Swiat 03

3 / 2010
ISSN: 2081-6413
U SCHEIBLERA
Apartamenty w byej fabryce
PARAGRAF
Wydzia Prawa i Administracji
Uniwersytetu dzkiego
MEDIA CENTRUM
Siedziba redakcji
Dziennika Zachodniego
I TATTILI DOTYK GBI
laminaty wysokocinieniowe w najlepszym woskim wydaniu
niepowtarzalna trjwymiarowa kompozycja powierzchni i koloru
siedem fantastycznych powierzchni
dziesi wybarwie
Wiemy jak tra do zmysw
LAMINart sp. z o.o.
ul. Laskowa 24, 62-060 Stszew
tel. (61) 813 47 33, tel./fax (61) 813 50 70
e-mail: office@laminart.pl, www.laminart.pl
Filie handlowe:
ul. Pisudskiego 2 ul. Sportowa 1 ul. Piekarnicza 12a ul. Gen. F. Kleeberga 14b ul. w. Antoniego Padewskiego 5/7
34-130 Kalwaria Zebrzydowska 05-840 Brwinw 80-126 Gdask 15-691 Biaystok 91-038 d
tel./fax (33) 876 53 05 tel./fax (22) 729 79 33 tel. (58) 300 05 16 tel./fax (85) 662 37 19 tel. (42) 230 99 07
GSM 509 735 005 GSM 509 735 006 fax (58) 300 05 17 GSM 509 735 007 tel./fax (42) 652 10 78
kalwaria@laminart.pl brwinow@laminart.pl gdansk@laminart.pl bialystok@laminart.pl lodz@laminart.pl
Architektoniczna abstrakcja

wiat zaskakuje nas swoim poziomem abstrakcji. Patrzymy i nic
nie rozumiemy. Poszczeglne fragmenty co nam przypominaj,
jednak zoone w cao nie przywouj niczego, co znamy. W archi-
tekturze jest podobnie. Budujemy wci z tych samych elementw:
piwnica, kuchnia, pomieszczenie pomocnicze, hol, wejcie, parter,
schody, biuro, basen, pitro, winda, salon, garderoba... Mimo tej
powtarzalnoci projekty wci nas zaskakuj, a odnosimy wraenie,
e obcujemy z czym nowym. Mistrzem abstrakcji i nietypowych
zestawie jest Frank Gehry, znany z tego, e z arkusza blachy stwo-
rzy now jako architektury. W pogitych, ekspresyjnych formach
odbija si letnie wiato.
W trzecim numerze wiata architektury proponujemy Pa-
stwu przegld ciekawych, niepowtarzalnych, czasem abstrakcyj-
nych projektw. Zaczynamy od Projektu z okadki, gdzie przed-
stawimy apartamenty w byej dzkiej fabryce u Scheiblera.
O pracy nad zagadnieniem opowiedzieli nam Pawe Marciniak
i Dariusz Witasiak. Artyku otwiera autorskie spojrzenie na zagad-
nienia formy i jej braku. Na Pastwa uwag zasuguj rwnie:
budynek Wydziau Prawa w odzi, realizacja obiektu Starostwa
Powiatowego we Wrocawiu, Ratusz w Warszawie na Bielanach,
Media Centrum i wiele innych. Letnie dni zachcaj do spacerw.
Proponujemy wic wycieczk wok osiedla Corte Verona, ktre
przedstawili nam architekci Kazimierz atak i Piotr Lewicki.
Mimo wysokich temperatur wyyny abstrakcyjnego mylenia
o architekturze prezentujemy w naszych wywiadach z Agnieszk
Hajdas-Obajtek w dziale Sylwetki i Andrzejem (Andr) Mrowcem
w sekcji l ntager. Obie rozmowy kr wok zagadnie pracy
architekta i jego dziaalnoci midzy granicami krajw.
Sprawy techniczne poruszamy w dziale Specjalizacje, gdzie kon-
tynuujemy temat budownictwa pasywnego, a rozwijamy zagadnie-
nie centralnej sterylizatorni w obiektach suby zdrowia. Natomiast
w dziale Wntrza przeczytaj Pastwo o ciekawym rozwizaniu sie-
ciowych salonw fryzjerskich.
Zapraszam do abstrakcyjnego wiata architektury ukazanego
w penym, letnim wietle.
Fasada podwieszana
najmodniejszych budynkw.
0erera|ryr dyslryoulorer p|yl
ALuC080N0
W Po|sce jesl:
TrysserKrupp Erergosla| 3.A.
le|. 18 22 591080
lWorzyWa-oudoWr|clWo_l|.erergosla|.p|
WWW.lrysser|rupp-erergosla|.p|
www.aIucobond.com
P|yla |orpozyloWa ALuC080N0
jesl jedr z oardz|ej

zrarycr a|lerralyW ra lasady podW|eszare Werly|oWare.
ZoudoWara jesl z dWcr WarslW a|ur|r|ur o gr. 0,5 rr. Rdze
slaroW| lWorzyWo szluczre |uo raler|a| r|rera|ry /||asyl|acja
ogr|oWa NR0 | A2/.
Busch-priOn. Stwrz indywidualny
komfort mieszkania.
Busch-priOn to nowoczesny nacienny element sterujcy owietleniem, aluzjami,
ogrzewaniem i klimatyzacj. Dziki Busch-priOn mamy dostp do wszystkich tych funkcji
indywidualnie oraz moemy tworzy dowolne kompleksowe sekwencje zdarze i wywoywa
je jednym ruchem rki. Proste menu oraz system naprowadzania kolorami pozwala na intuicyjne
i swobodne uytkowanie. Dziki zastosowaniu unikatowego wzornictwa (Red Dot Design
Award 2008) oraz szlachetnych materiaw takich, jak szko biae i czarne, stal i aluminium,
sterownik Busch-priOn wspaniale komponuje si z nowoczesn architektur, nieustannie
dostosowujc si do indywidualnych potrzeb domownikw. www.busch-jaeger.com/pl
ABB Sp. z o.o.
tel.: +48 22 51 64 400
fax: +48 22 51 64 444
e-mail: osprzet.pomoc@pl.abb.com
www.abb.pl
6 wiat architektury wiat architektury 7
W numerze:
14
54
44
64
68
78
WYDARZENIA 8
NOWOCI PRODUKTOWE 10
PROJEKT Z OKADKI
U SCHEIBLERA 14
REALIZACJE W POLSCE
PARAGRAF 26
Wydzia Prawa i Administracji Uniwersytetu dzkiego
ASEPTYKA ARCHITEKTURY 30
Budynek biurowy w Brzeziu pod Opolem
SZKOA PRIMUS 32
Zesp szk wraz z zapleczem sportowo-socjalnym w Szczecinie
POD SZKLANYM PORTYKIEM 34
Siedziba Urzdu Dzielnicy Warszawa Bielany
MINIMALIZM FORMALNY 37
Budynek Starostwa Powiatowego we Wrocawiu
W KRAINIE WYOBRANI 40
Nowa siedziba Teatru Lalek Pleciuga
SZYB PREZYDENT 42
Renowacja wiey szybu w Chorzowie
CORTE VERONA 44
Wywiad z Kazimierzem atakiem i Piotrem Lewickim
z Biura Projektw Lewicki atak z Krakowa
Z KRAKOWSKIM AKCENTEM 49
Hotel Best Western Premier w Krakowie
NAD MORZEM 54
Sand Hotel budynek sanatoryjno-hotelowy w Koobrzegu
MEDIA CENTRUM 56
Siedziba redakcji Dziennika Zachodniego
WIELOFUNKCYJNA HALA 60
Obiekt sportowo-widowiskowo-wystawienniczy
w Bielsku-Biaej
POWCIGLIWO FORMY 64
Biblioteka Wydziau Filologii Polskiej i Klasycznej
Uniwersytetu Adama Mickiewicza
SYLWETKI
ARTE DIZAIN 68
Wywiad z Agnieszk Hajdas-Obajtek
MIKSER PRODUKTOWY 72
HISTORIA I WSPCZESNO
KAMIENICE TEODORA TALOWSKIEGO 73
Pod Pajkiem i piewajc ab
SZTUKA ARCHITEKTURY CZ. 2 74
Teatr Rozrywki w Chorzowie refleksje z budowy
LTRANGER
RKA RAPIDOGRAF KOMPUTER 78
Wywiad z Andrzejem (Andr) Mrowcem
SPECJALIZACJE
BUDOWNICTWO PASYWNE 84
Informacje oglne, przykady rozwiza
PASYWNA HALA 86
Obiekt sportowy w Somnikach rozwizania techniczne
OGRODY ZIMOWE CZ. 2 90
Materiay wykoczeniowe i wyposaenie
SERCE SZPITALA 93
Centralna sterylizatornia praktyczne porady projektowe
WNTRZA
[NIE]TYPOWY SALON 96
Projekt sieciowych salonw fryzjerskich
LIFESTYLE
Gadet miy dla oka 100
8 wiat architektury
Wydarzenia
Dnia 7 czerwca w Warszawie firma
ABB wraz z partnerami zorganizowaa
briefing, ktry odby si w pierwszym
w Polsce inteligentnym apartamencie 1st
Smart Home. Na spotkaniu zaprezento-
wano innowacyjn koncepcj zarzdza-
nia przestrzeni za pomoc inteligent-
nych rozwiza firmy ABB oraz nowoci
produktowe z zakresu Audio-Video.
Living Space czy funkcje sterowania
owietleniem, aluzjami, ogrzewaniem
i klimatyzacj, komunikacj opart
o Internet, domow rozrywk oraz
systemy bezpieczestwa zintegrowane
w jednym ukadzie sterowanym cen-
tralnie za porednictwem eleganc-
kich, naciennych paneli. Celem tych
funkcji jest umoliwienie domownikom
stworzenia dowolnej i przyjaznej styli-
stycznie przestrzeni mieszkalnej, przy
zachowaniu komfortu i atwoci obsugi.
Sterowanie przestrzeni jest intuicyjne
i proste. Podstawowymi elementami
systemu Living Space s dwa produkty
sterownik priOn i centralny panel do-
tykowy ComfortTouch.
www.busch-jaeger.com/pl
Prezentacja Living
Space
Woronicza Qbik to pierwszy kompleks
mieszkaniowy tworzony w koncepcji
sof t lof tw. Niekonwencjonalny wygld
jest zasug midzynarodowej pracowni
Investment Environments (INVI), ktrej
prezesem jest Guy Perry. Wizytwk
kompleksu o postindustrialnej architek-
turze bdzie nowoczesna, przeszklona
fasada od strony ulicy Woronicza.
W czterech poczonych budynkach po-
wstanie 350 mieszka, w tym 183 dwupi-
trowych loftw. Lokale charakteryzowa
bdzie przestrzenno, due okna i proste
formy. W mieszkaniach dwupoziomowych
wysoko w czci dziennej dochodzi
bdzie do 6 metrw, a paszczyzny prze-
szkle zapewni dowietlenie pomieszcze
i widok na panoram Warszawy. We-
wntrz kompleksu powstanie wypenione
zieleni patio. Na parterze znajd si punk-
ty usugowe i handlowe, a pod budynkiem
gara. Woronicza Qbik bdzie atrakcyjnym
miejscem ze wzgldu na blisko centrum,
parkw, szk, obiektw gastronomicznych
oraz Galerii Mokotw. Kompleks zostanie
oddany do uytku w 2012 roku.
www.ghelamcoresidential.pl
Wrocawski Color
House ju otwarty
Na rynku pojawio si wyjtkowe wy-
dawnictwo dla dzieci autorstwa Ewy
Solarz z ilustracjami Aleksandry i Daniela
Mizieliskich.
D.E.S.I.G.N. to przegld 69 najcie-
kawszych projektw wzornictwa prze-
mysowego z ostatnich 150 lat od
klasycznych po najbardziej zwariowane:
ko w ksztacie ringu bokserskiego, po-
bazgrany yrandol, lustro kociotrup czy
plisowana lampa. Wikszo z nich to
ikony wzornictwa zaprojektowane przez
najwybitniejszych twrcw od Le Cor-
busiera po Philippea Starcka. Poprzez
lekkie, dowcipne opisy, barwne aneg-
doty i ilustracje D.E.S.I.G.N. bawi,
zadziwia i uwraliwia na estetyk oraz
form otaczajcych nas przedmiotw.
Kady rozdzia zawiera kolorowe, dow-
cipne ilustracje oraz zwizy, przystp-
ny tekst przedstawiajcy dany projekt
i jego twrc. D.E.S.I.G.N. jest drug
ksik z serii zapocztkowanej przez
D.O.M.E.K. pierwsz publikacj dla
dzieci o wspczesnej architekturze, kt-
ra okazaa si wielkim sukcesem.
www.wydawnictwodwiesiostry.pl
Dla
najmodszych
Oglnopolska sie salonw sprzeday
i doradztwa Color House cigle si powik-
sza. Wraz z kocem czerwca otwarty zosta
punkt we Wrocawiu, w ktrym znalaz si
szeroki asortyment produktw dekoracyj-
nych marki Caparol. Mona w nim take
skorzysta z profesjonalnego doradztwa
w zakresie wykoczenia wntrz.
To jest ju pity tego typu salon sprzeda-
y w Polsce. Podczas oficjalnego otwarcia
architektom, inwestorom i firmom wyko-
nawczym zostay przedstawione nowator-
skie techniki dekoracyjne z wykorzystaniem
produktw spod znaku sonia.
Oprcz prezentacji nowoci kady z od-
wiedzajcych mg porozmawia ze spe-
cjalistami z firmy Caparol na temat waci-
woci i innowacyjnych cech materiau do
termoizolacji budynkw. Zainteresowa-
niem cieszya si take ciana pokazowa
z systemem ocieple Carbon. Dekora-
tor-stylista zaproponuje klientom salonu
techniki dekoracyjne i dobierze kolory oraz
struktury odpowiednie do danego wntrza.
Dogodne pooenie salonu przy ulicy er-
nickiej oraz dua przestrze sprzedaowa
zachcaj do wizyty.
www.caparol.pl
Soft lofty na
Mokotowie
Profesjonalne Systemy Ocieple Budynkw
Bezspoinowe Systemy Ocieple Budynkw
FOVEO TECH to szeroki wachlarz rozwiza
opartych na doskonaej jakoci tynkach deko-
racyjnych i farbach fasadowych, dostpnych
w bogatej gamie kolorystycznej.
www.foveo.com.pl
LAMPA FIRMY BYMORRITZ
Nowy strop DX-Therm ze zintegro-
wanym ogrzewaniem i opcj chodzenia
zapewnia komfortowe, energooszczdne
i przyjazne dla zdrowia ciepo. Przenosze-
nie energii termicznej w pytach stropowych
zrealizowano za pomoc promieniowania,
dziki czemu caa powierzchnia sufitu wyko-
rzystywana jest do efektywnego ogrzewania
pomieszcze. Poniewa system umieszcza
si bezporednio w stropie, nie wymaga on
podwyszenia podogi. Dziki takiej kon-
strukcji zapewnia wiksz swobod projek-
towania i urzdzania pomieszcze. Rozwi-
zanie minimalizuje unoszenie si kurzu. Strop
osiga pen wydajno ju po 66 minutach,
wic koszty utrzymania systemu s niskie.
INTELIGENTNY
STROP
Nowoci produktowe
Lampa Margot nowy produkt firmy By-
morritz ma 48 cm wysokoci. Korpus
z porcelany przemysowej i rcznie wykona-
nego, szklanego klosza (rednica 22 cm) ma
u podstawy szeroko 8 cm. Lampa way
7,8 kg, ma klasyczny wcznik na oprawce
oraz dekoracyjny przewd. Margot wy-
rnia si oryginalnym wzorem i idealny-
mi proporcjami, dziki czemu wpasuje si
do wntrz nowoczesnych i klasycznych.
Bymorritz projektuje i produkuje lampy oraz
zajmuje si kompleksow aranacj owietlenia
w przestrzeniach publicznych. Na indywidu-
alne zamwienie produkuje take krtkie se-
rie z unikalnych materiaw (tailor made) lub
realizuje due zamwienia dla konkretnych
projektw (hotele, restauracje, biura, spa).
Firma Den Braven wprowadzia na ry-
nek lini impregnatorw dekoracyjnych
Decorator. Produkty pozwalaj atwo
i skutecznie zabezpieczy drewniane po-
wierzchnie znajdujce si na zewntrz
budynkw, takie jak poty, bramy, stolarka
okienna i drzwiowa, podbitki dachowe,
boazeria elewacyjna, okiennice i pergole.
Produkt stworzony na bazie mieszaniny
ywic alkidowych i biocydw skutecznie
chroni nie tylko przed dziaaniem wilgoci
i promieniowania UV, ale rwnie przed
sinizn, grzybami oraz owadami. Zawarte
w impregnacie pigmenty pozwalaj barwi
drewno na jeden z omiu dostpnych ko-
www.denbraven.pl
STOLARKA Z PYTY HDF
www.stolbud.pl
Stolbud Woszczowa poleca drzwi okle-
inowane z kolekcji Decor, Finish i Modern.
Szeroki wybr rnorodnych stylistycznie
modeli pozwoli na dopasowanie
produktu zarwno do klasycznych,
jak i bardziej nowoczesnych wntrz
oraz wykorzystanie we wszelkiego
rodzaju aranacjach. Konstrukcja
skrzyda to rama drewniana z wype-
nieniem materia stabilizujcy tzw.
plaster miodu, wykoczona obu-
stronnie pyt HDF gadk, oklejan
foli. Kolekcje dostpne s w kolorze
biaym i w naturalnych barwach eu-
ropejskich gatunkw drewna (buk,
olcha, dzika grusza, orzech, akacja,
SYSTEM
SOLBET PERFEKT
www.bymorritz.com
www.dennert.pl
lorw: brz, kasztan, maho, palisander,
pinia, teak, bezbarwny i zielony. Preparat
trafia do rk uytkownika w postaci goto-
wego do uycia pynu, nie wymaga uywa-
nia podkadu.
NOWOCI FIRMY GIRA
Nowa kolekcja mebli marki Klose daje
moliwo indywidualnego dobrania kolory-
styki frontw drzwi i szuflad. Zrnicowane
modele komd i kredensw o penej eleganc-
kiej linii w poczeniu z podestami oraz pod-
wieszanymi peczkami umoliwiaj realizacj
rozmaitych aranacji. Natenie wiata mo-
na modyfikowa dziki zastosowaniu owie-
tlenia typu microline. Na uwag zasuguj
rwnie interesujce modele rozsuwanych
stow. Prosta forma bryy dziki kontrasto-
wemu zestawieniu masywnych ng i lekkiego
blatu nabiera interesujcych proporcji. Kolek-
cja Multiform dostpna jest w wersji ciemnej
(orzech lakierowany) lub jasnej (buk twardzie-
lowy). Obecnie linia mebli do jadalni i salonu
rozszerzona zostaa o meble do sypialni.
MULTIFORM NOWOCZESNO
BLISKA NATURY
Stalowy wideobramofon podkreli archi-
tektur domu i zwikszy bezpieczestwo po-
przez obserwacj otoczenia wejcia. Szklany
gonomwicy wideoterminal z duym wy-
wietlaczem zapewnia szybkie rozpoznanie
dzwonicego. Pozwoli na obejrzenie obrazu
z dowolnych kamer zewntrznych i dzwo-
nienie do innych terminali. Oprcz wideoter-
minali oferowane s unifony i wideounifony
o wygldzie dostosowanym stylistycznie do
pozostaego osprztu elektrycznego.
Gira podtynkowe radio RDS zajmuje nie-
wiele miejsca i pozwala na szybkie wybranie
stacji, zaczanie wraz z owietleniem oraz
moliwoci przyczenia dowolnych goni-
kw. Dostpne jest w kilkudziesiciu odmia-
nach kolorystycznych.
Pilkington wprowadza innowacyjny pro-
dukt pierwsze na wiecie szko profilowe
o symetrycznie pofalowanej powierzchni,
czyli Pilkington Profilit Wave. Gama zasto-
sowa obejmuje wielofunkcyjne fasady bu-
dynkw, obiekty parkingowe, klatki schodo-
we, jak i elementy dekoracji wntrz, takie jak
cianki dziaowe. Szko moe by instalowane
pionowo lub poziomo, subtelnie amic due
powierzchnie przeszkle i nadajc budynkowi
gbi. Pofalowana powierzchnia tworzy cie-
kawe efekty wietlne i kolorystyczne uzale-
nione od intensywnoci i rda wiata oraz
kta widzenia. Pilkington Profilit Wave do-
stpny jest w wersji standardowej lub Ame-
thyst (w kolorze niebieskim). Moe by rw-
nie powlekany powok przeciwsoneczn
lub niskoemisyjn, zbrojony wzdunie dru-
tem, a take termicznie hartowany.
DREWNIANE DRZWI BARAUSSE
www.barausse.pl
2TEC2 NOWE SPOJRZENIE NA WYKADZIN
www.2tec2.pl
Projektowanie jest tak proste dlatego wanie jest
tak skomplikowane.
Paul Rand
Nowa generacja wykadzin PCV tak miao moe-
my napisa rozpocza si w Belgii. Wykadzina 2TEC2
z wtopionym w wierzchni warstw wknem szkla-
nym imponujco wyglda i wspaniale imituje tkanin
zarwno na pododze jak i na cianie.
80% PCV i 20% wkna szklanego stanowi skad,
a w konsekwencji design produktu, powoduje, e
nowa struktura wykadziny szybko osiga sukces na
rynku Polskim. Produkowana od 2005 r. oferowana
jest ju w 45 krajach wiata. Rnorodno faktur,
wzorw oraz ciekawa kolorystyka otwiera przed nami
niezwyke doznania i moliwoci aranacji.
SZKO, KTRE NADAJE GBI
Szeroka paleta wykocze, czyli 17 fornirw
(naturalnych i modyfikowanych) oraz lakier wodny,
w tym take na wysoki poysk, to zaleta drewnianych
drzwi Barausse. Mona je dodatkowo poczy z na-
turaln skr, krysztaami Swarovskiego, kokosem,
stal nierdzewn, aluminium i rnymi rodzajami
szka lub luster. Drzwi maj dwustronne skrzyda,
zawiasy regulowane w trzech osiach, teleskopow
ocienic z moliwoci regulacji, systemy przesuw-
ne (nacienne i wewntrzne) oraz elastyczne wymia-
ry wysoko nawet do 270 cm, a szeroko do
120 cm. Dostpne s modele amano-przesuwne,
dwikoszczelne i ognioodporne. Kolekcje wyst-
puj w wersjach drzwi penych, mniej lub bardziej
przeszklonych, a take cakowicie szklanych.
www.gira.pl
www.klose.pl
www.pilkington.pl
Nowoci produktowe
Koncepcja systemowa opiera si na
powizaniu elementw murowych oraz
chemii budowlanej produkowanych przez
jednego producenta. Parametry i cechy
produktw wchodzcych w jej skad s
starannie dobrane i dopasowane, dziki
czemu s sobie dedykowane. Ich kom-
pleksowe wykorzystanie zwiksza gwa-
rancj jak najlepszego efektu kocowego.
Elementy skadowe systemu to bloczki
Solbet Ideal do cian jednowarstwo-
wych, bloczki Solbet Optimal do cian
warstwowych, wewntrznych nonych
i dziaowych, nadproa Solbet, pytki,
ksztatki, zaprawy i tynki. Cao jest uzu-
peniona przez szereg produktw wyko-
czeniowych.
www.solbetperfekt.pl
PRODUKTY OCHRONNE DO DREWNA
winia, limba). Szeroki wybr przeszkle i mo-
dele dostpne w wersji przesuwnej pozwalaj
na efektywnie zagospodarowanie przestrzeni.
W loftach u Scheiblera
w odzi
W poowie maja 2010 roku na terenie by-
ej fabryki Scheiblera oddano do uytku 421
loftw o wyjtkowej architekturze. Jednym
z ciekawszych elementw zaoenia s przy-
gotowywane na indywidualne zamwienie
drzwi kontraktowe firmy Porta. Zastosowana
stolarka spenia zaoenia inwestora i dosko-
nale wpisuje si w postindustrialny charakter
obiektu.
Pocztkowo budynki poprzemysowe, ze
wzgldu na powcigliw, ascetyczn form,
zyskay uznanie bohemy artystycznej, a z cza-
sem krg mionikw poszerzy si o osoby ze
rodowiska biznesu. Zestawienie szka z ceg
i konstrukcjami eliwnymi, potem stalowymi,
pobudza wyobrani oraz stanowi doskonae
to dla pracowni malarskich i projektowych,
galerii, klubw, restauracji, a nawet aparta-
mentw. Mieszkanie w lofcie jest obecnie
wyznacznikiem statusu spoecznego i przeja-
wem dobrego gustu.
Na specjalne wymagania
Architekci dobierajcy stolark drzwio-
w do obiektw poprzemysowych nie mog
bazowa na standardowych rozwizaniach i
produktach. Wymusza to zwikszona grubo
cian (w stosunku do obecnie stosowanych),
niestandardowe wymiary otworw w wie-
tle, nierwno murw oraz niejednokrotnie
restrykcyjne wymagania konserwatora zabyt-
kw. Dlatego bardzo czsto projektanci sami
s pomysodawcami prototypw stolarki.
Przygotowuj szczegow dokumentacj, na
podstawie ktrej producent wykonuje skrzy-
da, ocienice i okucia.
DRZWI
INDYWIDUALNE
PORTA
Elegancja warta zapamitania
Zastosowane w loftach u Scheiblera w o-
dzi rozwizanie idealnie wpasowuje si zarw-
no w oglny charakter obiektu, jak i w archi-
tektur cigw komunikacyjnych. Zestawienie
fornirw o ciemnej, jednolitej kolorystyce
z jasnymi, kamiennymi okadzinami cian oraz
malowanymi na czarno stalowymi elementa-
mi konstrukcji nonej i balustrad jest bardzo
eleganckie. Nietypowy jest rwnie podzia
skrzyde na dwie czci jest to rozwizanie
rzadko spotykane w budynkach mieszkanio-
wych. Dodatkowo w paszczynie drzwi za-
stosowano pionowe metalowe pasy, w ktre
wkomponowano zamki i podune pochwyty
zastpujce tradycyjne klamki. Nad pasami
zaprojektowano numeracj loftw wykonan
z tego samego materiau. W celu dowietle-
nia komunikacji wewntrznej nad wejciami
zastosowano wietliki, a ich konstrukcj wy-
konano rwnie w technologii firmy Porta. To
rozwizanie pokrywa si z zaoeniem inwe-
stora, ktry yczy sobie, aby stolarka osobom
odwiedzajcym kompleks zapadaa w pami.
Otwieramy dla was drzwi
Stolarka drzwiowa, jako istotny detal
architektoniczny, podlega starannemu pro-
jektowaniu nie tylko w przypadku dzkich
loftw. Dlatego realizowanie drzwi kontrak-
towych na indywidualne zamwienie i wedug
unikalnego projektu jest duym uatwieniem
w pracy projektantw. Firma Porta wspiera
biura architektoniczne fachow porad eks-
pertw w rozwizaniach nietypowych, a tak-
e bibliotekami CAD dla produktw znajduj-
cych si w ofercie.
Wszystkie zapytania dotyczce oferty
niestandardowej prosimy kierowa do
Dziau Kontraktw:
tel. (+48) 58 6778 140,
e-mail: kontrakt@porta.com.pl www.portacad.eu
Projekt z okadki
d to miasto nieustajcych, twr-

czych przeksztace. Zmienia si
w nim niemal wszystko od spoeczestwa
po architektur. Wspczesno spleciona jest
z histori nie poprzez tradycj, lecz FORM.
Czym zatem jest FORMA? Konstruujc
przestrze pragniemy pozna mechanizm
dziaania naszej wyobrani. Wydaje si, e
wraliwo i dowiadczenie problemu nie wy-
czerpuj, swoiste uniwersum mieci si w nie-
werbalnej wiedzy zapisanej pomidzy ludmi.
Zawarte jest ono w kulturze sztuce, religii,
filozofii, architekturze, strukturach spoecz-
nych i uwarunkowane tradycj oraz przy-
zwyczajeniem, technologi, mod i stylem,
odkrywane dla kadej inwestycji jako mecha-
nizm wiodcej funkcji. Ten mechanizm ma
czsto warto obiektywn, przenika kad
ze sztuk, a skoncentrowany jest w FORMIE,
ktr najprociej mona okreli jako mecha-
nik wyobrani swoisty algorytm, wedug
ktrego nie tylko toczy si nasze ycie spo-
eczne, ale powstaj take dziea genialne. Ten
uniwersalny pierwiastek wcielony we wszelkie
aspekty otaczajcej nas rzeczywistoci nie-
ustajco j tworzy, a jednoczenie sam rozwija
si w czasie i przestrzeni. To zjawisko powsta-
je na pograniczu wraliwoci, refleksji, emocji
i yciowej praktyki. Utrwalone i przekazy-
wane jest w postaci wiadomych i podwia-
domych regu, ktre oswajaj rzeczywisto
w wielu jej aspektach w postaci FORM.
Najprostsze przykady interpretacji FORMY
czasem stanowi przestrzenie najniszej
rangi, czasem staj si elementami WIELKIEJ
FORMY opisuj sytuacje przestrzenne, takie
jak korytarz a droga do sacrum, wrota do bu-
dynku a uk triumfalny. Podobnie dziaa wiea,
kolumna, most, relikt, labirynt i wiele innych.
Czasami poprzez uycie katalizatorw, ta-
kich jak rytm, geometria, skala czy kontekst,
pojawiaj si inne znaczenia, a nawet warun-
kuj one pojawienie si elementw WF, np.
pustki, ktra poprzez przestrzenie powstae
pomidzy FORMAMI tworzy zwykle forum,
witego krgu utworzonego najprociej przez
rytm na okrgu. Ten drugi podkrela pojawie-
nie si granicy wtajemniczenia pomidzy sa-
crum a profanum i pozwala na symboliczne jej
przekroczenie w rozmaitych rytuaach. Prosta,
wieloznaczna i symboliczna struktura domu
poprzez skal i konteksty staje si wityni.
FORMY tworz zbir projekcji wiado-
mych i podwiadomych lkw, przewiadcze,
wtpliwoci oraz dowiadcze i kompleksw
czowieka, a take odpowiedzi na najwaniej-
sze pytania naszej cywilizacji oraz zwykej co-
dziennoci. Dwa ostatnie elementy formuj
i uoglniaj obraz rzeczywistoci w naszym
umyle i w konsekwencji j tworz. W odzi
wikszo budynkw pofabrycznych stracia
swoje pierwotne funkcje i stana na grani-
cy, poza ktr FORMA w nich zawarta moe
w zalenoci od potrzeb znaczy co zupenie
innego ni funkcja, dla ktrej byy budowane.
Spadochronowy, XIX-wieczny zrzut FORMY
zaowocowa tutaj now tradycj, poprzez
ktr mona to miasto dzisiaj opisa. Jest on
znakomitym przykadem, jak WIELKA FOR-
MA zawierajca w sobie zesp wielu FORM
znakomicie asymiluje si z miejscem, czerpie
z niego i je wsptworzy. Za dzkimi pofa-
brycznymi zespoami stoi rwnie znacznie
starsza historia historia klasycznej FORMY
architektonicznej, ktrej prapocztki dotykaj
rozwoju gatunku ludzkiego. Takie elementy
i skadowe FORMY jak rytm, kolumna i wie-
a, towarzysz nam od pocztku, ksztatujc
i rozwijajc FORM architektoniczn. FORMY
to odpowiedzi na podstawowe pytania, przed
jakimi stawa czowiek w czasie i historii. Za-
warte s w naszej podwiadomoci, a poja-
wiaj si w chwili spotkania z rzecz. FORMA
w takim sensie przynaley do naszej wyobra-
ni, a nie do miejsca ani rzeczy, cho zwykle
miejsce i rzecz nadaj jej ostateczny wygld
i przyoblekaj j w materiay. Znakiem
dzkiej WF jest pytanie o jej po-fabrycz-
n, a waciwie po-klasyczn tosamo.
FORMA jest dowiadczeniem egzystencjal-
nym czowieka, zbiorem podwiadomych
treci wielu miejsc i sytuacji wielu pokole,
okolicznoci, w ktrych pojawia si i z ktry-
mi si styka. W jakim sensie jest tych emocji
i refleksji rwnowanym symbolem, ktrym
podwiadomie si posuguje dla wyraania ar-
chitektury. Jeli brak w architekturze kontekstu
historycznego uwarunkowa miejscowych
przeoonych na jzyk budowlany, dojrzaoci
miejsca wyraonej w kontynuujcej j archi-
tekturze wwczas WIELKA FORMA jako
zestaw wielu FORM, sama w sobie jest do-
skonaym kontekstem. Na tym polegaa jej sia,
gdy w XIX wieku tworzono dzkie fabryki.
Lofty U Scheiblera stanowi przykad
NIEFORMY.
U SCHEIBLERA
Czym jest NIEFORMA? Tym wszyst-
kim, co piszc najprociej nie mieci si
w FORMIE. Jest rzecz wieloznaczn, jesz-
cze nieuksztatowan, bo pozbawion swojej
pierwotnej funkcji i jednoznacznoci, nace-
chowan wzgldnoci i refleksj. Rzecz czy
budynek FORM bywa czasami, za NIE-
FORM jest zawsze. Kad rzecz mona wi-
dzie bez jej pierwotnej, utrwalonej funkcji,
czsto jest to zupenie nowa jako poza gra-
nic pospolitoci. NIEFORMA tak jak reflek-
sja, wtpliwo czy pytanie postawione przez
wyobrani jest sposobem otwarcia si na
nowe dowiadczenia i wyzwania, to jako
poetycka, ale te potencja intelektualna.
Takie proste NIEFORMY z naszego po-
dwrka to LOFTY. Po raz wtry przekracza-
j granice funkcji, dla ktrych je adresowano
i na nowo obudowuj je znaczeniami. Naj-
pierw spadkobiercy ideowi budowniczych
paacw i zamkw tworzyli budowle dla
funkcji przemysowej z caym przewrotnym
cudzym sowem, w jaki przyobleczono ich
ksztat. Dzisiaj, w kolejnym cyklu ycia, zmie-
niaj si w mieszkania w apartamentowcu.
Nowego nie musi budowa ego, jeli mamy
wiadomo WIELKIEJ FORMY. Wystarczy
oparcie o ni i harmonijne wspbrzmienie.
WF towarzyszya nam w istniejcych obiek-
tach w trakcie projektowania i rozwijania ze-
spou zabudowy U Scheiblera tak nazw
zesp nosi od pocztku, a okrelenie lofty
rynek doklei zdecydowanie pniej. Chcia-
no w ten sposb w prosty sposb okiezna
zupenie now jako architektoniczn, mar-
ketingow i biznesow, z jak spotykaa si
rynkowa wyobrania.
Architektura powstaje dla swojej funkcji,
ale trwa w kulturze dziki swojej FORMIE.
Czasem ulegamy zudzeniu, e to my two-
rzymy FORM, ale ona ju istnieje, czego
w tych kilku zdaniach prbuj dowie.
Trzeba j tylko zmaterializowa. Zwykle to
FORMA tworzy nas. Nosimy j w sobie jako
architekci, ale i jako widzowie. Poniej poka-
zujemy na przykadach z naszej realizacji, jak
uywamy FORMY, wpisujc si w zastany
kontekst i dlaczego paradoksalnie twierdzi-
my, e to wszystko poprzez swoj wielo-
znaczno i refleksyjno jest wanie NIE-
FORM reprezentacj naszej wyobrani,
ktra zmienia czsto FORM, nie zmieniajc
ksztatu rzeczywistoci.
Dariusz Witasiak
AUTORSKI KOMENTARZ
DO LOFTW U SCHEIBLERA
fragmenty TRAKTATU O NIEFORMIE
1
f
o
t
.

M
a
r
t
a

S
i
n
i
o
r
Wzajemne przenikanie budynkw
tworzy nowy organizm
zaprawa do klinkieru
Sopro KMT
www.sopro.pl
Zaprawa KMT
To, czego nie wida goym okiem, decyduje o jakoci wykonania.
Sopro KMT to zaprawa do klinkieru z trasem reskim. Zapobiega
powstawaniu wykwitw na powierzchni muru. Wystpuje w 10 ro-
dzajach.
Jako produktw i szerokie wsparcie techniczne Sopro sprawi,
e Twoja praca przebiegnie sprawnie i bez reklamacji.
Od razu wida, e to Sopro.
wa do klinkieru
KMT
jasnoszara
szara
ciemnoszara
grafitowo-szara
brzowa
czerwono-brzowa
antracyt
piaskowo-ta
Systemy chemii budowlanej
Sopro Polska Sp. z o.o. | Warszawa, ul. Poleczki 23/F (teren Platan Park) | tel. 22 335 23 00, fax 22 335 23 09
Wane jest to, czego prawie nie wida...
18 wiat architektury
Jakie elementy wymagay najwik-
szej ingerencji?
Kiedy rozpoczynalimy projekt, naj-
wiksze obawy budzia moliwo znale-
zienia racjonalnego kompromisu pomi-
dzy wymaganiami konserwatora zabytkw
a oczekiwaniami inwestora. Potem byo roz-
winicie formy i uycie nowego, cho para-
doksalnie starego jzyka, jakiego wymagaa
ta przestrze. Jzyka, ktry wymaga uwia-
domienia sobie kontekstw, a nie wymylenia
architektury.
Struktura zabudowy mieszkaniowej po-
przez ilo mieszka w tak duym zespole
zmusza do rozbijania elewacji i rozcigania
zespow kubaturowych iloci okien i bal-
konw. W przypadku zabytkowego zespo-
u mielimy do czynienia z rytmami blisko
dwch tysicy okien, chcielimy przepro-
wadzi zatem odwrotny proces scalania
poprzez przerysowanie skali, uwypuklenie
detalu, zindywidualizowanie miejsc.
Co stanowio najwiksze wyzwa-
nie konstrukcyjne przy wprowadzeniu
nowej funkcji w istniejc substancj
budowlan?
Przede wszystkim ilo uwarunkowa dla
wznoszenia nowych konstrukcji od fundamen-
tu po dach. Inwestor nas pyta, dlaczego w tak
duym zespole kade mieszkanie jest inne i o
rnej powierzchni. Ale to jest cecha dziaania
przy zabytku kade miejsce jest inne.
Caa stolarka zostaa wymienio-
na. Czy widniejce na elewacji balkony
i loggie to nowe elementy?
To doskonae pytanie i znakomity komple-
ment potwierdza przyjte zaoenia. Wszyst-
kie loggie i balkony, poza dwoma w czci
historycznej, s nowe. Jeli tego nie wida,
to znaczy, e s osadzone w czasie i historii.
Chcielimy, eby midzy star a now zabu-
dow i detalami nastpio harmonijne wsp-
brzmienie. Uywamy nowej materii, ale od-
wzorowujemy skadniki WIELKIEJ FORMY.
Jak wiele elementw w strukturze
zastanej byo nieoryginalnych (prze-
budowy, dorane remonty)? Zostay
one zachowane, przeprojektowane czy
usunite?
W pierwszej fazie analiz projektowych, po
uzgodnieniach z WKZ i inwestorem, na po-
nad pidziesit obiektw do wyburzenia za-
kwalifikowalimy wikszo ze wspczenie
dobudowanych fragmentw. Razem byo to
kilkadziesit budynkw i konstrukcji budow-
lanych. Usunito take najwaniejszy element
nadbudow jednej kondygnacji na budynku
przdzalni. Kilka nowych budynkw zostao
zaadaptowanych, np. obiekt przy wiey z do-
danymi, dwukondygnacyjnymi arkadami.
Widniejca na dachu wieyczka
to odtworzenie czy moe renowacja
zachowanych fragmentw?
Zachowao si zaledwie kilka zdj histo-
rycznych stanowicych nieostry pierwowzr.
Sygnaturka to odbudowanie zabytkowej formy,
cho stworzono j materialnie cakowicie od
nowa.
Czy detale ceglane lub stalowe wy-
konywane byy na zamwienie, aby od-
wzorowa stan pierwotny?
Detale ceglane uzupeniajce w czci
zabytkowej zachowane ciany odtwarzane
byy na wzr istniejcych. W wikszoci jed-
nak stalowe, a take stalowo-ceglane detale
byy nowo projektowane i niczego nie odwzo-
rowyway. Projektowo s powizane tylko
z t realizacj. Nasze podstawowe zaoenie
brzmiao: zaprojektowa zesp budynkw
poza stylami, ale osadzony w historii.
Prosz nam opowiedzie o wsp-
pracy z australijskim architektem
Gary'm Wolfem.
Gary w pierwszym etapie prac, kiedy po-
trzebne nam byo jasne i przejrzyste przed-
stawienie oczekiwa klienta, odpowiada za
koordynacj projektu z jego zaoeniami.
Monitorowa zarwno stan zaawansowania
uzgodnie projektu w urzdach, jak i zaawan-
sowanie prac nad dokumentacj w pracowni.
Gary mia czsto inne dowiadczenia ni my,
przywiezione ze swojego kraju. Dyskusje z nim
pozwalay spojrze na dany temat z zupenie
innej strony. By zaufanym, profesjonalnym
konsultantem inwestora i naszym, szczeglnie
na etapie koncepcji. Duy wkad wnis na eta-
pie aranacji meblowych w trakcie tworzenia
wystawy kilku pokazowych apartamentw.
Czy d ze wzgldu na swj post-
modernistyczny charakter moe sta si
orodkiem tego typu realizacji?
d ju jest symbolem adaptacji pofa-
brycznych zespow poczwszy od adaptacji
budynku Stray Poarnej na Ksiym Mynie
czy dzkiej Manufaktury. Jestemy wspau-
torami projektw tych budynkw.
Postmodernizm jako prba odreagowania
modernizmu jest dzisiaj do pewnego stopnia
anachroniczny. W obrbie tego stylu prbo-
wano za pomoc naskrka odtwarza w ar-
chitekturze pewne emocje, ktre si wwczas
pojawiy. Dziaa na granicy przeskalowanego
artu i nerwowej prowokacji, powstawa bo-
wiem w czasie kiedy historyczna architektu-
ra bya akceptowana z pewnym niesmakiem.
W tym czasie, modernizm te ju si zestarza.
Brak byo wwczas w modzie przyzwolenia na
powane traktowanie zarwno jednego, jak
i drugiego. Potrzebny by wyrafinowany dy-
stans do FORMY. Style w architekturze s
zwykle osadzone w kulturze i czasie, ale po-
wierzchowne, bez metody i regu, dziaanie
skazane jest na niepowodzenie. d w tym
kontekcie i w tej kategorii nie powinna wyst-
powa. Jeli zderzy takie powierzchowne po-
jcie jak postmodernizm ze zjawiskiem, ktre
trwa tysice lat, a takim jest budowanie WIEL-
KIEJ FORMY jako zjawiska kulturowego, a nie
tylko architektonicznego, to nie ma midzy
nimi znaku rwnoci. FORMY pojawiaj si
w kulturze w wielu miejscach: labirynt, wiea,
witynia. Architektura w przypadku uywa-
nia dojrzaej FORMY jest odzwierciedleniem
Dzisiaj d stanowi moe centrum NIEFORMY, ktrej mot-
tem jest przemiana i poszukiwanie dla tego miasta nowej FORMY
mwi w rozmowie z Szymonem Ciachem architekci Pawe Marci-
niak i Dariusz Witasiak.
f
o
t
.

P
a
w
e

M
a
r
c
i
n
i
a
k
f
o
t
.

M
a
r
t
a

S
i
n
i
o
r
Balkony gondole
Uliczka w zespole
20 wiat architektury 20 20 wwwwi wi wi wi wat at at arc archit hitekt ektury ury ury yyyy
PHU DYTRYCH Sp. z o.o.
ul. Kosynierw Gdyskich 48/50 ; 93-357 d
tel: (42) 640-19-12 ; 601 - 333 - 203
Czyszczenie strumieniowo-
-cierne mokrym cierniwem
w technologii TORBO
konstrukcji stalowych,
zbiornikw stalowych otwartych
i zamknitych,
konstrukcji betonowych.
HYDROIZOLACJA BUDYNKW, w tym metod iniekcji cinieniowych
ZABEZPIECZENIE
ANTYKOROZYJNE
stali i betonu
USUWANIE GRAFFITI
z kadej powierzchni
KOMPLEKSOWE RENOWACJE OBIEKTW ZABYTKOWYCH
Zakad Remontowo-Budowlany ERG
ul. Kopernika 15-17, 90-503 dz
tel. (+48 42) 636 26 01, (+48 42) 636 26 03
tel. (+48 42) 636 26 99, fax (+48 42) 637 46 10
e-mail: erg@erg.lodz.pl, www.erg.lodz.pl
Doradztwo i profesjonalne
wykonawstwo w zakresie:
KRYCIE DACHW
papami, membranami, blachami tytanowo-cynkowymi,
aluminiowymi, miedzianymi
HYDROIZOLACJE
tarasw, fundamentw, obiektw inynieryjnych
WYKONAWSTWO DACHW ZIELONYCH
ogrodw dachowych oraz dachw w systemie odwrconym
ODNIEANIE
i serwisowanie dachw
DACHW ZIELLOOONYYYCCCH
dachw w sy s stem mie i odwrco ony n mm
Wykonawca projektu dachw i hydroizolacji w loftach po byej fabryce
Scheiblera w odzi autorstwa pracowni Marciniak & Witasiak.
stanu wiadomoci, a nie egocentrycznym gestem. Dzisiaj d sta-
nowi moe centrum NIEFORMY, ktrej mottem jest przemiana
i poszukiwanie dla tego miasta nowej FORMY. Kade miasto ma
swoj NIEFORM zestaw pyta, na ktre odpowiedzi bd sta-
nowiy o jego istocie. d w tej sytuacji poprzez skal dziaa nie
jest na pewno post, ale nie musi by take pre, eby wpisa si
w nurt wspczesnoci.
Chcielibymy pozna Pastwa opini na temat podej-
cia do renowacji. S Pastwo zwolennikami odtwarzania
elementw i rewaloryzacji konserwatywnej, czy raczej
wprowadzenia wspczesnych rozwiza w historyczny
kontekst?
My stawiamy sobie pytanie: czego nowego dzisiaj potrzeba do artyku-
owania wspczesnej FORMY architektonicznej? Miejsce jest zarwno
dla historii, jak i dla elementw wspczesnych. Przykadowo: modernizm
przeistoczy si z zaprzeczenia cigoci historii w znakomity katalizator
FORMY, pozwala uwypukla, kontrastowa, tworzy ta, akcenty, pod-
krela, zaczyna si pojawia w realizacjach jako partner historii. Dzi-
siejsze czasy potrzebuj NOWEJ FORMY. Zmienia si rzeczywisto
z realnej przechodzimy mentalnie w wirtualn. Moemy mieszka
w kapsuach podtrzymujcych ycie, modli si, robi zakupy, a na-
wet eni si przed ekranem monitora. Pojawiaj si zupenie nowe
technologie. To wszystko wywouje zmiany w wiadomoci, istniej
realne przesanki do zmian w architekturze. Zwykle w takich cza-
f
o
t
.

P
a
w
e

M
a
r
c
i
n
i
a
k
sach nastpowa powrt do WIELKIEJ FORMY. Ukrywali-
my j pod nazwami rozmaitych stylw i epok od okresu
megalitw po architektur egipsk i greck, okres rzymski,
a nastpnie po styl romaski, renesans czy klasycyzm, a nawet
postmodernizm. Rozwj kultury architektonicznej nie nastpu-
je linearnie od rzeczy niedoskonaych do najdoskonalszych, ale
ukryte w naszej podwiadomoci kompleksy zjawisk ujawniaj si
w rnych odsonach, postaciach, na rnym poziomie ich roz-
woju, w cyklicznej zasadzie cigego odradzania si w kulturze
WIELKIEJ FORMY. Przyobleczone kadorazowo w zmienione
ksztaty, w rne materie, na rnym poziomie techniki i odnie-
sie. Rozwijaj si wraz z rozwojem kultury danej spoecznoci
oraz obumieraj wraz z ni. Zwykle nie dostrzegamy procesw
przejcia jedyne co w takiej sytuacji moemy zrobi, to stawia
pytania, czyli zanurzy si w NIEFORMIE.
Czy maj Pastwo swoj definicj loftu?
Definicj loftu okrelono znacznie wczeniej i nie naley tu
wiele zmienia. Zwaszcza e czas wraz z realizacjami nowych
loftw przynis nowe okrelenia. Dzisiaj problem polega nie na
klasyfikacji loftu, a na interpretacji zespou U Scheiblera. My nie
projektowalimy loftw w tym zespole. Staralimy si stworzy ze-
sp mieszkaniowy, w ktrym wraliwy, a niekoniecznie zamony
czowiek moe by otoczony przez NOW FORM zawierajc
w sobie wspczesny czas i histori.
Wspczesny budynek
nietraccy ducha
22 wiat architektury wiat architektury 23 22 22 wwwwi wi wi wi wat at at arc archit hitekt ektury ury ury yyyy
Detal elewacyjny szkic projektantw
Detal konstrukcji szkic projektantw
Mostostal Zabrze Holding S.A.
41-800 Zabrze, ul. Wolnoci 191
tel. + 48 32 373 44 44
fax + 48 32 271 50 47
Oferujemy kompleksow obsug w zakresie:
projektowania,
wykonawstwa warsztatowego,
montau
Uczestniczylimy midzy innymi w realizacjach fasad
nastpujcych obiektw w Polsce i za granic:
Budynek biurowo-hotelowo-usugowy Altus Katowice
(Generalne Wykonawstwo),
Biurowiec Biprohutu, Gliwice,
Siedziba Daimler Chrysler, Warszawa,
Hotel Sheraton Krakw (szklany dach),
Sheraton Pozna,
Silesia City Center, Katowice,
Biurowiec Beacon Court, Dublin, Irlandia,
Khalifa Stadium, Doha, Katar,
Porte De Lilas, Pary, Francja,
Sport City Tower, Doha, Katar,
Terminal T2G lotniska CDG w Paryu, Francja.
Mostostal Zabrze Holding S.A. wykonawc okien i fasad
aluminiowo szklanych Loftw U Scheiblera w odzi
www.mz.pl
aluminiowych fasad i lusarki okienno-drzwiowej
Lokalizacja/adres d ul. Tymienieckiego 25
Pracownia projektowa Zesp architektw Pawe Marciniak & Dariusz Witasiak
Architekci
Mirosaw Rybak, Ewa Sarama, Zbigniew Wiliski, Rafa
Lamorski, Micha Brzeziski, Wojtek Kluch, Barbara
Zaczkiewicz, Szymon Joczy, Joanna Stangreciak,
Monika Kucharczyk, Tomasz Czarnecki, Grzegorz
Uraziski, Wojtek Borowczyk, Micha Piwowarski,
Sylwia Janas, Klara Kozmiska, Wojtek Sylwestrowicz,
Joanna Cwynar, Zuzanna Fadhel, Pawe Myliwiec,
Anna Awrejcewicz, Gracjan Fertliski
Data opracowania 20052010
Data realizacji 2010
Inwestor
Opal Property Developments
reprezentacja arch. Gary Wolf
Powierzchnia netto
Budynki zabytkowe 54500 m
2

Budynki nowe 32000 m
2
Kubatura brutto 412000 m
3
Systemy detekcji i sygnalizacji poaru D+H Polska sp. z o.o.
Stolarka drzwiowa PORTA KMI POLAND sp. z o.o.
Chemia budowlana (zaprawa do klinkieru) Sopro Polska Sp. z o.o.
Kostka oraz pyty posadzkowe POZ BRUK Spka z o.o. S.K.A.
Przewody oddymiajce i zabezpieczenia
przej instalacyjnych
Promat TOP Sp. z o.o.
Okna i fasady aluminiowo-szklane Mostostal Zabrze Holding S.A.
Rcznie formowane cegy Cegielnia Dbrwka
Owietlenie zewntrzne Rosa
Renowacja i zabezpieczenia
konserwatorskie
PHU DYTRYCH Sp. z o.o.
Wykonawca pokry dachowych
i hydroizolacji
Zakad Remontowo-Budowlany "ERG" Sp. J.
System dachowy i elewacyjny PREFA Polska
f
o
t
.

P
a
w
e

M
a
r
c
i
n
i
a
k
Arkady dodane do wiey staj si abstrakcyjnym
paacem przy placu
Dzikujemy Opal Property Developments S.A. za wspprac przy tworzeniu artykuu.
Presstone to system elementw architektonicznych produkowanych na
bazie wysokogatunkowych, szlachetnych kruszyw naturalnych metod
prasowania. Podstawow zalet tej technologii jest moliwo produkcji
pyt posadzkowych, monolitycznych podestw, stopni schodw, okadzin
elewacyjnych i innych elementw wykoczeniowych o spjnej strukturze
i kolorystyce. Presstone stanowi interesujc ofert dla architektw
tworzcych zarwno tradycyjne jak i innowacyjne aranacje.
pozbruk.pl
Okrelenie loft zostao zapoyczone
z jzyka angielskiego i oznacza strych, pod-
dasze. Sowo to wystpuje rwnie w zro-
stach frazeologicznych: organ loft chr
kocielny, gdzie lokalizowano prospekt orga-
nowy, oraz pigeon loft wysoki gobnik.
W formie czasownikowej definiuje ruch
w gr, podniesienie, wyniesienie.
Pocztkowo opuszczone strychy, podda-
sza, gwnie w pustostanach poprzemyso-
wych i magazynach, zamieszkiwa margines
spoeczestwa, a swoje pracownie lokalizo-
wali tu ubodzy malarze, rzebiarze i plasty-
cy. Z czasem szersza grupa odbiorcw do-
cenia due przeszklenia, obszerne, otwarte
wntrza, niestandardowe wykoczenia (lub
ich brak), rzadko spotykany nastj, a przede
wszystkim niskie koszty utrzymania i eks-
ploatacji mieszka. Poszczeglne elementy
wntrz byy bardzo inspirujce, a dodatkowo
pozwalay rozpina ptna malarskie dowol-
nych rozmiarw.
Pierwsze lofty powstay w latach 40.
w Bostonie i nowojorskiej dzielnicy SoHo
w nadrzecznych magazynach, ktrych nie-
formalni waciciele (92% mieszkacw)
w latach 70. zmusili wadze miasta, by zalega-
lizowa ich sytuacj. W podobnych obiektach
w pobliskiej Tribece (1974 r.) swoj zamiejsco-
w fili zlokalizowa ASU (Arizona State Uni-
versity). Mocno krytykowany wybr zdewa-
stowanych budynkw okaza si suszny, gdy
po renowacji podnis si presti tej nowojor-
skiej dzielnicy. Wkrtce we wschodniej czci
Stanw Zjednoczonych pojawiy si kolejne
lofty. Popularno tego typu przestrzeni rosa,
a wraz z ni zwikszaa si jej warto.
Moda na lofty dotara rwnie do Pol-
ski. Wystarczy wspomnie poetyckie ka-
dry z filmu Samotno w sieci w reyserii
Witolda Adamka (2006 r.) oraz znane reali-
zacje architektoniczne: Bolko-Loft (pierw-
szy w kraju, 2003 r.), spichlerz w Gliwicach
(2009 r.; wiat architektury 2/2010) oba
autorstwa pracowni medusa group, czy lo-
fty u Scheiblera (czytaj na str. 14) wedug
pracowni projektowej Marciniak & Witasiak.
Wiele obiektw (browary, magazyny, oficy-
ny, wiee stranicze, hale fabryczne), czsto
o dobrej konstrukcji i w nie najgorszym stanie
technicznym, czekaj na zagospodarowanie.
Lofty s doskona metod na rewitali-
zacj i odzyskiwanie postindustrialnych te-
renw w miastach. Opuszczone w zwizku
z rozwojem technologii, zmian procesw
produkcyjnych, deniem wadz do wycofy-
wania fabryk ze rdmie, na powrt zostaj
wczone w uytkowanie. Co wicej, staj si
atrakcyjnymi miejscami penicymi rol cen-
trotwrcz. Tu ogniskuje si ycie spoecz-
noci, bo w cigu dnia dziaaj restauracje,
biura, pracownie, a noc kluby, galerie, kina
i teatry. Zrealizowane w fabrykach mieszkania
s uytkowane caodobowo, nie istnieje wic
problem okresowego pustoszenia dzielnicy,
ktry jest szczeglnie dotkliwy dla przedmie-
ci i cisych centrw duych miast. W do-
bie wzrostu cen powierzchni uytkowej ten
kierunek rozwoju urbanistyki wydaje si by
suszny i zgodny z trendem dbania o ekologi
w kocu loft jest form recyklingu substancji
budowlanej.
Joanna Jaboska
LOFTY
POCHODZENIE
HISTORIA
ZASTOSOWANIA
Lofty u Scheiblera
f
o
t
.

M
a
r
t
a

S
i
n
i
o
r
Wnetrze holu wejciowego
Detale elewacji ceglanej
Gmach Wydziau Prawa i Administra-
cji powsta w dobrej lokalizacji przy jednym
z waniejszych pod wzgldem urbanistycz-
nym i komunikacyjnym skrzyowa w odzi,
na zamkniciu szerokiej arterii komunikacyjnej
prowadzcej do centrum miasta z Warszawy
i z wza autostrad A1/A2. Dominant i punk-
tem centralnym tego skrzyowania ronda
bya dotychczas tylko potna brya kocioa
w. Teresy.
W sercu kampusu
Nowy Wydzia Prawa i Administracji zosta
doskonale wkomponowany w ukad prze-
strzenny rozlegego ronda i po mistrzowsku
wczony w struktur studenckiego miasteczka.
Nieregularna i maa dziaka jak na tak
duy program Wydziau Prawa i Administracji
wymagaa koncentracji budynku, zwartej for-
my, a jego pooenie w kampusie uniwersytec-
kim dostpnoci z czterech przeciwlegych,
ale rwnie wanych kierunkw.
Dlatego wydzia posiada cztery rwno-
rzdne wejcia prowadzce do centralnego
hallu wejciowego, podkrelone przez mostki
przerzucone nad fos otaczajc budynek.
wietnie zaprojektowana faktura posadz-
ki jednoznacznie kieruje uytkownikw do
wej oraz podkrela ksztat obiektu.
Zaskakujce jest, e zbliajc si z dowol-
nego kierunku do tego olbrzymiego gmachu,
nigdy nie jestemy naraeni na szukanie
frontu czy zbdne obchodzenie budyn-
ku, z kadej strony bowiem zaprojektowano
gwne wejcie prowadzce do tego same-
go hallu. Take wszystkie fasady s fronto-
we. Budynek cigle zmienia swoje oblicze,
byszczc wiatem konkretnej pory dnia
i konkretnej pogody, grajcym na polerowa-
nym czarnym granicie fasady, a spacer wok
niego jest nieustannie rdem przyjemnoci
i odkrywaniem niezwykych widokw.
Trzy geometrycznie klarowne bryy
obiektu i umykajce po ukach ciany fasady
sprawiaj, e jest on odbierany bardzo dyna-
PARAGRAF
Wydzia Prawa i Administracji Uniwersytetu dzkiego
Niezwyka, charakterystyczna forma budynku natychmiast utrwalia
w wiadomoci mieszkacw jego nazw i Paragraf szybko sta si
symbolem zarwno uczelni, jak i odzi. Autorem tego dostojnego,
reprezentacyjnego i wyjtkowego budynku jest Jacek Grabowski wraz
z zespoem AGG Architekci Grupa Grabowski z siedzib w odzi.
micznie i koncentruje na sobie uwag obser-
watora.
Wkrtce okazuje si jednak, e wyjtko-
wa forma budynku, zaskakujca organizacja
wej do niego, olbrzymie sferyczne po-
wierzchnie granitowej, czarnej, polerowanej
fasady, a na niej subtelne, cienkie linie ze stali
nierdzewnej (jakby nieistotne, ale uwypukla-
jce ksztat budynku), nocna iluminacja wietl-
na to dopiero pocztek wrae. Wntrze
budynku oferuje bowiem kolejn wyjtkow
zabaw wiatem i przestrzeni.
Gigantyczna rzeba
Intrygujcy ksztat paragrafu by dla auto-
ra projektu, architekta Jacka Grabowskiego,
inspiracj, a wpisanie w ten symbol funkcji
budynku okazao si odkrywaniem zaskaku-
jcych przestrzeni i rozwiza.
Ksztat paragrafu znaku stanowicego
jednoznaczny kod prawa poprzez dodanie
trzeciego wymiaru zacz oddziaywa moc
niezwykej architektury.
Zaprojektowany obiekt skada si z trzech
przenikajcych si owalnych bry (budynki
A, B i C), o klarownym ukadzie komunikacji
wewntrznej. W tych rozlegych przestrze-
niach wszystkie korytarze poszczeglnych
piter zaczynaj si i kocz w jednym, cen-
tralnym, wielopoziomowym atrium.
Dzieje si tak dlatego, e ptle owa-
le korytarzy budynkw A, B i C s jakby
zsunite. Na obwodzie kadego zwoju
umieszczono sale wykadowe i pokoje pra-
cownikw naukowych. Natomiast wewntrz
obszernych ptli, w skrajnych bryach A i C,
zaprojektowano jedna nad drug aule i au-
dytoria. rodkowy zwj pozosta wewntrz
niewypeniony, tworzc wieloprzestrzenne
przekryte szklanym dachem atrium o wyso-
koci prawie 30 m, wiadczce o wielkoci
i randze obiektu oraz stanowice jego ttni-
ce yciem centrum.
Atrium tworz jednoprzestrzenny parter
oraz kilka piter balkonw otwartych ko-
rytarzy biegncych po owalnym obwodzie
olbrzymiej ptli B oraz poczonych wiszcy-
mi mostkami, schodami, kadkami.
W atrium zostay zawieszone w prze-
strzeni dwa monumentalne kominy, za-
wierajce spitrzone w kilku kondygnacjach
niczym warstwy tortu zespoy auli.
We wntrzach dominuje biel, odcienie
jasnej szaroci, jasne okadziny drewniane,
szko, stal, co sprawia wraenie wszechobec-
nego wiata, kontrastujcego dodatkowo
z czerni granitu fasady. Naturalne wia-
to wpada do wntrza przez szklany dach
i przescza si przez kadki i mostki, szklane
podogi, owietla pi piter owalnych galerii,
tworzy zaskakujce efekty cieni na wypukych
cianach, dociera do najniszej kondygnacji,
gdzie na posadzce rozrzucono kilkadziesit
gazw narzutowych, tworzcych naturalne
(dosownie) podziay wntrza, stoy, siedziska
i niezwyk atmosfer.
Przestrze ujta w taki ksztat rodzi emo-
cje jest dla uytkownikw nieustajcym
rdem przyjemnoci i satysfakcji. To tak,
jakby architekci zwracali si do nich: MASZ
PRAWO! (czu si tu dobrze). To haso, ktre
przez cay czas projektowania byo mottem
autora, ma podwjne znaczenie. Studenci
Wydziau Prawa Uniwersytetu dzkiego
czekali bowiem na swoj siedzib kilkadziesit
lat, tuajc si po salach wielu innych budyn-
kw uniwersyteckich.
Celem architektw byo zaprojektowanie
obiektu jednoczenie przyjaznego i dostoj-
nego, przytulnego i monumentalnego, pro-
stego i wyjtkowego. I sdzc po opiniach
uytkownikw, studentw, goci architekci
mog mie satysfakcj.
Przejrzysto funkcji
Budynek nowego Wydziau Prawa i Ad-
ministracji Uniwersytetu dzkiego o po-
wierzchni 21 500 m
2
przeznaczony jest dla
100 000 studentw i kilkuset pracownikw
naukowych. Funkcjonalnie podzielono go
na dwie podstawowe strefy: nisz stref
studentw (poziomy -4.00, 0.00, +4.00,
+8.00), z pomieszczeniami dydaktycznymi,
pracowniami, bibliotek, dziekanatem, cz-
ci gastronomiczn i kawiarni, oraz wy-
sz stref wykadowcw (poziomy +12.00
i +16.00). Cz przeznaczona dla pracow-
nikw naukowo-dydaktycznych stanowi wy-
dzielon stref ciszy (w budynkach A i C),
nienaraon na tranzytowy ruch studentw
do innych czci wydziau.
W budynku znajduje si 21 sal dydaktycz-
nych 80-osobowych, 23 sale komputero-
we/seminaryjne 30-osobowe, sala sdowa
(prbna) dla 112 osb, aule dla 560, 420, 320
i 220 osb, 5 auli 150-osobowych, 230 pokoi
dla wykadowcw i pracownikw naukowych,
biblioteka z czytelni o powierzchni 1400 m
2
,
bufet, kawiarnia, kluby studenckie, kioski, par-
king podziemny i naziemny dla 290 samocho-
dw.
Architekci zdawali sobie spraw, e tak
duy obiekt powinien mie niezwykle przej-
rzyst komunikacj wewntrzn, poczon
z informacj wizualn i systemem oznakowa-
nia. Projektowanie zostao podporzdkowa-
ne take temu celowi. Poniewa w budynku
znajduje si dziewi auli o cznej liczbie
2380 miejsc, przyporzdkowanie kolorw
wystroju wntrza pozwolio je jednoznacz-
Realizacje w Polsce
Trzeci wymiar paragrafu
Wraenie
wszechobecnego
wiata
nie okreli tak, aby uatwi odnalezienie ich
w przestrzeni gmachu. Zastosowany kod
kolorystyczny, uwzgldniony take na szyl-
dach w caym budynku, jest cile zwiza-
ny z zawodami prawniczymi: powstay aula
czerwona, aula zielona, aula fioletowa i aula
niebieska. Zadbano o kolorystyk poszcze-
glnych wntrz, precyzyjnie dobierajc aku-
styczne tkaniny dla cian, sufity podwieszo-
ne, wykadziny podogowe, tapicerk mebli.
Aule s dla uytkownikw charakterystyczne
i natychmiast rozpoznawalne, poniewa po-
zostaj w kontracie z minimalistyczn, jasn
kolorystyk wntrz obiektu.
Lokalizacja/adres d, ul. Kopciskiego 8/12
Pracownia projektowa
AGG Architekci Grupa Grabowski
spka z o.o.
Architekt autor arch. Jacek Grabowski
Data opracowania 20052006
Data realizacji 20072008
Inwestor UNIWERSYTET DZKI
Powierzchnia cakowita 21 500 m
2
Powierzchnia zabudowy 5 388 m
2
Kubatura brutto 106 000 m
3
Generalny wykonawca Skanska
Warto architektury
Naley podkreli, e wyjtkowo Wy-
dziau Prawa i Administracji przyciga do nie-
go nie tylko studentw. Odbywa si tu wiele
konferencji, wystaw, targw, ktrych organi-
zatorzy wiedz, e impreza w inspirujcym
wntrzu bdzie sukcesem.
Przysparza to wydziaowi sawy i dodatko-
wych rde finansowania. Cieszy te fakt, e
architektura obiektu inspiruje jego uytkow-
nikw do dobrych zachowa estetycznych.
I nie dotyczy to wycznie opiekunw obiektu,
dbajcych w kadym szczegle o jego wygld,
ale przede wszystkim tysicy studentw, kt-
rzy czuj si tutaj wietnie i s dumni ze swo-
jego wydziau. Po roku uytkowania nie ma
problemw wandalizmu, zamiecania, przy-
padkowych pseudoupiksze itp.
Gmach zbiera dobre opinie uytkowni-
kw, mieszkacw odzi i prasy, a w maju
2010 r. zosta nagrodzony Zotym Wiertem
w oglnopolskim konkursie na najlepszy
obiekt budowlany roku, w kategorii obiektw
uytecznoci publicznej. Ide konkursu jest
promowanie profesjonalnych projektantw
i wykonawcw oraz ich doskonaej wsppra-
cy, ktrej efektem s budynki o najwyszych
standardach.
Architekt Jacek Grabowski zosta wy-
rniony jako autor projektu zwyciskiego
PARAGRAFU.
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

A
G
G
Fasada byszczy wiatem dnia
Aule zawieszone w wielopoziomowym atrium
aczelny Sd Administracyj jny Zoono sprawiedliwo oci
Orodek sportw wodnyych
w Pszczyn nie Transformacje architektonicz czne
PPier ierwsza odsoona
wsza odso Rozbudowa Akademii Sztuk P nych ikny
we W wiu rocaw
Kv|ec|en z010 nr 1)
J / / 2010
lSSM: 2081-641J
Apar
Wyd
Siedziba redak j
www.swiatarchitektury.com
NNNa aaaa
OO
RRo Roz Roz
Naczelny Sd Administracyjny
Zoono sprawiedliwoci
Orodek sportw wodnych
w Pszczynie
Transformacje architektoniczne
Pierwsza odsona
Rozbudowa Akademii Sztuk Piknych
we Wrocawiu
Kwiecie 2010 (nr 1)
prezentujemy
najwicej
polskich
realizacji
przedstawiamy
sylwetki polskich
i zagranicznych
projektantw
zadajemy architektom
nietypowe pytania
p
r
e
z
e
n
t
u
j
e
m
y

i
n
f
o
r
m
u
j
e
m
y

p
r
z
e
d
s
t
a
w
i
a
m
y

o
d
w
i
e
d
z
a
m
y

z
a
p
r
a
s
z
a
m
y
e
z
e
n
t
u
j
e
m
y

i
n
f
o
r
m
u
j
e
m
y

p
r
z
e
d
s
t
a
w
i
a
m
y

o
d
w
i
e
d
z
a
m
y

z
a
p
r
a
s
z
a
m
y
p
r
e
z
e
n
t
u
j
e
m
y

i
n
f
o
r
m
u
j
e
m
y

p
r
z
e
d
s
t
a
w
i
a
m
y

o
d
w
i
e
d
z
a
m
y

z
a
p
r
a
s
z
a
m
y
informujemy o nowinkach technicznych
i interesujcych rozwizaniach
2 / 2010
SZTUKA ARCHIITEKTURY RR orzowie spojrzen nie autorskie
PORT L LOTNICZY w pasaerskich wee Wrocawiu
PLATA AA NIE PRZEESTRZENI rowo-usugowy w w Warszawie
SS
Teatr Rozrywki w CCCChhho o
Budowa terminala odpr rraaaaaww
SSPPPPP
Budy ynek nek bi biu biu iu uur r
lSSM: 2081-641J
2 / 2010
SZTUKA ARCHITEKTURY
Teatr Rozrywki w Chorzowie spojrzenie autorskie
PORT LOTNICZY
Budowa terminala odpraw pasaerskich we Wrocawiu
SPLATANIE PRZESTRZENI
Budynek biurowo-usugowy w Warszawie
ISSN: 2081-6413
zagldamy
do firm
i hal
produkcyjnych
U SCHEIBLERA
rr aa ttta amenty w byej fabryce
PARAGRAF
a ia zzi ddz Prawa i Administracji
Uniwe U rsytetu dzkiego
MED MED MED M IA IA IA CEN CENTRUM
d Sied Sied b iba ziba ziba d k dak redak redak redak ji ji cji cji cji j
3 / 2010
ISSN: 2081-6413
U SCHEIBLERA
PARAGRAF
MEDIA CENTRUM
Siedziba redakcji
W
cigu ostatnich lat ponownie nabray
szczeglnej roli penic sw funk-
cj uytkow stay si jednoczenie elementem
kompozycji wntrza i jego dekoracj, niejedno-
krotnie wrcz elementem we wntrzu dominu-
jcym. Rnorodne ksztaty stopni i balustrad,
a take materiay, z ktrych s one wykonane,
pozwalaj tworzy niezwykle oryginalne formy.
Przede wszystkim warto zauway, e do-
brym wyborem bd schody stalowe. Schody
stalowe posiadaj konstrukcj skadajc si z ele-
mentw, ktre o wiele atwiej zamontowa i wy-
mieni ni np. elementy schodw drewnianych.
Konstrukcja stalowa jest poza tym optycznie
o wiele lejsza, a take o wiele trwalsza i pozwa-
la na zastosowanie znacznie szerszej gamy kolo-
rw. Ten ostatni aspekt ma o tyle due znacze-
nie, e barwa w sposb decydujcy wpywa na
odbir schodw oraz pomieszczenia w jakim s
one ustawione, a take ksztatuje jego estetyk.
Materia, ktry moemy zastosowa w po-
czeniu ze stal, jest bardzo zrnicowany.
I tak stopnie mona wykona ze stali gadkiej, bla-
chy ryflowanej, drewna (tu moliwoci wyboru
ogranicza wycznie dostpno poszczeglnych
gatunkw na rynku), szka, a w przypadku scho-
dw przeznaczonych do uytku zewntrznego
rwnie kratownicy. Czasem warte rozwaenia
jest takie przygotowanie konstrukcji stopnia, ae-
by dao si go wypeni ceramik przemysow.
Nowoczesne technologie i sposoby cze-
nia rnych materiaw pozwalaj na wykonanie
okadziny schodw praktycznie ze wszystkich
materiaw wykorzystywanych we wntrzach.
Czsto schody zajmuj centralne miejsce
w przestrzeni stajc si elementem dominuj-
cym szczeglnie w przypadku duych otwartych
przestrzeni.
Balustrady stanowice jeden z waniej-
szych elementw konstrukcji, mog mie rny
ksztat. Podstaw s czsto supki wykonane
z rurek stalowych lub profili. Wypenienie sta-
nowi szko, nierdzewne prty podziau, poliw-
glan, elementy kute, linki stalowe wszystko to
zaley od potrzeb i projektu. Pochwyt musi by
przede wszystkim doskonale wykoczony, tak,
aby nie stwarza przeszkd dla przesuwajcej
po nim doni. Bardzo dobrym materiaem jest
w tym wypadku tworzywo tym lepsze, e po-
zwalajce na atwy monta i dostosowujce si
do biegu schodw. Czsto stosuje si te stal
lub drewno zwykle tam, gdzie mamy do czy-
nienia z biegiem prostym.
Forma schodw dzieli je na krcone, proste
lub moduowe.
Przy zakupie interesujcej nas konstrukcji
schodw wane jest, by wybiera produk-
ty posiadajce wane certyfikaty i aprobaty,
gdy oprcz designu i ciekawej formy prze-
strzennej schodw musz spenia wymogi
bezpieczestwa.
Ranga schodw we wspczesnej architek-
turze znacznie wzrosa. Odkd z ciasnych klatek
schodowych weszy na salony, stay si rwno-
prawnym, a czsto dominujcym elementem
budujcym styl i klimat wntrz.
WCHODZI
NA SCHODY
Schody s pierwszoplanowym elementem architektury
przestrzeni domowej, ale rwnie publicznej. Schody
schodom nierwne nie tylko pod wzgldem liczby
stopni, ale przede wszystkim designu i tego, co je
przemienia ze zwykego przedmiotu w dzieo sztuki.
D
E
S
I
G
N
f
o
t
.

b
y

A
t
r
i
u
m
L
ata 70. XX wieku byy wyjtko-
wo trudne dla polskiej architektury.
To czas ubogich technologii, substandardw
technicznych i projektw typowych, dyktatu
koncernw budowlanych, normatyww oraz
prefabrykatw. Obiekty interesujce pod
wzgldem architektonicznym powstaway
rzadko. Z pewnoci nie mona zaliczy do
nich budynku w Brzeziu pod Opolem, kt-
ry zbudowano wg typowego, tamowego
projektu. Ten parterowy pawilon peni funk-
cj warsztatu naprawczego, pniej magazy-
nu. Modernizacja oraz przebudowa budyn-
ku, wykonana z pietyzmem i szacunkiem dla
pierwowzoru godnego zabytku, moe wic
budzi zdziwienie. A jednak, naszym zda-
niem, prosta, jednorodna struktura obiektu
posiada potencja i wartoci godne zachowa-
nia oraz uwypuklenia.
Zmiany
Przebudowa budynku polegaa na usuni-
ciu wszystkich dobudwek i wewntrznych
podziaw hali magazynowej oraz pozostawie-
niu jedynie gwnej, prostopadociennej bry-
y z rytmem otworw na elewacji frontowej.
W obszerne wntrze hali wpisano dwukondy-
ASEPTYKA ARCHITEKTURY
Budynek biurowy w Brzeziu pod Opolem
gnacyjn, stalow konstrukcj, niczym magazy-
nowe regay wysokiego skadowania. Konstruk-
cj t wypeniono indywidualnymi pokojami
biurowymi oraz pomieszczeniami socjalnymi,
sanitarnymi, technicznymi. Pitro zostao prze-
znaczone na gabinety i ma sal konferencyjn.
Druga sala konferencyjno-szkoleniowa znajdu-
je si w rejonie holu wejciowego. Pozosta
obszern przestrze wntrza zajmuje sala ope-
racyjna z biurem typu open space.
Surowo
W kolorystyce budynku dominuje biel, co
symbolicznie wie si z profilem dziaalnoci
firmy. Biae s ciany, sufity i betonowe po-
sadzki przemysowe na parterze. Due tafle
szka wypeniaj w caoci otwory okienne
elewacji i stanowi przegrody wewntrzne
indywidualnych pomieszcze biurowych oraz
sal konferencyjnych.
Strukturze budynku zostao podporzd-
kowane zagospodarowanie terenu znajduj-
cego si w bezporednim otoczeniu. Beto-
nowy parking i trawniki na froncie przecite
s pasami bazaltu w rytmie filarw midzy-
okiennych. Ukad miejsc parkingowych jest
czytelny dziki lampom posadzkowym.
Antoni Domicz
Budynek biurowy elewacja
Wyjtkowa realizacja autorstwa
pracowni M. i A. Domicz przykuwa
nasz uwag prostot i ascetyczn
surowoci. Gwnym zaoeniem
projektowym bya zmiana funkcji
z magazynowej na biurow, przy
zachowaniu pierwotnego charak-
teru obiektu, co si w peni uda-
o. Zastosowanie we wntrzach
materiaw wykoczeniowych dla
przemysu oraz wyeksponowanie
stalowej konstrukcji dachu, uwypu-
klaj industrialne pochodzenie tej
architektury. Natomiast due szkla-
ne paszczyzny zastpujce cz
cian dziaowych s podkreleniem
obecnego przeznaczenia budyn-
ku. Dziki doskonaemu projektowi
Magorzaty Pizio-Domicz, Marty
Pizio, Antoniego Domicza, obiekt
pozostaje wpisany w przemysowe
otoczenie, jednoczenie zapewnia-
jc przyjazne rodowisko pracowni-
kom i uytkownikom biur.
Industrialne wntrze
Pena prostota klatka schodowa
Realizacje w Polsce
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

A
n
t
o
n
i
D
o
m
i
c
z
SZKOA PRIMUS
Zesp szk wraz z zapleczem sportowo-socjalnym w Szczecinie
Projekt skada si z dwch zasadniczych
czci, co zostao odzwierciedlone w bryle
budynku. Pierwszy segment to istniejcy na
dziace obiekt o historyzujcej fasadzie, przy-
kryty czterospadowym dachem. Zosta on
poddany remontowi i adaptacji do nowych
funkcji. Druga cz to dodatkowe i w peni
nowoczesne skrzydo. Ma ono rwnie dwie
kondygnacje podziemne, obrysem znacznie
wychodzce poza rzut poziomw naziem-
pomieszczenia gospodarcze i wentylator-
nia obsugujca star cz budynku. Pod
ziemi, oprcz pomieszcze technicznych
i gospodarczych, umieszczono nietypowe
dla tej lokalizacji zaplecze sportowo-rekre-
acyjne szkoy. Tu swoje miejsce znalaza sala
gimnastyczna o wielkoci penego boiska do
siatkwki i wysokoci 7 m oraz basen prze-
znaczony do nauki pywania o wielkoci niec-
ki 6 x 12 m i gbokoci od 0,6 m do 1,2 m
wraz z szatniami. Oba pomieszczenia zostay
dowietlone dziennym wiatem porednim,
pochodzcym z grnego wietlika. Na dachu
czci podziemnej urzdzono teren zielony
sucy uczniom. Element ten pynnie wpisuje
si w otoczenie, nie zdradzajc ukrytych pod
jego powierzchni funkcji.

Rozwizania techniczne
i materiaowe
Za najtrudniejsz cz inwestycji pro-
jektanci uznali wyrane zblienie do granic
dziaki czci podziemnej obiektu. Problem
ten rozwizano poprzez zastosowanie tech-
nologii cian szczelinowych. Dziki temu zmi-
nimalizowano niekorzystne oddziaywanie na
ssiadujc zabudow.
Zlokalizowany na dachu teren zielony
wymaga odpowiedniego rozwizania za-
pewniajcego zabezpieczenie przed wod
opadow i niegiem. Zastosowano tu system
dachu odwrconego, gdzie doln izolacj
stanowi papa modyfikowana, nastpnie uy-
to warstwy dociskowej ze wiru pukanego,
a na zewntrz wprowadzono powierzchni
biologicznie czynn.
Konstrukcj dachu stanowi elbetowe
pyty kanaowe, pomidzy ktrymi zlokali-
zowano wspomniany ju wietlik. Pod tym
ostatnim zastosowano pomost komunikacyj-
ny, ktry peni rwnie funkcj usztywnienia
czci podziemnej. W czasie odbywania si
zawodw sportowych kadka jest dodatkowo
wykorzystywana jako widownia dla sali gim-
nastycznej i basenu.
Elewacja czci wspczesnej zostaa po-
dzielona na dwie strefy. Podbudow stanowi
parter oboony okadzin z upkowych pyt, co
jest nawizaniem do czci istniejcej. Powyej
wysunito dwie wysze kondygnacje i oboono
je listwami z modrzewia, ktre skontrastowano
z aluminiow stolark okienn. Bry wzbogaco-
no o pergol ustawion przy stowce szkoy.
Dziki temu elewacja otrzymaa ukad horyzon-
talny i wspczesny wyraz, ale nie chodny-me-
talowy, tylko ocieplony kolorystyk drewna.
Wntrza utrzymano w czystej styli-
styce, bazujc na barwie biaej i szarej.
Wprowadzono intensywne akcenty kolory-
styczne w postaci czerwonych i pomara-
tego skrzyda znajduje si pod opiek konser-
watorsk, wszystkie prace byy prowadzone
w porozumieniu z tym urzdem.
Cz now zaprojektowano w ukadzie
supowym wykonanym z elbetu. Na kon-
dygnacjach drugiej oraz trzeciej naziemnej
przewidziano hole rekreacyjne dla uczniw,
ktre peni rwnie funkcj komunikacji po-
ziomej. Ponadto, znajduje si tu dwanacie sal
lekcyjnych wraz z sanitariatami. Na trzecim
poziomie zlokalizowano te sal audiowizu-
aln, z ktrej istnieje moliwo przejcia na
tarasy uytkowe. Na poddaszu znalazy si
Realizacje w Polsce
W Szczecinie przy ulicy Monte Cassino powsta wyjtkowy ze-
sp szkolny wedug projektu pracowni FBA. Istniejcy tu budy-
nek z okresu midzywojennego zosta rozbudowany o praktycznie
100% swojej powierzchni przy minimalnym wykorzystaniu prze-
strzeni dziaki. Wszystko dziki ukryciu pod ziemi duych kubatu-
rowo funkcji, takich jak basen i sala gimnastyczna.
nych. Takie rozwizanie wynikao z kwestii
estetycznych oraz ssiedztwa i stosunko-
wo niewielkich rozmiarw dziaki, a decyzja
o nim zostaa demokratycznie podjta przez
inwestora i projektantw. Ostatecznie uzy-
skano harmoni kubatur oraz proporcji bry
nowego skrzyda i istniejcej czci, a wsp-
czesna fasada nie przytacza historycznej.
Warto zaznaczy, e nowatorska brya jest
nisza i zwieczona paskim dachem.
Ukryte funkcje
Pomidzy obiektami po stronie pnoc-
nej zlokalizowano szklany cznik, ktry peni
funkcj komunikacyjn oraz mieci hol gwny.
Jego wygld zewntrzny podniesiony zosta do
rangi dominanty elewacyjnej poprzez mocny
i wertykalny ukad. Dodatkowo, jest bardzo
wspczesny w swoim charakterze dziki uy-
tym do jego wykonania materiaom szkem
w aluminiowych ramach i blach tytanowo-
cynkow. To wanie tu zlokalizowano gw-
ne wejcie do obiektu, za ktrym rozciga si
przestrze holu gwnego. W nim dostpne
s: recepcja, gwna klatka schodowa, winda
o funkcji osobowej i towarowej, bufet z jadalni
i toalety, zrealizowane ju w nowym skrzydle.
Komunikacja pionowa jest rozwizana tak, aby
z windy wszystkie pomieszczenia byy dostp-
ne dla osb niepenosprawnych.
W budynku midzywojennym zlokali-
zowano szatnie i pomieszczenia dydaktycz-
ne, ktre s dostpne bezporednio z holu
gwnego. Na drugiej kondygnacji, ktra
pierwotnie penia funkcj wysokiego parteru,
przewidziano pomieszczenia administracyjne
oraz czytelni i wietlic. Z uwagi na kwestie
uytkowe elewacja zostaa ocieplona za po-
moc granulatu poliuretanowego wtaczane-
go w przestrze pustki i wykoczona tynkami
mineralnymi oraz okadzin kamienn z pyt
upka w obrbie cokou. Stolark zewntrz-
n odtworzono w drewnie z zachowaniem
pierwotnych podziaw. Poniewa elewacja
Wrd realizacji placwek owiatowych obserwujemy coraz ciekawsze projekty.
Przykadem moe by wrocawska szkoa na Malicach (artyku jej powicony
w jednym z najbliszych wyda) czy wanie placwka w Szczecinie wedug kon-
cepcji pracowni FBA. Najmodszym uytkownikom architektury oferowane s roz-
wizania eleganckie i rozwijajce wyobrani. Przyczyni si to do rozwoju spoe-
czestwa, ktre bdzie dy do ycia w piknych i funkcjonalnych przestrzeniach.
Dla architektw taka przyszo jest niewtpliwie podana.
Lokalizacja/Adres Szczecin, ul. Monte Cassino 27
Pracownia projektowa Federacyjne Biuro Architektoniczne FBA s.c.
Architekt prowadzcy
arch. Ryszard Burbicki
arch. Marcin Jackowiak
Data opracowania 2005 r.
Data realizacji 20052006 r.
Inwestor BUCHALTER sp. z o.o.
2
Powierzchnia zabudowy 656 m
2
3
czowych detali, wykocze czy wyposa-
enia meblowego. Wyjtek stanowi basen,
w ktrego wntrzu dominuj niebiesko-gra-
natowe mozaiki.
wietlik rozdzielajcy strefy
basenu i sali gimnastycznej
Okadzina z listew modrzewiowych
Szklany cznik budynkw
Elewacja pnocna z przekrojem
przez cz poziemn
Stowka w pogodnej kolorystyce
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

F
B
A
POD SZKLANYM
PORTYKIEM
Siedziba Urzdu Dzielnicy Warszawa Bielany
Obiekt zlokalizowano na skrzyowaniu
ulic eromskiego i Jarzbskiego, gdzie prze-
widziano gwne wejcie i reprezentacyjny
plac. Od pnocy dziak ogranicza ul. Jarzb-
skiego, od zachodu ul. Staffa, a w kierunku
poudniowym osiedle mieszkaniowe.
Zagospodarowanie terenu
Zaoenie urbanistyczne zamyka park
o eleganckich, geometrycznych formach. Na
jego elementy skada si ziele izolacyjna
i dekoracyjna, trawniki, cigi piesze oraz oka-
lajca ziele wysoka. W projekcie ujto take
rosnce tu wczeniej drzewa.
Dwa obszerne place parkingowe, miesz-
czce cznie 82 samochody, zlokalizowano od
strony ul. Staffa, skd przewidziano te wjazd.
Ich powierzchnia zostaa w peni odwodniona.
Cig pieszy, wychodzcy z parkingu, pozwala
przej uytkownikom bezporednio do bu-
dynku. Rozwizanie uzupenia gara podziem-
ny (138 miejsc postojowych) usytuowany pod
budynkiem, obsugiwany przez ramp zapro-
jektowan w ssiedztwie parkingu naziemnego.
Dodatkowo, w poudniowej czci dziaki znaj-
duje si droga poarowa o charakterze cigu
pieszo-jezdnego o szerokoci 4 m.
Koncepcja architektoniczna
Od czasw historycznych ratusz stanowi
jeden z waniejszych elementw miasta, dla-
tego projektant chcia, aby nowy obiekt by
dla mieszkacw powodem do dumy. Std
dbao o harmoni pomidzy ssiedztwem
a budynkiem oraz spjno z charakterem
dzielnicy Bielany. Przyjto dwie uzupeniaj-
ce si zasady kompozycji. Pierwsza linowa
kontynuuje zabudow pierzejow wzdu
ul. Jarzbskiego. Druga blokowa prowa-
dzona jest od wntrza parkowego w kierunku
ul. eromskiego.
W ukadzie architektonicznym wyrnio-
no gwn, szeciokondygnacyjn bry ratu-
sza. Stanowi ona zarwno dominant urbani-
styczn w perspektywie ulicy eromskiego,
jak i akcent przestrzenny samego budynku.
Elementami odznaczajcymi si s wysoko
i rzut na planie wierci okrgu.
Nawizujc do budowy renesansowych
gmachw reprezentacyjnych, wejcie gw-
ne poprzedzono zadaszonym portykiem.
Od strony parku (ul. Jarzbskiego) zaprojek-
towano dodatkowe dwa wejcia reprezenta-
cyjne, dla pracownikw oraz do restauracji
i Urzdu Stanu Cywilnego. Dziki temu po-
szczeglne czci budynku mog funkcjono-
wa niezalenie.
Projekt tytuowej inwestycji zosta wyoniony w dro-
dze konkursu. Dokumentacj opracowano w la-
tach 1996-97, a w 2005 r. wprowadzono nieznacz-
ne zmiany. Jego twrca Micha Jaworski postawi
sobie za cel zaprojektowanie obiektu, ktry da nie-
powtarzaln szans na stworzenie nowej przestrze-
ni publicznej, miejsca, ktre stanie si wizerunkiem
tej czci miasta i jego najwaniejszym elementem.
W projekcie kierowano si chci skontra-
stowania lekkoci z monumentaln bry. W tym
celu zestawiono jednorodn, trzykondygnacyjn
paszczyzn przeszklenia holu, podkrelon przez
szklany dach nad portykiem i aurow konstruk-
cj schodw oraz balustrad, z paszczyznami cian
oboonymi piaskowcem w kolorze jasnosza-
rym. Elementy kamienne zastosowano rwnie
w formie okadziny ciany szczytowej, uzupenie
gzymsw na czci ukowej i fasadzie od strony
ul. Jarzbskiego. Elementy dekoracyjne (daszki,
balustrady, oboenia supw i obrbki blachar-
skie) wykonano z profili stalowych i aluminiowych.
Pozostae czterokondygnacyjne elewacje po-
dzielono rytmicznie, zgodnie z form ssiednich
budynkw. Na fasadzie poudniowej, ssiadujcej
z czci miasta o zabudowie kameralnej, zapro-
jektowano akcenty w postaci szklanych kostek. Ich
skala i skierowanie ku zieleni zapewniaj wysokie
walory estetyczne czci zewntrznej i uytkowe
wntrzom.
Realizacje w Polsce
1
2 3
4
MINIMALIZM
FORMALNY
Budynek Starostwa Powiatowego we Wrocawiu
Obiekt jest przykadem wsp-
czesnej architektury budynkw
uytecznoci publicznej. Zasto-
sowano w nim szereg nowocze-
snych rozwiza technicznych
i funkcjonalnych w zakresie formy
oraz poprawy systemu funkcjono-
wania wntrz administracyjnych.
wiat architektury 37
Realizacje w Polsce
Poziom parteru zosta nieznacznie wy-
niesiony ponad teren do wysokoci 50 cm,
ale dostp osobom niepenosprawnym jest
zapewniony.
Rozwizanie wntrz
Budynek wzniesiono w konstrukcji elbe-
towej, supowo-pytowej, bezpodcigowej.
Przy wejciu gwnym zaprojektowano duy,
przeszklony hol o wysokoci wszystkich kondy-
gnacji. Oprcz podkrelenia wizualnej cznoci
poszczeglnych stref obiektu, projektantom
zaleao na zaakcentowaniu demokratycznego
charakteru wadzy oraz zapewnieniu mieszka-
com symbolicznego wgldu do ratusza.
Wntrza podzielono na bloki funkcjonal-
ne, ktre rozplanowano wok komunikacji
pionowej. Skadaj si na ni zarwno klatki
schodowe, jak i windy osobowe. Wzy sa-
nitarne zaprojektowano tak, aby uatwi mo-
dyfikacj ukadu pomieszcze w przyszoci.
Z opisanymi zespoami ssiaduj pomieszcze-
nia socjalne, magazyny podrczne i archiwa.
Wntrza techniczne i magazyny usytuowano
w strefie podziemnej obok garau.
Parter przeznaczono gwnie dla inte-
resantw. W holu dostpne s: kwiaciarnia,
kiosk, punkt ksero, fotograf oraz bezpored-
nie przejcie do sali operacyjnej Wydziau
Obsugi Mieszkacw. Ta ostatnia, zlokali-
zowana w rodku obiektu, zostaa dowie-
tlona wiatem naturalnym poprzez wietlik
dachowy. Pomieszczenia biurowe wydziau
rozmieszczono wzdu cian zewntrznych
budynku. Ich ukad zaprojektowano tak, aby
miay bezporedni kontakt poprzez komuni-
kacj wewntrzn z pozosta czci urzdu
znajdujc si na wyszych kondygnacjach.
Ponadto, na parterze wydzielono sal wielo-
funkcyjn i Urzd Stanu Cywilnego, a cao
uzupenia strefa gastronomiczna.
Na pozostaych kondygnacjach zlokalizo-
wano moduowe pokoje biurowe (1-osobo-
we 12 m
2
i 2-osobowe 18 m
2
) oraz wiksze
wntrza w naroach budynku. Ponadto, wy-
rniono sale Rady i Zarzdu Dzielnicy, ktre
usytuowano na czwartym i pitym pitrze,
a take na pitej kondygnacji sal posie-
dze Rady Dzielnicy, przeznaczon dla po-
nad 50 osb. Przewiduje si zatrudnienie
350 pracownikw biurowych i wizyt do
1000 interesantw dziennie.
W projekcie zaproponowano materiay
o wysokich walorach estetycznych i uyt-
kowych w celu zapewnienia rozwizaniom
trwaoci oraz podkrelenia prestiu funkcji.
Lokalizacja/adres Warszawia, ul. eromskiego
Pracownia projektowa Spka Projektowa Plan sp. z o.o.
Architekt prowadzcy arch. Micha Jaworski
Architekci
arch. Jakub Hanula, arch. Emil Karpowicz,
arch. Marta Paprocka, stud. arch. Andrzej Loch
2
2
3
5
6
7
Hol gwny
Detal elewacji
Widok zespou
Elewacja frontowa
Detal klatki schodowej
Detale owietlenia
Sala obrad
6
5
4
3
2
1
7
Lokalizacja/adres Wrooooc oc oc oc oc oc occ ooo a a a a a a a a aaaaaw, w, w, w, ww, wwwwww, w, ww, wwwwww, uu uu uuuu uuuuu uuuuull. l. lll. llll. llll. ll. l. l. l. l. l. l. l. .Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko KKKo Ko Ko Ko Ko o Ko KKo KKo Ko oc c c c cc c c c c cc c c c ciu iu iu iu iu iu iiu iu iu iu iu iuu iu iu iu iu iuusz sz sz sz sz sz sz sz sz sz z sz sz z sz zz ssz z sz ssz sz zzki ki ki ki ki ki ki ki ki ki ki ki ki ki kki kkki 1111 11111 111111111 1129 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 299 29 229 9 29 99a, aa, a, aa, a, a, a, a, aaa, aa, aaaa,,12 12 12 12 12 12 12 2 12 12 12 12 12 12 2 12 12 112229b 9b 9b 9b 9b 9b 9b 9b 9b 9b 9b 9b 9b 99b b 9b 9b
Pracownia projektowa Bi Biuuur ur ur ur ur ur uuuuu o o o o oo re re re re re e re re re re re re e re re eee rre rrre eee re eeeal al al al l al al al al al al al al al aaaal aliz iz iz iz iz iz iz iz iz zz iz z iz izzac ac ac ac ac ac ac c ac aacc ac aac aac c aac ac cc aac acji ji ji ji ji ji ji ji ji ji ji ji jji jji ji jji ji jj WWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWal al al al al al al al al al l a as as as as as as as as as as as aaaas as as s s ss ss sssssssssssssssssp. p. p. p. p. p. pp. p. p. p. ppppp. p. p. p. p. p. ppp zzzzzzzzzzzzzzz oooooooooooooo.o .o .o .o .o o .o o .o .o o .o ooo .o o. . .. ......
Ar Ar Ar Ar AAr Ar Ar Ar Ar rch ch ch ch ch ch ch ch ch ch ch hit it t it it t it it it it i ekk ek ek ek ek ek ek ektttt t tttt pr pr pr pr pr pr r pr pr pp ow ow ow ow ow ow ow ow ow ow oww owwad aad ad ad aad ad ad ad ad ad adz z z zz z z z z z zcy ccyy cy cy cy cy cy cy cy cy ZZb b Zb Zb Zb b Zb ZZb Zbig ig ig iggnni ni ni nni ni nni ni ni iii n ew ew ew ew ew eww ew ew ew eww ew eeww WWWWWWWWWWWWWWWWWWWal al aal al al al al aal aaaal aaal alas as aas as as as as as aas as as aa
Architek e ci
An AAAAn An An An AAAAAAAAAAAAAAAAAAA nnna a na na aaaa na aa naaaaaaaaaa N NNNNN NNNNNNN NNN NNNN NNNNNNNNNNew ew ew ew ew ew ew ew ew ew eew ew ew e er er er er er er er er er er errrrrla la la la la la a la a la la la la, , , , , ,,, ,, Ma Ma Ma Ma Ma Ma Ma Ma Ma Ma MMa Ma MMa MM re re re re re re re re re re re re re reekkkkkkkkk kkkkk k Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko Ko Koooms ms ms ms ms mms ms mms ms ms mms mmmmms mmsta ta ta ta ta ta ta ta ta ta tta taa tta ta tt , , , , ,,,, ,
Ta Tadddde de dde de de ee de de de de eus us us us us us us us us us uus uuus usssz zzzzz z z z zz zzzzzzzz Ja Ja Ja Ja Ja Ja JJa Ja a Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja a Ja a JJJa Ja a Ja a Ja Ja a JJa a Jaki ki ki ki ki ki ki ki i ki ki ki ki kki ki kkkkkkki ki kkk mi mi mi mi mi mi mi mi mmi mi mi mi mi mi mi mmmmmmmi mmsz sz sz sz sz sz sz sz sz sz ssszzyn yn yn yn yn yn yn yn yn yn yyyyn yn yn yn yn n yyn yn yn nnn yyy ,, , , , ,, , , Iz Iz Iz Iz Iz Iz Iz Iz Iz Iz Iz Izzab ab ab ab ab ab ab ab b ab ab ab bbbel el el el el el el eel el el el eel eeee a a a a a aa aaaa aaaa Pr Pr Pr Pr Pr Pr Pr Pr Pr Pr Pr Pr Pr PPrrzy zy zy zy zy zy zy zy zy zyy zyyy zzy zyyyby by by by by by by by by by by by bby by bby by by by byls ls ls ls ls ls ls ls ls ls lss ls lssss lsssssssssska ka ka ka ka ka kka ka kka ka kka ka kkkka,, , ,,,,,
An An A nna na na na na na na a na na na nna nnna n G GGGGG GGGG GGG GGGGGGep ep ep ep ep ep ep ep ep ep ep ep ep ep ep ep pppppppppppppe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pee pe pe pe pe pe pe ppppe pppp rt t rt rt rt rt rt rt rt rt rt rt rt rt rt t rt rrt rt tt rt rrt t rt t r -S -S -S S -S -S -S SS -S -S SSSS -S SSS -S -S S -S S -S SSSto to tto to to to to to to to to to to to tttto to ttto to oo toks kkks ks ks ks ks ks ks ks ks kkks ks ssss kkkks kkks ks kk ik ik ik ik ik ikk ik ik ikk iik ikk iikkkkk ikk ii
Da Data ta oopr prac acow o annia i li li i lissst st st sstt st t st st ss op op op op op op op op op op op op pad ad ad ad ad ad ad ad ad ad add a 2222 22 22222 200 00 00 00 00 00 0 00 00 00 00 0000088 8 8 8888 8 888 8888 r. r. r. r. r. rr. rr. r. r. r
Da Da Da ata ta t realizaacji li li li li i li iiiiiiiist st st st st st st st st st tt ssst sstop op op op op oop op p op op op p op op p op pp oppad ad ad ad ad ad add ad add ad ad add aad ad add ad aaad aaaadd 222222222 22222 2200 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 000 00 00 00000 000000000008 8 8 888 88 88 88888888 li li li ii li i li i li li li lli li i lli l st st st st st st st st st st ssst st st st stop op op op op op op op op op op op op oop op op op oooop opppppad ad ad ad aad ad ad ad ad ad ad ad ad d ad ad aad ad a 2 22 22222 22222222200 00 00 00 00 00 00 00 00 000 0 00 00 00 00 00 00 009 999 9999999999999 9999 r. r. r. r. r. r. rrrrr. rrr. rrr. r. r.
In In In Inwe we we w st stt st stor or or r or PPo Po Po Po Po Po Po Po Po Po Po o Po PPo PPPPPoo PPPo Po o P wi wi wwi wi wi wi wi wi wi wi wwi wi www at at at at at at at at at at at aat t at w wwww ww www www wrro ro ro ro ro ro ro o ro ro ro ro ro rrroc c c c c c c c c c c c c c c c c c cc cc ccaw aw aw aaaw aw aw aw aw aw aw aw aaw aaw aw aw aaw aw aaw aaaw aw ww aw ww aa sk sk sk sk sk sk kk sk sk sk sk sk sk k sk sk sk kk ssk sk k sssk ssk sss iiiiii iii iiiiii
Po Po Po Po Powi wi wi wi wi w er er er err er e zc zc zc zc zc zchn hn hn hn hn hnia ia ia ia ia ccc cca a a a a a a kko ko ko ko ko ooooo koowwi wi wwi wi wii wwwi wwi wwi wi wi wi wwwi w ta ta ta ta ta taa ta ta 8 8 8 88 88888888888888888 01 01 01 01 01 01 01 01 01 01 01 01 01 1 001 1 011 01 01 01 01 01 01 01 111 01 01 00 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 888888888888888888 9 9 9 9 999 9 9 9 9999999999999 9 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
222222222222222
Po Po Po Po PPowi wi wier er erzc zc zc c z hn hn hn h ia ia ia ia zzab ab ab a ud ud ud ud ud ud ud ud uud d ud ud udddddddd ud u ow ow ow oooow ow ow ow oooooooow oo yyyyyyyyyyyy 1 11 11 111111 11 11 1 11111 11111111 21 21 21 21 21 21 21 221 21 21 21 21 21 21 21 21 21 22221 21 221 21 221 21 21 21 221 2110 00 000000 0 0 0 000000000000000000000000000 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
2222222222222222222222222
Ku Ku Kuba ba ba b tu tu t ra ra ra r bb bru ruuutt ttoooo 25 25 25 25 25 25 25 2225 225 225 25 25 2225 25 25 25 5 25 225 2225 5 25 2555 25 11111111111 11 1111 11 111111111 111117 17 17 17 17 17 17 17 117 117 7 17 17 7 117 17 17 177 117 177 17 117 17 1 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
333333333333333333333333
Ge GGe Ge Gene ne ne nera ra ra ra raaln ln lny yyyy y wy wy wy yko ko oo ko o ko ooonna na na na na na na aaaa na aaa na a na aawc wc wc wc wc wc wc wwc wc wwcaaaaaaaaaaaaaa Inn In In In In In In IIn In In IIn Innnn Innte te te te te te tte ttttttte te e tte e te te e te eer- r- r- rr- rr- r- r- r- r- r- rrr sy sy sy ssy ssy sy sy sy sy sy syyy sy sssyyyst st st st st st st t st ttt st st st st st ssstttt st stem em em em m em m em em m em eem em mm em eem m em mm em em
Wy Wy Wy Wy Wy Wy WW ko ko ko ko koona na na na nawc wc wc wc wc wca aaa a ok ok okk okk okkk okkkkka a a a a a a a a a a a aaa dz dz dddz dz dz dz dz dz dz dz ddz dz dz dzzin in in in in in in in in in in n in in
ka ka ka ka ka k mi mi mi mi miii m en en en en en nny ny ny ny nych ch ch ch ch c
Ve Ve Ve Ve Ve Ve Ve Ve Ve Ve Ve Ve Ve VVe Ve Ve Ve VVe Ve VVe VVVVe Ve Ve Ve Ve Ve Ve Ve Ve VVVVV tt tt tt tt tt tt tt tt tt tt tt ttt tt ttt tt ttt tttt ttt tt tttt tt er er eer er er er r er er er r er er er er eeer er er er eer er er er er e PPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPol ol ol ol ol ol ool ol ol ol l ol ool oool ool ol ol ol olsk sk sk sk sk sk sk sk sk sk sk sk sk sk sk k sk k ssssssk k ssk k sk sk sk ssk ssk kaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

U
r
z
d

D
z
i
e
l
n
i
c
y

W
a
r
s
z
a
w
a

B
i
e
l
a
n
y

B
udynek zosta wpisany w pierzej
zgodnie z obowizujc lini za-
budowy, dziki czemu przywrcono hi-
storyczny ukad ulicy. Gabarytami obiekt
nawizuje do istniejcej zabudowy, ale
nadano mu w peni nowoczesn form
architektoniczn.
Trjkt bermudzki
Jednym z celw postawionych na po-
cztku realizacji byo poprawienie jakoci
przestrzeni miejskiej midzy ulicami Ko-
ciuszki, Puaskiego i Traugutta, zwanej
potocznie trjktem bermudzkim. Ten
wartociowy pod wzgldem urbanistycz-
nym i architektonicznym obszar traci na
znaczeniu przez chaos w lokalizowaniu za-
budowy, ktry powsta w minionych latach.
Umiejscowienie na tym terenie Starostwa
Powiatowego umoliwio uporzdkowanie
kwartau i podniesienie rangi caej dzielnicy.
Pod inwestycj wyznaczono dziak po
bazie PKS, na ktrej znajdoway si budyn-
ki magazynowe w zym stanie technicznym,
stacja benzynowa i zdewastowana ziele.
W zwizku z tym dziaania rozpoczto od
uzyskania decyzji o pozwoleniu na rozbirk
istniejcych obiektw oraz zgody na wycin-
k szpaleru topoli, ktrych stan stwarza za-
groenie dla bezpieczestwa dalszych prac
budowlanych. Wraz z uzyskaniem wymie-
nionych dokumentw, w lipcu 2008 r. ru-
szyy prace archeologiczne. Nie znaleziono
wartociowych wykopalisk i ju w poowie
padziernika 2008 r., po uzyskaniu decyzji
o pozwoleniu na budow, rozpoczto roboty
ziemne. W ich wyniku przeniesienia wyma-
gay wszystkie sieci: trakcja tramwajowa, ga-
zowa, wodna, energetyczna i teletechniczna.
Wzdu ulicy Kociuszki starano si pozyska
kady centymetr wolnej przestrzeni.
Rzut budynku zaprojektowano na pla-
nie litery L o podstawie zwrconej w kie-
runku ul. Kociuszki. Obiekt posiada pi
kondygnacji nadziemnych oraz jedn pod-
ziemn. Gwne wejcie oraz wjazd na teren
inwestycji zaprojektowano w podcieniu od
ul. Kociuszki. Drugie wejcie zlokalizowano
od strony podwrza. Zachowano wjazd na
teren przez bram oraz drog wewntrzn
przeciwpoarow, obsugujc budynki w gbi
kwartau. Na dziace zlokalizowano 58 miejsc
postojowych, dodatkowych 15 mieci gara
podziemny. Oba parkingi maj stanowiska dla
osb niepenosprawnych po 2 na kadym
z nich. Dla cyklistw przewidziano stojak na
rowery zlokalizowany blisko wejcia gwnego.
Urzd w nowej odsonie
Zamierzeniem architektw byo stwo-
rzenie budynku podkrelajcego rang jego
funkcji. W tym celu uyto nowoczesnych
materiaw speniajcych wysokie wyma-
gania techniczne i estetyczne. Zadbano
o to, by urzd by kojarzony z nowoczesn
instytucj, ktra potrafi sprosta oczekiwa-
niom petenta. Sale obsugi klienta zosta-
y przeszklone, czym umoliwiono wgld
przechodniw do rodka. S one ponadto
przyjazne, jasne i przestrzenne.
Zrezygnowano z dekoracji, a cao ele-
wacji utrzymana jest w stonowanej kolory-
styce. Znaczenie budynku podkrelono od
ul. Puaskiego naronikiem-dominant zapro-
jektowanym w czarnym granicie, z wypiasko-
wanym napisem POWIAT WROCAWSKI
i herbem powiatu. Dziki temu budynek jest
widoczny i rozpoznawalny.
Przestrze wok budynku zostaa upo-
rzdkowana. Zaprojektowano nowe na-
sadzenia: wysokie drzewa, szpalery gra-
bw i klonw pospolitych oraz ziele nisk
irg. Postawiono rwnie ywopoty
z ognika szkaratnego, a na trawnikach zlokali-
zowanych przed wejciem do budynku nasa-
dzono trawy ozdobne.
Dla petenta, dla pracownika

Program funkcjonalny budynku uwzgl-
dnia wszystkie potrzeby lokalowe przedsta-
wione przez poszczeglne wydziay Staro-
stwa Powiatowego i cztery jednostki orga-
nizacyjne powiatu wrocawskiego.
Kondygnacja podziemna (techniczna)
jest niedostpna dla osb z zewntrz, z wy-
czeniem garau. Znajduj si tam: archiwum
gwne (ok. 230 m) z 3000 mb pek w no-
woczesnym systemie regaw przesuwnych,
archiwa wydziaowe (ok. 81 m), pomieszcze-
nia magazynowe oraz techniczne.
Na parterze petent ma dostp do punk-
tu informacyjnego, info-kiosku oraz miejsc
do wypenienia dokumentw. Zlokalizowa-
no tu te dwie due sale obsugi klienta ze
stanowiskami oglnymi Wydziau Architek-
tury i Budownictwa. W pobliu holu gw-
nego usytuowano kancelari ogln oraz
kas. Bezporednio z parkingu dostpny
jest Wydzia Komunikacji. W jego ssiedz-
twie znajduje si kasa oraz archiwa o cznej
powierzchni 131 m, przewidziano rwnie
miejsca dla oczekujcych. Dalej zaprojekto-
wano zesp pomieszcze biurowych i dwa
zespoy sanitarne (dla personelu i interesan-
tw), pomieszczenie socjalne, gospodarcze
i techniczne. Wszystkie sale obsugi klienta
oraz konferencyjne s klimatyzowane.
Nastpny poziom zajmuj: sala konfe-
rencyjna na 100 osb (zwana bizantyjsk),
biura starosty i wicestarosty oraz czonkw
zarzdu, zesp reagowania kryzysowe-
go, Wydzia Architektury i Budownictwa,
Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budow-
lanego, cz Powiatowego Zakadu Kata-
stralnego oraz pomocnicze pomieszczenia
techniczne i gospodarcze. Na drugim pitrze
zlokalizowano sal konferencyjn na ok. 60
osb z moliwoci podzielenia jej na dwie
czci (dla 46 i 15 osb), a na pozostaej po-
wierzchni przewidziano pomieszczenia biu-
rowe i archiwa wydziaowe. Kolejn kondy-
gnacj przeznaczono na Powiatowy Zakad
Katastralny. Na IV pitrze zaprojektowano:
w czci frontowej budynku pomieszcze-
nia biurowe, a dalej Wydzia Finansowo-
Ksigowy, Wydzia Edukacji Kultury i Sportu,
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie i Po-
radni Psychologiczno-Pedagogiczn.
Jako i trwao
Elewacja obiektu w wikszoci zostaa
pokryta tynkiem mineralnym w kolorze
biaym i szarym. Cok oraz strefy klatek
schodowych wykonano w tynku z kruszyw
naturalnych z dodatkiem miki, co pozwolio
uzyska efekt kamienia. W pasie midzy-
okiennym wykonano wzr imitujcy drew-
no. Efekt uzyskano poprzez odcinicie
w tynku odpowiednich szablonw. Drew-
niana stolarka ociepla surowy wyraz bu-
dynku.
Du wag przywizano do jakoci
materiaw wykoczeniowych wewntrz
obiektu. Na posadzkach zastosowano an-
typolizgowe gresy o podwyszonej od-
pornoci na cieranie, atwe do utrzymania
w czystoci. Na korytarzach uyto farb od-
pornych na cieranie i szorowanie. ciany
w miejscach najbardziej naraonych na
uszkodzenia mechaniczne (przy windach
i okienkach kasowych) oboono pytami
z laminatu drewnopodobnego. Wszystkie
drzwi wewntrzne maj wypenienie z pyty
penej i okleiny CPL o wysokiej trwaoci.
f
o
t
.

J
o
a
n
n
a

J
a
b
s
k
a
Dowiadczenie w montau i obrbce
kamienia posiadamy ju od lat 80.
Od 1999 roku dziaamy na rynku pol-
skim. Tworzylimy obiekty na caym
wiecie: w Izraelu, Rosji, Egipcie,
Niemczech, Anglii i w Polsce. Nasze
rozwizania opracowywane s przez
wyspecjalizowan kadr techniczn
i architektw. Dowiadczenie pozwa-
la nam profesjonalnie wykona oka-
dziny kamienne kadego rodzaju.
Vetter Polska sp. z o.o.
ul. Longina Podbipity 19
31-980 Krakw
tel. 12 684 60 20
fax. 12 643 79 66
www.vetter.com.pl
Fontanna (bdzie dosana w poniedziaek)
Supy i schody Warszawa New City,
ul Marynarska (rok ukoczenia 2010)
Widok elewacji Warszawa,
ul. Pikna, rok ukoczenia 2010
Elewacja z wypiaskowanym orem Wrocaw,
ul. Kociuszki (rok ukoczenia 2009)
Teatr Lalek Pleciuga zaprojektowano
jako budynek wolnostojcy i redniowyso-
ki. Ma trzy kondygnacje, w tym piwnic.
Zwarta, modernistyczna brya zewntrzna
zostaa oparta na rzucie prostokta o wy-
miarach 44,18 x 47,44 m proporcjach
wyranie zblionych do kwadratu. Wyso-
ko budynku nie jest jednakowa waha si
w przedziale 8,8016,50 m. Do holu gw-
nego przypominajcego zaczarowan
uliczk z bajek J. Ch. Andersena prowadzi
inspirowany teatrem antycznym plac
przed budynkiem.
Elewacje
Elewacja frontowa (zachodnia), zaprojek-
towana w formie gadkiej paszczyzny, zostaa
zaakcentowana jedynie w strefie wejciowej
za pomoc obszernego przeszklenia. Wej-
cie do budynku jest symbolicznym przej-
ciem przez otwr sceniczny do bajkowego
wiata lalek. Drzwi przysonito po bokach
kurtyn wykonan z blachy perforowanej.
Projekt fasady zosta domknity przez umiej-
scowiony na elbetowym wsporniku duy
napis z nazw oraz logotypem teatru.
Koncepcj pozostaych elewacji oparto
na plastycznej grze mniejszych i wikszych
kubatur oraz skontrastowaniu delikatnych
W KRAINIE
WYOBRANI
Realizacje w Polsce
Nowa siedziba Teatru Lalek Pleciuga
Dnia 1 czerwca 2009 r. odbyo si pierwsze przedstawienie
w wieo oddanym do uytku szczeciskim Teatrze
Lalek. Siedziba Pleciugi zostaa przeniesiona z obiektu
przy ulicy Kaszubskiej, w ktrym miecia si od 1972 r.
Technologia teatralna
W Teatrze Lalek Pleciuga wykorzysta-
no skomplikowan, precyzyjn technologi
suc do obsugi sceny (zarwno duej, jak
i kameralnej) podczas przedstawienia. Za-
stosowano urzdzenia techniczno-scenicz-
ne, takie jak sztankiety dekoracyjne, wycigi
boczne i wycigi kurtynowe, ktre su do
podczepienia dekoracji, np. sztucznego ta.
Skadaj si gwnie z belek i lin stalowych,
napdzanych wycigark umieszczon w ma-
szynowni. Inne elementy wyposaenia sceny
to mosty owietleniowe, pomosty technicz-
ne, zapadnia sceniczna (ruchoma podoga
sceny). Dziki tym rozwizaniom produkcje
Lokalizacja/adres pl. Teatralny 1, Szczecin
Pracownia projektowa DEDECO sp. z o.o.
Inwestor Centrum Handlowe Polska 1 / ECE sp. z o.o.
Powierzchnia netto 3 517 m
2
2
3
i mocnych kolorw. Due okna zostay oko-
lone opaskami okiennymi wysunitymi przed
lico cian i wykoczonymi drewnem o inten-
sywnym, pomaraczowym kolorze. Detal
ten ma przywodzi na myl drewniane klocki
dziecice.
Program funkcjonalno-
przestrzenny
Powierzchnia parteru zostaa w wik-
szoci przeznaczona dla widzw. W zwizku
z tym umieszczono tutaj foyer, szatni, biuro
obsugi widza i cz edukacyjn (dwie sale dla
20 osb kada). Ze stref oglnodostpnych
przechodzi si do duej sali zaprojektowa-
nej dla 298 widzw. Jest ona przystosowana
do duych przedstawie, std rozbudowana
scena wyposaona w kieszenie boczne, prze-
strze do przechowywania dekoracji bie-
cych, poczekalnie dla aktorw i magazyn
przysceniczny. Sala kameralna oferuje miejsce
dla 50 goci.
W wydzielonej dla pracownikw czci
znajduj si pomieszczenia zwizane z pro-
dukcjami teatralnymi, wykonywaniem lalek
i przygotowywaniem kostiumw. W skad
tej strefy wchodz: stolarnia, lusarnia, pra-
cownia konstruktorska oraz pomieszczenie
penice funkcje pralni, farbiarni, suszarni,
a nawet pracowni malarskiej. Zatrudnionym
w teatrze udostpniono szatni, wze sani-
tarny oraz warsztat.
W piwnicach teatru zlokalizowano sta-
nowiska uzupeniajce produkcj oraz po-
mieszczenia zwizane z magazynowaniem
i obsug techniczn. Znalazy si tu np. strefy
przechowywania lalek, dekoracji oraz kostiu-
mw.
Ostatnia kondygnacja zostaa wyczona
z oglnego dostpu i przeznaczona na cz
biurow oraz administracyjn. Wydzielono
rwnie garderoby dla aktorw oraz trzy poko-
je gocinne z azienkami i aneksami kuchennymi.
W Polsce stosunkowo rzadko projek-
tujemy teatry, a szkoda, bo jest to cieka-
we zadanie dla kadego architekta. Co
dla Pastwa byo interesujce i stanowio
najwiksze wyzwanie przy opracowy-
waniu koncepcji i dokumentacji?
Przy ograniczonym budecie udao
nam si zaprojektowa obiekt na miar
XXI wieku. Najwikszym wyzwaniem byo
pogodzenie funkcji teatru przeznaczonego
jednoczenie dla dzieci i dorosych oraz
wtoczenie w budynek bogatej i skompli-
kowanej technologii teatralnej.
Prosz nam opowiedzie o elemen-
tach decydujcych o magii teatru: zacza-
rowanej uliczce, placu przed wejciem,
przestrzeniach wewntrznych. Jakie ele-
menty, detale, rozwizania zadecydowa-
y o charakterze tych stref?
O magii teatru stanowi przede wszyst-
kim ludzie aktorzy, widzowie oraz nie-
zapomniane przedstawienia. Elementy de-
koracyjne wntrz s dodatkiem, ktry ma
wspgra z atmosfer teatru. Zaczarowana
uliczka moe stanowi scenografi do ma-
ych inscenizacji, np. zwizanych ze w. Mi-
koajem, ktrego imieniem zosta nazwany
balkon w holu. Stary zegar, kuta brama oraz
kamieniczki uzupeniaj ten baniowy klimat.
Ciekawym miejscem jest take specjalna
sala z mobiln widowni i ruchom scen,
umoliwiajca dowoln aranacj przestrze-
ni, oraz salki przystosowane do uczestnictwa
w spektaklach najmodszych widzw.
W teatrze zlokalizowano wiele po-
mieszcze zwizanych z produkcj lalek.
Jakie wymogi musiay speni wntrza
przeznaczone do tej funkcji? Czy pracow-
nicy teatru mieli wpyw na koncepcj?
Kady z etapw procesu projektowe-
go (koncepcja, projekt budowlany i wy-
konawczy) by konsultowany i omawiany
z pracownikami teatru. Wntrza dostoso-
wano do nowoczesnego programu dziaa
oraz procesu produkcyjnego scenografii
i lalek. Te pomieszczenia musiay zosta do-
datkowo wyciszone, dobrze wentylowane
oraz dostosowane powierzchni do two-
rzenia wielkogabarytowych dekoracji sce-
nicznych. Istotne byo rozwizanie zarw-
no moliwoci dostarczania i przeadunku
elementw do budowy scenografii bez-
porednio z samochodw transportowych
(TIR), jak rwnie zapewnienie atwoci
transportu ju gotowych elementw. Za-
stosowano specjalne ruchome platformy
oraz zaprojektowano odpowiedniej szero-
koci wrota i korytarze.
Przygotowujc technologi teatraln
wsppracowali Pastwo ze specjalista-
mi w tej dziedzinie, czy jest to cakowicie
autorska realizacja?
Przy tworzeniu naszej koncepcji wsp-
pracowalimy, miedzy innymi, ze specja-
listami w dziedzinie technologii teatralnej,
akustyki i owietlenia, kierujc si zasad,
aby przyjte rozwizania byy nowoczesne
i moliwie najlepiej korespondoway z ocze-
kiwaniami uytkownikw. Celem popra-
wienia akustyki uyto na przykad cenionych
w wiecie paneli akustycznych Gustaf.
Dzikujemy za rozmow.
teatralne zostay wzbogacone o interesujce
elementy scenografii i nowe moliwoci kre-
owania przedstawie.
Wywiad z pracowni DEDECO
rozmawiaa Karolina Cawricz
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

D
E
D
E
C
O

Sala teatralna
Detale wntrz
Elewacja frontowa Teatralny hol wejciowy
Przestrzenie
publiczne
Realizacje w Polsce
SZYB PREZYDENT
Renowacja wiey
szybu w Chorzowie
Nazwana na cze prezydenta Ignacego
Mocickiego, dobrze znanego w Cho-
rzowie ze wznowienia w 1922 r. produk-
cji w zakadach Stickstoffwerke/Azoty,
budowla o wysokoci prawie 43 m
wpisana zostaa do rejestru zabytkw
w 2008 r. Niedawno przesza szeroko
zakrojon modernizacj wedug projek-
tu Jacka Leko i Wojciecha Orenowi-
cza, dziki ktrej staa si interesujcym
elementem chorzowskiego krajobrazu.
Kopalnia wgla kamiennego, ktrej jest
czci, zostaa zamknita w 1996 r. Szyb
bdzie peni rol platformy widokowej,
z ktrej mona obserwowa nie tylko te-
reny postindustrialne w rejonie ulic Ta-
deusza Kociuszki i Piotra Skargi, ale te
rozleg panoram miast Grnego lska,
a przy dobrej widocznoci take Beskidw.
2
1
3
4
1 elbetowa konstrukcja
Stan sprzed renowacji
Prace w toku
Uroczyste otwarcie
2
3
4
usytuowano sortowni (rozebran w 1996 r.)
jedynie z niej mona byo wej do szybu.
Metalowe schody, ktrymi wchodzi si na
platform (w przyszoci widokow), pojawi-
y si pniej.
Na wiey mona podziwia zachowane
koa szybowe o imponujcej rednicy 5,5 m.
Przypuszcza si, e w maszynowni funkcjo-
nowa nowoczesny, jak na owe czasy, ukad
koa sterujcego Koepe. Pozwala on na rw-
noleg prac dwch naczy skipowych. Na
podstawie dokumentacji archiwalnej stwier-
dzono, e wiea posiadaa dodatkowy dwig,
ktry suy przenoszeniu adunkw w jej
wntrzu.
Wspczesno
Po zaprzestaniu dziaalnoci grniczej bu-
dynki towarzyszce stopniowo rozbierano,
a sama wiea naraona bya na znaczn dewa-
stacj. Wiele stalowych czci maszyn skra-
dziono. Podstawowa konstrukcja pozostaa
nienaruszona, cho powierzchnia betonu
zniszczya si w wyniku kruszenia powstay
ubytki, obszary lunego materiau. Znisz-
czone fragmenty powierzchni usunito meto-
dami mechanicznymi, a odsonite zbrojenie
zabezpieczono antykorozyjnie. W celu ujed-
nolicenia wygldu cian wykonano na nich
specjalne powoki, a cao poddano hydro-
fobizacji. Najwicej trudnoci sprawi demon-
ta elementw stalowych, ktre nie nada-
way si do dalszego uytkowania. Pooone
na znacznych wysokociach usuwane byy
z du ostronoci. Pozostae fragmenty sta-
lowe uzupeniono, oczyszczono i wykonano
odpowiednie powoki malarskie. Ewenemen-
tem byo okrycie ciany ceglanej. Jej elementy
rwnie wymagay oczyszczenia, uzupenie-
nia spoin i impregnacji.
W bezporednim ssiedztwie wiey za-
choway si zabudowania kopalni Kniggrube
dawny dom sztygarw, magazyn skroplo-
nego powietrza i obiekt kopalnianej stray
poarnej, a nieco dalej budynek Kasyna Sali
Zbornej. Budynki te znalazy nowych waci-
cieli, ktrzy wasnym nakadem systematycz-
nie dokonuj ich renowacji.
Obecnie istniej dwa dojcia do obiek-
tu przez odrestaurowan bram kopalni od
ul. Tadeusza Kociuszki oraz obok kawiarni
Pod wie przy ul. Piotra Skargi urzdzonej
w domu sztygarw. Planowane s dalsze pra-
ce nad udostpnieniem tego terenu i adaptacj
szybu do funkcji wiey widokowej. W tym celu
konieczne bdzie dobudowanie schodw, za-
adaptowanie grnej platformy technologicznej
do funkcji tarasu widokowego oraz prawdopo-
dobnie dobudowanie windy. S te plany dal-
szego uporzdkowania terenu.

Szyb w. Jacek w 1921 r. zosta wydzielony
z terenw kopalni Kniggrube, ktrej nazw
po przyczeniu czci Grnego lska do Pol-
ski spolszczono na Kopalni Krl. Sam szyb
powstay w 1933 r. pocztkowo nazywa si
Wielki Jacek, obecne imi otrzyma w 1937 r.
Ma on jedyn w Europie konstrukcj zastrza-
ow wykonan z elbetu wedug projektu
inyniera Ryszarda Heilemana. Pozostae roz-
wizania tego typu byy w okresie midzywo-
jennym wykonywane ze stali. Asymetryczny
ukad podpr zosta stony grn platform
(na wysokoci 14 m) i wzmocniony belkami
poziomymi oraz zastrzaami porednimi. Ich
forma odpowiadaa obcieniom statycznym
i dynamicznym, jakim bya poddana wiea.
Budowla ssiadowaa z budynkiem ma-
szynowni, w ktrej zlokalizowana bya ma-
szyna wycigowa z urzdzeniami pomocni-
czymi. Po zaprzestaniu pracy kopalni zostaa,
niestety, zlikwidowana. Od wschodu zespou
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

K
l
u
b

S
z
t
y
g
a
r
k
a
,

p
o
z
o
s
t
a
e
:

a
r
c
h
i
w
u
m

M
i
e
j
s
k
i
e
g
o

K
o
n
s
e
r
w
a
t
o
r
a

Z
a
b
y
t
k
w

w

C
h
o
r
z
o
w
i
e

f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

K
l
u
b

S
z
t
y
g
a
r
k
a
CORTE
V
ERONA
Corte Verona to mieszkania pooo-
ne na dziace o wysokim wspczynniku
intensywnoci zabudowy. Co oprcz cie-
kawego, kubistycznego podejcia do bryy
wyrnia ten projekt od zwykych blokw?
Osiedle powstao na terenie, ktry
co jest istotne mia plan. W nim by jasno
okrelony wskanik intensywnoci zabudowy
zosta oczywicie wykorzystany w stu pro-
centach. Poniewa jest to komercyjne przed-
siwzicie, powinno da klientowi moliwie
najwikszy dochd. To jest dodatkowa trud-
no, a moe nastpny czynnik. Taki jak ten,
ktry stanowi, e ma by piknie, mdrze,
ekonomicznie.
Ukrylimy rwnie wikszo miejsc po-
stojowych, ktrych wspczynnik w stosun-
ku do mieszka wynosi zgodnie z planem
miejscowym 1,2. Jest to warto znaczna. Ze
wzgldu na zapotrzebowanie rynkowe, ktre
Wywiad z Kazimierzem atakiem i Piotrem Lewickim
z Biura Projektw Lewicki atak z Krakowa
Aurowy, ceglany mur z s-
siedztwa sta si bezporedni
inspiracj. Cega zostaa prze-
skalowana konceptualnie do
rozmiarw jednego mieszka-
nia, a jej rozsunicia zinter-
pretowalimy jako loggie. Tak
o genezie wielorodzinnego
osiedla Corte Verona we Wro-
cawiu w rozmowie z Joann
Jabosk mwi projektanci.
inwestor dla nas zbada, mieszkania nie mogy
by due. Obecnie za najbardziej popular-
ne uchodz wntrza o powierzchniach rzdu
45 m
2
. Stao si to w czasie, gdy zaczy rosn
ceny mieszka. Wtedy przygotowywalimy
koncepcj Corte Verona i z zakadanych po-
cztkowo 365 lokali powstao 400. Na dzia-
ce musielimy w zwizku z tym zmieci 500
miejsc postojowych w czci podziemnej. Po-
wsta wic pomys na usytuowanie na zewntrz
zespou parkingu dla klientw czci usugowej,
a wewntrz dla mieszkacw. Przyczynio si
to do wyranego wydzielenia przestrzeni pu-
blicznej (zewntrznej), prywatnej (mieszka)
i ppublicznej (dziedzica). Cz naziemna
jest ogrodem, w ktrym rosn barwinki, liwo-
winie, irga, uzupenione ciekami, traw i wi-
rem. Ukad zieleni inspirowany jest malarstwem
Wadysawa Strzemiskiego, wybitnego artysty
i twrcy unizmu. Posta tego malarza fascynu-
je nas od dawna i ju wczeniej prbowalimy
odda mu hod. Teraz si udao. Powstaa paska
kompozycja inspirowana obrazem Powidok:
kobieta w oknie. Mona j oglda z piter
i z loggii.
Co podsuno Panom pomys zastoso-
wania tej oryginalnej tektoniki w bryle bu-
dynku?
Bezporedni inspiracj sta si aurowy,
ceglany mur z ssiedztwa. Cega zostaa prze-
skalowana konceptualnie do rozmiarw
jednego mieszkania, a jej rozsunicia zinter-
pretowalimy jako loggie. Fasada budowa-
na jest na zasadzie puste pene loggia
i mieszkanie czyli sypialnia z azienk, pokj
dzienny z kuchni i cz magazynowa.
Uytkownicy preferuj loggi a nie balkon.
Jak pewnie Pani zauwaya, ten ostatni jest za
bardzo odkryty. Kiedy wskaza to profesor
Jan Gehl i my si z nim zgadzamy. Ludzie wol
uytkowa loggi ze wzgldu na to, e daje ona
poczucie bezpieczestwa. Jest wykorzystywa-
na jako dodatkowy pokj zewntrzny. Dziki
niej uzyskujemy gbsze dowietlenie. To byo
wane przy gbokim trakcie, ktry zakadali-
my w projekcie i przy tej strukturze mieszka.
W zasadzie s to kawalerki, studia lub aparta-
menty. Ukad ten wymaga komunikacji wrcz
hotelowej. Optymalne byo zaprojektowanie
korytarza, z ktrego mona wej do po-
szczeglnych mieszka. W zwizku z tym
nie byo moliwoci zastosowania przewie-
trzania wntrz na przestrza i dwustronnego
dowietlenia. Dziki loggi uzyskalimy efekt
przestronnych szklanych pokoi, dowietlenia
oraz pozwolilimy na korzystne naronikowe
przewietrzanie. Mnie si to bardzo podoba.
Chciabym mie taki pokj zewntrzny.
Dysponujc tak struktur i ksztatem
dziaki oraz zakadajc wewntrzny dzie-
dziniec, staralimy si maksymalnie oddzie-
li mieszkacw od haasu ulic. Zabudowa
bya prowadzona zgodnie z obrysem terenu
inwestycji. Od strony ul. Grabiszyskiej ele-
wacja bya ksztatowana bardziej monumen-
talnie due, mocne piony. Pniej zaczyna
si to zmienia od naronika Alei Pracy po
to, eby od strony ul. Inynierskiej zaoenie
byo najbardziej rozedrgane. To jest ostatnia
ulica w hierarchii wanoci i uczszczania.
Taka zabawa z fasad.
Panorama ukadu
Fragment elewacji zewntrznej
Ukad przenikajcych si kolorw
Graficzna elewacja
Dziedziniec wewntrzny
zagospodarowany zieleni
wiat architektury 45 44 wiat architektury
Tektonika
wntrza
zespou
f
o
t
.

a
r
c
h
iw
u
m

B
iu
r
a

P
r
o
je
k
t
w

L
e
w
ic
k
i
i
a
t
a
k
Czy klinkierowa elewacja to wynik
inspiracji tradycyjnymi, niemieckimi bu-
dynkami Wrocawia ?
Tak, zaleao nam na nawizaniu do archi-
tektury ssiedztwa, ktre powstao na pocztku
lat 20. XX wieku (autorami osiedla Grabiszyn
s Paul Heim i Albert Kempter), a take do tra-
dycyjnego budownictwa Wrocawia, nie tylko
niemieckiego, ale te polskiego powojennego.
Oczywicie nawizalimy w wersji ekonomicz-
nej, poniewa s to pytki ceramiczne. Musieli-
my to sobie wytumaczy. Klienta sta na tak
fasad i jest ona lepsza jakociowo ni tynkowa-
na, ktra ulega szybkiej degradacji. I co tu duo
mwi, jest polednia. Wydaje nam si, e fasa-
dy ceglane i ceramiczne s dobre.
Chodzio o to, eby uywajc ekono-
micznie uzasadnionej wersji cegy, zbudowa
kolorystyk. Uylimy dwch barw. Zosta-
y one okrelone przez jakiego internaut
mianem keczupu i musztardy. Mona po-
wiedzie oczywicie, e to jest pikne zoto
i adny, naturalny kolor ceglany. Nie dysku-
tujemy z tym. Chcielimy zaproponowa
co, co spowoduje, e tylko te dwa ko-
lory zachc ludzi do spacerowania wo-
k budynku. Pomylelimy, e bdzie to
atrakcyjne, kiedy zmieni si od musztar-
dy do keczupu, ale tak powoli. Pracujca
w naszym biurze Hiszpanka Begoa Herre-
ra Rodriguez, jest bardzo wraliwa na kolo-
ry i widzi wicej barw od nas. Wymylia,
e mona zwyczajnie zmienia ukad cegie.
Zaczlimy od zotego, nastpnie zaczy
si pojawia elementy czerwone, potem
zastosowalimy dwa pasy, ktre rwnie
stopniowo si rozpywaj...
...takie przejcie?
Tak, to moe by stopniowe przejcie.
Zastanawialimy si, czy nie bdzie ono zbyt
nachalne. Wydaje si, e nie. Ale dla niekt-
rych moe by. Rnie to jest oceniane. Je-
stemy duzi, przyzwyczailimy si do rnych
opinii.
Mimo miaej koncepcji przestrzennej
plany mieszka maj klasyczne ukady oparte
o prostokty i kwadraty. Na co zosta poo-
ony nacisk w trakcie ksztatowania rzutw?
Przygotowujemy projekt deweloperski.
W systemie, w jakim rozwizuje si w Polsce
problem mieszkaniowy, wymagana jest okre-
lona powierzchnia o zdefiniowanej struktu-
rze. Pniej kady klient moe zindywiduali-
zowa swj lokal to u naszego inwestora
nazywa si personalizacja. Ksztatuje on este-
tycznie i materiaowo swoje mieszkanie. Dla-
tego naley zastosowa klasyczny, trywialny,
najprostszy ukad do aranowania.
A co Pani rozumie pod mia koncepcj
przestrzenn?
Mogyby si pojawi elementy pod k-
tami, rzuty trapezowe...
Ja przypomn, e tu s dwa pokoje ad-
resowane do szerokiego odbiorcy, nie indy-
widualnego. Nie mona podj ryzyka le
ustawnych pokoi. Takich, ktre nie maj k-
tw prostych, za duych powierzchni okien,
innych elementw niestandardowych, czy jak
w Holandii za czasw Vermeera przeszkle
umieszczonych przy cianach poprzecznych,
eby dobrze dowietla wntrze. Jest to bru-
talna odpowied na potrzeby klientw.
Jak podchodz Panowie do spraw osie-
dli strzeonych, caodobowo monitoro-
wanych? Czy jest to rozwizanie kwestii
wandalizmu, czy sztuczne uciekanie od
ssiedztwa?
Poniewa nie do koca dao si ustali,
czy odbiorca bdzie chcia mieszka w osiedlu
strzeonym, zaprojektowalimy rozwizanie
wariantowe. Zostaa przewidziana brama,
ktr mona zamkn na stae lub korzysta
z niej w okrelonych porach. Dodatkowo jest
pomieszczenie dla stranika. Czy zostanie on
zatrudniony, o tym zdecyduj uytkownicy.
Infrastruktura jest gotowa.
Jestemy zwolennikami traktowania mia-
sta jako caoci, w ktrej tworz si spoecz-
noci. Ale w kadym miecie s przestrzenie
publiczne i prywatne. To udao nam si zreali-
zowa w Corte Verona, gdzie jest strefa usug
dostpna dla wszystkich, ale jest te przej-
cie na wewntrzny dziedziniec dedykowany
mieszkacom. Tak jak w tradycyjnych kamie-
nicach, gdzie wchodzc na cudze podwrka
wiemy, e nie jestemy u siebie i musimy za-
chowa si stosownie.
Lokalizacja osiedla przy duym wle
komunikacyjnym zapewnia mieszkacom
dogodne poczenia komunikacyjne, lecz
niestety wie si z haasem i drganiami.
Jakie rozwizania projektowe zastosowali-
cie Pastwo, by unikn tych niekorzyst-
nych zjawisk?
Szczeglnie dbalimy o to, eby bya wa-
ciwa izolacyjno akustyczna zarwno cian
zewntrznych, jak i pomidzy poszczegl-
nymi lokalami. Osignlimy warto izolacji
akustycznej na poziomie znacznie lepszym,
ni wymagania normowe. Wbrew krcym
tu i tam opiniom, mieszkania nie s rozdzie-
lone pytami gipsowo-kartonowymi, tylko
CORTE
V
ERONA
Projekt zagospodarowania dziaki
elbetow cian o gruboci 16 cm. Beton
dobrze chonie niskie dwiki, plus wena
i gipso-karton z kadej strony. Elementy te s
take na suficie, co wraz z pywajc podog
tworzy rodzaj wyciszajcego pudeka. ciany
midzy mieszkaniami a korytarzem s kilku-
warstwowe najpierw podwjny gipso-kar-
ton na niezalenej konstrukcji, nastpnie we-
na mineralna, dystans i cega silikatowa.
Uzyskalimy informacje, e pojawiy
si niedocignicia w sferze wykonawczej.
Czy w trakcie nadzorw udao si rozwi-
za te problemy?
Tak, wanie wracam z nadzoru. Budowa
zacza si w 2007 r., kiedy by boom bu-
dowlany. W zwizku z tym ekipa wykonaw-
cza bya fatalna. Doszo do koniecznoci jej
zwolnienia i teraz nowa firma mozolnie na-
prawia wczeniejsze zaniedbania.
Maj Pastwo w planach kolejne reali-
zacje na Dolnym lsku?
Chtnie pracujemy w tym regionie. Za-
projektowalimy ekonomiczne osiedle na
Oporowie. Niestety, klient nie podj si re-
alizacji. Obecnie we Wrocawiu sprzedaje si
mniej mieszka ni w Krakowie. Jestem tym
zaskoczony. Nie projektujemy w zasadzie
mieszkaniwki, bardzo lubimy muzea, kadki,
a przede wszystkim place. S one ciekawsze,
stanowi wiksze wyzwanie.
Osiedle Corte Verona udao si.
Ciesz si, e Pani tak mwi. Osiedle zo-
stao dobrze przyjte przez architektw, po-
doba si Architektowi Miasta. Abstrachujc
od jego przychylnej opinii musz podkreli,
e Wrocaw ma bardzo dobrego Architekta
Miasta. Byem zaskoczony, jak du ma si
sprawcz. Jego opinia jest decydujca.
Sowo podsumowania...
Wane jest, e udao si zrealizowa
co, co moe nie zachwyca wszystkich, ale
ma wyrane podziay przestrzeni i klarowne
nawizanie do wygldu ssiedniego osiedla
i ceglanej architektury Wrocawia.
Dzikuj serdecznie za rozmow.
Lokalizacja/adres Wrocaw, ul. Grabiszyska, Aleja Pracy, Inynierska
Pracownia projektowa Biuro Projektw Lewicki atak
Architekt prowadzcy Kazimierz atak, Piotr Lewicki
Architekci
Begona Herrera Rodriguez, Piotr Knez, Mateusz Manecki,
Agnieszka Zajczkowska, Zbigniew Piotrowicz
Inwestor Verona Building sp.z o.o.
2

2
2
Szklenie elewacji i witryn Szko-Usugi Zakad Szklarski S.C. Anna Andrzej Le
Okadzina ceramiczna PPUH ALHAR
SZKO-USUGI Zakad Szklarski S.C. Anna Andrzej Le
ul. Matejki 17, 44-100 Gliwice, tel. +48 (32) 2314219, fax. +48 (32) 2314219
e-mail: andrzej.les@vp.pl, www.szklo-uslugi.pl
WYKONUJEMY USUGI NA TERENIE POLSKI JAK I POZA JEJ GRANICAMI.
SZKLENIE SZKEM ZESPOLONYM, BEZPIECZNYM, WIELKOGABARYTOWYM PORCZE, SUPY ZE STALI NIERDZEWNEJ I WGLOWEJ
RAMY ALUMINIOWE, SZKLENIE STRUKTURALNE, BEZRAMOWE I PUNKTOWE SZKLANE PODOGI BALUSTRADY SZKLANE I RAMOWE
ROK
ZAOENIA
1947
Z KRAKOWSKIM
AKCENTEM
Hotel Best Western Premier w Krakowie
Ambicj nasz przy tym zadaniu
jest agodnie jak w tacu pokaza
Abstrakcji, i Jej prawdziwa
ojczyzna to Funkcjonalno myl
ta przywiecaa architektom przy
pracy nad projektem tytuowej
inwestycji. Ponadto, dyli oni
do wykreowania nowej jakoci w
urbanistyce obszaru otaczajcego
budynek, czyli w rozproszonej,
nieuporzdkowanej i chaotycznej
zabudowie mieszkaniowej. Hotel
dziki swej nietypowej elewacji
sta si swoistym land-markiem dla
goci wjedajcych do Krakowa
od strony pnocno-zachodniej.
Realizacje w Polsce
Kubistyczna brya hotelu
wietlik
Obiektowe: dywanowe i elastyczne
(Forbo Floring, Armstrong, Tarkett, Finett, Desso)
FHU Krak-Kolor
31-217 Krakw, ul. Grayny 18
tel. (12) 415 32 93, tel./fax (12) 415 81 22
www.krak-kolor.com.pl, info@krak-kolor.com.pl
Posiadamy wykwalikowane ekipy montaystw.
Zrealizowalimy wiele prestiowych hoteli i obiektw, np. Hotel System
w Krakowie, Hotel Best Western Premier w Krakowie, Bibliotek Jagiellosk,
Budynek Sdu Apelacyjnego, Bibliotek Papiesk.
WYKADZINY
DO BIUR, HOTELI, SZK, SAL GIMNASTYCZNYCH, HAL SPORTOWYCH
Nowoczesne budownictwo
wymaga technologii, kt-
re gwarantujc satysfakcj
klientw bd jednoczenie
trwae, ekonomiczne i proste
dla wykonawcw, oszczdza-
jc ich czas oraz ogranicza-
jc zuycie materiaw wy-
koczeniowych, a co za tym
idzie pienidze inwestorw.
Tak technologi jest system
suchej zabudowy Fermacell.
Pyty gipsowo-wknowe to
uniwersalne pyty budowla-
ne: dwiko-, ognio- i wilgo-
ciodporne.
FERMACELL systemy suchej zabudowy
ul. Migdaowa 4, 02 796 Warszawa
tel. 22 645 13 38 (-9), 645 15 58, fax. 22 645 15 59
e-mail: fermacell-pl@xella.com, www.fermacell.pl
Pyty gipsowo-wknowe FERMACELL
Pyty Fermacell stosujemy jako ciany wewntrz-
ne, sufity podwieszane, obudowy poddaszy, zarw-
no na konstrukcjach stalowych jak i drewnianych
oraz na podogi. Mog by rwnie stosowane jako
pokrycia konstrukcyjne cian szkieletowych od
wewntrz i na zewntrz. Najczciej jednak stosu-
je si je do budowy cian dziaowych, o konstrukcji
drewnianej lub stalowej.
Stosujc pyty Fermacell gwarantujemy
bezpieczestwo i trwao zabudowy.
Od podogi a po dach
konstrukcje caoszklane
podogi, schody, balustrady, witryny, elewacje
Alpina Glass Sp. z o.o.
32-031 Mogilany, Mylenicka 23, tel. 12 633 86 72
biuro@alpina.pl www.alpina.pl
opracowanie indywidualnych rozwiza, wsparcie pracowni architektonicznych
ogrody zimowe, oranerie
aluminiowe konstrukcje przestrzenne
ALPINA
Obiekt hotelowo-konferencyjny zosta
wzniesiony w ramach kompleksu tury-
stycznego przy ul. Opolskiej w Krakowie,
na trasie z midzynarodowego portu lot-
niczego Balice, cztery kilometry od Stare-
go Miasta. Budynek usytuowano w gbi
dziaki. Aby by dobrze widoczny i zwraca
uwag, od strony gwnej ulicy wyeks-
ponowano i zaakcentowano elewacj.
Zostaa ona pokryta nadrukiem motywu
abstrakcyjnie przetworzonego pawiego
pira, ktry umieszczono na tle ze szkla-
nych, nieprzezroczystych, czerwonych ta-
fli. Blisko wsi Bronowice, inspiracja tra-
dycyjnymi strojami regionalnymi i splatanie
si historii wzornictwa z wybranym przez
projektantw wtkiem, dobrze osadzaj
wspczesn bry hotelu w kontekcie
urbanistycznym i spoecznym Krakowa.
Zaoenia architektoniczne
Budynek oparto w rzucie na ksztacie
litery L o wymiarach w osiach 83,20 m
i 38,20 m oraz szerokoci traktu 15,70 m.
Wydzielono w nim trzy gwne moduy
wejcia, czci hotelowej oraz konferen-
cyjnej. Obiekt zosta czciowo podpiwni-
czony i zakoczony paskim stropodachem
z pokryciem wirowym. Wysoko bryy
waha si w zakresie 518 m. We wntrzu
zespou usytuowano parking. Przeszklone
wejcie z holem dla goci zlokalizowano
od strony ulicy Opolskiej, a za nim przewi-
dziano restauracj, przestrze rekreacyjn,
ogrd japoski oraz basen.
Gwny projektant, architekt Marek
Dunikowski podkrela: Poniewa budy-
nek zosta zaprojektowany na faktycznej
granicy miasta i zespou zabudowy pod-
miejskiej, mimo naszego zamiowania do
spoistoci kompozycji zdecydowalimy si
na kompromis dwch twarzy zaoe-
nia: kameralnej pnocnej i komercyj-
nej poudniowo-wschodniej. Strefa ko-
mercyjna od strony ul. Opolskiej, wraz
z ssiadujcym z ni wjazdem na dziak
oraz istniejcymi w pobliu budynkami
i parkingami, tworzy przedpole dla pro-
jektowanego ukadu. Przestrze ta wy-
magaa znalezienia takiej zasady kom-
pozycji elewacji, aby caa kubatura i jej
skra odkryway kolejne detale w miar
przybliania si do nich. Punktem kulmi-
nacyjnym tego ruchu sta si dwupozio-
mowy, przeszklony hol gwny z ogro-
dem, ktry splata i czy wszystkie nici
funkcji budynku. Przewidziane tu systemy
pozwalaj w swobodny sposb czy
i aranowa przestrzenie: holu, sal konfe-
rencyjnych oraz restauracji.
Konstrukcja i technika
Konstrukcj budynku stanowi poprzeczny
ukad cianowo-pytowy o rozstawie mo-
dularnym 7,5 m. Sztywno przestrzenn
zapewniaj ciany klatek schodowych. Ich
trzony zlokalizowano w rodku i na kra-
cach struktury. W strefie lobby zastosowano
ustrj zoony ze cian elbetowych piwnicy,
supw oraz pyt stropowych. Dodatkowo
cao usztywniono i wzmocniono belka-
mi elbetowymi usytuowanymi w poziomie
pierwszej i drugiej kondygnacji. Wertykalne,
pasowe przeszklenia fasad zaprojektowano
w systemie strukturalnym.
W obiekcie wprowadzono szereg roz-
wiza energooszczdnych i ekologicznych,
m.in. systemy odzysku ciepa w instalacjach
ogrzewania, okna uchylne otwierane indy-
widualnie, ktre pozwalaj na ograniczenie
pracy klimatyzacji w okresach przejciowych
roku. Na uwag zasuguje rwnie wprowa-
dzenie szka elewacyjnego niskoemisyjnego
o bardzo wysokim parametrze transmisji
wiata na poziomie 68%. Pozwala to do-
brze owietla wntrza w sposb natural-
ny i znacznie ograniczy ilo energii, ktra
mogaby by zuywana na sztuczn ilumina-
cj. Co wicej, tafle o niskim wspczynniku
cakowitej przepuszczalnoci energii (37%)
Detale elewacji
umoliwiaj redukcj pracy aparatury
chodzcej wntrza latem.
Systemy i wykoczenia
W celu podniesienia komfortu go-
ci hotelowych, szczeglnie w trakcie
organizowania konferencji, zadbano
o wyciszenie i dobr izolacj akustyczn
poszczeglnych pomieszcze. Wyko-
nano podogi pywajce, dylatowa-
ne, na warstwie izolacji akustycznej.
Wewntrz uoono wysokiej jakoci
wykadziny podogowe, ktre dodat-
kowo pozwalaj na wytumienie haasu.
Pozostae posadzki (hole, korytarze,
klatki schodowe) wykoczono gresa-
mi dua cz imituje deski parkie-
towe. W pomieszczeniach mokrych
zastosowano pytki o niskiej nasikli-
woci. W strefie lobby i w salach kon-
ferencyjnych zaprojektowano syste-
mowe sufity podwieszane akustyczne,
z pyt gipsowo-kartonowych, malo-
wanych farbami akrylowymi. W prze-
strzeni komunikacji poziomej prze-
widziano systemowe, demontowane
sufity pasmowe obejmujce szeroko
korytarzy. W warstwach podogowych
w pokojach i czciach oglnodostp-
nych zastosowano systemowe podo-
gowe rozwizania izolacji akustycznej.
elbetowe ciany wykoczono za
pomoc klejonych, napinanych okadzin
ciennych, wykonanych na podou tek-
stylnym, ktre s mniej podatne na po-
wstawanie rys i pkni ni pyty gipso-
wo-kartonowe. W rejonie wej, gdzie
przewidziano intensywne uytkowanie
i sprztanie, zaproponowano elementy
odporne na wilgo. Zewntrzn pasz-
czyzn cian i mebli pokryto panelami z
drewna tropikalnego lub pyt MDF-HPL
z odpowiednio dobranymi okleinami.
Mimo prostoty i formalnej oszczdno-
ci w wykoczeniu, dziki odpowiednio
dobranej ciemnej kolorystyce i dosto-
sowanym materiaom oklein, zason,
Lokalizacja/adres Krakw, ul. Opolska 14a
Pracownia projektowa DDJM Biuro Architektoniczne
Architekt prowadzcy arch. Marek Dunikowski
Architekci
arch. Marek Dunikowski,
arch. Wojciech Miecznikowski,
arch. Jarosaw Kutniowski,
arch. Piotr Czerwiski,
arch. Piotr Uherek,
arch. Bartomiej Stoch,
arch. Katarzyna Zakulska,
arch. Maciej Rydz
Data realizacji wiosna 2007 jesie 2008 r.
Inwestor LIDER HOTEL sp. z o.o.
Powierzchnia cakowita 12 308,10 m
Liczba pokoi hotelowych/
miejsc noclegowych
169 szt. / 261 osb
Kubatura brutto 49 202,83 m
Generalny wykonawca
Przedsibiorstwo Produkcyjno-
Budowlane AZBUD
Wykonawca szklanych
cianek wewntrznych
Alpina Glass sp. z o.o.
Dostawa i monta
wykadzin
Krak-Kolor s.j.
Dostawca hydroizolacji Weber Deitermann
Systemy suchej zabudowy Fermacell
Basen hotelowy
wykadzin uzyskano wyjtkow elegan-
cj projektowanych wntrz.
Korytarze podzielono przeponami
ognioodpornymi z drzwiami wypo-
saonymi w samozamykacz i elektro-
trzymacz, w konstrukcji aluminiowej
z wypenieniem ze szka bezpiecznego.
We wszystkich pokojach hotelowych,
z ktrych wychodzi si na drogi ewa-
kuacyjne, zastosowano drzwi pene,
przylgowe, w okleinie drewnianej HPL
oraz o odpowiedniej klasie przeciwpo-
arowej.
W rejonach reprezentacyjnych
balustrady schodowe przeszklono,
do odpowiedniego poziomu po-
szczeglne tafle zmatowiono sitodru-
kiem. Wzory zostay indywidualnie
wykonane wedug projektu architek-
tw. Konstrukcj wsporcz porczy
z drewna litego zaprojektowano ze
stali nierdzewnej. Pozostae barierki
przewidziano jako stalowe, lakierowa-
ne metod proszkow.
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

D
D
J
M
Dziaka przeznaczona pod inwestycj po-
oona jest w strefie A1, czyli ochrony uzdro-
wiska, w strefie pasa ochronnego brzegu
morskiego, na terenie grniczym Koobrzeg,
obszarze grniczym Koobrzeg II, a take na
terenie chronionego krajobrazu Koszaliskie-
go Pasa Nadmorskiego. Lokalizacja stanowi-
a due wyzwanie twrcze, a przy projekcie
fundamentw naleao rwnie uwzgldni
wysoki poziom wd gruntowych.
Zagospodarowanie terenu
Hotel jest piciokondygnacyjnym, wolno-
stojcym, podpiwniczonym budynkiem roz-
planowanym na rzucie o wymiarach 57x51 m.
Zwieczenie obiektu stanowi attyka. Wraz
z ni brya osiga wysoko 19,90 m. Gwne
wejcie zlokalizowano od ulicy Waszyngtona.
W jego pobliu usytuowano miejsca parkin-
gowe dla osb niepenosprawnych. Obsug
komunikacyjn (wjazd na dziak, wjazd i wy-
jazd z garau podziemnego) przewidziano od
ulicy Borzymowskiego. Podjazdy wyoono
kostk betonow. Za gwne zaoenie kom-
pozycyjne przyjto przejrzysto i prostot
ukadu, czyteln w rzutach i zagospodarowa-
niu terenu.
NAD MORZEM
Sand Hotel budynek
sanatoryjno-hotelowy w Koobrzegu
Realizacje w Polsce
Obok pomieszcze speniajcych
gwn funkcj, w skad obiektu
wchodz rwnie lokale usugowe
na parterze, basen kryty, baza za-
biegowa i gara podziemny wraz
z infrastruktur techniczn.
glnych pitrach usytuowano magazyny czystej bielizny, brudnej
bielizny oraz rodkw czystoci.
Pokoje rozwizano w ukadzie korytarzowym dwutraktowym.
Zastosowano mieszany ukad konstrukcyjny oparty na pycie, su-
pach i wylewanych cianach elbetowych. Fundamenty zrealizowano
w postaci wanny izolujcej. Dachy zielone rozwizano w technologii
stropodachu odwrconego z rolinnoci izolujc.
Kolorystyka i materiay
Zaproponowano bia kolorystyk fasad, ktra uwypukla za-
kadan prostot budynku. Elementy wykoczeniowe zostay zre-
alizowane z piaskowca (m.in. cok) i blachy tytanowo-cynkowej
ukadanej w rbek stojcy, ktra w sposb bezporedni nawizuje
do motyww marynistycznych. Z tego materiau wykonane zostay
Rozwizania programowe
Zadbano o harmonijne poczenie bu-
dynku z krajobrazem. Kubatur rozplano-
wano wok wewntrznych dziedzicw
z rolinnoci, a na dachach kompleksu za-
projektowano zielone tarasy. Istniejc ziele
wysok w caoci zachowano i zaadaptowano
do nowego projektu zagospodarowania dzia-
ki, w skad ktrego weszy krzewy ozdobne
i ziele poca (suchodrzew chiski). Na par-
terze zlokalizowano restauracj z tarasem,
z ktrego mona zej na otaczajcy teren.
Ponadto, usytuowano tu kawiarni, zaple-
cza gastronomiczne, basen, pomieszczenia
socjalne, cz biurow i stref zabiegow.
W skad tej ostatniej wchodzi zesp kinezy-
terapii i gabinety: elektroterapii, inhalacyjny,
lekarski, pielgnacyjny i zabiegowy.
Na kondygnacji podziemnej zapro-
jektowano gara na 76 miejsc postojo-
wych, pomieszczenia techniczne zwizane
z obsug basenw, magazyny, wze
cieplny, a take stref socjaln pracowni-
kw gastronomii i zaplecze konserwatora.
Kondygnacje od pierwszej do czwartej
przeznaczono na apartamenty sanatoryj-
no-hotelowe zaprojektowano 128 pokoi,
w tym 35 dwupoziomowych. Na poszcze-
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

H
o
t
e
l
S
a
n
d
Okadziny z piaskowca
Widok basenu hotelowego
Widok bryy
Konstrukcja
wsporcza
pod tafle
Lokalizacja/adres Koobrzeg, ul. Zdrojowa
Pracownia projektowa
BAMS Biuro Architekto-
niczne Makowski&Sodek
Architekt prowadzcy Dariusz Makowski
Architekci
Dariusz Makowski,
Tomasz Sodek,
Artur Mystkowski,
Monika Sawicka
Inwestor Zdrojowa Invest sp. z o.o.
2
2
3
Generalny wykonawca PBI Kobet sp. z o.o.
Dostawca i wykonawca niecek
basenowych ze stali nierdzewnej
Berndorf Baderbau sp. z o.o.
rwnie obrbki blacharskie, orynnowanie i elementy uzupeniajce.
Stalowe elementy balkonw pomalowano na kolor grafitowy, a wype-
nienia balustrad zostay zaprojektowane z siatki. Zastosowanie okien
aluminiowych podkrela wspczesny charakter obiektu.
Budynek jest dostpny dla osb niepenosprawnych, dziki pochyl-
ni w strefie wejciowej oraz trzem dwigom osobowym we wntrzu.
Dla potrzeb uytkownikw o ograniczonej zdolnoci ruchowej przygo-
towano apartamenty, ktrych pokoje, azienki i kuchnie s wyposao-
ne w odpowiednie rozwizania. Baza zabiegowa zostaa uzupeniona
o sanitariaty, a w zespole basenowym zastosowano odpowiednie natryski.
Jako i komfort jedno ma imi...
Berndorf Baderbau Sp. z .o.o.
ul. Zdrojowa 78, 43-384 Jaworze
tel: +48 33 82 89 700
fax: +48 33 82 89 701
e-mail: biuro@berndorf.pl
www.berndorf-baderbau.pl
56 wiat architektury wiat architektury 57 56 wiat architektury
MEDIA
CENTRUM
Realizacje w Polsce
Powstay w cigu niespe-
na 17 miesicy obiekt, zbu-
dowany w systemie Design
and build, to obecnie jeden
z najnowoczeniejszych bu-
dynkw biurowych klasy A
na lsku. Zlokalizowany na
terenie Katowickiej Strefy
Ekonomicznej znaczco wy-
rnia si pord typowo
przemysowego otoczenia.
Skada si na to nie tylko
jego nowoczesny wygld,
ale przede wszystkim este-
tyka i czysto formy.
Siedziba redakcji Dziennika Zachodniego
Mniej znaczy wicej to wanie ta maksyma przywiecaa
caemu zespoowi projektowemu skadajcemu si z architek-
tw z Polski i Niemiec. Ich gwnym wyzwaniem twrczym
byo poczenie takich elementw jak estetyka, funkcja, kon-
strukcja, ekonomiczno i ekologia. Koncepcja projektowa,
przygotowana przy wsppracy dwch biur architektonicz-
nych, tj. Donath Bickel Architekten GbR oraz Architekto-
nicznego Biura Projektw AB-PROJEKT, zakadaa zastoso-
wanie tzw. swobodnego rzutu budynku, dajcego ogromne
moliwoci w aranacji pomieszcze. Kolejne zaoenia na-
rzucay zachowanie prostoty ukadu obiektu oraz wysokiej
funkcjonalnoci wszystkich jego powierzchni, w poczeniu
z innowacyjnymi rozwizaniami projektowymi, materiaami
najwyszej jakoci oraz nowoczesnymi instalacjami technicz-
nymi. Wszystko po to, by uczyni budynek ekonomicznym
i przyjaznym rodowisku. Wanym byo take zachowanie ci-
sego powizania z ssiadujcym obiektem offsetowej drukarni
prasowej Dziennika Zachodniego wraz z hal ekspedycyjno-
kolportaow. Obsuguje ona Dziennik Zachodni oraz klien-
tw wewntrznych i zewntrznych.
Dziki intensywnej pracy polskich projektantw, przy sta-
ym udziale ekspertw z Niemiec, powsta projekt budyn-
ku, ktrego pozazdroci lskowi moe niejedno miasto
w Polsce. Sprawny proces realizacji, przy ktrym pod kie-
rownictwem spki AB-PROJEKT pracoway najlepsze l-
skie firmy budowlane, oraz zastosowanie nowatorskich tech-
nologii wymuszajcych cis wspprac wszystkich bran,
dao oczekiwany efekt. Due powierzchnie przeszkle oraz
stonowana kolorystyka w zestawieniu z wysokimi i prosty-
mi bryami budynku sprawiaj, e naszym oczom prezentu-
je si obiekt, ktry w idealny sposb czy biurowy charakter
1
2
3
Oferta LS SYSTEMS autoryzowanego dystrybutora
DEKO Partitions Ltd of Denmark obejmuje:
pojedyncze i podwjne ciany szklane;
ciany pene;
ciany mobilne i harmonijkowe
o dwikoszczelnoci do Rw 49 dB i parametrach ogniowych
do EI60 i EW60, z certyfikatami ITB i CE.
LS SYSTEMS Sp. z o.o., al. Ujazdowskie 26, lok. 80
tel. 662040209, www.lssystems.pl
Oferujemy korzystne umowy partnerskie i szkolenia dla podwykonawcw
chccych samodzielnie instalowa rozwizania DEKO. Zapraszamy do
wsppracy biura architektoniczne, projektantw i wykonawcw.
WICEJ WIATA, WICEJ PRZESTRZENI!
z typowo przemysowym terenem, balansu-
jc pomidzy elegancj i estetyk a funkcjo-
nalnoci.
Konstrukcja
Obiekt Media Centrum to tak naprawd
zestawienie trzech obiektw: dziewicio-
kondygnacyjnego budynku biurowego, po-
czonej z nim przewizk jedenastokondy-
gnacyjnej zewntrznej klatki schodowej oraz
parterowego budynku technicznego.
Koncepcja architektoniczna oraz zaoe-
nia funkcjonalne obiektu wymuszay na kon-
struktorach stworzenie prostej, symetrycznej
konstrukcji, ktra miaa sprawia wraenie
lekkiej i przejrzystej. Jednoczenie obiekt, ze
wzgldu na kubatur, wysoko oraz zapew-
nienie moliwoci dobudowy kolejnych kon-
dygnacji w przyszoci, musia by budynkiem
stabilnym i masywnym.
Problemem byo posadowienie budyn-
ku na byym obszarze grniczym. Poniewa
jego usytuowanie w krawdziowej strefie
pytkiej eksploatacji wgla stwarzao pewne
zagroenia, postanowiono, e w celu do-
kadnego rozpoznania podoa konieczne
jest sporzdzenie penej i bardzo szczeg-
owej dokumentacji geotechnicznej wraz
z obszern ekspertyz geologiczno-grni-
cz. Po wykonaniu gbokich odwiertw (do
25 m pod poziom terenu) badania wykazay,
e teren jest trudny i wymagajcy.
To sprawio, e konieczne byo zastoso-
wanie skomplikowanych i innowacyjnych roz-
wiza projektowych. W ten sposb powsta
obiekt stabilnie posadowiony na pytach elbe-
towych, o prostej konstrukcji pytowo-supo-
wej, usztywniony trzonami zlokalizowanymi
w centralnej czci budynku w postaci elbe-
towych cian penych o gruboci 30 cm. Cao
konstrukcji podpieraj okazae, take elbeto-
we supy o rednicy nawet do 60 cm, na ktrych
wsparte s gsto zbrojone stropy elbetowe
o gruboci 25 cm, wyposaone w instalacj
grzewczo-chodzc. Tym sposobem kon-
struktorom udao si stworzy okazay, ma-
sywny i solidny budynek, ktry jednak nie
przytacza swoimi gabarytami, ale w peni re-
alizuje zaoenia architektw dotyczce jego
lekkoci i estetyki.
Technika
W zakresie elektryki i automatyki budy-
nek Media Centrum to obiekt ze wspcze-
sn technologi i niecodziennymi rozwi-
zaniami technicznymi. Dziki zastosowaniu
obsug instalacji. Dodatkowo, system ten
zosta wyposaony w stacj pogodow,
ktra umoliwia automatyczne sterowanie
owietleniem oraz powierzchniami aluzji
w czciach komunikacyjnych obiektu. Sys-
tem kontroli nad instalacjami zosta umiesz-
czony w recepcji budynku, gdzie zainstalowa-
no dotykowy panel typu LCD.
Uyte systemy oraz ich elastyczne opro-
gramowanie pozwalaj w przyszoci posze-
rzy instalacj o obsug dowolnych urzdze
technicznych oraz na wrcz nieograniczon
zmian konfiguracji i ustawie systemu. Takie
rozwizanie zapewnia elastyczno w kszta-
towaniu funkcji budynku oraz gwarantuje
utrzymanie instalacji obiektu na najwyszym
poziomie technicznym.
Instalacje
Media Centrum to obiekt wyposaony
w unikaln w skali kraju instalacj grzew-
czo-chodzc. Jej projektanci mieli nie
lada wyzwanie, musieli stworzy pierwszy
w Polsce projekt tzw. termoaktywnych stro-
pw betonowych bdcych czci zaoenia
energooszczdnoci budynku.
Projekt ten zakada, e ogrzewanie
i chodzenie pomieszcze biurowca reali-
zowane jest poprzez sie rur zatopionych
w elbetowych stropach budynku, a dodatko-
wo na kadej kondygnacji w pododze tech-
nicznej zabudowane s przewody ogrzewania
i chodzenia podogowego. Takie rozwizanie
sprawia, e ciepo lub chd magazynowa-
ne s w konstrukcji budynku, co pozwala na
zmniejszenie maksymalnych mocy urzdze
grzewczych i chodzcych.
Chd w budynku pozyskiwany jest przy
znacznym udziale chodzenia adiabatyczne-
go poprzez rozpryskiwanie wody, co jest
najmniej energochonne. Ciepo do instala-
cji pochodzi natomiast z pobliskiej drukarni,
w ktrej, prcz kotowni gazowej, dua ilo
ciepa produkowana jest poprzez odzysk
z procesw technologicznych. Caoci instala-
cji zarzdza tzw. Building Management System,
czyli zintegrowany system zarzdzania budyn-
kiem, ktry steruje temperatur w zalenoci
od warunkw zewntrznych ustalanych przez
central pogodow na dachu biurowca. Jedno-
czenie moliwe jest komfortowe sterowanie
parametrami w kadym pomieszczeniu, za
powietrze dostarczane do biur jest w peni
klimatyzowane, oczyszczane i wprowadzane
przez nawiewniki w pododze.
Ponadto, zastosowanie inteligentnego
systemu aluzji, reagujcego automatycznie
w zalenoci od stopnia nasonecznienia oraz
siy wiatru, pozwala na dalsze zmniejsze-
nie iloci energii zuywanej przez budynek.
W lecie moliwe jest odpowiednie zacienie-
nie pomieszcze, natomiast w zimie pozyska-
nie energii sonecznej przez due przeszkle-
nia obiektu.
Take gospodarka ciekowa spenia zao-
enia budynku przyjaznego rodowisku. Na
dwusekcyjnej stacji transformatorowej oraz
szerokich szynoprzewodw rozprowadza-
jcych energi elektryczn, ma zapewnion
rezerw zasilania. Daje to znaczne moliwo-
ci w zakresie rozbudowy instalacji zarwno
w trakcie uytkowania budynku, jak i przy
ewentualnych planach powikszenia caoci.
W obiekcie zaoona zostaa sie kom-
puterowa zasilana przy pomocy systemu
UPS o minimalnym czasie podtrzymywania
30 minut. Sie, wyposaona jest w przecz-
niki 1GB z funkcj Voice Over IP oraz Power
On Ethernet, co umoliwio wprowadzenie
telefonw IP. Takie rozwizanie jest obecnie
rzadko spotykane w naszym kraju.
Ponadto, obiekt wyposaony jest w in-
stalacj automatyki budynkowej, ktra ste-
ruje zarwno caoci instalacji owietlenio-
wej, jak i systemem aluzji zewntrznych.
Ze wzgldu na rodzaj powierzchni biurowej
typu open space, do zarzdzania wymienio-
nymi elementami zastosowano bezbateryjne
przyciski radiowe, ktre znacznie uatwiaj
system skada si ekologiczna oczyszczalnia
ciekw oraz nowoczesny system rozscza-
nia AZURA zabudowany pod powierzchni
parkingw.
Wyposaenie
Najwiksz zalet obiektu s due mo-
liwoci w aranacji powierzchni biurowej.
Przeszklone elewacje zapewniaj odpowiedni
ilo naturalnego wiata w pomieszczeniach,
a wewntrzny system podziau za pomo-
c szklanych cian nie ogranicza przestrzeni,
a jedynie komfortowo j wydziela. Nowocze-
sna zabudowa meblowa dyskretnie zakrywa
Lokalizacja/adres Sosnowiec, ul. Baczyskiego 25A
Pracownia projektowa Architektoniczne Biuro Projektw AB-PROJEKT sp. z o.o.
Architekt prowadzcy Jzef Kuklok-Opolski
Architekci Leszek Witaski, Andrzej Skocza
Data opracowania lipiec 2007 r.
Data realizacji wrzesie 2007luty 2009 r.
Inwestor Grupa Wydawnicza Polskapresse sp. z o.o.
Powierzchnia uytkowa 6 370 m
2
2
3
Generalny realizator inwestycji Architektoniczne Biuro Projektw AB-PROJEKT sp. z o.o.
Autoryzowany dystrybutor
systemu DEKO
LS SYSTEMS sp. z o.o.
Widok na klatk schodow i cznik
Hol gwny budynku
Media Centrum i wsppracujca
drukarnia Dziennika Zachodniego
Elewacja zachodnia budynku
Stanowiska pracy redakcji
Sala konferencyjna
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

A
B
-
P
R
O
J
E
K
T
4
5
6
1
2
3
4
5
6
punkty obsugi urzdze technicznych budyn-
ku, a profesjonalne wyposaenie biur realizuje
wymogi pracy redakcyjnej. Estetyczna i sto-
nowana kolorystyka pomieszcze z kilkoma
akcentami, szerokie cigi komunikacyjne, kom-
pleksowo wyposaone pomieszczenia socjalne
i kuchenne oraz komfortowa i w peni oszklona
restauracja z dostpem do tarasu zewntrzne-
go, znajdujca si na najniszym poziomie bu-
dynku to wszystko sprawia, e warunki pracy
w budynku Media Centrum speniaj najwy-
sze europejskie standardy.
WIELOFUNKCYJNA
HALA
W czci poudniowej dziaki zlokalizo-
wano zabudow kubaturow, a od pno-
cy parkingi, w tym rwnie dla autokarw.
Wspomniana hala targowa ma mie for-
m bliniacz w stosunku do opisywanego
obiektu, dziki czemu powstanie klasyczne
zaoenie osiowe i symetryczne. Gwny na-
pyw ludzi przewiduje si od strony al. Armii
Krajowej, z ktr zaprojektowano pocze-
nia komunikacyjne. Przewidziano rwnie
nowe dojazdy od ul. Karbowej i Modzieo-
wej (cig pieszo-jezdny). Gwne wejcie do
obiektu prowadzi przez cznik.
Cao zaoenia zawiera sie drg,
w tym poarowych, dojazdw wewntrz-
nych oraz chodnikw dla pieszych. Ich ukad
uzupenia ziele, place i obiekty maej archi-
tektury. Rozlegy parking dla autobusw ma
ukad przelotowy, co zapewnia sprawn ob-
sug. Miejsca parkingowe usytuowano pod
a take wypoyczalnie yew oraz pomiesz-
czenia techniczne. Na ostatniej kondygnacji
zaprojektowano biura czci administracyj-
nej.
W prostoktnym rzucie hali (100x70 m)
wprowadzono charakterystyczne uki, ktre
powtrzono projektujc dach na wizarach
z drewna klejonego. Monolit rzebiono wy-
korzystujc formy wysunitych przed lico
cian klatek schodowych. Elewacje zostay
wzbogacone o podune, pionowe, pasowe
przeszklenia, w ktrych zlokalizowano wej-
cia boczne. Wyrniono stron poudnio-
wo-wschodni i klatki schodowe poprzez
zastosowanie w nich transparentnych cian.
Projekt architektury fasad wykoczono alu-
zjami staymi, ktre podkrelaj waniejsze
elementy budynku.
Wntrza
We wntrzu wielofunkcyjnej hali, o wy-
sokoci wahajcej si od 11 do 23 m, usytu-
owano dwie pene kondygnacje i antresol
we frontowej czci. Centralnie zlokalizowa-
no aren (wysoko uytkowa tej strefy to
16,5 m) z rozkadanymi trybunami (zapewnia-
j wielofunkcyjno) oraz dwie nisze nawy
z pomieszczeniami pomocniczymi (sanitaria-
ty, szatnie, magazyny). Dziki rozstawieniu
podpr na odlego 70 m uzyskano znaczn
Obiekt sportowo-widowiskowo-wystawienniczy
w Bielsku-Biaej
Realizacje w Polsce
Budynek jest czci wikszego kompleksu, ktry uzupeniaj istnie-
jcy cznik i majca powsta hala targowa. Atutem zastosowanych roz-
wiza jest ich dua mobilno, ktra w peni pozwala na wykorzystanie
powierzchni uzyskanej midzy podporami o imponujcej rozpitoci 70 m.
Wntrze moe suy imprezom sportowym, koncertom, konferencjom,
ekspozycjom, targom, a rozkadane lodowisko jeszcze poszerza t ofert.
ktem 45 stopni. W pobliu wejcia gwne-
go zapewniono stref postojow dla osb
niepenosprawnych. Obok niej znajduje si
parking dla VIP-w przeznaczony dla samo-
chodw osobowych.
Architektura
Kompozycj kubatur wpisano w natural-
ny spadek terenu, a form nawizano do pa-
noramy Beskidw. Nachylenie dziaki umo-
liwio projektantom wprowadzenie wej do
zespou z parteru oraz z pierwszej i drugiej
kondygnacji.
Rzut cznika zaplanowano na krzywych
uoonych w ksztacie nieregularnego wielo-
boku. Elewacj frontow przeszklono. Trzy-
kondygnacyjny budynek dostpny z poziomu
terenu mieci gwny hol wejciowy. Tam
zlokalizowano stref kas, szatni, informacji,
Siedziba w Austrii:
Buchacher
Holzleimbau GmbH.
A 9620 Hermagor
T +43 42 82 22 48-0
F +43 42 82 22 48-23
office@buchacher.at
www.buchacher.eu
Siedziba w Polsce:
Buchacher sp. z o.o.
Rynek 15
PL 44-200 Rybnik
Tel +48 32 42 30 990
Fax +48 32 42 35 065
biuro@buchacher.pl
www.buchacher.eu
Nieograniczne mo
.
zliwo sci
z drewna klejonego
Hala Wielofunkcyjna w Bielsku-Biaej
Konstrukcja z drewna klejonego w postaci d zwigarw
ukowych ze scia giem stalowym o rozpie to sci 70m,
wykonana w cyfrowej obrbce CNC.
Powierzchnia: 6 610,5 m
2

Architekt: Bauren Piotr Renke, Rybnik
www.buchacher.eu
przestrze do dowolnej aranacji. Na antre-
soli przewidziano pomieszczenia techniczne
i sal konferencyjn. Dostawy odbywa si
bd poprzez wjazd samochodw dostaw-
czych i typu TIR do wntrza hali. Rozprowa-
dzanie adunku uatwia winda towarowa.
Wejcie na widowni zaplanowano przez
wejcie gwne, hol, klatk schodow i dwig
osobowy obsugujcy oba poziomy trybun.
Przewiduje si, e bd mogy pomieci do
3050 widzw (12 miejsc przeznaczono dla
osb niepenosprawnych). Przy wykorzysta-
niu areny na ustawienie krzese dla publicz-
noci bdzie mona goci 4490 osb. Po
cakowitym zoeniu trybun w hali powsta-
nie przestrze ekspozycyjna o powierzchni
Hala wielofunkcyjna zostaa
wzniesiona w ramach progra-
mu rozwoju sportw w mie-
cie. Wybrana spord rnych
wersji koncepcja zaspokaja
potrzeby mieszkacw, ofe-
rujc moliwo rozgrywania
oglnopolskich spotka. Cie-
kawa brya, konstrukcja i ukad
wntrz przesdzaj o sukcesie
realizacji, a szczeglne zaintere-
sowanie wzbudza denie pro-
jektantw do dbaoci o detal
i wyraz architektoniczny. Tym
bardziej, e w przypadku obiek-
tw sportowych traktuje si te
zagadnienia jako drugorzdne.
Lokalizacja/adres Bielsko-Biaa, ul. Karbowa
Pracownia projektowa Bauren Renke Piotr
Architekt prowadzcy Barbara Konieczny
Architekci
Kinga Makowska,
Marzena Michaek,
Agnieszka Strzoda,
Zbigniew Mazur
Inwestor Urzd Miejski, Bielsko-Biaa
Powierzchnia uytkowa 10669,73 m
2
Powierzchnia zabudowy 7 105,60 m
2
Kubatura brutto 139832,55 m
3

Generalny wykonawca BPBP S.A.
Konstrukcje z drewna
klejonego
Buchacher
Maa architektura IM Produkcja
6712,10 m. Aranacja areny zaley od rodza-
ju organizowanej imprezy. W kadym przy-
padku sprawn ewakuacj osb zapewniaj
cztery klatki schodowe i wyjcia ewakuacyjne
rozmieszczone wzdu wszystkich fasad, pro-
wadzce bezporednio na zewntrz.
Co ciekawe, w hali zaproponowano usy-
tuowanie skadanego lodowiska o wymiarach
60x30 m. Jego pyta wykonana z orurowa-
nych moduw zostaa uzupeniona o odpo-
wiednie urzdzenia umoliwiajce dziaanie
lizgawki przez ok. 3 miesice w roku. Na ze-
wntrz hali umieszczono agregat chodniczy
z opcj odzysku ciepa, ktra bdzie wyko-
rzystywana do topienia lodu podczas skada-
nia lodowiska.
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

B
a
u
r
e
n

i
U
M

B
i
e
l
s
k
o
-
B
i
a
a
Obiekt, wzniesiony wedug projektu biura
architektonicznego Stelmach i Partnerzy, zosta
usytuowany w centrum biznesowo-finanso-
wym miasta Lublina, w otoczeniu duych arte-
rii komunikacyjnych. Zlokalizowano tu budynki
zwizane z funkcjami administracyjnymi, han-
dlowymi oraz usugowymi. Funkcja biurowa
dobrze wpisuje si w takie ssiedztwo, stano-
wic jego uzupenienie. Niejako na przekr
tej formalnej spjnoci nadrzdn ide pro-
jektu byo odcicie obiektu od otaczajcego
go ssiedztwa, ktre jest miejsk pustyni
niehumanitarn, amorficzn przestrze-
ni podkrela gwny projektant Bolesaw
Stelmach. W zwizku z tym budynek tworzy
wasny kontekst. Tylko naronikowe pknicia
wypenione szkem i grne tarasy otwieraj ten
dom na otoczenie.
Obiekt, zaprojektowany na rzucie kwadra-
tu, ma cztery kondygnacje nadziemne i jedn
podziemn, mieszczc parking na 21 miejsc
postojowych i stacj trafo. Na dziace zlokali-
zowano rwnie dodatkowy parking naziem-
ny. Strefa wejciowa zostaa zduplikowana
i zlokalizowana w podcieniach. Jedno wej-
cie wprowadza do czci usugowej parteru,
podczas gdy drugie pozwala na bezkolizyjne
ZANA HOUSE
Budynek biurowo-usugowy w Lublinie
dostanie si do recepcji i trzech pozostaych
kondygnacji obiektu, gdzie zlokalizowano funk-
cje biurowe. S one dostpne przez centralnie
pooony trzon komunikacji pionowej, w kt-
rym miejsce znalazy rwnie instalacje.
Przestrze biurowa zostaa zaprojektowa-
na jako open space. Kada z nich wyposaona
jest w wze higieniczno-sanitarny ssiadujcy
z trzonem komunikacyjnym. Na ostatnim po-
ziomie zaprojektowano przestrzenie wsplne
z barem. Dodatkowo jest tam przejcie na ta-
rasy z zieleni, z ktrych rozciga si widok na
dalsze czci miasta.
Koncepcja elewacji zostaa oparta na wer-
tykalnych podziaach, zdominowanych przez
pene, betonowe paszczyzny. Rozwizanie to
wynikao nie tylko z chci zasonicia widoku
na chaotyczn zabudow ssiadujc, ale rw-
nie z oszczdnoci. Midzy cianami znalazy
si stosunkowo wskie, pionowe przeszklenia,
ktre rozbijaj szar monotoni betonu i nadaj
indywidualny charakter tej realizacji. Dziki nim
budynek jest optycznie wyduony i wydaje si
mie znacznie wicej kondygnacji ni tylko cztery.
Urozmaicenie bryy zapewniaj rwnie otwar-
te naroniki, w ktrych wprowadzono szko
o wskich, pionowych taflach. Konsekwentna,
rytmiczna kompozycja zostaa odzwierciedlona
w ostatniej kondygnacji z tarasami, gdzie ponad
powierzchni posadzki wyprowadzono paskie,
poprzeczne, betonowe ebra, ktrych to sta-
nowi due przeszklenia.
Na konstrukcj obiektu skadaj si supy
elbetowe i stropy wylewane, zbrojone krzy-
owo. Integraln czci ukadu s opisane
powyej ciany osonowe z betonowych ele-
mentw prefabrykowanych. Na szczegln
uwag zasuguje wprowadzenie do budynku
systemw inteligentnego zarzdzania ener-
gi, przez co staje si on ekonomiczny i przy-
jazny rodowisku. Co wicej, wok budynku
zasadzono nisk ziele trawniki i krzewy po-
ce, oraz drzewa.
Zana House Milczcy dom jak pod-
krela pan Bolesaw Stelmach, ma za zadanie
przeciwstawi si nieuporzdkowanemu kon-
tekstowi. Odwracajc si od ssiedztwa, jest
swojego rodzaju protestem przeciw chaosowi,
z jakim powstaje wspczesna zabudowa pol-
skich miast. Wyrnienie takiego obiektu przez
SARP dodatkowo wzmaga ten manifest, docie-
rajc do architektw w caym kraju. Zwrmy
wiksz uwag na ten palcy problem, ponie-
wa zawodowo dotyczy nas wszystkich.
Zwarta struktura pionowych betono-
wych pilastrw, surowa i monumental-
na, cakowicie odwraca si od otocze-
nia i miasta. To Zana House budynek
biurowy w Lublinie, ktry w 2009 roku
otrzyma wyrnienie przyznane przez
Stowarzyszenie Architektw Polskich w
kategorii obiektw zrealizowanych ze
rodkw niepublicznych w roku 2008.
Realizacje w Polsce
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

S
t
e
l
m
a
c
h

i
P
a
r
t
n
e
r
z
y
Program funkcjonalny
Projekt powsta w wyniku konkursu roz-
strzygnitego we wrzeniu 2005 roku. Gwn
ide programu byo pogodzenie sprzecznoci
szacunku do zastanego miejsca i jego histo-
rii oraz determinacji, aby zrealizowa obiekt
wspczenie funkcjonalny, powcigliwy
w formie, z wyczuciem nawizujcy do oto-
czenia. Celem nadrzdnym byo zapewnie-
nie rozwizania przyjaznego studentom oraz
mogcego pogodzi wymagania inwestora
z zapisami warunkw zabudowy. Przy bar-
dzo ograniczonej dopuszczalnej powierzchni
zabudowy wymagano znacznej powierzch-
ni uytkowej i rozbudowanego programu
funkcjonalnego. Zaowocowao to projektem
wntrza wykorzystujcym do maksimum
dostpny teren, powstaym w wyniku ana-
lizy wymaga przestrzennych uytkownika.
Znaczne skomplikowanie ukadu potgowa-
a dodatkowo zastana sytuacja gruntowo-
wodna. Budynek musia by czciowo posa-
dowiony na dawnym piercieniu obronnym
POWCIGLIWO
FORMY
Realizacje w Polsce
Biblioteka Wydziau Filologii Polskiej i Klasycznej
Uniwersytetu Adama Mickiewicza
Inwestycja zlokalizowana jest w okolicy wielkich realizacji pru-
skich z pocztku XX wieku, w bezporednim ssiedztwie Opery
i Zamku Cesarskiego, tu przy Placu Mickiewicza sercu Pozna-
nia. Zaprojektowana jako rozbudowa Collegium Maius dawne-
go budynku pruskiej Krlewskiej Komisji Kolonizacyjnej (Hakaty)
posiada skromn ekspozycj, poniewa jest zasonita z trzech
stron przez Collegium Maius i dodatkowo przez Urzd Woje-
wdzki. Brya biblioteki zostaa kompozycyjnie przedzielona na
p masywny d z piaskowca i lekk gr ze szka. W zamyle
autorw ma to pokaza poczenie historii ze wspczesnoci.
Poznania (murach i zasypanej fosie), a czcio-
wo na podziemnym cieku, ktry zosta niejako
przedzielony now struktur.
Koncepcja architektoniczna
Bry budynku zdominoway dwa materiay
szko i piaskowiec. Rysunek kamienia, iden-
tycznego jak na istniejcym obiekcie Collegium
Maius, nawizuje do starych podziaw, jedno-
czenie wprowadzajc stonowane zaburzenia
ich rytmu. Lekk stref szka i masywn kamie-
nia cz piaskowcowe yletki, ktre cignc si
przez ca wysoko obiektu, s odzwierciedle-
niem wertykalnych podziaw elewacji podw-
rzowej zastanej zabudowy. lad yletek zosta
przeniesiony na rysunek posadzki placu oraz do
wntrz budynku.
W realizacji projektu i budynku bardzo
pomagaa rzeczowa i ciga wsppraca z in-
westorem, dziki czemu koncepcja od mo-
mentu konkursu zostaa wzbogacona i udo-
skonalona.
Eleganckie wntrza
Chwila na refleksj
Elewacja budynku Klasyczny widok
AM HELIOS (L) Sp.J.
Pozna os. Ora Biaego 44
Tel/fax:061 879 64 59
Kom.0501 761 094
office@helios.poznan.pl
www.helios.poznan.pl
aluzje rolety markizy
aluzje poziome aluminiowe 16, 25, 50 mm
aluzje drewniane i bambusowe 25, 50 mm
Maty rolowane drewniane i bambusowe
aluzje pionowe tekstylne, PCV i aluminiowe
Zasony Duette
Rolety Rzymskie
Roletki materiaowe wolnowiszce i w kasetkach
Rolety aluminiowe zabezpieczajce i kraty
Rolety materiaowe typu SCREEN
Markizy, markizolety
Moskitiery
aluzje fasadowe aluminiowe
DORADZTWO
SERWIS
CZYSZCZENIE
R
Adres Pozna, ul. Fredry 10
Pracownia projektowa Consultor sp. z o.o.
Architekt prowadzcy Jacek Buat
Architekci
Bartosz Jarosz, Joanna Kapturczak, Micha Kapturczak,
Pawe wierkowski
Data opracowania
projekt konkursowy wrzesie 2005 r.
projekt budowlany i wykonawczy
padziernik 2005 czerwiec 2006 r.
Inwestor Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
2
2
3
Generalny wykonawca Forbud Zbigniew Rek
Osony przeciwsoneczne Helios sp. j.
Ktry z elementw projektu by
priorytetowy przy pracy nad Bibliote-
k Wydziau Filologii?
Jacek Buat: Harmonijne poczenie
nowo projektowanej czci z istniejcym
budynkiem Collegium Maius. Przez harmo-
nijne poczenie rozumiem dopasowanie
wspczesnej formy budynku do historycz-
nej, ale take utrzymanie pewnej hierarchii
w znaczeniu obu czci dla miasta i prze-
strzeni. Partia historyczna jako fragment za-
budowy forum cesarskiego, powizanego
przestrzennie z dawnym zamkiem cesarza
Wilhelma, nie powinna by przytumiona
przez nowy obiekt.
Wntrza biblioteki maj surowy,
monumentalny charakter. Chodzio
o zapewnienie szczeglnych walorw
uytkowych?
JB: Surowy i monumentalny klimat
wntrz rwnie jest wynikiem powizania
nowego i starego budynku UAM. Wntrze
holu ma ciany, ktre s przecie fragmen-
tami elewacji pruskiego, monumentalnego
obiektu.
W jaki sposb rozwizane zostay
zagadnienia trudnego posadowienia
biblioteki?
JB: Rzeczywicie, wizao si to z duy-
mi trudnociami, gdy budynek jest zlokali-
zowany czciowo w obrbie dawnej fosy
XIX-wiecznych pruskich obwarowa Po-
znania. Jednoczenie schodzi poniej funda-
mentw istniejcej czci Collegium Maius
i poziomu wd gruntowych. Naley rwnie
pamita, e na najniszym poziomie prze-
widywano gwny magazyn ksiek.
Po przeanalizowaniu uwarunkowa zde-
cydowano si na posadowienie obiektu na
pycie elbetowej z elbetowymi cianami fun-
damentowymi. Na tych elementach uoono
podwjn ochron izolacyjn z odpowied-
nich preparatw i dodatkowo z mat bento-
nitowych. Roboty prowadzono w otwartym
wykopie obudowanym specjaln konstrukcj
z wciskanych elementw stalowych (cianka
szczelna). Utrzymywane s one w stabilnoci
poprzez zaprojektowane odcigi kotwione do
wczeniej wykonanych pali betonowych.
W trakcie ogldania budynku uwa-
g zwraca wyeksponowana surowa
cega, ktrej wygld sugeruje doko-
nane w tym miejscu odkrywki. Czy to
czci dawnych murw obronnych?
JB: Tak. Odsonita cega jest czci murw
piwnicznych Collegium Maius, a jeszcze wcze-
niej byy to mury obronne Twierdzy Pozna.
Wywiad z gwnym projektantem Jackiem Buatem
Projekty bibliotek wymagaj specy-
ficznych technologii. W jaki sposb roz-
wizalicie Pastwo te funkcje?
JB: To nie pierwsza biblioteka, ktr pro-
jektowalimy. Mielimy wic dowiadczenie,
ale przede wszystkim pomogy nam konsulta-
cje z pracownikami UAM, zwaszcza w zakre-
sie zainstalowania w bibliotece elektroniczne-
go systemu rejestracji i wypoyczania ksiek.
Prosz nam opowiedzie o pro-
jekcie wykonawczym wntrz. Na
co pooylicie Pastwo nacisk? Ja-
kie materiay zostay uyte?
JB: Wntrza w naszej bibliotece to
wykorzystanie zastanych elementw
kamiennych i ceglanych z fragmentw
starego budynku oraz materiaw ana-
logicznych do niego (np. posadzka holu
marmur Jura Polar, na cianach pia-
skowiec z Radkowa). Pomieszczenia
uytkowe to proste wzornictwo i mate-
riay dobrej jakoci.
Jak zorganizowane zostay do-
stawy i dystrybucja ksiek po
obiekcie?
JB: W budynku na najniszej kondy-
gnacji zaprojektowano zautomatyzowa-
ny magazyn ksiek z regaami jezdnymi.
Magazyn czy si ze wszystkimi kondy-
gnacjami wind przeznaczon wycznie
do transportu ksiek.
Z architektem Jackiem Buatem
rozmawiaa Karolina Cawricz
Hol wejciowy
Okadziny wewntrzne
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

C
o
n
s
u
l
t
o
r
Pani oryginalne, odbiegajce od stan-
dardowych polskich realizacji wntrza
zwracaj uwag dbaoci o detale. Skd
czerpie Pani pomysy?
Agnieszka Hajdas-Obajtek: To prawda,
przy projektowaniu du wag przywizuj
do detali, staram si, aby wntrza byy do-
pracowane i oryginalne. Przecie przestrze
ARTE
DIZAIN
Agnieszka Hajdas-Obajtek urodzi-
a si 25 lutego 1978 r. w Mylenicach
koo Krakowa. W latach 19931997
uczszczaa w rodzinnym miecie do
Liceum Oglnoksztaccego im. Tade-
usza Kociuszki. Studia architektonicz-
ne ukoczya na kierunku Architektura
i Urbanistyka na Politechnice Krakow-
skiej w 2002 r. Edukacj kontynuowaa
na studiach podyplomowych na kie-
runku Architektura Wntrz w Akade-
mii Sztuk Piknych w Krakowie, ktre
zakoczya uzyskaniem w 2006 r. dy-
plomu architekta wntrz. Od 2004 r.
prowadzi firm architektoniczn Arte
Dizain z siedzib w Sopocie.
Wywiad z Agnieszk Hajdas-Obajtek
Szko to mj ulubiony materia. Uwaam, e dziki swej lek-
koci i przezroczystoci jest bardzo inspirujce. Tworzc cieka-
we zestawienie z odpowiednimi materiaami, nadaje wntrzu
niesamowity wyraz i sprawia wraenie zawieszenia w prni.
O sztuce projektowania, materiaach, pracy dla inwestorw
polskich i zagranicznych z Agnieszk Hajdas-Obajtek rozma-
wia Szymon Ciach.
tworz szczegy. Projektowanie wntrz spra-
wia mi wielk przyjemno. Wykonywanie
tego zajcia to nie tylko zawd, ale rwnie
wielka pasja. Rozwizywanie danego zadania
pochania mnie cakowicie. Inspiruj si czsto
architektur zagraniczn, np. wosk. Wosi
s mistrzami designu. Staram si zapoznawa
z najnowszymi wiatowymi trendami architek-
tonicznymi, ale przy tworzeniu pozostaj one
tylko inspiracj.
Czy bogate w form projekty wyni-
kaj z tego, e udaje si Pani wsppraco-
wa z inwestorami, dla ktrych kocowy
efekt jest waniejszy ni wzgldy ekono-
miczne?
AHO: Wsppracowaam z inwestorami,
ktrzy doceniaj pikno dobrej architektu-
ry i decyduj si zapaci za oryginalny efekt
budynku lub wntrza. Jednak niekoniecznie
nietuzinkowy projekt musi si wiza z du-
ymi kosztami. Najwaniejszy jest oryginalny
pomys.
Sporadycznie zdarzaj si klienci, kt-
rzy potrafi zaufa architektowi i da mu
woln rk. W Pani projektach wida
du miao i odwag, ktra nie wska-
zuje na czste ingerencje inwestora. Czy
to suszne wraenie?
AHO: Nie lubi tego, co typowe i banal-
ne. Staram si to uwidacznia w projektach
i czasem przekonuj inwestora do takiej od-
wagi. Przyznam jednak, e miaam klientw,
ktrzy przychodzc do mnie wrcz ocze-
kiwali, e bdzie to oryginalna i niebanalna
realizacja. Jest to fajne, pozytywnie nakrca
architekta.
W wielu Pani projektach pojawia
si element szklanych podg. Jak Pani
ocenia w praktyce to interesujce roz-
wizanie?
AHO: Uwaam, e szklana podoga
wbrew pozorom jest bardzo praktyczna.
Sama mam tak w mieszkaniu i nie zamieni-
abym jej na adn inn. Powierzchnie myje
si pynem do szyb, nie czciej ni pozosta-
e posadzki. Projektujc, trzeba przemyle
zastosowanie danego szka i jego rozwiza
stosownie do przeznaczenia konkretnego
obiektu.
Czy szko jest Pani ulubionym mate-
riaem budowlanym?
AHO: Bardzo lubi czy naturalne ma-
teriay, np. kamie lub drewno ze szkem
i stal. Szko najchtniej stosuj w duych for-
matach, daje to najciekawszy efekt.
To prawda, szko to mj ulubiony ma-
teria. Uwaam, e dziki swej lekkoci
i przezroczystoci jest bardzo inspiruj-
ce. Tworzc ciekawe zestawienie z odpo-
wiednimi materiaami, nadaje pomieszcze-
niu niesamowity wyraz lekkoci i sprawia
wraenie zawieszenia w prni. Jak mao
ktry materia, szko we wntrzu budzi
w odbiorcach emocje i to nie tylko w tych,
ktrzy kochaj architektur. Wchodzc po
raz pierwszy do pomieszczenia, w ktrym
na caej powierzchni jest szklana podoga,
czowiek nie pozostaje obojtny. Kady na
chwil przystanie.
W swojej karierze miaa Pani okazj
wsppracowa z inwestorem z Tady-
kistanu. Jakie wspomnienia?
AHO: Miaam okazj tworzy projekt
koncepcyjny budynku wielorodzinnego w Ta-
dykistanie. Inwestorem by polski waciciel
firmy dziaajcej na caym wiecie. Zakupi
dziak w Duszanbe i zainspirowany archi-
tektur osiedla budynkw wielorodzinnych
Pera Osowy w Gdasku, zleci mi projekt
koncepcyjny.
Technicznie ten projekt mia by dopraco-
wany przez lokalnego architekta. Wsppra-
c wspominam bardzo dobrze. Podziwiam
inwestora za wielk operatywno na rynku
zagranicznym i polskim oraz wyczucie dobre-
go stylu.
Czsto si zdarza, e realizacja rni
si od projektu?
AHO: Niestety tak. Niektrzy inwesto-
rzy w trakcie realizacji zmieniaj szczegy.
Detale s wane. Zmieniajc je, zmienia-
Sylwetki
my koncepcj, ktra miaa tworzy cao
o okrelonym charakterze. Nie wszyscy
jednak tak robi. Wielu klientw rozumie
sztuk projektowania. Ma zaufanie do ar-
chitekta i pozwala mu na zaprojektowanie
wasnej wizji, oczywicie wedug oglnych
zaoe inwestora i po zaakceptowaniu
koncepcji.
W obecnych czasach wiele pracow-
ni skupia si na jednej dziedzinie archi-
tektury. Tymczasem Pani zajmuje si
architektur, wntrzami i ogrodami. Co
jest z nich najblisze?
AHO: Projektowanie architektury budyn-
ku i wntrz. Najchtniej projektuj cao,
gdy na etapie rozwizywania obiektu mog
zaplanowa najlepsze wntrza.
1
2
3
4
Projektujc architektur, zawsze zwracam
uwag na to, aby obiekt mia te co od we-
wntrz. Wtedy atwiej jest stworzy efektow-
ne pomieszczenia, bo moim narzdziem jest
nie tylko aranacja i dekoracja, ale tworzenie
caej formy.
Aby projekt by kompletny, chtnie pro-
jektuj rwnie architektur otoczenia.
W planowaniu ogrodw wsppracuj z firm
mojego ma, ktry ma wiedz w zakresie
znajomoci rolin i ich wymaga.
Czy kryzys przyczyni si do spadku
zamwie? Jak Pani ocenia obecn sy-
tuacj na rynku budowlanym?
AHO: Nie narzekam na spadek zam-
wie. W moim odczuciu wicej jest obecnie
zamwie projektw wntrz ni architektury
budynkw. Wynika to std, e wielu inwesto-
rw wstrzymao si z realizacj obiektw bu-
dowlanych, gwnie wielorodzinnych.
Arte Dizain ma siedzib w Trjmie-
cie, ktre synie z zasobnych inwesto-
rw. Pomaga to w pozyskiwaniu zlece?
AHO: Trudno powiedzie. Wicej zasob-
nych inwestorw jest w Warszawie. Najcie-
kawsze projekty, ktre stworzyam, byy zle-
cane przez inwestorw zagranicznych.
Aktualnie pracuje Pani nad projektem
nietypowego domu. Prosz nam opo-
wiedzie o tej inwestycji.
AHO: Wraz z Dagmar Korczysk pro-
jektuj obecnie nowoczesny dom, w ktrym
inwestor oczekuje nietypowych rozwiza
architektury wntrz. To dla mnie kolejne wy-
zwanie i bardzo si z niego ciesz. Nie chcia-
abym nic wicej mwi, bo inwestor yczy
sobie pozostawia anonimowym.
Ma Pani niezrealizowane architekto-
niczne marzenie?
AHO: Oj, mam jeszcze wiele niezreali-
zowanych marze. Kady projekt to nowe
dowiadczenie i dua satysfakcja. Chciaabym
mc dalej rozwija si i tworzy coraz lepsz,
oryginaln architektur.
Architektura to
AHO: przestrze, ktra nas otacza
i w ktrej mieszkamy, pracujemy, odpoczy-
wamy. Dlatego powinna by funkcjonalna,
komfortowa i pikna. Tylko spenienie tych
trzech warunkw cznie zapewnia dobr
architektur.
Dzikujemy za rozmow.
Salon ze szklan antresol w Sopocie
Budynek w Dushanbe, Tadykistan
Salon ze szklan podog w apartamencie
w Dushanbe
Penthouse w Dushanbe
Pub w Dobczycach wntrze
Osiedle Osowa noc
Willa w Chwaszynie
Restauracja w Gdasku Jelitkowie
Salon ze szklan podog w mieszkaniu
w Sopocie
5
6
7
8
9
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

A
g
n
i
e
s
z
k
a

H
a
j
d
a
s
-
O
b
a
j
t
e
k
1
2
3
4
5
6
7
8
9
CEGIELNIA KUFEL W KRANIKU
Produkcj cegie zajmujemy si od roku 1996. Wytwarzamy rcznie for-
mowan ceg ceramiczn, ktra w naturalny sposb uzyskuje struk-
tur porowat. Kranickie cegy rni si ksztatem i kolorem, s bo-
wiem pozbawione barwnikw ujednolicajcych oraz sztucznych dodatkw
uplastyczniajcych. Od cegie maszynowych rn si lessowym mate-
riaem, co sprawia, e ciany stabilizuj wilgo w pomieszczeniu mog
magazynowa jej nadmiar, a cz odprowadza na zewntrz budynku.
ciany wykonane z naszych produktw charakteryzuj si du pojem-
noci ciepln, latem dajc upragniony chd, a zim zapobiegajc wy-
zibieniu budynku po wyczeniu ogrzewania. Dziki wysokiej odpor-
noci na ciskanie mona budowa z nich obiekty wielokondygnacyjne.
Oprcz cegie standardowych o wymiarach (25x12x6,5 cm) oferujemy take
produkcj cegie niestandardowych, spotykanych zwykle w budynkach zabyt-
kowych. Dostpne s one w kolorach: winiowym (kl. 15), ciemnopomara-
czowym (kl. 10) i pomaraczowym (kl. 7,5). Cegielnia KUFEL w Kraniku ofe-
ruje rwnie pytki elewacyjne i podogowe oraz rnego rodzaju ksztatki.
Stra poarna (Godap)
Elewacja budynku (Nowy Targ)
Spichlerz sodowy (Wrocaw)
Dommieszkalny (Sulejwek)
www.ceramika-kufel.pl
Spichlerz sodowy (Wrocaw) Mury miasta (Pozna)
Pod Pajkiem i piewajc ab
Teodor Talowski by mistrzem w grze kompo-
nowania elewacji. Obecnie przedstawiany jako
najoryginalniejszy architekt doby pnego histo-
ryzmu na ziemiach polskich, we wczesnych opra-
cowaniach okrelany by mianem dziwaka.
W Kamienicy Pod Pajkiem poczy niderlandzki manieryzm
z gotykiem i malowniczo ze swoim programem ideowym. Na-
zwa kamienicy wzia si od motywu dekoracyjnego umieszczo-
nego na szczycie budynku, ktry przedstawia pajka porodku
sieci. To aluzja do zawodu architekta pajk jest tu symbolem
pracowitoci, tka sie, ktra jest jego domem.
Elewacja zostaa zakomponowana niesymetrycznie. O ile par-
ter budynku jest czytelny jako picioosiowy, wrcz symetryczny,
to ju na pierwszym pitrze zamiast jednego z okien znajduje
si wykusz wydawaoby si gotycki, ale przecie zwieczony
manierystycznym szczytem z biaego kamienia. Im dalej, tym
gorzej. Nie ma piciu okien, a cztery, przy czym to ostatnie
umieszczone jest w miejscu, gdzie powinien by mur. Co wicej,
nie jest ono prostoktne, jak pozostae, lecz kwadratowe. Ostat-
nia kondygnacja te zaskakuje czwarte okno zakoczone jest
pkolicie. Tu przy nim ustawiona jest rzeba, cho pozostaje
na tyle duo miejsca, e mogaby pojawi si w rwnej odlegoci
midzy dwoma oknami.
Dziki temu, e Talowski posugiwa si rnymi rodzaja-
mi cegy (surow, sczernia, formowan rcznie, stopion,
czyli wypalon w zbyt wysokiej temperaturze, nierwn,
chropowat, z guzami i narolami), jego architektura obfituje
w efekty fakturowe. Cega do Kamienicy Pod Pajkiem bya
dobierana tak, aby imitowa archaiczno muru, jego stop-
niowe narastanie i przemurowania. Talowski zadba nawet
o spoiny, ktre wypenione rnokolorowymi pigmentami
sugeruj pochodzenie z kilku epok.
Nastpny element kompozycji to ziele, ktr architekt
zwyk ukada w zawie rysunki. Przykadowo w Kamienicy Pod
piewajc ab z otworw w murze wychylaj si odygi pn-
czy, ktre zsuwaj si na ciemn, spatynowan ceg. Twrca
chtnie umieszcza, czasem ciekawie skontrastowane z detalami,
aciskie sentencje na fasadach budynkw. Na przykad obok cy-
tatu kady jest kowalem swojego losu usytuowa ol gow.
Do cech architektury Talowskiego zaliczy moemy lekko ope-
rowania stylami, zamian elementw gotyckich na renesansowe
odpowiedniki, komponowanie elewacji za pomoc symetrii i asy-
metrii, a nawet artowanie z odbiorcy.
Joanna Jaboska
KAMIENICE
TEODORA
TALOWSKIEGO
Bramy Normstahl Design
Klinkierowe premiery
Konstrukcja krzesa A-0443 z linii Com-
fort wykonana jest z wysokogatunkowego
drewna bukowego o bogatej gamie kolo-
rystycznej. Siedzisko i oparcie tapicerowane
poyskliw, fioletow tkanin Magically naj-
lepiej wspgra z ciemnymi kolorami wy-
barwie drewna, takimi jak orzech, maho
czy palisander. Elegancj satynowego obicia
podkrela stylizowany rolinny wzr nanie-
siony na warstwow tkanin metod tocze-
nia. Technolodzy firmy Italvelluti uzupenili
eleganck satyn warstw piankowej mem-
brany Flexygum, ktra wzmacnia i poprawia
jej waciwoci, np. elastyczno. Mikki ma-
teria to rwnie dodatkowa warstwa amor-
tyzujca, dziki ktrej krzeso jest wygodne.
www.fameg.pl
Mozaika z bambusa
Silikonowa farba fasadowa Carbo-
Sol zawiera wkna wglowe, dziki
ktrym powoki s trwae i odporne na
uszkodzenia mechaniczne oraz dziaanie
czynnikw organicznych. Farba pokry-
wa wszystkie rodzaje tynkw zewntrz-
nych, a paroprzepuszczalno pozwala
na szybkie usunicie nadmiaru wilgoci
z podoa. W poczeniu z efektem per-
lenia sprawia to, e woda nie wsika
w struktur fasady, a powierzchnie szyb-
ciej wysychaj po ok. 4 godzinach od
malowania powoka jest pyosucha i od-
porna na opady deszczu. Na zachowanie
czystoci elewacji pozwalaj nanoporowa-
ta struktura i proces fotokatalizy. Powoki
posiadaj waciwoci samoczyszczce
i antystatyczne. CarboSol mona barwi
na dowolny kolor z wzornikw kolorw.
www.caparol.pl
Farba elewacyjna Caparol
DUNIN prezentuje wykonan z bam-
busa mozaik, ktra poszerza lini produk-
tw z serii ETN!K. Bambus jest twardszy
od dbu i stabilniejszy od klonu, gdy jego
podstawowym skadnikiem jest kwas krze-
mowy. Mozaika wykonana z tego surowca
polecana jest na posadzki i ciany w a-
zience, kuchni, salonie. Doskonale kompo-
nuje si z beem, bkitem, morsk zieleni
oraz monochromatycznymi szarociami.
Produkt jest lakierowany, odporny na pro-
mienie UV i cieranie oraz rnego rodzaju
zarysowania i wgniecenia.
Dostpny jest w trzech rodzajach:
Bamboo Mix 15 (wymiar kostki 15x15 mm),
Bamboo 48 (48x48 mm) oraz Bamboo 15
(15x15 mm), a wymiar plastra wynosi
305x305mm.
www.dunin.eu
Wygoda w stylu glamour
Tytan Professional WOD-KAN to
piana instalacyjna przeznaczona do prac
przy montau instalacji
sanitarnych, wodnoka-
nalizacyjnych oraz c. o.
Charakteryzuje si wy-
sok odpornoci na
ple i grzyby oraz ni-
sk chonnoci wody.
Niskoprna w wersji
wykowej zalecana
jest do stosowania przy
wypenianiu przepu-
stw, wolnych prze-
strzeni, izolacji termicz-
nej, akustycznej do rur,
brodzikw i wanien. Jej
atutem jest dobra przy-
czepno do PCV, gad-
kich powierzchni oraz
typowych materiaw
budowlanych. Produkt
dziki waciwociom
dwi koi zol acyj nym
jest rekomendowany
do montau instalacji ni-
skoszumowej. Aplikacja
jest atwa dziki zastosowaniu elastycznego
wyka oraz moliwoci dozowania z ka-
dej pozycji roboczej.
www.selena.pl
Do prac w trudnym rodowisku
Mikser produktowy
Firma Rben rozszerzya swoj
ofert o dwie nowe cegy klinkierowe,
ktre otrzymay niespotykane dotd
kolory ciemnobrzowy oraz czer-
wono-brzowy o nieregularnym cie-
niowaniu. Nasikliwo cegie poniej
6% gwarantuje odporno na dziaanie
czynnikw atmosferycznych. Produkty
cechuje wytrzymao na ciskanie (po-
wyej 45 N/mm
2
), ognioodporno,
a take wyjtkowa trwao kolo-
ru, ktry nie blaknie pod wpywem
dziaania promieni sonecznych. Wy-
roby z wypalanej gliny mona sto-
sowa nie tylko przy wznoszeniu
cian zewntrznych, ale rwnie do
wykonywania elementw maej
architektury i detali wystroju wntrz.
www.roben.pl
SZTUKA
ARCHITEKTURY
CZ. 2
Historia i wspczesno
Teatr Rozrywki
w Chorzowie
refleksje z budowy
Zapraszamy Pastwa do przeczytania drugiej czci artykuu
autorstwa architekta Jerzego Stoka, ktry w numerze dru-
gim opowiedzia nam o przygotowaniu inwestycji. Historia
prowadzia nas od momentu koncepcji konkursowej po ba-
lansowanie pomidzy kosztami a chci realizacji szeroko za-
krojonego przedsiwzicia. Obecnie kontynuujemy, przed-
stawiajc problemy projektowania wynikajce z ogranicze
modernizowanego budynku i zamiarw projektantw.
wania, ale miao zapewni waciwy odbir
caego teatru. Miao mwi, e jest najwa-
niejsze i e to wanie tu. W budynku byo
ju historyczne wejcie, ktre nazwa mo-
na by dzisiaj administracyjnym, a to z lat 70.
z boku teatru byo kompletnie funkcjonalnie
nie do przyjcia. Przyjlimy historyczn za-
sad, e naronik budynku na skrzyowaniu
ulic to jego najwaniejsze miejsce. Pojawi si
istotny problem brak przedpola przed stre-
f wejciow w tak ruchliwym miejscu. Nie
moglimy zaanektowa jezdni i dysponowa
tylko stref piesz. Potrzebn przestrze
wygenerowalimy, cofajc faktyczn lini ele-
wacji w gb budynku i czynic z dawnych
okien naronika co na ksztat portyku. Drzwi
wejciowe musz otwiera si na nastpn
przestrze, jak jest hol wejciowy. Hol za
powinien by wspaniay. Musi informowa,
e poegnalimy si ju z ulic. eby to osi-
gn, zlikwidowalimy stropy i wyburzylimy
ciany. elbetowe supy i pilastry oparte na
pycie dennej nowego fundamentu budynku
otwary nam nowy dwukondygnacyjny zwor-
nik funkcji i serce komunikacji.
Teatr potrzebowa drugiej, tzw. Maej
Sceny. Ta za, chocia maa (taki teatr w te-
atrze), wymagaa jednak co najmniej dwch
kondygnacji wysokoci. Jej kubatur udao si
zlokalizowa w przestrzeni starego podwr-
ka, ktrego zabudow podnielimy bez li-
toci dla funkcji ssiadujcych pomieszcze.
Oczywicie, eby bya w peni niezalena,
potrzebne byo osobne foyer, szatnia, sanita-
riaty, bar. Na te funkcje zajlimy prawie cae
pierwsze pitro. Z holu wejciowego prowa-
dz na ten poziom monumentalne schody
i transparentna winda. Jej sufit to szklana pyta
wykonana metod fusingu i bdca artystycz-
nym synonimem nieba. Podoga to logo te-
atru wycite z dwch rodzajw stali. Wind
(teatrem) do nieba to motto tej trwajcej
SZUKAJ, BURZ, BUDUJ. Strategia,
z ktr mona zanurzy si w modernizowa-
ny budynek i oczekiwa wicej, ni pozwalaj
na to stare cegy. Tak ide potraktowalimy
stuletni zesp budynkw Teatru Rozrywki
w Chorzowie. Nasz zakres zmian projekto-
wych obejmowa t stref budynku, ktr
mona zdefiniowa nazw strefa widza.
Generalnie mona t stref podzieli na dwie
czci: recepcyjn i foyer. Ta pierwsza wi-
dzw wpuszcza i rozbiera, druga za stanowi
bezporednie zaplecze widowni. Pierwsza
uywana jest w trakcie spektaklu, na poczt-
ku i na kocu, druga jest miejscem, gdzie widz
odpoczywa w czasie antraktw i wyposao-
na jest w bary, kawiarnie, sanitariaty i palarnie.
Jest te miejscem docelowym rnych im-
prez wykorzystujcych jego specyfik. Posta-
nowilimy wyranie rozdzieli te dwie strefy
wsk fizycznie cienin, rodem z mitycznych
opowieci o Odyseuszu. Stref pierwsz po-
stanowilimy zrealizowa w biaym kolorze,
duo w niej naturalnego wiata i chcieli-
my wykorzysta jego harce. Stref drug
w czarnym, bo wtedy zasadniczo zmienia
si rola wiata i wani s ju tylko ludzie. To
bya ideologia. Praktyka podpowiadaa nam,
e funkcj ksztatowa trzeba jak koryto rze-
ki, a tum ludzi przypomina powodziow
fal. Ta zawsze pynie na d i nie lubi tam.
Ukad przestrzenny dy powinien zatem
do jak najbardziej liniowego rozkadu funkcji.
Przestrze, ktra ma ide i jest funkcjonalna,
musi jeszcze budzi emocje. Musi by miej-
sce na co, co mona nazwa sztuk. Emocji
w budownictwie nie mona zaprogramowa.
Mona stworzy im odpowiednie warunki
rodkami technicznymi. Zdecydowalimy si
na uczynienie homogenicznego obiektu, ja-
kim jest teatr, jak najbardziej transparentnym
dla przestrzeni miejskiej. Oznaczao to jak naj-
wicej moliwoci penetracji wzrokiem cae-
go zespou. Przyj naleao te atrakcyjny,
zaskakujcy i jak najbardziej ponadczasowy
jzyk rozwiza formalnych wyraajcych
architektur. Abstrahowalimy od zastanych
moliwoci przestrzennych. Dylimy do
zbudowania jak najbardziej optymalnego
modelu funkcjonalnego, a nastpnie siowe-
go upchania go w istniejcej tkance. Granice
tego upychania wyznaczay zdroworozsd-
kowe zmiany w konstrukcji budynku i ogra-
niczenia zewntrznymi elewacjami, ktre nie
tylko uszanowalimy, ale poddalimy rekon-
strukcji. Znalezienie usytuowania gwnego
wejcia byo nie tylko najwaniejsz decyzj
wyznaczajc kierunki dalszego projekto-
Szko, cega, surowa stal, czer ciany
i czerwie dywanw podstawowe
elementy kompozycji.
Podniebn perspektyw zamyka pomost
techniczny dla obsugi widowni.
Teatr wind do nieba. Podoga windy.
Lokalizacja/adres Chorzw, ulica Konopnickiej 1
Pracownia projektowa Studio Stoek & Partnerzy, Jerzy Stoek
Architekt prowadzcy arch. Jerzy Stoek
Projekt konkursowy Ewa Moejko-Rogowska, Jerzy Stoek, Krzysztof Strojek
Projekt wntrz i mebli: Studio Stoek & Partnerzy, Jerzy Stoek
Data opracowania 2004 r. projekt konkursowy
20052008 r. projekt
Inwestor Teatr Rozrywki w Chorzowie
Miasto Chorzw w zakresie drg
2
3
Generalny wykonawca PBO lsk Katowice generalny wykonawca prace budowlane
konsorcjum Syncret Chorzw, Zrep Bytom prace drogowe
Wyposaenie meblowe
sal teatralnych
BN O ce Solution
76 wiat architektury wiat architektury 77 wi w wi wi wi wi w w w at aat at ttt aaaattt arc rcccccccccccccccccccchit hit hit hhit hit hhhhh ekt ekt kt kt kt kt kt kt k ekt kt kkt e ury ury uury ury ur ury y 77 77 77 777 7777777777 77 77777777777777 7777777777777777 77777 7
par metrw podry. Foyer Maej Sceny
uksztatowane jest w formie galerii bdcej
wewntrznym balkonem holu i umoliwia-
jcej owietlenie go naturalnym wiatem.
Kiedy ju wszystko byo gotowe, a ciany
i sufity lniy planowan biel, podziwiaem
w poudnie z dyrektorem Mikowskim corbu-
sierowsk gr wiata na wewntrznych bry-
ach holu. I skoczyo si tak, e cae wntrze
stao si blisko czarne. Myl, e duch teatru
wygra tutaj z semantyczn ideologi. Szuka-
em geometrycznej idei, ktra ksztatowaaby
t stref naszego projektu. Uznaem, e for-
ma koa swoj matematyczn obojtnoci
godzi wszystkie wypadkowe kierunki wyni-
kajce z rzebienia w starej tkance budowli.
Koo ksztatuje kamienn posadzk w formie
rozety, a ta wygina nie tylko ciany budynku,
ale ksztatuje form chodnika i jego murkw
oporowych. Cylinder zawierajcy wind jest
pochodn tego zaoenia. Podobnie jak cz-
ciowo zrealizowany sup ogoszeniowy owi-
nity dookoa jednej z podpr elewacji. Hol
kasowy przyklejony do holu wejciowego
to byt samodzielny, dowietlony duymi ze-
wntrznymi oknami, z kas z kawaka stali
wcinit pod schody z surowego elbetu.
Analizujc projekt, ktry by w trakcie uzyski-
wania pozwolenia na budow, zauwayem
moliwo scalenia holu wejciowego z histo-
rycznym wejciem do teatru, kosztem zmiany
powierzchni szatni. Udao si to zrealizowa,
a szklane drzwi dzielce dwie przestrzenie
dodatkowo wpuszczaj wiato w gb bu-
dynku. Szatnie zorganizowalimy tradycyjnie.
Praca szatniarek w kosztach inwestycji wy-
para mechanicznego, bezdusznego robota
przywocego ubranie. W holu szatniowym
nie ma ju kamiennej posadzki. Gdzie za
wind zastpiona zostaa jedynie suszn
czerwon wykadzin. Hol szatniowy znaj-
duje si dokadnie pod Ma Scen. I tu, i na
grze zostawilimy ile si dao prawdziwych
cian zewntrznych sprzed stu lat. Wida na
nich lski brud, smo nieudolnych dekarzy
i inne ciekawe zewntrzne elementy, np.
izolatory. Nie pozwoliem nawet umy tej
klinkierowej cegy. Odyseuszowsk cieni-
n, granic dwch wiatw, uformowalimy
ostatecznie jako wski korytarz, ktrego obie
ciany tworzy pi par drzwi. Ta dziesitka to
oczywicie te nie przypadek. Tylko czworo
z nich ma funkcjonalne przeznaczenie, a dwo-
je skrywa wejcia do sanitariatw. W caym
teatrze sanitariaty zostay zaprojektowane
zgodnie z potrzebami i prawem. Wynik std
may zgrzyt. Byo bowiem ich za duo, eby
bezbolenie ulokowa je w przestrzeni, ktr
dysponowalimy. Znowu zaanektowalimy
kawaek budynku. Troszk chcielimy, eby
sanitariaty byy inne, ni mona to dowiad-
czy w innych miejscach publicznych. ciany,
podogi, sufity pokrylimy drobn szklan
mozaik woskiej Bisazzy. To jest inny wy-
miar. Zuylimy ponad 900 m
2
pytek. Warto
w tym miejscu wspomnie o tak teatralnym
materiale, jakim jest lustro. W naszym te-
atrze jest go duo. Oszukujemy perspekty-
w, dodajemy, multiplikujemy, obnaamy. Tu
i wdzie lustra znieksztacane s logo teatru.
Foyer Duej Sceny to przestrze wielofunk-
cyjna i pooona na dwch poziomach po-
czonych kolejnymi wodewilowymi scho-
dami (w kocu to Teatr Rozrywki). Cz
centralna z drewnianym parkietem pozwala
na zaistnienie w niej najrnorodniejszych
dziaa i imprez (np. synny coroczny bal syl-
westrowy). Kierunek osi foyer zaowocowa
zlikwidowaniem poprzecznych cian budyn-
ku i otwarciem tej przestrzeni z jednej stro-
ny na typowe lskie podwrko (natychmiast
wszyscy posprztali balkony), a z drugiej wy-
woa katastrof budowlan, niszczc cian
na caej wysokoci i obnaajc ukryte do tej
pory wntrze strukturalnym przeszkleniem
o cakowicie szklanej konstrukcji. To prze-
szklenie ma kapitalny wkad w rewitalizacj
przylegej ulicy. Stao si zaczynem i kulmi-
nacj (podbudowane jest tarczow cian
z logo teatru wysokoci budynku i doniczk
z trzema drzewami na wysokoci drugiego
pitra) nowej strefy pieszej otaczajcej teatr
od wschodu. Formalnie dzieli elewacj teatru
na historyczn, zrekonstruowan i na now
naszego autorstwa. Staralimy si, eby ta
nowa elewacja nie zgrzytaa formalnymi roz-
wizaniami. Ostatecznie naladuje ona rytm
i gr proporcji swojej historycznej ssiadki,
a rni si tym, e porastaj j bluszcze i wi-
nobluszcze. I porosn a do dachu. Chcieli-
my mie na ulicy duo zieleni, ale bez drzew,
ktrych docelowy wzrost zniszczyby per-
spektyw jej wntrza.
Wracamy do foyer. Wzdu Duej Sce-
ny obejmuj j dwie galerie, z ktrych jedna
z naturalnym wiatem jest miejscem staej
wystawy przedstawiajcej histori budynku,
a druga suy moe rnym wystawom. Dla
tych, co lubi si napi, stworzylimy dwa
bufety zlokalizowane w rnych czciach
teatru. Dla tych, co lubi zapali, wydzielili-
my dwie palarnie z du iloci wygodnych,
zaprojektowanych na t okazj popielniczek.
Ale z foyer wej mona rwnie do teatral-
nej kawiarni, ktra, zlokalizowana od strony
ulicy, moe funkcjonowa w peni samodziel-
nie. Na potrzeby tej realizacji zdefiniowalimy
indywidualnie kady element wyposaenia
z wyjtkiem kanap i krzese, klasyki polskiego
designu, serii Cello, wykreowane pod mar-
k Eliot autorstwa Jerzego Langera. Czer
cian i sufitw, czerwie dywanw, surowo
naturalnej cegy (specjalnie przepieczonej
w maej cegielni), gbi luster i magi szkla-
nej mozaiki, ciepy kolor polerowanych ju-
rajskich wapieni uzupenilimy surow czarn
blach, zardzewia i zabezpieczon woskami
technicznymi. Ta blacha o gruboci najczciej
20 mm jest materiaem, z ktrego uksztato-
wano wikszo elementw wyposaenia, ale
take detale porczy, a nawet seri koszy na
mieci. Na og staralimy si owietla prze-
strze jak najdyskretniej, eksponujc formalnie
istotne elementy. Wyjtek zrobilimy dla lamp
Artemidy z serii Tolomeo. Ich ramiona, zwisa-
jc z sufitu, tworz troch magii w purystycz-
nym zestawieniu cian i sufitw. Bardzo wane
byo takie owietlenie zewntrzne obiektu,
eby po zmroku by postrzegany jako atrakcyj-
ny fragment miasta (oczywicie owietlenie s-
siednich ulic byo integraln czci tego zamy-
su). Wymylilimy sobie, e najlepsz reklam
teatru bdzie moliwo realizowania noc na
jego elewacji pokazu dynamicznych wietlnych
kompozycji, ktre zapewni mia zesp ste-
rowanych reflektorw o zmiennej kolorystyce
wiata, zlokalizowanych na pomocie wysu-
nitym z frontowej elewacji teatru. Pomost
zosta zrealizowany, wiate na razie nie ma.
Ideaem byo zawsze dla nas poczenie archi-
tektury z rzeb i malarstwem. Wcignlimy
do wsppracy dwjk rzebiarzy Justyn Bo-
nikowsk i Jana Siut. Cz zaprojektowanych
przez nich rzeczy zostaa ju zrealizowana. To,
co pozostao, mam nadziej, te doczeka si
szczliwego finau. Myl, e stworzylimy
obiekt harmonijny, ktrego wewntrzny rytm
wynikajcy nie tylko z teatralnych rytuaw,
czyni go potrzebnym czowiekowi.
Jerzy Stoek
Widok lskiego podwrka z foyer teatru.
Fragment holu szatniowego. Lustra multiplikuj
przestrze. Tutaj widzimy wejcie administra-
cyjne do teatru.
Magia szklanej mozaiki i luster to idea sanitariatw.
Korytarz dziesiciorga drzwi. Widok na szatni. f
o
t
.

T
o
m
a
s
z

Z
a
k
r
z
e
w
s
k
i
Zacz Pan prac we Francji w la-
tach 60.
Andrzej Mrowiec: Lata 60. to okres
studencki (19571963). W tym okresie po-
trzeba architektury czy innych rodkw
wyrazu, jako czego innego ni tylko zdo-
byty zawd, zdefiniowanie wasnego ja,
musiay si oprze na czym konkretnym,
ale i pobudzajcym wyobrani. W 1957 r.
miaem siedemnacie lat, mj wybr kie-
runku studiw by dyktowany uzdolnieniami
plastycznymi i dobrymi stopniami z mate-
matyki. Nie mielimy moliwoci wyjazdw
zagranicznych, otarcia si o inn kultur
czy architektur, co mogo skutkowa po-
znaniem i rozbudzeniem zainteresowa t
sztuk. Odpowiedzi na pytania: dlaczego?
i po co architektura? podsuwaa podnosz-
ca si z gruzw stolica (gdzie mieszkaem),
lecz na pewno nie wznoszony w niej paac
obcej nam kultury. Wawel, Krakw, podha-
laskie kociki i zakopiaskie chaty, olibor-
skie wille, surowe budynki sdw Bohdana
Pniewskiego czy Muzeum Narodowe Ta-
deusza Tolwiskiego to zarwno duo, jak
RAPIDOG
KOMPUTE
Jaka bya specyfika wykonywania
zawodu architekta w tym czasie?
AM: Uczyem si od starszych kolegw
i profesorw, ktrych sia twrcza znajdowaa
w tych postnych latach ujcie w konkursach.
Od kolegi z roku, Marka Budzyskiego, wysza
idea pomnika dla uczczenia bitwy w Zatoce
wi Playa Giron na Kubie (konkurs z 1963 r.).
Ja dorzuciem pomys na muzeum z nim zwi-
zane. Zaprosilimy plastyczk Boczewsk, jej
przyjaciela, rzebiarza Domaskiego, oraz
konstruktora Szymaskiego. Ekipa zrobia pro-
jekt, makiet i nasza propozycja wygraa kon-
kurs. Bylimy par miesicy po dyplomach.
Polecielimy na Kub projektowa, budowa,
lecz po prawie dwch latach z rnych ta-
jemniczych przyczyn (polityczno-ekonomicz-
nych?) wszystko zostao wstrzymane, cho
koczylimy ju dokumentacj wykonawcz.
Na Kubie miaem okazj pozna i zaprzy-
jani si z architektem Ricardo Porro. Podzi-
wiaem jego wspaniae, wieo zrealizowane
szkoy: sztuk piknych i taca. Pierwsza wy-
raaa bogactwo sensualnej kultury kuba-
skiej, druga egzaltowaa entuzjazm zwyci-
skiej rewolucji. To byo drugie potwierdzenie
susznoci wybranego zawodu. Zaczlimy
razem pracowa, wygralimy m.in. wstpny
konkurs na Eurokursaal w San Sebastian
w Hiszpanii. Trzy lata przed dyplomem byem
we Woszech na pierwszej wycieczce zagra-
nicznej. Dowiadczenie tamtejszej architektu-
ry, w tym weneckiej, byo dla mnie kolejnym
potwierdzeniem zawodu pasji. Podrowa-
em duo z Porro, z ktrym poniej przez
par lat w Paryu miaem okazj zrobi kilka
projektw. Obecnie czsto latam do Polski,
ale w poowie lat 60., o ktre Pani pytaa,
po prostu nie doleciaem. Wracajc z Kuby
i przesiadajc si w czeskiej Pradze, zamiast
do Warszawy polecialem rozejrze si do
Parya. Cigle si rozgldam...
Dziki Porro miaem otwarte drzwi do wie-
lu paryskich pracowni. Razem z polskimi kole-
gami bylimy najczciej traktowani na rwni
z Francuzami. Konkursowe referencje zawodo-
we, polski dyplom i krtka praktyka pozwoliy mi
zapisa si do korporacyjnego lOrdre des Ar-
chitectes, co umoliwio samodzielne wykony-
wanie zawodu. Po wygranym z Andr George-
lem konkursie zaoylimy pracowni (1972 r.).
Sposb wykonywania zawodu uleg
duej ewolucji do 2005 r.?
AM: Specyfika zmienia si, ale odpowie-
dzialno cywilna pozostaa taka sama. Ewo-
luuj rodki wyrazu z rcznej perspektywy
na wizualizacje, z owka i rapidografu na
komputer, wraz z ktrym wzrosa szczeg-
owo dokumentacji technicznych. Dla mnie
polska procedura uzyskiwania pozwolenia na
budow jest przez wymagan precyzj doku-
mentacji technicznej duo bardziej uciliwa
ni we Francji. Po uzyskaniu pozwolenia nie
mona wprowadzi ewentualnych zmian czy
wariantw ekonomicznych. Trudno w takich
warunkach podejmowa si wstpnych pro-
jektw i ponosi koszty wasne bez gwarancji
od inwestora. Francuskie procedury nawet
w trakcie budowy pozwalaj dopasowa
projekty do zmieniajcych si warunkw
ekonomicznych, programowych lub nowych
rozwiza technicznych. Taki schemat ua-
twia prac z inwestorami prywatnymi, ale
architekt musi by obecny nie tylko w fazach
projektowych, ale i na budowie. Obecne pro-
cedury krajw czonkowskich UE zaostrzaj
wymagania, bo chc je zrwna i otworzy
rynek budowlany. Mimo tych uwag jako
polskich dokumentacji technicznych i ich wy-
konania jest czsto wysza ni we Francji.
Paac kongresu (Palais des Congres)
zaoenie due, monumentalne...
AM: Mj pierwszy zrealizowany projekt
(wsplnie z Cacaut w 1967 r.) we francuskiej
Bretanii to kontynuacja studenckiego pomy-
su. W Perros Guirec udao mi si zrealizowa
na pochyym terenie amfiteatr jaskini, kry-
t widokowym tarasem-ogrodem, ktry
stanowi przeduenie naturalnego terenu.
W architekturze odwoaem si za pomoc
symboli do tajemniczych, prehistorycznych,
obrzdowych menhirw (wystpujcych
wanie w tych rejonach Francji) wykonanych
w granicie. Swoj koncepcj oparem wa-
nie na wacych 79 ton monolitycznych
granitowych blokach i surowym betonie. Te
pionowe elementy podtrzymuj dostpny
z nadmorskiej promenady widokowy taras-
ogrd. Usytuowana pod nim sala (1200 m,
400 miejsc) o funkcji kongresowo-koncerto-
wej ma widok na morze przez przeszklone
to sceny. Szerokie schody prowadz ze skar-
py do wejcia midzy nieregularnymi, monu-
mentalnymi, betonowymi menhirami.
W projekcie centrum handlowego
Art de Vivre zachwyca niezwyka gra
konstrukcji, rozmach i miao. Czy to
s dla Pana cechy dobrej architektury?
AM: Na ostatni cz pytania odpowiem
zasyszan wypowiedzi Corbusiera: dobra
architektura to ta, ktra pozostawia po so-
bie pikne ruiny. I tak odebraem kiedy ru-
iny w egipskim Lusorze wityni Karnak.
Przestrze raz otwarta, raz zamknita, skala,
wiato i cie, kolor i jednorodno kamienia,
grawitacyjna stabilno konstrukcji, czytelno
symboli i tajemniczo odczytanych tekstw
te ruiny zawieraj wikszo, moe wszyst-
kie elementy, ktrymi dysponuje architektura
jako sztuka i ktre tworz alfabet naszej pasji.
Wrc jednak do tematu. Art de Vivre
(sztuka ycia), projekt prywatnego inwestora,
ltranger
R
K
A
Wywiad z Andrzejem (Andr) Mrowcem
perspektywa
J ako maolat chciaem gdzie uciec,
gdzie zbiec, od czego si uwolni, wy-
zwoli, sam nie wiedziaem od czego;
zosta marynarzem, eglarzem, zaj-
rze za horyzont, poeglowa do punktu
zbiegu, perspektywy nieznanego... sko-
czyem wydzia architektury. Od tam-
tych czasw kady projekt jak dka, kt-
ra koysze, przechyla si, grozi wywrotk,
w sztormach, martwej ciszy, pod wiatr
lub w lekkiej bryzie, egluj z wiatrem
zamwie, zalewa woda, przecieki,
ucieczki: piana d? Titanic czy
prom na drug stron? Pywaem, jesz-
cze pyn... jeszcze troch wiatru
O pracy nad projektami we Francji i w Polsce, istocie architektury
oraz trudzie zawodu architekta z Andrzejem Mrowcem rozmawiaa
Joanna Jaboska.
i mao, biorc pod uwag rodek XX
wieku. Znalimy Wrighta, Alto, kapli-
c Ronchamp, a Nowy Jork drapa
chmury, co podniecao wyobrani.
Dziki mamie, ktra malowaa
i bya mioniczk wszelakich sztuk,
ogldaem przykady architektury (Gau-
di i klasyczne przykady Rzymu) w trud-
no dostpnych pismach i ksikach.
W tej ledwie przeoranej glebie wiedzy i do-
wiadcze, za elazn kurtyn zapuszcza-
em korzenie, czerpaem inspiracje i ywiem
marzenia o XX wieku w rytm rocknrolla,
Edith Piaf i poezji Kabaretu Starszych Panw.
Praca zacza si od konkursw zrealizowa-
nych na ostatnich latach studiw. Pierwsze
kreliem dla starszych kolegw, pniej sami
zaczlimy startowa.
Siedziba Le Monde
New City w Warszawie
to nazwa centrum handlowego powico-
nego temps libre (wolny czas): kulturze,
wyposaeniu domu, sportom itd. Projekt
nawizuje do idei miasto: ulice, place, dziel-
nice, rnorodno, miejsca spotka itd. Od-
wiedzajcy poruszaj si w swojego rodzaju
zamknitej miejskoci. Handlowe pasae,
niby uliczki, ale bez decorum plagiatu, pro-
wadz przez skrzyowania-place o zmiennej
szerokoci, wysokoci, ktre doprowadzaj
wiato dzienne. Rne materiay: drzewo
i cega, tworz zmienne klimaty jeeli nie
miejskie, to o innym nastroju ni shopping
mall. Centra handlowe i ich otoczenie pod-
dane s agresji wielu czynnikw niszczcych.
Ich architektura czsto nie wytrzymuje tej
agresji i ruiny nie s pikne...
Zamkn Pan swoj francusk pra-
cowni w 2005 r., pracowa przy kilku
polskich i zagranicznych projektach.
AM: Wspomn dwie realizacje, ktre
maj wspln koncepcj opart na kontra-
stach bry, uytych materiaw budowlanych,
grze z przezroczystym szkem.
Chronologicznie, zamwienie na projekt
budynku biur administracyjnych francuskie-
go dziennika Le Monde Ivry/Seine pod
Paryem (1987 r.) otrzymaem w wyniku
wygranego konkursu. Obiekt mia by usy-
tuowany przy budujcej si drukarni. Na te-
renie przyszej inwestycji istnia przemysowy,
ceglany budynek symbol walk robotniczej
Francji. Tam odby si najduszy, prawie
dwuletni strajk okupacyjny (lata 60.). Jako je-
dyny w konkursie zachowaem w projekcie
ten obiekt. By o poow za may w stosunku
do przewidywanego programu (7000 m).
Dodaem now cz otaczajc istniejc
fabryk, ktra zostaa jeszcze nadbudowana
pitrem. Cao tak stworzonego kompleksu
poczyem z poblisk drukarni stalowym,
przeszklonym, pieszym mostem. Przestrze-
nie midzy starym a nowym budynkiem
zostay przekryte i zamknite przeszklonymi
elewacjami, tworzc otwarte, wysokie na
cztery pitra atrium wejciowe. Gra dwch
konstrukcji, starej i nowej, wyraa w architek-
turze budynku symbolik przeszoci i przy-
szoci wiata (le monde). Obecnie budynek
jest wasnoci France Telecom.
Program budynku biurowego New City
w Warszawie (38000 m) mieci si w trzech
bryach. Dwie wysze (11 kondygnacji) po-
czone s nisz, siedmiopitrow. Wczeniej
ten sam inwestor zrealizowa obok trzy inne
budynki biurowe. Chciaem do nich nawi-
za, znale wsplny mianownik jednorodnej
architektury. Przyjem na przykad podobn
krzywizn zaokrglonych elewacji, kamie
(ulubiony materia inwestora), kolor szka itd.
ciany kurtynowe, jakby lekko oderwane od
bry, okrywaj je, tworzc rodzaj agli napi-
tych i mocowanych do cian szczytowych.
Dwa wysze budynki s zwieczone szkla-
nym gzymsem dematerializujcym gr ci-
kich kubatur.
Wysoki na dwa pitra hol w obiekcie
rodkowym czy funkcjonalnie zesp w jed-
n cao. Pod terenem znajduje si trzypo-
ziomowy parking na 1200 samochodw.
Co szczeglnie utkwio Panu w pa-
mici w trakcie opracowywania doku-
mentacji New City?
AM: Osobiste zaproszenie do udziau
w projekcie przez Jerzego Leskowicza, zna-
jomego z paryskich salonw i jednoczenie
polsko-francuskiego budowlaca-inwestora
i zapalonego eglarza, dostaem par dni
po zamkniciu wasnego biura i przejciu
na francusk emerytur (miaem wtedy 65
lat). Przyjacielskie zaufanie i wolno dziaa-
nia, oczywicie w ramach ekonomicznych
i technicznych ycze czy zalece inwestora,
a take dyspozycyjno czasem pozwoliy mi
skupi uwag tylko na tym projekcie. To wy-
marzone i wyjtkowe warunki dla projektanta.
cignem sobie paryskiego wsppracownika
Janusza Kliszczaka, a pniej stworzya si eki-
pa z Pawem Pitkiem i ukaszem Baranem w
Warszawie. Dokumentacja bez problemu bya
opracowywana midzy Paryem a Warszaw,
co umoliwiy komputery i internet. Te mia-
sta s od siebie oddalone tylko o dwie godziny
lotu. Pozwolio to na pen swobod przy
organizacji projektowania. Wykonaem 745
rcznych szkicw detali i perspektyw obja-
niajcych (A3), przygotowujcych kompute-
rowe rozwizania projektowe. W zasadzie nie
zmieniem swojego sposobu projektowania
ani przez 27 lat, gdy miaem wsplne biuro
z Georgelem, ani poniej, przez kolejne 7 lat,
tyle e ju bez problemw robienia kilku pro-
jektw naraz, obowizkw, zebra, wypat,
skadek i ubezpiecze zwizanych z utrzyma-
niem pracowni.
Tajemniczy projekt Bahrain
AM: Wyspa Kingdom of Bahrain bya
znana w przeszoci z poowu wyjtkowych
pere. Dzisiaj jest prnie rozwijajcym si
krajem, ssiadujcym z mocarstwami arabski-
mi. Tradycja pooww zostaa przedstawiona
ANDR MROWIEC
Urodzi si w 1940 r. w Tarnowie.
Studiowa na Wydziale Architektury Po-
litechniki Warszawskiej, ktr ukoczy
w roku 1963. W 1964 r. po wygranym
konkursie wyjecha na Kub, gdzie pozna
architekta Ricardo Porro, z ktrym przez
nastpne lata wsppracowa. W 1965 r.
osiad we Francji. Pierwsza realizacja:
Sala Kongresowa w Perros Guirec (z Ca-
caut). W 1972 r. z Andr Georgelem
zaoyli wspln pracowni architekto-
niczn. Midzy innymi zrealizowali bu-
dynek administracyjny gazety Le Monde
w Ivry/Seine pod Paryem, liczne centra
handlowe, budynki przemysowe, miesz-
kalne i inne. W Polsce wsplnie z Jean
Marc Pivot zaprojektowali przebudow
dzkiej Manufaktury. Przechodzc pi
lat temu na emerytur, zamkn swoje
francuskie biuro, dostajc w tym samym
czasie propozycj pracy, dotyczc zago-
spodarowania poprzemysowych terenw
na warszawskim Mokotowie. Po czterech
latach oddano do uytku pierwsze budyn-
ki biurowe o nazwie New City.
wa kariera. Troch mnie to zaniepokoio. Bo
czym jest kariera? Czym midzy pocztkiem
a kocem. Czyli niedugo ju koniec? Jeeli to
sowo odnosi si rwnie do dziaa w czasie,
jest to suma przygd, przypadkw, dowiad-
cze, spotka, w wypadku architekta wygra-
nych konkursw, pyta i oczekiwa, podj-
tych wyzwa-zamwie. I na temat kariery,
jakiejkolwiek kariery, a szczeglnie architek-
tw i mojej we Francji, przychodzi mi na myl
rysunek podsunity przez szwagra, architekta
Andrzeja Miklaszewskiego, wycity z dzienni-
ka New York Times. Na przyjciu stoi jego-
mo zadowolony z siebie, przy tuszy, w do-
brym humorze i z cygarem w ustach. Pyta si
stojcego obok, szczupego architekta: No
niech Pan askawie opowie, co Pan w yciu
naknoci...
Zapraszamy na stron naszego gocia
http://sites.google.com/site/andremrowiec,
gdzie znajdziecie Pastwo wicej zdj i projektw.
w projekcie symbolicznym elementem pery,
ktra jest widoczna i przy ldowaniu, i z drg
dojazdowych do lotniska. Kryta tytanowy-
mi, byszczcymi blachami kula, mieszczca
restauracje, sale wystawowe itd., jest jakby
zawieszona w pokryciu dachu nad otwartymi
przestrzeniami holi dworca lotniczego. Wojna
w pobliskim Kuwejcie i instalacja baz amery-
kaskich na wyspie wstrzymay jednak rozwj
naszego cywilnego projektu.
W Paskim portfolio znalazy si
rwnie obiekty plastyczne, instalacje,
obrazy i rysunki.
AM: Rysuj rcznie bez przerwy, za-
wodowo. Propozycje plastyczne s prze-
dueniem dowiadcze przestrzennych
szukajcych stabilizacji, wsparcia zachwianej
rwnowagi, horyzontu, opozycji perspekty-
wy, punktu zbiegu. S to dziaania w formie
abstrakcji, surrealizmu, bo realizm mam na co
dzie. Przez pewien okres szukaem wyrazu
naszej zachwianej, niestabilnej, potrzebujcej
cigego wsparcia rzeczywistoci, tak penej
kryzysw i konfliktw. Czy wiat nam cigle
zagraa? Czy wiat si wali?
Dziaalno plastyczna to pomys na
emerytur?
AM: Odpowiem pytaniem na pytanie: co
zrobi, nie majc jeszcze odpowiedzi? Przy
pierwszym naszym spotkaniu uya Pani so-
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

A
n
d
r
z
e
j
a

M
r
o
w
c
a
Centrum Handlowe Art de Vivre
Paac kongresu
Art de Vivre wntrza
Siedziba Le Monde wntrze
Eurokursaal w San Sebastian
mmm$c[hYeh$Yec$fb
B_Z[hmpWah[i_[ioij[cmX_[hdoY^pWX[pf_[Yp[fhp[Y_mfeWhemoY^
ooo.iee:i~
:.eciwo.~:owe
oooy:i~:ie
q:~wil~cy|:e
p[fhp[Y_mfeWhemoY^
CVh^`a^ZcX^YdXZc^V_|/
~cowe oo:~o.lwo :.y :o|elow~:iu
:oouc| u:.,o.e: oo .~:owie:ie
:o:l~.
oLsuq se:wisow,
.~Le.iec.e:i~
o:sl:uc|i
we:ly~c|~
o.~:ow~
Drzwi przeciwpoarowe coraz czciej
odpowiadaj take za kontrol dostpu. To
proste zadanie realizowane przez szereg
urzdze moe by problematyczne, a nawet
stanowi zagroenie dla bezpieczestwa lu-
dzi i mienia. W niniejszym artykule chciabym
zwrci uwag na zwizane z tym aspekty
oraz zaprezentowa koncepcj poprawne-
go rozwizania, ktre gwarantuje optymalny
poziom bezpieczestwa przy jednoczesnym
zachowaniu funkcjonalnoci.
Na wstpie przywoam zapis z rozpo-
rzdzenia w sprawie warunkw technicz-
nych, jakim powinny odpowiada budynki
i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690,
z dnia 12.04.2002 r., z pn. zm.). Zgodnie
z par. 240. ust. 6. wymaga si dla oddziele
przeciwpoarowych zapewnienia samoczyn-
nego zamykania otworu w razie poaru,
a w przypadku drzwi sucych do ewakuacji
umoliwienia ich rcznego otwarcia. Sprbuj-
my zatem dobra odpowiednie komponenty.
Na potrzeby tej symulacji posuymy si
przykadem drzwi przeciwpoarowych dwu-
skrzydowych, wyposaonych w urzdzenia
kontroli dostpu. Zaczynamy od doboru od-
powiedniego oddzielenia. W odniesieniu do
przywoanych wymaga chciabym podkreli
rang elementw wyposaenia podstawowe-
go drzwi dwuskrzydowych, a w szczeglnoci
POD KONTROL
Oddzielenia przeciwpoarowe
ich skrzyda biernego, ktre naley zaopatrzy
w tzw. ryglowanie automatyczne. Istot ta-
kiego rozwizania jest samoczynne (w gr
i w d) zaryglowanie skrzyda biernego po za-
mkniciu drzwi. W poczeniu z zamkniciem
zapadki zamka oddzielenie bdzie skuteczne.
Takie wyposaenie nie pozwoli na odchylanie
drzwi od ocienicy, co mogoby doprowadzi
do utraty szczelnoci
ogniowej.
Nastpnym kro-
kiem jest dobr odpo-
wiednich samozamy-
kaczy. W wikszoci
przypadkw certyfi-
kowanych produktw
nie mona zastpi
spryn w zawia-
sie, a tym bardziej
w drzwiach dwu-
skrzydowych, ktrym
powinnimy zapewni
kolejno zamykania. Dlatego wybieramy, od-
powiednie do konstrukcji i wymiarw drzwi,
samozamykacze na oba skrzyda oraz regulator
kolejnoci zamykania.
Kolejny etap to dobr urzdze kontroli do-
stpu. Tak chtnie wykorzystywane w tym celu
zwory elektromagnetyczne mog doprowadzi
do szybkiego uszkodzenia drzwi poprzez ich
przeamanie. W naszym przypadku optymal-
nym urzdzeniem jest elektrorygiel, przy czym
w drzwiach przeciwpoarowych naley zasto-
sowa elektrorygiel rewersyjny (zamknity pod
napiciem, otwarty przy jego braku). Odpo-
wiedni do konstrukcji i typu drzwi powinien by
umieszczony w skrzydle biernym, jednak poza
podstawowym zamkiem zapadkowym (nie
rozwaamy tu systemw sterowania kontrol
dostpu). Do obsugi elektrorygla zastosujemy
zamek dodatkowy. Uwaga: uycie elektrorygla
rewersyjnego na zamku podstawowym moe
doprowadzi do utraty szczelnoci ogniowej,
podobnie jak przy braku ryglowania automa-
tycznego w skrzydle biernym.
Ostatni krok to dobr oku. Proponuj
zastosowa okucia w ukadzie klamka-klam-
ka, gdy zastosowanie gaki nie umoliwi nam
odblokowania zapadki zamka, a klamka po
naciniciu spowoduje otwarcie drzwi do-
piero po zwolnieniu napicia z elektrorygla,
np. w sytuacji zagroenia poarowego.
Tak skonfigurowane drzwi gwarantuj
skuteczne i funkcjonalne oddzielenie prze-
ciwpoarowe, zapewniaj ewakuacj przy
jednoczesnym dostpie do zamykanych po-
mieszcze dla ekip ratowniczych, a w wa-
runkach normalnych chroni pomieszczenia
przed wejciem osb nieupowanionych.
mgr in. arch. Tomasz Danielewicz
Mercor SA
Specjalizacje
f
o
t
.

a
r
c
h
iw
u
m

M
e
r
c
o
r
Drzwi stalowe
Stolarka z kratk wentylacyjn
Rozwizanie z kontrol dostpu
i klamk antypaniczn
Specjalizacje
fo
t
.

a
r
c
h
iw
u
m

B
T
M
-
E
u
r
o
lin
x
W krajach Europy Zachodniej wsp-
czesne obiekty sportowe realizowane s
w rnych standardach. Powstaj, tzw. so-
larne i bioklimatyczne hale sportowe, ktre
s najczciej jedynie zapowiedzi nowych
kierunkw poszukiwa w dziedzinie po-
szanowania energii. W Niemczech i Austrii
sprawdzonym rozwizaniem stay si obiek-
ty sportowe realizowane w technologii bu-
downictwa pasywnego.
Realia
W Polsce oferta sportowo-rekreacyjna
jest wyranie niedoinwestowana. Nowo-
powstajce hale sportowe i baseny budo-
wane s najczciej z zamiarem zapewnie-
nia podstawowych urzdze sportowych,
a kryterium decydujcym o wyborze tech-
nologii s koszty budowy. Nierzadko wa-
dze gmin i innych instytucji publicznych
organizuj przetargi, w ktrych do ogl-
nikowo traktuje si kwestie przyszych opat
eksploatacyjnych.
Hale sportowe stanowi gwne, a cz-
sto jedyne miejsce, gdzie poza imprezami
sportowymi moliwe jest organizowanie
spotka politycznych, prelekcji, prezentacji
i innych imprez publicznych.
Komfort, trwao, dostpno i niskie
koszty utrzymania oraz niepowtarzalne wa-
lory estetyczne s elementami moliwymi
do uzyskania, przy nieznacznych dodatko-
wych nakadach finansowych. Zastosowanie
technologii budownictwa pasywnego jest
jedn z nich.
Energia
O budownictwie pasywnym coraz cz-
ciej sycha w odniesieniu do domw jed-
norodzinnych. S to obiekty o wyjtkowo
niskim zapotrzebowaniu na energi do ce-
lw grzewczych, niszym przecitnie o 90%
od domw budowanych tradycyjnymi meto-
dami. Dodatkowo rozwizania te gwarantuj
komfort cieplny, trwao i korzystny mikro-
klimat wntrz.
BUDOWNICTWO
PASYWNE
Informacje oglne, przykady rozwiza
Zgodnie ze standardami ustalony-
mi przez Passivhaus Institut w Darmstadt
w Niemczech, zapotrzebowanie na energi
ciepln w budynkach pasywnych nie moe
przekroczy 15 kWh/(m
2
), czyli 1,5 litra oleju
opaowego lub 1,5 m
3
gazu ziemnego na m
2

powierzchni w skali roku.
Ze wzgldu na niewielkie zapotrzebo-
wanie na energi ciepln do ogrzewania
budynku, aktywny system ogrzewania traci
na znaczeniu na rzecz zwikszenia roli pa-
sywnego wykorzystania zasobw energii
sonecznej oraz innych wewntrznych r-
de ciepa. Wobec wci rosncych cen no-
nikw energii powysze zestawienie dowo-
dzi celowoci dbania o to, by nasze koszty
eksploatacyjne byy jak najnisze.
Rozwizania
Przykadowe rozwizania i wymogi
umoliwiajce uzyskanie certyfikatu budynku
pasywnego, proponowane przez Polski Insty-
tut Budownictwa Pasywnego, cile wsp-
pracujcy z Passivhaus Institut w Darmstadt
w Niemczech, zaprezentowano poniej:
ciana zewntrzna: cega silikatowa
gr. 18 cm, izolacja gr. 34 cm (styropian),
= 0,035 W/(mK)
dach: izolacja gr. 40 cm (wena
mineralna),
posadzka na gruncie: izolacja gr. 25 cm
(styropian),
okna: rama o wspczynniku przenikania
ciepa U = 0,8 W/(m
2
K),
szyba o U = 0,6 W/(m
2
K)
(stolarka trjszybowa, gaz wypeniajcy
krypton),
wentylacja mechaniczna z odzyskiem
ciepa o sprawnoci przynajmniej 80%,
zapewnienie szczelnoci powoki
zewntrznej budynku,
pasywne wykorzystanie energii so-
necznej poprzez okna o wspczynniku
przenikania ciepa U < 0,8 W/(m
2
K)
i duej przenikalnoci energii sonecznej
g > 50%.
Z pewnoci na uwag zasuguje fakt,
e zredukowane do minimum zapotrzebo-
wanie na energi umoliwia zastosowanie
systemw grzewczych, wykorzystujcych
wycznie odnawialne rda energii. Nie-
zwykle czsto obiekty pasywne funkcjonuj
w oparciu o wszelkiego rodzaju gruntowe
wymienniki ciepa, pompy ciepa, czy nie-
co rzadziej koty opalane biomas.
W standardzie budynku pasywnego
mona obecnie zrealizowa prawie kady,
zarwno nowo budowany, jak i modernizo-
wany obiekt, a wic budynki mieszkalne jed-
no- i wielorodzinne, komunalne, biurowe,
handlowe, hotele, szkoy, hale sportowe,
pywalnie, baseny oraz obiekty wznoszone
na potrzeby przemysu.
Zapraszamy do przeczytania artykuu
Pasywna hala ze strony 86, ktry stanowi
rozwinicie powyszych zagadnie.
O projekcie architektonicznym pasywnej
hali sportowej pisalimy w drugim numerze
wiata architektury. Niniejszy artyku zo-
sta powicony rozwizaniom technicznym,
ktre odgrywaj kluczow rol we waci-
wym funkcjonowaniu budynku. Obiekt
zaprojektowano zgodnie ze standardami
budynku pasywnego ustalonymi przez Pas-
sivhaus Institut w Darmstadt w Niemczech.
Zaprezentowane poniej rozwizania s
autorskimi pomysami projektantw obiektu.
Poprzedzili oni swoje prace gbokimi stu-
diami nad halami sportowymi zrealizowany-
mi w ostatnich latach w standardzie budynku
pasywnego. Gwne inspiracje stanowiy:
sala sportowa przy szkole w Aufkirchen-
Oberding w Bawarii (2004 r.), hala w Her-
rieden w Bawarii (2007 r.), obiekt przy szko-
le w Issum w Pnocnej Westfalii (2007 r.).
Konstrukcja
Przyjte rozwizania konstrukcyjne zosta-
y podyktowane przede wszystkim wzgldami
ekonomicznymi, zwizanymi z kosztami in-
westycji, oraz pniejszymi, eksploatacyjnymi.
Gwnym materiaem, z ktrego wykonano
ciany, s bloczki silikatowe. Charakteryzuj si
one nisk promieniotwrczoci i wysok po-
jemnoci ciepln. S szczeglnie polecane dla
budownictwa pasywnego i energooszczdnego.
PASYWNA HALA
Obiekt sportowy w Somnikach rozwizania techniczne
Gwne wizary dachowe zostay wy-
konane z drewna klejonego ze stalowymi
cigami. Ich rozstaw konstrukcyjny zapewnia
niskie zuycie materiau oraz szybkie i atwe
prace termoizolacyjne w czciach podziem-
nych budynku. elbetowe awy fundamen-
towe posiadaj klarowny ukad o jednolitym
przekroju. Takie rozwizanie zmniejsza szan-
se wystpowania mostkw termicznych i ob-
nia wielko zuycia materiaw termoizola-
cyjnych.
Wentylacja
W celu spenienia wymogw zwiza-
nych z uzyskaniem certyfikatu budynku pa-
sywnego zastosowano system wentylacji
z odzyskiem ciepa. Zgodnie ze standardami
Passivhaus Institut wprowadzono rekupe-
ratory o sprawnoci ponad 85%. Przyjto
dwie centrale wentylacyjne, co dodatkowo
obnia koszty eksploatacji. Pierwsza (wydaj-
no 9000 m
3
/h) obsuguje pole gry wraz
z widowni, a druga (wydajno 2670m
3
/h)
obsuguje cz socjaln. Obszar boiska
zosta wyposaony w trzy pene kurtyny
ograniczajce przepyw powietrza pomi-
dzy poszczeglnymi sekcjami. W przypad-
ku wykorzystania tylko jednej czci istnieje
moliwo jej indywidualnego wentylowania,
co obnia warto zuycia energii. Centrala
w strefie socjalnej ma precyzyjny ukad stero-
wania wydajnoci, zaleny od stopnia wyko-
rzystania zapleczy.
Budynek wyposaono w system wenty-
lacji letniej realizowany przez przewietrzanie
na przestrza. Otwory okienne na dwch
przeciwlegych fasadach, poudniowej i p-
nocnej, s uchylane za pomoc systemu
siownikw elektrycznych. Sterowanie uka-
dem odbywa si z pokoju instruktora. Ten
tani w eksploatacji i skuteczny sposb prze-
wietrzania zapewnia pen wymian powie-
trza w czasie nie duszym ni 10 minut.
Ogrzewanie
Zaprojektowano dogrzewanie hali spor-
towej przez system podogowy, ktry za-
pewnia optymalne warunki uytkowania
obiektw sportowych i minimalne zuycie
energii. Wymagana temperatura jest utrzy-
mywana tylko do wysokoci 2,5 m nad
posadzk, poniewa w celu uzyskania kom-
fortu cieplnego nie trzeba ogrzewa caej
kubatury (wysoko budynku w kalenicy
10 m). Ten typ ogrzewania jest trway, eko-
nomiczny, zapewnia rwnomierny rozkad
temperatur.
Rodzaj robt
Hala
pasywna
Hala
standardowa
Roboty budowlane 117% 100%
Konstrukcja wraz z izolacj termiczn
czci podziemnych
111% 100%
Instalacja c.o. hali i pomieszcze socjalnych, zasilanie
nagrzewnic
133% 100%
Wentylacja hali, wentylacja pozostaych pomieszcze 105% 100%
Instalacja doprowadzenia gazu, technologia kotowni 90% 100%
Instalacja kanalizacji sanitarnej z przyczem,
instalacja wody zimnej, ciepej i cyrkulacji
100% 100%
Brana elektryczna 100% 100%
Zagospodarowanie terenu 100% 100%
Koszty w caoci uwzgldniajce wartoci poszczegl-
nych elementw robt budowlanych i instalacyjnych
112115% 100%
Producent i dostawca systemu ocieple i powok
elewacyjnych
STO ispo sp. z o.o.
Okna o wysokim wspczynniku izolacyjnoci cieplnej Internorm
Tabela porwnawcza obiektw w technologii pasywnej i standardowej:
Budynek pasywny jest
nastawiony na minima-
lizacje strat przy rw-
noczesnym deniu
do jak najpeniejszego
wykorzystania zyskw
energetycznych.
Koszty inwestycyjne i do-
stpno technologii to naj-
wiksze problemy, z jakimi
spotykaj si w Polsce pro-
jektanci budynkw pasyw-
nych. Co wicej, brak w
naszym kraju zrealizowa-
nych obiektw, ktre sta-
nowiyby punkt odniesienia.
Zmusza to architektw do
czerpania z dowiadcze
krajw Europy Zachodniej,
zwaszcza Niemiec i Au-
strii. I to zarwno w kwe-
stii zaawansowanych tech-
nologii, jak i podstawowych
ukadw konstrukcyjnych.
1
Wicej na www.internorm.pl
lub pod numerem 22 8428299
Okno wykorzystane do realizacji projektu
Sportowej Hali Pasywnej w Somnikach!
Znakomita izolacyjno cieplna
*Uw = 0,71W/m
2
k!
*Specjalna potrjna szyba SOLAR,
w ktrej warto wspczynnika
promieniowania sonecznego
*g = 60%!
W budynku przewidziano przewd in-
stalacyjny, czcy pomieszczenia kotowni
z poudniow czci dziaki, gdzie zapro-
jektowano dolne rdo zasilajce pomp
ciepa. Pozwala ona na znaczne obnienie
kosztw inwestycji. Istotne znaczenie dla
oglnego bilansu cieplnego maj rwnie
bierne zyski soneczne, ktre akumulo-
wane s w masywnej strukturze stropw
i cian.
Koszty inwestycyjne
Koszty inwestycji, przy rygorystycznym
i jednoczenie wiadomym podejciu projek-
tanta, przekraczaj nieznacznie cen wyko-
nania budynku standardowego. W przypadku
hali sportowej w Somnikach oszacowano, e
rnica wynosi 1215% w stosunku do analo-
gicznego rozwizania tradycyjnego.
Na polskim rynku budowlanym poszuki-
wane s produkty niezbdne do wykonania
budynku pasywnego. Dotyczy to zarwno
takich materiaw jak termoizolacyjne cz-
niki o odpowiedniej dugoci do mocowania
styropianu elewacyjnego, jak i zaawanso-
PARAMETRY PRZEGRD
ZEWNTRZNYCH

Dach 0,1 W/(m
2
K)
ciany 0,103 W/(m
2
K)
Podoga 0,131 W/(m
2
K)
Okna zewntrzne 0,80 W/(m
2
K)
Drzwi zewntrzne 0,80 W/(m
2
K)
Standard budynku pasywnego zakada uzyskanie
szczelnoci budynku nie mniejszej ni 0,6 1/h
przy rnicy cinie 50 Pa.
Przyjte parametry gwarantuj komfort cieplny
i minimalne zuycie energii dla celw grzewczych,
zapewniajc trwao przegrd (w przypadku cian
warstwowych nie dochodzi do skroplenia pary
wodnej w warstwie konstrukcyjnej). Wymagana dla
obiektw pasywnych wysoka szczelno wymusza
rwnoczenie du precyzj wykonania i wyjtkow
dbao o szczegy, co dodatkowo zwiksza trwa-
o i pozytywnie wpywa na estetyk budynku.
Wizualizacja hali
Fasada w trakcie realizacji
Fragment konstrukcji dachowej
1
2
3
3
Budownictwo pasywne jest jednym z gw-
nych kierunkw rozwoju budownictwa w Au-
strii i Niemczech, wan i realn alternatyw
rozwoju technologicznego naszego kraju oraz
jednym z istotnych sposobw na osignicie
niezalenoci energetycznej i redukcj emisji
CO
2
. Naley podkreli, e liczne analizy kosz-
torysowe umoliwiy zastosowanie wysokiej
jakoci rozwiza bez znaczcego wzrostu
kosztw caoci inwestycji.
wanych technologicznie elementw, np.
zespolonych zestaww okiennych o duych
gabarytach.
2
Z OPINII
PROJEKTANTW
Podstaw stworzenia obiektu pa-
sywnego s waciwie przyjte ogl-
ne zaoenia projektowe, tj. orienta-
cja, ksztat budynku, optymalizacja
poszczeglnych przegrd budowla-
nych poprzez najszersze otwarcie
budynku w kierunku poudniowym
i jego zamknicie od pnocy.
Dla architektw szczeglne
wyzwanie stanowi uzyskanie wy-
sokiej szczelnoci budynku oraz
wyeliminowanie wszelkich mostkw
termicznych. Przygotowanie doku-
mentacji wie si z koniecznoci
opracowania wielu detali, precyzyj-
nie okrelajcych sposb pocze-
nia wszystkich przegrd budowla-
nych, metody uszczelnienia tych
przegrd i ich wykonanie.
Szczegowo opracowany detal
nie gwarantuje jeszcze sukcesu,
czyli uzyskania szczelnoci budyn-
ku potwierdzonej prb cinienio-
w (Bloower Door Test).
Niezwykle istotny jest peny
nadzr budowlany w trakcie re-
alizacji. Kocowy efekt zaley od
cisej wsppracy wszystkich pro-
jektantw z wykonawcami na ka-
dym etapie inwestycji.
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

A
r
c
h
i
t
e
k
t
u
r
a

P
a
s
y
w
n
a

P
y
s
z
c
z
e
k

i
S
t
e
l
m
a
c
h
Afryka, Ameryka, Azja
Warto, aby oraneria harmonijnie -
czya si z pomieszczeniem poprzedzaj-
cym. Wychodzc z biura, azienki, salonu
czy jadalni, nasz inwestor moe spodziewa
si innego charakteru ogrodu. Jeli tych styli-
styk nie mona pogodzi, pozostaje zastoso-
wanie bufora strefy, ktra bdzie zawiera
Wykoczenia posadzek i cian
Warunki w ogrodzie zimowym s bardziej
agresywne ni w dalszej czci domu. Do-
bierajc materia na posadzki trzeba pami-
ta zarwno o tym, jak i o wybranym stylu.
Sprawdz si pyty gresowe, kamienne, kom-
pozytowe i betonowe przeznaczone dla tara-
sw oraz ceramika budowlana. Powierzchnie
gadkie, zmatowione, groszkowane, po-
mieniowane czy stylizowane na stare wraz
z odpowiedni kolorystyk i wzorem, we-
dug ktrego zostan uoone, bd stanowiy
o charakterze wntrza. Moemy rwnie
rozway zastosowanie kostki granitowej,
betonowej z wibroprasowanego betonu
z dodatkiem bazaltu. Naley dobiera pro-
dukty o niskiej nasikliwoci, antypolizgowe
(nawet po zmoczeniu powierzchni), o wyso-
kiej odpornoci na cieranie, a uywane do
montau kleje powinny cechowa zwikszone
waciwoci elastyczne oraz wytrzymao.
Nieszklane ciany ogrodu winne zosta
wykoczone w sposb uatwiajcy utrzyma-
nie ich w czystoci i zapewniajcy trwao.
Zastosowanie lateksowych powok malar-
skich, okadzin z pytek lub mozaiki szklanej
czy ceramicznej, elementw gresowych bd
kamiennych, to tylko kilka z moliwych roz-
wiza. Co wicej, ciany mog posuy za
oryginalne kwietniki wtedy ich paszczyzny
zostan zaaranowane rolinami. Na kon-
strukcjach wsporczych mona zaproponowa
bluszcze, winobluszcze i powojniki, a w doni-
cach kwiaty.
Szczeglnie ciekawy klimat uzyskamy
stosujc drewno impregnowane (np. me-
tod prniowo-cinieniow) zarwno na
posadzkach oraz cianach, jak i na meblach.
Mona z niego wykona dekoracyjne pomo-
sty, awy, palisady i donice dla duych rolin,
a take niewielkie, ale malownicze japoskie
mostki-kadki. Na rynku pojawiy si rwnie
tarasowe deski kompozytowe wykonane
z mczki drzewnej i PCV. Cechuje je wysoka
odporno na wilgo, nie krusz si, s atwe
w obrbce, a przy tym estetyczne. Mog
by zatem alternatywnym rozwizaniem dla
drewna.
Meble i wyposaenie
Ze wzgldu na wypoczynkowy charakter
ogrodu mog znale si tam leaki, sofy, fo-
tele i awki. Jeli planujemy w tej czci domu
podawa obiady, warto dobra st z krze-
sami oraz barek na kkach. Sprawdz si tu
meble wiklinowe, rattanowe, z ywic synte-
tycznych, tekstylne (naley wzi pod uwag
powienie tkanin), drewniane, aluminiowe
pokryte powokami antykorozyjnymi. Ulu-
bionym meblem wszystkich domownikw
bdzie hamak. Dzieciom warto zapewni
hutawki, karuzele, piaskownice.
Urozmaiceniem wntrza stan si akwa-
ria, niewielkie fontanny, oczka i kaskady
wodne. Naley pamita, e ich obecno
zwiksza ilo pary wodnej w powietrzu,
wic wentylacja musi by wydajna. Elemen-
ty te wymagaj take dodatkowej dbaoci,
szczeglnie w przypadku hodowania ryb.
Gotowe elementy kamienne, ceramiczne
i metalowe (m.in. malowane proszkowo)
s dostpne w sklepach ogrodniczych. Przy
wikszym budecie inwestora warto pokusi
si o indywidualne formy bdce czci pro-
jektu architektonicznego. Surowce, z ktrych
budujemy ogrd, mog sta si czci jego
wyposaenia. Piasek w ogrodach japoskich,
wir w strefie sukulentw czy pojedyncze ka-
mienie uzupeni kad aranacj.
Rozwizanie owietlenia
W cigu dnia w oranerii wystpu-
je wystarczajca ilo wiata naturalnego.
W okresie letnim stosuje si wszelkiego ro-
dzaju przesony zapobiegajce nadmiernemu
przegrzewaniu wntrza i naraeniu rolin na
bezporednie padanie promieni sonecznych.
Wieczorem za warto zbudowa przytulny
nastj za pomoc odpowiednio dobranych i
zlokalizowanych rde wiata.
Oprawy owietleniowe, obok klasyczne-
go grnego owietlenia (najczciej rozwi-
za zwisowych), moemy wybiera spord
latarni wysokich (155 cm) i rednich sup-
kw (6090 cm) montowanych w posadz-
ce, midzy rolinami lub na cianach i mur-
kach. Pierwsze rozwizanie nada charakter
miejskiego parku, drugie jest dla ogrodw
typowe. Za pomoc odpowiednio nakiero-
wanych reflektorw czy opraw efektujcych
zdoamy wyeksponowa pewne grupy rolin
lub pojedyncze okazy. W zalenoci od stylu
wntrza dobieramy elementy nowatorskie,
wspczesne, proste lub stylizowane. W tych
ostatnich ciekawy klimat mona uzyska stosu-
jc latarnie. Oprawy powinny by bezpieczne
i wodoszczelne.
Charakter i klimat ogrodu moe by rw-
nie elementem zmiennym, ksztatowanym
przez inwestora w trakcie uytkowania. Za-
ley to od odpowiedniego doboru opisanych
elementw. W nastpnych numerach wiata
architektury znajd Pastwo artykuy na te-
mat doboru i komponowania rolin.
Joanna Jaboska
OGRODY
ZIMOWE
CZ. 2
Materiay wykoczeniowe i wyposaenie
Cho za oknami zielono, warto ju teraz pomyle o podtrzymaniu tego letniego na-
stroju rwnie zim. Sezon inwestycyjny wanie si rozpocz i niejeden inwestor za-
mawia projekt oranerii. O rodzajach i typach konstrukcji pisalimy w numerze pierw-
szym, niniejszy artyku zosta powicony wykoczeniom. Tworzc charakter ogrodu
domowego, moemy posuy si starannie dobranymi materiaami, meblami i drobnym
wyposaeniem (donice, stojaki, ozdoby). W zalenoci od funkcji, jak przypisalimy po-
mieszczeniu, wybieramy przede wszystkim motyw przewodni. Stylistyka ogrodu miej-
skiego czy rustykalnego zacisza znaczco rni si od zielonego miejsca pracy.
Afryk
Warto
czya si
cym. Wy
czy jadalni,
si innego c
styk nie mo
wanie bufora
stroju rwnie zim.
mawia projekt orane
szym, niniejszy artyku
domowego, moemy
wyposaeniem (donic
mieszczeniu, wybiera
skiego czy rustyk
elementy obu pomieszcze. Bez wzgldu na
typ wntrza wszystkie jego elementy powinny
sprzyja relaksowi i wyciszeniu. Std stoso-
wane mocnych kontrastw kompozycyjnych,
kolorystycznych i materiaowych jest niewska-
zane. Poszczeglne elementy ukadu archi-
tektonicznego (konstrukcja i jej wypenienie,
materiay wykoczeniowe, elementy instalacji,
oprawy owietleniowe, meble, wyposaenie
i roliny) powinny ze sob wspgra i wza-
jemnie si uzupenia. Dlatego warto wybra
jedno zaoenie kompozycyjne (np. osiowe,
diagonalne, symetryczne, otwarte, zamknite,
centralne) i styl (m.in. ogrd francuski, angiel-
ski, japoski).
Wybrane przez nas ciany, posadzki, a-
luzje, siedziska mog dodatkowo nawizywa
do regionu, z ktrego pochodz roliny, tym
bardziej e to wedug nich dobierane s wa-
runki temperaturowe i wilgotnociowe ogro-
du. Szczeglnie interesujce mog si okaza
nawizania do Meksyku (wir, kamie, su-
kulenty), Afryki (strefa tropikalna) czy krajw
Orientu (inspirujca kolorystyka, ciekawe
moliwoci formowania rolin). Oranerii
moemy rwnie nada neutralny charakter
i na dobr dodatkw pozwoli gospodarzom.
al. Legionw 147, 18-400 oma, tel. 086 2198051
fax 086 2198062, email: ogrody@btm-eurolinx.pl
Projektowanie i wykonawstwo
ogrodw zimowych, oranerii,
zabudw tarasw,
zadasze basenw.
a
x
a
fax
www.btm-eurolinx.pl
Storczyk rolina tropikalna
Butelua z Ameryki Poudniowej
Detale konstrukcji i owietlenia
Nowoczesna szklarnia w Pradze
f
o
t
.

J
o
a
n
n
a

J
a
b
s
k
a

CS dzielimy na trzy strefy czystoci: brud-
n, czyst i steryln. Jest to najwaniejszy po-
dzia, jakiemu podlegaj pomieszczenia stery-
lizatorni. To istotna informacja dla architektw,
gdy przyporzdkowanie pomieszcze do da-
nej strefy czystoci pomoe kontrolowa, czy
w procesie projektowym gwne cigi techno-
logiczne ze sob nie koliduj. Skorzystaj z niej
rwnie projektanci wentylacji dla kadej ze
stref czystoci naley zaprojektowa oddzielny
ukad wentylacyjny.
Przemieszczanie si personelu pomidzy
strefami moe odbywa si tylko poprzez
luzy umywalkowo-fartuchowe, a niewielkie
nadcinienie w nich utrzymywane uniemoli-
wia mieszanie si powietrza z innych stref, co
gwarantuje jego wysok czysto w pomiesz-
czeniach czystych i sterylnych.
Sterylizacja narzdzi
Narzdzia wstpnie oczyszczone po
zabiegach szpitalnych s transportowane
w szczelnie zapakowanych pojemnikach
do pomieszczenia przyjmowania materia-
w, gdzie kady odbir jest archiwizowany.
Stamtd narzdzia trafiaj do mycia i de-
zynfekcji, a nastpnie poprzez przelotowe
automatyczne myjnie wbudowane w cia-
n przekazywane s do pakietowania. Po
skompletowaniu zestaww operacyjnych
lub zabiegowych narzdzia wkadane s do
sterylizatorw, ktre mog by przelotowe
lub mieci si w niewielkich pomieszcze-
niach wwczas po wyjciu ze sterylizato-
ra pakiety przekazywane s do czci ste-
rylnej przez okno podawcze. Zapakowane
i zaplombowane zestawy s przechowywa-
ne w magazynie jaowym i wydawane do
szpitala przez pomieszczenie ekspedycji, co
take jest archiwizowane.
Pomieszczenia do mycia i dezynfekcji oraz
pakietowania narzdzi s miejscami staego
przebywania pracownikw, dlatego naley
zapewni im odpowiednie owietlenie i wen-
tylacj oraz zwrci uwag na waciw ewa-
kuacj z pomieszcze w razie poaru.
Dezynfekcja wzkw i steryli-
zacja bielizny operacyjnej
Wzki po oprnieniu trafiaj do czysz-
czenia. S dezynfekowane w przelotowej
myjni-dezynfekatorze i przekazywane do
magazynu wzkw. Alternatywnym rozwi-
zaniem moe by zaprojektowanie dwch
pomieszcze, gdzie wzki s myte (rcznie),
dezynfekowane oraz suszone, a nastpnie
przewozi si je do magazynu.
Do CS trafia bielizna czysta po wypraniu
i dezynfekcji w szpitalnej pralni. Po przetrans-
portowaniu do sterylizatorni przekazywana
jest przez okno podawcze do magazynu bie-
lizny. Stamtd przenoszona jest do pomiesz-
czenia pakietowania bielizny, ktre rwnie
jest miejscem staego przebywania pracow-
nikw. Po zoeniu w zestawy trafia do ste-
rylizatorw, a potem do magazynu jaowego,
gdzie czeka na przewz do szpitala.
Pomieszczenia dodatkowe
Magazyn rodkw dezynfekcyjnych do-
stpny z pomieszczenia przyjmowania lub my-
cia i dezynfekcji znajduje si w czci brudnej.
Zamiast niego mona zaproponowa miejsce
na dodatkow szaf do przechowywania
ww. rodkw.
Magazyn jednorazowy dostpny z po-
mieszczenia ekspedycji znajduje si w czci
sterylnej i suy do przechowywania wysteryli-
zowanych materiaw jednorazowego uytku.
Ustp dla pracownikw powinien by
dostpny ze luzy umywalkowo-fartuchowej
pomidzy czci brudn i czyst.
SERCE SZPITALA
Centralna sterylizatornia praktyczne porady projektowe*
Centralna sterylizatornia (CS) to miejsce, gdzie narzdzia, bielizn
operacyjn i inne materiay szpitalne poddaje si dezynfekcji
i sterylizacji. Jej ukad funkcjonalny obwarowany jest przepisami
i cile wymuszony przez cigi technologiczne, co sprawia, e
stanowi wyzwanie dla architekta. Sprbujemy wic przybliy
sposb funkcjonowania CS i zwrci uwag na kluczowe zagadnienia
zwizane z projektowaniem sterylizatorni.
Specjalizacje
Rys. 1. Schemat cigu technologicznego sterylizacji narzdzi.
Rys. 2. Schemat cigu technologicznego dezynfekcji wzkw i innych elementw transportowych.
przykadowe rozwizanie.
Projektant przede wszystkim ma obo-
wizek poprawnie rozwiza cig tech-
nologiczny, w zgodzie z obowizujcymi
przepisami Prawa Budowlanego. Bok ku-
chenki gazowej (w rzucie poziomym) musi
znale si przynajmniej 50 cm od okna,
a w aneksie kuchennym ma zosta zloka-
lizowana sprawnie dziaajca wentylacja.
To tylko dwa przykady spord wielu
obostrze. Mimo, e kuchnia nie jest po-
mieszczeniem przeznaczonym do staego
pobytu, dobrze jest, gdy dowietla j wia-
to dzienne.
Cig technologiczny
Kolejno sytuowania urzdze zale-
y od tego, czy uytkownik jest lewo- czy
praworczny. Rozpoczynamy od lodwki,
Specjalizacje
KUCHENNE
SKADNIKI
koo ktrej winien by blat (min. 30 cm)
sucy odkadaniu produktw spoyw-
czych. W tej wskiej przestrzeni mona
usytuowa szafki z szufladami lub kosze
cargo, przeznaczone na wysokie butelki
i soiki. Nastpnie lokalizuje si zlew
z ociekaczem, gdzie pucze si i suszy
wyjte z lodwki owoce i warzywa. Pod
zlewem standardowo powinna znale si
szafka na odpady i rodki czystoci. Dalej
sytuujemy blat roboczy o dugoci mini-
mum 80 cm i szerokoci 6070 cm (w za-
lenoci od przyjtej gbokoci pozosta-
ych sprztw). Pod nim pozostaje miejsce
na du dwudrzwiow szafk lub gbokie
szuflady przeznaczone na garnki i naczynia.
Gdy projekt jest rozbudowany, pod
blatem roboczym sytuujemy zmywark,
pamitajc o oddaleniu gniazd elektrycz-
nych od punktw poboru wody i stref
mokrych. Projektujc cig standardowy,
za stref przygotowywania potraw loka-
lizujemy kuchni z okapem i dolnym pie-
karnikiem, a za nimi blat do odkadania
garnkw i potraw do ostygnicia. Moe-
my zaproponowa rwnie inwestoro-
wi pyt grzewcz na szafce, a za stref
odkadania supek z szafkami, w ktrym
umiecimy piekarnik i kuchenk mikrofa-
low. Nad blatami roboczymi sytuujemy
szafki. W przypadku rozbudowanego ci-
gu mona zrezygnowa ze strefy grnej na
rzecz malowniczych kredensw lub prak-
tycznych regaw.
W kuchni lub jej najbliszym ssiedz-
twie proponujemy st, blat lub niewiel-
ki aneks, przeznaczony do spoywania
niada. Bezporednio z t stref mo-
gaby ssiadowa dobrze wentylowana
i schodzona podrczna spiarka na
produkty suche, weki, puszki i przetwo-
ry. Dalej lokalizujemy stref jadalni i salo-
nu dziennego.
Przypadki, odmiany
W kawalerkach i niewielkich mieszka-
niach najczciej mamy do czynienia z anek-
sem kuchennym poczonym z pokojem
dziennym. Zaprojektowanie maej i funk-
cjonalnej kuchni jest wyzwaniem. Warto
skorzysta z pyt grzewczych niewielkich
rozmiarw, jednokomorowych zleww
z grnym ociekaczem oraz lodwek wbu-
dowanych w meble. Na lokalizacj dodat-
kowych szafek naley rwnie wykorzysta
przestrze nad blatem roboczym.
W kuchniach duych i przestrzennych
projektujemy zwykle tzw. wyspy, czsto
poczone z ladami barowymi. Te stre-
fy przeznaczane s do przygotowywania
i gotowania potraw, rzadziej do lokalizacji
zlewu (moe to by np. may, okrgy zlew
barowy do mycia szka). Na wyspie sytu-
ujemy kuchenki elektryczne i pyty grzew-
cze. W przypadku zastosowania kuchenki
gazowej naley liczy si z koniecznoci
doprowadzenia instalacji, ktrej przewody
nie mog by zabudowywane.
Style i formy moemy wybiera spo-
rd kuchni laboratoryjnych, w ktrych
atwo utrzyma czysto, rustykalnych
o przytulnym klimacie oraz nowoczesnych,
zwracajcych uwag ciemnymi, poyskli-
wymi powierzchniami. Charakter kuchni
zaley tylko od naszej wyobrani.
Joanna Jaboska
Kuchnia jest centralnym miejscem mieszka-
nia. To wanie wok niej czsto zognisko-
wane jest ycie rodzinne i towarzyskie. Dua
czy maa wiele jest rozwiza, ktre po-
zwol na dostosowanie przestrzeni kuchni
do potrzeb uytkownikw.
Co jest wedug Pana najwaniejsze
w rozwizaniu trzech stref czystoci: brud-
nej, czystej i sterylnej?
Trzy strefy czystoci pomieszcze s
tworzone, aby zapewni odpowiednie wa-
runki dla przebiegu procesu przygotowy-
wania narzdzi i materiaw medycznych
na potrzeby szpitala. Wymagania co do
poszczeglnych stref okreli w pewnym
zakresie ustawodawca, ale ze swojej strony
zwrcibym uwag na par wanych szcze-
gw.
CENTRALNA
STERYLIZATORNIA
Projekt centralnej sterylizatorni wi-
e si ze skomplikowan technologi.
O jej zagadnieniach opowiedzia Mag-
dalenie Buczek Rafa Toru Kierownik
Dziau Projektowego Technologii Me-
dycznych, specjalista z firmy Tehand.
fowania. W czci brudnej znajduj si urz-
dzenia do mycia, w czci czystej do przy-
gotowywania narzdzi, sterylizacji oraz same
sterylizatory, a cz steryln stanowi zwykle
pomieszczenie magazynowe oraz wydawania
materiau. W zwizku z powyszym naley
zadba, aby powietrze ze stref o niszej kla-
sie czystoci nie mieszao si z powietrzem
z pomieszcze o wyszych wymaganiach.
Temu maj suy kaskady cinie tworzone
w poszczeglnych czciach funkcjonalnych.
Wanym elementem czcym projekty
technologii i wentylacji s waciwie dobrane
urzdzenia. Ze wzgldu na charakter swojej
pracy, generuj due iloci ciepa, ktre na-
ley odprowadzi, aby zapewni odpowiedni
komfort pracy personelowi. Nadmiar ciepa
naley take odprowadzi ze stref serwi-
sowych w przypadku cakowitej zabudowy
urzdze.
Kolejnym elementem centralnej stery-
lizacji wskazanym przez ustawodawc jest
stacja uzdatniania wody (SUW). W swojej
pracy zawodowej czsto spotykam projek-
ty, w ktrych oprcz wprowadzenia tego
pomieszczenia do dokumentacji architekto-
niczno-budowlanej, nie proponuje si ad-
nych rozwiza technologicznych. Specjalista
powinien okreli zapotrzebowanie na wod
wodocigow, uzdatnion i zdemineralizo-
wan na potrzeby urzdze CS, a projektant
instalacji sanitarnej winien dobra rodzaj stacji
i zaplanowa rozprowadzenie wody do po-
szczeglnych urzdze.
Proces sterylizacji narzdzi jest rozbudo-
wany. Produkt sterylny uzyskuje si dziki
Jeszcze w latach 90. XX w. nie mona
byo wybudowa i odda do uytku szpita-
la bez podrcznej sterylizacji znajdujcej si
w bloku operacyjnym. Dzisiaj, kiedy zdrowy
rozsdek i rachunek ekonomiczny wziy
gr nad wymaganiami ustawowymi, pod-
rczne sterylizacje s rzadkoci. Jej namiast-
k s miejsca w obrbie korytarza brudne-
go bloku operacyjnego przeznaczone do
wstpnego mycia i dezynfekcji narzdzi, aby
nie transportowa skaonych w czasie ope-
racji instrumentw i uatwi ich pniejsze
umycie i sterylizacj. Jeli uytkownik mimo
wszystko yczy sobie, aby podrczna stery-
lizacja bya elementem bloku operacyjnego,
naley zadba o to, aby dobrane urzdze-
nia byy wydajne, a procesy jak najszybsze.
Mona stworzy namiastk CS, czc stre-
f brudn z przelotow myjni do narzdzi
o pojemnoci np. omiu tac oraz czyst
z urzdzeniami do pakietowania i steryliza-
torem o pojemnoci jednej jednostki wsadu.
Czy s jeszcze jakie informacje, kt-
rymi chc Pastwo podzieli si z naszy-
mi czytelnikami?
Radzibym projektantom i architektom,
aby polegali i korzystali z usug wyspecjali-
zowanych firm oraz projektantw techno-
logii. Znaj oni specyfik funkcjonowania
obiektw suby zdrowia i maj wiedz na
temat dostpnego na rynku wyposaenia.
Majc na uwadze ilo czynnikw i zo-
ono zada, ktre wpywaj na powo-
dzenie procesu sterylizacji i zapewnienie
waciwego przygotowania materiau do-
starczanego na sal operacyjn, sprbujmy
projektujc centralne sterylizacje pomc
ich pracownikom, wiedzc jak wielka spo-
czywa na nich odpowiedzialno.
Stacja uzdatniania wody to pomiesz-
czenie, w ktrym mieszcz si urzdzenia do
uzdatniania wody dla CS.
Zaplecze socjalno-sanitarne zesp po-
mieszcze dla pracownikw CS, skada si z po-
koju socjalnego i biurowego oraz szatni z wzem
sanitarnym (ilo i wielko szatni zalena jest od
liczby pracownikw zatrudnionych w CS).
Wykoczenie wntrz
Elementy wykoczeniowe CS powin-
ny przede wszystkim umoliwi utrzyma-
nie wysokiej czystoci w pomieszczeniach.
Podogom, oprcz moliwoci higienicznego
utrzymania, naley zapewni odpowiedni
twardo i antypolizgowo. Najlepszym
rozwizaniem jest bezspoinowa posadzka
wylewana z ywicy epoksydowej. Dopusz-
czalne jest rwnie zastosowanie pytek ce-
ramicznych, ale tylko przy uyciu fug epok-
sydowych.
W CS powinno si stosowa sufity pod-
wieszane z wbudowanym owietleniem i ele-
mentami wentylacji (tylko takie rozwizanie
zapewnia odpowiedni czysto). Powierzch-
Kadej ze stref naley zapewni odpo-
wiedni powierzchni, ktr determinuje
ilo materiau poddawanego sterylizacji. Ma
to bezporedni wpyw na ilo i wielko in-
stalowanych urzdze. Poniewa sprzt jest
wielkogabarytowy, trzeba zapewni odpo-
wiedni przestrze do jego obsugi, nie tylko
biecej, polegajcej na sprawnym zaadunku
i rozadunku, ale take serwisowej.
System wentylacji-klimatyzacji ma zapew-
ni funkcjonowanie CS w zgodzie z reimem
sanitarnym, ktry wprowadza zasada stre-
wykorzystaniu procesw fizyko-chemicz-
nych, ktre maj miejsce na poszczeglnych
etapach cyklu technologicznego. Na cykl
skadaj si: dezynfekcja po uyciu, umycie
i wysuszenie, przegld i odpowiednie opako-
wanie, uoenie w komorach urzdze, ste-
rylizacja, wyadunek. Prawidowo procesu
zapewnia spenienie warunkw zwizanych
nie tylko z samym przebiegiem niszczenia
drobnoustrojw i waciwym przechowy-
waniem oraz transportowaniem materiau.
Naley rwnie zadba, aby:
centralne sterylizacje byy waciwie roz-
wizane organizacyjnie,
przygotowanie wyrobw medycznych do
sterylizacji byo prawidowe,
wyposaenie speniao obowizujce nor-
my, m.in. PN EN 285,
dokonywana bya walidacja i kontrola pro-
cesu sterylizacji (kady cykl sterylizacji musi
by na bieco monitorowany i nadzoro-
wany, a otrzymane dane dokumentowane).
Czy do sterylizacji bielizny szpitalnej
przewiduje si specjalne rozwizania?
Na potrzeby sterylizacji bielizny wyma-
gane jest odrbne stanowisko do jej pakie-
towania, aby drobiny materiau nie pyliy
na narzdzia. Dlatego bielizn pakietuje si
w osobnym pomieszczeniu, wyposaonym
w podwietlany st uatwiajcy wykrycie
ewentualnych uszkodze.
Obok centralnej sterylizatorni, w blo-
kach operacyjnych stosujemy rwnie urz-
dzenia podrczne. Jakiego rodzaju i jakie
parametry powinien mie taki sprzt?
nia sufitu musi by wzmocniona i powleczo-
na higieniczn powok, aby nadawaa si do
czstego odkurzania i zmywania.
ciany w pomieszczeniach czystych i ste-
rylnych (z wyczeniem magazynu bielizny)
naley wyoy pytkami ceramicznymi na ca-
ej wysokoci, aby zabezpieczy powierzch-
nie przed chlapaniem oraz umoliwi ich re-
gularne mycie. Poza tym miejsca szczeglnie
naraone na uderzenia wzkw naley za-
bezpieczy listwami odbojowymi.
Katarzyna Walaszek
*Podstawa prawna: Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. (Dz.U. 2006 nr 213 poz. 1568) w sprawie wymaga, jakim
powinny odpowiada pod wzgldem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urzdzenia zakadu opieki zdrowotnej z pniejszymi zmianami.
W pracy przy projektach obiektw suby zdrowia przydatne okae si rwnie: Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie
wymaga technicznych i sanitarnych dla pomieszcze, w ktrych mona wykonywa praktyk pielgniarek i poonych, oraz wymaga, jakim powinny
odpowiada urzdzenia i sprzt medyczny umoliwiajcy udzielanie wiadcze zdrowotnych (Dz.U. 2006 nr 56 poz. 397).
Sprzt i wyposaenie
Rys.3. Przykadowy schemat funkcjo-
nalny CS po poczeniu wszystkich
drg technologicznych w cao.
f
o
t
.

a
r
c
h
i
w
u
m

T
e
h
a
n
d
Czy po raz pierwszy projektowa
Pan wntrza salonu fryzjerskiego?
Maciej Skupiski: W zasadzie tak. W za-
sadzie, bo projektujc wntrza hotelowe pra-
cowaem wczeniej nad aranacj salonw
fryzjerskich. Ten projekt by jednak zdecy-
dowanie pierwszym typowym i oglnodo-
stpnym salonem fryzjerskim. Pracowalimy
te nad innymi branowymi punktami usu-
gowymi. Myl o salonach kosmetycznych
i solariach. Jedno z nich dostao nawet jak
nagrod branow za najlepsze solarium
w poudniowo-zachodniej Polsce [miech]
wic pracujc nad tym projektem, miaem
dowiadczenie.
Salony fryzjerskie wymagaj zastoso-
wania specyficznych technologii stano-
wiska fryzjerskie, mycie wosw, naka-
danie farby, urzdzenia do wykonywania
trwaej. Przygotowywa je Pan w poro-
zumieniu z przyszymi uytkownikami?
MS: Technologia to podstawa do pracy
nad aranacj wntrza. To inwestor z tech-
nologiem z kim kto dobrze zna bran
pod wzgldem przepisw, jak i zwyczajnej,
codziennej pracy specyficznej dla salonu fry-
zjerskiego ustala wytyczne do mojej czci
opracowania. Projektant wntrz powinien
dosta konkretny program im konkretniej-
szy, tym atwiejsza praca nad danym zada-
niem. Taka sama zasada funkcjonuje waci-
wie w kadym projekcie aranacji wntrz
usugowych, zaczynajc od restauracji, a na
sklepach koczc. Dobrze przygotowany
projekt technologii i poprowadzony brief
projektu pozwalaj wczu si w to, jak po-
winien funkcjonowa dany salon. Dobry ma-
teria wyjciowy to podstawa do poszukiwa
rozwiza, zadawania odpowiednich pyta
i znajdowania odpowiedzi.
[NIE]TYPOWY
SALON
Jakby mnie Pan zapyta, co myl o kole jako
formie w projektach, to c ta figura geo-
metryczna jest raczej na pozycji straconej. A tu
prosz: kko, kko, kko. Historia jest skom-
plikowana z Maciejem Skupiskim o projekcie
typowego salonu fryzjerskiego, poszukiwaniu
formy, zadawaniu pyta i udzielaniu na nie od-
powiedzi rozmawia Szymon Ciach.
W koncepcji odnajdujemy powraca-
jcy motyw okrgu. Czy to wanie ta
figura geometryczna bya Pana moty-
wem przewodnim?
MS: Z tym okrgiem to czysty przypadek.
Jakby mnie Pan zapyta, co myl o kole jako
formie w projektach, to c ta figura geo-
metryczna jest raczej na pozycji straconej. A tu
prosz: kko, kko, kko. Historia jest skom-
plikowana. Zlecenie dostalimy na przygotowa-
nie pierwszego wzorcowego wntrza sieci
maych lokalnych salonw fryzjerskich. Saloni-
ki miay mie do 65 m
2
i wyrnia si czym
indywidualnym. Faza koncepcyjna rozwlekaa
nam si strasznie. W pracy zespou czynnie
uczestniczy inwestor. Mielimy duy kopot
w ustawieniu wszystkiego, co miao znale si
na tak maej powierzchni. Z jednej strony wra-
enia estetyczne, a z drugiej mikromist [rodzaj
zabiegu fryzjerskiego przyp. red.] i infrazon
[suszarka fryzjerska przyp. red.]. Do tego
wszechpanujca moda na salony w stylu New
Romantic. Powstay trzy w Warszawie i okazuje
si, e w Polsce ju nie da rady nic innego zro-
bi. To bya naprawd trudna praca. I wanie
podczas jednego z niezliczonej iloci spotka,
w gecie rozpaczy narysowaem elips i kko
w rodku. Tak ju zostao Zrobilimy wszyst-
ko, eby to jako uratowa [miech].
Pana twrczo opiera si na roz-
wizaniach zdecydowanych, czsto za-
skakujcych poczeniach kolorystycz-
nych. Projekt salonw jest stonowany.
Co jest przyczyn takiego podejcia do
tematu?
MS: Hmm Zawsze staram si zbudo-
wa projekt na jakim patencie, ktry najcz-
ciej wynika z uwarunkowa funkcjonalnych
czy konstrukcyjnych. Na bazie obchodzenia
problemw tworzy si fundament dalszej
pracy. Taki dobrze rozwizany szkielet potem
wystarczy ju tylko pokolorowa i ubra
w materiay wykoczeniowe. Jeli mwi Pan,
e wntrze salonu ma stonowany charakter,
to pewnie tak jest. Ma by elegancko i nastro-
jowo. Wntrze musi by akceptowalne dla
szerokiej klienteli, dla kobiet i mczyzn, kon-
serwatystw i otwartych na wiat. Poza tym
to kko Nie mogem szale z materiaami
wykoczeniowymi, bo z sam form poradzi-
em sobie jak nigdy wczeniej [miech].
Projekt sieciowych salonw
fryzjerskich
1
Wntrza
2
3
W jaki sposb rozwiza Pan owie-
tlenie, ktre jest kluczowe w pracy fry-
zjera, a musi by na tyle dyskretne, aby
nie przeszkadzao klientowi?
MS: Podstawa to zapewnienie maksymal-
nej iloci wiata oglnego, rozproszonego.
Modelowy lokal ma du witryn i pomimo
podcienia ma do dyspozycji sporo wiata
dziennego. W suficie zainstalowalimy meta-
halogeny dajce wiato w ciepych barwach.
Kade lustro wyposaone jest w owietlenie
zabudowane w ramie, dziki czemu zyskali-
my wicej wiata dla obiektw przed nim.
Jest to istotne dla klienta, ktry ma wyranie
owietlon twarz i w lustrze dobrze widzi
siebie i cay proces strzyenia. Ostatni ele-
ment to lampa dekoracyjna w ksztacie sfery,
ktra znajduje si na rodku salonu.
Na jakie wygody mog liczy klien-
ci salonw fryzjerskich wykonanych
zgodnie z Pana koncepcj?
MS: Zaprojektowany przez nas salonik
jest uzbrojony jak stacja kosmiczna. Tego
moe nie wida na zdjciach chcielimy
stworzy wraenie maksymalnie pustego,
przestronnego wntrza ale kady centy-
metr kwadratowy zabudowy jest wykorzy-
stany na zaparkowanie rnych atrakcyj-
nych instrumentw. W programie salonu
fryzjerskiego uytkownicy odnajd wszystkie
atrakcje znane z duych, sawnych salonw
fryzjerskich, jak choby wspomniane wcze-
niej infrazon czy mikromist. Niewtpliwym
gadetem s fotele umywalni wosw wypo-
saone w urzdzenie do masau sziatsu.
Prosz opowiedzie o niezwy-
kych, lustrzanych posadzkach. Czsto
uwzgldnia Pan w swoich projektach to
rozwizanie?
MS: W projekcie zaproponowane zo-
stao rozwizanie posadzek wykoczeniem
z ywic epoksydowych. W realizacji zosta-
o to zamienione na pyty gres o formacie
80x80 cm, co stanowi uatwienie w realizacji
sieciowej. Wylewki uwaam za ciekawy ma-
teria wykoczeniowy, ktry ma duy poten-
cja w projektach aranacji wntrz.
Na co naley zwrci uwag, two-
rzc projekt rozwizania sieciowego?
MS: Przyjte rozwizania musz by ela-
styczne, atwo adaptowalne do rnych wa-
runkw lokalowych. Projekt musi by charak-
terystyczny i atwo zapamitywany po to, by
klient czu si jak u siebie w kadym punkcie
tej samej sieci.
Jak duo elastycznoci dopuszcza
Pan w adaptacji projektu do warunkw
wntrza, w ktrym znajdzie si salon?
MS: Najwaniejszy jest dla mnie klimat
wntrza. Prosty zabieg aranacyjny, polega-
jcy na sprowadzeniu wszystkiego do dwch
mocno kontrastujcych, ciepych barw, nada-
je niepowtarzalny klimat temu miejscu. Tego
na pewno nie bdziemy zmienia. Natomiast
forma wynikajca z ustawienia tej samej funk-
cji na innej powierzchni bdzie musiaa ulega
modyfikacjom.
Lokalizacja/adres rozwizanie sieciowe
Pracownia projektowa Mooos sp. z o.o.
Projektant Maciej Skupiski
Architekci Zuza Rg, Joanna Kijak
Koordynacja Mooos sp. z o.o.
Powierzchnia cakowita 65 m
2
f
o
t
:

K
r
z
y
s
z
t
o
f

S
m
y
k
4
5
Gra kolorw
Wntrze salonu
Strefowanie funkcji
Stanowiska fryzjerskie
Recepcja i strefa oczekiwania
1
2
3
4
5
Lifestyle
Meble z bambusa
Prywatny masaysta stp
Esprit home bath concept
firmy Kludi
Biorc pod uwag panujce na rynku
tendencje oraz potrzeby wiadomych,
coraz bardziej wymagajcych klientw,
Kludi i Esprit poczyli swe siy, czego
efektem jest Esprit home bath concept.
Stylistyka wszystkich produktw jest
optymistyczna, wiea i nowoczesna,
przez co idealnie trafia w gust osb dy-
namicznych, otwartych na nowoci, kt-
re zwracaj uwag na jako i wiadomie
kreuj otaczajc ich przestrze.
www.kludi.com
Jedyne takie krzeso
Krzeso Chair_One zostao zaprojekto-
wane dla woskiej firmy Magis. Aurowa kon-
strukcja oparta na siatce wieloktw stanowi
doskonay do minimalistycznych wntrz
akcent o surowym charakterze. Szkielet zo-
sta wykonany z odlewu aluminium, a ksztat
pozwala skadowa krzesa jedno na drugim.
Chair_One ma wygodne siedzisko przeciwsta-
wione ostrym liniom projektu.
www.fabrykaform.pl
Firma Severin posiada w swojej ofer-
cie masaer FM 7633. 70 dysz masau
powietrznego, 400 wypustek, ogrzewana
powierzchnia oparcia stp i funkcja masau
ciepem zagwarantuj komfort i relaks na
najwyszym poziomie. Dodatkowo, ma-
saer wyposaony jest w urzdzenie do
pedicure z 4 rnymi przystawkami, ktre
wymasuj, wygadz i wypielgnuj skr.
www.irmedia.com.pl
Acer na tropie doskonaoci
Dugi czas pracy akumulatora (do
12 h), wydajno, paska obudowa (poni-
ej 25 mm) i may ciar (1,4 do 2,4 kg) to
cechy laptopw Aspire TimelineX.
Seria obejmuje laptopy w rnych
rozmiarach od przektnej 11,6 i 13,3
do 14,0 i 15,6 i wykorzystuje paskie
ekrany o wspczynniku ksztatu 16:9
i rozdzielczoci 1366x768 HD. Paska
obudowa w kolorze matowego alu-
minium jest wytrzymaa i lekka, a pod
pokryw znajduje si czua klawiatura
z szerokimi klawiszami.
www.acer.pl
Lifeline nowoczesna kolekcja
mebli marki Klose
W ramach kolekcji Lifeline dostpne s meble
do salonu oraz jadalni. Obecnie linia wzornicza
zostaa rozszerzona o wyposaenie sypialni. Dzi-
ki eliminacji zbdnych detali najwaniejsze staj si
geometryczne formy bry o odpowiednio dobra-
nych proporcjach, wyraziste kolory wybarwie
i nowatorskie rozwizania konstrukcyjne.
Meble Lifeline otrzymay tytu Red Dot
Honorable Mention 2009.
www.klose.pl
ka, fotele, krzesa, szafy, komo-
dy, biurka oraz lustra to tylko niektre
rodzaje mebli z bambusa, ktre posiada
w ofercie firma High Touch. Ich jako
gwarantuje materia oraz proces produk-
cyjny, ktry w 95% zapobiega tworzeniu
si rys. Kady mebel jest rcznie wypra-
cowanym dzieem, dla ktrego wzorem
jest natura.
W ofercie s trzy odmiany bambusa:
jasna, naturalnie ciemna i tygrysia.
www.hightouch.pl
Lifestyle
Okulary soneczne, najlepiej znanej marki,
to dodatek uniwersalny. Kultowy jak torebka
od Prady i szpilki Blahnika, elegancki jak klasycz-
ny trencz Burberry, niezobowizujcy jak polo
Lacoste i niezastpiony jak porzdna, skrzana
aktwka. Niby nic, niby drobiazg ale za to
w jakim stylu! Wakacyjny charakter okula-
rw sonecznych nie wyklucza uytkowania
ich praktycznie przez cay rok. To bez zna-
czenia, czy ubieramy si w plaow kreacj,
czy jestemy zmuszeni do noszenia subo-
wego uniformu okulary przydadz si nam
zawsze. Potrafi przecie podkrci kady
strj, doda mu tajemniczej elegancji, sznytu
lub przeciwnie nawet powan garsonk
czy garnitur doprawi szczypt szalestwa. S
jak wspaniaa, luksusowa biuteria, na ktr
mog sobie pozwoli nawet panowie i to bez
ryzyka posdzenia pci brzydszej o nadmierne
upodobanie do wiecideek. Okulary znanych
marek s jak dobre zegarki warto w nie zain-
westowa, bo jeli wybierzemy ponadczaso-
wy fason, bd nam suy latami.
Lenonki do szuflady
Od zeszego roku na mijanych na ulicach
buziach pa (i panw te!) krluj muchy
w rozmiarze XXL, due i szerokie, zasaniajce
niemal p twarzy, w kolorowych oprawkach.
Mae, owalne i zupenie okrge lenonki z ko-
lorowymi szkami pki co schowajmy do fute-
raw by moe kapryna moda przypomni
nam o nich w nastpnym sezonie? Wszak od
lat nie sabnie zainteresowanie stylem dzieci-
kwiatw, dzisiaj zwanym boho lub neohippie,
nonszalanckimi barwnymi strojami i dodatkami
vintage pamitajcymi festiwal w Woodstock
takimi wanie jak okrge okulary w cienkiej
metalowej oprawce... Tak czy inaczej, na wy-
biegach domw mody i na zwykych szarych
ulicach nosi si due, wyraziste muchy. Ten
model okularw dosownie cytuje mod z lat
szedziesitych, odkurzajc ulubiony fason
Jackie Kennedy, Jane Birkin, Brigitte Bardot i
w nieco bardziej zaokrglonej, kociej formie
Audrey Hepburn, ale w nowoczesnej wer-
sji: wielkie, ciemne okulary sigajce brwi maj
dzi nie tylko czarne i biae plastikowe oprawki.
Dyktatorzy mody z powodzeniem lansuj
metalowe platynowe, zote, srebrne i ty-
tanowe oraz szylkretowe masywne ramy
otaczajce due, przyciemniane na brzowo
i czarno szka. Nie bdzie przesad stwier-
dzenie, e oprawki okularw sonecznych
to wspczenie mae dziea sztuki, cz-
ce zaawansowan technologi i fantazyjne
pomysy projektantw naprawd mamy
w czym wybiera, poczwszy od plastiko-
wych okularw w ponad dwch tysicach
kolorw, po te z oprawkami z drewna, koci,
np. z bawolich rogw czy ze skorupy wia,
a nawet obcigane skr i jedwabiem. Modne
s take wszelkie przykuwajce wzrok wie-
cideka zatopione w oprawkach cyrkonie
i nity lub w wersji luksusowej szlachetne
i pszlachetne kamienie.
Byszczce elementy pojawiaj si w tym
sezonie take bezporednio na szkach, two-
rzc niewielkie wzorki, np. gwiazdki czy ser-
duszka. Z mody nie wychodz (i pewnie ju
nie wyjd) take klasyczne awiatorki mo-
del legendarnej ju marki Ray Ban, ulubiony
nie wiedzie czemu zwaszcza przez cae
zastpy muzykw bluesowych, wokalistw
ostrego rocka, bohaterw kultowych filmw
(patrz: choby Tom Cruise w Top Gun)
i policjantw nie tylko z Miami, ale niemal
z kadego amerykaskiego patrolu drogwki.
Tegoroczny sezon na okulary jest dla nas
do askawy: najmodniejsze kolory szkie,
czyli odcienie brzu, zieleni i klasycznych sza-
roci przechodzcych w gbok czer, s te
niezwykle praktyczne i pasujce do kadego
stroju. Bez obaw moemy nosi take od-
waniejsze, jasne kolory geometryczn biel
w opartowskim stylu, sodki pastelowy r
i inne odcienie perowe lub mocn, zdecy-
dowan czerwie. Najwaniejsze, by opraw-
ki dostosowa do ksztatu twarzy najlepiej
kierowa si przy wyborze tym, by okulary
nie kady si na policzkach i nie zakryway
cakowicie brwi. Nie powinny by te szersze
ni buzia, za to musz by proporcjonalne do
jej wielkoci. Jeli chodzi o ksztat oprawek,
mona zastosowa znan zasad w duym
uproszczeniu: okulary powinny by zawsze
geometrycznie inne ni zarys twarzy. I tak:
twarz okrga, o regularnych rysach, b-
dzie korzystnie wyglda w okularach
prostoktnych, ale take w oprawkach
o wyduonym, kocim ksztacie. Naley
zwrci uwag na to, by oprawki nie wy-
staway poza skronie to optycznie jesz-
cze bardziej poszerzy twarz,
trjktna buzia zaprezentuje si dobrze
w ksztacie owalnym lub prostoktnym
naley za zdecydowanie unika oprawek
typu kocie oczy,
twarz kwadratowa najlepiej pasuj do
niej oprawki w ksztacie owalnym lub
okrgym albo awangardowe... serduszka;
owalna i poduna waciwie pasuj jej
kade oprawki, cho najlepiej wyglda
w okrgych lub kwadratowych okularach.
Ochrona na serio
Modne okulary powinny by nie tylko
zgodne z obowizujcymi trendami, ale rw-
nie zdrowe dla oczu. Szka aby rzeczywi-
cie stanowiy ochron powinny zawiera
filtr UV i posiada odpowiedni stopie za-
ciemnienia. Dlatego darujmy sobie wszelkie
okazyjne zakupy straganowych modeli co
z tego, e niele wygldaj, gdy czsto nie
maj adnych walorw zabezpieczajcych,
a wrcz przeciwnie tworzywo, z ktrego s
wykonane, moe zawiera szkodliwe dla oczu
substancje.
Pamitajmy, e nawet wtedy, gdy sp-
dzamy lato w miecie, jestemy naraeni na
uszkodzenie narzdu wzroku pod wpywem
zbyt intensywnego wiata sonecznego oraz
niewidzialnego promieniowania ultrafioleto-
wego i podczerwonego. Intensywno wia-
ta UV wzrasta wraz ze wzrostem wysokoci
nad poziomem morza i jest rna w zale-
noci od pory dnia i roku naszym oczom
najbardziej zagraa latem i jesieni w godzi-
nach od 9-15. Korzystanie z dobrych szkie
przeciwsonecznych to zatem konieczno,
od ktrej nie ma odstpstw. Warto wybra
si do profesjonalnego salonu optycznego,
gdzie specjalici pomog nam wybra od-
powiednie okulary nie tylko modne, ale
i chronice oczy. Wszystko zaley od tego,
jakie okulary chcemy kupi inne bd te,
ktrych zamierzamy uywa przy uprawia-
niu sportw, inne do codziennego uytku.
Te przeznaczone dla narciarzy, rowerzystw
i wszystkich osb, ktre aktywnie spdzaj
wakacje, powinny by przede wszystkim do-
skonale dopasowane do gowy: warto zwr-
ci uwag na odpowiedniej dugoci zauszniki,
silikonowy nanosek, ktry na dobre zamocu-
je je na twarzy i szerokie, w miar szczelnie
obejmujce oko oprawki. Ze wzgldw bez-
pieczestwa poleca si sportowe okulary ze
szkami z tworzyw sztucznych, oczywicie wy-
posaonych w filtry pamitajmy, e maj one
chroni nas nie tylko przed promieniami UV, ale
take przed urazami mechanicznymi, np. ga-
ziami, owadami, wirem i kamykami. Jeli szu-
kamy okularw ot tak, na co dzie na pewno
nie poczujemy si zawiedzeni asortymentem
i wyborem ksztatw, modeli, ozdb i kolo-
rw. Kady powinien znale co dla siebie,
a czy bdzie to najnowsza designerska propo-
zycja modego awangardowego projektanta,
czy te klasyka w stylu Chanel czy Diora, zde-
cydujmy sami. Okulary maj przecie podkre-
la nasz styl i... osobowo!
Monika Lipiska
GADET
MIY DLA
OKA
Latem brak okularw sonecznych to nie tylko zdrowot-
ne, ale i powane modowe faux pas. Kolorowe i jedno-
barwne, w plastikowych, szylkretowych czy metalowych
oprawkach, s obowizkowym wakacyjnym atrybutem
nie tylko na pla nie oszukujmy si, nosimy je przecie
nie tylko po to, by chroni oczy przed socem...
Okulary ze specjalnej pki
Osobom, ktre na co dzie nosz okulary
korekcyjne, szczeglnie polecane s soneczne
okulary fotochromowe, mineralne i organiczne,
gdzie zmienny efekt ciemniania i rozjaniania
szkie osigany jest za pomoc zwizkw sre-
bra, ktre w obecnoci wiata sonecznego
i ultrafioletowego zmieniaj swoj struktur
elektronow. Soczewki fotochromowe mine-
ralne zawieraj substancje chemiczne halo-
genki, soczewki organiczne oksaziny, pirany
i fulgidy. Zwizki te absorbuj promieniowanie
UV i zmieniaj pod jego wpywem struktu-
r molekularn: mog absorbowa od 60 do
90% wiata w bardzo krtkim czasie i rwnie
w krtkim czasie ulegaj odbarwieniu do pe-
nej przezroczystoci (od 6 do 15%). Stosuje si
dwie metody nanoszenia warstw fotochromo-
wych: inmass, ktra polega na rwnomiernym
wypenieniu caej struktury materiau soczewki
oraz imbibition, w ktrej molekuy zajmuj je-
dynie najpytsz (od 0,15 do 0.20 milimetra
warstw zewntrzn powierzchni soczewki.
Metoda in mass jest zawodna i obecnie coraz
rzadziej stosowana, poniewa proporcjonalnie
do gruboci soczewki zmienia si te stopie jej
penego zabarwienia. Natomiast coraz czciej
stosowana jest metoda imbibition i jej modyfika-
cje: metoda wirowania i naklejania.
wietnym rozwizaniem, np. dla kierow-
cw i osb, ktre pracuj na wieym powie-
trzu, s tzw. okulary polaryzacyjne. Jak dziaaj?
Ot niespolaryzowane naturalne wiato jest
drgajc prostopadle do kierunku padania fal
wietln, ktra dostarcza wielu informacji. Jeli
fala ta pada pod ktem na gadk powierzchni,
np. asfalt, ld, wod, piasek, lakier karoserii auta
lub szko, nastpuje czciowa lub cakowita
polaryzacja liniowa w paszczynie poziomej.
Widzimy wtedy dranicy biay blask, ktry
moe wywoa nawet chwilowe olepienie.
Ponowne spolaryzowanie fali wietlnej z po-
ziomej na pionow przez okulary polaryzacyjne
eliminuje ten efekt. Powoduje to polepszenie
widzenia kolorw, kontrastu, komfortu i chroni
w 100% przed promieniowaniem UV. Okulary
te maj zastosowanie podczas jazdy samocho-
dem, uprawiania sportw wodnych, wycieczek
grskich, nie s natomiast zalecane dla narcia-
rzy, poniewa nie pozwalaj odrni lodu od
niegu. Zalecane s osobom po operacjach
oczu lub z nadwraliwoci na wiato. Wad
tych okularw jest utrudnienie ogldania obra-
zw na ekranach LCD, w ktre s wyposaone
odbiorniki GPS w samochodzie. Mog rwnie
ujawnia kolorowe wzory, bdce efektem na-
pre szka, utrudniajc podr samochodem.
lek. okulista Danuta Korporowicz
Lifestyle
wiat architektury
nowy miesicznik dla architektw.
OTWARTA PRZESTRZE
DLA TWOICH POMYSW!
Jeste autorem ciekawego projektu, ktrego realizacja
zostaa ju ukoczona, i chcesz go opublikowa bezpatnie
na naszych amach? Chciaby otrzymywa nieodpatnie
miesicznik wiat architektury?
Skontaktuj si z nami!
biuro@swiatarchitektury.com
tel. 71 369 93 45
wiat architektury to nowy miesicznik
dla architektw, w ktrym prezentujemy
najnowsze realizacje polskich biur projektowych.
Magazyn dystrybuowany jest do biur
architektonicznych, jak rwnie inwestorw,
wacicieli firm budowlanych i deweloperskich,
Wydziaw Architektury Urzdw Miast oraz bankw.
Zapraszamy na nasz stron:
www.swiatarchitektury.com,
gdzie dostpne jest aktualne wydanie.
Wydawca:
W.A. sp. z o.o.
Adres Wydawcy i Redakcji:
ul. Szewska 3a
50-053 Wrocaw
tel. 71 369 93 49
fax 71 369 93 31
Redaktor Naczelna:
dr in. arch. Joanna Jaboska
tel. 71 369 93 62
j.jablonska@swiatarchitektury.com
Sekretarz Redakcji:
Szymon Ciach
tel. 71 369 93 49
sz.ciach@swiatarchitektury.com
Korekta:
Maja Kadubek
Autorzy:
Marta Gowacka,
Pawe Kraus, Magdalena Maszczyk,
Grzegorz Mazur, Adam Osiski, Marcin Szczelina
Kierownik Projektu:
Magdalena Buczek
tel. 71 369 93 45
m.buczek@swiatarchitektury.com
Dzia marketingu i reklamy:
Karolina Cawricz
tel. 71 369 93 48
k.cawricz@swiatarchitektury.com
Szymon Ciach
tel. 71 369 93 49
sz.ciach@swiatarchitektury.com
Redaktor techniczny:
Tomasz Gowicki
Fot. okadka:
Marta Sinior
Druk:
MeCo Media Communications GmbH
Wiede, Austria
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania
i adiustacji tekstw, zmiany tytuw oraz
niepublikowania ich bez podania przyczyny.
Wszystkie materiay publikowane na amach
wiata architektury objte s prawem autorskim.
Przedruk i udostpnianie wycznie
po uzyskaniu zgody redakcji.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci za tre
zamieszczanych ogosze i reklam.
Wszelkie prawa zastrzeone W.A. sp. z o.o.
Wrocaw 2010
3 / 2010
ISSN: 2081-6413
U SCHEIBLERA
PARAGRAF
MEDIA CENTRUM
Siedziba redakcji
MAGNAT Style to kolekcja systemw dekoracyjnych, ktra obejmuje trzynacie rodzajw
zdobie: Marmur Klasyczny, Stiuk Wenecki, Stiuk Wapienny, Glinka Wenecka, Grassi,
Trawertyn, Pergameno, Velluto, Quarzo, Samum, Intonaco, Metallico i Beton. Stworzono j z myl
o tych wszystkich, ktrzy oczekuj czego wicej ni tylko gadkie jedno- lub wielokolorowe
ciany. Kady system dostpny jest w wielu wariantach kolorystycznych; wszystkie pozwalaj
wprowadzi do wntrza przestrzenno i wielowymiarowo oraz nada mu oryginalny styl,
peen bogactwa struktur i magicznego pikna.
W W W. M A G N A T F A R B Y . P L
BOGACTWO
EFEKTW
DEKORACYJNYCH
B I B L I O T E K I C A D D O P O B R A N I A N A S T R O N I E :

Swiat 03

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Swiat 03

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

3 / 2010

jesl jedr z oardz|ej

d to miasto nieustajcych, twr-

You might also like