BRZASK

P ISMO KOMUNISTYCZNEJ P ARTII P OLSKI

ISSN 1 429-8279 Padziernik-Listopad 201 2 NR 1 0-11 /237
7 listopada 1917 roku to przeomowa data w historii ludzkoci. Narastanie imperialistycznych sprzecznoci, ktrych przejawem sta si konflikt zbrojny na nieznan dotd skal, doprowadzio kraje w nim uczestniczce na skraj zaamania. W czwartym roku wojny wiatowej, podczas ktrej zastosowano nieznane wczeniej nowoczesne typy uzbrojenia, w tym gazy bojowe, czogi i samoloty, spoeczestwa walczcych stron ponosiy ogromne straty. Z kadym dniem rosa liczba ofiar oraz niezadowolenie onierzy, odczuwajcych skutki polityki wadz pastw uczestniczcych w wojnie, w ktrej tak wielu pacio yciem lub powanymi ranami. W tej sytuacji lud rosyjski powiedzia nie tyranii i autokracji. Robotnicy oraz chopi odmwili udziau w rzezi sucej interesom kapitalistw. Wystpili przeciwko swoim rzeczywistym wrogom feudalnej, arystokratycznej elicie, generaom, posiadaczom ziemskim oraz fabrykantom. Rewolucja bya jedynym moliwym rozwizaniem. Reformy kolejnych rzdw nie doprowadziy do poprawy sytuacji. To wystpienie ludu zmioto stary porzdek, pokazujc na jak sabych podstawach by zbudowany. W jeden dzie opanowana zostaa stolica imperium Piotrogrd, a nastpnie kolejne miasta. Spoeczestwo uwaane wczeniej za zacofane i bierne bardzo szybko zyskao klasow wiadomo. Potrafio pokona siy starego reimu, a take zwyciy jego pogrobowcw w pniejszej wojnie domowej. Starego porzdku nie uratowaa nawet imperialistyczna agresja obcych armii. Po raz pierwszy fabryki i inne zakady pracy znalazy si w rkach robotnikw. Ci z kolei, stajc do zbrojnej obrony rewolucji wiedzieli o co walcz. Do rewolucyjnych armii wstpowali przedstawiciele wielu zawodw, ludzie rnych narodowoci. Nie dali si skci i zwyciyli dziki jednoci. Okazao si, e rady robotnicze, chopskie i onierskie mog zarzdza gospodark bez pomocy kapitalistw. Organizowano produkcj i transport, pilnowano uspoecznionego mienia, a take dbano o bezpieczestwo spoeczestwa. Dlatego Rewolucja Padziernikowa po dzi dzie pozostaje dla nas wanym wydarzeniem. Czasy si zmieniy, podobnie jak oblicze kapitalizmu. Niezmienna jest jednak potrzeba jego obalenia poprzez rewolucj spoeczn, zwaszcza dzi, gdy narasta kryzys, a reformistyczne rozwizania okazuj si nieskuteczne. Redakcja

Proletariusze wszystkich krajw, czcie si!

RE WO LU CJ A, KT RA ZM I E N I A WI AT

W numerze rwnie:

Midzynarodowy dzie dziaania 2 X Plenum KKW 3 Nobel dla imperialistow 4 Kwestia wspczesnej tosamoci ruchu komunistycznego 5/6 Opr Grekw wobec kryzysu W Ameryce bez zmian Rezolucja ONZ O komunizmie na UW Zachowajmy nasze ulice w stolicy Piewszy program polskiego socjalizmu

7 8 9 9 10

14

POLSKA

BRZASK

Padziernik-Listopad 201 2
Midzynarodowy Dzie Dziaania 2012
3 padziernika na caym wiecie odbyy si akcje zwizane z Midzynarodowym Dniem Dziaania zorganizowane przez wiatow Federacj Zwizkw Zawodowych (WFTU). Jest to coroczna kampania za kadym razem zwizana z kluczowymi postulatami spoecznymi i pracowniczymi. W tym roku Dzie Dziaania zorganizowano pod hasem ywno, woda, leki, ksiki (owiata), mieszkania dla wszystkich. WFTU wybraa te zagadnienia ze wzgldu na coraz trudniejszy dostp do nich oraz ich komercjalizacj w systemie kapitalistycznym. Zrzeszone w midzynarodowej centrali zwizki zawodowe wyraziy sprzeciw wobec tendencji do urynkowienia rnych dziedzin ludzkiego ycia, zadajc pytanie komu ma suy rozwj.

organizowanego przez wiatow Federacj Zwizkw Zawodowych

Wyrazy poparcia dla Midzynarodowego Dnia Dziaa

Komunistyczna Partia Polski wyraa pene poparcie dla Midzynarodowego Dnia Dziaa organizowanego 3 padziernika przez wiatow Federacj Zwizkw Zawodowych. W warunkach obecnego kryzysu i kapitalistycznej globalizacji walka z barbarzystwem tego systemu staje si coraz waniejsza. Kapitalizm pozbawia klas robotnicz nie tylko praw pracowniczych, ale rwnie podstawowych zabezpiecze spoecznych, godziwych warunkw mieszkaniowych, opieki zdrowotnej, eduka- Pierwszy postulat Dnia Dziaania - ywno dla cji, a nawet dostpu do ywnoci i czystej wody. wszystkich to walka o zapewnienie kademu Obecnie w Polsce mamy do czynienia z cigymi ata- czowiekowi wyywienia niezbdnego do ycia. kami na publiczn owiat, opiek zdrowotn oraz Zwizki zawodowe zwrciy uwag, e w 2011 prawo do dachu nad gow. Ludziom odmawia nawet roku indeks cen ywnoci prowadzony przez podstawowej opieki medycznej, pogarsza si dostp FAO osign najwyszy poziom od kiedy s one do edukacji, przede wszystkim w regionach wiejskich monitorowane. Na wzrocie cen korzystaj wieli maych miastach. Lokatorzy, ktrych nie sta na pa- kie ponadnarodowe koncerny, trac natomiast cenie czynszu danego przez wacicieli, s eksmito- spoeczestwa, zwaszcza w krajach rozwijajcych si. Ponad 850 milionw ludzi na wiecie wani ze swoich mieszka. Dlatego promujemy hasa Midzynarodowego Dnia jest niedoywionych. Dziaa i uznajemy go za bardzo uyteczn inicjatyw, wskazujc, e klasowo zorientowane zwizki zawo- Drugi postulat to dostp do czystej, biecej wodowe dziaaj na rzecz zmiany caego systemu spo- dy. Na caym wiecie wody brakuje okoo 884 milionom osb, a niemal 39% populacji nie ma ecznego i gospodarczego w interesie ludzi pracy. dostpu do odpowiednich urzdze sanitarnych. Krajowy Komitet Wykonawczy WFTU sprzeciwia si prbom prywatyzacji wody i wodocigw, ktre pojawiaj si w rnych kraKomunistycznej Partii Polski jach. W ramach Dnia Walki domagano si puDbrowa Grnicza, 29 wrzenia 2012 r. blicznej kontroli nad zasobami wody i jej dystrybucji midzy wszystkich potrzebujcych. Trzeci element Dnia Akcji stanowia walka o dostp do publicznej i bezpatnej edukacji. W krajach rozwijajcych si 75 milionw ludzi to analfabeci. Wikszo dzieci nie ma dostpu nawet do podstawowej edukacji, a problem ten dotyczy szczeglnie dziewczynek. Nawet w krajach rozwinitych edukacja podlega kryteriom klasowym, przez co jest gorzej dostpna dla dzieci i modziey z klasy pracujcej. WFTU popara trwajce na caym wiecie protesty przeciwko komercjalizacji edukacji. Wezwaa uczniw, studentw oraz nauczycieli do solidarnoci w tej walce. Czwartym tematem sta si dostp do lekw i opieki medycznej. Jedna trzecia ludzkoci jest go pozbawiona. Dodatkowo prawo patentowe suy wielkim koncernom farmaceutycznym do kontrolowania rynku lekw i cignicia z tego wielkich korzyci. Kraje prbujce wykorzystywa tanie odpowiedniki lekw na cikie choroby s atakowane za amanie prawa patentowego. WFTU opowiedziaa si take przeciwko komercjalizacji suby zdrowia oraz za systemami powszechnych ubezpiecze zdrowotnych. Ostatnim z podniesionych przez WFTU w tym roku tematw byo mieszkalnictwo. Obecnie niemal 1,6 miliarda ludzi yje w substandardowych warunkach, na przykad w slumsach otaczajcych wielkie miasta, a okoo 100 milionw stanowi bezdomni. Kryzys mieszkaniowy ma z kadym rokiem narasta. Prawo do dachu

Padziernik-Listopad 201 2

BRZASK

Z YCIA PARTII
Dostp do ywnoci, wody, lekw, edukacji oraz dachu nad gow moe by zagwarantowany wszystkim potrzebujcym. Najwicej akcji zwizanych z Dniem Dziaania odbyo si w Indiach. W samym Zachodnim Bengalu miao miejsce okoo 50 spotka, debat i demonstracji. W Jammu w Kaszmirze ponad tysic robotnikw budowlanych przerwao prac przy budowie autostrady aby wzi udzia w marszu protestacyjnym. Oprcz postulatw midzynarodowych zwizki zawodowe day midzy innymi wprowadzenia zakazu pracy dzieci oraz rwnych pac dla kobiet i mczyzn. Akcje w ramach Dnia Dziaania odbyy si take w kilkudziesiciu innych krajach. W Europie najwicej protestw oraz spotka miao miejsce w Hiszpanii oraz we Woszech. W Kraju Baskw demonstrowano rwnie w obronie usug publicznych. Liczne akcje i spotkania miay miejsce w krajach rozwijajcych si, midzy innymi: Bangladeszu, Nepalu, Nigerii, Pakistanie, RPA, Sudanie i Zambii. W Brazylii gwny wiec zorganizowa zwizek zawodowy pracownikw budowlanych. Postulaty Dnia Akcji poczono z daniami poprawy bezpieczestwa na budowach, a take uwolnienia przez Stany Zjednoczone piciu wizionych kubaskich bohaterw (tzw. kubaskiej pitki). WFTU uznaa tegoroczny dzie Akcji za duy sukces i zapowiedziaa podobn midzynarodow inicjatyw na przyszy rok. Krzysztof Szwej

nad gow zostao zawarte w 25 artykule Powszechnej Deklaracji Praw Czowieka. WFTU domaga si aby byo ono respektowane przez rzdy, ktrych obowizkiem jest prowadzenie polityki mieszkaniowej tak aby zapewni mieszkania wszystkim potrzebujcym. Dla tych wszystkich postulatw wsplne byo nie tylko denie do zapewnienia tych dbr ale take sprzeciw wobec ponadnarodowych korporacji. Wedug WFTU przejy one kontrol nad instytucjami takimi jak wiatowa Organizacja handlu czy FAO i prowadz polityk komercjalizacji rnych dziedzin ycia, wbrew interesom pracownikw. Dzie Dziaania mia rwnie pokaza, e istnieje alternatywa.

Demonstracja w Indiach

X Plenum KKW KPP

Uchway X Plenum Komunistycznej Partii Polski z dnia 29 wrzenia 2012 r. Uchwaa I Wszystkie organizacje okrgowe i terenowe zostaj zobowizane do: 1. Aktualizacji listy czonkw wraz z indywidualnym wykazem wpacanych skadek czonkowskich. 2. Przesyania do Sekretariatu KKW lub adres mailowy Kszwej@wp.pl sprawozda z dziaalnoci, w tym realizacji uchwa KKW, co najmniej raz na kwarta. Uchwaa II Zblia si dziesita rocznica powstania Komunistycznej Partii Polski. Z tej okazji zostanie zorganizowana konferencja rocznicowa i programowa w miejscu ustalonym w pniejszym terminie. Podejmiemy starania aby odbya si w Warszawie. Organizacje okrgowe i terenowe przygotuj listy potencjalnych uczestnikw konferencji. Na konferencj powinnimy zaprosi rwnie przedstawicieli innych organizacji lewicowych. Postanowiono wyrni dyplomami najbardziej zaangaowanych towarzyszy i najwierniejszych prenumeratorw Brzasku. Zwracamy si z apelem do tych towarzyszy, ktrzy byli zaangaowani w powstanie KPP o napisanie artykuw i referatw na ten temat, ktre bd mogy by wydrukowane w Brzasku i wygoszone na konferencji. Uchwaa III Wyrazy poparcia dla Midzynarodowego Dnia Dziaa organizowanego przez wiatow Federacj Zwizkw Zawodowych zamieszczona na stronie drugiej.

WIAT
Uchwaa IV

BRZASK

Padziernik-Listopad 201 2
problemw spoecznych i bytowych wywoanych przez kapitalizm i aktualnych wydarze w kraju i za granic. Uchwaa VI Piotra Bieo odwoano ze skadu redakcji Brzasku. Uchwaa VII Plenum bez zastrzee przyjo informacj o stanie finansowym Partii oraz sprawozdanie z dziaalnoci midzynarodowej i krajowej w okresie od poprzedniego Plenum. Krytycznie odnioso si do wartoci merytorycznej i przydatnoci ulotki KMP rozpowszechnianej z lipcowym Brzaskiem. Krajowy Komitet Wykonawczy Komunistycznej Partii Polski Dbrowa Grnicza, 29 wrzenia 2012

KKW wyraa sprzeciw wobec zgoszonej przez warszawski PiS propozycji kolejnej tury zmiany nazw ulic w stolicy. Apelujemy o organizacj akcji protestacyjnych w tej sprawie, proponujemy kampani informacyjn prezentujc patronw tych ulic oraz wskazujc na koszty, ktre musieliby ponie ich mieszkacy. Uchwaa V Plenum KKW KPP wyraa gbokie zaniepokojenie stanem strony internetowej, nieaktualizowanej od miesicy i zawierajcej nieaktualne odnoniki. Zachodzi konieczno zorganizowania odpowiedzialnej i kompetentnej redakcji strony. Internet sta si gwnym rodkiem oddziaywania propagandowego Partii i jej wizytwk najatwiej dostpn i trafiajc do najszerszego grona. Strona powinna szczeglnie odnosi si do wspczesnych

Nobel dla imperialistw

Pokojowa Nagroda Nobla znowu staa si orem w rku kapitalistycznych specjalistw od ksztatowania opinii publicznej. Po tym, gdy w 2009 roku otrzyma j Barack Obama za zostanie prezydentem USA, przestaa mie jakiekolwiek znaczenie. Ide nagrody za dziaania na rzecz pokoju zastpia polityczna rozgrywka oraz wyrnianie za zasugi dla utrzymania kapitalizmu. Przyznanie w tym roku pokojowej Nagrody Nobla Unii Europejskiej to wyraz najwyszej hipokryzji Komitetu Noblowskiego. UE zostaa wyrniona za wkad w dziaania na rzecz pokoju i pojednania, demokracji i praw czowieka, prowadzone w Europie od ponad szedziesiciu lat. Trudno o bardziej absurdalne uzasadnienie, zwaszcza w sytuacji, gdy tak niedawno samoloty pastw europejskich bombardoway Libi, a kontyngenty z Wielkiej Brytanii, Francji czy Polski nadal uczestnicz w okupacji Afganistanu. Pastwa UE bray udzia w a 23 imperialistycznych interwencjach zbrojnych na trzech kontynentach w Afryce, Azji i Oceanii. Niger, Wybrzee Koci Soniowej czy Czad to tylko niektre przykady pastw bolenie odczuwaj-cych kuratel europejskich potg. Europejskie koncerny naftowe przy zbrojnym wsparciu niektrych rzdw UE kontynuuj rabunkow polityk eksploatacji midzy innymi delty Nigru. Ponadto Francja interweniowaa zbrojnie w swoich zamorskich posiadociach, midzy innymi tumic strajki i wystpienia niepodlegociowe na Tahiti czy Nowej Kaledonii. W przeszoci pastwa UE przyczyniy si rwnie do rozniecenia wojny domowej w byej Jugosawii, popierajc separatystw i eskalacj konfliktu wraz z czystkami etnicznymi. Pniejsza interwencja pod szyldem ONZ bya ju tylko prb zamaskowania ich wczeniejszych dziaa. Cieniem na dziaaniach UE wobec pastw bakaskich kadzie si rwnie wsparcie Niemiec czy Wielkiej Brytanii dla secesjonistw z rzdzonego obecnie przez mafi Kosowa i oderwania go od Serbii. Francja, Wochy i Wielka Brytania wci prowadz neokolonialn polityk wobec pastw rozwijajcych si, narzucajc im ustrj kapitalistyczny i chronic interesy europejskich ponadnarodowych korporacji. Komitet Noblowski postanowi przyj z pomoc europejskiemu kapitalizmowi, ktry znajduje si w najgbszym od lat kryzysie. W nagrodzonej Unii a 25,4 miliona ludzi pozostaje dzi bez pracy, kontynuowane s masowe zwolnienia, a strajki uznaje si coraz czciej za nielegalne. Gospodarka Grecji przesza zaamanie, a Hiszpania, Portugalia i Wochy znajduj si na jego krawdzi. Masowe protesty ludzi pracy, studentw czy bezrobotnych w tych krajach spotykaj si z policyjnymi represjami. W Grecji parlament obraduje pod oson specjalnych oddziaw policji. Ostatnio

Padziernik-Listopad 201 2

BRZASK

WIAT

ujawnione zostay rwnie informacje o torturowaniu zatrzymywanych antyfaszystw i zwizkowcw oraz wsppracy greckiego aparatu represji z neofaszystami. W ramach obrony praw czowieka w pastwach UE prowadzi si take coraz czciej regularne obawy na imigrantw, traktowanych jako ludzi gorszej kategorii, ktrym odmawia si prawa do godnego ycia i wolnoci osobistej. Rzdy staraj si kierowa niezadowolenie spoe-

czestw wanie przeciwko imigrantom, aby odwrci uwag od rzeczywistych problemw zwizanych z wadz kapitau. Istnienie takich partii jak grecki neofaszystowski

Zoty wit jest niezbdne do kontynuowania dziaa na rzecz demokracji, oczywicie tej kapitalistycznej, opartej na status quo. Skrajna prawica w UE dziaa w interesie kapitalistw, koncernw i elit sprawujcych wadz. Hipokryzj Komitetu Noblowskiego wida rwnie na przykadzie Polski. Niedawno okazao si jak prawa czowieka s promowane w polskich orodkach dla imigrantw, w ktrych ludzi nie bdcych przestpcami przetrzymuje si w warunkach podobnych do wiziennych. Strajk godowy imigrantw, domagajcych si godziwych warunkw w tych orodkach oraz zniesienia wiziennego reimu nie zainteresowa obrocw demokracji. W Polsce i niektrych innych krajach UE trwa antykomunistyczna kampania majca na celu ograniczenie swobd demokratycznych oraz moliwoci wyraania opinii. Europejsk demokracj zredukowano do popierania rnych odmian kapitalizmu i wyraania entuzjazmu wobec jego rnorodnych form. Wykluczono z niej natomiast pogldy godzce w interesy wielkich, ponadnarodowych korporacji i kapitau. Pokojowa Nagroda Nobla to nic innego jak polityczne narzdzie obrony elit. Nie bez powodu przyznano jw tym roku UE, starajc si ratowa jej propagandowy wizerunek i wykazujc jej wyszo zwaszcza nad pastwami niedemokratycznymi, czyli tymi, ktre nie dziaaj w interesie wielkich, ponadnarodowych korporacji. Krzysztof Szwej

Kwestia wspczesnej tosamoci ruchu komunistycznego

Jak co roku 3 listopada w Pradze czeskiej odbya si Konferencja Teoretyczno-Polityczna, w tym roku obradowano pod hasem Kwestia wspczesnej tosamoci ruchu komunistycznego. Zorganizowao j 13 komitetw dzielnicowych Komunistycznej Partii Czech i Moraw (KSCM) oraz dwie inne struktury terenowe tej partii, Komunistyczna Partia Czechosowacji (KSC), Zwizek Modych Komunistw Czechosowacji (SMKC) oraz Zwizek Modych Komunistw (KSM). W konferencji, ktra odbya si w praskiej siedzibie KSCM, wzio udzia kilkadziesit osb, w tym zagra-niczni gocie z Austrii, Grecji, Niemiec, Polski, Rosji, Szwecji i Wgier. Jako pierwszy referat wygosi przedstawiciel Komunistycznej Partii Grecji, ktry mwi gwnie o pogbiacym si kryzysie w Grecji, dziaaniach KKE oraz protestach spoecznych. Zapowiedzia przewidziany na 6 i 7 listopada kolejny strajk generalny. Mwcy z Czech odnosili si do sytuacji po wyborach regionalnych i parlamentarnych, w ktrych znaczny sukces odniosa KSCM. Wielokrotnie wspominano midzy innymi o pyncych z tego zagroeniach, zwizanych z nastawieniem partii gwnie na polityk parlamentarn.

W referatach mwiono rwnie o wspczesnych wy-zwaniach stojcych przed ruchem komunistycznym, odrbnoci jego celw od kapitalistycznych partii politycznych oraz przeoeniu jej na konkretne dziaania. Jednym z gwnych tematw by take pogbiajcy si kryzys systemu kapitalistycznego Nawizywano te do zbliajcej si rocznicy Rewolucji Padziernikowej i jej znaczenia dla wspczesnego ruchu komunistycznego.

WIAT

BRZASK

Padziernik-Listopad 201 2

Re fe ra t wyg oszon y w i m i e n i u Kom u n i styczn e j P a rti i P ol ski p rze z Wi ce p rze wod n i czc KKW KP P
Gwn si ruchu komunistycznego stanowi moliwo wyjanienia jak zmieni wiat oraz organizowa walki klasowe. Naszym celem jest, jak powiedzia Karol Marks, nie opisywanie wiata lecz zmienianie go. Aby wiedzie jak tego dokona musimy przeanalizowa obecn sytuacj oraz towarzyszce jej procesy spoeczne oraz ekonomiczne. Wana jest odpowied na pytanie co oznacza tosamo ruchu komunistycznego. Obecnie kapitalizm stoi w obliczu gbokiego kryzysu. Oficjalna propaganda elit politycznych oraz kapitalistw zaprzecza aby by to kryzys systemu. Nasze podejcie jest cakowicie odmienne. Obecny kryzys ekonomiczny to efekt rozwijajcego si kapitalizmu oraz dziaa elit politycznych i finansowych. W niektrych aspektach moe rni si od poprzednich, ale stanowi manifestacj cyklw ekonomicznych kapitalizmu. Pojawi si w momencie nadmiernej akumulacji. Nasza odpowied ma charakter nie tylko teoretyczny, ale rwnie praktyczny to walka klas polegajca na aktywizacji oraz masowych protestach klasy robotniczej. Mamy klasow odpowied oraz bdziemy broni socjalistycznego podejcia jako naszej gwnej zasady. Elity polityczne wikszoci krajw europejskich reaguj dzi w podobny sposb. Bez wzgldu na to czy dokadnie stosuj si do zalece MFW i Banku wiatowego, czy te nie, s zgodne co do tego, e naley broni status quo oraz obecnego systemu ekonomicznego. Kapitalistyczne partie, media i organizacje biznesowe uywaj hase o obronie pracodawcw, wspieraniu biznesu oraz gospodarki rynkowej. Dlatego pierwszymi podejmowanymi przez nich dziaaniami s na przykad gwarancje finansowe dla bankw. Jako przeciwnicy kapitalizmu odrzucamy t perspektyw. Nie mamy zamiaru broni obecnego systemu spoecznego, politycznego i ekonomicznego. Kryzys stanowi moment, w ktrym wszystkie elity polityczne i ekonomiczne mog zosta zmiecione przez masowe protesty. Kapitalici chc mobilizowa biznes aby broni systemu. My chcemy zmobilizowa masy aby go zniszczy. Kryzys sprawia, e sprzecznoci klasowe staj si o wiele ostrzejsze i wyranie widoczne. Wiele grup spoecznych, ktre wczeniej korzystay ze wzgldnej stabilnoci, ulega pauperyzacji. Kapitalizm w kryzysie nie moe zagwarantowa spoeczestwu nawet podstawowych zabezpiecze socjalnych. Polityka reformizmu promowana przez socjaldemokratw i inne oportunistyczne siy lewicowe, poniosa klsk. Widzimy, e programy, ktre w teorii maj by dla kadego monopoli, maych firm oraz pracownikw, w rzeczywistoci wspieraj kapitalizm i wielki biznes. Komunici odrzucaj zudzenia co do kapitalistycznej modernizacji, ktra miaaby znie wyzysk. Wiara w ni to szkodliwa utopia. W warunkach kapitalizmu nie moe by zbudowane idealne, wedug reformistw, spoeczestwo oparte na wiedzy. Mielimy ju pracowa mniej dziki modernizacji oraz wzrostowi efektywnoci pracy. W rzeczywistoci oznaczao to tylko wiksze zyski dla kapitalistw, lecz nie krtszy dzie pracy czy wczeniejsze emerytury. Obecnie dostp do wiedzy, edukacji i najnowszych technologii jest coraz bardziej skomercjalizowany oraz ograniczony. Reformy systemu edukacji w krajach takich jak Polska s tylko jednym z przykadw tej tendencji. Okrelenie nowoczesny nie jest synonimem sprawiedliwego czy wolnego od wyzysku. Gwne mechanizmy kapitalistycznego podziau na klas pracujc i zatrudniajc pozostaj niezmienne. Musimy by rwnie wiadomi, e kryzys moe zosta wykorzystany przez nacjonalistw oraz pewne siy kapitalistyczne chcce skorzysta na spoecznym niezadowoleniu i zyska popularno. Za tak sytuacj bd one obwiniay obcokrajowcw, emigrantw czy niepatriotyczny biznes. W tym samym czasie bd staray si zmniejsza spoeczn wiadomo przez promowanie idei tosamoci lub solidarnoci narodowej. Nasza tosamo nie pozwala nam na kompromis z takimi siami. Jedn z naczelnych zasad komunizmu stanowi internacjonalizm. Za obecn sytuacj nie winimy innych narodowoci lecz kapitalistw. Pracownicy z rnych krajw maj ze sob wicej wsplnego ni z kapitalistami ze swoich pastw. Nasza odpowied bdzie midzynarodowa, poniewa take kryzys jest kwesti midzynarodow. Nie moe zosta powstrzymany w jednym kraju. Odpowiedzi s solidarno midzynarodowa, strajki generalne oraz walka ludzi pracy. Mamy ju przykady takich dziaa. Podczas Midzynarodowego Dnia Dziaania zorganizowanego przez wiatow Federacj Zwizkw Zawodowych ludzie z rnych krajw oraz kontynentw wsppracowali i protestowali pod wsplnymi hasami oraz podobnymi postulatami. Europa i wiat potrzebuj wikszej liczby takich mobilizacji. Nie oznacza to oczywicie, e powinnimy zapomnie o narodowej charakterystyce i rnicach. Proste powielanie wszystkich hase w rnych krajach jest nieskuteczne. Midzynarodowa solidarno oznacza sprzeciw wobec imperializmu. Prowadzenie wojen takich jak tak zwana wojna z terroryzmem moe by wykorzystywane do odwracania uwagi opinii publicznej od kwestii klasowych oraz problemw ekonomicznych, a take do mobilizowania spoeczestwa pod hasami patriotyzmu, podporzdkowujc je przez to kapitalistom. Odrzucamy polityk imperializmu i militaryzmu. Rosnce wydatki militarne oraz wycig zbroje stanowi elementy systemu kapitali-

Padziernik-Listopad 201 2

BRZASK

WIAT

stycznego. Wielkie, ponadnarodowe korporacje osigaj wiksz wadz oraz zyski dziki sprzeday broni wykorzystywanej pniej w atakach na spoeczestwa krajw rozwijajcych si. Nawet w pastwach stojcych w obliczu kryzysu wydatki zbrojeniowe utrzymuj si na stosunkowo wysokim poziomie, czego przykadem jest Grecja, ale take Polska. Gdy wdraane s kolejne cicia socjalne Wojsko Polskie bierze udzia w okupacji Afganistanu. Nasz odpowiedzi jest midzynarodowa solidarno klasy pracujcej. Partie komunistyczne bior udzia oraz powinny nadal uczestniczy w dziaaniach ruchw pokojowych, nadajc im bardziej klasowy charakter. Sprzeciwiamy si imperialistycznej wojnie, poniewa jest ona narzdziem midzynarodowych monopoli i kapitau. Podsumowujc komunistyczna tosamo rni

si znaczco od tosamoci si kapitalistycznych. Nie chcemy tworzy programu naprawy kapitalizmu. Nasze postulaty su klasie pracujcej. Mamy konkretne rozwizania, ktre mog by wprowadzone nawet w ramach kapitalizmu, takie jak wysze pace, krtsze godziny pracy oraz lepsze warunki zatrudnienia. Jednake jestemy wiadomi, e jedynie obalenie kapitalizmu i zniesienie wyzysku moe zmieni sytuacj klasy pracujcej. Nasza strategia jest inna od zorientowanej na wybory strategii partii kapitalistycznych, poniewa rne s nasze cele. Powinnimy bra udzia w walkach spoecznych i strajkach. Czasami zwycistwo w nich jest waniejsze ni sukces wyborczy. Dzi w czasach kryzysu naley o tym pamita. Beata Karo

Opr Grekw wobec kryzysu

W dniach 6-7 listopada w Grecji odby si kolejny strajk generalny. 7 listopada w centrum Aten demonstrowao ponad 100 tysicy ludzi, ktrzy odpowiedzieli na wezwanie zwizkw zawodowych, w tym PAME. Demonstracja odbya si w momencie, gdy parlament gosowa nad kolejnym planem ci socjalnych przygotowanym przez rzd. Protestujcy zostali zaatakowani przez policj, ktra uya gazu zawicego i armatek wodnych. Gosowanie w parlamencie pokazao, e sypie si polityczne zaplecze wadz. Parlamentarzyci wchodzcej w skad koalicji rzdzcej Demokratycznej Lewicy wstrzymali si od gosu. Szecioro deputowanych PASOKu gosowao z kolei przeciwko, za co zostali wykluczeni z partii. Wadze wygray jedynie trzema gosami, co oznacza, e rzd wkrtce moe upa. Tymczasem zwizki zawodowe pokazay swoj si. Do strajku generalnego przystpili pracownicy niemal wszystkich bran. W caym kraju prawie cakowicie przesta dziaa transport publiczny. Zawieszone zostay poczenia promowe i lotnicze. Strajkowali zarwno hutnicy jak i takswkarze. Protestowali nawet pracownicy sektora bankowego, a media na 24 godziny zawiesiy dziaalno. Listopadowy protest by kolejnym tak duym strajkiem generalnym w tym roku. Poprzednie dwa miay miejsce 18 padziernika i 26 wrzenia. Byy one zwizane z protestami przeciwko kolejnym etapom ci socjalnych wprowadzanych przez rzd. Kryzys w strefie Euro, przede wszystkim w Grecji kapitalistyczna propaganda przedstawia jako wynik przywilejw pracowniczych, lub nadmiernej pazernoci Grekw na publiczne pienidze. Rzeczywisto jest zupenie inna, o czym wiadcz wskaniki ekonomiczne. To pracownicy ponosz gwny ciar reform i ci socjalnych spowodowanych przez polityk wielkiego kapitau, sektora finansowego i powizanego z nimi pastwa. Dugi publiczne s wynikiem dziaa na rzecz kapitalistw, a nie pracownikw. W Grecji rzdy Nowej Demokracji oraz PASOKu wprowadzay od samego pocztku po obaleniu dyktatury pukownikw ogromne obniki podatkw dla wielkiego kapitau oficjalnie w celu przy-cignicia inwestycji. Dug publiczny wzrs z 26,9% w 1981 roku do 64,2% PKB w 1989 roku. Jednoczenie kontynuowane byo pastwowe wsparcie dla prywatnych biznesw. Otrzymyway one dodatkowe subsydia rozwojowe. Jednoczenie nie musiay wykazywa si przestrzeganiem praw pracowniczych czy rzeczywistymi inwestycjami. Wiele funduszy trafiao do spekulacyjnego sektora finansowego. Prace publiczne kierowano tak, aby zarabiay na nich przede wszystkim firmy prywatne. Rozbudowane zostao partnerstwo publicznoprywatne. Wizao si ono z tzw. outsourcingiem, czyli przekazywaniem przez pastwo zlece czy usug komunalnych prywatnym podmiotom. Podatki dochodowe dla wielkiego kapitau s obecnie w Grecji nisze ni na przykad w Niemczech. Dug publiczny wzrs rwnie w wyniku nietrafionych inwestycji zwizanych z Igrzyskami Olimpijskimi 2004 roku w Atenach. Wiele wybudowanych wwczas obiektw generuje znaczne koszty. W roku 2006 dug publiczny Grecji sign sumy 106,8% PKB. Pomimo takiej sytuacji wadze kontynuoway marnotrawn polityk. Jak si okazao nawet w dobie kryzysu Grecja kupowaa znaczne iloci broni i przeznaczaa due sumy na zbrojenia. Korzystay na tym europejskie, zwaszcza niemieckie, korporacje zbrojeniowe. Wydatki te byy nieuzasadnione z punktu widzenia obronnoci kraju. Suyy jedynie wypenieniu wymaga NATO. Zakupionych zostao a pi fregat oraz sze okrtw podwodnych. W roku 2009 wydatki wojskowe Grec

WIAT

BRZASK

Padziernik-Listopad 201 2

cji osigny a 4% PKB, czyli wicej ni w Niemczech (1,4%) czy Francji (2,4%). Dug inflacyjny Grecji to wynik rwnie polityki handlowej UE. Unia domagaa si zniesienia ogranicze w handlu na przykad wyrobami tekstylnymi. Oznaczao to zalew importu z zagranicy. W latach 2000-2010 deficyt w handlu midzynarodowym osign 11%. Wielkie ponadnarodowe korporacje opanoway grecki rynek, niszczc lokaln konkurencj i transferujc zyski za granic. Podobna sytuacja miaa miejsce w rolnictwie. Grecja, ktra niegdy eksportowaa ywno i uzyskiwaa dziki temu znaczce dochody staa si w ostatniej dekadzie jej importerem. Akces Grecji do strefy Euro, przedstawiany jako szansa rozwoju, tylko pogbi wszystkie negatywne trendy w sferze handlu. Grecja podobnie jak wiele innych pastw UE na pierwsze oznaki kryzysu zareagowaa przygotowujc pakiety ratunkowe dla biznesu, a przede wszystkim bankw. Ogromne wsparcie finansowe dla tego sektora uzasadniano chci ochrony zoonych w bankach pienidzy obywateli. W rzeczywistoci chodzio o wsparcie dla bardzo wanej grupy lobbingowej reprezentujc kapita finansowy, spekulacyjny. Te dziaania wadz spowodoway jedynie pogorszenie sytuacji ekonomicznej kraju. Dotychczasowe cicia socjalne, majce rzekomo ustabilizowa sytuacj nie przyniosy efektu, poniewa wielki biznes wci korzysta ze wsparcia pastwa. Po przyjciu pierwszego pakietu oszczdnociowego dug publiczny Grecji wci rs, ze 127,1% PKB w 2009 roku do poziomu 142,8% w 2010. Gospodarka z kolei w 2012 roku

nie powrcia nawet do poziomu sprzed kryzysu ekonomicznego. Wszelkie programy, jak si okazuje nie maj wic na celu ratowania sytuacji Grecji, a przede wszystkim utrzymanie strefy Euro i zapobieenie reakcji acuchowej, czyli pogbieniu kryzysu w Hiszpanii, Portugalii i Woszech. Pogorszenie si sytuacji w tych krajach spowodowaoby upadek europejskiej waluty. Do tego z kolei nie chc dopuci jej gwni beneficjenci najsilniejsze gospodarki UE takie jak Francja czy Niemcy, a przede wszystkim pochodzcy z tych krajw kapitalici. Wida to w propozycjach dotyczcych greckich obligacji pastwowych. S one w posiadaniu instytucji finansowych takich jak banki. Niemieckie oraz francuskie lobby finansowe akceptuj propozycje przeduenia terminu ich spaty. Nie chc z kolei dopuci do ogoszenia przez greckie pastwo bankructwa, co pozbawioby je zyskw. Grupy bankw s w tym celu gotowe nawet przej czciowo pomoc ekonomiczn dla Grecji. Jednoczenie staraj si odsprzeda greckie obligacje Europejskiemu Bankowi Centralnemu. W ten sposb greckie reformy oraz redukcja dugw tego kraju nie odbdzie si ich kosztem. Za kryzys spowodowany przez kapitalistw pac po raz kolejny pracownicy i og spoeczestwa. Prawdziwi winowajcy problemw nie ponosz ich konsekwencji. Wrcz przeciwnie, sytuacja staje si dla nich pretekstem do dania kolejnych przywilejw i powikszania politycznych wpyww. Beata Karo

W Ameryce bez zmian

Krajowe media dostay mapiego rozumu. Oto za Oceanem, w pono najbardziej demokratycznym pastwie wiata, odbyway si mao demokratyczne w istocie wybory, ktre wyoniy marionetkowego prezydenta. Nie zmienia to faktu, e przez kilka dni telewizja, prasa i internet zasypyway nas mas informacji na temat ulubionych potraw Obamy i Romneya, wieku ich on, iloci potomstwa jakie udao im si spodzi oraz innych beznadziejnie idiotycznych spraw. Nowym prezydentem zosta poprzedni prezydent uwaany podobno za bardziej lewicowego ni skrajnie faszystowski Romney (naley pamita, e amerykaskie pojcie lewicowoci nie ma nic wsplnego z faktyczn lewicowoci). Gdyby nie fakt, e w Ameryce prezydent jest marionetk bankierw z Wall Street i przemysowcw z Doliny Krzemowej, to wybory za Oceanem przykuyby moj uwag. Niestety tak nie jest, a dziki paskudnemu nawykowi ogldania telewizji ju pewnie nigdy nie pozbd si mieciowej wiedzy o tym, e Romney jest mormonem, a Obama ma adn crk. Gdy nie bd mia co je z pomoc nie przyjd mi ani mormoscy anioowie ani crka Obamy. Rzeczywisto jest okrutna, a telewizja serwuje propagand sprawniejsz ni goebbelsowska. Okazja do uwolnienia si od telewizji nadejdzie ju niedugo, gdy wyczone zostanie nadawanie sygnau w formie analogowej, w jakiej ma to miejsce obecnie, a eby oglda twarz Kaczyskiego bdzie trzeba kupi dekoder lub nowy telewizor. A propos Kaczyskiego to na pokadzie Tupolewa by trotyl. Albo nie byo trotylu, zreszt to niewane. Wane eby irytowa ruskich, najwaniejszych ssiadw Polski. Zawsze kiedy wyczam telewizor w gowie czuj dziwne mrowienie. To naturalna reakcja na uwolnienie si od wyimaginowanych problemw podawanych przez media. Jakub Szymaniak

Padziernik-Listopad 201 2

BRZASK

POLSKA

Rezolucja Zgromadzenia Oglnego ONZ

Jak co roku, ju po raz raz dwudziesty pierwszy, wsplnota midzynarodowa odrzucia miadc licz gosw blokad gospodarcz, handlow i finansow naoon przez Stany Zjednoczone przeciwko Kubie. W tym historycznym dniu podczas 67 posiedzenia Zgromadzenia Oglnego Narodw Zjednoczonych, 188 pastw, czonkw tej midzynarodowej organizacji zagosowao za rezolucj A/67/L2, zatytuowan Konieczno zakoczenia blokady gospodarczej, handlowej i finansowej naoonej przez Stany Zjednoczone przeciwko Kubie, ktra potpia zbrodnicz polityk Stanw Zjednoczonych starajc si zdawi nard Kuby od ponad p wieku. Tylko 3 kraje odrzuciy rezolucj (USA, Izrael i Palau), 2 wstrzymay si od gosu (Wyspy Marshalla i Mikronezja). Przedstawiciele pastw z piciu kontynentw po-

czyli si aby potpi blokad naoon przez Stany Zjednoczone i j zakoczy. Blokada ta hamuje rozwj Kuby i jednoczenie narusza suwerenno krajw trzecich. Podczas swojego wystpienia Minister Spraw Zagranicznych Kuby Bruno Rodriguez Parrilla, powiedzia, e nie istnieje aden prawny czy moralny powd utrzymania tej blokady, ktra nie tylko dotyka interesw Kuby ale rwnie interesw obywateli i przedsibiorstw amerykaskich. Doda, e krzywda jak wyrzdza blokada jest ogromna i nieprzeliczalna oraz powoduje cierpienia i niedostatek narodu kubaskiego. Rodriguez zwraca uwag, e prezydent Barack Obama posiada konstytucyjne kompetencje do zakoczenia blokady, ma rwnie historyczn okazj, aby to zrobi. Nowy Jork, 13 listopada 2012 roku.

O komunizmie na Uniwersytecie Warszawskim

O komunistach i komunizmie mwi si na wyszych uczelniach le, albo nie mwi si wcale. Jeli dojdzie ju do dyskusji, to uprawiaj j prawie wycznie osoby politycznie socjalizmowi wrogie. W pastwie, w ktrym historii naucza IPN, a o gospodarce rozprawia Balcerowicz, jest to normalne i wpisuje si w ogln tendencj. Swoj drog atmosfera w szkoach wyszych coraz bardziej przypomina t, jaka panowaa na uniwersytetach za rzdw sanacji. Pki co brak tylko oficjalnych gett awkowych, bo oficjaln dyskryminacj mniej zamonych ju mamy. Cakiem sporym promykiem nadziei by zatem wykad dla studentw kulturoznawstwa Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego wygoszony przez dziaaczy Komunistycznej Partii Polski 24 padziernika. Tym razem byo tak, jak by powinno, bo o komunizmie i partii komunistycznej mwili sami komunici. Wrd przedstawicieli KPP znaleli si studenci i absolwenci kierunkw humanistycznych, z wasnego dowiadczenia znajcy problemy, z ktrymi borykaj si modzi ludzie. Cytatem z "Manifestu Komunistycznego" wykad otworzya Wiceprzewodniczca Partii, a jego tematyka dotyczya tak marksistowskiej analizy obecnej sytuacji gospodarczo-politycznej Polski i wiata oraz znaczenia teorii marksistowsko-leninowskiej, jak rwnie kwestii historycznych. Wykad, oprcz funkcji czysto informacyjnej i edukacyjnej, mia za zadanie zachci studentw do osobistej refleksji nad obserwowanymi zjawiskami w polityce i gospodarce, tak bardzo uderzajcymi w modzie. Pokaza rwnie, e podoem tej refleksji powinna by myl marksistowska, ktra mimo twierdze buruazyjnych mdrcw, jest cay czas aktualna, a sam komunizm bez problemu demaskuje kamstwa obecne w podporzdkowanych kapitalistom rodkach masowe-go przekazu i jasno wytycza drog jak naley obraw celu obalenia wyzysku oraz zaspokojenia potrzeb obywateli. Dr Beata Karo przedstawia rwnie suchaczom histori najnowsz polskiego ruchu robotniczego, jego ideologiczne i organizacyjne korzenie jak te aktualne zadania oraz przedsiwzicia podejmowane przez polski i zagraniczny ruch robotniczy. Studenci zapoznali si z partyjn pras oraz najwaniejszymi, a take aktualnymi stanowiskami Partii. Wystpujcy jako drugi mwca inny warszawski dziaacz partyjny Dawid Jakubowski przybliy suchaczom wykadu szereg kwestii historycznych, kluczowych dla aktualnej dziaalnoci Partii. Gwnym poruszonym przez niego tematem by jasny sprzeciw komunistw wobec postulowanego przez stoeczny PiS, kolejnego ju, etapu zmiany nazw ulic upamitniajcych wybitnych przedstawicieli ruchu robotniczego. Jako najwy-raniejszy przykad osoby zasugujcej na zachowanie w charakterze patrona ulicy omwiono dziaalno gen. Karola wierczewskiego Waltera. Drug cz zaj stanowia dyskusja dotyczca przede wszystkim kwestii praktycznej dziaalnoci, mniej pyta dotyczyo kwestii ideologicznych. Pytania zadawane przez studentw oraz przebieg dyskusji byy miym zaskoczeniem, gdy pokazay, e hasa prezenowane przez komunistw zostay przez studentw przyjte z zainteresowaniem. Wykad pokaza, e moliwe jest dotarcie Partii do uczcej si modziey, w tym przypadku akurat studiujcej na uczelni wyszej. Komunizm by i nadal jest nauk, ktra pomaga zrozumie wiat, a co najwaniejsze pokazuje jak go zmieni. Jakub Szymaniak

POLSKA

BRZASK

Padziernik-Listopad 201 2

Zachowajmy nasze ulice w stolicy

Jesienny sezon polityczny warszawski PiS zainaugurowa hasem dekomunizacji stoecznych ulic. W zwizku z tym przygotowa list 16 ulic, ktrych nazwy chcieliby zmieni w pierwszej kolejnoci. Znaleli si na niej: - Sylwester Bartosik (Gocaw - w nawiasach lokalizacja ulicy), - Julian Brun (Mokotw), - Jzef Ciszewski (Ursynw), - Teodor Duracz (Bielany), - Mieczysaw Ferszt (Zacisze), - Antoni Kacpura (Rembertw), - Anastazy Kowalczyk (Biaoka), - Helena Kozowska (Czerniakw), - Zygmunt Modzelewski (Mokotw), - Jan Paszyn (Wola), - Gustaw Reicher (Zacisze), - Wacaw Szadkowski (Bemowo), - Jan Szymczak (Wola), - Henryk witkowski (Natolin), - Juliusz Rydygier (oliborz), - Genera Walter (pseudonim Karola wierczewskiego, Falenica). Gwnym inicjatorem ulicznej akcji PiS jest radna Olga Johann, od wielu lat dziaajca w zespole Rady Warszawy zajmujcym si nazewnictwem ulic. W tym roku zesp ten zosta rozwizany, jednak radna Johan nie zmienia swoich zainteresowa. Poprzez uprawianie polityki historycznej chce midzy innymi zmieni wizj przeszoci oraz ksztatowa pogldy modziey, chocia jak sama przyznaje nie ma wyksztacenia historycznego, a dekomunizacja to
Julian Brun (ur. 21 kwietnia 1886, zm. 28 kwietnia1942) dziennikarz-publicysta i krytyk literacki. Od 1905 r. czonek SDKPiL, a nastpnie KPP. Dziaa w Warszawie, Lublinie i Zagbiu Dbrowskim. Represjonowany za dziaalno polityczn, przebywa na emigracji - w Paryu (gdzie studiowa socjologi na Sorbonie od 1906 r.), Londynie, Bugarii (1913-1919) i ZSRR (1926-1942). W 1925 r. skazany za dziaalno komunistyczn na osiem lat wizienia. W wizieniu mokotowskim napisa rozpraw krytyczno-literack Stefana eromskiego tragedia pomyek. Uwolniony w ramach wymiany winiw politycznych z ZSRR. Korespondent radzieckiej agencji informacyjnej TASS. Publicysta i redaktor wielu czasopism i wydawnictw. W czasach Polski Ludowej patron jednej z gwnych nagrd dziennikarskich, przyznawanych przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich. Sylwester Bartosik (ur. 15 stycznia 1893, zm. 16 padziernika 1942) na pocztku lat 30. wstpi do KPP.

jej hobby. Poza projektem zmian nazw ulic radna nie ma na swoim koncie adnych spektakularnych dziaa na rzecz warszawiakw i jest powszechnie krytykowana za brak aktywnoci w innych ni dekomunizacja dziedzinach. PiS wystpuje te o likwidacj innych miejsc pamici zwizanych z dziaalnoci bohaterw ruchu robotniczego oraz wyzwolicieli spod okupacji hitlerowskiej. Ostatni pomys to usunicie niektrych rzeb sprzed Paacu Kultury i Nauki. Na Woli z kolei radni PiS blokuj przywrcenie pomnika Ludwika Waryskiego, zdemontowanego po likwidacji zakadw Bumar Waryski, przed ktrymi si znajdowa. Poza tym warszawski PiS domaga si zburzenia pomnika gen. Zygmunta Berlinga, stojcego nad Wis przy Trasie azienkowskiej. Okazj do gwnej politycznej batalii si take lokalizacja pomnika Polsko-Radzieckiego Braterstwa Broni. Zosta on przeniesiony w zwizku z budow na Pradze Pnoc drugiej linii metra. Radni PiS prowadz kampani przeciwko jego powrotowi, powoujc si na rzekoma opini okolicznych mieszkacw. Wikszo z nich, wbrew temu co twierdz radni, nie ma nic przeciwko pomnikowi. PiS nie zdoby dla swojej inicjatywy masowego poparcia. Powstrzymajmy faszowanie historii, walczmy o zachowanie pamici o dziaaczach robotniczych. Redakcja Brzasku apeluje o zaangaowanie Czytelnikw w t akcj. Rozpocznijmy kampani informacyjn skierowan przede wszystkim do mieszkacw wymienionych ulic. Redakcja
Od poowy lat 30. do 1941 wiceprezes Rady Nadzorczej w spdzielni "Sklep Spoeczny" na Mokotowie. W czasie okupacji wstpi do ZWW oraz zosta wspredaktorem pism: "Biuletyn Radiowy" i "Zwyciymy". Dziki znajomoci kilku jzykw obcych prowadzi nasuch radiowy. Nastpnie wczy si do pracy organizatorskiej w szeregach PPR jako sekretarz Komitetu Dzielnicowego Warszawa-rdmiecie. Jako redaktor dziau informacyjnego wchodzi w skad komitetu redakcyjnego "Trybuny Wolnoci" (pisma KC PPR) i "Gwardzisty" (organu Dowdztwa Gwnego GL). Bra udzia w zaplanowaniu akcji GL na Komunaln Kas Oszczdnoci w Warszawie, zrealizowan ju po jego mierci, 30 listopada 1942. W jego mieszkaniu spotykali si m.in. Marceli Nowotko, Pawe Finder i Hanka Sawicka. Aresztowany w nocy na 29 wrzenia 1942, po okrutnym ledztwie w Alei Szucha powieszony w publicznej egzekucji w Warszawie. 22 sierpnia 1964 r. jego imi nadano Oficerskiej Szkole Radiotechnicznej w Jeleniej Grze. Jzef Ciszewski (1877-1937) Czonek PPS od 1902 r.

10

Padziernik-Listopad 201 2

BRZASK

POLSKA

Przedstawiciel jej lewego skrzyda. Odpowiada za agitacj wrd ludnoci wiejskiej. Za dziaalno zosta wydalony z Krlestwa Polskiego. Po rozamie w PPS jeden z gwnych dziaaczy PPS-Lewica. Kierownik wydziau wojskowego tej partii. W 1916 r. przyby do Warszawy, gdzie zosta czonkiem Rady Miejskiej. Wystpowa przeciwko werbunkowi polskich robotnikw do prac w Niemczech. Popiera rwnie inicjatywy doywania dzieci. Jesieni 1918 r. uda si do Moskwy, gdzie nawiza kontakty z tamtejszymi rewolucjonistami. Bra udzia w przygotowaniach do zjazdu i zjedzie zjednoczeniowym PPS-Lewica i SDKPiL, ktrego skutkiem byo utworzenie KPRP. Za udzia w Zjedzie w 1920 r. aresztowany i deportowany do Rosji Radzieckiej. Dziaa w WKP(b). W 1937 r stracony w czasie stalinowskich czystek. Pomiertnie zrehabilitowany. Teodor Duracz pseud. "Profesor" (ur. 9 lutego 1883, zm. 12 maja 1943), dziaacz komunistyczny, adwokat. Od 1905 nalea do PPS, potem do PPS-Lewicy i KPP. W 1905 by jednym z organizatorw strajku chopskiego, za co zosta aresztowany i przez miesic wiziony. W 1908 ukoczy studia i rozpocz prac zawodow. W 1917 bra udzia w Rewolucji Padziernikowej, pracowa w Komisariacie do Spraw Polskich jako kierownik Wydziau Organizacyjnego i redaktor "Wiadomoci", urzdowego organu Komisariatu w Zagbiu DonieckoKrzyworoskim. W sierpniu 1918, gdy Ukrain zajy wojska "biaych", wrci do Polski. W grudniu 1918 wstpi do KPP. W latach 1918-1939 obroca w procesach politycznych polskich komunistw i dziaaczy robotniczych, broni m.in. Tomasza Dbala (1922), Wadysawa Hibnera, Wadysawa Kniewskiego i Henryka Rutkowskiego (1925), Marcelego Nowotk i Magorzat Fornalsk (1935). Czonek Ligi Obrony Praw Czowieka i Obywatela. W 1941 w grupie "Proletariusz", wspredagowa pismo "Przeom". W 1942 w szeregach PPR, jeden z czoowych dziaaczy, czonek KC. Aresztowany 11 marca 1943 i uwiziony na Pawiaku, zamordowany po torturach podczas przesuchiwania przez gestapo. Mieczysaw Ferszt pseud. "Mot" (1919-1943) dziaacz robotniczy, bojownik Gwardii Ludowej. Robotnik w Zakadach Mechanicznych "Ursus". Aktywnie dziaa w Czerwonym Harcerstwie a potem w Wydziale Modzieowym Okrgowego Komitetu Robotniczego PPS Warszawa-Podmiejska. Opowiada si zawsze za wspprac socjalistw z komunistami, ktrzy zawsze byli mu blisi. Podczas okupacji hitlerowskiej pomaga Mieczysawowi Niedziakowskiemu tworzy Robotnicze Bataliony Obrony Warszawy, dziaa w "Barykadach Wolnoci" Stanisawa Dubois, po ich rozpadzie wsptworzy lewicowo-socjalistyczn formacj "Sztandar Wolnoci", w 1942 r. zosta czonkiem PPR. Z ramienia GL dziaa na Powilu, m.in. zorganizowa akcj na "Nowy Kurier Warszawski". Zadenuncjowany i aresztowany podczas prby likwidacji prowokatora przy ul. Rakowieckiej. Przewieziony w al. Szucha i tam bestialsko zamordowany przez gestapo. Antoni Kacpura pseud. Marek (ur. 2 stycznia 1886, zm. 16 padziernika 1942) - dziaacz socjalistyczny i ko-

munistyczny. Z zawodu lusarz. Od 1904 czonek PPS, a po rozamie w 1906 PPS-Lewicy. Dziaa w Klubie Robotniczym im. T. Rechniewskiego. W grudniu 1918 jako delegat bra udzia w I Zjedzie KPRP. Pniej by kolporterem, agitatorem i organizatorem w KPP. Dziaa rwnie w Klasowym Zwizku Wkniarzy. W 1920 zosta aresztowany za dziaalno komunistyczn i osadzony na 9 miesicy na Pawiaku. W 1942 wstpi do PPR i GL. Wczesn jesieni 1942 zosta aresztowany, a nastpnie powieszony przez Niemcw w publicznej egzekucji, w ktrej stracono 50 osb. Anastazy Kowalczyk pseud. "Kostek", "Nastek", "Zdzisaw", "Andrzej" (ur. 16 kwietnia 1908, zm. w grudniu 1943) - dziaacz komunistyczny, czonek KZMP i Grupy Inicjatywnej PPR, zastpca czonka KC PPR. Od 1924 r. pracowa w fabryce wkienniczej w Sosnowcu. Wstpi do Zwizku Zawodowego Robotnikw Przemysu Wkienniczego i koa modzieowego TUR. W 1925 by jednym z organizatorw strajku robotniczego w fabryce, za co zosta aresztowany. Po kilkumiesicznym pobycie w wizieniu zwolniony na mocy wyroku sdowego. W marcu 1927 wstpi do Zwizku Modziey Komunistycznej. Po 2 miesicach aresztowany i skazany na rok wizienia. Wyrok odby w wizieniu w Bdzinie. Dziaa dalej w ZMK jako sekretarz komrki, a nastpnie sekretarz Komitetu Dzielnicowego. Aresztowany 12 wrzenia 1929 r., po kilkumiesicznym pobycie w wizieniu 28 kwietnia 1930 skazany na 3 lata wizienia. Wyrok odsiedzia w wizieniach w Bdzinie, Mysowicach i Tarnowie, gdzie by starost komuny wiziennej. Zwolniony 12 wrzenia 1932r. rozpocz prac partyjn, wchodzc w skad egzekutywy Komitetu Okrgowego KZMP w Zagbiu Dbrowskim; krtko by sekretarzem tego okrgu. Od grudnia 1932 do koca kwietnia 1933 sekretarz KO KZMP na Grnym lsku. Przyczyni si do powanego oywienia lskiej organizacji KZMP, uaktywni komitety dzielnicowe i zorganizowa dziaalno wrd wojska. W pierwszych dniach maja 1933 przeniesiony zosta do Warszawy, gdzie mia by II sekretarzem Komitetu Warszawskiego KZMP. Aresztowany 24 kwietnia na zebraniu, osadzony w wizieniu centralnym. W padzierniku 1934 skazany na 8 lat wizienia, kar odsiadywa na Mokotowie i we Wronkach, gdzie by wsporganizatorem godwki. Po amnestii w 1936 r. przewieziono go do wizienia w Rawiczu i zmniejszono kar o jedn trzeci. W lutym 1939 r. wyszed na wolno i wrci do Sosnowca. Po wybuchu wojny zgosi si do wojska, jednak nie zosta przyjty. Uda si do Lwowa, gdzie by dyrektorem fabryki wyrobw z metali kolorowych i wsppracowa z redakcj "Czerwonego Sztandaru", publikujc kilka artykuw, dziaa w Midzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom (MOPR), wchodzi w skad Rady Delegatw Ludu Pracujcego Miasta Lwowa. Wiosn 1941 wyjecha do Moskwy, gdzie jesieni 1941 wszed w skad pierwszej "Grupy Inicjatywnej" powstaej w szkole Midzynarodwki Komunistycznej pod Moskw. Po przerzuceniu do okupowanej Polski by wsporganizatorem PPR w Piotrkowie, Zagbiu Dbrowskim i na lsku. Przeniesiony do Warszawy, by

11

HISTORIA

BRZASK

Padziernik-Listopad 201 2
Jan Paszyn, pseud. Czarny, Bielecki (ur. 8 maja 1892, zm. po 11 listopada 1937) dziaacz ruchu robotniczego, czonek KC KPP, lusarz. W latach 19131918 by czonkiem SDKPiL, a od 1918 KPRP. Dziaa w ruchu zwizkowym i spdzielczym w rodowisku warszawskich robotnikw. W 1920 zosta czonkiem KW, w 1925 awansowa na czonka Komitetu Centralnego. Cztery lata pniej zosta przez wadze II RP osdzony i uwiziony. W 1932 w ramach wymiany winiw politycznych przekazany wadzom ZSRR. Na VII kongresie Midzynarodwki Komunistycznej na przeomie lipca i sierpnia 1935 w Moskwie by jednym z reprezentantw Polski. Podczas czystki politycznej zosta skazany na mier, pniej zrehabilitowany. Gustaw Reicher (Rajcher) pseud. Rwal, Stefan Baum, Jzef, Rewel, Gustaw Rupiewicz (19001938) - dziaacz komunistyczny, jeden z przywdcw Komunistycznej Partii Grnego lska, czonek Biura KC KPZB i KC KPZU, przedstawiciel KPP przy KPH, wykadowca w Midzynarodowej Szkole Leninowskiej. W latach 1917-1918 czonek zarzdu dzkiej dzielnicy Staromiejskiej SDKPiL. W poowie 1918 wstpi do Zachodniej Dywizji Strzelcw. Czonek zarzdu moskiewskiej grupy SDKPiL, uczestnik III konferencji grup SDKPiL w Rosji 11 listopada 1918. Na pocztku 1919 przyjecha do kraju i dziaa w Komitecie Wykonawczym Zagbiowskiej Rady Delegatw Robotniczych (RDR) i zosta czonkiem egzekutywy Zagbiowskiego Komitetu Okrgowego (KO) KPRP. Kierownik dzielnic KPRP Sosnowiec i Klimontw. Latem 1919 podj dziaalno w Komitecie Warszawskim KPRP. VIII 1919-IV 1920 wiziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, nastpnie w ramach wymiany winiw z Rosj sowieck znalaz si w Moskwie i wstpi do Biura Polskiego RKP(b). Uczestnik II oglnorosyjskiej konferencji komunistw-Polakw w maju 1920 w Moskwie. Latem 1920 by penomocnikiem Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski przy 3 Armii. Jesieni 1920 zosta wysany na Grny lsk, gdzie by jednym z przywdcw Komunistycznej Partii Grnego lska. 12 grudnia 1920 na zjedzie tej partii w Wielkich Hajdukach zosta wybrany do jej KC. W czerwcu-lipcu 1921 wzi udzia w III Kongresie Kominternu w Moskwie. Po powrocie do kraju 30 sierpnia 1921 r. aresztowany i do marca 1923 wiziony za dziaalno komunistyczn, potem w wyniku wymiany winiw ponownie znalaz si w ZSRR. W kwietniu 1924 r. reprezentant grnolskiej organizacji KPD na zjedzie KPD we Frankfurcie i na V Kongresie Kominternu w czerwcu-lipcu 1924. Czonek Komisji Polskiej Kominternu. Od jesieni 1924 sekretarz polityczny organizacji KPD w Zagbiu Ruhry. Od 1925 ponownie dziaa w KPRP/KPP na Grnym lsku. Uczestnik posiedzenia Sekretariatu KC KPP w Warszawie 8 maja 1925, na ktrym aresztowany; wiziony do pocztku stycznia 1928. Nastpnie instruktor Wydziau Organizacyjnego w Komitecie Wykonawczym Kominternu w Moskwie. Rwnoczenie wykada w Szkole Wojskowo-Politycznej KPP. Od jesieni 1929 dziaa w zagranicznym przedstawicielstwie KC KPP i KC KPZB w Berlinie. W padzierniku 1929 czonek Biura KC KPZB. W sierpniu 1930 r. przedstawiciel KPZB na

sekretarzem PPR Okrgu Warszawskiego, wykazujc bardzo du aktywno. W czerwcu 1943 obj kierownictwo Obwodu Krakowskiego i odbudowa rozbit organizacj partyjn. By zastpc czonka KC PPR. Aresztowany 1 grudnia 1943 w czasie ledztwa pokn cyjanek potasu. W 1948 pomiertnie odznaczony Krzyem Grunwaldu II klasy. Helena Kozowska (ur. 24 wrzenia 1906, zm. 23 listopada 1967) - dziaaczka KPP, czonek Zarzdu Gwnego ZWM od 1943, KC PPR i Centralnej Trjki PPR od 1944, KC PZPR w latach 1948-1959, 1945-1947 zastpczyni kierownika i kierownik Wydziau Propagandy KC PPR, od 1954 zastpca kierownika Wydziau Organizacyjnego KC PZPR, czonkini Komisji Rewizyjnej KC PZPR, czonek Rady Naczelnej ZBoWiD. Na pocztku 1929 wstpia do KPP. W drugiej poowie 1930 wiziona za dziaalno komunistyczn. We wrzeniu 1931 r. ponownie aresztowana i skazana na 4 lata wizienia. Bya czonkiem zarzdu komuny winiw politycznych i starost komuny. Po zwolnieniu w lutym 1935 dziaaa w MOPR, m.in. jako sekretarz okrgowy w Pocku i Warszawy Podmiejskiej. Od sierpnia 1936 do stycznia 1939 r. wiziona po raz kolejny. Od wrzenia 1939 r. pracowaa w dzienniku "Wolna Praca" i instruktor obwodowego komitetu MOPR w Biaymstoku. Po ataku Niemiec na ZSRR przybya do Generalnego Gubernatorstwa, a w maju 1942 wrcia do Warszawy i wstpia do PPR. Wsppracowaa z "Trybun Wolnoci" i "Gosem Ludu" i pracowaa w redakcji "Gosu Warszawy" i "Przegldu Tygodnia". Od lipca 1943 w ZWM, czonek Zarzdu Gwnego, wspautorka deklaracji ideowej ZWM. Zastpca dowdcy batalionu "Czwartakw" ds. polityczno-wychowawczych. W lipcu 1944 r. wczona do tymczasowej Centralnej Trjki PPR. Podczas powstania warszawskiego formowaa oddziay AL, organizowaa jej dowdztwo i kierowaa propagand. Po upadku powstania dziaaa w Okrgu Warszawa-Lewa Podmiejska, dwukrotnie ranna. Po styczniu 1945 organizowaa Rad Miejsk yrardowa. Zygmunt Modzelewski (ur. 15 kwietnia 1900 r., zm. 18 czerwca 1954 r.) polityk i ekonomista, minister spraw zagranicznych. Pochodzi z rodziny robotniczej. Studiowa na Uniwersytecie i w Szkole Nauk Politycznych w Paryu, w 1928 uzyska doktorat z ekonomii (w 1951 take dr filozofii), od 1951 prof. zwyczajny, od 1952 czonek rzeczywisty PAN. Od 1917 czonek SDKPiL, od 1918 w KPRP. W latach 19231937 przebywa we Francji, nalea do Francuskiej Partii Komunistycznej (19241925 czonek jej KC). W latach 19371945 przebywa w ZSRR. Dziaa w Zwizku Patriotw Polskich i przy Centralnym Biurze Komunistw Polskich, w 1944 zosta pierwszym dyrektorem Agencji "Polpress". Od 1944 czonek PPR, w latach 19451948 czonek KC PPR. W 1945 ambasador RP w ZSRR, w latach 19451947 podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych; w latach 19471951 minister spraw zagranicznych. Od 1951 pracownik (i rektor) Instytutu Nauk Spoecznych przy KC PZPR. W latach 19521954 czonek Rady Pastwa. Pose do KRN oraz na Sejm Ustawodawczy.

12

Padziernik-Listopad 201 2

BRZASK

HISTORIA

V Zjedzie KPP, na ktrym zosta wybrany na zastpc czonka KC KPP. CzonekCentralnej Redakcji Zagranicznej KC KPP w Berlinie, pisa broszury partyjne oraz artykuy do pisma KPP "Nowy Przegld". W padzierniku 1932 uczestniczy w VI Zjedzie KPP. Od kwietnia 1933 do stycznia 1934 wykada w niemieckim sektorze Midzynarodowej Szkoy Leninowskiej w Moskwie. 24 listopada 1933 na II Plenum KC KPP zosta czonkiem KC. Od stycznia 1934 do kwietnia 1937 dziaa w Bazie KC KPP i Biurze Politycznym KC KPZU w Pradze. Na IV Zjedzie KPZU wybrany do jej KC. W lipcu-sierpniu 1935 uczestniczy w VII Kongresie Kominternu. Od kwietnia 1937 dziaa w Hiszpanii jako przedstawiciel KPP przy KPH. W grudniu 1937 wezwany do Moskwy, w styczniu 1938 aresztowany i niedugo potem stracony. Pomiertnie zrehabilitowany. Wacaw Szadkowski (1900-1967) - tramwajarz warszawski. Od 1921 r. pracownik Tramwajw Miejskich na Woli. W 1928 r. wstpi w szeregi KPP. Podczas okupacji hitlerowskiej zwizany z organizacj "Mot i Sierp" a take Stowarzyszeniem Przyjaci ZSRR. Czonek PPR od 1942 r. Podczas powstania warszawskiego podpukownik - walczy w szeregach Armii Ludowej (przynaleny do oddziau Sztabu Gwnego Stare Miasto - oliborz). W Polsce Ludowej zastpca komendanta Centrum Szkolenia Oficerw Polityczno-Wychowawczych w odzi. Dziaa w Komitecie Dzielnicowym Warszawa-Mokotw PZPR. Jan Szymczak (1893-1942) - murarz. Jako pitnastolatek rozpocz prac w jednej fabryk papy na warszawskiej Woli. W okresie I wojny wiatowej, ktry spdzi w Rosji, zwiza si ze rodowiskiem komunistycznym, bra udzia w Rewolucji Padziernikowej. Po powrocie do Warszawy w 1919 r. zamieszka w kamienicy przy ul. Wolskiej 10. Czonek KPRP a nastpnie jeden z twrcw KPP, penicy m.in. obowizki sekretarza Komitetu Wojewdzkiego. Z ramienia Partii inicjowa strajki i liczne demonstracje popierane przez Zwizek Zawodowy Robotnikw Budowlanych. Aresztowany podczas jednego z tajnych spotka w swoim mieszkaniu w 1932 r., skazany na trzy lata bezwzgldnego pozbawienia wolnoci. Wyrok w caoci odbywa w wizieniu mokotowskim. Podczas okupacji hitlerowskiej zainicjowa powstanie komunistycznej organizacji "Sierp i Mot". Sekretarz Wolskiego Komitetu Dzielnicowego PPR. Aresztowany przez gestapo w nocy z 28 na 29 wrzenia 1942 r. - prawdopodobnie na podstawie donosu ktrego z ssiadw - zosta osadzony na Pawiaku a nastpnie stracony 16 padziernika w pierwszej publicznej egzekucji w stolicy. Henryk witkowski (ur. 2 kwietnia 1896, zm. 22 marca 1970) prawnik, specjalista w dziedzinie prawa wyznaniowego i rolnego. W 1923 przed Sdem Okrgowym w Zamociu broni 37 komunistw oskaronych o udzia w tzw. powstaniu zamojskim w 1918 r. W 1926 r. wraz z Teodorem Duraczem i kilku innymi obrocami prowadzi z powodzeniem akcj protestacyjn przeciwko uchwale Rady Adwokackiej w Lublinie zakazujcej adwokatom przyjmowania obrony w spra-

wach komunistycznych. W 1937 by obroc prawnym w procesie czterdziestki jednolitofrontowych dziaaczy modzieowych komunistw w Lublinie. Od 1923 aktywnie dziaa w PPS, w latach 19311934 w Radzie Naczelnej. Czonek Zarzdu Gwnego Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. W latach 30. opowiada si za wspprac z komunistami w walce z narastajc grob faszyzmu. W 1928 i 1930 wybierany na posa na Sejm z listy PPS. W 1934 by wsporganizatorem listy komunistw i socjalistw pod nazw Blok Robotniczo-Chopski w wyborach do Rady Miejskiej w Zamociu. W lipcu 1938 z listy PPS wszed do Rady Miejskiej Warszawy. 12 lipca 1940 aresztowany przez Gestapo i osadzony na Pawiaku, 15 sierpnia przewieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie pozosta do 8 padziernika 1941. Od maja 1944 czonek Prezydium Rady Naczelnej RPPS oraz pose do Krajowej Rady Narodowej. Walczy w powstaniu warszawskim w szeregach Armii Ludowej w rdmieciu. Po upadku powstania dziaa w oddziale partyzanckim AL na Podhalu. W latach 19451948 w naczelnych wadzach PPS. Na Kongresie Zjednoczeniowym PPR i PPS w grudniu 1948 wybrany do KC PZPR. W 1945 stan na czele rzdowej grupy operacyjnej, ktra miaa organizowa administracj pastwow i samorzdow na Pomorzu. By przewodniczcym Komitetu Organizacyjnego Uniwersytetu w Toruniu. W styczniu 1947 wybrany na posa na Sejm Ustawodawczy, a w 1952 na posa na Sejm PRL I kadencji. W latach 1945 - 1956 r. minister sprawiedliwoci. Wspzaoyciel Zrzeszenia Prawnikw Polskich i wieloletni czonkiem jego najwyszych wadz oraz Stowarzyszenia Ateistw i Wolnomylicieli. Od 1945 do 1950 przewodniczcy Zarzdu Gwnego Towarzystwa Przyjani Polsko-Radzieckiej. Juliusz Rydygier (ur. 8 kwietnia 1892, zm. 13 grudnia 1942) dziaacz ruchu robotniczego, dziaacz PPS, SDKPiL i KPP. W okresie midzywojennym wielokrotnie aresztowany i wiziony za dziaalno komunistyczn. Pod koniec 1941 nawiza kontakt z Marcelim Nowotk, 5 stycznia 1942 bra udzia w zebraniu zaoycielskim PPR, ktre odbyo si w jego mieszkaniu na oliborzu. 30 padziernika 1942 r. aresztowany przez Niemcw, po ledztwie w al. Szucha przewieziony do obozu w Auschwitz i tam zamordowany. Genera Walter - Karol wierczewski (1897-1947) dziaacz ruchu rewolucyjnego. Czonek SDKPiL, uczestnik Rewolucji Padziernikowej, onierz Armii Czerwonej od 1918 r. W latach 1936-1938, podczas wojny domowej w Hiszpanii, dowdcza 14. Dywizji Midzynarodowej. W 1943 r. wsporganizator Polskich Si Zbrojnych w ZSRR. W latach 1944-1945 dowdca II Armii Wojska Polskiego. Od 1946 r. wiceminister obrony narodowej. Od 1944 r. czonek KC PPR. Pose do KRN (1944-1947), potem na Sejm. Zgin 28 marca 1947 r. pod Baligrodem w walce z oddziaem UPA.

13

HISTORIA

BRZASK

Padziernik-Listopad 201 2

P i e rwszy p rog ra m p ol ski e g o socj a l i zm u

Na pocztku lat 70. XIX w. na rosyjskich uczelniach wyszych zaczy powstawa zakonspirowane kka socjalistyczne. W gronie ich inicjatorw znaleli si oprcz studentw Rosjan polscy studenci. Pierwsze kko polskich studentw socjalistw pod przewodnictwem Aleksandra Wickowskiego zostao zaoone w 1874 r. w Petersburgu, wwczas bdcym gwnym orodkiem rosyjskiego anarchizmu. Krtko po powstaniu tego kka doczy do grona jego uczestnikw 18-letni Ludwik Waryski student Instytutu Technologicznego w Petersburgu. Podobne organizacje powstay nastpnie na uczelniach w Moskwie, Kijowie oraz w Odessie. Kazimierz Duski uczestnik jednego z kek zwraca po latach uwag, e: czynny (...) udzia studentw Polakw w ruchu socjalistycznym w uniwersytetach rosyjskich nie zadowala ich w caej peni. Pomimo gbokiego poczucia, e si suy sprawie ze wszech miar susznej, dawaa si odczu tsknota za krajem, a jednoczenie coraz gbiej kiekowaa myl, e idea socjalizmu powinna by propagowana przez Polakw nie w Rosji, lecz we wasnym kraju, na pierwszym za miejscu w jego stolicy Warszawie. Tote powstaa inicjatywa zbadania terenu warszawskiego przez delegatw z uniwersytetw rosyjskich podkrela Kazimierz Duski. W 1875 r. z Kijowa do Warszawy przyby w charakterze emisariusza nowej, dobrej nowiny jeden z dziaaczy kkowych Jan Izbicki. Na miejscu rycho okazao si, i modych socjalistw czekaa na polskim, rodzimym gruncie gigantyczna, wrcz syzyfowa praca. Faktycznie od podstaw. Rzecz charakterystyczn bya odczuwalna wrogo do socjalizmu okazywana przez cz rodowiska warszawskiej inteligencji. Pomimo ogromnych trudnoci, braku rodkw finansowych i niebezpieczestw czyhajcych ze strony carskiej andarmerii na pocztku 1876r. powstao na Uniwersytecie Warszawskim wwczas funkcjonujcym jako Uniwersytet Cesarski pierwsze kko socjalistyczne. Jego organizatorami byli: Bolesaw Mondszajn student medycyny z Petersburga, Szymon Diksztajn autor broszury Kto z czego yje? - popularyzujcej na polskim gruncie myl polityczn Karola Marksa, Stanisaw Mendelson, oraz bracia Kazimierz i Jzef Pawiscy. Dla modych polskich socjalistw marksistw: studentw, modziey gimnazjalnej i przedstawicieli niezamonej inteligencji punktem odniesienia by przede wszystkim proletariat fabryczny. Dostrzegali w nim bowiem obecno wszystkiego co byo ich zdaniem najwartociowsze i najcenniejszew wczesnym polskim spoeczestwie. Ponadto byli w peni wiadomi roli jak wyznaczya robotnikom historia. W tym przekonaniu utwierdzay ich gboko sowa twrcy naukowego socjalizmu Karola Marksa, ktre zawar na amach Manifestu Komunistycznego. Brzmiay one nastpujco: warunki yciowe starego spoeczestwa s juz unicestwione w warunkach yciowych proletariatu. Proletariusz jest pozbawiony wasnoci (...). Proletariusze nie maj nic swojego do zabezpieczenia, musz natomiast zburzy wszystko, co dotychczas zabezpieczao i ochraniao wasno prywatn (...). Wspczesny robotnik zamiast podnosi si wraz z postpem przemysu, spychany jest coraz bardziej poniej warunkw istnienia swej wasnej klasy. Robotnik staje si ndzarzem i pauperyzm rozwija si jeszcze szybciej ni ludno i bogactwo - podkrela z naciskiem Karol Marks. Pod koniec grudnia 1876 r. przyby do Warszawy Ludwik Waryski. Wkrtce potem rozpocz prace jako lusarz w warszawskiej fabryce metalowej Lilpop i Rau. W ten sposb pragn pozna i zrozumie specyficzne warszawskie realia. Oprcz intensywnej pracy agitacyjnej wrd warszawskich robotnikw majcej na celu przede wszystkim uwiadamianie im, e w ich cikiej sytuacji walka pracy z kapitaem bya palc koniecznoci Ludwik Waryski organizowa jednoczenie Kasy Oporu. Byy to niewielkie kka robotnicze skupiajce w swoich szeregach po kilkunastu ludzi, ktre gromadziy niezbdne rodki na prowadzenie walki z fabrykantami. Zgromadzone fundusze okazyway si wielce pomocne podczas przeprowadzanych przez robotnikw akcji strajkowych. W 1878 r. na bazie utworzonych robotniczych Kas Oporu powstaa Warszawska Organizacja Socjalno Rewolucyjna. Warszawscy socjalici przez cay niemale 1878 rok oprcz intensywnej pracy agitacyjnej w rodowisku robotniczym toczyli jednoczenie pomidzy sob zaarte dyskusje teoretyczne. Doprowadziy one w rezultacie do opracowania pierwszego opublikowanego programu polskiego socjalizmu. Nadano mu oficjaln nazw: Program socjalistw polskich. Dla zmylenia czujnoci carskiej andarmerii, nieustannie depczcej po pitach warszawskim socjalistom, jako miejsce wydania tekstu podano Bruksel. Std program ten okrelano potocznie jako program brukselski. Redakcje programu zakoczono i nastpnie zatwierdzono na walnym zgromadzeniu, ktre odbyo si we wrzeniu 1878 r. w pobliu Olszynki Grochowskiej. Pierwszego padziernika 1879 r. dokument ten zosta opublikowany na amach pierwszego numeru wydawanego w Genewie czasopisma Rwno. Do powstania tego pisma jak rwnie sformowania w Genewie orodka wychodczego polskich socjalistw przyczynili: Stanisaw Mendelson, jego ona Maria Zaleska Jankowska oraz wspomniani powyej Szymon Diksztajn i Kazimierz Duski. Nasuwa si pytanie co spowodowao, i pierwszy program polskiego socjalizmu opublikowany zosta dopiero po ponad roku? Ot to ponad roczne opnienie spowodoway dwie zasadnicze przyczyny. Po pierwsze wzgldy finansowe dajce si mocno we znaki na kadym kroku. Po drugie natomiast aktywn dziaalno warszawskich socjalistw przerway trzy wielkie fale aresztowa i szeroko zakrojonych represji carskiej andarmerii. Rozpoczy si one w drugiej poowie 1878 r. i kontynuowane

14

Padziernik-Listopad 201 2

BRZASK

HISTORIA

byy niemal do ostatnich dni 1879r. W zwizku z tym wczeniejsze opublikowanie programu nie byo moliwe. Podkreli naley, i zamieszczony w pierwszym numerze Rwnoci program brukselski nie by obszerny pod wzgldem treci. Jego autorzy, co wane, skupili si w nim przede wszystkim na kluczowych dla nich zagadnieniach. Pokusi si mona o stwierdzenie, i chciano w ten sposb unikn zbdnego pustosowia i niepotrzebnego tym bardziej patosu. Na wstpie autorzy programu brukselskiego z naciskiem podkrelali, e: w kadym spoeczestwie wszystkie urzdzenia spoeczne, ekonomiczne i polityczne s wynikiem wsplnych, wiekowych usiowa wszystkich bez wyjtku czonkw spoeczestwa i tym samym powinny by suy ku oglnej korzyci wszystkich. Zdaniem autorw dokumentu wczesne realia spoeczno-polityczno-gospodarcze nie miay nic wsplnego z powyszym zaoeniem. W tej kwestii stwierdzano wprost: wskutek tego, i nieznaczna mniejszo spoeczestwa posiada dzi w swym rku narzdzia pracy tj. kapita, ona tylko jedynie cignie wyczn korzy z tych urzdze. Z powysz konkluzj cile powizana bya kolejna mianowicie, i: taki stosunek mniejszoci posiadajcej kapita do wikszoci dajcej sw prac wyrazi si ostatecznie w instytucji najmu tj. w nadaniu pracy charakteru towaru. Autorzy programu, zwracajc w nim uwag na zachodzcy w systemie kapitalistycznym tragiczny w skutkach proces dehumanizacji pracy, zaznaczali, i zredukowanie robotnika przez kapitalist do znaczenia towaru byo niczym innym jak tylko now form niewoli i wyzyskiwania, gdy robotnik sprzedajcy sw prac, wedle oglnych praw wymiany, nie mg w aden sposb wpywa na jej warunki uksztatowane wycznie przez dostrzegajcego tylko zysk kapitalist. Autorzy programu nie ukrywali, e - ich zdaniem - robotnik stanowi dla kapitalisty jedynie rodek do celu i nic wicej. Dla autorw programu bazujcych na szczegowych analizach marksowskich rzecz oczywist byo, i w tej sytuacji tak zwana swoboda jednostki(...) sprowadzona zostaa do walki, z ktrej zwycizc wychodzi kapitalista silny w rodki materialne. Robotnik natomiast pozbawiony rodkw produkcji, pozbawiony monoci niezalenej pracy i sprowadzony do znaczenia najemnika traci wszelk moraln samodzielno i w tragiczny dla swojego pooenia sposb ulega woli kapitau we wszystkich przejawach swego indywidualnego i spoecznego ycia. W zwizku z powyszym stwierdzano w programie bez ogrdek, e: zaleno robotnika od kapitau jest rdem wszelkiej niewoli politycznej, moralnej i materialnej. Kapitalistycznej teorii posiadania narzdzi pracy i podziau produktw autorzy przeciwstawiali teori socjalizmu. Dla pozbawianych godnoci i czowieczestwa robotnikw socjalizm oznacza wedug autorw programu z jednej strony prowadzenie konsekwentnej walki o zuytkowanie urzdze spoecznych na korzy wszystkich bez wyjtku czonkw spoeczestwa. Z drugiej strony natomiast

gruntown zmian obecnych stosunkw spoecznych na korzy pracy. Autorzy programu pod pojciem gruntownej zmiany rozumieli ni mniej ni wicej po prostu spoeczn rewolucj. Wychodzc z zaoenia, i zwycistwo zasad socjalizmu byo spraw wszystkich pracujcych, bez rnicy rodzaju pracy i narodowoci autorzy programu zwracali w zwizku z tym uwag, e: rewolucja spoeczna musi by powszechna i midzynarodowa. Midzynarodowy charakter rewolucji spoecznej dla socjalistw-marksistw, ktrymi byli autorzy programu stanowi warunek sine qua non jej powodzenia, gdy: wyzwolenie robotnikw nie jest zadaniem ani miejscowym, ani narodowym, ale socjalnym - podkrelano w tekcie programu. Z wtkiem rewolucji spoecznej w programie powizane byy dwa nad wyraz istotne dla jego autorw postulaty. Pierwszy dotyczy rozwijania i pielgnowania poczucia solidarnoci pomidzy robotnikami rnych gazi pracy w pojedynczych krajach. Drugi z kolei postulat zwraca uwag, jak wane jest dla kadego uwiadomionego robotnika konsekwentne denie do braterskiego zjednoczenia klas pracujcych rnych krajw. Twrcy programu brukselskiego w kontekcie wtku rewolucji spoecznej nie zapomnieli przypomnie, e: wyzwolenie robotnikw powinno by dzieem jedynie tylko robotnikw. Przypominali ponadto robotnikom, i prowadzc codzienn walk o swoje ekonomiczne wyzwolenie, nie powinni w jej efekcie dy do wytworzenia nowych klas uprzywilejowanych, ale do ustanowienia rwnych praw i rwnych obowizkw dla wszystkich. Z powyszym zaoeniem twrcy dokumentu cile wizali inne. Rwnie istotne. Brzmiao ono nastpujco: nie ma praw bez obowizkw, nie obowizkw bez praw. Autorzy programu poruszyli w nim rwnie wtek polski. Rzecz charakterystyczn byo zupene pominicie w nim przez autorw kwestii dotyczcej przywrcenia Polsce pastwowej niepodlegoci. Wydaje si, i twrcy programu brukselskiego pomijajc milczeniem t kwesti pragnli da tym samym do zrozumienia, i odbudowa polskiej pastwowoci biorc pod uwag wczesne realia geopolityczne w Europie stanowia postulat niemoliwy do zrealizowania. Z drugiej jednak strony, aby unikn oskare o rzekom antypolsk postaw podkrelano w programie, i: tryumf zasad socjalizmu jest koniecznym warunkiem pomylnej przyszoci narodu polskiego. Czynny udzia w walce z ustalonym porzdkiem spoecznym to znaczy z ustrojem buruazyjnym uniemoliwiajcym pomylny rozwj narodu polskiego uznano za obowizek kadego Polaka przenoszcego los milionw ludu polskiego nad interesy szlachecko-kapitalistycznej czci naszego narodu.Sformuowanie kady Polak sugerowao w oczywisty sposb, e autorzy programu mieli na myli nie tylko Polakw z zaboru rosyjskiego, ale rwnie z zaborw pruskiego i austriackiego.Pokusi si mona rwnie o stwierdzenie, i nie negujc oczywistego dla nich faktu istnienia narodu polskiego, pojciu Polaka twrcy programu nadawali z kolei

15

Z YCIA PARTII
nowe, gbsze ni dotychczas znaczenie oraz tre. Wyranie dawao si odczu ich pragnienie zwrcenia uwagi na rwnie oczywisty dla nich fakt, i socjalizm nie by w swoich zaoeniach antypolski jak twierdzili jego polscy oponenci, lecz przeciwnie wzbogaca pojcie Polaka i pojcie narodu polskiego nadajc im tym samym wycznie pozytywny sens i znaczenie. Bycie socjalist-marksist w aden sposb nie kolidowao z faktem przynalenoci do narodu polskiego.Rwnie interesujcy co powyszy by wtek dotyczcy wizji przyszej, midzynarodowej wsplnoty socjalistycznej. W tej kwestii odczuwalny by z kolei wpyw wczesnej myli anarchistycznej. Po pierwsze po zwycistwie w skali midzynarodowej rewolucji spoecznej kada jednostka uzyskaaby moliwo wszechstronnego rozwoju si przyrodzonych. Po drugie rodki i narzdzia pracy przej miayz rk jednostek na wspln wasno pracujcych i tym sposobem praca najemna podkrelano zmieniona bdzie na prac zrzeszon w stowarzyszeniach fabrycznych, rzemielniczych i rolnych. Po trzecie kada jednostka uzyska miaa realne prawo do korzyci z rezultatw stowarzyszonej pracy. Po czwarte faktem sta si miaa zupena rwno spoeczna obywateli, bez rnicy pci, rasy i narodowoci. Znikn mia raz na zawsze niczym nie uzasadniony podzia ludzi na rwnych i rwniejszych. W programie nie wspominano nic o jakichkolwiek strukturach pastwowych. Zaryzykowa mona jedynie stwierdzenie, i przysza midzynarodowa spoeczno socjalistyczna posiadaaby charakter bezpastwowy. W konkluzji programu jego autorzy zadeklarowali, i naczeln zasad ich dziaalnoci bdzie moralna zgodno rodkw dziaania z zaoonym celem. Zadeklarowali ponadto, i konsekwentnie kontynuowa bd nadal ustn i ksikow propagand zasad socjalizmu oraz agitacj. Pod tym pojciem twrcy programu rozumieli protesty, demonstracje i w ogle czynn walk w duchu naszych zasad z obecnym porzdkiem spoecznym. Program socjalistw polskich opublikowany pierwszego padziernika 1879 r. na amach genewskiej Rwnoci pomimo mocno oglnikowej formy oraz wyranie odczuwalnych

BRZASK

Padziernik-Listopad 201 2

niedocigni stanowi jednak i to warto podkreli dla ksztatujcego si wwczas w specyficznych warunkach modego polskiego ruchu robotniczego dokument o ogromnej wadze. Byo to bowiem pierwsze na polskim gruncie ideowe wyznanie wiary w naukowy socjalizm i tkwice w nim nadzieje i szanse na lepsz ni dotychczas przyszo dla kadego robotnika, dla kadego czowieka i dla kadego Polaka. Ryszard Rauba

Z gbokim alem zawiadamiamy, e 19 padziernika 2012 roku zmar w Dbrowie Grniczej przeywszy 84 lata

Towarzysz

STEFAN

MORA
Odszed od nas czowiek duej wraliwoci na niesprawiedliwo spoeczn i krzywd ludzk. Tow. Stefan wykazywa zawsze due zdyscyplinowanie i rzetelno w wykonywaniu swoich obowizkw zawodowych jak rwnie due zaangaowanie w dziaalnoci spoecznej. By bardzo aktywny w Zwizku onierzy Ludowego Wojska Polskiego, by te czonkiem ZKP Proletariat a nastpnie KPP. Za dugoletni rzeteln prac zawodow i dziaalno spoeczn zosta odznaczony Krzyem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski,. Za obron porzdku publicznego otrzyma srebrn odznak a srebrny medal za zasugi dla obronnoci kraju. W zmarym stracilimy aktywnego dziaacza KPP, oddanego towarzysza walki o sprawiedliwo spoeczn o socjalizm. Pami o Nim pozostanie wrd nas na zawsze. Wyrazy gbokiego alu i wspczucia Crce, Synom oraz caej Rodzinie przekazuje:

lski Okrgowy Komitet Wykonawczy KPP

Publikowane artykuy wyraaj opinie autorw i nie zawsze s zgodne z pogldami Redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo redagowania nadesanych tekstw i nadawania im tytuw. Skad Redakcji: Krzysztof Szwej (redaktor naczelny), Beata Karo

Email: brzask@o2.pl. Komunistyczna Partia Polski skr. poczt. 154, 41-300 Dbrowa Grnicza. Opat za Brzask naley wpaca na konto bankowe Partii z dopiskiem za Brzask. PKO BP S.A. Oddzia I Dbrowa Grnicza 28 1020 2498 0000 8202 0183 3995

16