Podlaski Zjazd Latarnikw Polski Cyfrowej CYFROWA POBUDKA POKOLENIA 50+

SMWI, 2011

Plan prezentacji
I. Wprowadzenie etap staroci, ludzie starzy, pokolenie II. Wielo rzeczywistoci III. Polityki aktywnego starzenia si i midzypokoleniowoci IV. Podsumowanie

I. Wprowadzenie

Dylematy definicyjne
Grupy poj
Prawo Psychologia Ergonomia, gerontologia - pracownicy 45/50/55+ - pracownicy w wieku przedemerytalnym - pracownicy w wieku emerytalnym - wiek redni (dojrzay) - rednia/rodkowa doroso - starsi/starzejcy si pracownicy - osoby starsze - wiek przedstarczy - przedpole staroci - niemobilny (immobilny) wiek produkcyjny - starszy wiek produkcyjny

Ekonomia rynku pracy

(opracowanie wasne)

Progi staroci

wiek biologiczny

wiek demograficzny

wiek psychiczny (psychologiczny)

wiek spoeczny

wiek ekonomiczny

wiek socjalny (prawny)

(B. Szatur-Jaworska)

Okresy staroci
Okres Okrelenia
wiek przedstarczy, redni, dojrzay, rodkowa/rednia doroso, przedpole staroci, niemobilny/starszy wiek produkcyjny wiek starzenia si, podeszy, wczesna staro, "trzeci wiek"

Grupa wieku
osoby w wieku rednim

Gwne cechy

45-59 lat

przygotowanie do staroci

60-74 lat

modsi-starzy

sprawno fizyczna i umysowa, samodzielno ekonomiczna; czynniki spoeczno-ekonomiczne problemy z utrzymaniem niezalenoci, pomocy i opieka innych; czynniki biologiczne, zagroenie m.in. niepenosprawnoci, miadyc, chorob Parkinsona i chorob Alzheimera

75-89 lat

wiek starczy, pna staro, staro waciwa, "czwarty wiek"

starsi-starzy

90+ lat

dugowieczno

dugowieczni

(opracowanie wasne)

Tczowy model kariery yciowej

(D. Super za: B. Bajcar i wsp.)

Proporcje etapw ycia w spoeczestwie polskim

(Zrwnanie i podniesienie wieku emerytalnego. Materia informacyjny rozszerzony i uzupeniony, KPRM, Warszawa 23.02.2012, s.11)

Liczba osb w wieku produkcyjnym i liczba emerytw

(Zrwnanie i podniesienie wieku emerytalnego. Materia informacyjny rozszerzony i uzupeniony, KPRM, Warszawa 23.02.2012, s.14)

Wspczynnik obcienia demograficznego*

* Relacja liczby osb w wieku powyej 65 lat do ogu osb w wieku produkcyjnym (15-64 lata) (Eurostat 2011)

10

Wspczynnik obcienia demograficznego w wybranych krajach europejskich*

* Relacja liczby osb w wieku powyej 65 lat do ogu osb w wieku produkcyjnym (15-64 lata) (Eurostat 2011)

11

Pokolenie - wieloznaczno pojcia

Znaczenie
Ogniwo w cigu genealogicznym Ogniwo w cigu kulturowym Zbir osb w zblionym wieku, w przedziale trzeciej czci stulecia Zbir osb w poszczeglnych fazach ycia Wsplnota postaw i hierarchii wartoci

Gwne cechy
biologiczna zaleno pomidzy rodzicami, a dziemi; pokrewiestwo / rodzina podzia rl spoecznych np. nauczyciel-ucze / krg kulturowy
zaoenie, e ojciec jest przecitnie o 33 lata starszy od dzieci / spoeczestwo ujcie ahistoryczne; porwnywanie analogicznych grup wieku; przechodzenie osb przez rne fazy ich ycia / spoeczestwo ujcie historyczne; wsplne przeycia i dowiadczenia / spoeczestwo

(opracowanie wasne na podstawie koncepcji M. Ossowskiej)

12

Solidarno i integracja midzypokoleniowa wzajemne relacje

Pojcie
Relacja midzypokoleniowa

Gwne cechy
og stosunkw pomidzy jednostkami lub grupami z rnych pokole; - interakcje + opinie, postawy, stereotypy poczucie cznoci biologicznej, kulturowej, ekonomicznej z innym pokoleniem; - pozytywne nastawienia wobec nich; powinnimy co zrobi wzajemna odpowiedzialno wobec innych pokole; - uwzgldnianie ich interesw, potrzeb i opinii; musimy co zrobi spisane lub nie reguy redystrybucji wyznacznikw statusu spoecznego (bogactwo, wadza, presti) pomidzy pokoleniami; zrbmy to i to

Wi midzypokoleniowa

Solidarno midzypokoleniowa

Kontrakt/umowa midzypokoleniowa

(opracowanie wasne na podstawie koncepcji P. Szukalskiego)

13

INTEGRACJA (polityka) MIDZYPOKOLENIOWA

Zoono skutkw starzenia si spoeczestw

feminizacja populacji zmiany sposobu finansowania wydatkw publicznych wzrost zapotrzebowania na usugi opieki spoecznej i sektora zdrowia zmiana struktury rodziny

zmiany w spoecznociach lokalnych

zmiany struktury konsumpcji

zmiany struktury inwestycji

zmiany w innowacyjnoci i produktywnoci pracy ludzkiej

spadek dynamizmu politycznego i zmiany preferencji politycznych

(opracowanie wasne)

zapotrzebowanie na edukacj spoeczn

14

II. Wielo rzeczywistoci

15

Typy spoeczestw wspczesnych

Nazwa Spoeczestwo tradycyjne Spoeczestwo nowoczesne Spoeczestwo postindustrialne Spoeczestwo usug Spoeczestwo preinformacyjne Spoeczestwo informacyjne Spoeczestwo cybernetyczne Spoeczestwo komputerowe E-spoeczestwo Spoeczestwo sieciowe (usieciowione) Spoeczestwo biologiczne (biospoeczestwo) Spoeczestwo bio-informacyjne Spoeczestwo postludzkie Spoeczestwo masowe Spoeczestwo globalne Spoeczestwo ryzyka Spoeczestwo postkapitalistyczne Spoeczestwo postrynkowe Spoeczestwo postmaterialne Spoeczestwo tranzycyjne Spoeczestwo Spoeczestwo Spoeczestwo Spoeczestwo Spoeczestwo aktywne uczce si wychowujce synergetyczne trwae D dawne O obecne PO powstajce P - przysze D O O O DO PO PO PO PO P P? P? P? O P? O P? P? P? O OP OP O P P PO P? P? P?? P

(L.W. Zacher)

Spoeczestwo wiedzy Spoeczestwo mdre Spoeczestwo wiedzy i mdroci E-stado, e-zbiorowoci, inteligentne tumy, agregaty ludzkie Spoeczestwo przyszoci

16

Typy gospodarek wspczesnych

podziemna (czarny rynek) spoeczna dzielenia si hybrydowa

mieszana

postindustrialna

elektroniczna/ cyfrowa

informacyjna

sieciowa

oparta na wiedzy

uwagi

kreatywna

srebrna
(opracowanie wasne)

zielona

biaa

niebieska

17

Starzenie si w spoeczestwach zrnicowanych kulturowo

ageism

gospodarka spoeczna Starzenie si spoeczestw zrnicowanych kulturowo

zarzdzanie rnorodnoci

srebrna gospodarka

kapita kreatywny

(opracowanie wasne)

18

Dyskryminacja ze wzgldu na wiek wiekizm, ageizm, ageism

stereotypowe przewiadczenia o naturze jednostki, jej moliwociach i umiejtnociach formuowanych w odniesieniu do wieku odmienne traktowanie nieposzanowanie osobistych praw i moliwoci zinstytucjonalizowana lub zwyczaje i praktyka ycia spoecznego bezporednia, porednia, zwielokrotniona dotyka ludzi w rnym wieku, szczeglnie osoby starsze cechuje si zwrotnoci (opracowanie wasne)
19

Dyskryminacja ze wzgldu na wiek - obszary

zatrudnienie i praca opieka zdrowotna usugi finansowe

ubezpieczenia spoeczne

dostp do dbr

poziom dochodw

edukacja

udzia w procesie decyzyjnym i dialogu spoecznym

podkrelanie negatywnych konsekwencji procesu starzenia si spoeczestw

(opracowanie wasne)

20

Dyskryminacja ze wzgldu na wiek przeciwdziaanie

zakazy prawne zmiany jzykowe zmiany kryteriw ustalania wieku emerytalnego

zmiany w budownictwie mieszkaniowym

podejmowanie bada nad staroci

organizowanie kampanii wiadomociowych

zwalczanie przemocy wobec ludzi starszych

(opracowanie wasne)

uatwienia dostpu (zdrowie, edukacja, transport), udzia w procesie decyzyjnym

21

Gospodarka spoeczna

(P. Abrahamson)

22

Gospodarka spoeczna

(J. Duriasz-Buhak, R. Milewski)

23

Srebrna gospodarka
technologie informacyjne (IT) w lecznictwie zamknitym i ambulatoryjnym eleganckie ycie, adaptacja mieszka i usug uatwiajcych ycie promocja samodzielnego ycia technologie medyczne i ezdrowie, technologie wspierajce such i wzrok, protetyka i ortopedia

edukacja i kultura

IT i media

robotyka usug poczona z promocj samodzielnego ycia

mobilno i promowanie jej elementw

wypoczynek, podre, kultura, komunikacja i rozrywka

fitness i wellness

odzie i moda

usugi uatwiajce codzienne ycie i prace domowe

ubezpieczenia
(P. Enste, G. Naegele, V. Leve)

usugi finansowe ochrona kapitau, utrzymanie bogactwa i zapobieganie utracie oszczdnoci

24

Srebrna gospodarka wspieranie rozwoju w Polsce

Program Solidarno pokole. Dziaania dla zwikszenia aktywnoci zawodowej osb w wieku 50+, MPiPS, 2008

Strategia Rozwoju Kapitau Ludzkiego. Projekt, MPiPS, 01.08.2012

Krajowy Plan Dziaania na rzecz Europejskiego Roku Aktywnoci Osb Starszych i Solidarnoci Midzypokoleniowej 2012 w Polsce, MPiPS, 2012

Raport o kapitale intelektualnym Polski, red. M. Boni, KPRM, 2008

Strategia Rozwoju Kraju 2020. Projekt, MRR, listopad 2011

Rzdowy Program na rzecz Aktywnoci Spoecznej Osb Starszych na lata 2012-2013, MPiPS, 2012
B. Plawgo, M. Klimczuk, M. Citkowski, M. Juchnicka, A. Klimczuk, Startery podlaskiej gospodarki. Analiza gospodarczych obszarw wzrostu i innowacji wojewdztwa podlaskiego: sektor rehabilitacji geriatrycznej, WUP, Biaystok 2009.

Raport Polska 2030. Wyzwania rozwojowe, red. M. Boni, KPRM, 2009

(opracowanie wasne)

Dugookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Projekt. red. M. Boni, MAiC, 09.05.2012

25

Gospodarka kreatywna przemysy kreatywne

26

Korzyci z kreatywnoci dla osb starszych

pewno siebie i poczucie wasnej wartoci

samorealizacja i dobrobyt

dowiadczenia edukacyjne

kontakty spoeczne i zaangaowanie

wymiana wiedzy i dziedzictwa kulturowego

zdrowie

(A. Ehlert, A. Fricke, M. Marley)

27

Zadania kreatywnoci osb starszych

zwikszenie uczestnictwa seniorw w kulturze

wspieranie zrnicowania spoecznego i kulturowego

stymulowanie wypowiedzi artystycznych

poprawa dialogu midzypokoleniowego

zachcanie do wolontariatu

(A. Ehlert, A. Fricke, M. Marley)

28

III. Polityki aktywnego starzenia si i midzypokoleniowoci

29

Wskaniki zatrudnienia osb 55-64 lat w pastwach UE

(Eurostat 2010)

30

Prognoza zmian zasobw pracy w wybranych krajach europejskich w latach 2004-2054

Scenariusz niskiej dzietnoci i kontroli migracji Scenariusz wysokiej dzietnoci i imigracji

(J. Bijak, M. Kupiszewski)

31

Polityka midzypokoleniowoci - wyzwania

ZALENI (60+): ZALENI (60+):

AKTYWNI (15-59):

AKTYWNI (15-59):

ALTERNATYWNY 2050:
ZALENI (60+):

Czynniki dezintegracji midzypokoleniowej: Konflikty pokole / wojny generacyjne Integracja systemowa (niespoeczna) Wielokierunkowa dyskryminacja ze wzgldu na wiek (czyli nie tylko osb starszych)

AKTYWNI (15-59 + 0-bez granic ycia):

(R. Ervik)

(opracowanie wasne)

32

Polityka midzypokoleniowoci - wymiary

(Z. Woniak)

33

Polityka midzypokoleniowoci - wymiary

(opracowanie wasne na podstawie koncepcji J. Sez, S. Pinazo, M. Snchez)

34

Skala midzynarodowa - Organizacja Narodw Zjednoczonych

Midzynarodowy Plan Dziaania nt. Aktywnego Starzenia Si (Plan Madrycki); koncepcja budowy spoeczestwa dla ludzi w kadym wieku 3 priorytety dziaa: osoby starsze i rozwj, postp zdrowia i dobrego samopoczucia w starszym wieku, zapewnienie wczajcych i wspierajcych rodowisk

(Highlights of an expert consultation on developing a policy framework for a society for all ages from the Annex of A54/268 - Report of the Secretary General International Year of Older Persons 1999: activities and legacies.)

35

Skala midzynarodowa - Unia Europejska

wspieranie zatrudnienia tworzenie nowych i lepszych miejsc pracy oraz wyduenie i jakociowa poprawa okresu aktywnoci zawodowej

wspieranie odnowy demograficznej stworzenie lepszych warunkw dla rodzin

zorganizowanie Europy tak, aby przyj imigrantw i zapewni im integracj

zapewnienie stabilnych finansw publicznych, odpowiedniej ochrony socjalnej i sprawiedliwoci midzypokoleniowej

promocja aktywnego starzenia si

polityka rwnowagi pracy i ycia

(Sprostanie wyzwaniom zwizanym ze skutkami starzenia si spoeczestwa w UE (Sprawozdanie na temat starzenia si spoeczestwa, 2009), Komisja Wsplnot Europejskich, Bruksela, 29.04.2009, KOM(2009)180)

36

Skala midzynarodowa - Unia Europejska

Europejska Strategia Zatrudnienia Otwarta Metoda Koordynacji w zakresie ochrony socjalnej i integracji spoecznej Walka z dyskryminacj ze wzgldu na wiek Polityka rwnych szans dla osb niepenosprawnych Polityka rwnoci pci Innowacje spoeczne Promocja zdrowia publicznego i aktywnoci fizycznej Promocja dostpnoci i mobilnoci Promocja ICT w obszarze aktywnego starzenia si Promocja ksztacenia przez cae ycie

(I. Katsarova (red.), Shrinking Regions: a Paradigm Shift in Demography and Territorial Development. Study, IP/B/REGI/IC/2007-044 11/07/2008, Parlament Europejski, Bruksela 2008; The EU contribution to active ageing and solidarity between generations, European Commission, Luxembourg 2012)

37

Skala centralna - Polska

Dugookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesnoci 3 zasady: solidarno pokoleniowa, terytorialna, innowacyjna (pomidzy wyrwnywaniem szans a konkurencyjnoci)

38

Skala regionalna i lokalna

Rodziny i ich domy/mieszkania ale te Wsplnoty lokalne i przestrzenie publiczne: ulice, place, parki, szkoy, zakady pracy, centra rozrywki i sklepy, biblioteki, instytucje kultury, zabytki, urzdy, sale gimnastyczne, stacje benzynowe, cmentarze, miejsca kultu religijnego

Programowanie wsplnych przestrzeni/placwek/instytucji midzypokoleniowych Dzienne domy pomocy + punkty edukacji przedszkolnej Domy dziennej opieki dla seniorw + centra rozwoju dzieci Domy dla seniorw + domy dla bezdomnych matek Orodki pielgnacyjne + domy dziennej opieki dla dzieci Kluby seniora + szkoy podstawowe, rednie Kluby seniora + kluby modzieowe Wsplnoty emerytalne + kampusy szk wyszych Inne konfiguracje
(koncepcja wasna i opracowanie na podstawie koncepcji S.E. Jarrott, A.P.C. Weintraub)

39

Korzyci z programw integracji midzypokoleniowej

Dla osb starszych: Lepsze samopoczucie, witalno Radzenie sobie z chorobami Poprawa samooceny i motywacji Edukacja, rozwj umiejtnoci Ucieczka z izolacji Odnowienie uznania dla ich dowiadcze Dzielenie si dowiadczeniami z innymi Szacunek, honor i uznanie ich wkadu Reintegracja spoeczna Przyjanie z modszymi Otrzymanie praktycznej pomocy Podtrzymywanie tradycji Otwarcie na rnorodno Wzrost radzenia sobie z przeciwnociami losu Dla osb modszych: Wzrost samooceny, pewnoci siebie Ograniczenie samotnoci i izolacji Dostp do wsparcia Wzrost odpowiedzialnoci i poczucie wsplnoty obywatelskiej Pozytywne postrzeganie seniorw wiadomo rnorodnoci seniorw Lepsze wyniki szkolne i nawyki czytelnicze Mniej kontaktw z przemoc i uywkami Lepsze zdrowie Wicej optymizmu Poznawanie historii Rado i zabawa Szacunek dla osigni dorosych Wsparcie w karierze Dla spoecznoci: Odbudowa pracy socjalnej Poczucie wsplnoty Wzrost tolerancji Przeamywanie barier i stereotypw Zwikszona spjno spoeczna Budowanie i wzmacnianie kultury Zagodzenie presji rodzicielskiej Budowanie sieci spoecznych i wizi lokalnych Zachowania obywatelskie Budowa, rewitalizacja i umacnianie moliwoci spoecznoci i infrastruktury publicznej Sztuka publiczna Wolontariat Wsplne opowieci Troska o rodowisko

(opracowanie na podstawie koncepcji J. MacCallum i inni)

40

IV. Podsumowanie

41

Wnioski
uwzgldnienie zrnicowania ludzi starych jzyk przeciwdziaanie uprzedzeniom i stereotypom perspektywa pokoleniowa wykorzystanie potencjaw gospodarki spoecznej

pobudzanie wspdziaania interesariuszy (kapita spoeczny)

kreatywno uwzgldnienie zwizku z polityk innowacji

popularyzacja srebrnej gospodarki

wsparcie rozwoju gerontechnologii

rozpoznanie szans i barier tworzenia organizacji sieciowych, klastrw i orodkw badawczo-rozwojowych

identyfikacja regionalnych specjalizacji i modeli instytucjonalizacji srebrnej gospodarki

(opracowanie wasne)

42

Dzikuj za uwag aklimczuk@gazeta.pl

43

44