Twrca a polityka kulturalna samorzdw w wojewdztwie lskim

Raport

Regionalny Orodek Kultury w Katowicach

K a t o w i c e 2 0 1 1

Wydawca
Regionalny Orodek Kultury Projekt zosta zrealizowany w ramach Regionalnego Obserwatorium Kultury w Katowicach. www.regionalneobserwatoriumkultury.pl

Zesp projektu
Koordynacja projektu: Maciej Zygmunt Realizacja bada: ukasz Dziuba, Aleksander Lysko, ukasz Marchewka, Maciej Zygmunt

Konsultacja metodologiczna
dr Zbigniew Zagaa

Autorzy publikacji:
ukasz Dziuba, Aleksander Lysko, Maciej Zygmunt, W publikacji wykorzystano tekst autorstwa Anny Ochman pt.: Katalog dobrych praktyk wsparcia sektora kreatywnego w wybranych krajach UE Regionalny Orodek Kultury w Katowicach ul. PCK 19 tel.: 32 2517563 www.rok.katowice.pl

Katowice 2011

Spis treci
I. Metodologia
1. Przedmiot badania, definicje. 2. Dobr prby. 3. Narzdzia i metoda badawcza. 4. Sposb realizacji badania.

II. III. IV. V.

Twrca - eksploracja Samorzd komentarz Wnioski

Katalog dobrych praktyk wsparcia sektora kreatywnego w wybranych krajach UE

I. Metodologia
Nadrzdny cel projektu to eksploracja przestrzeni koegzystencji twrcw indywidualnych i jednostek samorzdu terytorialnego wojewdztwa lskiego w kontekcie dystrybucji rodkw publicznych, w tym usug dla sektora kultury i kreatywnego.

1. Przedmiot badania, definicje.

Twrcy indywidualni. Jako punkt wyjcia zastosowalimy przyjta przez Parlament Europejski: Kady kto postrzega swoj twrczo jako istotn cz swojego ycia, kto przyczynia si w ten sposb do rozwoju sztuki i kultury i kto jest uznawany za artyst lub stara si o takie uznanie, niezalenie czy dziaalno t wykonuje we wasnym zakresie, pozostajc w stosunku pracy czy przynalec do jakiego stowarzyszenia1. definicj artysty

Kryterium uzupenilimy o zaoenie,

e badany

zaprezentowa swoj twrczo szerszej opinii publicznej. Samorzdy 3

1 Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie spoecznego statusu artystw,Dz.U. C 175 z 21.6.1999, str. 42 .

Samorzdy rozumiane s przez nas jako jednostki samorzdu terytorialnego kadego szczebla (gminy, powiatu, wojewdztwa). Posugujc si powyszym kryterium dostarczylimy kwestionariusz badania do wszystkich 185 JST w wojewdztwie lskim. Informacje na temat danych kontaktowych JST pozyskalimy ze stron internetowych Biuletynu Informacji Publicznej 2. Sektor kultury, sektor kreatywny. Stworzona na potrzeby EUROSTAT-u definicja sektora kultury obejmuje wszystkie dziaania wice si z zachowaniem, rozpowszechnianiem, wszystkich dobrach twrczoci, handlem i oraz usugach produkcj, edukacj kulturalnych we w

nastpujcych obszarach: dziedzictwo kulturowe (w tym take pomniki historii, muzea, stanowiska archeologiczne i inne), ksiki i prasa, sztuki wizualne (cznie z dizajnem, fotografi, sztukami multidyscyplinarnymi), architektura, archiwa, biblioteki, sztuki performatywne (muzyka, taniec, teatr muzyczny, teatr dramatyczny i inne, na przykad: cyrk, pantomima), a take media audio i audiowizualne, multimedia (film, radio, telewizja, wideo, nagrania audio).

4
2

Biuletyn Informacji Publicznej [online], Polska: spis gmin, powiatw i wojewdztw, [dostp: 1 padziernik 2011r.] Dostpny na WWW: <http://www.bip.gov.pl/subjects/index/4599>

Z kolei podzia na sektor kreatywny i sektor kultury nastpi w wyniku przeprowadzenia pierwszego kompleksowego badania powiconego ekonomicznemu wymiarowi sektora kultury w Europie. Na zlecenie Komisji Europejskiej zostao ono zrealizowane przez firm konsultingow Kern EuropeanAffairs (KEA). Badanie to wprowadzio podzia na sektor kultury (tradycyjne dziedziny sztuki i kultury, ktrych wynik jest czysto artystyczny) oraz sektor kreatywny (dziaania, ktre uywaj kultury jako wartoci dodanej w wytwarzaniu produktw pozakulturalnych)3. pomoc przy kompletowaniu danych osb speniajcych nasze kryteria zwrcilimy si do instytucji kultury, organizacji, stowarzysze, firm oraz samych twrcw

2. Dobr prby
Trudnym zadaniem okazao si skompletowanie osb mogcych wzi udzia w badaniu, spord ktrych dobieralimy prb badawcz. O pomoc przy kompletowaniu stowarzysze, samych danych osb speniajcych nasze kryteria zwrcilimy si do instytucji kultury, publicznej organizacji, firm oraz administracji Pytalimy twrcw.

wymienione podmioty o twrcw, ktrych mogliby poleci do badania oraz stosowalimy metod kuli nienej samych twrcw prosilimy o wskazanie osb, ktre mogyby i chciay uczestniczy w badaniu.

5
3

Kern EuropeanAffairs, The impast of culture on creativity, [dostp 1 padziernik 2011r.], Dostpny na WWW: < http://www.keanet.eu/docs/impactculturecreativityfull.pdf>

Dziaania te pozwoliy utworzy grup ponad 400 osb, ktre podzielilimy ze wzgldu na miejsce zamieszkania lub rezydencji, zachowujc podzia w konfiguracji subregionalnej wojewdztwa lskiego4. Dziki tym danym bylimy w stanie stworzy profil dziaa twrczych w wojewdztwie lskim. Tak jak si tego spodziewalimy, zasadnicza ich baza znajduje si w centrum wojewdztwa w naszym badaniu a 64% twrcw pochodzi wanie z tego subregionu. badanie przeprowadzono ostatecznie z udziaem 114 Spora aktywno twrcza zauwaalna jest na poudniu 23% badanych pochodzio wanie stamtd. Subregion pnocny reprezentuje w badaniu 11% respondentw, a 2% to mieszkacy zachodniej czci wojewdztwa lskiego. Wedug takich proporcji dokonalimy doboru prby respondentw. Badanie przeprowadzono ostatecznie z udziaem 114 twrcw z wojewdztwa lskiego, w tym 58 kobiet i 56 mczyzn.

twrcw z
wojewdztwa lskiego, w tym 58 kobiet i 56 mczyzn.

Strategia rozwoju kultury w wojewdztwie lskim na lata 2006-2020, Katowice : [Urzd Marszakowski Wojewdztwa lskiego], 2006, str. 9

3. Narzdzia i metoda badawcza

Do przeprowadzenia badania przygotowalimy dwa narzdzia badawcze. Miay one posuy analizie relacji twrca JST oraz skonfrontowa polityk kulturaln JST z oczekiwaniami twrcw indywidualnych. Skierowalimy dwa rne kwestionariusze ankiet do badanych rodowisk. Jako metod badawcz wybralimy kwestionariusz ankiety, poniewa pozwala on zgromadzi due iloci danych stosunkowo niewielkim nakadem pracy ze strony respondenta. Konstrukcja jak i sama zawarto kwestionariusza konsultowane byy ze specjalist w zakresie metodologii bada spoecznych. Same narzdzia zweryfikowane byy pilotaem badania, majcym na celu wyeliminowanie niedoskonaoci stosowanych narzdzi. wybralimy kwestionariusz ankiety, pozwala zgromadzi due iloci danych stosunkowo niewielkim nakadem pracy ze strony respondenta.

4. Sposb realizacji badania

Badanie przeprowadzane zostao kilkoma

rwnolegymi kanaami. Badanym JST udostpnilimy drog mailow link do kwestionariusza w wersji online wraz z zaczonym plikiem w wersji elektronicznej, by przed wypenieniem badania respondenci mogli si z nim zapozna. Ten typ badanie przeprowadzane zostao kilkoma rwnolegymi kanaami. kontaktu wyda nam si najbardziej funkcjonalny i zgodny z oczekiwaniami. Badani twrcy otrzymali drog elektroniczn link kwestionariusza online wraz z zaczonym kwestionariusza w wersji elektronicznej. Aby w jak najwikszym stopniu zagwarantowa respondentom dostpno metody narzdzia kontaktu badawczego, i form konsultowalimy plikiem

uczestnictwa osb w badaniu rekomendujc dogodne dla nich warunki, takie jak: korespondencje poczt tradycyjn wywiadem. oraz kontakt Wsparcie osobisty dla poczony z respondentw

prowadzilimy na bieco, nie pozostajc obojtnym na sygnay i proby o pomoc przy wypenianiu badania. Ostatecznie prawie 40% badanych udzielio odpowiedzi drog inn ni elektroniczna. Same kwestionariusze posiaday szerokie moliwoci komentowania pyta oraz dodawania i autorskich Wielu niecenzurowanych odpowiedzi komentarzy.

badanych skorzystao z tych funkcji, co pozwolio zdoby 8 szersz perspektyw przy pniejszych analizach.

Kierowane do twrcw kwestionariusze zawieray rozbudowane pytania skupione wok tematw takich jak: a) tosamo twrcy, b) profil rodowisk twrczych, c) aktywno w zakresie pozyskiwania rodkw na potrzeby wasnej dziaalnoci, d) aktywno spoeczna, e) opinie na temat aktualnie oferowanych przez JST instrumentw wsparcia twrcw, f) potrzeby i oczekiwania oraz opinie na temat szeroko pojtej polityki kulturalnej realizowanej przez JST wojewdztwa lskiego. Pytania kierowane do JST oscyloway wok aby w jak najwikszym stopniu zagwarantowa respondentom dostpno narzdzia badawczego konsultowalimy metody kontaktu i form uczestnictwa osb w badaniu

zagadnie: a) aktualnie prowadzonej polityki kulturalnej, b) instrumentw wsparcia dla twrcw indywidualnych, c) oferty szkoleniowej,
d) identyfikacji potrzeb twrcw.

II. Twrca - eksploracja

Celem eksploracji badawczej byo zbudowanie profilu twrcy AD 2011 zidentyfikowanie jego kompetencji, potrzeb oraz postaw twrcy wobec JST. W duej mierze udao nam si zrealizowa te zaoenia. W toku analizy badawczej zagadnienia dotyczce twrcy podzielilimy na trzy najistotniejsze naszym zdaniem waciwoci: Jego kondycj, kompetencje i oczekiwania, weryfikujc postawione przez nas hipotezy.

Kondycja, kompetencje, oczekiwania.

Kondycja twrcy to wypadkowa nastpujcych elementw: a) tosamo i profil demograficzny twrcy, b) przywizanie do rnych rodowisk, c) aktywno spoeczna, d) dziaania twrcze, e) wsparcie swoich dziaa twrczych, f) planowanie wsparcia dla swoich dziaa. Analiza tych zagadnie pozwolia pozna kondycj twrcw, ich otoczenie, ale co rwnie wane ich oczekiwania.

10

Tosamo i profil demograficzny. Aby pozna bliej twrcw w regionie, zapytalimy ich jak siebie definiuj jako artyst, twrc czy rzemielnika i co takiego kryje si wedug nich pod tymi pojciami. Badani najczciej utosamiali si z pojciem twrcy (prawie 90%), nastpnie z artyst (56%), a najrzadziej z rzemielnikiem (26%). Kwestie definicyjne byy dla respondentw do problematyczne, jednak mona znale pewne cechy wsplne, ktre powtarzay w wypowiedziach badanych, na temat poszczeglnych definicji. I tak wedug naszych respondentw: a) artysta to osoba, ktra ma talent i jej dziaania s cile powizane ze sztuk, posiadajca kompetencje do realizacji swoich kreatywnych pomysw artystycznych. b) twrca to osoba, ktra niekoniecznie musi posiada talent, i nie musi by zwizana ze sztuk, jednak jest bardzo kreatywna i potrafi wykorzystywa oraz realizowa swoje pomysy, a jej praca powizana jest z twrczoci. c) rzemielnik to osoba, ktra niekoniecznie musi posiada talent, najwaniejsze s dla niej umiejtnoci techniczne, mechaniczne.

11

Z badania wyklarowa nam si take pewien profil demograficzny twrcw w wojewdztwie lskim. Grupa badanych podzielia si niemal po poowie biorc pod uwag pe 51% kobiet, 49% mczyzn, a rednia ich wieku to 46 lat. Niepokoi moe wysoka rednia wieku, jednak najmodsi respondenci w duej mierze nie zdyli jeszcze speni jednego z kryterium nie zaprezentowali swojej twrczoci szerszej publicznoci. Oprcz tego w trakcie pilotau badania, podczas rozmw najmodsz generacj potencjalnych respondentw czsto pojawia si problem. Ot ju na poziomie jzykowym posugiwanie prawie 1/4 badanych tytuowaa si wyksztaceniem wyszym artystycznym oraz 5% respondentw pochwalio si rednim artystycznym. Ponad 2/3 twrcw stwierdzia brak powiza z edukacj artystyczn, z czego: 28% wskazao wyksztacenie wysze, 33% rednie, 1% gimnazjalne, 1% podstawowe si terminem wsparcie dla twrcw okazywao si czynnikiem zniechcajcym. Modzi twrcy charakteryzujc relacje pomidzy nimi a samorzdami duo chtniej mwi o wsppracy, nieli o wsparciu, ktre kojarzy im si zdecydowanie negatywnie.
0,80% 0,80%

Wyksztacenie
Wysze artystyczne 23,70% rednie artystyczne Wysze 5,30% rednie Gimnazjalne Podstawowe

32,50%

28,10%

Wykres 1. Struktura wyksztacenia twrcw. rdo: opracowanie wasne

Ostatnim elementem naszego profilu demograficznego jest wyksztacenie mniej ni 1/3 badanych zadeklarowaa 12 wyksztacenie zwizane z edukacj artystyczn - prawie 1/4 badanych tytuowaa si wyksztaceniem wyszym artystycznym oraz 5% respondentw pochwalio si

rednim artystycznym. Ponad 2/3 twrcw stwierdzia brak powiza z edukacj artystyczn, z czego: 28% wskazao brak wyksztacenie wyksztacenia, wysze, 33% rednie, 1% gimnazjalne, 1% podstawowe i 9% inne, w tym cytujc: wyksztacenie zawodowe, humanistyczne, pedagogiczno-artystyczne i doktoranckie. Wyksztacenie artystyczne nie jest wic elementem niezbdnym do realizowania dziaa twrczych.(POWYSZY AKAPIT W FORMIE TABELI)

ze stwierdzeniem

Przynaleno d Przywizanie twrcw do rodowisk. Wyniki bada rysuj obraz twrcy przywizanego do konkretnych rodowiska artystycznej. Deklarowane przywizanie wie si z poziomem zaufania, ale take ze wiadomoci skuteczniejszego dziaanie w grupie. rodowisk przede wszystkim do reprezentantw wasnej gazi

rodowisk

twrczeg

zaszkodziaby moj

niepowtarzalnoc

nie zgadza si pona

85% badanyc

13

100% 80% 60% 40% 20% 0%

ze stwierdzeniem: Przynaleno do rodowiska twrczego

zaszkodziaby mojej
niepowtarzalnoci nie zgadza si ponad 85% badanych
Bardzo silnie zwizany rednio zwizany W ogle niezwizany Silnie zwizany Sabo zwizany Trudno powiedzie

Wykres 1. rdo: opracowanie wasne

Wyniki bada pozwoliy zweryfikowa hipotezy, zatem: a) 2/3 sztuki, b) prawie 2/3 respondentw stwierdzio, e czuj znaczc wi ze rodowiskiem twrczym na 14 szczeblu lokalnym lub regionalnym. c) ponad poowa badanych, co okazao si dla nas nieco zaskakujce, zadeklarowaa sabe przywizanie lub twrcw zadeklarowao najsilniejsze

przywizanie do rodowiska twrcw wasnej gazi

jego brak w stosunku do rodowiska twrczego oglnopolskiego. Twrcy najbardziej ceni sobie i regionalnym. Ze stwierdzeniem: Przynaleno do rodowiska twrczego zaszkodziaby mojej niepowtarzalnoci nie zgadza si ponad 85% badanych, jednak w kolejnych sowach wyranie podkrelajc sw niezaleno, w wikszoci zgadzajc od si ze stwierdzeniem: rodowiska Jestem twrc Blisko indywidualnym i warto mojej twrczoci jest niezalena jakiegokolwiek twrczego. zorganizowanych rodowisk jest dla badanych korzystna i twrcy s w stanie to dostrzec, nie wykorzystujc jednak w peni ich potencjau. Potwierdza moe to nadal niewielki, cho wyszy od przewidywanego, od setek twrcw stowarzyszajcych si. Twrca spoecznie zaangaowany Aktywno spoeczna twrcy jest sprzymierzecem jego twrczoci. Pozostajc biernym w tym zakresie pozbawia si moliwoci szerszej promocji i moliwoci realizacji swoich projektw. Zadalimy respondentom szereg pyta dotyczcych aktywnoci jednak nie spoecznej tylko z i ich chci wsppracy z organizacjami spoecznymi. Aktywno spoeczna to prezentacja wytworw wasnych kultur. 15 talentw, ale take wszelkie dziaania na gruncie wsppracy Instytucjami podmiotami mog wspierajcymi by m.in.: takimi samorzdy, jestem twrc indywidualnym i warto mojej twrczoci jest niezalena od jakiegokolwiek rodowiska twrczego przywizanie do

rodowisk i organizacji dziaajcych na poziomie lokalnym

aktywno spoeczna twrcy jest sprzymierzecem jego twrczoci

stowarzyszenia, fundacje, firmy, osoby prywatne, zwizki

wyznaniowe czy Unia Europejska. Uznalimy, e peni mog one wan rol w promocji, doradztwie oraz lobbingu na rzecz wsparcia dziaalnoci twrczej przez JST. Naley przypomnie, e to wanie organizacje pozarzdowe skutecznie wspomagaj projekty twrcw, zabezpieczajc wkad wasny grantobiorcy, wsparcie techniczne, logistyk niezbdn do realizacji projektw. Wydaj si wic naturalnym zapleczem kadego twrcy i pierwszym miejscem, w ktrym moe szuka wsparcia. Mimo wszystko spodziewalimy si w wojewdztwie ponad 60% badanych to twrcy stowarzyszeni. lskim do niskiego wspczynnika stowarzyszania i wsppracy pomidzy twrcami, a wymienionymi podmiotami. Wyniki badania jednak nieco nas zaskoczyy wskazuj one na wysz ni oczekiwalimy wiadomo spoeczn twrcw. Ponad 60% badanych to twrcy stowarzyszeni. W kolejnym etapie chcielimy zidentyfikowa jakie korzyci pyn z przynalenoci do stowarzysze i porwna je do potrzeb twrcw wobec tych organizacji. Zapytalimy badanych: co stowarzyszenia oferuj ich aktualnym czonkom oraz czego wszyscy twrcy oczekuj nich. Spord wymienionych korzyci zrzeszeni twrcy stwierdzili, e najczciej oferowane im s: Umoliwienie szerszego prezentowania swojej twrczoci oraz Umoliwienie poznania osb zwizanych ze rodowiskiem twrczym, zdobycie kontaktw. S to rwnie dwa najczciej wskazywane benefity, jakich wszyscy badani twrcy oczekuj od stowarzysze. Oznacza to, e 16 oczekiwania twrcw s w duej mierze tosame z aktualn ofert organizacji tego typu.

Potrzeb, ktrej organizacje te nie s w stanie zaspokoi w stopniu wystarczajcym jest: Uatwienie zdobywania funduszy na wasne dziaania twrcze. Jedynie 32% badanych twrcw stwierdzia, e ich stowarzyszenia oferuj tak moliwo. Rozwizanie takie jest natomiast podane w znacznie wikszym stopniu a 65% badanych pragnie, by stowarzyszenie pomagao finansowo wspiera ich dziaania.

Aktywno twrcza. Dua cz badania powicona bya dziaalnoci twrczej respondentw. Ju w trakcie kompletowania zarysowaa centrum. si mapa bazy respondentw twrcw w aktywnoci

wojewdztwie lskim z duym nateniem w jego Naley zaznaczy, e dziaania twrcze, ich oddziaywanie nie ograniczaj si zasigiem do ich miejsca zamieszkania. Mona te zauway prawidowo aktywno twrcza na pnocy i poudniu to dziaania przewanie lokalne skupione bardziej na prezentowaniu si w najbliszym efektem jest regionie. szerszy Twrcw zasig z centrum wojewdztwa cechuje natomiast wikszy kosmopolityzm, czego oddziaywania twrczoci obejmujcy nie tylko wojewdztwo, ale cay kraj, a nawet Europ. Ponadto twrcy czsto sami inicjuj przedsiwzicia poszukujc odbiorcw dla swej sztuki pragnc si jak najszerzej zaprezentowa i upowszechni dorobek twrczy. Bardzo niewielka cz badanych jedynie 7% moe utrzyma si z wasnej twrczoci.

bardzo niewielka cz badanych, tj. 8 osb na 114 przepytanych zadeklarowaa, e jest w stanie utrzyma si z wasnej twrczoci. Zwracajc jednoczenie zwraca uwag na niewystarczajce wsparcie dla swych inicjatyw ze strony jst.

17

Pozyskiwanie i dywersyfikacja form wsparcia dla dziaalnoci twrczej. W trakcie badania spotkalimy si tylko z kilkoma przypadkami twrcw, ktrzy zadeklarowali, e nigdy nie starali si o wsparcie dla swych projektw ze strony JST. Byy to osoby z mniejszych miejscowoci, definiujce siebie jako rzemielnikw, niemniej zdobywajcych uznanie pozostaych twrcw z regionu oraz odbiorcw. Na pytanie dlaczego nie starali si o wsparcie, odpowiadali: o nic si prosi nie bd. Byy to jednostkowe przypadki. Ogromna cz badanych twrcw przynajmniej raz staraa si o wsparcie dla swoich projektw ze strony JST. W znakomitej wikszoci twrcy klasyfikuj wsparcie ze strony JST jako niewystarczajce, a przede wszystkim trudne do uzyskania. Respondenci zwracali uwag na czste problemy zwizane ze skutecznym pozyskaniem wsparcia od samorzdw. Nieudane prby rodz w nich frustracje i dalsze zniechcenie. Podsumowujc twrcy w wikszoci proponowane szerszego i dostrzegaj przez JST, atwiejszego, instrumenty oczekujc chodzi jeli o wsparcia rwnoczenie zakres i

czstotliwo, do nich dostpu. par lat temu byo bardzo trudno zdoby wsparcie i to mnie 18 zniechcio Poniej wypowiedzi respondentw nt. form wsparcia dla twrcw oferowanych przez JST: a) nie wiem, nie byam ostatnie lata tym

zainteresowana jednak gdyby kto by zainteresowany moimi projektami chtnie skorzystaabym z pomocy. Par lat temu byo bardzo trudno zdoby wsparcie i to

mnie zniechcio, b) jak uzyskuje si te rodki? to s marzenia... citej gowy, c) jeli chodzi o rodki samorzdowe, a take innych organizacji, czsto jest tak, e przy wikszych projektach jest to kwota niewystarczajca, procedury zabijaj cae zaangaowanie, a take stawiaj pod znakiem zapytania projekt. Zamiast zajmowa si projektem i jego realizacj to trzeba si przerzuca papierami, wnioskami itp. Zamiast skierowa swoje zaangaowanie w projekt lub pozyskiwanie rodkw z zew. Organizacje i artyci z tego wzgldu czsto rezygnuj z takich rodkw. Procedury powinny by bardziej klarowne, uproszczone do najwaniejszych elementw skadowych, skrcony czas.

19

Niemniej

wsparcie

JST

jest

wci

podane

i wykorzystywane przez spor cz rodowiska twrcw.

100% 80% 60% 40% 20% 0%

Brak informacji na temat instrumentu

Nie staraem si
Staraem si, ale nie skorzystaem

Skorzystaem raz
Skorzystaem kilka razy

Poniej prezentujemy instrumenty wsparcia oferowane przez JST, z ktrych najczciej skorzystali twrcy: a) moliwo prezentacji swoich dziaa twrczych publicznoci na kulturalnej imprezie niszowej, b) moliwo prezentacji swoich dziaa twrczych publicznoci na kulturalnej imprezie masowej, c) zakup dziea twrczego. Prawie podczas 20 imprez, 2/3 imprez nie badanych korzysta przez nich ze wsparcia JST. Mimo

samorzdowego do prezentacji swoich dziaa twrczych organizowanych oni z wyraanej dezaprobaty twrcw wzgldem tego typu zamierzaj rezygnowa. Uczestnictwo w imprezach to jedne z nielicznych

instrumentw wsparcia, o ktre przynajmniej cz respondentw ma zamiar stara si w przyszoci. Twrcy rzadko sigaj po wsparcie do podmiotw innych ni JST, s jednoczenie pochlebne optymistyczne teje wsppracy: potrzebna moe by zatem rewizja polityki informacyjnej JST w zakresie treci informacji oraz promocji instrumentw wsparcia atwiej dogada si z ktry atwiej dogada si z komercyjnym sponsorem, ktry rzeczywicie sprawdza osigniecia na rynku kultury i sztuki i sens projektu. w administracji wszystko wciaz oparte jest o domniemana wiedze urzdnika i znajomoci.

opinie samych beneficjentw o

komercyjnym

sponsorem,

rzeczywicie sprawdza osigniecia na rynku kultury i sztuki i sens projektu. w administracji wszystko wciaz oparte jest o domniemana wiedze urzdnika i znajomoci. Kolejna kwestia to ustalenie opinii funkcjonujcych w rodowisku twrcw na temat form i jakoci wsparcia sektora kultury, sektora kreatywnego przez JST. Oto one: a) wsparcie finansowe jest i

gboko niewystarczajce 9/10 twrcw, b) tylko niewielka uwag oferowane

trudno dostpne, co podkrela cz na 21 przez

badanych wsparcie

zwraca

podmioty inne ni JST. Przywouj

je w kontekcie swojej przyszej dziaalnoci twrczej, c) dua cz badanych ma problemy z wydaniem opinii na temat instrumentw wsparcia oferowanych przez fundacje, stowarzyszenia czy prywatnych sponsorw. Podczas badania poprosilimy twrcw o opinie na temat podstawowych instrumentw wsparcia: stypendia, grant na realizacje projektu, rezydencja artystyczna. Warto odnotowa e ostatni z zaproponowanych instrumentw by pomijany i tylko nieliczni badani udzielili jakiejkolwiek informacji na jego temat. W kwestii pozostaych form wsparcia 1/3 badanych miaa problem z ich charakterystyk i opisem waciwych dla nich procedur i regulaminw oraz poziomu trudnoci samych aplikacji. Interesujcy jest fakt, e zdecydowana cz badanych zaznaczya niewystarczajcy dostp do informacji i brak promocji ze strony JST w kontekcie przytoczonych instrumentw wsparcia. Potrzebna moe by zatem rewizja polityki informacyjnej JST w zakresie informacji oraz promocji instrumentw wsparcia. Kolejny aspekt to pobudzenie samych twrcw do aktywnych dziaa na rzecz pozyskiwania informacji. Nawet osoby pozytywnie uwag wypowiadajce na sab si o wspomnianych instrumentach i procedurach oraz wnioskach, informacji: Wnioski s atwe, mogaby by lepiej rozwinita 22 informacja o wszystkich moliwociach zdobywania dotacji. zwracay dostpno

Czsto pojawiay si negatywne komentarze na temat procedur uzyskiwania wsparcia. Duym problemem dla badanych okazyway si kryteria oceny wnioskw i brak werdyktw uzasadniajcych wybr komisji. Oto niektre wypowiedzi respondentw ukazujce problemy z tym zwizane: a) oglnie preferuj samofinansowanie. Czsto staranie si o jakiekolwiek dotacje jest masakr. Nie mwic o pniejszym prowadzeniu projektu. Niestety take z moich obserwacji panuje w tym wzgldzie due kolesiostwo. Znajomi znajomych wypisuj referencje nawet nie patrzc na projekty osb, ktre nie zawsze s bardzo zwizane ze rodowiskiem a tworz co ciekawszego, b) o sama informacje trzeba bardzo mocno zabiega. burkliwe panie w okienkach w urzdach, ktre informuj bo musza. strony internetowe robione w koszmarny sposb. sowem wiedza, ci ktrzy maja wiedzie. c) uwaam, e informacje dotyczce grantw na dziaalno twrcz zdecydowanie s trudno dostpne!!! Pojawiaj si na stronie internetowej na bardzo krtko i za kilka dosownie dni znikaj. A granty wiadomo kto dostanie jak co roku. Informacje te powinny by dostpne dla kadego!!! d) KRYTERIA przyznawania rodkw s niejasne! e) w tym przypadku trudno uoglnia, ale procedury i informacja s zdecydowanie ze. Tego typu komentarzy, szczegolnie dotykajcych kwestii procedur otrzymywania wsparcia, byo bardzo wiele na przestrzeni caego badania. Wydaje si, ze problem 23

nakreslany przez tworcow istnieje juz od dawna i na coraz wiksz skal, zatem moze byc konieczne przemyslenie kwestii zwizanych proceduralnych z udzielaniem wsparcia przez JST. Planowanie Oprcz stanu faktycznego interesoway nas take plany twrcw zwizane ze zdobywaniem wsparcia na dziaania twrcze od rnych podmiotw. W tym celu zapytalismy czy w cigu najblizszych 12 miesicy zamierzaj skorzystac z instrumentow wsparcia z podmiotow innych niz JST. Wyniki okazay si niepokojce, poniewaz wielu badanych nie odpowiedziao na to pytanie. Srednio ponad 60% badanych nie byo w stanie okreslic czy skorzysta ze wsparcia z podmiotow innych niz JST. Wskazuje to naszym zdaniem na zbyt niski poziom dywersyfikacji zrode wsparcia dla projektow tworczych. Tworcy w swych planach licz gownie na wspprac z JST, rzadziej bior pod uwag stowarzyszenia, fundacje i firmy. Osoby, ktore wybray wsparcie od JST, zadeklaroway, ze bd ubiegac si o wsparcie w postaci wystpow na imprezach kulturalnych organizowanych przez JST taki zamiar wyrazio okoo 40% respondentow. Prog 30% pozytywnych odpowiedzi przekroczyy jeszcze tylko starania o grant na realizacj projektu rowniez od samorzdow. Kompetencje. 24 Poprzez kompetencje twrcw rozumiemy umiejtnoci umoliwiajce zdobywanie rodkw na

realizacj

dziaa

twrczych,

umiejtno

posugiwania si modelem pracy metod projektu, oraz partycypacji w kreowaniu polityki kulturalnej JST. Posugiwanie si modelem pracy projektem wyday nam si najwaniejsze spord wszystkich to one s decydujcym kryterium uzyskania wsparcia. Naszym celem byo ustalenie, jak twrcy oceniaj ofert szkoleniow JST w zakresie: pracy metod projektu, metod pozyskiwania rodkw na dziaalno twrcz, moliwoci zwizanych z dziaalnoci gospodarcz zwizan z sektorem kultury, jej dostpno i skuteczno, i w jakim stopniu wykorzystywana jest przez twrcw w regionie. Cz rodowisko twrcw absolutnie odcina si od modelu pracy metod projektu. Osoby te zaznaczaj, e takie dziaania zabijaj ich mylenie twrcze i nie pozwalaj realizowa si tak, jakby sobie tego yczyli. Wypowied jednej z respondentek na temat wsparcia na swoje dziaania twrcze: Nie znosz sowa "projekt". Ja NIE robi PROJEKTW, tylko po prostu TWORZ. To jest cigy PROCES, a nie jakie wymylane "akcje", czy "PROJEKTY" :((( Nie jestem showmanem (czy raczej - showwomenk). Takie okrelenia nadaj si do dziaalnoci scenicznej, a nie plastycznej (cho oczywicie s wyjtki...) (...) Na pytanie o dostpnosc oferty szkoleniowej w zakresie pozyskiwania srodkow na realizacj dziaan tworczych prawie 2/3 badanych odpowiedziao, ze nie dostrzega takich mozliwosci. w Zaledwie 1/4 respondentow natomiast 15% 25 uczestniczyo takiej inicjatywie, posugiwanie si modelem pracy projektem wyday nam si

najwaniejsze
spord wszystkich to one s decydujcym kryterium uzyskania wsparcia

badanych, mimo ze syszao o takich szkoleniach, nie

zdecydowao si na uczestnictwo w nich. Jako przyczyny podawali najczsciej: brak potrzeby, brak czasu, brak pienidzy czy brak precyzyjnych informacji na temat oferty szkoleniowej. Badani w komentarzach bardzo czsto zwracali uwag na brak takiej oferty szkoleniowej ze strony JST, formy szkoleniowe, w ktorych uczestniczyli, byy organizowane przez stowarzyszenia oraz prywatne firmy, a koszty zwizane z udziaem ograniczay do nich dostp. Kolejnym etapem naszej analizy byo ustalenie, czy tworcy przejawiaj chc rozwijania swoich umiejtnosci w

[Wpisz tytu paska bocznego]

[Wpisz zawarto paska bocznego. Pasek boczny jest niezalenym dodatkiem do dokumentu gwnego. Jest czsto wyrwnany do lewej lub prawej czci strony albo umieszczony na grze lub na dole strony. Uyj karty Narzdzia do rysowania, aby

zakresie pozyskiwania funduszy dla realizacji wasnych projektow artystycznych. W zwizku z tym zadalismy szereg pytan dotyczcych takich szkolen proszc o odpowiedz bez wzgldu na fakt, czy ich wiedza na temat tej oferty wynika z uczestnictwa w niej, z krzcych w srodowisku opinii czy tez z wasnej intuicji. Tworcy zdaj si dostrzegac potencja w dziaaniach szkoleniowych i bardzo chtnie uczestniczyliby w nich, gdyby tylko byy oferowane w wystarczajcej ilosci. Prawie 2/3 badanych zadeklarowao chc uczestnictwa w przyszosci w takich szkoleniach, gdyby tylko byy oferowane. Osoby, ktore nie wyraziy chci uczestnictwa w takich dziaaniach argumentuj to gownie: brakiem informacji, nieskutecznosci w realizowaniu tego typu przedsiwzic do tej pory (odwoywanie szkolen), brakiem czasu, czy tez ostatecznie zbyt zaawansowanym wiekiem. Wpyw na kreowanie polityki kulturalnej

zmieni formatowanie
tekstu na pasku 26 bocznym.].]

Pytania o kompetencje polityczne miay na celu ustalenie, czy twrcy maj wpyw na kreowanie polityki kulturalnej w wojewdztwie lskim, a take

czy ich wizja jest jednolita, czy tez rozproszona pomidzy interesy poszczeglnych rodowisk twrczych. Pierwszym krok to sprawdzenie, czy twrcy maj pomys na polityk kulturaln. Poprosilimy o wybranie i uszeregowanie od najwaniejszego do najmniej wanego trzech, spord wymienionych dziesiciu, e priorytetw polityki kulturalnej. Zakadalimy,

rodowiska twrcze s bardzo rnorodne i ich interesy bd na tyle konfliktowe, e trudno bdzie o ustalenie jednolitych priorytety priorytetw. dla twrcw, Wyniki z bada nieco na boku nas zaskoczyy, poniewa udao si wyoni trzy najwaniejsze czwartym prawie 2/3 badanych zadeklarowao ch wspominanym porwnywalnie czsto do trzeciego. I tak gwnymi celami polityki kulturalnej budowanej przez twrcw byoby: a) finansowe wsparcie twrcw indywidualnych finansowe, b) promocja i rozwj miasta poprzez kultur, wypracowywanie marki, c) podnoszenie kompetencji kulturowych mieszkacw. Na czwartym miejscu, a jednoczesnie ostatnim

uczestnictwa w
przyszoci w takich szkoleniach, gdyby tylko byy oferowane

priorytetem, ktory przekracza prog 30% wskazan, jest niefinansowe wsparcie tworcow indywidualnych. W tym momencie nalezy wspomniec o waznym wniosku, ktory wyania si z analizy odpowiedzi 27 respondentow. Zauwazylismy rozbieznosc w postrzeganiu polityki kulturalnej, a co za tym idzie jej priorytetow. Wypowiedzi respondentow sugeruj, ze silny nacisk na

wsparcie

tworcow

indywidualnych

to

sposob

na

generowanie jak najbardziej urozmaiconej i wartosciowej kultury. W opozycji stawiaj obecny model realizowania polityki kulturalnej, ktory polega na organizowaniu jak najbardziej spektakularnych imprez masowych o wtpliwej jakosci kulturalnej. Poza tym tworcy czsto formuowali zarzuty, ze imprezy te suz wycznie promocji wysokich rang politykow, a nie kreowaniu kultury, utozsamiajc imprezy masowe z antykultur. Cytujc kilka komentarzy mozna najatwiej przedstawic sposob oceny dziaan JST: a) nie istnieje pojcie rozwoju kultur, lecz odbywanie koncertw masowych z okazji..., b) pienidze wydaje si na wielkie imprezy, gone i prestiowe (festiwale jazzowe, koncerty "gwiazd", itd.). Lokalna twrczo jest w niewielkim stopniu popierana, nie mwi o instytucjach kulturalnych finansowanych przez gmin, c) za maa dbao o twrcw lokalnych, a za due zainteresowanie kultur obc, d) nie ma odpowiedniego monitoringu wydawania tych funduszy, waciwie nie wiadomo na co s przeznaczane e) pienidze z () wydawane s wycznie na promocj prezydenta miasta. Przypadkiem korzystaj z tego twrcy, ale wikszo pienidzy idzie na kupowanie gotowych spektakli gwiazd z zewntrz. Poza tym - statutowa dziaalno instytucji kultury 28 podporzdkowana jest celom biecej polityki wadz samorzdowych.

Wypowiedzi respondentw sugeruj, e silny nacisk na wsparcie twrcw indywidualnych to sposb na generowanie jak najbardziej urozmaiconej i wartociowej kultury

Nalezy przyznac, ze pojawiay si takze pozytywne opinie gownie jednak z mniejszych gmin, gdzie polityka kulturalna nie jest tak rozbudowana, a imprezy kulturalne obracaj si woko imprez kultury regionalnej. Tworcy wierz, ze oferowane im wsparcie przekada si na wzrost poziomu prezentowanej kultury. Kad rowniez wyrazny nacisk na koniecznosc podnoszenia kompetencji kulturowych mieszkancow. Wpyw twrcw na polityk kulturaln. Kolejnym pytanie to czy twrcy partycypuj w kreowaniu polityki kulturalnej w swoim regionie. Okazuje si, e jedynie niewielka cz deklaruje, e ma realny wpyw na polityk kulturaln i sposb jej wdraania przez JST rnych szczebli. Partycypacja w tym zakresie odbywa si na niskim poziomie. Najczciej jednak na szczeblu gminnym, gdzie co dziesity twrca deklaruje, e ma wpyw na polityk kulturaln. Co ciekawe ponad poowa badanych twierdzi, e chciaaby mie tak moliwo. Respondenci bezporedniego wybierali uczestnictwa najczciej metody Respondenci wybierali najczciej twrcy wierz, e metody oferowane im bezporedniego uczestnictwa wsparcie przekada w budowaniu polityki si na wzrost kulturalnej poziomu prezentowanej kultury

w budowaniu polityki

kulturalnej: rozmowy z urzdnikami i decydentami, zbiorowych, udzia w zebraniach/konsultacjach z JST. Ostatnia forma pozwala polityki na zasadach partnerskich wypracowa kompromis i uczestniczy w procesie ksztatowania stronom. Pojawiay si take inne sposoby np.: recenzje aktualnej polityki kulturalnej JST w publikacjach, periodykach na amach prasy lokalnej, ksikach i miesicznikach oraz 29 wszystkim zainteresowanym

poprzez ankiety na imprezach masowych. do budowania polityki kulturalnej na

Niektrzy poziomie

badani wskazuj na potrzeb cakowitej zmiany podejcia samorzdowym, czerpic inspiracj z dowiadcze krajw UE. Twrcy wspominaj o duym znaczeniu identyfikacji zasobw i potrzeb mieszkacw dla kreowania polityki kulturalnej proponujc technik Otwartej Metody Konsultacji jako dobr praktyk. Partycypacja w kreowaniu polityki kulturalnej nie jest twrcom obojtna, chc dialogu z JST, ktrego brakuje. wiadcz o tym komentarze twrcw wyraajce si w twierdzeniu: samorzd generalnie nie jest zainteresowany wspprac, promowaniem czy czerpaniem korzyci z potencjau mieszkajcych w regionie twrcw. Aby zweryfikowac deklaracje tworcow zapytalismy z jakimi srodowiskami mogaby byc konsultowana polityka kulturalna. Tworcy byli niemal zgodni, ze partnerami w konsultacjach srodowiska powinny tworcow, byc kompetentne osoby ze najczsciej wskazujc liderow

[Wpisz tytu paska nieco ponad 2/3 badanych stwierdzio, bocznego]

e przydatne byyby [Wpisz zawarto konsultacje twrcami i mieszkacami w paska bocznego. budowaniu polityki Pasek boczny jest kulturalnej. niezalenym dodatkiem do dokumentu gwnego. Jest czsto wyrwnany do lewej lub prawej czci strony albo umieszczony na grze lub na dole strony. Uyj karty Narzdzia do rysowania, aby

stowarzyszen tworczych. Nieco ponad 2/3 badanych stwierdzio, ze przydatne byyby konsultacje z tworcami i mieszkancami.

Oczekiwania
Aby nakreli oczekiwania twrcw, posuylimy si pytaniami otwartymi o konkretne rodzaje wsparcia i rozwizania ktrych oczekuj. Wybralimy najczciej powtarzajce si i

zmieni formatowanie
tekstu na pasku 30 bocznym.].]

skategoryzowalimy je tworzc 5 rodzajw najbardziej

oczekiwanego instrumentw:

wsparcia

skadajcych

si

rnych

a) wsparcie finansowe najczciej pojawiajce si w wypowiedziach twrcw. W jego ramach mona wyrni wiele instrumentw wsparcia, w tym: granty dla stowarzysze, stypendia artystyczne, stypendia dla modych twrcw, nagrody dla szczeglnie uzdolnionych, a take zawieranie umw na realizacj dziea, b) wsparcie niefinansowe wrd tego typu wsparcia badani wymieniali materiay dla malarzy, rzebiarzy, stroje dla zespow regionalnych, wyposaenie, ufundowanie wyjazdw zagranicznych i krajowych zwizanych z rozwojem umiejtnoci twrczych, c) wsparcie infrastrukturalne w tym nieodpatne udostpnienie pomieszczenia, miejsca na wystawy, festiwale, przestrze uliczna przeznaczona na dziaania twrcze, wsparcie organizacyjne, d) wsparcie promocyjne wsparcie w lokalnych mediach, na lokalnych stronach internetowych, w publikacjach promocyjnych gminy, pomoc w kontaktach ze sponsorem prywatnym, e) wsparcie w zakresie rozwijania kompetencji nieodpatne szkolenia rozwijajce umiejtnoci pracy metod projektu, metod pozyskiwania rodkw na dziaalno twrcz, moliwoci zwizanych z dziaalnoci gospodarcz zwizan z sektorem kultury, warsztaty twrcze, szkolenia poszerzajce umiejtnoci doradztwo i pomoc dla stowarzysze twrczych w zakresie: prawo, finanse, administracja. 31

O tym, z jakiego wsparcia korzystaj nasi respondenci i jak oceniaj aktualnie oferowane instrumenty, pisalimy ju wczeniej w rozdziale Kondycja. Oczekiwania jakie maj w zwizku z nimi, to: a) uproszczone procedury przy aplikowaniu o rodki, b) rozpowszechnienie informacji na temat istnienia instrumentw wsparcia, c) uproszczone procedury przy aplikowaniu o rodki postulat, by polityka polityka kulturalna rozpowszechnienie kulturalna bya bya budowana w informacji dialogu budowana w na temat istnienia pomidzy liderami dialogu pomidzy instrumentw rodowisk twrczych liderami rodowisk wsparcia w regionie a JST twrczych w regionie stworzenie jasnych a JST kryteriw oceniania oraz moliwo wgldu w uzasadnienie decyzji komisji przyznajcej rodki stworzenie jasnych kryteriw oceniania z moliwoci wgldu w uzasadnienie decyzji komisji przyznajcej rodki.

Twrcy pragn, by ich potrzeby

w zakresie

instrumentw wspierajcych byy zaspokajane gwnie przez JST. Wiksza aktywno trzeciego sektora w zakresie wsparcia dla twrcw moe zmieni t tendencj. Sprbowalimy skategoryzowa kilka gwnych

postulatw, ktre w ich opinii twrcw znaczco poprawiyby jako polityki kulturalnej w regionie. Podstawowy i najczciej pojawiajcy si postulat twrcw na kultur powinno by przeznaczane wicej pienidzy. Kolejny, by polityka kulturalna bya budowana w dialogu pomidzy liderami rodowisk twrczych w regionie a JST,. Twrcy, postuluj zerwanie z masowymi imprezami jako uniwersalnym modelem generowania kultury oraz gwnym i najlepszym kanaem promocji JST. Sugeruj te bardziej intensywne dziaania na rzecz podnoszenia kompetencji mieszkacw poprzez edukacj kulturaln.

32

naszym priorytetem byo poznanie perspektywy dysponenta instrumentw wsparcia twrcw indywidualnych

III. Samorzd - komentarz

W trakcie badania wysalimy kwestionariusz ankiety do 185 JST w wojewdztwie lskim. Pytania z zakresu jednostki polityki JST kulturalnej realizowanej przez byy skierowane do samorzdw

podobne do tych, ktre zadalimy twrcom. Naszym priorytetem byo poznanie perspektywy dysponenta instrumentw wsparcia twrcw indywidualnych. W badaniu wzio udzia 25 JST co okazao si dla nas wynikiem zaskakujco niskim. W zwizku z niewystarczajc iloci informacji trudno powoywa si na analiz statystyczn i porwnawcz z wynikami bada twrcw i ich wizji polityki kulturalnej. Poniszy rozdzia powicilimy zatem refleksji nad stanem polityki 33

kulturalnej w wojewdztwie lskim wdraanej przez JST, w kontekcie instrumentw wsparcia oferowanych twrcom indywidualnym. Diagnoza Dlaczego nieliczne podmioty zdecydoway si na uzupenienie kwestionariusza badania? Oto czynniki, ktre naszym zdaniem mogy wpyn na niskie zainteresowanie JST naszym badaniem: a) skomplikowanie kwestionariusza i anonimowo. Faktem by wysoki poziom sama skomplikowania forma badania kwestionariusza, jednak

dopuszczaa moliwo nieudzielenia odpowiedzi na pytania wraliwe, z czego niektre jednostki skorzystay. Badanie byo anonimowe, a informacje na temat nazw jednostek byy nam potrzebne tylko i wycznie do uzyskania pewnoci, e respondent nie wypenia kwestionariusza badania wielokrotnie. Przypuszczamy, e konieczno uzupenienia danych nazwy JST w kwestionariuszu jest powodem niedokoczonych ankiet. b) rozproszenie odpowiedzialnoci. W trakcie rozmw z przedstawicielami kry JST okazywao si, e i kwestionariusz JST. c) brak chci wsppracy. To ewentualno ktra 34 wydaje si nieco rozczarowujca. Zdawalimy sobie spraw, e nasza inicjatywa badawcza nie bya w adnym stopniu zobowizujca i nie obligowaa JST do prezentacji priorytetw polityki pomidzy kolejnymi

wydziaami, czasem jednostkami organizacyjnymi

kulturalnej,

ktr

realizuj,

szczeglnie

kontekcie instrumentw wsparcia dla twrcw. Mimo to liczylimy na wiksze zaangaowanie ze strony JST przy realizacji naszego projektu. d) sezon urlopowy. Badanie prowadzilimy w okresie lipiec sierpie, kiedy cz proby pracownikw do JST o przebywaa na wakacjach. W zwizku z tym kilkakrotnie wspprac ponawialimy w ramach badania, niestety

efektywno tych prb nie bya satysfakcjonujca.

JST udzielajc odpowiedzi na pytania o priorytety i sposoby realizacji polityki opisyway szeroki wachlarz dziaa i form wsparcia. Podkrelamy, e prezentowane wyniki bada

traktujemy jako studium przypadku, nie za statystyczn analiz polityki kulturalnej w wojewdztwie lskim. Z zaproponowanych w kwestionariuszu jedenastu instrumentw wsparcia, ponad poowa JST zaznaczya, e oferuje ich wicej ni sze. Najpopularniejsze okazay si zaproszenia wraz z

priorytetem yo poznanie perspektywy dysponenta nstrumentw cia twrcw ywidualnych

moliwoci zaprezentowania swojej twrczoci podczas organizowanych przez JST imprez. W ofercie samorzdw popularne metody wsparcia to: a) organizacja wystaw, koncertw, festiwali, b) udostpnienie przestrzeni publicznej dla prezentacji twrczoci, c) nagrody dla uzdolnionych, d) zawieranie umw na realizacj dziea. 35

Przypominamy, e najbardziej podane przez twrcw wsparcie finansowe w postaci stypendiw i grantw na realizacj konkretnych projektw byo oferowane przez samorzdy znacznie rzadziej. Zaledwie 1/5 JST odpowiedziao e posiada w swej ofercie stypendia artystyczne dla twrcw. Niespena 50% przebadanych podmiotw zadeklarowao, e posiada w ofercie konkursy grantw dla organizacji trzeciego sektora w dziedzinie kultury. W zakresie oczekiwanych przez rodowisko twrcw instrumentw wspierajcych, JST czsto zaznaczay, e ich wiedza charakter orientacyjny, gdy nie prowadz bada biecych potrzeb twrcw. 1/5 badanych JST stwierdzia, e ich rodowisko twrcw oczekuje programw stypendialnych. 28% przebadanych JST uwaa, e oczekiwania twrcw skupiaj si wok otwartych konkursw grantowych dla organizacji trzeciego sektora. W rzeczywistoci zapotrzebowanie na wyej wymienione instrumenty wsparcia jest o wiele wiksze Wydaje si, e twrcy nie artykuuj swoich potrzeb wystarczajco jasno i zdecydowanie w sytuacji, gdy JST nie identyfikuje identyfikacj. Rekomendujemy: a) partycypacja 36 lokalnych twrcw w ustalaniu aktualnych potrzeb twrcw lokalnych. Podane s zatem inicjatywy badawcze umoliwiajce ich

priorytetw polityki kulturalnej JST, b) kreowanie polityki kulturalnej w oparciu o metod otwartych konsultacji spoecznych z udziaem wszystkich zainteresowanych stron tj.: twrcw,

organizacji spoecznych, inicjatyw nieformalnych, firm, szk, rodowiska akademickiego, instytucji kultury i innych podmiotw publicznych oraz JST w charakterze dysponenta rodkw publicznych.
c) promocj dobrych praktyk wspierania twrcw

wrd JST.

IV. Wnioski

37

XXX
V. Przykady dobrych praktyk wsparcia sektora kreatywnego w wybranych krajach
Kraje Unii Europejskiej, doceniajc wag sektora kultury i sektora kreatywnego w rozwoju regionalnym, spoecznym oraz ekonomicznym wypracowuj rnorodne formy wsparcia tej brany. Od wykorzystywania narzdzi internetowych (zarwno jako platform informacyjnych, komunikacyjnych, jak i edukacyjnych), tworzenia funduszy inwestycyjnych czy specjalnych programw, szkole i warsztatw dedykowanych sektorowi kultury, po wspieranie samego uczestnictwa w kulturze. 38 Jednym z ciekawszych przykadw wsparcia sektora kreatywnego, ale take samych artystw w Wielkiej

Brytanii jest system OWN ART (www.ownart.org.uk). OWN ART czyli wasna sztuka pozwala na zakup dziea artystycznego na raty, bez odsetek w jednej z 250 galerii biorcych udzia w programie. Wybierajc obraz, rzeb czy fotografi artystyczn klient galerii moe uzyska kredytowanie zakupu poprzez rozoenie patnoci na dziesi miesicy bez koniecznoci spacania odsetek (oprocentowanie handlowa poyczonych rodkw przekazuje trwa bankowi operator programu ArtCo Trading Ltd. czyli spka ArtsCouncil England). Weryfikacja kilkanacie minut, a wybran prac (lub kilka - do kwoty 2000 ) mona zabra natychmiast, po podpisaniu umowy, do domu. Program zachca do posiadania wyrobw artystycznych, wspiera edukacj w zakresie sztuki wspczesnej, sprzyja rozwojowi rynku sztuki: galerie zarabiaj na sprzeday wysokiej jakoci sztuki, a artyci na swojej twrczoci. Prace mona kupowa take on-line wybierajc je, w domowym zaciszu, z oferty 40 wiodcych angielskich galerii sztuki wspczesnej. Podobny system na troch innych zasadach - funkcjonuje od 1983 roku w Walii (www.collectorplan.org.uk), jest prowadzony przez ArtsCouncil of Wales. Innym przykadem z Wysp Brytyjskich jest CIDA

(www.cida.co.uk) czyli CulturalIndustries Development Agency (Agencja Rozwoju Przemysw Kultury). Wspiera osoby fizyczne, organizacje oraz firmy zwizane zarwno z sektorem kreatywnym, jak i z sektorem kultury w Londynie. Jej cele to: podnoszenie kwalifikacji artystw, wpywanie na zatrudnienie oraz wzrost ekonomiczny w branach zwizanych z kultur. Agencja oferuje wielopaszczyznowe wsparcie, take specjalistyczne dostosowane do potrzeb konkretnych podsektorw (na 39

przykad brany muzycznej midzy innymi poprzez zagadnienia zwizane z tantiemami, licencjami, itp.). Prowadzi konsultacje biznesowe, wspiera rozwj w organizacyjny, budowanie strategii, doradza

pozyskiwaniu rodkw finansowych, prowadzi szkolenia i wydaje publikacje (na przykad: jak wycenia swoje usugi, pracowa jako wolny strzelec czy wsppracowa w ramach kreatywnych sieci). CIDA poprzez swoj dziaalno nie tylko rozwija sektor kultury i kreatywny, wspiera take planowanie i rewitalizacj miasta, inicjuje powstawanie orodkw i klastrw kreatywnoci oraz stymuluje lokaln aktywno. Wsparcie sektora kreatywnego w Wielkiej Brytanii wynika rwnie ze strategii rozwoju tego kraju (midzy innymi: w 2008 roku zostaa opublikowana, wypracowywana midzysektorowo przez wiele lat, strategia Creative Britain. New Talents for the New Economy), a na stronie internetowej Department for Culture, Media and Sport (www.culture.gov.uk) znajduje si specjalna zakadka powicona przemysom kreatywnym. Mona tam znale szereg linkw wskazujcych potencjalne rda finansowego lub pozafinansowego wsparcia na poziomach od oglnokrajowego po lokalny. Podobnie jak w Wielkiej Brytanii, take w Holandii powstay dokumenty strategiczne definiujce sektor kultury i kreatywny oraz wskazujce kierunki ich rozwoju. Jednym z celw polityki rzdu holenderskiego jest wsparcie 40 sektora sytuacji poprzez zwikszenie spoecznej). partycypacji Jednym w kulturze (zwaszcza ludzi modych oraz osb w gorszej z ciekawych przykadw takiej pro kulturalnej dziaalnoci

jest CultureelJongerenPaspoort (Kulturalny Modzieowy Paszport), dziki ktremu osoby w wieku poniej 27 roku ycia otrzymuj zniki na wejcie do teatrw, kin, muzew, ale take na przykad na koncerty, na zakup DVD czy czasopism. Inn form aktywizacji osb ze skromnymi dochodami (midzy innymi bezrobotnych czy emerytw), ktrym grozi zjawisko izolacji spoecznej, jest bezpatnie wydawany Stadspas (Paszport Miejski), ktrego posiadacze otrzymuj zniki w opatach za wstp do instytucji kultury. Jeszcze inne uprawienia daje Muzeum Pass: bezpatny wstp do ogromnej wikszoci muzew w Holandii (z pominiciem wystaw specjalnych). Bardzo interesujcy jest program Cultuur en School (Kultura i Szkoa, www.cultuurplein.nl), ktry moe by rnie realizowany, w zalenoci od miasta czy szkoy. Ma na celu zapoznanie modych ludzi z rnymi formami sztuki oraz zaangaowanie ich w aktywne uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych na przykad poprzez ogldanie i recenzowanie spektakli teatralnych. W ramach tego programu wprowadzono take w szkoach specjalne bony, ktre mog by wykorzystane przez uczniw w celu udziau w spektaklu teatralnym, w koncercie czy wyjciu do kina. Rzd holenderski wspiera take organizacje wiadczce usugi bezporednio dla jest w i podnoszeniu w artystw. Bardzo dobrym przykadem pomaga pracy artystom w Kunstenaars&CO ich kwalifikacji 41 artystycznej. artystami, spoecznymi

(www.kunstenaarsenco.nl) - organizacja non-profit, ktra zawodowych, stymuluje powstawanie oraz rozwj miejsc kulturze edukacji z Kunstenaars&CO organizacjami, wsppracuje kilkuset

parterami

z sektora kultury i sektora kreatywnego (zarwno publicznymi, sektorami. jak i prywatnymi) Realizuje wspierajc take wykorzystanie ich potencjau do wsppracy z innymi projekty, w ktre angaowani s artyci (co roku kilkaset osb reprezentujcych rne dziedziny artystycznej aktywnoci), wspiera budowanie sieci wsppracy, oferuje specjalistyczne szkolenia, zindywidualizowane doradztwo oraz realizuje programy edukacyjne (objo ju takim wsparciem kilkanacie tysicy artystw), m.in.: Beroepskunstenaars in de Klas (Profesjonalni artyci ucz w szkole) czy Kunstenaars in de Samenleving (Artyci w spoeczestwie). Kunstenaars&CO wspiera take sektor poprzez poyczki na kultur (take w formie gwarancji finansowych), prowadzi programy rozwoju instytucji kultury oraz angauje si w edukacj sektora biznesowego (realizujc midzy innymi - na zlecenie holenderskich ministerstw odpowiedzialnych za kultur oraz za gospodark - program Creative co-makership, ktry wspiera instytucje edukacji artystycznej w dostosowaniu systemw ksztacenia i ofert szkole zawodowych do aktualnego rynkowego zapotrzebowania). Interesujce jest take wsparcie, ktre niderlandzcy artyci otrzymuj poprzez instytucje publiczne czy uczelnie artystyczne. Jednym z takich dobrych przykadw jest portal Beroepkunstenaar.nl (www.beroepkunstenaar.nl) bdcych rdem wiedzy dla studentw, artystw, 42 pracownikw sektora kultury i sektora kreatywnego. Mona tam znale niezbdne i aktualne informacje biznesowe (na przykad dotyczce praw autorskich, form zatrudnienia, podatkw, itp.) dotyczce rnorodnych

aspektw

dziaalnoci

sektorze

kreatywnym

z podziaem na dziedziny uprawnianej dziaalnoci artystycznej. Strona jest prowadzona przez Amsterdam School of the Arts. Innym ciekawym rozwizaniem wspierajcym sektor kreatywny dedykowany jest belgijski fundusz inwestycyjny temu sektorowi CultuurInvest

(www.cultuurinvest.be), ktry funkcjonuje od 2006 roku w ramach PMV (PARTICIPATIEMAATSCHAPPIJ VLAANDEREN - niezalenej firmy, ktrej wacicielem jest rzd Flandrii). Fundusz przede wszystkim inwestuje w produkty zwizane z kultur majce potencja ekonomiczny, ale wspiera take przedsibiorcw dziaajcych w brany (na przykad w sporzdzaniu biznesplanw, w prowadzeniu projektw inwestycyjnych czy na kolejnych etapach wdraania projektw). Dziaa przede wszystkim w takich sektorach jak nowe media, gry komputerowe, projektowanie, dizajn czy sztuki performatywne wspierajc na przykad produkcje teatralne, projekty muzyczne (take w zakresie ich promocji poza granicami Belgii). CultuurInvest organizuje take warsztaty, konferencje czy spotkania majce na celu tworzenie powiza pomidzy biznesem i kultur realizowane we wsppracy z rnymi partnerami z sektora publicznego i prywatnego. W Belgii dziaa take centrum informacyjno-komunikacyjne CultuurNetVlaanderen (www.cultuurnet.be), ktrego gwn misj jest zwikszenie uczestnictwa Flamandw (ale nie tylko) w yciu kulturalnym. Haso przewodnie to to give (more) people (more) appetite for (more) culture. CultuurNetVlaanderen to kompleksowa platforma informacji na temat aktualnych i planowanych wydarze 43

kulturalnych, promocja flamandzkich imprez kulturalnych za granic, a take aktywna wsppraca z rnymi centrami kulturalnymi krajowymi, regionalnymi i lokalnymi.

Bibliografia:
www.beroepkunstenaar.nl www.cida.co.uk www.cjp.nl www.collectorplan.org.uk www.cultuurnet.be www.cultuurinvest.be www.cultuurplein.nl www.culture.gov.uk www.culturalpolicies.net http://ec.europa.eu/culture/documents/greenpaper_creative_industries_pl.pdf http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2007:0242:FIN:PL:PDF http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/+/http://www.culture.gov.uk/images/public ations/CEPFeb2008.pdf http://www.keanet.eu/docs/impactculturecreativityfull.pdf www.kreatywnisamozatrudnieni.pl www.kunstenaarsenco.nl www.ownart.org.uk

44