jaki poziom minimalnych zarobkw psychologa na starcie przewiduj badani przez nas absolwenci, biorc pod uwag swoje wasne dowiadczenie? W swojej pierwszej pracy ich zdaniem psycholog moe liczy rednio na 1700 z ne o. Biorc pod uwag wyniki Oglnopolskiego Badania Wynagrodze jest to wic w przyblieniu kwota jak najczciej uzyskuj zawodowi psychologowie. Aby jednak nie zaksowa si na aspekcie nansowym jako wyznaczniku satysfakcji, warto przytoczy jeszcze jeden wskanik satysfakcj badanych przez nas absolwentw. Na pytanie o to jak wysoko oceniaj zadowolenie z wasnej sytuacji zawodowej tylko 10% odpowiada negatywnie. Natomiast a 65% badanych uwaa si za zadowolonych z przebiegu wasnej kariery. Niskie pace, ale dua satysfakcja specjalizacj wykonywan przez badanych przez nas absolwentw jest psychologia zarzdzania - pracuje w niej 25,5 % naszych respondentw. Na trzecim miejscu (tu po byciu trenerem) plasuje si za psychologia kliniczna dorosych z wynikiem 23% osb. Troch inaczej preferencje zawodowe przedstawiaj si w grupie studentw. Zdecydowanie najpopularniejsz dziedzin realizowania aspiracji zawodowych okazaa si psychologia kliniczna dorosych. A dla 65 % badanych studentw jest to preferowany obszar pracy zarobkowej. Drug najpopularniejsz specjalizacj jest psychologia sdowa (13% respondentw) za na trzecim miejscu w rankingu guruje profesja trenera ze wskanikiem 8,5 % studentw zainteresowanych tym zawodem. Warto przy tym wspomnie e nasi badani bardzo czsto pracuj w kilku obszarach psychologii jednoczenie. O ile wikszo z pracujcych w zawodzie absolwentw (38,5% badanych) realizuje si tylko w jednym obszarze zawodowym zwizanym z psychologi to jednak a 21% respondentw funkcjonuje w trzech rnych obszarach tej dziedziny.

daleko niewystarczajca w pracy zawodowej. Spotkaam si rwnie z niechci ze strony pracodawcw do zatrudnienia osoby bez dowiadczenia. Kolejn przeszkod jest przykry fakt, na ktry wikszy wpyw maj uczelnie ni absolwenci: na rynku pracy jest zbyt wielu absolwentw. Istniej dwa scenariusze opisujce ten problem. W pierwszym dana rma lub placwka ma wysokie zapotrzebowanie na usugi psychologa, jednak zbyt mae rodki aby mc sobie pozwoli na jego zatrudnienie. W drugim scenariuszu rodki s, jednak brak wolnych etatw. Oba sprowadzaj si do tego samego: polski rynek pracy jest przesycony psychologami. Warto zauway, e problemy te byy relacjonowane nie tylko przez osoby wci poszukujce pracy albo te, ktre zrezygnoway z zarabiania na ycie jako psycholog. Napotykali si na nie rwnie ci proaktywnie podchodzcy do kieroWdrwka pod wiatr Studiowanie psychologii wymaga wiele wytrwaoci i motywacji. Okazuje si, e problemy nie kocz si po pozytywnym przejciu rekrutacji na uczelnie. Kolejna porcja trudnoci serwowana jest absolwentom, ktrzy zaraz po studiach, rozpoczynaj poszukiwania pracy w zawodzie. Na 100 respondentw jedynie piciu zadeklarowao brak ogranicze podczas poszukiwania zatrudnienia. Niemal kady badany absolwent wymienia liczne trudnoci, jakie napotka podczas poszukiwa wymarzonej pracy jako psycholog. Gwnym problemem bya niewystarczajca ilo praktycznych umiejtnoci. Wedug wikszoci absolwentw same studia zdecydowanie nie wystarcz. To, czego podaj pracodawcy to dowiadczenie - bogate, rnorodne, wieloletnie. Jedna z respondentek wyrazia to nastpujco: Wiedza zdobyta na studiach okazaa si by wania swoj ciek rozwoju, ktrym udao si znale prac. Jedna z nich pisze tak: niskie zarobki, mimo, i pracowaam od pocztku w zawodzie, najpierw marke ng potem badania - byy to stae za 800 z (ale to si opacio). Bardzo czsto, aby nabra niezbdnego dowiadczenia naley odby wiele godzin bezpatnych praktyk i stay, na ktre samodzielnie utrzymujce si osoby nie s w stanie sobie pozwoli. Sama praca w wielu przypadkach rwnie nie jest wystarczajco satysfakcjonujca nansowo. Szczeglnie w tak popularnym obszarze klinicznym. W przeciwiestwie do pac, koszty rozmaitych szkole, kursw, specjalizacji s bardzo wysokie: Ograniczeniem byy wysokie koszty szkole, kursw, nieadekwatne do zarobkw w zawodzie psychologa, np. roczna opata za specjalizacj z psychologii klinicznej w SWPS w Katowicach wynosi 6,5 tys zotych, z zastrzeeniem e w nastpnych latach moe si to zmieni o wska-

Wynagrodzenia psychologw w 2011 roku Tabela 1. Wynagrodzenia cakowite bru o psychologw w 2011 roku 25% zarabia 25% zarabia n mediana poniej powyej psycholog 1 28 2 020 2 400 3 000 rdo: Oglnopolskie Badanie Wynagrodze (OBW) przeprowadzone przez Sedlak & Sedlak w 2011 roku stanowisko Tabela 2. Wynagrodzenia cakowite bru o psychologw w zalenoci od ukoczonych studiw podyplomowych w 2011 roku studia 25% zarabia 25% zarabia n mediana podyplomowe poniej powyej nie 52 2 000 2 368 3 000 tak 76 2 039 2 405 3 035 rdo: Oglnopolskie Badanie Wynagrodze (OBW) przeprowadzone przez Sedlak & Sedlak w 2011 roku Tabela 3. Wynagrodzenia cakowite bru o psychologw o rnym poziomie znajomoci jzyka angielskiego w 2011 roku 25% zarabia n mediana poniej 76 2 020 2 213

j. angielski redni

25% zarabia powyej 2 895

bardzo dobry 41 2 000 2 335 3 000 rdo: Oglnopolskie Badanie Wynagrodze (OBW) przeprowadzone przez Sedlak & Sedlak w 2011 roku

Informacje o badaniu Oglnopolskie Badanie Wynagrodze (OBW) to najwiksze pozarzdowe badanie pac w Polsce, przeprowadzane od 2003 roku przez rm Sedlak & Sedlak. W 2011 roku uczestniczyo w nim ponad sto tysicy osb (101 787). Jak co roku przypominamy, e w naszym badaniu dominuj ludzie modzi (68,1% ma nie wicej ni 35 lat) oraz osoby z wyksztaceniem wyszym (77,2%). Sprawia to, e nasi respondenci zajmuj bardziej specjalistyczne stanowiska, a ich wynagrodzenia s wysze ni przecitnych osb. Wan zalet takiej struktury grupy jest to, e z duo wiksz dokadnoci od innych rde podajemy jak ksztatuj si wynagrodzenia na wikszoci specjalistycznych stanowisk. Warto rwnie podkreli, e w porwnaniu do tradycyjnych bada pacowych OBW zawiera dane od pracownikw z ponad 20 000 rm. Jest to rwnie jedyne komercyjne badanie zawierajce dane o pacach dla kadego wojewdztwa i wikszoci powiatw. Ponadto jako jedyni dysponujemy informacjami o wynagrodzeniach na ponad 500 stanowiskach. Przypominamy rwnie, e prezentujc dane liczbowe posugujemy si gwnie median, gdy miara ta lepiej ni rednia charakteryzuje badan populacj. Z bada GUS wynika bowiem, i 2/3 Polakw zarabia poniej redniej, co moe by przyczyn bdw interpretacyjnych. Natomiast mediana jest wartoci dzielc badan populacj na p. Badanie ma charakter anonimowy - do wzicia udziau nie jest koniecznie podawanie jakichkolwiek danych osobowych, kontaktowych czy nazwy rmy. Ankieta jest adresowana do osb zatrudnionych na umow o prac. Po zakoczeniu kadej edycji (koniec roku kalendarzowego) zebrane informacje s dokadnie sprawdzane. Eliminuje si kwes onariusze, w ktrych podano: nierzetelne wpisy, niepene dane, skrajne wartoci wynagrodze i pace poniej ustawowego minimum.

nik inacji!!! Biorc pod uwag, e specjalizacja z zasady dotyczy przede wszystkim pracujcych w subie zdrowia gdzie zarobki rewelacyjne nie s, ponadto wie si z odbywaniem wielu miesicy stay, niepatnych, jednym sowem chcc si rozwija w zawodzie najlepiej mie bogatego wspmaonka lub rodzicw lub wygra w lo o...;/ wypowiada si jedna z badanych absolwentek. Pojawiay si rwnie osoby mwice o braku wsparcia ze strony starszych kolegw i niemonoci korzystania z ich dowiadczenia: Przez okoo 4 miesice traaam na bardzo ze osoby, niemie, poniajce mnie, ktre nie chciay si dzieli swoj wiedz i dowiadczeniem, byy to osoby niewiele starsze 1/2 lata. Pocieszajce jest, e takich wypowiedzi nie byo wiele. wiato w tunelu Mimo, e absolwenci wymieniaj mnstwo kd rzucanych im pod nogi podczas stawiania pierwszych krokw w samodzielno, w jeszcze wikszej iloci wypisuj rady, jakich chcieliby udzieli przyszym psychologom. Przede wszystkim: praca w zawodzie ich zdaniem jest dostpna dla absolwentw, jednak trzeba woy sporo wysiku najlepiej poczonego z pasj w jej znalezienie. Same studia nie wystarcz, konieczne jest zbieranie rnorodnego dowiadczenia, wyrnienie si czym na tle licznych aplikantw. Jakiego rodzaju wskazwki maj dla studentw psychologii absolwenci? Poniej przytoczylimy kilka szczeglnie cennych wypowiedzi Przede wszystkim zachcam, by zdobywa wiedz interdyscyplinarn - nie zamyka si jedynie w psychologii, prbowa swoich si u boku fachowcw, by wiedzie nie tylko co si lubi robi, ale czego si nie cierpi. I to co najwaniejsze w PSSiAP - dziaa lokalnie, oglnopolsko - dziaa poprzez poznawanie nowych ludzi i robienie czego RAZEM. Niektre z tych dziaa zaowocoway przyjaniami - mam nadziej, e na cae ycie... Jeli komu zaley na pracy zgodnej z kierunkiem studiw, najlepiej zacz o tym myle ju podczas studiw - partycypowa w rnego rodzaju inicjatywach z uczelni, by zacz budowa swoj siatk kontaktw. Jeli nie ma potrzeby pracy zwizanej bezporednio z kierunkiem studiw, dobrze jest zdobywa dodatkowe umiejtnoci - kursy, mao popularne jzyki. Warto mie kilka dodatkowych kursw i moe nawet jaki nie zwizany ze studiami, czyli tak alternatyw np. bdc psychologiem biznesu/spoecznym by moe warto by zrobi sobie odpowiedni kurs, aby w woj. dolnolskim mc by psychologiem w szkole. () Zrobi prawo jazdy, gdy wiele placwek zatrudniajcych psychologa tego wymaga. Najczciej praca odbywa si poza duym miastem, w mniejszych miejscowociach, a wic trzeba by mobilnym. Zwrcenie uwagi na rozwj umiejtnoci jzykowych, wczesne obranie celw zawodowych i podejmowanie dziaa doszkalajcych w tym zakresie - zdobywanie uprawnie, odbywanie praktyk, wolontariatw - zdobywanie referencji.

na rynku pracy rozumie w kwes ach czysto nansowych to wystarczy mocno chwyta marke ng, PR i atwo wej w lewe interesy i projekty, gdzie nie liczy si jako produktu, tylko jego sprzeda. Angaujcie si w ycie studenckie na uniwersytecie, nawet jeeli miaaby to by organizacja imprez studenckich - tu zdobywacie dowiadczenie organizacyjne. Nie poddawa si i przygotowa na to, e dugo bdzie si poszukiwa pracy. Podejmowa jak najwicej praktyk, najlepiej rwnie w dugim okresie (co najmniej p roku). Aktywnie dziaa, aby pozna wicej osb z brany, co w przyszoci moe pomc w poszukiwaniu zatrudnienia. Odbywajcie jak najwicej praktyk, zaoferujcie w rmach, ktre s dla Was interesujce, e chtnie odbdziecie u nich darmowe praktyki. Firmy czsto same nie poszukuj praktykantw, a moecie by im przydatni. Dla Was tymczasem dowiadczenie jakie bdziecie mieli moliwo zdoby, jest na pocztku kariery bezcenne. Praca, upr, wiara we wasne siy, szukanie nisz. Szuka nieformalnych kontaktw, pi z wieloma osobami wdk ;] Zdobywaj dodatkowe uprawnienia. Jeli chcesz zarabia pienidze, to wiadcz usugi dla tej grupy spoecznej, ktra pienidze ma. Nie ograniczajcie si do miejsca, w ktrym studiowalicie - tam jest duo absolwentw podobnych do Was. Poszukajcie troch dalej, a okae si, e jestecie na wag zota. Nie dajcie sobie wmwi, e jest tak ciko i le. Po prostu trzeba poszuka! Spojrzenie w przyszo Stawanie si psychologiem wymaga od kandydatw do tego tytuu wiele wysiku woonego w samorozwj. Wydaje si, e ju od najmodszych lat studiw trzeba planowa swoj przysz ciek zawodow, w sposb uwzgldniajcy zarwno wasne pasje jak i potrzeby rynku. Nie jest to jednak wysiek, bez nagrd. W zamian za woon prac otrzymujemy mnstwo satysfakcji oraz szeroki zakres kompetencji, a take wietne narzdzie do dalszej pracy dobrego psychologa.

Jeli obecnie pracujesz zarobkowo a chcesz sprawdzi ile powiniene zarabia zachcamy do wzicia udziau w Oglnopolskim Badaniu Wynagrodze na stronie:

h p://wynagrodzenia.pl/obw.php/p.155
Nie traci wiary w siebie, nie zraa si niepowodzeniami, wychodzi z inicjatywami do pracodawcw - pomysem na zatrudnienie wanie Ciebie, dua aktywno, pewno siebie i kreatywno - na pewno si uda :) Praktyki i aktywno zawodowa w koach naukowych lub organizacjach od najwczeniejszych lat studiw oraz czytanie i interesowanie si wiedz spoza zaj na uniwersytecie. Nie poddawa si, to na pewno najwaniejsze. Mie swj pomys, swoje zainteresowania, apa stae (nawet jak nie dadz adnego potwierdzenia) i wszelkie okazje rozwoju np. koo psychiatryczne na medyku (wpuszczaj psychologw, bo sama chodziam do nich), realizowa wasne projekty, korzysta z wolontariatw w organizacjach NGO, szkole bezpatnych, konferencji na uniwersytetach w rnych miastach. I pracowa zespoowo korzystajc z efektu synergii. Trzeba by gotowym wymyla si na nowo. ALE jeli najlepsze miejsce ukasz Mytnik psycholog zarzdzania , konsultant HR w rmie C.H. Robinson Poland, wiceprzewodniczcy Stowarzyszenia Inicjatyw Poznawczo-Rozwojowych NOESIS, czonek PSSiAP. Ewelina Krupowicz studentka IV roku psychologii, Specjalista ds. PR w PSSiAP przy UWr, pasjonatka podry (szczeglnie tych spontanicznych), amatorka fotograi, mioniczka kina nie anglojzycznego, lmw krtkometraowych, twrczoci Stachury oraz reklam. W wolnym czasie praktykuje jog. W psychologii najbardziej interesuj j badania nad stresem oraz funkcjonowanie osb z zaburzeniami psychotycznymi.

Impresje ze wschodu
Chcc opisa podr na wschd - do Indii i Nepalu - z jednej strony chciaabym opowiedzie wszystko jak najdokadniej, postara si przekaza czytelnikowi peen plastyczny obraz. Z drugiej jednak strony pojawia si pytanie czym byy te skrawki dowiadcze? Czy bya to esencja odwiedzonych przeze mnie miejsc czy moe zbir wyjtkw od reguy? Pojawia si rwnie wtpliwo na ile to, co czego dowiadczyam byo projekcj europejskiego umysu czy moe przebyskiem zrozumienia tej, tak rnej od naszej, kultury. Przed wyjazdem byam przekonana, e reporta z tej podry bdzie sam si pisa. Szybko jednak przekonaam si, e w zetkniciu z czym tak zupenie innym od tego, co dotychczas znaam musz zaopatrzy si w du dawk pokory. Z tego wzgldu nie napisz jakie Indie s. Bdzie to cakowicie subiektywna opowie. Zderzenia Kiedy rozmawiaam z podrnikami, mwic im, e moim marzeniem s Indie, przestrzegali: Prawda, Indie s kolorowe, ale bd gotowa, e nie bdzie jak na obrazkach to co tam dominuje to brd i ubstwo. Wydawao mi si, e wiem czego si spodziewa. Byam w bdzie. W pierwszym dniu odkryam ca gam nowych smrodw od ledwie wyczuwalnych, lekko stchych do poraajcych i zapierajcych dech w piesiach. eby nie byo jednak zbyt jednorodnie, we wszelkie smrody Indii wkomponowany by zapach kadzida i masali, przyprawy dodawanej niemal do wszystkiego. Proporcje tej kuriozalnej mikstury byy rne w zalenoci od miejsca. Kolejnym zderzeniem niemal w dosownym tego sowa znaczeniu bya temperatura. Pierwszy krok na hinduskiej ziemi wita uczuciem przypominajcym cios gorc, mokr cierk. W rejonie U arpradesh (gdzie znajduje si Delhi, Waranasi, Agra) tak pozostaje przez wikszo czasu, szczeglnie zaraz przed i na pocztku pory monsunowej. Noc bywa ukojeniem, ale tylko ze wzgldu na brak palcego soca, bo temperatura nie zmienia si znacznie. Codziennie wypijalimy kilka litrw wody, ktr rwnie szybko wypacalimy, a klimatyzator ustawiony na 27oC wydawa si orzewiajco chodny. Rytm miasta Z pocztku wszelkie docierajce do mnie bodce zdaway si jednym wielkim chaosem. Ulice to ogromny tygiel kolorw, dwikw i wszechobecnego pyu. Nie ma zbyt duej iloci samochodw, w wielu miejscach dominuj riksze, trzykoowe takswki, popularnie zwane tuk-tuk oraz wszelkiej maci wozy pchane przez ludzi lub zaprzone w zwierzta. Tum przepycha si we wszystkich kierunkach, a zasada trzymania si lewej strony ulicy wydaje si wyjtkowo umowna. Wszystko to oplecione jest malekimi straganikami z wszelkiej maci miszmaszem. Mona tam kupi wszystko, poczwszy od czci do samochodw przez chiskiej produkcji ubrania, plecione kosze, cynowe koty, szklane byskotki, dewocjonalia, suszone ryby, praon soczewic, egzotyczne przyprawy a po smaone w gbokim tuszczu przekski. W drodze Podczas pierwszej jazdy hindusk takswk byam przekonana, e wkrtce poegnam si z tym wiatem. Ulice w starym Delhi czy Waranasi czasem maja wicej dziur ni betonu. Sprawia to, ze kada przejadka lokalnym busikiem lub riksz trwajca duej ni 5 minut koczy si powanym blem tylnych czci ciaa... Natomiast szerokie krajowe drogi, czy ulice w bogatych dzielnicach utrzymane s na bardzo wysokim poziomie. Bez wzgldu na standard drg jedno si nie zmienia - znaki drogowe praktycznie nie istniej, nie korzysta si rwnie z kierunkowskazw. Zastpuje je swoisty system komunikacji dwikowej. Z pocztku syszaam jedynie kakofoni klaksonw, jednak wkrtce pojawi si w niej zadziwiajcy porzdek. Zasada bya jedna: zawsze kiedy chcesz wykona jaki manewr na drodze zatrb wystarczajco dugo i gono, eby wszyscy w pobliu ci zauwayli. Swojego klaksonu moesz uy take jako swoistego radaru chcc pozna liczb i konguracj pojazdw wok siebie wystarczy zatrbi, moesz by pewien e inni zrobi to samo. W ten sposb powstaje dwikowa mapa ulicy. Kompozycja barku odpowiednich przepisw, trudnych warunkw i pojazdw, ktre prawdopodobnie nigdy nie miay przegldu sprawia, e ruch uliczny w Indiach jest jednym z najbardziej niebezpiecznych na wiecie. Dotyczy to zwaszcza grskich rejonw. Do powszechnym zwyczajem jest jedzenie na ulicznych stoiskach oraz w maych restauracyjkach, ktre mona spotka co krok. Te miejsca bardzo czsto serwuj tylko jedno danie. Zazwyczaj jest to klasyczne thali czyli dua ycha ryu polana rozgotowan soczewic podana z warzywnym curry, ktrego gwnym skadnikiem s ziemniaki oraz yeczka chutney, warzywnego sosu. Bardziej wybrednym (i bogatszym) hinduska kuchnia oferuje niezliczon ilo wegetariaskich da, z ktrych niemal kade przyrzdzane jest w kotle penym bulgoczcego masa. Mimo, e jedzenie nie jest zbyt dietetyczne, potrawy s wyborne, cz w sobie przerne smaki i aromaty. Charakterystycznym elementem ulicznej mozaiki s rwnie krowy. Przed t podr nie zdawaam sobie sprawy, jak wiele gatunkw tego zwierzcia istnieje. Zaraz za Taj Mahal wite krowy na ulicach s symbolem Indii. Nie jest wszake prawd, e mona je spotka wszdzie. Widziaam miasta i dzielnice, w ktrych krowy mona znale jedynie w wityniach, w postaci rzeb. Jeli jednak krowy s s wszdzie. Przechadzaj si jak gdyby nigdy nic ulicami, za nic maj ruch uliczny i wszelkie jego zasady. Czsto to one nim dowodz, urzdzajc sobie na przykad drzemk na rodku ruchliwej drogi. Wikszo osb ze spokojem toleruje ich obecno, a widok ogromnej krowy stojcej pod wiatrakiem w rodku sklepu z tkaninami nikogo specjalnie nie dziwi.

fot. Ville Ritola

wiat kobiet Po kilku dniach podrowania, zarwno ja, jak i moim mscy towarzysze podry zaczli dostrzega pewn prawidowo w otaczajcym nas wiecie interakcji nie byo tam kobiet. Bdc tak dugo w tym kraju tylko raz zdarzyo mi si rozmawia z prawdziw hindusk kobiet. Kobiety w Indiach s jedn z bardziej ciekawych tajemnic tego kraju. Z jednej strony z niesamowit wytrwaoci zmagaj si z losem, a z drugiej milczco i pokornie akceptuj swj los jako istoty podlege mczyznom. To one s cich podpor domu. Bardzo rzadko pracuj, a jeli ju z dala od mskich oczu. Ich gwnym zadaniem w yciu jest powicenie si mowi i macierzystwo. S bardzo troskliwymi matkami, mae dzieci (cho nie zawsze czyste) s przez nie noszone na rkach, tulone, karmione smakoykami, a kiedy jest taka potrzeba walcz o nie jak lwice. wiat na ulicach jest zdecydowanie wiatem mczyzn, jednak to kobiety dodaj mu magii. Ich barwne stroje sprawiaj, e szara i brudna rzeczywisto staje si tajemnicza, baniowa i fascynujca. Ubir - czyli tradycyjne sari lub zestaw: tunika, szerokie spodnie i szal - musi by jak najbardziej kolorowy. W lokalnej modzie krluj intensywne re, czerwienie, cie, pomaracze, zote cekiny. Nieodcznym dodatkiem s liczne, szklane, brzczce przy kadym ruchu bransoletki na obu nadgarstkach. W bardziej zamonych warstwach spoecznych kobiety maj duo wiksz swobod zarwno jeli chodzi o ubir, ktry w niczym nie rni si od europejskiego, jak i zachowanie. Maj prawo jazdy, swoich znajomych, chodz na imprezy, na randki, studiuj, same wybieraj sobie partnerw yciowych. Kraina ludzi i bogw Bardzo wanym elementem codziennego ycia w Indiach jest wiara. Zarwno wiara w bstwa jak i w potg wasnego kraju. Kult ten widoczny jest w budownictwie. Co krok porozsiewane s rozmaitej wielkoci witynie, kapliczki, otarzyki. Wierni odwiedzaj je kadego dnia, aby zaskarbi sobie przychylno bogw. Wizerunki Ganeszy, Lakszmi czy Ramy spogldaj na ludzi niemal w kadym pomieszczeniu. W Indiach trzeba by bardzo ostronym, eby nie rozzoci bogw. Bardzo wane s take rnego rodzaju monumenty postawione ku chwale ojczyzny bd jej przywdcw. Monument musi robi wraenie wielkoci, by otoczony szerokim, pustym placem i okraszony wysoka opat wstpu dla obcokrajowcw. Budynki te s dum Hindusw. Mimo, e niemal kady zapytany czowiek na ulicy przyznaje jak trudne jest ycie w jego kraju, szybko dodaje, e mimo wszystko: India is a great country! - i wymienia w czym jego nacja jest lepsza od pozostaych. W pewnej mierze ludzie ci maj racj. Ich ojczyzna poza ogromem ubstwa i ndzy, mieci w sobie wiele skarbw, przepychu, nowoczesnych technologii. S one widoczne na ulicach, ale dostpne dla nielicznych. Miaam wraenie, e te race dysproporcje i para-kolonialne relacje midzy bogatymi i biednymi sprawiaj, e ci drudzy bywaj bardzo zgorzkniali w rodku. Wiele z osb, ktre spotkaam pod sztucznym umiechem - zoonym z kilku zepsutych zbw - nosio w sobie duo alu do ycia oraz roszcze, ktre nigdy nie zostan spenione.

Rce do pracy Ciekaw rnica midzykulturow jest stosunek Hindusw do pracy. Wydaje si, e dla bardzo wielu osb jest istotna tylko ze wzgldu na dochd jaki ze sob niesie. Nie suy do szukania satysfakcji, szacunku wrd ludzi, nie jest wartoci sam w sobie. Wysiek przychodzi z du niechci, a wielokrotne drzemki oraz przerwy na obserwowanie tumu na ulicy s nieodcznym elementem kadego rozkadu dnia. Miaam wraenie, e podczas gdy w Europie zatrudnia si jednego pracownika i oczekuje trzydziestu uderze motkiem w cigu godziny, w Indiach strategia jest odwrotna: zatrudnia si trzydziestu pracownikw, z ktrych kady uderzy po jednym razie. Tym sposobem wicej osb ma zatrudnienie, a prace budowlane posuwana si do przodu. W tych rejonach wiata lenistwo jest duo bardziej cenione. Nikt nie patrzy krzywym okiem na drzemicego w rodku dnia pracownika, a liczne i dugie przerwy s bardzo powszechne. Miaam wraenie, e ludzie nie czuj tam tak duej presji jak to si dzieje w zachodnim wiecie. W Europie mao kto ma czas na siedzenie w cieniu drzewa i spogldanie w horyzont, na codzienn kontemplacj, w Indiach to zupenie normalne. Ludzie duo czciej spogldaj wewntrz siebie. Nieuniknione Indie swoim ogromem i specyk przycigaj mnstwo osobliwoci spoza swoich granic. Jest to mekka hipisw, amatorw jogi oraz poszukiwaczy prawdy i sensu ycia. Z pewnoci nie jest tak bez powodu. Niezaprzeczalnie Indie robi wraenie. Oddziauj na przyjezdnych swoim ogromem, rnorodnoci wszystkiego, chaosem oraz intensywnoci wszelkich dowiadcze. Kady dzie zdaje si trwa tydzie i nigdy nie wiesz, co spotka ci za chwil. Wyprawa do tego kraju to z pewnoci mocne dowiadczenie i niewiele osb pozostaje wobec niego obojtna, wikszo albo popada w zachwyt albo nienawi. Ja mimo wielu przeciwnoci losu, zostawiam tam kawaek serca, jak w kadym miejscu ktre dane mi byo zwiedzi. Podrowanie jest dla mnie nie tylko sposobem spdzania wolnego czasu, czy odkrywaniem kolejnej czstki wiata. Jest take odkrywaniem siebie na nowo. Z dala od utartych cieek dnia codziennego, mog wystawi swoje zachowania, reakcje i nawyki na prb. Zwerykowa, co jest moje wasne, a co naley do otoczenia, w ktrym znajduj si na co dzie. Pozwala mi te na nabranie dystansu do ycia i ludzi, a take wasnych, zbyt pochopnych, ocen. wiat staje si jakby bardziej rzeczywisty, a dowiadczanie go bardziej wiadome. Wszystko ma jednak swoj cen. W moim przypadku jest to nie dajca spokoju, wci tlca si tsknota za wyruszeniem w drog Ewelina Krupowicz studentka IV roku psychologii, Specjalista ds. PR w PSSiAP przy UWr, pasjonatka podry (szczeglnie tych spontanicznych), amatorka fotograi, mioniczka kina nie anglojzycznego, lmw krtkometraowych, twrczoci Stachury oraz reklam. W wolnym czasie praktykuje jog. W psychologii najbardziej interesuj j badania nad stresem oraz funkcjonowanie osb z zaburzeniami psychotycznymi.

dzki padziernik
Wreszcie nowy rok akademicki. Nowy rok, nowi ludzie, nowe pomysy... Czas na kilka sw o tym, co d wyhodowaa przez wakacje. Wszystko zaczo si ju w czerwcu, gdy wybralimy nowy zarzd naszego dzkiego biura PSSiAP. W lipcu odbyo si pierwsze spotkanie tego zarzdu i ju wtedy pado haso: czas na zmiany, a wraz z nim masa pomysw na to, co moemy zrobi, jak i kiedy. Od koca sierpnia i przez cay wrzesie zasiane pomysy kiekoway i nabieray ksztatu konkretnych planw. Chciaabym opowiedzie o tym, co nam z tych pomysw wyroso. Zacznijmy od projektu, ktry rusza ju na pocztku padziernika. Jest to opieka nad pierwszorocznymi studentami psychologii U. Pragniemy zaprosi naszych modszych kolegw na spotkanie organizacyjno - informacyjne, ktre ma odby si ju w drugim tygodniu padziernika. Jako zachcacz posu nam wybitne pssiapokrwki (krwki z logo PSSiAP), ktre bdziemy rozdawa ju na pierwszym wykadzie. Mamy nadziej, e po takim sodkim wstpie pierwszoroczni chtnie przybd na kolejne spotkanie. Opowiemy im, jak si u nas studiuje. A konkretniej: zaprezentujemy wykadowcw, z ktrymi maj mie w tym roku zajcia, opowiemy co nieco o zwyczajach panujcych w naszym Instytucie Psychologii, rozdamy ulotki z zaznaczonymi wanymi dla studenta psychologii miejscami w odzi, opowiemy o drodze do zawodu psychologa, moliwociach zawodowych po psychologii, wspomnimy jakie koa naukowe i stowarzyszenia studenckie dziaaj na naszym uniwersytecie. Na deser zasygnalizujemy, e istnieje co takiego jak PSSiAP i jeli chc si dowiedzie wicej, to zapraszamy na spotkanie organizacyjne stowarzyszenia w trzecim tygodniu padziernika. Ponadto organizujemy imprez integracyjn dla nich w formie gry miejskiej. Jak wida atrakcji jest wiele. Przede wszystkim chcemy pokaza naszym modszym kolegom, e mimo niewielu zaj w pierwszym semestrze pierwszego roku, na psychologii naprawd duo si dzieje. Trzeba tylko chcie si w co zaangaowa. Oczywicie nie koczymy na jednym takim spotkaniu i imprezie integracyjnej. Chcielibymy urzdzi kolejne w okolicach listopada. Opowiemy im wtedy, czego si naucz, a czego nie w cigu trzech pierwszych lat naszych psychologicznych studiw. Jeszcze jedno tego typu spotkanie przydaoby si w okolicy grudnia. To z kolei powicone by byo przygotowaniu si do sesji, tzn.: kiedy si uczy, jak si uczy, co oprcz uczenia jest wane w czasie sesji, moe jakie podstawy zarzdzania czasem. Kolejnym naszym wanym projektem jest bal psychologa, cho wolaabym go nazywa raczej imprez dla studentw wszystkich lat psychologii, by nie odstrasza szumnym sowem bal potencjalnych uczestnikw. Imprez t chcemy urzdzi dwudziestego pierwszego padziernika w klubie Stereo Krogs w odzi. I w tym przypadku rwnie zaplanowalimy mnstwo atrakcji. Na imprezie bdzie karaoke, a take zabawy i konkursy, m.in. konkurs wiedzy o Instytucie Psychologii czy dzka psychologiczna familiada. Dla szczliwych zwycizcw Zuzanna Ciesielska - czwarty rok psychologii U, specjalno - psychologia zdrowia i kliniczna. Ceni sobie cisz i spokj. Wolne chwile spdzam z ksikami, gitar, grami komputerowymi. Ponadto lubi jedzi na rowerze i wczy si bez celu po miecie. przewidujemy nagrody ksikowe. Serdecznie zapraszamy naszych kolegw z biur PSSiAP w innych miastach. Przybywajcie tumnie i bawcie si razem z nami. Jeli nie tym razem, to przy nastpnej okazji. Rwnie w lipcu, z inicjatywy nowego zarzdu, powsta pomys utworzenia kronik PSSiAP - jednej naszej dzkiej i jednej zlotowej. Ju we wrzeniu pomys ten nabra konkretnych, namacalnych ksztatw wielkiego brulionu ze zdjciami i wpisami. W naszej dzkiej kronice dokumentujemy to, co udao nam si zrealizowa w odzi: rne warsztaty, projekty, spotkania, wydarzenia, w ktrych brao udzia dzkie biuro PSSiAP. Natomiast do tworzenia kroniki zlotw PSSiAP chcielibymy zaprosi Was wszystkich. Na kady zlot bd przywozi t kronik ze sob i poprosz Was o wpisywanie si do niej i dzielenie w tej formie swoimi przemyleniami odnonie aktualnego zlotu oraz funkcjonowania naszego stowarzyszenia. Nastpnie sw kilka odnonie tego jak chcemy dziaa w tym roku akademickim. Mylelimy o tym, by skoncentrowa si na dziaaniach skierowanych do odbiorcw zewntrznych (spoza psychologii). Do tej pory pracowalimy w systemie sekcji. Spotkania poszczeglnych sekcji oraz ich dziaania byy skierowane gwnie, ale nie tylko, do studentw psychologii. W tym roku niektre sekcje oczywicie zostaj (konkretnie dwie - drama i uzalenienia), ale gwn si naszych dziaa chcielibymy przenie na projekty oglnopssiapowe, a nie poszczeglno-sekcjowe. I chodzi tu np. o stworzenie oferty warsztatw, napisanych i realizowanych przez nas, ktre moemy przeprowadzi dla konkretnych zewntrznych odbiorcw np. szk. Na koniec pozostaje jeszcze kwes a naszego corocznego fes walu psychologii. Mylelimy o tym, by w tym roku wyj z Instytutu Psychologii do ludzi. A gdzie s ludzie? W pubach i klubach. Moe wic prelekcje i wykady psychologiczne w pubach i klubach? To jeszcze kwes a cigle otwarta i do przemylenia. Na ten moment to tyle. Tylko tyle lub a tyle - sami ocecie. Ju na drugiego padziernika zaplanowalimy kolejne zebranie, na ktrym mamy nadziej dogada biece sprawy, by moe pojawi si te jakie nowe pomysy. Po tym spotkaniu na pewno bdziemy wiedzie, co robimy z akcj promocyjn i naborem nowych PSSiAPowiczw w nasze szeregi. W kadym razie, przed nami pracowity padziernik. Plany ambitne, ale jak najbardziej do zrealizowania. Trzymajcie za nas kciuki!

Trening autogenny
Trening autogenny narodzi si prawie wiek temu w Niemczech. Za jego autora uwaa si niejakiego Johannesa Heinricha Schultza, ktry opierajc si na podstawach jogi, medytacji zen bez ich religijnego wydwiku opracowa system wicze, ktre miay na celu zrelaksowa, nawet na poziomie neuro-miniowym, nasze ciao. Autor argumentowa zbawienne skutki swojej metody swoim wasnym przykadem Schulz by od pocztku swojego ycia sabego zdrowia i codziennie praktykujc, doy 86 lat. Waciwie kady adept sztuki psychologicznej na zajciach dowiadcza cho szcztkowych informacji o owym treningu, gdzie dziki suges i teoretycznie mona wyleczy znerwicowane ciao. Kady przyszy psycholog dowiaduje si rwnie, jak cienkimi nimi szyta jest ta terapeutyczna praktyka. W przecigu lat dowiadujemy si, e techniki relaksacyjne niewiele dodaj do inwentarza terapeutycznego, co skutecznie oddala nas od choby sprbowania na sobie samym, z czym treningi te tak naprawd si je. Miaam to szczcie, e w treningu mogam zarwno uczestniczy, jak i go obserwowa. Braam w nim udzia na oddziaach psychiatrycznych wraz z pacjentami z depresj, mani, nerwicami, psychozami. Spotkaam si z tym, e na oddziaach korzysta si z niego niemal codziennie. Na sali zwykle rozoone s materace, koce i poduszki, na ktrych kady z nas mia pooy si moliwie wygodnie. Dalej dostalimy przykaz zamknicia oczu i wyciszenia si. Zacza gra muzyka, ktra ju po pierwszych dwikach wzbudzia we mnie myli, e nie jest przypadkowa (jak pniej dowiedziaam si, osoba przeprowadzajca trening korzystaa z twrczoci Galiskiej). Daam si ponie sowom, ktre powoli przekazywaa mi osoba prowadzca. Moja prawa rka stawaa si cisza, moja druga rka tak samo, nogi powoli zdaway si by wbite w materac. Cae ciao, pod wpywem sw byo cikie, bezczynne i cudownie odprone, jak wtedy, gdy po cikim dniu kadziemy si do ka. Byo tak przyjemnie, e trudno byo w tej sytuacji nie zasn (co jednak uskutecznio kilku pacjentw). Nastpnym wyzwaniem byo wzbudzenie w sobie poczucia, e koczyny staj si ciepe, tak samo jak korpus. Z wiksz trudnoci ni poczucie ciaru, ale udao mi si wywoa w sobie te uczucia. Momentem najtrudniejszym byo dla mnie poczucie chodu czoa i mimo kilkakrotnego podchodzenia do tej czynnoci nie udao mi si tego dokona. Staraam si jak mogam wyobraajc sobie kostki lodu na mojej gowie, lekk morsk bryz owiewajc mi twarz, ale uczucie to byo jak dla mnie zbyt trudne do wzbudzenia. Jak si pniej w rozmowie z pacjentami i prowadzcymi dowiedziaam, poczucie chodu czoa wydaje si najbardziej trudne dla wikszoci osb i wymaga wielu wicze. Jak czuam si po treningu? Zaskakujco. Sdziam, e po 30-minutowym leakowaniu i odpoczywaniu pjd po kaw, eby dalej mc prowadzi zajcia. Zdziwiam si tym, e czuam si odprona dokadnie tak, jak po drzemce w cigu dnia czy optymalnej do pobudzenia dawce kofeiny. Z rozmw z pacjentami, szczeglnie nerwicowymi, zrozumiaam, e trening jest dla nich codziennym rytuaem. Z wielk chci na niego przychodz. Dla wielu z nich jest to moment wyciszenia, zebrania myli i odpoczynku. Jak ju wspomniaam, wielu z nich w trakcie takiego seansu zasypia, co w przypadku takich pacjentw wydaje si przemawia na korzy treningu (pacjenci z tym problemem maj z wiele powodw wyjtkowe trudnoci ze snem), cho jest to oczywicie bd w jego dowiadczaniu. Czsto na samym kocu wykorzystywane s przez prowadzcych jeszcze elementy biblioterapii, co daje ciekaw kompilacj w czasie jednych zaj wykorzystywany jest trening autogenny Schulza, muzykoterapia i biblioterapia, co wpywa na wyciszenie. Po tym treningu, uczestniczc w chwilach biblioterapeutycznych, miaam wraenie takiego odprenia, e sowa dosownie traay prosto do serca tak, e cay tekst odczuwaam wyjtkowo emocjonalnie. Czy byo to wina wikszego otworzenia si na dowiadczenia czy usprawnienia kanau wiadomoci? Nie wiem do teraz. Sama metoda treningu autogennego polega na tym, jak ju opisywaam to wyej, by w pewnej sekwencji, dziki autosuges i, wywoywa zgodnie z procedur pewne doznania zyczne. Na pocztku nastpuje skupienie si na poszczeglnych czciach naszego ciaa (doniach, nogach, gowie) z suges odczuwania w nich ciaru. Kolejno te same fragmenty maj odczuwa ciepo. Nastpnie nastpuje wsuchanie si w spokojn prac swojego serca, oddechu. Po kilku minutach dostaje si komunikat odczuwania ciepa caego ciaa oraz chodu czoa. Wedug teorii wiczenia podstawowe trwaj 20 minut, a pniej czas ten si wydua dla wikszej intensywnoci odczu w czasie treningu. Poza tym trening powodowa moe bardzo gbok relaksacj obejmujc nie tylko rozlunienie mini, spowolnienie pracy serca, czy wyrwnanie oddechu. Ma on mie dodatkowo wpyw na skupienie si na doznaniach wewntrznych zamiast na dystraktorach z zewntrz, co wydaje si cakiem osigalne. Co wicej, trening ma przy poprawnym wykonywaniu i duszym wiczeniu sprawia nawet zmniejszenie aktywnoci gruczow potowych, czy spowolnienie prdw czynnociowych kory mzgowej. Trening autogenny za podstaw przyjmuje zaoenie, e myli oraz ich tre ksztatuj nas w rny sposb. Jednak to my jestemy odpowiedzialni za ksztat tych myli i tym samym sterujc nimi, bierzemy odpowiedzialno za nasze ycie. Mowa tu jest tylko o wiadomych mylach, cho te niewiadome w wietle tego treningu te mog podlega naszej kontroli jeli tylko zaczniemy to wiczy (wanie poprzez trening relaksacyjny) zgodnie z dewiz chcesz wiadomie y, sta si bardziej wiadomy swoich myli i na przykad nauczy si wycisza je na chwil. Nazwa autogenny pochodzi od greckich sw autos czyli sam oraz genom, co oznacza pocztek, pochodzenie, rd. Oznacza to, e trening autogenny to nic innego jak wiczenie wasnego ego. Co wane, pomidzy treningiem autogennym a seansem hipnotycznym istnieje rnica. Po pierwsze w hipnozie jestemy pod wpywem osoby hipnotyzera, natomiast w autogenii jestemy pod wpywem siebie samego. Dodatkowo w praktyce mwi si o tym, e trening autogenny jest preludium do uczestnictwa w hipnozie bez wyuczonej moliwoci autosuges i nie bdziemy mogli czerpa z hipnozy w peni. Generalnie trening Schulza jest szeroko rozpowszechniony mimo jego krytyki dotyczcej przede wszystkim krtkotrwaoci efektw, braku podstaw naukowych. Trening autogenny nie jest ponadto form terapii jak uwaaj niektrzy - jest tylko elementem, technik i jako ona wietnie sprawdza si przy problemach zwizanych ze stresem, traumatycznymi dowiadczeniami, zaburzeniami z pogranicza nerwicy. Na stronach internetowych spotkaam si rwnie z informacjami, wedug ktrych trening autogenny mia mie zastosowanie w zaburzeniach psychosomatycznych, dolegliwociach hormonalnych, w zaburzeniach neurologicznych, foniatrycznych, poonictwie, stomatologii i przy drobnych zabiegach chirurgicznych. Elementy treningu autogennego s rwnie w wykorzystywane w pracy z dziemi nadpobudliwymi psychoruchowo w przedszkolach. Czy to rzeczywicie jest skuteczne? Nie wiem. Poznaam jednak pewn pani psycholog, ktra bya przekonana, e dziki treningowi i hipnozie udao jej si w bardzo szybkim tempie wyleczy gbokie obraenia zwizane z powanym wypadkiem samochodowym. Moliwo uczestniczenia w treningu spowodowaa we mnie ch zgbienia wiedzy o nim. W kocu ja rwnie byam bardzo sceptycznie do niego nastawiona. I tak trening autogenny powsta we Wrocawiu, gdy Schulz procowa w tamtejszym Instytucie Hipnozy. Wanie tam autor zaobserwowa gwne odczucia (cikoci, ciepa) pacjentw w czasie seansu hipnotycznego i stwierdzi, e jest to tak zwany pocztek przeczenia w wegetatywnym systemie nerwowym. Schulz wraz z innymi badaczami uwaa, e stan ten zwizany jest tylko i wycznie z aktywnoci samego pacjenta. Byo to podstaw do napisania pracy Trening autogenny samo odprenie przez koncentracj.

10

Wartoci treningu autogennego Schulza jest to, e jest to technika moliwa do samodzielnego stosowania. Oprcz tego wydaje si, e przy okazji sytuacji stresowych jego dziaanie moe by korzystne (na przykad w przypadku przygotowywanie si do egzaminw). Poza tym trening wiczy nasz zdolno do koncentracji i pami. Jak go wykona? Oczywicie mona najprostszym sposobem zakupi pyt CD i codziennie odsuchiwa nagrania. Jednak ja polecam zrobi to samemu, bd przygotowa si do tego z blisk nam osob. Tekst treningu autogennego jest szeroko rozpowszechniony, choby w Internecie, wic nie jest problemem go posiada. Warto rwnie wykorzysta muzyk terapeutyczn. Wydaje si to cakiem proste, e odtwarzamy nagranie bd powtarzamy pewne okrelone zdanie i suchamy muzyki. Nic bardziej mylnego. Mechanizm treningu zasadza si na tym, e wiadomie kierujemy swe myli i uwag (czasem wydaje si to szczeglnie trudne, gdy zwykle jest tak, e nasze myli skacz z tematu na temat i ciko nam jest, cho na moment, powiedzie im stop). Tym samym zawamy pole wiadomoci. Potrzeba do tego duej dyscypliny naszego umysu. Rwnie istotne jak skupienie na sowie jest rwnie skupienie na czasie wydaje si, e posikowanie si zegarem jako wykadnikiem rytmu wydaje si dobre. Poza tym w momencie, gdy sami powtarzamy zdanie dobrze jest robi to

przez okrelony przez siebie czas (okrelony to znaczy, gdy po kilku treningach wiemy, ile potrzeba nam czasu, by poczu na przykad ciar rki). Warto zwrci uwag, e ciar czy ciepo powinnimy odczuwa, np. w przypadku rki od doni po bark. Reasumujc, gorco polecam zastosowanie treningu autogennego w swoim codziennym yciu, jako moment relaksu i nabrania dystansu od codziennoci. Umiejtno prowadzenia treningu wydaje si rwnie punktem korzystnym w naszym CV, skoro w niektrych placwkach jest on nadal wykorzystywany. Poza tym, jak mawia Lew Tostoj Prawdziwa sia czowieka nie w uniesieniach, lecz w niewzruszonym spokoju. Pozwlmy wic sobie i pomagajmy innym realizowa sowa tego sawnego pisarza. Kasia Wysota - Studenta ostatniego roku psychologii na UAMie. Obszar zainteresowa: dobra ksika i aromatyczna kawa.

Dn. 8.03.2013 r. (pitek) odbdzie si

I Oglnopolska Konferencja Portret Kobiecy*


organizowana przez poznaskie Biuro PSSiAP, ktrej celem bdzie szerzenie samowiadomoci kobiet oraz koncentracja na roli kobiet we wspczesnym wiecie. Celem organizatorw jest ukazanie Kobiety z co najmniej 3 perespektyw: prawnej, psychologicznej i medycznej. Wisawa Szymborska w utworze Portret Kobiecy przedstawia osobniczki pci eskiej, jako istoty zoone i pene sprzecznoci, a jak powszechnie wiadomo wszystko co sprzeczne i budzce kontrowersje jest intrygujce i godne uwagi (take mskiej strony spoeczestwa). Konferencje dedykujemy przede wszystkim kobietom, ktre czsto pod natokiem codziennych obowizkw zapominaj o sobie lub umniejszaj swoj warto, jak i tym zaliczajcym si do grona niezalenych feministek wiadomych swej wartoci. Co wicej take panowie, ktrzy czsto si dwoj i troj chcc dociec tego, co ich wybranka ma na myli mog wzbogaci swoj wiedz na temat sabej pci Z pewnoci kady znajdzie co dla siebie! Kobiety, mimo e nie zawsze byy rwnymi partnerami dla mczyzn, zawsze odgryway wan rol w ich yciu. Byy nie tylko matkami, onami, kochankami, ale take muzami bdcymi natchnieniem dla najwikszych artystw Gdzie byaby nasza kultura gdyby nie Boginki z Wenus? Co przedstawiayby sawne dziea sztuki? O czym byyby wiersze najwikszych wieszczw, najpikniejsze ksiki, romantyczne piosenki czy wyciskajce zy lmy? Czy mio bya by tak pikna i romantyczna gdyby nie istniaa eteryczna rusaka, ktra jest obiektem kultu zakochanego mczyzny? Dla kogo walczyliby dzielni onierze, gdyby w domu nie czekay na nich ich prywatne Westalki? Kto wspieraby najbardziej zasuonych mw naszej historii, jeli nie yjce w ich cieniu kochajce kobiety? Podobno: Kobiety s jak wino, im starsze tym lepsze Kobiety s jak kwiaty najpikniejsze i najbardziej wartociowe s te, ktre rozkwity w niepogod Kobiety s najlepiej zagospodarowan czci ciaa mczyzny BAB ZESA BG I JU! Zapraszamy! Bd z Kobietami na Ty, bo kada jest warta poznania Wszelkie pytania, sugestie jak i zgoszenia osb chccych wygosi referat** prosimy o kontakt mailowy: portret. kobiecy@gmail.com **W wypadku duej iloci zgosze, organizator zastrzega sobie prawo do wybrania refertw, ktre zostan wygoszone podczas Konferencji

11

O twrczoci i inteligencji
M.Z: Dlaczego zainteresowaa ci wanie tematyka twrczoci i inteligencji? A.L: Od zawsze najbardziej interesowaam si tematyk inteligencji, zarwno oglnej, jak i emocjonalnej. Natomiast biorc udzia w kilku edycjach Konferencji Midzy Psychologi a Sztuk, organizowanych przez nasze poznaskie biuro, zaciekawia mnie tematyka twrczoci. Signam do literatury i z miym zaskoczeniem znalazam wiele bardzo interesujcych bada dotyczcych tych dwch zagadnie. M.Z: Czy ktre z tych bada wyjtkowo zapady ci w pami? A.L: Moim zdaniem na szczegln uwag zasuguj badania z udziaem dzieci prowadzone na pocztku lat 60-tych ubiegego stulecia. Bardzo interesujce badanie w tamtym okresie przeprowadzili min. Wallach i Kogan. Otrzymane przez nich wyniki ukazay, i najtrudniej w szkole radz sobie dzieci twrcze i o niszym ni przecitny poziomie inteligencji. Trudnoci w funkcjonowaniu szkolnym tych dzieci prawdopodobnie wynikaj z nietypowego sposobu mylenia i zachowania, ktre nie jest wspomagane odpowiednimi sprawnociami intelektualnymi. Uwaam, e wyniki tego badania powinny zosta szczeglnie uwzgldnione przy tworzeniu programw edukacyjno wychowawczych na wszystkich poziomach nauczania. M.Z: Na przestrzeni lat w rny sposb podchodzono do zwizku midzy twrczoci a inteligencj. Czy po dugim okresie bada tych dwch konstruktw wiadomo ju, czy twrczo i inteligencja stanowi te same, czy te odmienne sfery intelektu? A.L: Szukajc w literaturze odpowiedzi na pytanie, czy twrczo jest tym samym co inteligencja, mona natkn si na dwie grupy badaczy prezentujcych odmienne stanowiska. Pierwsza grupa badaczy (np. Guilford), reprezentujcych tak zwany pierwszy okres reeksji nad twrczoci, utosamia twrczo z inteligencj. Natomiast inni (np. Sternberg) przekonuj, i twrczo jest czym znacznie wykraczajcym poza inteligencj. Zdaniem tych drugich, twrczo zaley nie tylko od inteligencji, ale rwnie od innych pozaintelektualnych cech. Analizujc obecny stan bada wydaje si, e bardziej aktualne jest drugie stanowisko wiadczce, i twrczo zaley nie tylko od inteligencji, ale rwnie od innych czynnikw. M.Z: Jakich czynnikw? A.L: Te inne pozaintelektualne czynniki to, na przykad osobowo, motywacja, styl poznawczy, wsparcie spoeczne. M.Z: Sdzisz, e warto prowadzi dalsze badania dotyczce twrczoci i inteligencji? Czy moe ta tematyka zostaa ju wyczerpana? A.L: Myl, e na pewno warto. Chociaby po to, aby zwerykowa jaki procent wariancji twrczoci wyjania inteligencja oraz inne pozaintelektualne cechy. M.Z: W psychologii twrczoci bardzo popularna jest tak zwana hipoteza progu. Czym ona jest? A.L: Hipoteza progu jest to zagadnienie, ktrego twrc jest Paul Torrance. Hipoteza progu sprowadza si do zaoenia, i do poziomu 115/120 w skali inteligencji moemy zaobserwowa pozytywny zwizek midzy twrczoci a inteligencj. Natomiast powyej tych wartoci owy zwizek zanika. Czyli na podstawie hipotezy progu mona wysnu wniosek, i do poziomu 115/120 w skali inteligencji moemy wnioskowa o twrczoci na podstawie ilorazu inteligencji. Natomiast powyej tej progowej wartoci, twrczo bdzie zalee od innych czynnikw. M.Z: Hipoteza progu zdaje si wzbudza liczne kontrowersje? Z czego one wynikaj? A.L: Na przykad profesor Maciej Karwowski zwraca uwag na to, i przygldajc si temu zagadnieniu z innej strony, mona by stwierdzi, e osoby niepenosprawne intelektualnie, ktre nie osigaj progowego poziomu inteligencji, nie mog by twrcze. Jednake w kontekcie tych osb mona przyj zaoenie, i niedostatki intelektualne mog by z powodzeniem rwnowaona przez inne czynniki, takie jak motywacja, osobowo lub pozytywne wsparcie rodowiska. Ponadto, kontrowersje odnonie susznoci hipotezy progu wynikaj rwnie z danych pyncych z najnowszych bada naukowych. Grupa amerykaskich badaczy (Sligh, Conners i Roskos Ewoldsen) w 2011 roku przeprowadzia badanie, ktrego wyniki przeczyy zaoeniom hipotezy progu. Wykazali oni bowiem Magdalena Zabocka Aleksandra Lubikowska M.Z: Jakie to s rnice? A.L: Te dwa typy testw rni przede wszystkim przedmiot pomiaru, a co za tym idzie zaoenia teoretyczne, sposb badania i generowania odpowiedzi. W testach inteligencji badane jest mylenie konwergencyjne badany ma odnale jedn poprawn odpowied, z gry wskazan przez autora testu. Natomiast w testach twrczoci jest zupenie inaczej. Poprawnych odpowiedzi moe by cae mnstwo, istotne jest aby jednostka potraa uzasadni swoj odpowied. W testach twrczoci badane jest wic mylenie dywergencyjne. Gdybymy wnioskowali o tym, czy dana jednostka jest twrcza czy nie, jedynie na podstawie jej IQ, to moglibymy pomin wiele wybitnych talentw. M.Z: Podsumowujc, uwaasz e psychologowie susznie zajli si tematyk twrczoci? A.L: Myl, e jak najbardziej susznie. Psychologia twrczoci ma swoj do dug histori, o czym ju wczeniej wspomniaam. Trzeba przede wszystkim zwrci uwag na to, i rnego rodzaju twrczo artystyczna stanowi czsto istotny czynnik leczcy w procesie zdrowienia. Gwnie z tego powodu w ramach terapii zajciowej w szpitalach psychiatrycznych prowadzone s zajcia z arteterapii, muzykoterapii, ceramiki itp. Profesor Robert Bartel podczas wykadu inauguracyjnego III Oglnopolskiej Konferencji Midzy Psychologi a Sztuk prezentowa prace swoich pacjentw, ktre wykonywali w ramach zaj terapeutycznych. Byy to prace niezwykle pikne, a przede wszystkim oddajce wiele uczu i emocji pacjentw. M.Z: Wspomniaa o Konferencji Midzy Psychologi a Sztuk. Mylisz, e kolejne edycje si odbd? A.L: Sdz, e Konferencja Midzy Psychologi a Sztuk to ju maa tradycja naszego Biura. MPASZ organizowany by ju trzykrotnie i za kadym razem cieszy si bardzo duym zainteresowaniem, zarwno ze strony uczestnikw czynnych, jak i biernych. Oczywicie w planach na nowy rok akademicki mamy kolejne edycje tej Konferencji. Wszystkie osoby interesujce si tematyk twrczoci, sztuki, arteterapii, neuroestetyki itp. serdecznie zapraszamy na pocztku 2013 roku do Poznania. Natomiast szczegowe informacje o Konferencji mona znale na stronie naszego Biura www.poznan.pssiap.org. Serdecznie zapraszamy. istotn korelacj pomidzy twrczoci a inteligencj, zarwno w grupie osb o przecitnym, jak i wysokim ilorazie inteligencji (przypominam, e wedug zaoe hipotezy progu pozytywna korelacja utrzymuje si do poziomu 115/120 wartoci IQ). M.Z: A czy inteligentny zawsze oznacza twrczy ? A.L: Nie do koca. Twrczo, zwaszcza wybitna, wyranowana, z pewnoci wymaga pewnego poziomu inteligencji. Natomiast inteligencja wydaje si by niezalena od twrczoci. W grupie osb o wysokim IQ znajd si bowiem osoby, ktre s rwnie bardzo twrcze co inteligentne, ale rwnie i takie, ktre z twrczoci nie bd miay zbyt wiele wsplnego. M.Z: Profesor Edward Ncka w Psychologii twrczoci pisze, i wanym odkryciem psychologw byo wykazanie, i twrczoci nie naley bada za pomoc tradycyjnych testw inteligencji oglnej. Dlaczego by to tak istotny przeom? A.L: W odpowiedzi na to pytanie pozwol sobie najpierw cofn si do lat 50tych ubiegego stulecia. Wwczas bowiem panowa pogld, i najwaciwszymi metodami do pomiaru twrczoci s testy inteligencji oglnej oraz, e im wyszy jednostka ma iloraz inteligencji, tym wiksze bd jej zdolnoci twrcze. Dzi jednak wiemy, e testy twrczoci oraz testy inteligencji dzieli szereg rnic, ktrych w diagnozie nie naley pomija.

12

Zaplanuj swoj karier - projekt Jak zosta?


Projekt Jak zosta? organizowany przez Studenckie Koo Naukowe Psychologii Synergia oraz Warszawskie Biuro Polskiego Stowarzyszenia Studentw i Absolwentw Psychologii ma na celu promowanie wrd studentw psychologii wczesnego rozpoczcia planowania swojej kariery poprzez przyblienie konkretnych zawodw, ktre mog oni wykonywa po ukoczeniu studiw. Celem naszego projektu jest przekazanie wiedzy na temat cieki kariery w danym zawodzie oraz praktycznych wskazwek dla osb wicych swoj przyszo z okrelon dziedzin. W ramach projektu, w roku akademickim 2012/2013, zostanie zorganizowany cykl spotka z ekspertami, praktykami w adanym zawodzie, ktrzy opowiedz o tym, jak odpowiednio ksztatowa ciek swojej edukacji i kariery, aby mc zrealizowa swoje zawodowe plany. Zawody, jakimi chcielibymy zainteresowa studentw, to m. in. coach, pracownik dziau HR, mediator czy trener. Mamy nadziej, e projekt ten pomoe wielu studentom w podjciu decyzji dotyczcej zawodowej przyszoci oraz poszerzy wiedz z zakresu psychologii. Pierwsze spotkanie z tego cyklu dotyczy coachingu i ma miejsce 25 padziernika 2012 na UKSW. Gociem specjalnym bdzie pani dr Lidia Czarkowska. Joanna Witowska

Edward Ncka Psychologia twrczoci


Wydanie drugie Gdaskie Wydawnictwo Psychologiczne Sopot 2012

cechami psychologicznymi czy rodowiskowymi. Ksika jest zdecydowanie podrcznikiem naukowym, chocia napisanym w sposb przyjazny dla uytkownika, nie wymagajcym od kogo kto chce dopiero pozna omawian dziedzin specjalistycznej wiedzy czy bardziej zaawansowanej terminologii i jzyka uywanego w badaniach twrczoci. Dziki temu praca jest kierowana do dosy szerokiego grona zarwno dla studentw dopiero zapoznajcych si z tematyk, jak i dla osb, ktre maj ju pewn wiedz, ale zainteresowane s rnymi aspektami zjawiska. Podrcznik jest podzielony na dziewi rozdziaw. Pierwszy koncentruje si wok denicji pojcia twrczoci oraz przedstawieniem rnych teorii na temat tego jakimi kryteriami mona si kierowa przy uznawaniu danego wytworu jako twrczego. Kiedy moemy uzna, e jaki proces rzeczywicie jest twrczy? Czy wytwory uznane za twrcze pozostaj takimi niezalenie od upywu czasu czy innych czynnikw? W dalszym cigu omwiona jest istota

ograniczona si tutaj tylko do tych psychologicznych uwarunkowa indywidualnych, ale te zosta szeroko omwiono spoeczny kontekst zachowa twrczych, badania nad wpywem spoecznym i rodowiskowym przy powstawaniu twrczych rozwiza. Ostatni czci podrcznika jest przejcie do praktyki do omwienia w jakie sposoby mona mierzy twrczo, co jest do tego potrzebne, a dalej w jaki sposb mona edukowa i uczy, aby rozwija w sobie twrczo. Psychologia twrczoci profesora Ncki w aden sposb nie wyczerpuje tematu. Dosy krtka 260 stron cznie z bibliogra, to nie jest pozycja, ktra jest w stanie przedstawi od pocztku do koca wszystkie badania, teorie, podejcia, kontrowersje i niuanse zwizane z psychologicznym podejciem do twrczoci. Ale te chyba nie taki jest cel. Waniejsze jest dokadnie zaprezentowanie tematu, pokazanie najwaniejszych teorii i obszarw bada. Kady kto bdzie zainteresowany szerszym omwieniem jednego z zagadnie signie dalej, a tutaj moe dobrze pozna podstawowe obszary zagadnienia. Niezalenie od tego, czy jest si osob kompletnie nie znajc na zagadnieniach twrczoci, czy kim kto ma pewn wiedz na ten temat podrcznik profesora Ncki jest wartociowym i przystpnym rdem wiedzy. Tomasz Kozowski

Uznany tematyk

podrcznik

wprowadzajcy

procesu

twrczego

wedug

rnych s

podej te

psychologii

twrczoci

autorstwa

teoretycznych przy czym poza wspczesnymi podejciami zaprezentowane rwnie historyczne. Po tym kiedy ju wiemy w jaki sposb rni badacze podchodz do istoty twrczoci i tego w jaki sposb powstaje, moemy pozna jej uwarunkowania. Zarwno te poznawcze uwzgldniajce uwag, percepcj, wyobranie czy pami, a take te emocjonalne, motywacyjne i zwizane z inteligencj. Wane jest te, e nie

profesora Edwarda Ncki by ju od duszego czasu niedostpny w sprzeday. Decyzj Gdaskiego Wydawnictwa Psychologicznego na rynku pojawia si prawie dziesi lat po pierwszej dacie publikacji drugie wydanie ksiki, majcej na celu przybliy wspczesny stan wiedzy oraz prowadzonych bada na temat istoty twrczoci, jej uwarunkowa i powiza midzy rnymi innymi

13

Cisza po burzy
Well Im grinding my life out, steady and sure Nothing more wretched than what I must endure Im drenched in the light that shines from the sun Bob Dylan Pay in Blood
Suchajc najnowszej pyty Dylana prbowaem odpowiedzie sobie Nie ma we wspczesnej muzyce drugiego takiego artysty, ktry wywarby na ni tak duy wpyw i jednoczenie nieustannie, regularnie nagrywaby nowe pyty. Bob Dylan wyda swoj 35. studyjn pyt pt.: Tempest (ang. burza). Co znamienne, od razu porwnano go do Szekspira, ktry swoj ostatni sztuk zatytuowa wanie The Tempest miaby by to dowd na to, e Mistrz Dylan czuj si ju na tyle zmczony, e ta pyta bdzie jego ostatni. Porwnania Dylana do Szekspira s jak najbardziej uzasadnione; tak jak synny Brytyjczyk odmieni na zawsze teatr, tak Robert Zimmerman (prawdziwe nazwisko Dylana) zrewolucjonizowa sposb pisania piosenek, co odmienio szeroko rozumian muzyk rockow na zawsze. Jest te regularnym kandydatem do literackiej Nagrody Nobla. Konstruujc swoje pene metafor i alegorii teksty Dylan od pocztku lat szedziesitych porusza tematy bardzo istotne. Piszc swoje najsynniejsze utwory z tamtych lat, takie jak choby Blowin In The Wind, The Times They Are A-Changing czy Masters of War wprowadzi do muzyki popularnej wtki dotychczas zastrzeone tylko i wycznie dla literatury, publicystyki i poezji. To dziki Dylanowi wyksztaci si nurt rocka, ktry nie rezygnujc z muzycznej siy przekazu doprowadzi do niesamowicie istotnej zmiany wiadomoci jego suchaczy. Bez przesady mona powiedzie, e Bob Dylan i jego inteligentne, zaangaowane i przemylane teksty doprowadziy do tego, e rewolucja rockowa nie zakoczya si zwidniciem na pocztku lat siedemdziesitych. Wytyczy drog, ktr za nim podyy tysice muzykw i autorw tekstw. Dylan w latach szedziesitych osign praktycznie wszystko co mg zdoby muzyk jego formatu. Zainspirowa cae rzesze muzykw i nawet The Rolling Stones na swoich pytach z koca szstej dekady zaczli piewa teksty, w ktrych bez dwch zda wyczuwa si poetyck fraz Dylana (jak np. jeden z ich najbardziej niesamowitych utworw, Paint It Black). Co moe najciekawsze i bardzo charakterystyczne dla Dylana, e kiedy ogoszono go prorokiem nowych, lepszych czasw, bardem swojego pokolenia znikn. Przeom lat 60 i 70, czyli czasy epoki hippisw byy dla niego czasem prawie cakowitego zwrotu w tym, co chcia przekaza ludziom poprzez swoje utwory. Zostawszy wzniesionym na szczyt uwiadomi sobie, e jego spoeczne przesanie, wielka i nieoceniona praca woona w walk z nierwnociami w USA, nie uchroniy go od dojmujcej i gorzkiej samotnoci. Otoczony przez tumy wielbicielek i wielbicieli wraca do domu, w ktrym nikogo nie byo. Dlatego te kiedy pod koniec lat szedziesitych pozna, jak uwaa, kobiet swojego ycia, rzuci absolutnie wszystko, zrezygnowa z grania i skoncentrowa si tylko i wycznie na niej, na Sarze, i na dzieciach, ktre wkrtce si urodziy. O yciu Boba Dylana najpeniej opowiada, niezwyky w swej koncepcji, lm Im Not There (ktrego tytu pochodzi od jednej z bardziej znanych piosenek Dylana). Posta gwnego bohatera gra tam a szecioro autorw. W tym jedna kobieta, Cate Blanchett. Dylan jest mistrzem zmieniania masek, ukazujc przez cae swoje ycie przerne oblicza. Dla jednych by cynicznym muzykantem, sprawnym hipokryt, ktry zdradzi swoje rodowisko i zaprzeda si dla pienidzy, dla innych najwybitniejszym poet mioci, snujcym w swoich tekstach poruszajce, szczere opowieci o swoich kobietach, zdajcym sobie spraw z tego, e, koniec kocw, nie liczy si nic innego tylko odwzajemniona mio (ktrej brak rwnie czsto opisywa w swoich, szczeglnie pnych tekstach). Jakub Ku- Student IV roku psychologii na Wydziale Zamiejscowym SWPS we Wrocawiu, wiceprzewodniczcy Zarzdu Gwnego PSSiAP w latach 20102012. Interesuje si szeroko rozumian psychologi spoeczn, psychologi osobowoci oraz psychologi Internetu. Mionik twrczoci Wisawy Szymborskiej, muzycznego geniuszu Nicka Cavea, lmw braci Coen i Ingmara Bergmana oraz ksiek Georgea R. R. Mar na. Moimi ulubionymi utworami s, wspomniany ju, Duquesne Whistle, energetyczny i przewrotny Early Roman Kings (ktry wcale nie zawiera historycznej analizy wczesno-rzymskich monarchii) oraz kocowy, najbardziej optymistyczny, Roll On John, powicony pamici przyjaciela Dylana, Johna Lennona. Wspomnienie nieyjcego muzyka stanowi dla Dylana jakby antidotum na cae to zo i gupot, ktry krytykuje wczeniej. W kilku wywiadach Dylan opowiada, e im jest starszy tym wiksze znaczenie ma dla niego zwyczajne pikno - rozkwitajce na kach kwiaty, opadajca o wicie mga i niezmienne uderzenia fal oceanu o skay. atwo mona sobie wyobrazi siwiejcego Boba Dylana, ktry siedzc na szczycie klifu prowadzi jak rozmow z bohaterami jego wymarzonego wiata, ktrzy lnili tak jasno, jak piewa o Lennonie. W kocowych sowach ostatniego utworu zwraca si wprost: I pray the Lord my soul to keep/In the forests of the night/Cover em over and let him sleep. Najbardziej niesamowite i godne podziwu jest to, e Bob Dylan nigdy nie zaakceptowa tej gorszej strony wiata, od dziesitkw lat uporczywie wpatrujc si w swoj utopi, krain idealn i o niej nam opowiada. Oby opowiada jak najduej. Sama pyta rozpoczyna si urokliwym swingiem, ale ju samo przesanie Duquesne Whistle dotyczy tego co nieuniknione wiat mknie do przodu, nie patrzc na tych, ktrzy s uwizani do swoich wspomnie. Dylan jest wiadomy tego, e, wobec tego jaki jest wiat, coraz bardziej zostaje z tyu. Co charakterystyczne prawie dla wszystkich utworw na pycie s niesamowicie rytmiczne, a sama pyta opiera si na powtarzajcych si nieustannie motywach. Brzmi to troch tak jakby stary bard chcia znale ukojenie w nieskalanej krainie muzyki, wrd dawnych rytmw, gdzie zawsze znajdowa upragniony spokj. Tytuowy utwr trwa prawie 14 minut i dotyczy katastrofy Titanica. W rytmie walczyka, na 54 wersach, syszymy ponur opowie o najwikszej katastroe tamtych czasw, a w tej opowieci pojawia si nawet Leonardo Di Caprio. na pytanie jak 71-letni Dylan podsumowuje swoje ycie, jak wyglda ono dla niego z takiej perspektywy i jak widzi wiat, ktry chcc nie chcc pomg wykreowa. Nie sposb odpowiada za Artyst, ale Tempest jest pyt tak gorzk i pen ledwo skrywanej wciekoci, e, przynajmniej w odniesieniu do obecnej rzeczywistoci, bilans ten nie jest pozytywny. Zza tych dziesiciu utworw przebija gboki smutek samotnego czowieka, uwikanego w niekoczc si tuaczk, nieumiejcego nawiza bliskich wizi i okaza mioci ludziom ktrych kocha. Czowieka, ktry uwaa, e kondycja wspczesnego czowieka jest bardzo saba, a sam wiat jest przewanie chaotyczny i zwyczajnie gupi. Nie brzmi to zbyt optymistycznie, jednak Dylan nie byby sob gdyby, mimo tej nawanicy czarnych chmur, nie pozostawi promyka soca, jakim jest ostatni na pycie utwr.

14

O czym szumi w EFPSA?


Kolejn propozycj EFPSY na czas wakacji jest Train the Trainers, szkoa letnia skierowana dla studentw zainteresowanych trenerstwem Tegoroczne lato, zreszt jak kade poprzednie, zaczo si zbyt pno, a skoczyo za wczenie. Wraz z zakoczeniem pewnego etapu zwykle nadchodzi czas na zatrzymanie si i wrcenie na chwil do tego co ju mino. Do takiego krtkiego podsumowania chciaybymy Was zaprosi. Co bdziemy podsumowywa? Letni dziaalno European Federation of Psychology Students Association, organizacji ktra zrzesza studentw psychologii z caej Europy, a ktrej PSSiAP jest czonkiem. i prowadzeniem szkole. Podczas tygodnia pracy z dowiadczonymi trenerami uczestnicy poznaj m.in. teori i techniki dotyczce prowadzenia szkole, przygotowywania siebie jako osoby trenera oraz planowania i identykacji potrzeb szkoleniowych. Tegoroczna edycja odbya si w malowniczym kraju Drakuli, Rumunii. Uczestnikami zostao dwunastu studentw z caej Europy. Praca w czasie TtT zaczynaa si wczesnym rankiem, a koczya pn noc. Zarwno dla uczestnikw jak i prowadzcy dla nich szkolenia trenerw, by to niezapomniany i twrczo spdzony czas. Co dziao si w EFPSA w czasie wakacji? Dziao si wiele! Dla EFPSY lato jest czasem dwch wanych wydarze - European Summer School bdcego czci Young Researchers Programme oraz Train the Trainers. Tegoroczna edycja European Summer School odbya si w piknej miejscowoci na pnocy Portugalii, Vila Nova de Foz Coa, a jej tematem przewodnim byo haso The Biased Brain (Stronniczy Mzg). Sze grup zoonych ze studentw psychologii z rnych europejskich krajw pod okiem dowiadczonych badaczy przez tydzie opracowywao tematy zwizane z rnymi aspektami podejmowaniem decyzji. Co z tego wyszo? Na wyniki przyjdzie nam jeszcze poczeka, jednak zapewniamy Was e warto. Od zeszego roku European Summer School jest tylko pierwszym etapem pracy nad wybranym tematem, a badania i wsppraca kontynuowane s przez kolejne 12 miesicy w ramach programu Young Researchers Programme. Podczas tegorocznych wakacji bylimy wiadkami pierwszego spotkania w ramach YRP i prezentacji wynikw bada rozpocztych w czasie Szkoy Letniej w 2011 roku. Konferencja odbya si na Uniwersytecie w Cambridge i daa biorcym w niej udzia studentom i absolwentom szans zaprezentowania swoich bada na jednej z najlepszych uczelni wyszych w Europie. I cho wakacje dobiegy ju koca, a na kolejne edycje European Summer School i Train the Trainers musimy poczeka prawie rok, to serdecznie zapraszamy do zapoznania si ze stron internetow (www. efpsa.org) i polubienia prolu na Facebooku (www.fb.com/EFPSA). Jednak zanim nadejdzie kolejne lato EFPSA oferuje Wam wiele innych aktywnoci, m.in.:dostp do czasopisma Journal of European Psychology Students (JEPS), gdzie studenci psychologii mog publikowa swoje artykuy; oraz bazy danych o zagranicznych uczelniach: Study Abroad, skd mona zasign porady np. na temat wymiany Erasmus i warunkw studiowania w interesujcym nas kraju. A jeeli chcesz doczy do organizacji serdecznie zapraszam do wzicia udziau w EFPSA Day, ktry odbdzie si na niektrych naszych uczelniach w poowie listopada oraz ledzenia informacji o corocznym kongresie EFPSA. Zachcamy rwnie do kontaktu z Member Representative naszego kraju w EFPSA - Katarzyn Godersk z Uniwersytetu Wrocawskiego (kgoderska@gmail.com) oraz Vice Member Representative - Katarzyn Ryniak z Uniwersytetu Jagielloskiego (katarzynaryniak@gmail.com). Katarzyna Ryniak i Katarzyna Goderska

BERNARD WEINER EMOCJE MORALNE, SPRAWIEDLIWO I MOTYWACJE SPOECZNE


Ksika jednego z najbardziej znanych na wiecie psychologw spoecznych, wybitnego badacza teorii atrybucyjnej. Koncepcja Weinera zrodzia si z tradycji wielkich teorii motywacji stworzonych przez Clarka Hulla i Kennetha Spencea (teoretykw popdu), Johna Atkinsona, Kurta Lewina, Juliana Rottera i Edwarda Tolmana (teoretykw oczekiwa i wartoci). Najwaniejszym walorem ksiki jest zaproponowana przez autora teoria motywacji spoecznej. W przeciwiestwie do innych teorii motywacji, ktre odwouj si do jednej naczelnej zasady wyjaniajcej, Bernard Weiner jest ostroniejszy. Uwaa bowiem, e wtedy, kiedy mamy do czynie nia z zachowaniami spoecznymi, musimy uwzgldnia w ich ocenie nie tylko typ wyzwalajcych je przyczyn, lecz take to, do jakich kategorii nale te przyczyny: czy odwouj si one do czynnikw tkwicych wewntrz jednostki, czy te zewntrznych w stosunku do niej, kontrolowalnych czy te nie. Dodatkowo, Weiner zwraca uwag, e przy ocenie odpowiedzialnoci za podjte czyny naley uwzgldnia take moliwoci zrozumienia wasnego zachowania oraz znajomo norm kulturowych obowizujcych w danym spoeczestwie. Odrbn kwesti s emocje pojawiajce si u jednostki, ktre mog zmienia dostp do pewnych kategorii danych i sprawia, e kwestia odpowiedzialnoci przedstawia si w zupenie nowym wietle. Tak koncepcj teoretyczn cechuje wprawdzie pewne bogactwo ontologiczne, ale jednoczenie pozwala ona w bardziej precyzyjny sposb wyjania zachowania, a take przewidywa je w rnych kontekstach spoecznych. Z recenzji prof. Tomasza Maruszewskiego

15

Wspomnienia uczestnikw

Train the Trainers


Andrush (Babe-Bolyai University, Cluj-Napoca, Romania)
Na TtT czekaam przez cae lato! I wszystko byo dokadnie takie, jak to sobie wyobraaam, a nawet i lepsze. Dziki udziaowi w szkole trenerskiej dowiedziaam si wicej o sobie samej i rwnoczenie zdaam sobie spraw z tego, jak wiele musz jeszcze zrobi. Nawizaam nowe przyjanie, udao mi si zaufa ludziom, znanym zaledwie od kilku dni. Kiedy przyjechaam na miejsce zaczam si zastanawia, czy trenerstwo to ta rzecz, ktr naprawd chc robi. Teraz wiem, e na pewno mog powiedzie Tak, to jest to!. Dlatego jestem bardzo wdziczna wszystkim wspaniaym i utalentowanym trenerom, organizatorom i innym uczestnikom! Nie przegapcie kolejnych okazji stania si okazji czci tak inspirujcego wydarzenia!

Maxine (University of Malta)


TtT byo jednym z lepszych tygodni mojego ycia! Przebywanie w otoczeniu ludzi EFPSY jest zawsze niesamowitym przeyciem wszyscy s peni psychologicznego entuzjazmu, yczliwi i czuj EFPSA spirit. TtT byo jednak szczeglnym przeyciem, bo pracowalimy w maej grupie, co sprawio, e moglimy bardzo dobrze si pozna. Czuam si swobodnie w otoczeniu ludzi, ktrych tam spotkaam i traktowaam ich jak przyjaci, ktrzy troszczyli si o rozwj moich trenerskich umiejtnoci. W czasie szkoy trenerskiej wszyscy wspieralimy si wzajemnie i wci jestemy w kontakcie! Ani razu nie poczuam si samotna i nawet po zakoczeniu TtT wci otrzymuj wsparcie, ktrego potrzebuj, eby zosta jak najlepszym trenerem. Pord grupy tak wspaniaych ludzi czuam si jak w domu i ju licz dni do naszego kolejnego spotkania! Wrciam na Malt z zupenie innym spojrzeniem na ycie, czujc, e dziki sposobom, ktre poznaam na TtT, naprawd mog co zmieni. Nigdy nie zapomn tak niezwykego dowiadczenia, jakim byo TtT, i ciesz si, e mog si nim dzieli z jak najwiksz grup osb!

Klaudia (Uniwersytet Warszawski)


Chyba nie bdzie zbytnio wygrowane stwierdzenie, e TtT jest jednym z tych dowiadcze, ktre zostaj z tob do koca. To tydzie cikiej pracy, inspirujcej nauki i pocztek wspaniaych przyjani, ktre mam nadziej uda mi si utrzyma. Dla mnie udzia w TtT by przeomowym przeyciem poznaam swoje mocne strony, ale rwnie przeyam wasne poraki z ktrych wiele si nauczyam. Dzie na TtT to praktycznie cigy trening, cay czas wypeniony jest prac. Najcenniejszy jest jednak feedback pomagajcy monitorowa swj progres. Dziewczyny z Trainers Ofce s doskonaym przykadem tego jak powinien zachowywa si profesjonalny trener s przygotowane i kompetentne. Nie zawahaabym si ani minuty eby przey to jeszcze raz!

WIESAW UKASZEWSKI, DARIUSZ DOLISKI I INNI


Poczucie tosamoci jest bardzo wane dla kadego z nas, ale waciwie skd wiemy, kim jestemy?W jaki sposb ksztatuje si tosamo i czemu suy?Czy poczucie wasnej tosamoci mona budowa na podstawie wspomnie?Kiedy zamiast sowa Ja pojawia si sowo My?Dlaczego odczuwamy przynaleno do tej, a nie innej grupy ludzi i jakie s tego konsekwencje?Poczucie tosamoci jest bardzo wane dla kadego z nas, ale waciwie skd wiemy, kim jestemy?W jaki sposb ksztatuje si tosamo i czemu suy? Czy poczucie wasnej tosamoci mona budowa na podstawie wspomnie?Kiedy zamiast sowa Ja pojawia si sowo My? Dlaczego odczuwamy przynaleno do tej, a nie innej grupy ludzi i jakie s tego konsekwencje?Te oraz inne pytania towarzyszyy kolejnej serii spotka z cyklu Bliej Psychologii, podczas ktrych ujawnia si caa zoono tej problematyki.Zapisom rozmw zawartym w tym tomie tradycyjnie ju towarzysz znakomite eseje autorstwa zaproszonych goci, ktre stanowi rdo nie tylko wiedzy, ale te inspiracji do wasnych

TOSAMO. TRUDNE PYTANIE: KIM JESTEM


poszukiwa i reeksji.Niektrzy zapewne skoncentruj si na tym, co nas od siebie rni, by moe jednak warto przyjrze si take podobiestwom. To one przecie zbliaj nas do siebie. Autorzy: Wiesaw ukaszewski, Dariusz Doliski, Aleksandra FilaJankowska, Tomasz Maruszewski, Agnieszka Niedwieska, Piotr Ole, Tomasz Szkudlarek

16

Pozytywno stosowana
Przypomnij sobie poranki, kiedy budzisz si rano i twoje leniwe otworzenie oczu ju wskazuje na to, e ten dzie nie speni twoich oczekiwa. Nagle rozlewasz niadaniowe mleko, patki rozsypuj si na podog i nie starcza czasu na to, by wysprzta nagromadzony baagan, bo ju biegniesz na spniony tramwaj. Cae szczcie za 12 godzin ten dzie si skoczy. Co jednak gdyby nie? Gdyby kady dzie wygldaby dokadnie tak samo powodujc, e nic nie cieszy tak jak dawniej? Co wtedy zrobi, gdy cigle czego brakuje, ale nie wiadomo dokadnie - czego? Do kogo si zwrci? Odpowied jest prosta: do Mar na Seligmana. W gruncie rzeczy dojcie do szczcia nie jest takie atwe czowiek Do kogo? Do Seligmana? zastanawiasz si. W czym ma mi pomc autor mrocego krew w yach wspomnienia Psychopatologii? Mylisz zapewne, e w przypisaniu przymiotnika wprost z ICD-10. Ot nie zdziwi ci. Dla niektrych Mar n Seligman jest znany ze zgoa innej dziedziny psychologii pozytywnej. Pewnie zastanawiasz si, co skonio Seligmana do tego, by z obszaru dotyczcego cierpie czowieka, jego niedostosowania, przenie swoje zainteresowania na dziedzin nie do, e nie docenian, to jeszcze tak dalek od ICD-10 i DSM-IV? Seligman uwaa, e jego romans z sam psychologi rozpocz si z powodu rozpoczcia nauki w pres owym liceum, gdzie niestety, ale wyrnia si tym, e jego rodzice nie byli wacicielami ziemskimi bd choby producentami dobrze opacanych produktw. Co miaby wic zrobi mody dojrzewajcy mczyzna, w dodatku wraliwy na atuty swoich koleanek z rwnolegej eskiej szkoy, by nie zwracay one uwagi na niedostatki jego pooenia nansowego? Odpowied wydawaa si prosta: rozmawia o kopotach owych panien. Seligman, jak sam przytacza, idealnie wpasowa si w nisz, do ktrej nie zaglda aden z jego kolegw. I tak rozpoczo si zainteresowanie profesora cierpieniem ludzkim. Cierpieniem ludzkim traktowanym zupenie inaczej ni w przyjtym wczenie nurcie. Obszar dotyczcy nauki cierpienia sta si dla niego bardziej rodkiem umoliwiajcym mu zrozumienie zjawiska, jego przyczyn i moliwoci jego usuwania. W jaki sposb? Przez zmian podejcia w psychologii jako dziedziny. W jego badaniach nad wyuczon bezradnoci dostrzeg, e jeden na trzy psy nie poddaway si nigdy z powodu traktowania ich prdem. Podobne informacje napyway z jego praktyki terapeutycznej Seligman zacz zastanawia si, czemu niektrzy ludzie, mimo wielu cierpie, nie poddaj si nigdy. Odpowiedzi na te pytania znajduj si w szeregu prac autora - Optymizmu mona si nauczy (1993), Co moesz zmieni, a czego nie moesz. Podrcznik skutecznego samodoskonalenia (1994), Prawdziwe szczcie - psychologia pozytywna a urzeczywistnienie naszych moliwoci trwaego spenienia (2005), Penia ycia: nowe spojrzenie na kwes szczcia i dobrego ycia (2011). Czemu warto sign do prac Seligmana? Do Prawdziwego szczcia, by dowiedzie si, e pienidze daj szczcie, ale tylko do czasu. By uwiadomi sobie, e wane wydarzenia (takie jak awans czy lub) trac na znaczeniu w przecigu trzech miesicy. Profesor uwraliwia nas na terror wyboru powodujcy, e gdy stoi przed nami zbyt wiele opcji gubimy si i ciko nam wtedy pokona dysonans po decyzyjny (nie mwic o samym podjciu decyzji). Zaskakujce s badania uczonego na temat potgi wdzicznoci. Seligman twierdzi, e nic w przecigu caej jego dotychczasowej kariery akademickiej nie wywaro na nim takiego wraenia jak pewne zajcia ze studentami. Zleci im wwczas napisanie i przeczytanie listu wdzicznoci wobec osoby, ktrej nigdy nie powiedzieli dzikuj. Zrobienie tego mieli pniej za istotn pozytywn zmian w ich yciu. By to dla niego nie do, e wzruszajcy czas, to jeszcze ywy dowd na potg prostych oddziaywa w kierunku szczcia (w dodatku kilka dni po tym zdarzeniu para badaczy opublikowaa wyniki eksperymentu dotyczcego wpywu wdzicznoci na szczcie, ktre potwierdziy obserwacje Seligmana). Rwnie wielk si jak wdziczno, przytacza autor, jest przebaczanie. Seligman przypomina, e w czasie zagroenia czowiek wymierza kar nie tylko winnym, ale Seligman wskazuje rwnie, jak porusza si z plecakiem penym szczcia po podstawowych dziedzinach naszego ycia: pracy, rodzinie, szkole, sporcie, zdrowiu, polityce, religii, czy kulturze. Moe si wydawa, e trudno jest je na co dzie pogodzi. Najczciej wychodzimy z zaoenia, e tylko z jednej bd dwch dziedzin czerpa moemy szczcie. Seligman myli bardziej globalnie i za podstaw bierze podejcie do ycia. Mwi on o kon nuum optymizmu pesymizmu, ktrego poziom nie jest stay w czasie. Autor udowadnia, e wpyw tego kon nuum jest zaskakujcy. Na przykad na sukcesy w tak stresujcym zawodzie, jak sprzedawca polis ubezpieczeniowych. Uwaa rwnie, e by prognozowa to, jak osoba bdzie radzia sobie w pewnej sferze zawodowej, zalene jest od trzech czynnikw: uzdolnie, motywacji i wanie optymizmu. Jednak pesymizm ma rwnie optymistyczn stron realizuje si wszdzie tam, gdzie potrzebne jest realistyczne podejcie do zjawiska. Te i inne odcienie podejcia do ycia, moliwoci jego zmiany bd zrozumienia, z czego on wynika znajdzie zainteresowany czytelnik w Optymizmu mona si nauczy. Przy tym wszystkim warto zajrze rwnie do ksiki Co moesz zmieni, a czego nie moesz, by usystematyzowa swj plan dotyczcy zmian w swoim yciu. Dziki tej pozycji moe si rwnie rozszerzy nasz warsztat psychologiczny, gdy Seligman pisze tutaj w wielu przypadkach, z klinicznego punktu widzenia. Na ocjalnej stronie internetowej, po zalogowaniu kady zmoe wypeni kwes onariusz VIA (Values-In-Ac on), a po chwili uzyska wyniki w zakresie cnt i zalet sygnaturowych. Wyniki przedstawiaj nam nasze zalety, ktre pozwoli nam mog w dojciu do niektrych z cnt cenionych sobie przez ludzi na caym wiecie. Seligman wraz z zespoem przestudiowali szereg prac religijnych, lozocznych i innych, by w rezultacie stwierdzi, e czoowymi s mdro i wiedza, odwaga, mio i czowieczestwo, sprawiedliwo, wstrzemiliwo, duchowo i transcendencja. Kada z cnt ma inn drog realizacji. I tak na przykad cnot czowieczestwa mona uzyska dziki dobroci, uprzejmoci, lantropii, zdolnoci do kochania kogo i przyjmowania tej mioci, powicenia oraz wspczucia. Mdro z kolei objawia si moe zamiowaniem do nauki, ciekawoci wiata, krytycznym myleniem/otwartoci, pomysowoci/zaradnoci, inteligencj spoeczn, dystansem poznawczym, mstwem, wytrwaoci, uczciwoci. Wypeniajc kwes onariusz VIA (h p://www.authen chappiness.sas.upenn.edu) dowiemy si, ktre drogi s dla nas dominujce i na czym powinnimy si skupi na co dzie, by wie szczliwe ycie. Jak wida z tej okrojonej listy, wedug Seligmana czowiek wiele musi zrobi, by czu si speniony. Wszystkie dziaania, jakie maj nas doprowadzi do szczcia nie doprowadz do upragnionego skutku, jeli nie bdziemy znali swojego potencjau, swoich zalet, talentw, mocnych stron. Seligman take i tutaj wypenia luk psychologiczn. Pomaga nam w swych pracach dobrze pozna siebie samych. Suy mu ku temu jego autorska teoria mocnych stron czowieka. musi pokona habituacj, nauczy si cieszy z chwili obecnej, zaakceptowa przeszo, pozytywnie ale realnie - patrze w przyszo, negatywne wydarzenia interpretowa zadaniowo, samo nagradza si w okrelony dla siebie sposb, mie kontrol, ale rwnoczenie pozwala sobie na spontaniczne mae akty przyjemnoci. rwnie tym, ktrzy ze spraw nie maj wsplnego. Upatruje on w braku przebaczenia negatywnej spirali, ktra ciga szczcie ludzkie w d. Negatywne uczucia maj niestety wiksz moc ni te pozytywne, jednak nie oznacza to, e nad nimi czowiek nie moe zapanowa i zreinterpretowa je na swoj korzy. Poza tym Seligman przekazuje, e to, czy jestemy optymistami czy pesymistami nie zaley tylko od genw. O wiele wikszy wpyw na nasze szczliwe ycie ma to w jaki sposb w ramach niego bdziemy wykorzystywa nasze zalety. Brzmi jak utopia? Oczywicie, e brzmi.

17

W tym momencie warto wspomnie o autorce rwnie zajmujcej si badaniami nad szczciem, ktra wskazuje na zoty rodek w projektowaniu swojego planu. W ksice Pozytywno Barbara Fredrikson przyjmuje, e by zniwelowa jedno negatywne wydarzenie potrzeba a trzech pozytywnych. Pozycja stworzona przez Fredrikson jednak nie oczarowuje jak praca Seligmana, ktrej walorem jest charakter treningowy. Na kadym kroku dowiadujemy si o sobie czego wicej, wiczymy i oceniamy nasze postpy. Seligman sprawi, e szczcie stao si magicznie zwyke i realne. I nie jest to bynajmniej zarzut w stron badacza. Wykadnikiem jego wkadu w dziedzin niech bd powstajce jak grzyby po deszczu wydawane pamitniki osb, ktre majc serdecznie dosy ich bezpciowego ycia, przysowiowo wanie wstay rano i stwierdziy, e chc poczu szczcie. Jedz, mdl si, kochaj Elizabeth Gilbert, Projekt szczcie Rubin Gretchen, Julie i Julia Julie Powell to tylko niektre z nich. W wikszoci z nich jest odnonik do prac Seligmana. Autorka Prawdziwego szczcia wprost powouje si na profesora. Wszystkie te ksiki, jak rwnie pitrzce si stosy ksigarnianych pseudonaukowych pozycji na temat dochodzenia do szczcia wiadcz o ludzkim godzie dotyczcym umiechu, spenienia i bycia tu i teraz doceniajc, co dostaje si bd bierze od ycia. Seligman sprawi, e szczcie to nie tyle, co stan umysu. Szczcie to dziaanie. Dziaanie, ktre podjte wiadomie zawsze przynosi korzyci. Wprowadzona przez Seligmana wiedza sprawia, e szczcie nigdy chyba nie byo to jasne i tak bliskie do osignicia. Zatem: do dziea!

Zajrzyj do rde, czyli bibliograa:


h p://www.posi vepsychology.org/aboutus.htm h p://www.authen chappiness.sas.upenn.edu Seligman, M. (1993). Optymizmu mona si nauczy. Pozna: Wydawnictwo Media Rodzina of Pozna. Seligman, M. (1994). Co moesz zmieni, a czego nie moesz. Podrcznik skutecznego samodoskonalenia. Pozna: Wydawnictwo Media Rodzina of Pozna. Seligman, M. (2005). Prawdziwe szczcie-psychologia pozytywna a urzeczywistnienie naszych moliwoci trwaego spenienia. Pozna: Wydawnictwo Media Rodzina of Pozna. Seligman, M. (2011). Penia ycia: nowe spojrzenie na kwes szczcia i dobrego ycia. Pozna: Wydawnictwo Harbor Point by Media Rodzina. Fredrikson, B. L. (2011). Pozytywno: naukowe podejcie do emocji, ktre pomaga zmieni jako ycia. Pozna: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Kasia Wysota - Studenta ostatniego roku psychologii na UAMie. Obszar zainteresowa: dobra ksika i aromatyczna kawa.

Zesp Aspergera w lmie Mary i Max


Warszawskie Biuro Polskiego Stowarzyszenia Studentw i Absolwentw Psychologii w semestrze letnim roku akademickiego 2011/2012 zrealizowao cykl wieczorw lmowych. Podczas ostatniego z nich wywietlono australijski lm Mary i Max w reyserii Adama Elliota. Pokazowi towarzyszy komentarz odnonie Zespou Aspergera dr Aleksandry Borkowskiej. Ta plastelinowa animacja porusza uniwersalne tematy o przyjani, mioci, samotnoci czy zdradzie. Dziewczynka o imieniu Mary Daisy Dinkle wysya list do nieznajomego w Nowym Jorku, aby dowiedzie si skd si bior dzieci w Ameryce. Pomimo duej rnicy wieku w wyniku korespondencji pomidzy Mary i Maxem, rodzi si ponad dwudziestoletnia przyja. czy ich marzenie o prawdziwym przyjacielu i przeraajca samotno, ktra powoduje to, e coraz bardziej si do siebie zbliaj.

wywa. W wyniku czego przypadkowa kobieta na ulicy zadzwonia po policj. Max opisuje wydarzenia raczej w kategoriach dziaa, anieli uczu. Jedynie kiedy odczuwa silne emocje, takie jak zo wobec Mary, pisze o tym w licie. Ma problemy z wyraeniem ekspresji emocjonalnej, ale podkrela, e to, e nie wida jego umiechu na twarzy to nie znaczy, e nie umie si mia w rodku. Tak jak typowa osoba z zespoem Aspergera, Max nie lubi przytulania si, czego dowodem jest jego paniczny lk przed kobiet, ktra uczszcza z nim na spotkania Anonimowych Obartuchw i obcaowuje go w windzie bez jego zgody. Film dostarcza wielu wzrusze i pomaga pogbi wiedz na temat Zespou Aspergera, a co wane jest on oparty na faktach autentycznych. Przekonuje nas, e czowiek z t form zaburzenia autystycznego, pomimo ograniczonej zdolnoci nawizywania przyjani, jest w stanie j zbudowa na silnych fundamentach. Polecam stron lmu: www.maryandmax.com Katarzyna Chmielewska - jestem studentk pitego roku psychologii na UKSW

Max Jerry Horowitz cierpi na zesp Aspergera, ktry sprawia, e postrzega wiat inaczej ni inni. Wymyla innowacyjne rozwizania, na przykad takie, by jego sabo widzca ssiadka poruszajc si o lasce, zbieraa za pomoc niej mieci, co jest w konikcie z konwencjonalnym sposobem mylenia. Cechuj go dziwaczne zachowania, na przykad, w czasie wykonywania swej pierwszej pracy, wyobrazi sobie, e jest intergalaktycznym robotem i zacz tak si zacho-

i specjalist ds. PR w Biurze PSSiAP w Warszawie, z ktrym jestem silnie zwizana od pocztku jego reaktywacji. Wsporganizuj projekt spotka z przedstawicielami zawodw, ktre przycigaj uwag studentw psychologii. Moje zainteresowania naukowe oscyluj wok psychologii midzykulturowej, a w szczeglnoci, wpywu kultury na zachowania spoeczne. Prywatnie - jestem osob aktywn, ciekaw wiata i ludzi.

18

Stowarzyszenie Modych Poetw


Biegam po domu jak szalona wrzucajc rzeczy do torebki. Autobus mam za dwie minuty i jak zwykle wychodz na niego spniona liczc, e on te si spni (odkd Ci kocham/spniaj si na mnie wszystkie autobusy/ przez conocne zmiany czasu/pi zawsze godzin krcej). Jestem umwiona z Ol na 17:00 i mam nadziej, e wybaczy mi moje spnienie z poetkami ju tak jest, gow maj o wiele czciej w chmurach ni na karku. Przynajmniej tak to sobie z Ol tumaczymy. Poznaam j kilka lat temu na modnym portalu modzieowym - oprcz zdj, komentarzy i czatu mia inn ciekaw funkcj - kluby. Udzielaymy si w jednym z nich - Poezja . Poznaam tam te Dynia, Monik i Kamila. Kady z nas z innej czci Polski, suchajcy innej muzyki, majcy swj wiat, ktry mia jedno wsplne, specyczne ogniwo. Klub si rozpad, znajomoci jednak zostay i to wanie Ola pokazaa mi, e poezja wcale nie jest umara lecz yje i ma si cakiem dobrze. Mj pierwszy konkurs poetycki w Gdyni. Nogi mam z waty, a serce najchtniej wyskoczyoby z piersi i ucieko gdzie daleko. Zasycha mi w gardle, a kolorem przypominam dojrzaego pomidora. Wysyaam ju wczeniej teksty na konkursy, dwa razy w nagrod dostaam komplet wspaniaych ksiek, raz nawet zaproszono mnie na gal, na ktrej mj wiersz czytali uczniowie jakiej szkoy. Ten wieczr jednak ma by inny. Jestem adnie ubrana, w spoconej rce trzymam kartk z wierszem. P godziny temu wrzuciam moje imi i nazwisko do wielkiej misy. Teraz prowadzcy losuj z niej uczestnikw, a ci musz wyj i przeczyta swj utwr. Przy kadej Oli dostaj zawau. W przerwach miedzy panikowaniem a panikowaniem rozgldam si dookoa po ciasnym wntrzu gdyskiej kawiarni Na strychu. Przy stolikach siedz inni uczestnicy konkursu. Nie s tak zdenerwowani, pij piwo, artuj. Nie s te starzy ani zdziwaczali. Chopak trzyma za rk swoj dziewczyn - zaraz zadedykuje jej wiersz, a ona umiechnie si z nad stolika. I to wcale nie bdzie dziwne. Wszyscy tu pisz i wszyscy chc si zaprezentowa. Nawet po nieudanych wierszach nie sycha miechu lecz gromkie brawa. Zaczynam czu si swobodniej. Ola pokazuje mi ukradkiem staych bywalcw - ten wyda niedawno tomik, ten wygrywa wszystkie konkursy... Modzi ludzie, ktrych, mijajc na ulicy, w yciu nie podejrzewaabym o tak archaiczne - jak si niektrym wydaje - hobby. Czuj si tu dobrze, chocia tego wieczoru nic nie wygrywam. Od tego czasu jednak czciej pojawiam si na konkursach oraz slamach poetyckich (przypominaj one bitwy raperw, kiedy staje si twarz w twarz z konkurentem i czyta si swoje wiersze, po czym publiczno kolorowymi kartkami decyduje o wygranej). Po konkursie wracam do domu i zastanawiam si jacy s wspczeni modzi poeci. Miny ju przecie czasy natchnionych wieszczw, nieszczliwych romantykw czy dekadentw spdzajcych wieczory w zadymionych knajpach. Ola studiuje i dorabia jako fotograf, Kamil ma wasn rm informatyczn, Dynio jest pasjonatem hip hopu. A jednak pewnego dnia zdecydowali odkry przed wiatem swoj inn, wyjtkow pasj. Okazao si by to dla jednych pocztkiem niezwykej przygody, dla innych choby okazj do zawarcia nowych znajomoci. Poznaam te wielu ludzi, ktrzy pisz a jednak zabrako im odwagi by wyj z tym do ludzi. Chocia dzielenie si tak intymn czci siebie nie jest atwe, to pamitam sowa przeczytane kiedy w Stowarzyszeniu Umarych Poetw Czytamy poezj, bo naleymy do ludzkiego gatunku. A gatunek ludzki przepeniony jest namitnociami! Oczywicie, medycyna, prawo, bankowo to dziedziny niezbdne, by utrzyma nas przy yciu. Ale poezja, romans, mio, pikno? To wartoci, dla ktrych yjemy.. Ja miaam szczcie spotka osob, ktra pokazaa mi, e poeci wcale nie umarli, mam wic nadziej, e kady kto zajmuje si czym niezwykym na tak swoj Ol tra. Byoby szkoda, gdyby dziedziny niezbdne wypary w naszym yciu te najwaniejsze wartoci. Aleksandra Wrona

HANNA BRYCZ
CZOWIEK INSTRUKCJA OBSUGI. PRZEWODNIK PO ZACHOWANIACH SPOECZNYCH

Ludzie zazwyczaj podobnie odpowiadaj na wszystkie te pytania. Dlatego wanie psychologowie w wyniku wieloletnich bada mogli sformuowa pewne prawa psychologiczne, ktre pokazuj jak zazwyczaj postpujemy oraz bdy jakie zazwyczaj popeniamy. Psychologowie odkryli rwnie, e znajomo u

Recenzowana ksika wpisuje si w nurt poszukiwa sposobw pomocy ludziom w odnajdowaniu w sobie drg autoterapii. Kady chciaby poprawi sobie ycie, umie zaradzi zym emocjom, posiada dar wykorzystania wasnych myli i swojego JA dla pozbycia si zych emocji. Aby tak mogo si sta niekoniecznie trzeba uda si do psychoterapeuty. Mona pj drog poznania dowiadcze psychologw, ktrzy w wielu przeprowadzonych badaniach odkrywaj zbir uniwersalnych prawd (prawidowoci), ktrym ludzie ulegaj. Z recenzji prof. Terasy Saby

Najwaniejsze odkrycia psychologii spisane i wyjanione w jednej maej ksieczce. Czy uwaasz, e pikni ludzie s rwnie mdrzy? Czy wasne poraki tumaczysz sytuacj, a sukcesy zdolnociami? Czy czsto uywasz sformuowania wiedziaem, e tak bdzie? Czy Twoja pami jest tendencyjna? Czy uwaasz, e po serii nieszcz musi pojawi si w kocu szczliwy los?

siebie samego przynajmniej niektrych praw psychologicznych, a take powszechnie popenianych bdw, uatwia ycie: pozwala dokoczy zadania mimo zmczenia, uatwia akceptacj choroby i leczenie (przedua ycie), zwiksza wytrwao de w obliczu poraki, sowem sprzyja samoregulacji. Nie chodzi tu jednak o sta obecno w mylach wasnych uomnoci ani o natychmiastow zmian siebie! Przeciwnie idzie o zrozumienie swych (nawet bdnych) zachowa i ich akceptacj. Prawidowociom psychologicznym ulegamy wszyscy, wszyscy popeniamy bdy. Jednak sam fakt lepszego poznania siebie wpywa pozytywnie na wiele obszarw naszego ycia.

19

O autorach:
Redaktor Naczelny
Tomasz Kozowski (biuletyn@pssiap.org)

Redaktor Graczny
Marianna Adamczyk

Korekta
Mariusz Baj (mariusz.baj@pssiap.org)

Autorzy:
Katarzyna Chmielewska (katarzyna.chmielewska@pssiap.org)

Jakub Ku (jakub.kus@pssiap.org)

Ewelina Krupowicz (ewelina.krupowicz@pssiap.org)

ukasz Mytnik (lukasz.mytnik@pssiap.org)

Wsppraca:
Zuzanna Ciesielska Katarzyna Wysota

Okadka:
Logo Bartosz Jdrasik Rysunek na okadce Jacek Kachel Zdjcie na okadce Ville Ritola

You might also like