Luau

Wrciem z Hawaii. Byem na trzech wyspach. Wraenia cigle wiee. Jedno z najsympatyczniejszych wrae to uczestnistwo w dwch luau. Cho Wyspy Hawajskie s zasiedlone prawie od pocztku naszej ery przez aborygenw z Wysp Polinezji, to dopiero od pocztku XIX w., po zjednoczeniu wikszych wysp pod jednym wodzem Kamehameh I, zaczyna si tu tworzy wiadomo narodowa i poczucie wasnej odrbnoci kulturowej. Proces ten zahamowali na jaki czas Amerykanie przejmujc wadz i osadzajc ostatni krlow Hawajw w wizieniu pod koniec tego samego wieku. Si wciskano Hawajom swoj odmian demokracji i cywilizacji. Zakazano wszelkich praktyk niechrzecijaskich, matka mwica do wasnego dziecka po hawajsku trafiaa do wizienia. W ostatnich kilkudziesiciu latach nastpi kompletny odwrt od tych praktyk. Nowe miasta, nowe ulice nazywane s po hawajsku. W niektrych szkoach uczy si jzyka hawajskiego. Sowa aloha i mahalo syszy si na kadym kroku. Robi si wszystko, by ocali od zapomnienia kultur i obyczaje dawnych beztroskich mieszkacw wysp. Jednym z najbardzej widocznym objawem tej odnowy jest luau. To uroczysta kolacja poczone z tacami, muzyk i piewem. Poniewa oryginalnym tacem Hawajw jest jedynie hula i niewiele dochowao si do naszych czasw ich pieni ludowych, pokaz jest poszerzany o prezentowanie kultur aborigenw kilku wysp polinezyjskich. Jest jednak jedna wielka rnica midzy dawnym luau a obecnym: kiedy to to byo celebrawanie jakich wanych okazji w yciu narodu, dzi to zwyczajny show dla turystw, z ktrych przynajmniej poowa to Japoczycy nie udao im si ujarzmi Hawaii broni w czasie II Wojny wiatowej, dokonuj tego swym wszechpotnym jenem. Luau odbywaj si w eleganszych hotelach na wszystkich wikszych wyspach - prawdziwe wielkie pokazy s jedynie na wyspie stoecznej Oahu: dwa na plaach na zachd od Honolulu, jeden na pnocno-wschodnim skraju wyspy. Ta ostatnia to najbardziej rozleklamowana impreza, peny bilet na ni to okoo 200 dolarw. W artystw przeksztacaj si studenci uniwersytetu mormoskiego. Jak

to u Mormonw, alkohole, a nawet kawa, to wynalazki diaba, wic z koniecznoci w czasie wystpw trzeba by o suchej buzi. Wol buzi zamoczy od czasu do czasu, wybraem si z on na plaowe Germaines Luau. Strza w dziesitk. Cudowny zachd soca, a w jego promieniach rozpocza celebracj elegencka procesja pary krlewskiej i jej otoczenia do Imu, czyli do pieca wygrzebanego w piachu w ktrym od rana na gorcych kamieniach dojrzewaa podstawowa potrawa uczty, winiak w otoczce rnych lici i zi. Na pierwszych oryginalnych balach tego typu serwowano przede wszystkim kurczaka w liciach taro pieczonego w mleku kokosowym i surowe ryby, solone lub wysuszone na socu. Jak w Europie ziemniak, w Chinach ry, tak tu taro to podstawowy skadnik potraw Hawajw. Sk w tym, e to rolina trujca, wic by by strawion bez skutkw ubocznych pdy i licie taro podlegay bardzo skomplikowanej obrbce. To wanie danie nazywao si luau; nazwa zostaa pniej zaadoptowana dla caej uroczystoci. Dzi kurczakw si nie podaje, zostay doszcztnie zjedzone. Kilka przedstawicieli tego rodu obu pci zdyy si schroni w lasach dziewiczych, dzi to mae chude dzikie twory, zbyt ubogie w miso, by si opacao na nie polowa, dlatego potrawa znikna z menu. Poza kalua pig, inn zasadnicz potraw uczty bya hawajska ryba maki maki, ale przyrzdzona ju pod smak turystw. Poza tym serwowano dziesitki przystawek, kilka deserw no i oczywicie wiey, pachncy ananas. W barze mona byo dosta kilka drinkw typowych dla tych wysp; moja ona upadobaa sobie co, co nazywa si Blue Hawaii. Chocia na uczcie byo nas ok. 300 turystw, to daleko jej byo do autentycznych, prawdziwych luau z czasw krlewskich. Krl Kamehameha III na bal koronacyjny powici 271 wi, 5000 ryb i tony innych specjaw. Ostatni krl rodzaju mskiego Hawajw, Kalakaula, kochany przez swych wiernych, bo znis wiele zakazw naoonych przez misjonarzy, jak np. zakaz spoywania misa przez kobiety, bo to miao powodowa brudne myli u sabszej pci, ale jeszcze bardziej za to, e przywrci taniec hula w autentycznych spdniczkach ze somy. Hula by jednym z najwikszych horrorw dla protestanckich misjonarzy fundamentalistw krcenie pup i odsonity ppek to ju prawdziwy przedsionek pieka. Tene radosny krl przy bye okazji wydawa wspaniae uczty, np. na swoje pidziesite urodziny zaprosi tylko 1500 goci.

Mniejsza o jedzenie i picie. Rozbawi ludzi kompletnie sobie obych z rnych kultur w cigu kilku godzin to prawdziwy sukces. Tace, radosna muzyka, wspaniae fantazyjne stroje tancerek, atmosfera relaksu i humoru stworzyy nastrj. Mczyni musieli obcaowywa kobiety przy rnych okazjach, najpierw przy stole biesiadnym. Poniewa przy naszym stole jedyn kobiet godn causw bya moja ona, rozpdem znalazem si przy stole ssiadw, tam same mode Japoneczki; byy wdziczne, e kto doceni ich pontne buzie, chocia ten kto by trzy razy starszy od kadej z nich. Tace polinezyjskie w wietle jupiterw to prawie magia. Prezentowano wspaniae, bardzo dynamiczne i akrobatyczne, profesjonalnie wykonane popisy z wysp Samoa, Tahiti, Markiz, Nowej Zelandii. W ramach rozgrzania atmosfery wybrano z tumu trzech mczyzn, przebrano ich w somiane spdniczki , na piersiach biustonosz z powek orzecha kokosowego i kazano im konkursowo taczy hula. Radochy byo bez miary. Wygra murzyn z Teksasu. Uczono te podstawowych krokw tanecznych kilkadziesit kobiet ochotniczek. Nagrod by szpaler mczyzn gotowych na honi honi, czyli causy w policzek nowowykreowanych artystek. Podobne luau przeylimy na statku, wedug reklamy najwikszym katamaranie na wiecie, ktry mia nam pokaza wieczorem rozwietlon panoram Waikiki. Nikt nie zachwyca si panoram, wszyscy bawili si. Po wystpach oficjalnych nastpiy tace dla wszystkich. Tu na statku bladych twarzy byo niewiele - ponad 80% turystw to Japoczycy. Tace dla wszystkich prowadziy kelnerki baru, niskie Hawajki, o nadwadze 20 do 40 kilogramw kada. W tacu poruszay si zwinnie. Nie wiem czy ta nadwaga, czy co innego podziaay na powanych wykrawaconych szefw korporacji japoskich, bo na pokadzie katamaranu bawili si zapamitale, jak mae, radosne dzieciaki. (Luau, Tradycyjna uczta hawajska, Zwyczaje Hawajw, Wadysaw Pomaraski)