Angora 31

Zaczlimy od srebrnego medalu Sylwii Bogackiej w strzelectwie
Londyn oszala, krlowa Elbieta II skoczya na spadochronie

TYGODNIK
ISSN 0867 8162 Nr indeksu 378739 K 45850
o otwarciu igrzysk czytaj str. 4-5 i 69-73

m.angora.pl
www.angora.com.pl
PRZEGLD PRASY KRAJOWEJ I WIATOWEJ

WARSZAWA-CHICAGO-DORTMUND-TORONTO-NOWY JORK Nr 31 (1155) Rok XXIII 5 sierpnia 2012 r.
Nakad: 532 997 egz.
Cena 3,50 z (w tym 8 % VAT)
Boe, wycz prd tej diablicy...

DOTR NA TEN KONCERT, CHOBY KANAAMI!
USA 3.00 USD; CANADA 3.10 CAD; EUROPA 1.50 EUR, UK 1.80 GBP
Trzej wybitni egzorcyci modl si o awari elektrycznoci na Stadionie Narodowym podczas wystpu Madonny w 68. rocznic wybuchu Powstania Warszawskiego czytaj str. 12
Fot. East News. Oprac. Pawe Wakua
Zaprenumeruj
Wyd.
Westa-Druk
94,
Mirosaw 90-103 32,10
Kuli d
ul.Piotrkowska
57124030731111000034646955
trzydzieci dwa zote dziesi groszy zieci Jan Kowalski, ul. Internetowa 6 00-000 Warszawa Opata za proczn prenumerat miesicznika Mobile Internet wrzesie 2012 - luty 2013
Tutaj wpisz kwot uzyskan kwo uzyska skan k Tutaj wpiisz k ot uzyskan z przemnoenia liczby egzemplarzy przez cen promocyjn 5,35 z (w przypadku procznej prenumeraty bdzie to: 6 x 5,35 = 32,10 z) Tutaj wpisz sownie kwot, swj adres i jeli korzystasz z przelewu - wpisz numer swojego konta
Cena w prenumeracie
5,35z
Co miesic otrzymasz najnowszy numer do domu

R E K L A M A
ANGORA nr 31 (5 VIII 2012)
KTO CZYTA, NIE BDZI
32 Szpieg w liczniku elektrycznym (Polska Dziennik Zachodni)

Za kilka lat kady odbiorca prdu bdzie mia go w swoim domu.
71 Igrzyska abim okiem (Le Figaro)

Francuskie gazety skrztnie wytykaj Anglikom niedocignicia.
72 Wielki strach (FAZ)

...przed zamachem podczas olimpiady w Londynie.
POZA PRAWEM 33 Gra w falsyfikat (Angora)

Jak uwiarygodni faszywe dzieo sztuki.
Fot. Andrzej Iwaczuk/Reporter
72 Polityczna dyskwalifikacja (Belsat.eu)

ukaszenki nie wpuszczono na igrzyska.
34 Mielimy j tylko postraszy (Angora)

Mieszkaniec Warszawy zapaci kryminalicie za zamordowanie swojej ony.
73 Olimpiada dzikusw (BBC Mundo)

...tak nazwano w 1904 roku pierwsze w historii zawody sportowe z udziaem tubylcw z Azji, Afryki i obu Ameryk.
35 Zabjstwo dla kilku zotych

Fajbusiewicz na tropie.
74 Na ldzie i w morzu (www.danas.hr)

Uwaga, turyci! Niebezpieczestwa czyhaj na was nad Adriatykiem.
39 46 ANGORKA
Tygodnik nie tylko dla dzieci.
54
AKTUALNOCI 10 Kapitan w nienagannie czystym konierzyku (Angora)
Ostatnia droga Andrzeja apickiego.
OBYCZAJE 48 Jdrne poladki Janachowskiej

Angora na salonach warszawki.
75 Przeom w zapobieganiu AIDS? (Daily Mail) 75 Zotem w raka (ABC News)

Ten szlachetny metal niszczy guzy nowotworowe, nie powodujc skutkw ubocznych.
19 Czowiek bez twarzy (Onet)

Amber Gold i OLT Express firmy Marcina Plichty maj kopoty.
49 Lato
Jak powstaj przeboje.
76 Stepowy emirat (Le Figaro)

...to Mongolia, ktrej przyszo bdzie zaleaa od mdrego zagospodarowania jej mineraw.
12 Egzorcyci: niech awari Pan Bg przerwie koncert Madonny (Onet)

Kontrowersje wok wystpu gwiazdy popu w Warszawie.
20 Na co rzd wydaje twoje pienidze (Puls Biznesu)

Dug publiczny w 2012 roku bdzie kosztowa obywatela rednio 1117 z.
50 Seksowne Panny si bawi (Zwierciado)

Wieczory panieskie to ju nie tylko wspomnienia z podstawwki, ale rwnie zabawa ze striptizerem.
76 Hellada walczy (Le Figaro)

Jak kryzys wpyn na turystyk w Grecji.
14 Koniczynka na przystawk? (Angora)

Politolog Rafa Chwedoruk o kryzysie w koalicji PO PSL.
SPOECZESTWO 21 Katastracja (Nie)

Czy zapacimy haracz od nieruchomoci?
52 Kangur, antylopa i so
O sztuce gotowania pisze Marek Brzeziski, nasz francuski korespondent.
78 Kontemplacja mierci czy szukanie wrae? (NY Daily News)

Coraz czciej ludzie pragn zwiedza miejsca katastrof, ludobjstwa i sawne wizienia.
22 Tworzone z pasj (Angora)

Dwaj przedsibiorcy dokonali niemoliwego: stworzyli polsk mark wysokiej klasy zegarkw.
53 Urodzony za Gierka
Fragment ksiki Piotra C. Pokolenie IKEA.
16 Kto tu jest premierem? pyta Wadysaw Frasyniuk (TVN Fakty po faktach) 17 Przegrana rewolucja OLT Express (Onet)
...ktry chcia odmieni lotnictwo krajowe.
24 Nie ma obwodnicy, Dolina Rospudy ginie (Gazeta Polska)

...a ekolodzy umywaj rce.
54 Czy dobrze by sadyst? (Angora)

...czyli jak z dziecka zrobi tenisowego mistrza.
80 Uff, jak gorco...

Korespondencja wasna Leszka Turkiewicza z Parya.
18 Horror na polskich lotniskach (Super Express)

Tysice pasaerw nie doleciao na miejsce przeznaczenia.
30 Coraz bliej do wi (Polska Dziennik Batycki)

Portal, na ktrym mona oszkalowa kadego.
KULTURA 56 Szukamy cigu dalszego Radio mam we krwi (Angora)

Wyrzucona z TVP za... urod, Magorzata Szelewicka dzi prowadzi wasn firm.
81 Polski barman podbija Algarve (Algarve mais) 81 Czy Biaa Wdowa znw uderzy? (The Telegraph)
Trwa pocig za najgroniejsz terrorystk.
Humoreska Pawa Wakuy
Nepotyzm
Donald Tusk przeglda si w zawieszonym na cianie lustrze. Robi przy tym marsowe miny, podpatrzone w filmie Szejk u samego Rudolfa Valentino. Wreszcie odwrci si i spyta zebranych w gabinecie ministrw: Panowie, powiedzcie szczerze, czy ja wygldam jak Beduin? Nie, skde! rozlegy si chralne zapewnienia. W takim razie dlaczego rzecznik Solidarnej Polski Patryk Jaki twierdzi, e zachowujemy si jak arabscy szejkowie? Bartosz Arukowicz podnis dwa palce. Moe chodzio mu o Tomka Arabskiego? Wszyscy spojrzeli na szefa Kancelarii Premiera. Jestem niewinny! oburzy si Arabski. Ten Taki owaki mia na myli panujcy w naszych szeregach nepotyzm! A co to takiego? spyta premier. Jarosaw Gowin wyrecytowa z pamici: Nepotyzm, z ac. nepos wnuk, bratanek faworyzowanie czonkw rodziny podczas obsadzania stanowisk i rozdawania przywilejw. Na pewno chodzi o posad, ktr
Fot.: M. Grzelak/SE/East News. Oprac.: Pawe Wakua
zaatwi pan synowi na gdaskim lotnisku bkn Sawomir Nowak. Bezczelni! zirytowa si Tusk. To gdzie mia pracowa mj Michaek? W budce z hot dogami? Tu nie chodzi tylko o paskiego syna westchn Mikoaj Budzanowski. W podlegych mi spkach roi si od on, dzieci, kuzynw, szwagrw i pociotkw politykw Platformy Obywatelskiej, o kolesiach i kochankach nie wspominajc. Do tego zarabiaj nieprzyzwoicie duo. Na przykad mj poprzednik na stanowisku ministra skarbu, Aleksander Grad, jako szef nowo budowanej elektrowni jdrowej ma dostawa sto dziesi tysicy zotych miesicznie! Tusk rozoy bezradnie rce. Przyszed do mnie biedaczek i powiedzia: Panie premierze, jak y?. No to mu daem fuch! Ale tak by nie moe zaprotestowa Jarosaw Gowin. To jest rozkradanie pastwa! Tusk zabbni palcami o blat biurka. Ju wiem! Niech o obsadzie spek Skarbu Pastwa decyduje neutralny i apolityczny Komitet Nominacyjny. Rozleg si szmer uznania. Dobry pomys zgodzi si Budzanowski. A kto stanie na jego czele? Premier umiechn si do swoich myli. Mam takiego jednego znajomego...
58 Salonowe burze Bohdana Gadomskiego (Angora)

Umiaabym y bez piewania wyznaje Beata Rybotycka, aktorka.
W tym tygodniu imieniny obchodz:

Poniedziaek 30.07. Julita, Ludmia Wtorek 31.07. Ignacy, Maciej, Martyna roda 1.08. Dzie Pamici Powstania Warszawskiego Justyna, Piotr, Nadia Czwartek 2.08. Karina, Gustaw, Karolina Piatek 3.08. Lidia, August, Nikodem Sobota 4.08. Dominik, Protazy, Agata Niedziela 5.08. Midzynarodowy Dzie Piwa Marian, Oswald, Stanisaw
60 Jedyny przyzwoity obyczaj (Ksiki)

Bestsellery lipca.
PERYSKOP 69 Londyn jednak zaskoczy

XXX Letnie Igrzyska Olimpijskie uwaam za otwarte! owiadczya krlowa Elbieta II.
Na dobry pocztek
PRASOWE ZDJCIA TYGODNIA
LONDYN 2012
Fot. AFP/East News
Fot. AFP/East News
Fot. AFP/East News
Fot. AP/East News
TYGODNIK ANGORA dziaa na podstawie art. 25, 26, 29 (zamieszczajc take wypisy dla celw dydaktycznych) 33 i 49 ust. 2 ustawy o prawie autorskim z 4 lutego 1994 r. Szczegy wyjaniamy w rozesanym do redakcji i udostpnianym na danie licie intencyjnym. Sprostowania i odpowiedzi drukujemy po opublikowaniu w pismach, skd dokonalimy przedruku. Nie zwracamy niezamwionych materiaw. Zastrzegamy sobie prawo do skrtw i opracowa tekstw. Tygodnik ANGORA paci autorom za przedruki. Nie odpowiadamy za tre ogosze i reklam.
DYREKTOR Danuta Kotkowska DYREKTOR WYDAWNICTWA Jerzy Wyrozumski REDAKTOR WYDAWCA Anna Kuli REDAKTOR NACZELNY Pawe Woldan SEKRETARZE REDAKCJI Janusz Glanc-Szymaski, Beata Woldan KIEROWNIK REDAKCJI Henryk Krupiski SEKRETARIAT Elbieta Biakowska, Elbieta Walecka, ZESP Wojciech Andrzejewski, Andrzej Berestowski, Jacek Binkowski, Mirosawa Gabrysiak, Bohdan Gadomski, Tomasz Gawiski, Katarzyna Gorzkiewicz, Adam Lewaszkiewicz, Bogda Madej, Bohdan C. Melka, Zbigniew Natkaski, Katarzyna Pastuszko, FOTO-
SKAD Zbigniew Galant (kierownik), Magorzata Kruczkowska, Grzegorz Oga, FOTOEDYTOR Piotr Kamionka, KOREKTA Agnieszka Freus-Garbala, Barbara Wilmaska, RYSOWNICY Jolanta Piekart-Barcz (kierownik), Sawomir Kiebus, Marek Klukiewicz, Piotr Rajczyk, Pawe Wakua, Tomasz Wilczkiewicz, REKLAMA Robert Kuli, Bogdan Wojdya, REKLAMA AGENCYJNA SUPPORT MEDIA Micha ubisz tel. 22 31240-62, PROMOCJA Andrzej Wjtowicz, DZIA SPRZEDAY Mariusz Witkowski, Krzysztof Kosiski, Adam Piotrowski, Bogdan Witkowski, DZIA CZNOCI Z CZYTELNIKAMI Mateusz Koprowski. Redakcja Tygodnika ANGORA, 90-103 D,
ul. Piotrkowska 94, tel. 42 632-61-79, fax 42 632-07-67; www.angora.com.pl, www.angorka.com.pl; e-mail: redakcja@angora.com.pl; Wydawnictwo Westa-Druk Mirosaw Kuli, 90-103 D, ul. Piotrkowska 94, tel. 42 632-61-79; Druk: Drukarnia Prasowa SA w odzi, al. Pisudskiego 82; Nakad: 532 997 egz.; Nr indeksu 37-87-39, ISSN 0867-8162.
At the area of the USA PETER RACZKIEWICZ is an exclusively authorised distributor, 5122 W. Belmont Avenue, Chicago Il 60641, tel.: 773-286-7169, 773-777-9762, fax: 773-286-8406. Herausgeber in Deutschland; Niemcy: Verlag Hbsch & Matuszczyk KG, Postfach 101723, 44017 Dortmund, tel. 0231-101948, fax 02317213326; www.angora-online.de. Dzia reklamy: 0231/92527276
Prenumerata krajowa: do 5 kadego miesica poprzedzajcego okres rozpoczcia prenumeraty w kasach oddziaw Ruchu SA, infolinia 0-801 443-122. Prenumerata zagraniczna: wpaty na prenumerat kartami kredytowymi i w internecie www.ruch.pol.pl. Ceny prenumeraty zagranicznej priorytet wysyanej przez redakcj (kwartalnie): Europa 180 z (50 euro), USA 220 z (88 USD), Australia 350 z (140 USD). Wpat naley dokona na konto: Wydawnictwo Westa-Druk, Bank PEKAO XI O/d 57124030731111000034646955. Bank Swift: PKOPPLPWLDZ. IBAN: PL
Prenumerat dostarczono do Urzdu Przewozu Poczty w odzi 29 lipca 2012 r. o godz. 1100
PRASOWE ZDJCIA TYGODNIA
Fot. Reuters/Forum
Fot. AP/East News
Fot. AFP/East News
Opracowa: ANDRZEJ BERESTOWSKI, a.berestowski@angora.com.pl
NA SKRTY...
Przeczytane
CZOWIEK NIEMIERTELNY Poyka dziennie 250 tabletek z witaminami i suplementami. Przestrzega diety, regularnie przeprowadza badania. Testy pokazuj, e jego biologiczny wiek to 40 lat. Wedug kalendarza ma 64 lata. Ray Kurzweil jeden z najwikszych wynalazcw i wizjonerw naszych czasw wierzy w niemiertelno. Jego eksperymenty z wasnym ciaem to tylko pierwszy etap na drodze do ycia wiecznego. Drugi nadejdzie w cigu najbliszych pitnastu lat, kiedy z komrek macierzystych bdziemy w stanie wyhodowa kady dowolny organ, by zastpi nim odmawiajce posuszestwa narzdy dane przez natur. W tym samym czasie nauczymy si zmienia program naszego DNA, wycisza jedne geny i pobudza inne. To bdzie milowy krok w walce w chorobami ukadu krenia, ktre s pierwsz przyczyn zgonw w wysokorozwinitych krajach. Zawa serca, udar mzgu i miadyca, dziesitkujce ludzi, za kilkanacie lat nie bd problemem. Najpniej pod koniec trzeciej dekady XXI wieku mwi Kurzweil nauczymy si dokonywa interwencji na poziomie komrkowym, przebudowywa i przeprogramowywa nasze ciaa w dowolny sposb. Trzeci i ostatni etap, jaki musimy pokona, wie si z nanotechnologi. Zminiaturyzowane do granic moliwoci urzdzenia o wielkoci mierzonej w milionowych czciach milimetra bd wstrzykiwane do y i, krc w krwiobiegu, bd docieray do kadej komrki naszego ciaa, wykonujc prace do tej pory niemoliwe. Tym sposobem bez kopotu pozbdziemy si nowotworw. Wystarczy robot zaopatrzony w kilkanacie czujnikw i mikroskopijny zbiorniczek z trucizn, ktr wstrzyknie do wrogiej komrki; uratujemy pozbawione tlenu tkanki nanorobot bdzie magazynowa tysic razy wicej tlenu ni nasze erytrocyty (). Pacjent, ktremu podano by litr takiej sztucznej krwi, mgby spdzi bez oddychania cztery godziny pod wod na dnie basenu; za pomoc malutkiej maszyny wymienimy te zniszczone czci komrki, np. uszkodzone w czasie zawau mitochondria. Wraz z rozwojem nanotechnologii moliwoci naprawy i monitorowania naszych cia bd nieograniczone. Jestemy na progu wielkiego przeomu technologicznego, po ktrym objawi si czowiek niemiertelny twierdzi Kurzweil. Nasze ciaa niewiele rni si od samochodu. Gdy nauczymy si naprawia i wymienia ich dowoln cz, bd dziaa wiecznie. Na podst.: Piotr Cieliski Trzy mosty do niemiertelnoci Gazeta Wyborcza. Ksiki, nr 2/2012 Wybraa: EWA WESOOWSKA
Obejrzane
BRIGATE ROSSE Film opowiada o powstaniu skrajnie lewicowej organizacji, ktra w latach siedemdziesitych XX wieku wstrzsna wosk scen polityczn. Ich najsynniejsz akcj byo uprowadzenie i zamordowanie w 1978 r. premiera Woch Aldo Moro. Byli oni gusi na apele nie tylko politykw, ale i papiea Pawa VI. Aktywici tej terrorystycznej organizacji wywodzili si w wikszoci z modych aktywistw, buntu woskiej modziey w 1968 r. Chcieli walczy z kapitalizmem i amerykaskim imperializmem za pomoc terroru. Tylko w takich metodach widzieli moliwo zaprowadzenia we Woszech komunizmu. Mia on zapewni sprawiedliwo spoeczn wszystkim ludziom. Porwania, zamachy bombowe i zabjstwa politykw, biznesmenw miay przestraszy wstrtnych kapitalistw. Sami terroryci wywodzili si z dobrze sytuowanych domw i rzadko ktry z nich skala si jakkolwiek prac. Zabjstwo Aldo Moro przelao czar goryczy i zamiast spoecznego poparcia dla terrorystw wzbudzio ywioowe poparcie dla woskiego rzdu walczcego z rodzimym terroryzmem. Niestety, ta nauka po blisko 30 latach posza w zapomnienie. Kryzys ekonomiczny, ktry ma miejsce we Woszech, spowodowa znw wzrost liczby aktw przemocy i odya krwawa legenda Czerwonych Brygad. Nic dziwnego, e obecny prezydent Italii Giorgio Napolitano zwrci si do narodu z apelem o powstrzymanie przemocy, o to, aby nie doszo do powtrki terroryzmu z minionego stulecia. Byli w Czerwonych Brygadach PLANETE+HD, 26 lipca 2012 r., godz. 20.45 HARLEYOWCY Czonkowie amerykaskich klubw motocyklowych to znaczca sia spoeczna w USA. Nam, Europejczykom, kojarz si oni z ludmi z motocyklowych gangw, ktre przybliya nam amerykaska filmografia. W rzeczywistoci ludzie nalecy do tego bractwa s normalnymi obywatelami. Po pracy spotykaj si w wybranych klubach, miejscach, by odreagowa tydzie pracy i monotoni codziennego ycia. W 6-odcinkowym cyklu bohaterowie opowiadaj o sobie, o swoich problemach i o tym, czym jest dla nich czonkostwo w klubie harleyowcw. Wiedz, e ich maszyny i skrzane kombinezony wzbudzaj wrd ludzi strach i przeraenie. W klubie Gispy wszyscy przestrzegaj twardych zasad. Nie ma tam miejsca dla sabeuszy i ludzi o mikkim krgosupie. Trzeba walczy o swoje miejsce w grupie i udzia we wadzy. Ale jednego s pewni. W trudnych sytuacjach yciowych mog liczy na wzajemn pomoc. Jedcy piekie, DISCOVERY 20 lipca 2012 r., godz. 21 ZBIGNIEW NATKASKI
Usyszane
DOPALACZOWY BIZNES KWITNIE Mimo zakazu wci nie brakuje modych ludzi, ktrzy sigaj po dopalacze. Od pocztku roku tylko w odzi na oddzia toksykologii trafio ponad 50 osb. Gdy dopalacze byy powszechnie dostpne, kadego dnia trafiao tu nawet 20 osb. Teraz to okoo 10 miesicznie, ale najczciej w bardzo zym stanie. Ci ludzie mieszaj dopalacze, a nawet przyjmuj je doylnie ujawnia doktor Anna Krakowiak, ordynator oddziau toksykologii jednego z dzkich szpitali. Bo jak si okazuje, dopalacze nie znikny, tylko zeszy do podziemia przyznaj policjanci. Oprcz internetu wci dziaa te sprzeda bezporednia. W Piotrkowie Trybunalskim policjanci zatrzymali ekspedientk, ktra dopalacze sprzedawaa w sklepie z pamitkami dosownie spod lady. Wiadomoci Radia Zet, 24.07. NAJSTARSZE AUTO W POLSCE MA 111 LAT Zabytkowy adler jest najstarszym autem zarejestrowanym w bazie Centralnej Ewidencji Pojazdw i Kierowcw. Zosta on wyprodukowany w 1901 r. Z danych CEPiK-u wynika, e w Polsce jest ponad 450 samochodw wyprodukowanych przed 1940 rokiem, wrd nich fordy, dkw, bmw, citroeny i mercedesy benz. Stare auta najatwiej wypatrzymy na Mazowszu jest tam ich 128. Harley-davidson z terenu wojewdztwa kujawsko-pomorskiego i levis popular z wojewdztwa lubelskiego wyprodukowane w 1919 roku, to z kolei najstarsze zarejestrowane motocykle. Po polskich drogach wci jed popularne niegdy syrenki na chodzie jest ich 460. Liczba uytkowanych trabantw dochodzi za do 1 tys. 100. Wiadomoci Radia Zet, 28.07. NIECHCCY ROZBI BUTELK 224-LETNIEGO KONIAKU Butelka koniaku Clos de Griffier Vieux z 1788 roku bya warta 77 tys. dolarw (ponad 260 tys. z). Butelk rozbi biznesmen spdzajcy wieczr w Klubie Playboya w Londynie. Mczyzna zamwi dwa kieliszki trunku za 7,8 tys. dolarw (ponad 26 tys. z). Przy okazji zapyta barmana, czy moe obejrze butelk. Wwczas doszo do nieszczliwego wypadku. Butelka upada na ziemi i si rozbia. Wszyscy zamarli. Ja byem zaamany. Nie chodzi ju o warto butelki w dolarach, ale o to, e rozbi si kawaek historii powiedzia Salvatore Calabrese, ktry zamierza pobi rekord Guinnessa, tworzc najdroszego drinka wiata wanie z uyciem koniaku Clos de Griffier Vieux. Wiadomoci Jedynki, 27.07. B.W.
Zapane w sieci
SPR O AWARYJN TABLETK Jak podao Radio Zet, politycy prawicy, ludzie kultury oraz przedstawiciele rodowiska medycznego apeluj o wycofanie z aptek preparatw z tak zwanej antykoncepcji awaryjnej. Sprawa dotyczy tabletek 72 godziny po. Pod apelem do Urzdu Rejestracji Produktw Leczniczych podpisali si m.in. Marek Jurek, Kazimierz Micha Ujazdowski oraz przewodniczcy Oglnopolskiego Zwizku Zawodowego Lekarzy Krzysztof Bukiel. A w sieci zawrzao. Niech maestwa, kiedy ju zdecyduj, e nie powinny mie wicej dzieci, zrezygnuj z seksu w ogle. Jak ksia. Bo nie ma metody stuprocentowej, oprcz oczywicie szklanki zimnej wody zamiast. Wypadki si zdarzaj najbardziej rozsdnym i kochajcym si ludziom i odpowiedzialnym na tyle, by wiedzie, e nie s w stanie pozwoli sobie na kolejne dziecko (...). Wkurza mnie takie patrzenie na ten rodek, tylko biorc pod uwag gupie nastolaty. (irna) Brawo Jurek jeszcze troch i dorwnasz Ceauescu! Kiedy do Rumunii prezerwatywy si przemycao, a teraz z wyjazdw do Bugarii bdzie si przemyca escapelle, ktre tam jest dostpne bez recepty. (sceptyk) Lekarze te protestuj, bo nie zarobi na aborcji, jak kady zaatwi spraw jedn tabletk. (filozof) Jak zwykle o kobietach chc decydowa faceci... (gg) Widocznie ony tych goci, co to podpisali, nie chc mie ju dzieci, a oni jeszcze chc, bo s pikni i modzi (...). (pikolo) Oni sysz krzyk plemnika, a nie sysz gosu narodu!!! I gdzie tu logika?! (sylwia) Wyranie wida, i potrzebujemy tych tabletek 72 po. Mam na myli 72 dni po wyborach. (precz_z_katotalibami) Z jakiej to okazji wszyscy Polacy maj si dostosowa do jedynie susznych pogldw Marka Jurka? A jeli inny polityk stwierdzi, i noszenie spodni przez kobiety jest niemoralne, to wszystkie maj zamieni je na suknie? A co by si stao, jeli kto inny wpadby na pomys wymalowania kociow na rowo? Czy moralno musi by stosowana pod dyktando partyjne lub widzimisi jakiego porbanego polityka? (K.K) A ja wrc do Polski po menopauzie, jak ju na pewno nie bd moga mie dzieci. I aden ciemnogrd nie bdzie mg za mnie zadecydowa. (goralka halka) A moe my zabronimy katolikom procesji w Boe Ciao... (zefir) www.radiozet.pl, www.onet.pl (bin)
R E K L A M A
PRZEGLD TYGODNIA
FELIETONY NIEKONTROLOWANE
Nad projektem poszerzenia grupy przedsibiorcw zobowizanych do posiadania kas fiskalnych pracuje Ministerstwo Finansw. Zamierza obniy limit obrotw do 20 tys. z z dotychczasowych 40 tys. z. Obecny limit jest wykorzystywany do ukrywania rzeczywistych obrotw i tym samym unikania kas wyjania Wiesawa Drd, rzeczniczka administracji podatkowej. Nie wiem, ile bdzie zarabia pan Grad. Mam jednak nadziej, e wiadomoci o tym, e ponad 100 tys. zotych, s mocno przesadzone powiedziaa w wywiadzie dla Rzeczpospolitej marszaek Sejmu Ewa Kopacz. Skomentowaa doniesienia mediw o powoaniu byego ministra skarbu Aleksandra Grada na prezesa PGE, z pensj 110 tys. zotych miesicznie. Ekologowie zamierzaj storpedowa budow przez Energ tamy i elektrowni wodnej na Wile w Siarzewie niedaleko Ciechocinka. Jeeli Energa podejmie si realizacji tego projektu, to narazi si na konflikt z ekologami, ktry przymi obron Rospudy grozi Przemysaw Pasek, prezes fundacji Ja Wisa. Inwestycja doprowadzi jego zdaniem do wyginicia odradzajcej si populacji jesiotra, ososia i wgorza. Niemal jedna trzecia polskich firm kierowana jest przez panie. To znacznie wicej ni rednia w UE 24 proc. Z raportu przygotowanego przez firm Deloitte wynika, e w Polsce w zarzdach spek 12 osb na 100 to kobiety. W rankingu tym wyprzedzilimy Niemcw, Belgw i Francuzw. Ponad 200 tys. ptnikw wyruszy w lipcu i w sierpniu na Jasn Gr. Oprcz pieszych pielgrzymek coraz bardziej popularne staj si rowerowe. Ewenementem jest natomiast pielgrzymka konna z Zarb Kocielnych, ktrej jedcy pokonuj 400 kilometrw w 11 dni. Przed jasnogrskim szczytem kawalerzyci staj pod sztandarem 10. Puku Uanw Litewskich. Z pastwem polskim wygra w Trybunale Praw Czowieka mjr Waldemar Nowakowski, onierz powstania warszawskiego. W 2008 roku policjanci zabrali z jego mieszkania kolekcj historycznej broni, sucej celom muzealnym, co uznawano nawet w PRL. Polskie sdy orzeky przepadek na rzecz Skarbu Pastwa. Sdziowie ze Strasburga uznali, e Polska naruszya konwencj o ochronie praw czowieka. Weteran bez powodw zosta pozbawiony swojej wasnoci i straci zbir o znacznej wartoci historycznej, a prawdopodobnie rwnie finansowej stwierdzi ETPC. W wieku niespena 60 lat zmar Andrzej Terlecki, polityk, dziaacz opozycji i podziemia w PRL, spoecznik, pose na Sejm I kadencji. Zwizany z KPN i Solidarnoci, wiziony w stanie wojennym. Odznaczony Krzyem Oficerskim OOP. BOHDAN MELKA ZBIGNIEW NATKASKI
DO ROBOTY!!
Janusz Korwin-Mikke
30 lat temu Chiny byy dwadziecia razy biedniejsze od Polski. Przeszy obalenie Cesarstwa, wojn domow, wojn wiatow i okupacj japosk, znw wojn domow... wreszcie najgorsze ze wszystkiego: wielk proletariack rewolucj kulturaln. Ludzi mylcych zabijano wtedy i poniano, panoszy si dziki motoch, a stal wytapiano jak 4000 lat temu pod Kielcami: w dymarkach! Przyszed Xiao-Ping Deng, wprowadzono kapitalizm i dzi Chiska Republika Ludowa jest drugim pastwem wiata. Za trzy lata bdzie pierwszym. Maj koleje jedce 580 km/h, buduj rocznie 11.000 km autostrad. Czteropasmowych. Dobra: Chiny to Chiny. Tymczasem prasa donosi, e w Mongolii w wyborach zwyciyli korwinici. Korwinici z programu ale nie z nazwy. C: w Chinach panuje kapitalizm, a rzdzca partia nadal nazywa si... Komunistyczna. U nas panuje PRL-bis a rzdzca partia nazywa si liberalna i prawicowa...
Prasa, oczywicie, z t Mongoli przesadza ale istotnie pod wikszoci postulatw Partii Demokratycznej mgbym si podpisa. Ona zreszt ju wsprzdzia i rozwj Mongolii w ostatnich latach wynosi 17%. Dla porwnania: Chiny 9%, Biaoru 3%, Niemcy 1%. Jeeli bdzie rzdzi dalej bo brakuje jej paru mandatw do absolutnej wikszoci to Mongolia bdzie si rozwijaa w tempie 25%. W socjalistycznej Europie nie do pomylenia. W socjalistycznej Europie ronie bezrobocie i spada i tak mae tempo rozwoju. W Polsce rwnie. Cytuj: Fatalne wiadomoci o stanie polskiej gospodarki. W czwartkowym komunikacie GUS poinformowa o aktualnej stopie bezrobocia i sprzeday detalicznej. Ot nie s one fatalne dziennikarze przesadzaj ale na pewno s przygnbiajce. Sprzeda detaliczna wzrosa... ale w najtaszych tylko sklepach, tzw. dyskontach. wiadczy to o zuboeniu ludzi. Nad morzem w tym roku prawie dwa razy mniej wczasowiczw ni przed rokiem. Na Hel przyjechao wesoe miasteczko spod Ostroki: stoj i widz, jak dzieci bawi si na darmowych hutawkach w pobliskim parku i tsknie patrz na karuzele ale rodzice nie maj pienidzy. Tego przed rokiem nie byo. Normalnie latem bezrobocie spada. Teraz w czerwcu wynosi 12,4%. W norwano opini publiczn, i w rajach podatkowych elita wiatowych bogaczy ma zdeponowanych UWAGA!!! biliony powtarzamy, biliony dolarw (21 32)! To jest mniej wicej tyle, ile wynosi warto gospodarek USA i Japonii razem wzitych! Wyprowadzono je tam, by unikn pacenia podatkw w kraju. eby byo ciekawiej, podobn informacj poday ostatnio media brytyjskie, a rzecz dotyczya najbogatszych mieszkacw wysp. Nie ma wtpliwoci, e tak jak w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii postpuj finansowi magnaci z innych krajw (Francji, Niemiec, Woch, Hiszpanii) i naszej ukochanej Rzeczypospolitej rwnie. Wszdzie powstay wyspecjalizowane firmy doradcze (prawnicy, biegli ksigowi), ktrych jedynym zajciem jest wymylanie sposobw, obej, kruczkw, ktre pozwol w majestacie prawa OKRADA WASNE PASTWO. Bo przecie unikanie pacenia podatkw niczym nie rni si od pospolitego zodziejstwa. Tyle e jak biedny Kowalski nie zapaci na czas 25 z podatku, to ponosi wszelkie konsekwencje skarbowe, z licytacj komornicz wcznie. Za to bogaty Kowalski, jak wyprowadzi 25 miliardw do raju podatkowego, nie ponosi adnych konsekwencji. Przeciwnie, cieszy si szacunkiem i powaaniem. W jego stron ko-
malnym kraju bezrobocie to 1 2%. Ju 3% to lekki niepokj, a 4% to granica normalnoci. 12,4% bezrobocia dowodzi, e obecny ustrj nadaje si wycznie do rozwalenia motem kowalskim. Ronie nam armia urzdnikw: jest ich ju 639.000 z czego 638.000 jest nie tylko cakowicie zbdnych ale w dodatku przeszkadzaj ludziom w pracy. Biurokracja to po prostu rak rak, ktry trzeba wyci W CAOCI a nie drobnymi fragmentami. Biurokraci mno si jak krliki, i nieustannie rosn te ich pensje. Polska (i caa Europa) potrzebuje kontr-rewolucji. Biurokracj trzeba zlikwidowa a politykw trzeba po prostu cakowicie odsun od wadzy a 80% (tak na oko) powsadza do wizie. Czytam, e PSL poobsadza swoimi ludmi, kompletnie niefachowymi, setki zagranicznych placwek. I co? Zamiast wycign wniosek, e skoro byli tam niefachowcy, to bez szkody dla Polski mona te placwki zlikwidowa ju si na wycigi zgaszaj inne partie, by obj te placwki. I te nic na nich nie robi, oczywicie. Wyrzuci z posad i niech zakadaj firmy, niech pracuj w czyich firmach... byle nie na pastwowych (czyli opacanych przez nas!) synekurach. Niech zamiast siedzie na posadach pracuj i dorabiaj si! Duych pienidzy. Byle nie naszym kosztem! http://korwin-mikke.pl mornik nawet nie patrzy. Niemiae prby domagania si, aby finansowi potentaci wzili na siebie cho cz ciarw, ktre niesie kryzys, spotykaj si z ostr krytyk i nazywane s populistycznymi bredniami. Ba, grozi si nawet, e bogacze obra si, spakuj zabawki i z caym swoim majdanem w ogle wyjad na jakie Kajmany. A wtedy ruina krajowej gospodarki jest ju nieunikniona. To jest dopiero bezczelno i arogancja. Okra wasne pastwo i jeszcze mu grozi! A przecie ten kryzys, recesja nie zostay wywoane przez Kowalskiego, Smitha czy Millera. To wspaniali bankierzy z Wall Street, wiecznie nienaarci, twierdzcy, e chciwo jest OK, doprowadzili swoimi machlojkami finansowymi do wiatowego krachu. Ale nie czuj si winni, nie czuj si odpowiedzialni. Cho maj w rajach podatkowych Himalaje pienidzy, nie maj zamiaru uy ich do ratowania wasnych ojczyzn. Za ich chciwo i pazerno ma zapaci Kowalski, Smith i Miller. No i paci! SOBCZAK i SZPAK PS To, co teraz dzieje si w zwizku z kryzysem, to nic innego, jak neokolonializm, tyle e wacicielami niemal caego wiatowego majtku nie s poszczeglne pastwa, a krezusi finansowi naszego globu, ktrzy nie maj zamiaru z nikim niczym si dzieli!
NEOKOLONIALIZM
Mamy wielki kryzys gospodarczy, recesj, a co za tym idzie, grob bankructwa kilku pastw, z osawion Grecj na czele. W zwizku z powyszym ludzie maj oszczdza, zaciska pasa. Pytanie jest, jacy ludzie? Bo e nie wszyscy musz to robi, to ju wiemy. Nie wolno obcia, pod adnym pozorem, wodarzy tego wiata, tej uprzywilejowanej, najbogatszej kasty. Ciar wychodzenia z kryzysu maj wzi na siebie ci, ktrzy yj z miesica na miesic i nie maj grosza przy duszy. To od nich da si wysiku i wyrzecze. To oni maj pracowa duej, zarabia mniej, otrzymywa godowe renty i emerytury. I wara im od tych, ktrzy posiadaj prawdziwe pienidze, czyli bankierw, szefw potnych midzynarodowych korporacji, koncernw, czyli tych, ktrzy faktycznie rzdz wiatem. A e tak jest naprawd, wiadczy moe informacja, ktr poday amerykaskie media. Ot poinformo-
PISANE PO OBIEDZIE
CYTAT
Z YCIA SFER POLSKICH

Henryk Martenka
Z chwil gdy leasingowane przez OLT Express samoloty odlatyway do swoich zagranicznych wacicieli, ulatywao w powietrze jedno z najwaniejszych pragnie Polakw, by mie linie lotnicze, ktre uatwiayby podrowanie po Polsce. Polak ju wie, jakim luksusem jest lot transatlantycki, wie, jak komfortowo lata si do Singapuru i jak wygodnie przebiega noc nad Afryk w locie z Frankfurtu do Kapsztadu. Teraz wielu z nas poczuo, co to za komfort w cigu godziny przenie si z Bydgoszczy do Krakowa i w cigu takiej samej godziny, tego samego dnia powrci. Bo co w zamian? Czternacie godzin za kkiem, albo noc w pocigu widmie z przesiadk w Zawierciu o witaniu? OLT Express nie jest pierwsz lini lotnicz, ktra w Polsce nie daa rady. Ma racj ekspert, mwic, e najtrudniejsze dystanse lotnicze to te kilkusetkilometrowe i krtsze, jakie na wiecie obsuguj koleje, a u nas przypadek. Bo tylko on decyduje, czy pocig z Torunia do Warszawy dojedzie w trzy godziny czy cztery. Przed OLT Expressem smakowalimy ju europejskie standardy z liniami: Jet Air, White Eagle Aviation, Air Polonia, Central Wings, Prima Charter czy Direct Fly. Woziy nas po kraju
Kto da nam skrzyda?

i po cudzoziemskich kurortach. Byy epizodycznymi (cho niektre latay nawet po kilka lat) lekcjami, ktre oswajay nas z lataniem, uczyy ceni czas, wygod i bezpieczestwo. I to wtedy, gdy sen o polskich autostradach by jeszcze tylko snem wariata... I znw pozostalimy zakadnikiem LOT-u, pastwowej firmy o dugiej tradycji i fatalnej kondycji. Mieszanka tragiczna, bo LOT nieustannie przybiera megalomaskie pozy, gdy ledwie dyszy, co chwila uciekajc przed groc mu plajt. Dla przecitnego pasaera oznacza to wysokie ceny, kiepski serwis i niepewno pocze. Owszem, LOT ma swoj misj, ale misja LOT-u to gorsza wersja misji Telewizji Polskiej. LOT w lotach krajowych zarabia zapewne mniej na biletach ni na milionowych haraczach wyciganych z budetw samorzdw za ask latania do mniejszych portw i zwoenia pasaerw do Warszawy. W takim trybie LOT wypenia swe konto, podczas gdy OLT wypenia marzenia. Moe dlatego pad, bo kto daleko ujedzie na marzeniach, tym bardziej, kto na samych marzeniach wystartuje? To jasne, e bilet lotniczy musi kosztowa. Ale to nie znaczy, e musi to by paskarska cena. I to nie znaczy, e pastwo musi si do wszystkiego miesza, bo czsto, gdy tak czyni, jest to albo gupie, albo zbdne. Moe to opieka pastwa, poprzez jego wyspecjalizowane lotnicze agendy, podatki, opaty i drogie koncesje utrudnia rozwj maych linii, ktre byyby dla nas dobrodziejstwem. Licz tu na gos ekspertw, ale przykad z otwartym wanie lotniskiem w Modlinie wiadczy dobitnie, e gupie pastwo to pastwo szkodliwe. Tylko gupie pastwo obrasta gszczem przepisw, przysaniajcych rozum i zdrowy rozsdek. Gdy wic ruszyo lotnisko w Modlinie, odciajc Okcie i dajc komfort pasaerom, od razu obudzio si gupie pastwo. Obudzili si urzdnicy z Gwnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad, uznajc, e znaki wskazujce kierowcom drog do Modlina s nielegalnymi reklamami i drogowskazy po czterech dniach zdemontowano, bo nie byo ich, urzdnikw zgody, by drogowskazy postawi! Pastwo, ktre uznaje nadrzdno biurokracji nad rozumem, jest pastwem gupim. I nieche wygadana pani z gwnej dyrekcji tego i owego nie plecie, e to praworzdno, bo prawo dziaajce przeciw wolnoci obywateli dowodzi wycznie saboci pastwa. Pilot pewnej linii ldowa wyjtkowo twardo, uderzajc samolotem o pas, jak motem. Przepis wymaga, aby to pilot egna pasaerw: Dzikujemy za wsplny lot. Trudno mu byo patrze w oczy pasaerom po tak fatalnym ldowaniu. Na kocu wychodzia wiekowa pani o lasce. Synku, czy mog ci zada pytanie? spytaa pilota. Ale oczywicie, Madame. My wyldowalimy, czy zostalimy zestrzeleni? I to byoby wszystko o linii OLT Express i jej przelocie do historii. henryk.martenka@angora.com.pl
Portfel w telefonie
Jest taka ga biznesu, w ktrej Afryka wyprzedza wiat. Za wszystko od worka mki po edukacj dzieci paci si tam przez telefon komrkowy. Zachd dopiero dojrzewa do tej rewolucji (). W Kenii a 68 proc. posiadaczy telefonw komrkowych uywa ich jak konta i portfela. Wikszo transakcji to niewielkie kwoty, ale przesyane w ten sposb pienidze sigaj cznie 20 proc. PKB Kenii. Kiedy rolnik przywozi na targ worek mki, kupiec paci za ni, wysyajc mu SMS. Podobnie paci si za jazd takswk (kierowcy si ciesz, bo dziki temu wo przy sobie mniej gotwki i mniej ryzykuj) i za edukacj dzieci (nie trzeba sta w dugich kolejkach). Tak odbiera si pensje, kupuje bilety lotnicze i reguluje rachunki w budce z piwem. Prawdopodobnie w niedalekiej przyszoci przez telefon bdzie te mona ubezpieczy plony i stado krw, opaci pogrzeb, wzi poyczk i gromadzi oszczdnoci. System patnoci M-PESA (w jzyku suahili pesa oznacza pienidze) jest dostpny dla najuboszych: wystarczy kupi tani kart SIM i bezpatnie si zarejestrowa. W maych sklepikach w wioskach, miasteczkach czy Nairobi mona gotwk wpaci na swoje telefoniczne konto (sklepikarz przyjmuje kwot i wysya specjalny SMS), a potem przesa j SMS-em komu, kto j rwnie atwo spieniy 800 km dalej, w podobnym sklepiku. To bezpieczniejsze ni najpopularniejszy dotd system przesyek, czyli koperta z pienidzmi powierzana kierowcy autobusu. PAULINA WILK Uwaam Rze nr 30/2012 (23 29 VII) B.W. retce klasycznej ma rwnie wiele do powiedzenia. Podobaa si wszdzie. Bya operow primadonn w dawnym stylu. Tak, jak lubi szeroka publiczno, szanuje zesp teatru, ceni kady dyrektor. Przed kilku laty Kazimierz Kowalski urzdzi jej jubileusz. Jechaem do odzi troch niepewny kondycji wielce zasuonej, ale ju wysuonej przecie gwiazdy. Okazaa si rewelacyjn Dorot w Krakowiakach i gralach. Natychmiast zaprosiem j w tej roli na gocinne wystpy do Poznania. Siedz bezradny nad dopiero co napisanym tekstem. Podpor mojej dzkiej operowej pracy egnam i odprawiam w zawiaty z bardzo daleka. Tam, gdzie wanie odchodzi, spotka zapewne wielkich moich poprzednikw dyr. Stanisawa Piotrowskiego i Zygmunta Latoszewskiego, wspaniaych partnerw Antoniego Majaka i Wadysawa Malczewskiego, dawniejsze gwiazdy i koleanki Zofi Rudnick, Lidi Skowron, Alicj Pawlak, Alicj Dankowsk... Coraz wikszy zesp operowy odzi znajduje si ju po tamtej stronie. Kiedy przejdziemy tam rwnie my. egnaj, pani Tereso We na drog tytu polskiej Casta Diva, koty co je tak lubisz, nasze zy i do zobaczenia!
WEJCIE DLA ARTYSTW

Sawomir Pietras
Siedz bezradny nad pust kartk. Z wakacji na drugim kocu Europy ju nie dojad. Z pogrzebami w odzi nie czeka si duej ni kilka dni. Zreszt powie kto zgryliwy miae kilkadziesit lat, aby si z ni wita, egna, cieszy, smuci, zgadza, rni, sprzecza, godzi jak to w yciu Teresa May-Czyowska bya w mojej dziaalnoci postaci szczegln. Rozpoczynajc prac w Teatrze Wielkim w odzi, postanowiem zagra Fidelia Beethovena. Stan by wojenny, ludziom doskwiera brak swobody, czuli ucisk, ograniczenia, codzienne niedostatki. Mieli ju serdecznie dosy indoktrynacji, tandetnej propagandy i kujcej w oczy nieprawdy. Od teatru oczekiwali odwagi, determinacji, szlachetnego patosu. O tym wszystkim byo Fidelio. Kady, ktremu ujawniaem ten projekt, odradza: to nie na d, rzadko kie-
Polska Casta Diva

dy si udaje, kim to zapiewa, kto to bdzie oglda? Itd., itd Rzeczywicie nie byo odpowiedniego tenora, Delfina nie chciaa piewa Marceliny, by problem, czy Malczewski wytrzyma kondycyjnie Pizzara, bo Zalewski dosta wanie kontrakt do Austrii, a o kandydatce do morderczej partii Leonory mogem myle tylko wtedy, gdybym znalaz odpowiedni sopran poza odzi (stan wojenny!). Ktrego ranka drzwi mojego gabinetu otworzyy si, wesza May-Czyowska, zamkna je za sob, usiada i wbiwszy we mnie wzrok zacza: Po co szuka Leonory na zewntrz? Ja to zapiewam! Ale pani Tereso, to takie silnie wyrazowe, forsowne, emocjonalne zaoponowaem. Szkoda pani piknego lirycznego sopranu. Tego niech si pan nie obawia. Przejrzaam wycig fortepianowy. Moja kondycja, dowiadczenie i umiejtnoci wokalne zupenie wystarcz, abym daa sobie rad, piewajc duym sopranem lirycznym tak mocn parti. Sukces Fidelia by ogromny i nadspodziewany. Ona odniosa najwikszy. Po niegdysiejszych lekkich Traviatach, Rigolettach, Cyrulikach, Cyganeriach i Faustach zapiewaa jedn z najtrudniejszych i najbardziej wyczerpujcych rl w caym repertuarze operowym. By to wyczyn budzcy podziw i respekt. Na jeszcze wikszy szacunek zasuya sobie wkrtce podejciem do wykonania partii tytuowej w Normie Belliniego. Znowu kondycyjnie bez problemu pokonaa t piekielnie trudn partytur, niemal trzy godziny nie schodzc ze sceny. Dawaa z siebie wszystko: pikno gosu, wirtuozowsk technik piewu, urzekajc interpretacj i przekonujc posta. Bez niej premiera Normy w odzi nie miaaby sensu. Omielona tymi dwoma wyczynami podja si z sukcesem piewania Nabucca i Aidy, chocia kilka lat wczeniej zadziwiaa ju mocnym repertuarem (Hrabina, Halka, Don Carlos, Trubadur, Wolny strzelec). Kiedy przyszo do realizacji Wesoej wdwki, bez wahania przyja rol Hanny Glavary. Wykonywaa j po polsku i po niemiecku, jako e zakontraktowalimy spektakl do wielu miast Austrii, Szwajcarii i Niemiec. Tym razem Teresa May-Czyowska udowodnia, e w ope-
10
1924-2012
Tumy ludzi towarzyszyy Andrzejowi apickiemu w ostatniej drodze. Wybitny aktor i reyser spocz w rodzinnym grobowcu, u boku swojego dziadka i pierwszej ony
Kapitan w nienagannie czystym konierzyku

Tego dnia w kociele w. Karola Boromeusza na Starych Powzkach mona si poczu jak w wielkim teatrze albo na planie filmowym. Gdzie si spojrzy znany aktor, znana aktorka albo znany reyser. I tumy wielbicieli talentu artysty. Wszyscy przyszli poegna czarodzieja kina i arystokrat teatru.
W pierwszym rzdzie krzese, tu przed skromn urn z prochami aktora, siedzi ona Kamila apicka, obok jego crka Zuzanna, wnuczka Weronika oraz, ocierajca wci zy wzruszenia, Krystyna Janda. Tu za nimi Jan Englert i Daniel Olbrychski. Troch dalej Maja Komorowska z czerwon r. W samym kocu kocielnej nawy stoi samotnie z wizank kwiatw Artur mijewski. Jest Kazimierz Kaczor i Ignacy Gogolowski. Przysza Magda Umer. A take Grayna Szapoowska
Fot. PAP/Rafa Guz
i Ewa Zitek. Oraz dostojna Nina Andrycz. Wanie wchodzi do kocioa Janusz Gowacki, pisarz i dramaturg. A za nim Jerzy Gruza, reyser. Przy otarzu wart peni warszawscy stranicy miejscy oraz studenci szkoy teatralnej. Z minuty na minut przybywa wiecw
i kwiatw. Na zewntrz przygotowuje si ju orkiestra wojskowa.
Stosowno i powcigliwo
Za chwil mszy w. aobnej bdzie przewodniczy ksidz Adam Boniecki, niegdy redaktor naczelny Tygodnika Powszechnego. Wieloletni przyjaciel rodziny apickich. Przemija pokolenie aktorw ksztatujcych kultur mojego pokolenia zaczyna swoj homili. Wierzymy jednak, e Andrzej Czowiek, stoi dzi przed Bogiem, a Bg go nam wybra, eby go nam da jako dar. A on sam uwaa, e po aktorze pozostaje ulotno, wiadectwo tych, ktrzy go ogldali. By aktorem z chodnym dystansem i uwaa, e teatr to te zabawa. Ksidz Adam Boniecki przypomina te synne wystpienie Andrzeja apickiego, kiedy w 1987 roku wita Jana Pawa II w imieniu polskich twrcw w warszawskim kociele w. Krzya. Mia wwczas powiedzie m.in.: Nie jest naszym celem wprowadzanie kultury do Kocioa, bo ona tam jest od lat tysica. Chcemy wprowadzi Koci do kultury, chcemy zbudowa jedn, jednolit w swej rnorodnoci kultur chrzecijaskiego narodu. Narodu chrzecijaskiego od lat ty-
sica, narodu chrzecijaskiego na nastpne tysiclecia. To bya dla niego szczeglna sytuacja, bo mia wiadomo, e mwi do Papiea, ale i do caej Polski, do caego wiata. Mia na to 2 minuty, a w takiej sytuacji wypowiada si albo bezpieczne banay, albo naprawd co wanego. Wybra to drugie. Za Bogdan Zdrojewski, minister kultury, powie o zmarym tak: Powcigliwo, stosowno i adekwatno w jednej postaci i jednej osobie. I wanie dzi egnamy legend takiego aktorstwa. Andrzej apicki swoim talentem stara si dzieli tak, eby nie przesadza. I nie przesadza Do urny z prochami przyjaciela podchodzi Daniel Olbrychski. To wanie on wnis j wczeniej do wityni. I teraz trzyma j w rkach, ale za chwil przejm j pracownicy cmentarza. Do rodzinnego grobowca urna pojedzie jednak na standardowym wzku. Chyba zabrako dobrego reysera skomentuje to drobne zamieszanie kto stojcy obok Olgierda ukaszewicza, prezesa zwizku Artystw Scen Polskich. ukaszewicz dyskretnie si umiechnie.
Byskotliwo i elegancja
To bdzie duga droga konduktu, bo grb, w ktrym zoone zostan prochy artysty, jest do daleko
Kamila apicka, wdowa po aktorze
Fot. Micha Dyjuk/Reporter
od kaplicy. Dugo wic id aobnicy i wspominaj zmarego. Nikt nie ma wtpliwoci, jakim czowiekiem by Andrzej apicki. Czarujcy, byskotliwy, przystojny, elegancki, charyzmatyczny i uwodzcy piknym gosem. Klasyczny amant. Niezapomniany Ketling w serialowych Przygodach pana Michaa, ale te pijak z Salta Tadeusza Konwickiego, kapitan milicji tropicy faszerzy pienidzy w Lekarstwie na mio Jana Batorego, reyser we Wszystko na sprzeda i Poeta w Weselu Andrzeja Wajdy. Cae ycie zakochany w Aleksandrze Fredrze. I pewnie dlatego by te mistrzem dystansu i autoironii. Kilka lat temu tumaczy kolegom, dlaczego oeni si z modsz od niego o 60 lat recenzentk teatraln Kamil Mcichowsk: Miaem do siedzenia w fotelu i patrzenia na Tuska albo Kaczyskiego. Spotkaem fajn dziewczyn, modsz ode mnie i si oeniem. W ten sposb zostaem nagle celebryt, bo cho zagraem w yciu 150 rl, to nigdy nie byo takiego zainteresowania moj osob jak po tym lubie. Z waciw sobie ironi artowa, e z powodu tej rnicy wieku przejdzie do Ksigi rekordw Guinnessa. Nie mia jednak wtpliwoci, e zawsze mona znale szczcie i nawet par takich miesicy warte jest skandalu i rozrby. Kiedy po dugiej przerwie w zawodzie aktorskim zagra cztery lata temu drugoplanow rol w Iwanowie Czechowa i odnis sukces, powiedzia: Dzikuj Jankowi Englertowi, ktry wyj mnie z szafy, otrzepa z naftaliny, kopn i wypchn na scen.
a my staralimy si go goni. O tym samym mwi te po mierci artysty Jan Nowicki, kolega po fachu. On rwnie powiedzia, e odszed czowiek, ktry bardzo wysoko postawi poprzeczk w tym zawodzie. mier takiego czowieka nie moe wywoywa tylko rozpaczy. Powinna budzi poczucie, e trzeba bra si do roboty, eby stara si mu dorwna. Tymczasem nad grobem Jan Englert wspomina, e Andrzej apicki mia te zawsze umiejtno prowadzenia okrtu przez wzburzone fale. Po rnych zawirowaniach my przechodzilimy przez to wszystko pokaleczeni i umorusani, a on sta na mostku kapitaskim zawsze w biaym, nienagannie czystym konierzyku.
Spenione marzenie o lekkiej mierci

Wielu ze stojcych dzi przy grobie Andrzeja apickiego pamita, jak jeszcze niedawno zapewnia, e doyje stu lat. Jeszcze kilka dni przed mierci planowa wyjazd z on na krtkie wakacje, a jesieni mia wystpi na scenie w Teatrze Narodowym. Ale te marzy o lekkiej mierci bez cierpienia i we wasnym domu. I tak si stao umar spokojnie, we nie. Mam nadziej, e mu si piknie nio Czuje si wyranie, jak Janowi Englertowi amie si gos, cho to rwnie znakomity aktor. Ale ju zaraz wszyscy usysz jazzow melodi z repertuaru Louisa Armstronga. Tak mia wol zmary artysta. Nie lubi zawych poegna muzycznych napisa w swoim testamencie. I eby nie przychodzi w T-shirtach nawet w upa. ar tego dnia la si z nieba, ale T-shirtw nie byo wida. Aktor chcia te, eby nie skada kondolencji oraz nie robi zdj. Tego nie udao si ju dotrzyma. Crka Zuzanna apicka-Olbrychska i ona Kamila dugo przyjmoway kondolencje, a warszawiacy, ktrzy przyszli tumnie na pogrzeb, nie przestawali fotografowa. Kady chcia mie zdjcie grobu apickiego, jego modej maonki lub przynajmniej jakiego znanego aktora. Duym zainteresowaniem fotografw amatorw cieszy si Artur mijewski. W kocu to... ojciec Mateusz. Zawodowi fotoreporterzy nie odstpowali za na krok modej wdowy i crki aktora. Cay czas trzaskay migawki aparatw, gdy obie kobiety samotnie szy do bramy cmentarza. A droga bya do duga
Chopiec do samego koca

Za chwil Jan Englert nad grobem swojego kolegi powie: W ostatnich miesicach czsto ze sob rozmawialimy przez telefon. Podczas jednej z rozmw powiedzia mi, e to ja musz przemwi nad jego grobem. To przemawiam Mwi w imieniu caego rodowiska aktorw i reyserw. Andrzej by symbolem czego niezwykle szlachetnego i czystego. On by wiecznym chopcem, do samej mierci. Chopcem wietnie wychowanym, ktremu wpojono ideay i ktry by rozczarowany tym, e ideay, ktrym powici swoje ycie i dla ktrych si realizowa, niekoniecznie si sprawdzaj. Ale to swoje rozczarowanie obraca w sceptycyzm. Byli tacy, ktrzy go podziwiali i kochali, byli tacy, ktrzy mu zazdrocili, a nawet z niego kpili. Ale on zawsze by od nas o krok lepszy,
JACEK BINKOWSKI
R E K L A M A
12
APAGE SATANAS
Egzorcyci: niech awari prdu Pan Bg przerwie koncert Madonny

(27 VII)
Trzej znani egzorcyci wystosowali apel dotyczcy koncertu Madonny, ktry ma si odby 1 sierpnia na Stadionie Narodowym w Warszawie. Apeluj, by w przypadku gdy dojdzie do wystpu, Pan Bg przerwa go na przykad awari prdu, ktra zawsze jest moliwa. Ostatecznie Pan Bg moe zrobi z nasz modlitw, co uzna za stosowne, ale prosi moemy dodaj. Apel podpisali trzej egzorcyci: ks. Andrzej Grefkowicz, o. Robert Wicek i ks. Pawe Pajk. Jego tre uzyskalimy z Centrum Formacji Odnowy w Duchu witym Wieczernik, w ktrym dziaa ks. Grefkowicz. W e-mailu, w ktrym rozesa ten apel do wsplnot zwizanych z Centrum, napisa, e z Bo moc jest moliwe nawet cakowite obezwadnienie tego rodzaju inicjatyw (jak koncert Madonny red.).
Ogldanie Madonny na YouTube? Tylko w stanie aski uwicajcej

Na wstpie egzorcyci dokonuj analizy koncertu Madonny, ktry odgrywa ona w czasie MDNA Tour. A jeli kto sam chce obejrze koncert w sieci, to ostrzegaj: Materiay dostpne na YouTube s mocne;
jest bardzo silny przekaz podprogowy, dlatego nie zalecamy ogldania (jeli ju, to eby by w stanie aski uwicajcej i pomodli si wczeniej do Ducha witego) napisali w apelu. Wedug nich show Madonny jest antychrzecijaski: Podstawowym celem jest kpienie z Boga i chrzecijan. W szerokim zakresie to antyewangelizacja caego wiata. W ramach MDNA Tour jest 88 koncertw w odstpach dwu-, trzydniowych i (Madonna red.) robi to w p roku. Czowiek o wasnych siach nie jest w stanie tego zrobi. Towarzysz jej najdrosi na wiecie specjalici od psychomanipulacji. Egzorcyci stwierdzaj nastpnie, e nie doszukuj si wszdzie i we wszystkim zego ducha, jednak ten koncert jest potn dawk trucizny uderzajc w podwiadomo za pomoc czstotliwoci, ukrytego symbolizmu i obrazw. I wymieniaj skadniki tej trucizny: bezczeszczenie chrzecijastwa, bo obraz redniowiecznej katedry (czyli Kocioa) zostaje sprofanowany przez cakowit zmian przeznaczenia.
zwycistwo zego nad Kocioem). Profanacja Najwitszego Sakramentu i wymiewanie si z najwaniejszych tajemnic wiary: Wcielenie, Narodzenie i mier Pana. Wszystko odbywa si w obecnoci demonw, ktre wchodz do katedry po zniszczeniu bramy. Gra wiate (czerwie i czer), muzyka i taniec ociekajcy motywami pogaskich kultw (np. prostytucja sakralna). Krzye noszone przez uczestnikw (race zawieszone na szyi) to kolejny element parodiowania pisz egzorcyci. W koncercie widz oni, jak oddawana jest cze czarnej postaci, czyli Madonnie. A w kulminacji dochodzi do wybuchu niszczcego katedr. Sekwencja obrazw wskazuje na powrt do pierwotnego chaosu. Madonna oddaje si w rce za symbolizowanego przez odraajce postacie, przed ktrymi nie broni si wcale, nie okazuje lku i poddaje si temu, co z ni robi. Duchowni wytykaj te show piosenkarki, e hoduje wspczesnym trendom: homo- i transseksualizmowi oraz transwestytyzmowi.
ku dostarczajcego euforyczne odczucie mioci stwierdzaj. Odnoszc si do daty koncertu, 1 sierpnia, czyli rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, duchowni oceniaj, e jeli dojdzie on do skutku to bdzie to zbezczeszczenie polskiej ziemi. Wzywaj jednoczenie do modlitwy, by odpowiedzi na przeklestwo byo bogosawiestwo. Niech bdzie nas najmniej 65 tysicy modlcych si (pojemno Stadionu Narodowego) apeluj. Intencj modlitw ma by to, aby nie doszo do koncertu, a jeeli do niego dojdzie, to by Pan Bg go przerwa np. awaria prdu zawsze jest moliwa. Ostatecznie Pan Bg moe zrobi z nasz modlitw, co uzna za stosowne, ale prosi moemy napisali na koniec egzorcyci.
Madonna w Polsce
1 sierpnia Madonna ma zagra koncert w Warszawie na Stadionie Narodowym. Poprzednio odwiedzia nasz kraj trzy lata temu, wtedy zagraa w wito maryjne, tym razem w rocznic powstania warszawskiego. I wtedy, i teraz protestuj rodowiska katolickie oraz prawicowe. Przed tegorocznym show ma zosta pokazany film o powstaniu, pami tego tragicznego wydarzenia zostanie te uczczona minut ciszy.
To ma obrazowa zwycistwo zego nad Kocioem

Duchowni id dalej i analizuj kolejne fragmenty koncertu: Jestemy wiadkami profanacji Krzya. Brama (w jej centrum krzy) rozpada si w drobny mak (to ma obrazowa
Co znaczy MDNA?
Egzorcyci dokonuj te egzegezy skrtu MDNA, ktry jest tytuem albumu piosenkarki. MDNA mona traktowa jako: jej imi, nastpnie jako DNA Madonny. Jest te nawizanie do MDMA (ecstasy) narkoty-
JACEK GDEK
R E K L A M A
GADU, GADU, GADU
13
krzywdzi, ale yje z mczyzn, czy religijn kobiecin, ktra seks uprawia po boemu z pierwszym mem, ale pluje jadem i nienawidzi wszystkich, ktrzy si od niej rni, bo wie, e jak wyklepie modlitw, to cae zo, ktrego si dopuci, bdzie jej odpuszczone, wic i tak szerzy je z premedytacj? Jeli wybraby t drug osob, to ja z takim bogiem nie chc mie nic do czynienia. Poza tym to ja za swoje ycie odpowiem przed ewentualnym bogiem, wic czy nie pikniej, atwiej, ale przede wszystkim rozsdniej by byo, gdyby kady skupi si na wasnym yciu, zamiast stara si narzuca innym swoje pogldy i wierzenia? pyta Marcel (http://magielnietowarzyski.blog.onet.pl).
Blogi i blagi.pl
Wojenka o zwizki partnerskie

Sejm odrzuci projekty ustaw o zwizkach partnerskich. Ostre sowa pady podczas dyskusji eurodeputowanej SLD Joanny Senyszyn z posank PiS Krystyn Pawowicz. Panie pokciy si o zwizki partnerskie na antenie Superstacji. Bg stworzy homoseksualistw! grzmiaa Senyszyn. Bg stworzy Adama i Ew, a nie homoseksualistw! ripostowaa Pawowicz. Pani nie jest nawet homofobk! Pani jest szowinistk orientacji seksualnej! zarzucaa oponentce Senyszyn. A pani nie ma kultury! Jedzi pani do tej Unii Europejskiej, ale nie nauczya si pani wychowania! ucia Pawowicz. Dla mnie Pawowicz i Senyszyn s siebie warte! Ot, spotkay si dwie wariatki w celu wywoania cyrku na antenie. Przecie o to chodzi nadawcy. Zrobi show! Merytoryka dyskusji jest mao wana, bo tych pa problem zwizku partnerskiego dotyczy jedynie subowo. Nie prywatnie. Nale do konkretnych opcji, ktre si cieraj, ale dylemat, z jakim yj tysice ludzi, ich nie dotyczy. Dyskusja przypominaa poziomem ktni dwch przekup na rynku. Tyle e handluj one wartociami, a nie szczypiorkiem. Rozbawi mnie argument Pawowicz: Sam rdze sowa rodzina pochodzi od ro-dzi. Powinna troch pojedzi do UE i zna angielski. Po angielsku rodzina to family, a rodzi give birth... pisze Pismaczysko (http://pismaczysko.bloog.pl). Hipokryzja polityczna! Wol kci si ni napisa wsplnie projekt. Dodatkowo kady chce mie podczas wyborw kart wyborcz, na nas gosujcie, na nas, dalimy wam ustaw, ale nikt nie widzi, jaka naprawd jest za ustawa. PO oskara Roberta Biedronia o konflikt. To PO zrobio konflikt. Najpierw zamieszanie w komisji, pniej gosowanie przeciw. PO niech zajmie si aferami swojego kochanka PSL pisze Luke (http://lukeblog.blox.pl). To nie bya jedyna wypowied posanki PiS godna uwagi. Do emocjonujcej rozmowy doszo dzisiaj w poranku TVN24. Gomi Jarosawa Kuniara byli: Krystyna Pawowicz z PiS oraz Jerzy Wenderlich z SLD. Pawowicz zapytana, co jest niegodnego (jej wczorajsza wypowied z Sejmu) w zachowaniu homoseksualistw, podkrelia, e kady czowiek ma swoj godno, nawet zodziej czy zbrodniarz, ale ich czyny trzeba ju uzna za niegodne. Jeeli ten zodziej kradnie, to nie moemy odnosi godnoci do jego zych uczynkw stwierdzia Pawowicz i zaszokowaa tym swoich rozmwcw. Zaraz chyba spadn z krzesa powiedzia Wenderlich, z kolei Kuniar sugestywnie zapa si za gow wytyka Awanturnik (http://awantura.salon24.pl). Sejm odrzuci projekty ustaw o zwizkach partnerskich. I co teraz zrobi wyborcy? Ci gosujcy na PiS mog za pokrzepia swe serca sowami Krystyny Pawowicz. Artyku 30 rzeczywicie chroni godno czowieka, ale nie chroni niegodnych uczynkw czowieka stwierdzia posanka PiS. Tylko kto bdzie ocenia, co jest niegodnym uczynkiem czowieka? Posanka Pawowicz, czy moe specjalna komisja. Mona j nazwa np. Inkwizycj Polskiego Narodu pisze Naczelny Politykier Kraju (http://politykier.pl). No to mamy wojn pisze Wojciech Szot (http://abiekt.blogspot.com). Gazeta Wyborcza posprawdzaa, kto komu ukrad projekt. Marcin Grski przytomnie komentuje: Bybym szczliwy, gdyby Platforma w stu procentach skopiowaa nasze projekty, bo one byy dobre. Mnie oskarenia o kopiowanie projektw bawi, bo nie wiem, jak inni, ale od pocztku wiedziaem, e istnieje cicha korespondencja pomidzy projektami i nie widziaem w tym nic zego. Dodam, e wstpn wersj projektu przecie dostalimy wiele miesicy temu i nawet Siedlecka o niej pisaa, a teraz zdziwko? Skd? Gorzej, e teraz czytam: Wsparli go (Biedronia) te dziaacze organizacji przeciwdziaajcych dyskryminacji, ktrzy z nieufnoci patrz na propozycje posa PO. Twierdz, e s udzco podobne do tych, ktre oni przygotowali, wsppracujc z posami lewicy. Tak si wanie kocz te nasze szpagaty. Dostajemy jedyn szans na uchwalenie ustawy o zwizkach partnerskich i moemy j bardzo atwo zmarnowa. Waciwie chyba zaczynamy to robi. Wszystko dziki temu, e zamiast w takiej sytuacji natychmiast odklei si od wszystkich partii i poczeka, to robimy dym. Palikotowi w to graj, ale, niestety, mam wraenie, e w tej chwili to wanie Palikot nam szybciej upieprzy ustaw swoim zachowaniem ni PO swoj homofobi. Mnie jest ju naprawd wszystko jedno do czasu pojawienia si projektu w komisjach sejmowych lepiej siedzie cicho. Biedny ten Dunin jest naprawd zaczyna mi go by al. Facet si narobi, jednak przyj na barki projekt ustawy i obrywa wczeniej od nas, e projektu ustawy nie pokaza, teraz, e jednak pokaza, ale w zym momencie. Jeli jaki bg istnieje, to bardzo mnie ciekawi, kogo by chtniej przyj do swego krlestwa: czowieka poczciwego, ktry nikogo nie
Wybra: (WA)
R E K L A M A
14
GRY PODJAZDOWE
Koniczynka na przystawk?
Rozmowa z dr. RAFAEM CHWEDORUKIEM, politologiem z Uniwersytetu Warszawskiego
Rozmowa Wadysawa Serafina, prezesa kek rolniczych, z Wadysawem ukasikiem, byym prezesem Agencji Rynku Rolnego, miaa miejsce na pocztku roku. To, e upubliczniono j teraz, nie moe by przypadkowe. Z pewnoci nie stoj za tym niezalene media. A wic w gr wchodz tylko tajemnicze grupy interesw, suby specjalne albo wadze Platformy, co w praktyce na jedno wychodzi. Oczywicie nie byo w tym przypadku. Wisi nad nami widmo wielkiego kryzysu. Po Euro 2012 nasza gospodarka bdzie si chwia w posadach i rzd bdzie podejmowa bardzo niepopularne dziaania. Platforma nie moe popeni bdw Kongresu Liberalno-Demokratycznego, ktry na pocztku lat dziewidziesitych robi to w sposb zupenie woluntarystyczny, za co zosta wyeliminowany z polityki. Donald Tusk musi wic zdoby absolutn przewag, osabi instrumenty kontroli. Uczyni opozycj bezsilnym recenzentem. Zmarginalizowa PSL, ktry w kwestiach spoeczno-gospodarczych jest bardzo daleki od Platformy. Pamitajmy te, e rodowiska biznesowe, ktre s zapleczem PO, od dawna d do likwidacji KRUS-u i opodatkowania wsi na takich samych zasadach jak wikszo obywateli. Nie bardzo rozumiem rol Serafina, czowieka od lat zwizanego z PSL-em, ktry nigdzie poza tym rodowiskiem kariery nie zrobi. PSL nieustannie balansuje na poziomie 5-procentowego poparcia. Gdy uderzy w nas kryzys, ludowcy bd pierwszym kandydatem, eby wypa z gry. By moe s w PSL-u ludzie, ktrzy wiedz, e Pawlak czy Sawicki nie bd ju w stanie nic im zaoferowa, i szukaj dla siebie nowego miejsca na trudne czasy. Poza PSL-em go nie znajd, a w samej partii Waldemar Pawlak wydaje si nienaruszalny, chocia Janusz Piechociski cay czas odgraa si w mediach, e bdzie walczy z nim o stanowisko prezesa. Piechociski jest zwizany z Warszaw, co moim zdaniem przekrela jego szanse na wygranie walki o fotel prezesa. Zgaszajc co jaki czas swoj kandydatur, staje si politykiem bardziej rozpoznawalnym. Paradoksalnie taka sytuacja jest te wygodna dla samego Pawlaka, gdy umacnia to wizerunek PSL-u jako partii demokratycznej, w sytuacji gdy Piechociski nie ma szans na zwycistwo. A wic kto moe zastpi Pawlaka? Pawlak (miech). Dzi odwoanie Pawlaka z punktu widzenia interesw PSL-u byoby absurdalne. Jeeli w wyniku afery tamowej pozycja szefa ludowcw ulega osabieniu, to jaka byaby pozycja nowego, mniej rozpoznawalnego lidera? Opublikowanie tam osabio nie tylko wicepremiera, ale cae stronnictwo. Niektrzy politycy
Fot. East News. Oprac. Tomasz Wilczkiewicz
Mikrofon ANGORY
Gwat z urzdu
Uwaamy, e ju najwyszy czas, aby gwat, ktry jest wymieniany jednym tchem obok morderstwa, by cigany z urzdu. Uwaamy, e do tej pory istniejce praktyki, oparte na kodeksach z 1932 r. oraz pniejszego z 1962 r., nie przystaj do dzisiejszej rzeczywistoci powiedziaa podczas konferencji prasowej w Sejmie posanka PO Magdalena Kochan. Przypomniaa te, e o wielu przestpstwach gwatu organa cigania nic nie wiedz i nie mog ciga sprawcw tylko dlatego, e ofiary tych przestpstw po prostu boj si zgasza na policj. Mylimy tu o kobietach, ktre czsto, wstydzc si tego, co je spotkao, nie donosz na sprawc. Mylimy o dzieciach, ktre czsto krzywdzone w ten sposb przez swoich opiekunw prawnych nie s w stanie zoy doniesienia, bo nie maj zdolnoci do czynnoci prawnych powiedziaa posanka Platformy. Idea jak najbardziej suszna, cho jak zawsze diabe tkwi w szczegach. Ciekawe, w jaki sposb organa cigania bd wiedziay, e miao miejsce przestpstwo, ktre maj ciga z urzdu.
Nie dla ochrony posw!

Solidarna Polska Zbigniewa Ziobry chce znie immunitet parlamentarzystw. Chodzi o prawo, ktre chroni posw i senatorw przed odpowiedzialnoci karn. Projekt ma na celu wyeliminowanie z ycia politycznego zjawiska bezkarnoci posw, senatorw i sdziw. Wielokrotnie w przeszoci immunitet chroni politykw przed odpowiedzialnoci. Taka praktyka zepsua pastwo, pozwolia niektrym politykom poczu si bezkarnymi, czego efekty moemy obserwowa dzisiaj, a przykadem jest chociaby tak zwana afera tamowa wyjania Ziobro, dodajc: Chcemy przyzwoitoci w polskiej polityce. Liczymy, e nasz projekt zyska poparcie wszystkich opcji politycznych. Poparcie to bdzie wan informacj dla opinii publicznej, bdzie wiadomo, kto nie boi si konsekwencji za popenione czyny. Typowe dziaanie pod publiczk, czyli pod wyborcw. Kolejny raz SP mwi to, co Polacy chc usysze, cho wie doskonale, e posowie nie zgodz si na ograniczenie swojego prawa, z ktrego korzystaj rwnie partyjni koledzy Zbigniewa Ziobry. Wystarczy choby przypomnie europosa Jacka Kurskiego i jego przypadki jazdy z nadmiern prdkoci.
Wicej kasy dla bezrobotnych

Umilky echa zwizane z batali o wyduenie czasu pracy i minister pracy i polityki spoecznej Wadysaw Kosiniak-Kamysz zaj si problemem bezrobotnych. Wynegocjowa u ministra finansw zgod na przekazanie dodatkowych pienidzy Funduszowi Pracy. 500 milionw zotych ma trafi do powiatw o najwyszej stopie bezrobocia, na finansowanie aktywizacji grup bezrobotnych, ktre wymagaj priorytetowego wsparcia. To s pienidze bardzo potrzebne na rynku pracy. Jest to te odpowied na spadek bezrobocia w czerwcu. Dziki tym rodkom uda nam si zaktywizowa okoo 80 tysicy bezrobotnych. Dziaania skierujemy do grup najbardziej potrzebujcych pomocy, czyli traccych prac przy zwolnieniach grupowych i szukajcych pracy modych ludzi wyjani minister podczas konferencji w resorcie pracy. Wadysaw Kosiniak-Kamysz wyjani te, na co maj zosta przeznaczone dodatkowe fundusze. Posu finansowaniu zada na rzecz promocji zatrudnienia, agodzenia skutkw bezrobocia i aktywizacji zawodowej.
PiS broni PSL?

Najogldniej mwic, ta ekipa doprowadzia do defraudacji milionw zotych, ktre po prostu wypyny do kieszeni urzdnikw. Bardzo wiele mwi si o odpowiedzialnoci politykw PSL. A nie mwi si na przykad, e sekretarzem stanu odpowiedzialnym za nadzr nad pienidzmi z programu operacyjnego sektora rybowstwa jest Kazimierz Plocke, polityk PO. Nadzorowa wydatkowanie tych rodkw w poprzedniej i obecnej kadencji. Skala patologii po stronie politykw PO bije na gow patologi, ktra jest udziaem politykw PSL powiedzia w Sej mie pose Prawa i Sprawiedliwoci Joachim Brudziski. A o co tu chodzi? Pose Brudziski odnosi si do unijnego programu Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i nadbrzenych obszarw rybackich 2007 2013 i wnioskw Najwyszej Izby Kontroli, ktra stwierdzia niewaciwe wydawanie unijnych funduszy.
WOJCIECH NOMEJKO
GRY PODJAZDOWE
15
dzi nie ma ju transmisji na ywo z obrad Sejmu w publicznej telewizji. Moglimy si mia z niezrcznych wystpie posw, ale by to istotny kana komunikacji zwaszcza midzy partiami opozycyjnymi a opini publiczn. Teraz jestemy zdani na informacje przetworzone, komentarze. Jeeli ju widzimy jakie szersze relacje, to zazwyczaj s to wygupy posw z Ruchu Palikota i niezdarne prby polemiki ze strony posw prawicowych. Nie tak dawno Jarosaw Kaczyski skary si, e prbowa mediom przekaza jaki wany temat i nikt nie by zainteresowany. Podobne pretensje mia ostatnio Leszek Miller. Spoeczestwo wie coraz mniej o tym, co robi wadza. Nic nie wiemy o sprzeday znacznego pakietu akcji PKO BP , przygotowywanej prywatyzacji sek16
w sejmowych kuluarach mwi nawet, i Donald Tusk postanowi zje na przystawk PSL-owsk koniczynk, tak jak kiedy z Samoobron i Lig Polskich Rodzin, zrobi Jarosaw Kaczyski. Nie widz tak daleko idcych analogii. W przeciwiestwie do LPR-u i Samoobrony PSL jest ugrupowaniem mocno spoecznie zakorzenionym, o trwaych strukturach i potnym zapleczu instytucjonalnym. Dlatego Platforma Obywatelska moe co najwyej osabi swojego politycznego koalicjanta, ale w adnym razie nie moe go wchon ani przej jego elektoratu, jako e wyborcom ludowcw duo bliej jest do Prawa i Sprawiedliwoci ni do PO. Od czasu gdy bracia Kaczyscy odwoali si do podziau na Polsk solidarn i liberaln, z pewnoci zdecydowana wikszo wyborcw PSL-u jest po stronie Polski solidarnej. W przeciwiestwie do elektoratu z duych miast, wyborcy ze wsi i maych miasteczek nie s podatni na straszenie ich Prawem i Sprawiedliwoci. Jeeli Platforma wypchnie ludowcw z rzdu, a po wyborach take parlamentu, to kto ich zastpi? I tu zaczynaj si problemy. Kady inny koalicjant byby dla Platformy o wiele trudniejszym partnerem. Gdyby na koalicj z parti Tuska zdecydowa si Sojusz Lewicy Demokratycznej, mogoby to oznacza dla niego polityczne samobjstwo. Na wchodzenie do rzdu w przededniu kryzysu i firmowanie niepopularnych spoecznie reform, ktre uderz w pracownikw budetwki (zaplecza SLD) i s sprzeczne z wszelkimi lewicowymi programami, nie zgodziby si dzi aden roztropny polityk. Nie tak dawno Leszek Miller powiedzia, e warunkiem wsppracy SLD z Platform jest wycofanie si z reformy emerytalnej, co wiadczy, e nawet on straci wszelk nadziej. Take dla PO wsppraca z Sojuszem byaby bardzo bolesna, gdy wielkomiejski twardy elektorat Platformy odnosi si z du antypati do PRL-owskich sentymentw lewicy. Myl, e we wadzach PO, jej klubie parlamentarnym, doszoby wwczas do bardzo powanych sporw. Na szczcie dla Tuska jest Ruch Palikota. Najliczniejsz grup, ktra gosowaa na Ruch Palikota, byli dawni wyborcy Platformy, zwaszcza modsze pokolenie. W sprawach programowych, zakadajc, e takie istniej, jest to ugrupowanie najbardziej liberalne tak pod wzgldem gospodarczym, jak i kulturowym. Jednak wskaniki spoecznej nieufnoci wobec Janusza Palikota powoli czyni z jego ugrupowania polityczne getto. Palikot podejmuje dramatyczne prby medialnego odcicia si od Platformy, eby wykaza, e jego ugrupowanie jest bytem sa-
modzielnym. Std jego wniosek o wotum nieufnoci wobec rzdu czy straszenie prokuratorem. Nie wyobraam sobie, eby Platforma, ktra przedstawia si jako partia powana, przewidywalna, niemal mieszczaska, miaa wej w koalicj z ugrupowaniem happenerskim, prowokujcym, podejmujcym niszowe, nie do koca interesujce opini publiczn tematy. Gdyby jednak to PSL postanowio wyj z koalicji? Wwczas prawdopodobnie powstaby rzd mniejszociowy, wspierany przez Ruch Palikota. Oburzamy si na dziaajcy od lat w PSL-u system sami swoi, a przecie wspomniany przez pana Kongres Liberalno-Demokratyczny, zwany aferaami, to dzi kierownicze jdro PO. Nie mam wtpliwoci, e zarwno w przeszoci, jak i dzi
wrd ludzi obecnej Platformy mona by wykry znacznie wicej wszelkich nagannych zachowa ni wrd ludowcw. Politycy opozycji twierdz, e maj tamy obciajce pewnego bardzo wpywowego polityka Platformy. Jestem jednak przekonany, e niewiele z tego wyniknie; tak te rozmya si afera hazardowa, ktra w Niemczech, Wielkiej Brytanii czy Szwecji zmiotaby kad rzdzc parti. A co dzi moe zrobi opozycja? W jaki sposb nagoni jakkolwiek spraw? Problemy Platformy zwizane z afer hazardow w 2009 roku byy moliwe tylko dlatego, e istniay jeszcze resztki politycznej rwnowagi w wiecie mediw. Od momentu wyboru na urzd prezydenta Bronisawa Komorowskiego tej rwnowagi ju nie ma. Mao kto zwrci uwag na to, e
R E K L A M A
16
GRY PODJAZDOWE
Koniczynka na przystawk?
15 tora energetycznego, a zamiast tego moemy obserwowa nagonk na Kart nauczyciela. Teraz do tego dochodzi jeszcze znowelizowana restrykcyjna ustawa o zgromadzeniach publicznych. Ju pi lat temu mwiem publicznie, e Polska pod wodz Tuska bdzie zmierzaa w stron berlusconizacji i mam dzi gorzk satysfakcj, e tak si stao. Berlusconi mg robi we Woszech, co chcia. To, e nie jest ju premierem, nie oznacza, i nie bdzie nim ponownie. Tusk jeszcze nie moe robi w Polsce wszystkiego. Nie, ale ma tak wielk wadz, jakiej wczeniej nie mia aden polski premier. Mwi pan o zbliajcym si kryzysie. Czy bdzie dotkliwy dla statystycznego Polaka? Na pewno bdzie bardzo bolesny. Dla Polakw, ktrzy teraz odwiedzaj Grecj, tamtejszy kryzys jawi si jak polski dobrobyt. Wynika to z faktu, e Grecy w przeciwiestwie do nas maj spore oszczdnoci, ulokowane zwaszcza w nieruchomociach. Jeszcze bogatsze spoeczestwo jest we Woszech. Zobaczmy te, e OFE, ktre tak bardzo obciaj nasze finanse publiczne, nie wystpuj w adnym innym kraju zachodniej Europy. Argentynie, ktra przed kryzysem bya bogatsza od Polski, wychodzenie z kopotw zajo prawie 7 lat, a i tak sytuacja nie jest tam do koca stabilna. Czy kryzys moe pozbawi Platform wadzy? To zaley od jego skali. Pamitajmy, e podczas kryzysw poza ich pierwsz i ostatni faz obywatele przewanie pozostaj bierni, kierujc wikszo swoich wysikw na przetrwanie, co powoduje, e zwiksza si absencja wyborcza. Poniewa Platforma nie jest w stanie zmieni ordynacji na jednomandatowe okrgi wyborcze (co gwarantowaoby jej zachowanie wadzy na lata), wic taki scenariusz jest oczywicie moliwy. Jednak eby tak si stao, konieczny jest sojusz wszystkich ugrupowa skierowany przeciwko Platformie (naturalnie poza Ruchem Palikota). Wyobraa pan sobie koalicj PiS-u z SLD? Oczywicie. Po nastpnych wyborach jest to prawdopodobne. Dzi wielu ludziom moe wydawa si to niemoliwe, ale jeszcze nie tak dawno podobnie mylaa wikszo Serbw. Tymczasem tam postkomunici zawarli wanie koalicj z narodowcami.
W konsekwencji tzw. afery tamowej premier Donald Tusk przyj dymisj ministra rolnictwa Marka Sawickiego. Nowym szefem resortu mianowa na propozycj PSL Stanisawa Kalemb, dotychczasowego wiceszefa sejmowej Komisji Rolnictwa
Kto tu jest premierem? pyta Wadysaw Frasyniuk

Fakty po Faktach 26.07, 20.46
Rozmawia: KRZYSZTOF RYCKI
Jak pan ocenia suchowisko Serafina? To dramat. Kompletny idiota. Wstyd, e kto taki jest na czele publicznej instytucji, jak s kka rolnicze. Takiego spektaklu gupoty jeszcze od 20 lat nie widziaem. S tacy, co po prochach po awach skakali, ale ten bekot... Nawet czonkowie PSL nie byli w stanie tego wytrzyma. Gupot byo to, e nagrywa, to, co mwi, czy jego zachowanie na pniejszej konferencji prasowej? Gupot bya oczywicie konferencja. Moim zdaniem premier bagatelizuje spraw tam. Z ca pewnoci nagrywa to dziaacz PSL w czyim interesie. Tama miaa by elementem szantau, by moe wobec ministra rolnictwa. Uwaam, e premier powinien zwrci si do sub o wyjanienie tej sprawy. Nastpne tamy, o ktrych si wiele mwi. Nie moe by tak, e tamy s elementem szantau. Gdzie w korytarzach sejmowych panowie handluj tamami, a jak nie uhandluj, to przekazuj do opinii publicznej, eby przestraszy swoich rozmwcw. Suby ju si zajy t spraw. Pytanie, co powinien zrobi Tusk z koalicjantem zamieszanym w t afer z tamami? Jestem rozczarowany wystpieniem premiera Tuska, ktry powiedzia, e gdyby to od niego zaleao, to minister rolnictwa wygldaby inaczej, wic mam pytanie, kto jest premierem. Po drugie, mam pytanie, czy Ministerstwo Rolnictwa jest dziedziczne dla PSL. Wypadaoby, eby premier, dokonujc zmiany, powiedzia co wicej, dlaczego dokona takiej zmiany, co si zdarzyo, jakie s nadzieje zwizane z nowym ministrem, czego oczekuje od nowego ministra. A pan premier daje nam dwie wrzutki, e zdymisjonowa dwch wiceministrw, dwch zostawi. To znaczy uczciwych zostawi, nieuczciwych wyrzuci. Brakuje debaty z opini publiczn, wydarzyo si co, media to pokazay, a premier milczy, chowa gow
w piasek. Wicej, wspiera tez, e nie mia wyjcia, musia kupi tego Kalemb takim, jaki on jest. Z jednego powodu, bo premier Pawlak powiedzia: A teraz my wycigniemy na was jakie materiay. W zwizku z tym politycy uznali, e pienidze lubi spokj, wic zmilczmy i schowajmy pod dywan wszystkie problemy. Do Wrocawia docieraj plotki o tamach, e kto si powinien ba? Nie chodzi o plotki. Te tamy pokazuj, e nie ma pastwa. Gdzie s suby, ktre s rekordzistami w tej czci Europy, jeli chodzi o podsuchy. Kogo suchaj, co suchaj, co z tego wynika? Moe premier Tusk powinien wynaj ma firm, za niewielkie pienidze, ktra bdzie podsuchiwaa urzdnikw i bdziemy mieli wiksz i bardziej przydatn wiedz o tym, co si dzieje wrd politykw. Pan odszed z polityki kilka lat temu. Za waszych czasw te podobnie byo z tymi spkami Skarbu Pastwa. Byo ich jeszcze wicej i te tam byo rozdawnictwo, kolesiostwo. To prawda. Mam wraenie, e popsuo si od czasw AWS. Zacz wprowadza zasad, e swoimi trzeba obsadza wszystkie urzdy Gazety teraz pokazuj to. Tu we Wrocawiu Gazeta Wyborcza pokazuje szefa PSL, jak urzdzi bye ony, synw. Wszyscy s, wcznie z wnukami, na pastwowych posadach. To moe wycignijmy lekcje z tej afery. Nie usuwajmy tych wiceministrw, tylko sprbujmy zastanowi si, jak zaatwi to systemowo. Niech powstanie, jak proponuje Jan Krzysztof Bielecki, niewielki zesp zoony z kompetentnych ludzi, ktry bdzie podejmowa decyzje o obsadach rad nadzorczych. Konkursy s kompletn fikcj. My wszyscy wiemy, kto by gwnym kadrowcem Platformy Obywatelskiej i jak wygldaj obsady w spkach Skarbu Pastwa. Nikt nie chce tego publicznie powiedzie. By moe gdyby byy publicznie znane, moglibymy si z nich mia, e idiotw posadzili
w spkach Skarbu Pastwa, niekompetentnych, ulegych politykom. Trzeba raz na zawsze skoczy z t szar stref. Tusk powinien zada raportu na temat obchodzenia ustawy kominowej. Po drugie, jasne i czytelne zasady obsadzania spek. Po trzecie, szara strefa zaczyna si w Sejmie. Pamitam, gdy przegldaem Kto jest kim w Sejmie, z 60 proc. pisao, e maj firm, dom, id do parlamentu, bo maj dowiadczenie. Tylko pniej okazao si, e posw zawodowych jest piciu na krzy, w tym trzech profesorw i jeden przedsibiorca Wadysaw Frasyniuk. Najbogatsi posowie z rankingw Wprost mwili mi: Panie Wadku, po kade 5 z trzeba si schyli. Cicha zgoda, eby przepisywa udziay na szwagrw, crki, powoduje, e mam powane wtpliwoci co do obecnych ministrw, ktrzy przekazali te spki. Jak si pniej przygldniemy yj z pienidzy pastwa lub samorzdu. By moe potrzebna jest tutaj absolutna jawno i czytelno. Moe te procesy powinny by poddane kurateli sdw, ktre winny orzeka, czy co jest fikcyjne, czy nie. I raz jeszcze powtarzam, nie moe by tak, e posowi zabrania si prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, bo nie moemy wypycha posa po 4 latach na bezrobocie, ale sprawa musi by czytelna.
Rozmawia: GRZEGORZ KAJDANOWICZ

Oprac.: BM
R E K L A M A
R E K L A M A
Przegrana rewolucja OLT Express

(27 VII)
Jak to z rewolucjami bywa, ta te dugo nie trwaa. OLT Express miao zmieni polskie lotnictwo krajowe na dobre, a skoczyo si nagym zawieszeniem lotw, setkami pasaerw uwizionych na lotniskach i tysicami, ktrzy zakupili bilety na rejsy, ktre si nie odbd. W komunikacie opublikowanym na swojej stronie internetowej OLT Express informuje wprawdzie o zawieszeniu rejsw regularnych do odwoania z dniem 27 lipca, ale mao kto wierzy, e linia wznowi dziaalno. Do samego koca poprzez witryn przewonika mona byo rezerwowa bilety. Cho zawieszenie rejsw nastpio do nieoczekiwanie, od pewnego czasu coraz wicej byo sygnaw wiadczcych o problemach tej linii. Od kopotw prawnych waciciela spki Amber Gold (toczy batalie z Komisj Nadzoru Finansowego) poprzez zalegoci w paceniu lotniskom i dostawcom paliwa, a po wycofanie z floty samolotw ATR. To, co
OLT Express przedstawia jako stopniow optymalizacj i zmian produktu (np. zmniejszanie czy wrcz wycofywanie cateringu na lotach krajowych), byo w rzeczywistoci dramatycznym szukaniem oszczdnoci. Wstrzymanie dziaalnoci regularnej OLT Express (oczywicie, tylko do odwoania) potwierdza tylko to, o czym Pasazer.com pisa od rozpoczcia dziaalnoci tego przewonika w maju br. Na tak skonstruowanej siatce pocze krajowych, przy tak niskich cenach biletw i duej ich dostpnoci, na lataniu po Polsce po prostu nie dao si zarabia. OLT Express nie jest pierwsz lini, ktra si o tym przekonuje. Tanie latanie po Polsce nie wyszo wczeniej, cho nieco w innych czasach, m.in. Air Polonii i Wizz Airowi. Jedyne, co zaskakuje w tej sytuacji, to gwatowno zawieszenia pocze przez OLT Express. Jeszcze niedawno przedstawiciele linii mwili, e maj wystarczajco duo gotwki, by pokrywa straty przez pierwsze trzy lata dziaalnoci. Podkrelali te, e z uwagi na wiksze ni planowano zainteresowanie pasaerw rentowno pocze
moe by osignita jeszcze szybciej. Teraz te szumne zapowiedzi naley ju woy midzy bajki. Jeszcze w rod na konferencji prasowej OLT Express zapewnia, e wycofanie z floty samolotw ATR to decyzja czysto ekonomiczna. Mae turbomigowce miay odlecie dopiero 11 sierpnia. Trudno powiedzie, dlaczego przedstawiciele linii prbowali w tak jawny sposb faszowa rzeczywisto, bo cz ATR-w wrcia do leasingodawcw ju wczoraj, co oczywicie spowodowao odwoania lotw. Nie wydaje si wiarygodne tumaczenie dyrektora zarzdzajcego OLT Express, Jarosawa Frankowskiego, ktry dla portalu Gazeta.pl tumaczy to naciskami inwestora. Ktry powany inwestor wymagaby tak gwatownego ruchu rujnujcego reputacj? Dodatkowo linia, wbrew swoim zapowiedziom, nie w peni respektowaa prawa pasaerw, ktrych rejsy zostay odwoane. Nie proponowano im bowiem zmiany rezerwacji na podr innym przewonikiem na podobnych warunkach, a jedynie zwrot kosztw lub zmian terminu lotu. Trudno te oprze si wraeniu, e
cicia w siatce zostay celowo ogoszone niemal dwa tygodnie przed ich wejciem w ycie, by unikn koniecznoci wypaty pasaerom zryczatowanego odszkodowania w wysokoci 250 euro. Przysuguje ono bowiem zawsze wtedy, gdy o odwoaniu lotu przewonik poinformuje pniej ni 14 dni przed dat podry. Jak wynika z naszych informacji, chaos, ktry zapanowa wczoraj, gdy ATR-y, a wkrtce potem take Airbusy OLT Express przestay obsugiwa poczenia regularne, by nieporwnywalnie wikszy. Jedna z pasaerek, ktra miaa lecie wieczornym rejsem z Gdaska do Poznania, powiedziaa nam, e gdy dotara na lotnisko, okazao si, e rejs zosta odwoany (pracownicy linii dzwonili wprawdzie w cigu dnia z t informacj). Do call center przewonika nie mona byo si dodzwoni, a OLT Express zaoferowa jedynie czci pasaerw lot do Warszawy. Nie zaproponowano ani zmiany rezerwacji na poczenie LOT-u z przesiadk w War18
18
KRTKIE LOTY
Przegrana rewolucja OLT Express

17 szawie, ani na rejs linii Air Berlin do Berlina, ktry dla czci pasaerw by do zaakceptowania. W ostatecznoci nasza rozmwczyni musiaa sama kupi bilet na rejs niemieckiego przewonika. Do skandalicznej sytuacji doszo rwnie w Krakowie, gdzie o odwoaniu lotu do Szczecina przewonik poinformowa... po rozpoczciu odprawy na ten rejs. Cz pasaerw zdya ju nada baga. Jeli OLT Express faktycznie ostatecznie zawiesi dziaalno regularn, moemy mie do czynienia z sytuacj podobn, jak w przypadku upadajcych biur podry. Tysice pasaerw, nie tylko na trasach krajowych, ale i na midzynarodowych, ktre OLT Express zamierza uruchomi 29 padziernika, zyskaj podstaw do roszcze, ktre mogyby finansowo zniszczy duo zamoniejsze linie. Kada osoba, ktra miaa podrowa w cigu najbliszych dwch tygodni, powinna otrzyma zryczatowane odszkodowanie w wysokoci 250 euro. Niezalenie od daty podry, kady pasaer z biletem OLT Express ma take wybr pomidzy zwrotem cakowitego kosztu i zmian rezerwacji na lot innego przewonika w porwnywalnych warunkach. Zwaszcza ta ostatnia opcja moe by dla OLT Express bolesna, bo w wielu przypadkach bdzie to oznacza konieczno wykupienia dla pasaerw, ktrzy zapacili 199 z, duo droszych biletw u europejskich przewonikw latajcych z przesiad-
Fot. Lech Gawuc/Reporter
k w jednym ze swoich hubw. Z owiadczenia OLT Express nie wynika, co jest powodem zawieszenia lotw. Jeli s to jednak kwestie finansowe, o czym wiadczyyby m.in. zalegoci w regulowaniu zobowiza linii, to linii moe nie wystarczy pienidzy na pokrycie roszcze wszystkich pasaerw. Na ile moe, stara si pomaga Eurolot, ktry na swoich poczeniach gwarantuje pasaerom bilety za tak sam kwot, jak zapacili w OLT Express. Cho OLT Express kontynuuje swoj dziaalno czarterow, touroperatorzy trac ju do firmy zaufanie. Ze wsppracy z OLT zrezygnoway ju biura Weco Travel i Fly Away Travel. Nieduga historia OLT Express to prawie ksikowy przykad, jak nie powinno si robi biz-
nesu w lotnictwie. Linia popenia w cigu tych kilku miesicy szereg bdw. Pierwszym bya ju sama siatka pocze cho zainteresowanie pasaerw niektrymi rejsami byo due, to na wikszoci tras dobre wypenienie osigano tylko dziki niskim (poniej kosztw) cenom biletw. A byy i takie trasy w pierwszych tygodniach dziaalnoci OLT, e nawet bardzo tanie taryfy nie mogy skoni do latania odpowiedniej liczby pasaerw. Linia le wykorzystywaa take flot, latajc starymi, czsto psujcymi si ATR-ami oraz zbyt duymi na wikszo polskich tras krajowych Airbusami A319 i A320. Leasing kilku maszyn tego typu w cigu kilkunastu tygodni by zreszt dla przewonika bardzo duym obcieniem finansowym, tym
bardziej e wedug ustale Pasazer.com leasingodawcy nie byli chtni do wsppracy z lini. Do tego doszy problemy z wiarygodnoci waciciela OLT Express, firmy parabankowej Amber Gold, ktrej dziaalno zarwno z prawnego, jak i z ekonomicznego punktu widzenia rodzi wiele pyta. Przewonik zalega z kolei ze sprawozdaniem finansowym dla Urzdu Lotnictwa Cywilnego za ubiegy rok. Wobec tych wszystkich pyta trudno nie przywoa przeszoci dyrektora zarzdzajcego OLT, Jarosawa Frankowskiego, ktry wczeniej pracowa m.in. w bankrutujcych liniach Centralwings. Po krtkiej fali rekordw ruchu na polskich lotniskach teraz nastpi zapewne kilka znacznie chudszych miesicy. Luk moe wypeni Eurolot, ktry ju przyglda si czci tras OLT i analizuje ich rentowno. Z pewnoci lotw jednak ubdzie, cho potencjau nie brakuje i moe z niego skorzysta jaki nowy gracz na polskim rynku. OLT Express ma jeszcze jedn szans. Na rodowej konferencji prasowej przedstawiciele linii mwili, e rozwaaj sprzeda firmy zagranicznemu, duemu inwestorowi. Nawet jeli transakcja doszaby do skutku, bardzo trudno bdzie odbudowa struktur i flot firmy, a przede wszystkim skoni pasaerw do ponownego zaufania spce. Jeszcze trudniej w ogle uwierzy w zapewnienia OLT Express po tym, w jaki sposb przewonik zawiesi dziaalno. Pozostaje mie nadziej, e ta feralna sytuacja nie zniechci Polakw do podrowania samolotem.
DOMINIK SIPISKI
musieli ci wasne ceny, zapowiada te rych ekspansj zagraniczn. Reklamy przewonika byy widoczne na billboardach we wszystkich polskich miastach. Gono te byo o sporze z LOT-em, ktry zarzuca firmie zbyt podobn i mylc nazw, a take kradzie pomysw na kampani reklamow.
Horror na polskich lotniskach

Nr 175 (28 29 VII). Cena 1,70 z
Ta informacja spada na oczekujcych na odpraw pasaerw jak grom z jasnego nieba. Okazao si bowiem, e kursujce na trasach krajowych samoloty linii OLT Express nigdzie nie polec! Na lotniskach w caej Polsce zostay setki zdezorientowanych ludzi. Wadze firmy nalecej do tajemniczego milionera Marcina Plichty (28 l.) tumacz, e straciy pynno finansow. Pierwsze problemy mieli ju pasaerowie, ktrzy prbowali polecie samolotami OLT Express w czwartek wieczorem z Lotniska im. Chopina w Warszawie. Grupa blisko 90 osb z biletami na lot do Poznania od godz. 20 koczowaa na lotnisku do godz. 1.30 w nocy. Nikt nie wiedzia, o co chodzi. Najpierw przez
cztery godziny koczowalimy pod bramkami, pniej w samolocie mwi jeden z pasaerw feralnego lotu, ktry dotar do Poznania przed godz. 3 nad ranem zamiast o godz. 21.
Uziemieni
Natomiast w pitek nie wystartoway ju adne samoloty OLT Express, oprcz dwch, ktre cigane byy do bazy w Warszawie. Wrd setek pasaerw pozostawionych samym sobie na lotnisku znalaz si m.in. synny bokser Dariusz Tiger Michalczewski (44 l.) oraz Henryka Krzywonos (59 l.). Nikt mnie o niczym nie poinformowa. O tym, e nie polec, dowiedziaam si dopiero na lotnisku, a musiaam pilnie znale si w Warszawie opowiada nam legenda Solidarnoci. Wadze OLT zapewniaj, e pasaerowie otrzymaj zwrot pienidzy
za bilety i tumacz przyczyny, ktre doprowadziy do upadku firmy. W czwartek nasz niemiecki provider patnoci, ktry w ostatnim okresie obsugiwa nam rezerwacj i sprzeda biletw, poinformowa, e nie przeleje kolejnych pienidzy na nasze konto. Decyzj tak podj z powodu rosncego ryzyka obsugi naszej firmy. W ten sposb zamroono nam 10 mln z. W zwizku z tym dzi nie miabym pienidzy, by zapaci za paliwo, odprawy i inne usugi wyjania wczoraj Jarosaw Frankowski, dyrektor zarzdzajcy spki OLT Express.
Zoty biznes
Najwiksze kontrowersje budziy jednak powizania firmy ze spk Amber Gold, ktra w stworzenie OLT Express zainwestowaa 63 mln dolarw. Chodzio tu nie tylko o niejasn struktur finansow spki, ktra nie podlega kontroli Komisji Nadzoru Finansowego, ale rwnie o posta jej szefa, 28-letniego Marcina Plichty (...).
Mierzyli wysoko
OLT zadebiutowa na polskim niebie w kwietniu tego roku. Mierzy wysoko i gra ostro. Otworzy gst siatk pocze krajowych, oferowa tak tanie bilety, e inni przewonicy
JK, MOD
(Skrt pochodzi od redakcji ANGORY) Tytu oryginalny: Krach imperium 28-letniego milionera
KRTKIE LOTY
19
Express, zbliaj si do granicy rentownoci, a oboenie samolotw na trasie Warszawa Gdask wynosi 90 proc., tymczasem z danych przedstawionych przez zarzd OLT Express na konferencji prasowej w rod 25 lipca wynika, e tzw. seat factor jest znacznie mniejszy. Podczas tej samej konferencji Marcin Plichta informowa, e Amber Gold, ktry jest inwestorem strategicznym OLT Express, zainwestowa do tej pory w linie lotnicze ok. 30 mln z. Tymczasem zarzd OLT twierdzi, e chodzi raczej o kwot 63 mln dolarw! Liczc szacunkowo po obecnym kursie dolara, to okoo 210 mln z, zatem zarzdy zalenych od siebie spek rozmijaj si siedmiokrotnie!
Amber Gold i OLT Express firmy Marcina Plichty maj kopoty
Czowiek bez twarzy

(27 VII)
Marcin Plichta to wyjtkowo gone ostatnio nazwisko w wiecie finansw. Jest wacicielem i prezesem Amber Gold brokera finansowego z Gdaska, ktry podbija rynek, oferujc depozyty i inwestycje w zoto. Dlaczego tak o nim gono? Bo pojawi si znikd, oferuje klientom oprocentowanie 2-, 3krotnie wiksze ni w bankach, a na dodatek niedawno stworzy wasn lini lotnicz OLT Express, ktra powstaa z poczenia dwch przejtych podmiotw: OLT Jetair i Yes Airways. Jego samoloty zaczy lata dopiero w kwietniu br., a ju zostay sprowadzone na ziemi wczoraj zostay odwoane wszystkie loty. OLT jest o krok od bankructwa, ktre moe zosta ogoszone jeszcze dzi. Rumiecw tej historii dodaje fakt, e Plichta kilka lat temu zosta skazany prawomocnym wyrokiem sdu za przywaszczenie mienia. A teraz znowu ciga pienidze z rynku... Marcin Plichta, cho niektrzy sugeruj, e nie jest to jego prawdziwe nazwisko, mia wwczas 19 lat. Prowadzi firm o nazwie Multikasa, ktra zajmowaa si poredniczeniem w opacaniu rachunkw za prd. W pewnym momencie jednak przestaa poredniczy i pienidze klientw zamiast do odbiorcw zaczy trafia do kieszeni Marcina Plichty. Sd wyda wyrok, a Plichta znikn na kilka lat.
Wrci w wielkim stylu,

a moe bardziej waciwie jest powiedzie: z wielkim rozmachem. W 2009 roku zaoy firm Amber Gold. Specjalizujemy si w lokatach w kruszce zoto i platyn. Nasze indywidualne podejcie do produktw finansowych pozwala nam wdraa unikalne rozwizania, ktre do tej pory nie byy oferowane szerokiemu gronu odbiorcw. Z zalet inwestowania w metale szlachetne mogy do tej pory korzysta wycznie osoby dysponujce duymi zasobami finansowymi. Dziki naszym rozwizaniom inwestowanie w zoto jest tak proste jak zaoenie lokaty w banku wystarczy tysic zotych, okres
lokat rozpoczyna si ju od 1 miesica tak przedstawia si firma na swojej stronie internetowej. I o te lokaty jak w banku wanie chodzi. Produkty inwestycyjne, ktre oferuje Amber Gold, przypominaj bankowe lokaty. Jednak lokaty mog oferowa jedynie banki, a na prowadzenie dziaalnoci depozytywo-kredytowej wymagana jest zgoda Komisji Nadzoru Finansowego. Amber Gold jej nie ma, ma za to kopoty i cigncy si konflikt z KNF-em. Amber Gold 13 lipca zoy nawet do Sdu Okrgowego w Warszawie pozew przeciwko Komisji Nadzoru Finansowego. Komisja Nadzoru Finansowego swoimi celowymi dziaaniami w istotny sposb wpywa na dobre imi, wiarygodno i renom firmy Amber Gold, podwaajc podstawy jej dziaalnoci i przyczyniajc si do powstania negatywnych komentarzy medialnych pisze firma w komunikacie. Biuro zarzdu spki twierdzi jednoczenie, e ani firma Amber Gold, ani opinia publiczna nigdy nie otrzymay od KNF informacji o tym, co konkretnie Komisja ma spce do zarzucenia. Ten pozew to ostatnia odsona wojny, jak broker z Gdaska wypowiedzia Komisji Nadzoru Finansowego oraz mediom. Kilka dni temu Amber Gold zwrci si do KNF z daniem upublicznienia zastrzee, ktre nadzr ma wobec firmy, oraz wskazanie przepisw prawa, na podstawie ktrych Komisja prowadzi list ostrzee publicznych. Co wicej, broker obawia si, e dziaania KNF maj charakter polityczny, dlatego domaga si rwnie wskazania, ktra komrka administracyjna, departament czy konkretna osoba podja decyzj o wpisaniu spki Amber Gold na list ostrzee. Amber Gold zosta wpisany na t list w 2009 roku, czyli w roku, kiedy rozpocz dziaalno. Wwczas rwnie KNF zoy do prokuratury zawiadomienie o popenieniu przestpstwa przez Amber Gold. Chodzio o prowadzenie dziaalnoci bankowej bez zezwolenia. Jednak prokuratura odmwia wszczcia postpowania, zreszt niejednokrotnie, poniewa od tamtej pory KNF regularnie ponawia swoje wnioski do prokuratury. Ta jednak je odrzuca. A Plichta gra Nadzorowi na nosie, otwierajc kolejne placwki, w tym jedn przy
ul. witokrzyskiej w Warszawie, czyli dokadnie naprzeciwko siedziby Narodowego Banku Polskiego oraz Komisji Nadzoru Finansowego, a ulice miast zakleja tysicami banerw reklamowych. Amber Gold chwali si w tej chwili, e ma ju kilkadziesit tysicy klientw.
Kopoty z Nadzorem
to jedno, a kopoty z mediami i wizerunkiem firmy to drugie. Broker zapowiedzia kilka dni temu, e bdzie kierowa do sdu pozwy o naruszenie dbr osobistych wobec autorw publikacji, ktre podaj w wtpliwo wypacalno i rzetelno firmy. Ostatnio takich publikacji pojawia si w mediach sporo, niestety, gwnie negatywnych. Gono zrobio si po niedawnym artykule w Rzeczpospolitej, ktra cytowaa anonimowego analityka jednego z Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, zdaniem ktrego Amber Gold to klasyczna piramida finansowa. Na spat zapadajcych lokat wraz z odsetkami firma przeznacza pienidze z lokat dopiero co zaoonych, koczcych si pniej. Interes si krci, dopki do systemu napywaj pienidze. Kiedy klienci przestan wpaca, Amber Gold nie bdzie mia z czego odda tym, ktrzy lokaty ju pozakadali mwi dziennikarzowi Rzeczpospolitej analityk. Takich opinii jest na rynku bardzo wiele. Wiarygodno Amber Gold, nadszarpnita ju przecie przez wyrok, ktry ma na koncie prezes firmy Marcin Plichta, dodatkowo traci na wasne yczenie firmy. Kontakt z wadzami Amber Gold jest utrudniony, komunikacja nie dziaa najlepiej. Prezes Plichta w ogle nie kontaktuje si mediami, nie zgadza si na wywiady. Wyjtek zrobi cakiem niedawno, zwoujc konferencj prasow w Gdasku, w siedzibie swojej firmy. W tym roku nasze przychody wyniosy ju 220 mln z i s o 30 mln z wysze ni czne przychody w 2011 r. przechwala si prezes. Twierdzi, e czna suma zaoonych przez klientw lokat w Amber Gold siga ju 70 80 mln z, a ich zabezpieczeniem jest zoto o masie 100 kg. Niestety, wiele informacji, ktre poda Plichta, byo niespjnych, nielogicznych, a nawet sprzecznych z tym, co mwi inni przedstawiciele jego spek. Przykad? Plichta chwali si, e wyniki finansowe nalecej do niego linii OLT
Wiarygodnoci Plichty
i jego firmy nie suy rwnie fakt, e nalece do niego linie lotnicze ogosiy 25 lipca, e od 11 sierpnia likwiduj z siatki pocze 14 tras. Nazajutrz okazao si, e zostay one zlikwidowane natychmiast, a pasaerowie dowiadywali si, e nigdzie nie polec nierzadko w momencie odprawy, kiedy bagae czekay ju w lukach bagaowych. Sytuacja rozwijaa si wczoraj z godziny na godzin. Wczoraj, kilka godzin po odwoaniu lotw realizowanych samolotami typu ATR, odwoane zostay rwnie wszystkie loty airbusami, czyli obecnie nie lata ju nic oprcz czarterw. Dzi na godz. 12 w poudnie OLT Express zwoao konferencj prasow. Dyrektor zarzdzajcy OLT Express mia nietg min, odpowiadajc na pytania dziennikarzy. Poinformowa, e najprawdopodobniej jeszcze dzi spka zoy do sdu wniosek o upado ukadow OLT Regional (OLT Express ma dwie spki: OLT Regional, ktra obsugiwaa regularne poczenia krajowe samolotami typu ATR oraz OLT Poland, ktra obsuguje loty czarterowe). Potwierdzi tym samym informacje, do jakich dotarli reporterzy Onetu jeszcze przed poudniem. Jak min ma teraz Marcin Plichta, ktry stoi zarwno za Amber Gold, jak i za OLT Express? Tego nie wiemy i nie moemy si nawet domyla, bo nie wiemy, jak wyglda. Wiadomo tylko, e ma 28 lat, ale wyglda nieco powaniej. Plichta nie upublicznia swojego wizerunku. Podczas jedynej konferencji prasowej w Gdasku, na ktrej pojawi si osobicie, nie pozwoli robi sobie zdj, poniewa, jak powiedzia, nie chce by celebryt.
AGATA KOODZIEJ
20
PACZ I PA
Nie bjmy si kryzysu

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju wymienia Polsk i Sowacj jako kraje Europy rodkowo-Wschodniej najbardziej odporne na kryzys i podwysza nam prognoz wzrostu na rok 2012 o 0,2 punktu procentowego. Przewiduje, e polski PKB uronie w tym roku o 2,9 proc. Najgorsze perspektywy wrd pastw postkomunistycznych maj, zdaniem banku, Chorwacja, Wgry i Sowenia, ktrym grozi recesja. forsal.pl Zajlimy trzecie miejsce w Europie pod wzgldem wzrostu produkcji przemysowej. Europejski Urzd Statystyczny ogosi, e produkcja w naszym kraju zwikszya si o 2,6 proc. rok do roku. W rankingu Eurostatu wyprzedza nas otwa z 6-procentowym wzrostem produkcji i Irlandia, ktrej produkcja przemysowa urosa o 4,4 proc. Spadku produkcji nie zanotowao tylko sze europejskich pastw. Przemys pozostaych krajw wpad w recesj. Najwikszy spadek dotkn Litw (-14,8 proc.), Dani (9,2 proc.) i Wochy (-6,9 proc.). Eurostat Polska jest jednym z szeciu krajw Unii Europejskiej, ktrym udao si zmniejszy swj dug publiczny w I kwartale 2012 roku. Wynosi on w tym czasie 867,4 mld z, co stanowi 56,1 procent PKB. Poprzednio, w okresie od padziernika do grudnia 2011 roku, byo to 56,3 procent. Poza Polsk poziom zaduenia obniyy: Grecja, Wgry, Dania, Szwecja i Finlandia. Najniszy dug publiczny w Unii ma Estonia 6,6 proc. Natomiast rednia dla caej europejskiej wsplnoty wynosi 83,4 procent. Eurostat Nasz najnowoczeniejszy terminal kontenerowy DCT Gdask skutecznie rywalizuje z portami w Rotterdamie i Hamburgu. Staje si dla Polski tym, czym przed wojn by port w Gdyni oknem na wiat, tyle e globalnej gospodarki. Port na 44 hektarach z 650-metrowym nabrzeem o gbokoci 16,5 metra, niezamarzajcy zim i przystosowany do przyjcia wielkich kontenerowcw, oddano do uytku w 2007 roku, ale dopiero w 2011 zacz naprawd zarabia. Zawijaj do niego najwiksze statki handlowe wiata linii Maersk, przypywajce z Szanghaju. Port ruszy pen par dziki... kryzysowi. Na Zachodzie obroty portw spaday, brakowao pracy zwaszcza dla duych statkw. W 2009 r. Maersk zacz zawija do Gdaska, dziki czemu poczy Chiny i Kore Poudniow z Polsk, a sam uzyska niesamowit przewag konkurencyjn opowiada dyrektor operacyjny DCT. Kryzys jest cool! oznajmia dyrektor finansowy portu. Wprost nr 30/2012
Dug publiczny bdzie w 2012 r. kosztowa obywatela rednio 1117 z
Na co rzd wydaje twoje pienidze

Nr 141 (24 VII). Cena 4,99 z
Statystyczny Polak w 2012 r. wpaci do budetu pastwa 6877,82 z szacuje Ministerstwo Finansw w ustawie budetowej. To czna kwota zapaconych wszelkiego rodzaju podatkw: VAT, PIT, CIT i akcyz. Poniewa pienidze te gin w wielkim worze, jakim jest budet pastwa, i zaczyna mle je machina biurokratyczna, postanowilimy dokadnie policzy, na co rzd ostatecznie wyda t sum. Najwicej wpacimy na ZUS, czyli gwnie na rozdzielane przez niego emerytury i renty. eby zasypa dziur w powszechnym systemie emerytalno-rentowym, statystyczny Kowalski w 2012 r. zapaci 1248 z. Mgby za to kupi redniej klasy 32-calowy telewizor. Moe jednak warto si powici dziki temu wydatkowi utrzymanie ma ponad 7 mln ludzi.
Wybraa: EWA WESOOWSKA
Gdyby nie decyzja o podwyszeniu wieku emerytalnego, ta kwota w najbliszych kilkunastu latach znaczco by rosa. Reforma daje szanse zmniejszenia tego obcienia mwi Rafa Antczak, wiceprezes Deloitte. Niewiele mniej kosztuje nas obsuga dugu publicznego. Na spat odsetek od zaduenia kady Polak zapaci 1117 z. O ile wypacane emerytury i renty wracaj do gospodarki, bo wiadczeniobiorcy wydaj je na ycie, o tyle obsuga dugu publicznego po wypaceniu czsto znika w czarnej dziurze jest wypacana zagranicznym instytucjom finansowym. Politycy zacigali due dugi, wic teraz musimy spaca due odsetki. W racjonalnie rzdzonym pastwie rzd ma deficyt tylko w czasie kryzysu, a w okresie silnej koniunktury osiga nadwyk. Tymczasem w Polsce, nawet gdy gospodarka bya rozgrzana, mielimy deficyt mwi Rafa Antczak. Na system edukacji w 2012 r. statystyczny Kowalski wyda 1007 z. Czy to duo? Za prywatne ksztacenie na pewno pacilibymy wicej, ale ten koszt ponosilibymy przez kilkanacie lat. W systemie publicznym musimy paci przez cae ycie. Ponadto, wedug czci ekonomistw, kilka stwek mona by podatnikom zaoszczdzi. W Polsce liczba nauczycieli utrzymuje si od lat na staym poziomie, mimo e uczniw do szybko ubywa, czyli wydajno pracy nauczycieli spada. Potrzebne jest dostosowanie przekonuje Aleksander aszek, ekonomista Forum Obywatelskiego Rozwoju. Pensje urzdnikw administracji centralnej i samorzdowej kosztuj kadego Polaka 700 z rocznie. To prawie dziesiciokrotnie wicej, ni za porednictwem pastwa wydajemy na rozwj i modernizacj transportu kolejowego. Za pensje urzdnikw moglibymy kupi niedu wierz Hi-Fi. Za pienidze na kolej najwyej suchawki. Sporo pienidzy zaoszczdziby podatnik, gdyby w Polsce nie byo grup zawodowych posiadajcych przywileje emerytalne. W 2012 r. kady Polak dopaci do KRUS 411 z, do emerytur mundurowych 345 z, a do emerytur grniczych 207 z. Gdyby grupy te dostaway wiadczenia wedug powszechnych zasad, koszt tych emerytur byby mniej wicej o poow niszy, czyli statystyczny Polak zaoszczdziby prawie 500 z rocznie. Na weekend w grach z pewnoci by wystarczyo. Gdyby zlikwidowa przywileje emerytalne, mona by przeznaczy oszczdnoci na obnienie podatkw dochodowych, a wic i kosztw pracy. To byby silny impuls dla caej gospodarki przekonuje Rafa Antczak. eby w Polsce byo bezpiecznie i spokojnie, kady obywatel musi zapaci pastwu w 2012 r. 1016 z. Najwicej kosztuje nas wojsko Kowalski paci na nie 589 z, czyli mniej wicej tyle, ile za dwa pene, spore baki benzyny (dla niezmotoryzowanych taka kwota pozwala na przejechanie samochodem osobowym zwykle okoo 1,2 1,3 tys. kilometrw). Na policj z budetu pastwa idzie 210 z (jak dwa wyjcia z rodzin do kina), a na ochron zdrowia 103 z (jedno wyjcie do kina). Za komfort trzymania przestpcw z dala od praworzdnych obywateli, czyli za wiziennictwo, pacimy rocznie po 63 z, a za to, eby do Polski nie przyjedali nieproszeni gocie z niepodanymi towarami po 33 z (cznie musimy powici dwa wyjcia na piwo z kolegami lub na wino z koleankami).
RAFA ANTCZAK
PACZ I PA
21
Powdka si zaalia. Sd okrgowy uzna, e sdziowie z rejonu mieli racj. Pozew naleao odrzuci z przyczyn formalnych, bo nie wiadomo, jakiej kwoty dotyczy. Tym samym zakoczona zostaa ustawowa droga, jak pani Jolanta podja w celu wykazania swojej krzywdy. Teraz zwrcia si do magistratu z prob o zmniejszenie wymiaru owego katastratu z powodu niskich dochodw. Powysza sekwencja zdarze powinna zatem przekona wszystkich geniuszy chccych ata dziur budetow powszechnym podatkiem katastralnym, e przy kompetencjach naszych rzeczoznawcw majtkowych, ciemnoci urzdniczej oglnie panujcej i braku poczucia zdrowego rozsdku wrd sdziw sdw powszechnych krok taki doprowadziby do ludobjstwa na barykadach i trupw ukadanych w stosy na ulicach. Wojna domowa nie spowodowaaby wikszych przychodw do budetu pastwa. Warto budynkw bez futryn, dachw i tynkw co musiaoby by nastpstwem zmaga zbrojnych zdecydowanie by spada. Wtedy warto podatku katastralnego rwnie musiaaby by mniejsza i zrwnaaby si z paconym obecnie podatkiem od nieruchomoci.
Haracz od nieruchomoci
Katastracja
Nr 31 (27 VII 2 VIII). Cena 4,90 z
Co jaki czas politycy bdcy w opozycji gro wyborcom, e politycy bdcy akurat przy wadzy krc bat na klas redni, chcc jej wlepi za zaradno yciow i przedsibiorczo kar w postaci podatku katastralnego. Przed takimi zarzutami ci z rzdu si broni, e nic podobnego, katastratu nie bdzie i w ogle. Nie jest to prawda, gdy podatek katastralny w Polsce jest, cho dotyczy niektrych. Podatek katastralny to obowizkowe wiadczenie pienine pobierane zalenie od wartoci rynkowej nieruchomoci. W krajach, gdzie jest stosowany, maksymalna stawka wynosi 2,5 proc. W realiach polskich oznaczaoby to, e od redniego mieszkania o powierzchni 60 mkw. i wartoci ok. 400 tys. z rodzina rocznie musiaaby zapaci gminie 8 tys. z. Kto mieszka w podobnym mieszkaniu, doskonale si orientuje, e jest to kwota, za ktr mieszkanie mona utrzyma wraz z podatkiem gruntowym, a moe take z telefonem. Nawet podatek katastralny na poziomie 1 proc. byby znacznym wydatkiem w gospodarstwach utrzymujcych si w Polsce z pracy najemnej. Ju samo arytmetyczne wyliczenie wskazuje, e wprowadzenie go mogoby oznacza utrat mieszka przez setki tysicy ludzi majcych mieszkania kupione na kredyt, ktrzy np. stracili prac. Ponisza historia przekonuje, e w wydaniu polskim wprowadzenie takiego podatku na powszechn skal doprowadzioby do bratobjczych mordw na ulicach miast.
w budynku razy wielko mieszkania w metrach do kwadratu, dzielone przez sto, plus VAT. Jak atwo si zorientowa, o wysokoci wymiaru podatku katastralnego decyduje owa warto gruntu, a to zaley od oceny rzeczoznawcy. W roku 2008 rzdzca Warszaw Hanna Gronkiewicz-Waltz, kobieta zamona, profesor prawa, czonkini Ruchu Odnowy w Duchu witym, polecia prawnikom wyszukanie rda dochodu dla stolicy, ktrej deficyt (przewaga wydatkw nad przychodami) wynosi ok. 1,5 mld z. Uczeni wertowali ustawy i rozporzdzenia. Dostrzegli wspomnian ustaw z 1997 r. o podatku katastralnym. Miasto wynajo kilkunastu rzeczoznawcw, aby wyszacowali, ile jest warta ziemia pod budynkami nalecymi do zasobw komunalnych. W rezultacie cikiej pracy ekspertw pani Jolanta F. z warszawskiej Woli mieszkajca przy ul. Mynarskiej dostaa z Wydziau Nieruchomoci uprzejme pismo, e w zwizku z potrzeb, na mocy prawa i tak dalej jej podatek katastralny (zwany eufemistycznie opat z tytuu uytkowania) wzrs z 66 z rocznie do 920 z bez 32 groszy. Bez maa 1400 proc.! Opat naley wnosi do koca marca kadego roku, bo jak nie... Pani Jolanta zapaa si za gow. Z grubsza wyszo jej, e gdyby nie wykupia mieszkania na wasno, byaby zdecydowanie bogatsza. Pobiega wic do magistratu przy alei Solidarnoci, eby si przekona, skd nowa kwota podatku si wzia.
Oprcz licznych drobniejszych uchybie pani Jolanta zauwaya zoliwie, e rzeczoznawca operat wykona 12 padziernika, a magistrat zleci mu jego wykonanie 14 padziernika. Naczelniczka Wydziau Nieruchomoci dla Dzielnicy Wola Jadwiga Krakowiak uwaaa jednak inaczej. Pani Jolanta nie jest rzeczoznawc ani organizacj rzeczoznawcw i nie ma w ogle kwalifikacji. Jeeli rzeczoznawca twierdzi, e budynek ma osiem piter, cho kto inny twierdzi, e pi to rzeczoznawca ma racj, bo si zna.
Trud ycia znosz sdziowie

Pani naczelnik poinstruowaa, e od jej decyzji mona si odwoa do Samorzdowego Kolegium Odwoawczego (SKO). Pani Jolanta to uczynia, a nic nie uzyskawszy, zwrcia si do sdu. Sprawa trafia do I Wydziau Cywilnego Sdu Rejonowego dla Warszawy-Woli, aby ten orzek, czy operat szacunkowy zrobiony zosta prawidowo czy nieprawidowo. Sd uzna, e powdka nie okrelia wartoci przedmiotu sporu. Sd chcia si dowiedzie, ile powdce si naley. Bo jak nie, to niby o czym miaby sdzi. Na jego decyzj przysugiwao zaalenie do sdu okrgowego.
ROBERT JARUGA
Nieatwa jest praca urzdnikw

W magistracie uprzejmie jej wyjaniono, e kwota pochodzi z operatu szacunkowego wykonanego przez firm Antoniego R., ktry wyceni grunty pod nieruchomoci na tyle, na ile wyceni. Jak si to podzieli, pomnoy i doda, to wychodzi, ile wychodzi. Jolanta z nosem przy szybie wczytywaa si w operat szacunkowy Adama R. Nadaremnie. Okazao si, e wycena nie dotyczy rynkowych cen transakcyjnych gruntw, tylko caych nieruchomoci, a przecie mieszkanie jest wasne, kupione. Wycena podobnych gruntw rni si o 100 proc. Zdaniem rzeczoznawcy budynek, w ktrym pani Jolanta mieszka, ma osiem piter, cho w rzeczywistoci ma pi razem z parterem.
R E K L A M A
Cika jest praca ekspertw

Podatek katastralny ju jest bowiem zapisany w ustawie o gospodarce nieruchomociami z 1997 r. pod kryptonimem opata roczna z tytuu uytkowania wieczystego nieruchomoci. Wynosi 1 proc. wartoci gruntu. Zgodnie z ustaw dotyczy tych frajerw, ktrzy wykupili mieszkania w budynkach komunalnych. Mieszkanie jest ich, a grunt pod budynkiem naley do gminy. Sposb wyliczania podatku katastralnego jest zasadniczo prosty: warto gruntu podzielona przez liczb metrw kwadratowych uytkowych
22
DOBRE, BO POLSKIE
Dwaj przedsibiorcy zrobili rzecz waciwie niemoliw: stworzyli polsk mark wysokiej klasy zegarkw
Tworzone z pasj
Samochody Mikrus i Syrena. Motocykle WSK, SHL, Junak. Aparat fotograficzny Druh, gramofon Bambino, radio Szarotka, zegarek Bonie. Wszystkie te luksusowe dobra konsumpcyjne okresu socjalizmu byy dzieem polskiej myli konstrukcyjnej. No, prawie wszystkie, gdy zegarki Bonie, ktre zaczto produkowa w 1959 r., a w sprzeday pojawiy si rok pniej (na pocztku mona je byo kupi waciwie tylko na talony ta nieznana dzi forma dystrybucji deficytowych towarw) wytwarzano na licencji moskiewskich zakadw im. Kirowa. Radzieccy inynierowie take ich nie wymylili, tylko wzorowali si na szwajcarskim mechanizmie AS 1430 produkcji zakadw Adolfa Schilda. Mimo e z czasem pojawio si wiele modeli, to rniy si one midzy sob przede wszystkim wygldem tarczy oraz nazw (lech, delfin, jantar, zodiak, atlas, bonie, dukat, bonie super, batyk, wars). Pod koniec lat szedziesitych zakad w Boniu produkowa ju znaczn cz komponentw pod wasn nazw. Pocztkowo zegarki miay mechanizm na 15 kamieniach. Z czasem pojawiy si te eksportowe wersje wyposaone w 17 kamieni (Blonex). Przez 10 lat wyprodukowano 1,2 miliona zegarkw. Potem zakad przestawi si na produkcj drukarek. Wystarczy, e 50 proc. wartoci zegarka bdzie pochodzi ze Szwajcarii, przeprowadzi si tam ostateczny monta oraz kontrol techniczn i mona na kopercie napisa Swiss Made wyjania Lewandowski. Teoretycznie moglibymy wic speni te warunki, ale jestemy Polakami, wiemy, e Polak potrafi, dlatego wiadomie poszlimy pod prd, zdaa wszyscy bylimy z nich zadowoleni. Na koniec ostatnie poprawki wprowadzilimy po konsultacjach z dostawcami poszczeglnych komponentw opowiada Lewandowski. Moe to kogo zdziwi, ale waciwie nie konsultowalimy naszych zaoe z zegarmistrzami, ktrzy znaj si na projektowaniu zegarkw, bo w Polsce nie ma takich fachowcw.
polskim legendarnym okrcie podwodnym ORP Orze. W modelach Flagship zastosowano sprawdzony, ale nieco mniej prestiowy mechanizm ETA/Unitas 6498 z nacigiem rcznym o 17 kamieniach. Flagship oferowany jest w trzech wersjach. Mono to zegarek z jedn gwn wskazwk godzinow oraz tarcz sekundnika. Triple ma klasycznie rozmieszczone wskazwki godzinow i minutow oraz sekundnik na osobnej maej tarczy. Jest te Regulator, w ktrym podstawowe indeksy na duej tarczy nie s godzinowe, lecz minutowe. Do tego dwie mae tarcze, z ktrych jedna pokazuje godziny, a druga sekundy. Wszystkie modele z tej kolekcji maj wodoszczelno
Najtaszy model Copernicusa kosztuje 4400 z, najdroszy 6500z

jc sobie spraw, e bdzie trudniej. Wolelimy, eby na naszych kopertach by napis: Made in Poland. Tak powsta Copernicus Watch. Jednak gdy szukamy w internecie informacji na temat spki, przewanie najpierw pojawia si sowo Bonie. Chcielimy odwoa si do rodzimej historii mwi pan Marcin. A poniewa jedyn polsk fabryk zegarkw byy Bonie, wic do niej sigamy. To chyba dobry czas na takie wspomnienia, gdy w caym wiecie znowu modny sta si design lat szedziesitych. Pewnie dlatego wrd kolekcjonerw bonie nadal s popularne i poszukiwane. Oglna idea, projekt graficzny zegarkw Copernicusa s autorstwa Marcina Lewandowskiego. Moje wstpne projekty ulegay stopniowym modyfikacjom w miar dyskusji ze wsplnikiem, a nastpnie wsppracujcymi z nami plastykami Uruchomienie produkcji kosztowao wacicieli kilkaset tysicy zotych. Do tej pory powstay dwie kolekcje: Atlas i Flagship. Atlas to klasyczny zegarek garniturowy nawizujcy do modelu o tej samej nazwie produkowanego w Boniu przed p wiekiem. Zastosowano w nim mechanizm ETA 2824-2 z nacigiem automatycznym na 25 kamieniach, ktry pracuje take w niektrych modelach renomowanych szwajcarskich manufaktur. Mechanizm jest wykoczony niebieskimi rubami, pasami genewskimi, szlifem perowym, ma grawerowany wahnik, 38-godzinn rezerw chodu i antywstrzsowy system Incabloc. Zegarek ma przezroczysty szafirowy dekiel i wodoszczelno 50 M. Spka oferuje go w trzech wersjach kolorystycznych. Tworzc kolekcj Flagship, Marcin Lewandowski inspirowa si stylistyk manometrw, ktre znajdoway si na do 100 m, co oznacza, e mona w nich pywa. W natoku ogromnej liczby wzorw wane jest, eby zegarek by oryginalny, nawet kosztem funkcjonalnoci, dlatego stworzylimy regulatora zapewnia pan Marcin. Dobry zegarek wiadczy o wacicielu, jest czym w rodzaju biuterii. Zegarki Copernicusa odznaczaj si du precyzj. Tolerancja dokadnoci chodu wynosi od 2 do 8 sekund na dob. W tej brany niemal wszystkie czci kupuje si w Szwajcarii lub Niemczech. Oprcz mechanizmw to przede wszystkim: koronki, szka szafirowe, tarcze, wskazwki, koperty. W kraju nastpuje monta, grawerowanie, kontrola techniczna. Do tej pory wikszo prac montaowych miaa miejsce w Poznaniu. Jednak wkrtce zostanie przeniesiona do budowanego wa-
Zegarek wiadczy o wacicielu

Przed trzema laty Marcin Lewandowski i Marek Filipczyk postanowili zaoy manufaktur zegarkow i produkowa zegarki, jakie sami chcieliby nosi. Dowiadcze w tej brany nie mieli adnych, poza tym, e obaj kolekcjonowali modele znanych marek. Lewandowski prowadzi firm zajmujc si doradztwem finansowym, Filipczyk specjalizuje si w handlu linami stalowymi z Dalekim Wschodem. Wedug powszechnych stereotypw dobry zegarek powinien by szwajcarski. Moe by te niemiecki, woski lub w ostatecznoci japoski (Seiko ma w swojej ofercie kilka wspaniaych i drogich modeli). Ale polski?
EKONOMIA U LEGOWICZA
23
nie zegarmistrzowskiego warsztatu w Warszawie. W Szwajcarii wiele niszowych, lecz znakomitych firm zegarkowych jest ulokowana w niewielkich willach, gdzie w sterylnych warunkach przy zastosowaniu najnowszych urzdze pracuje kilku lub kilkunastu specjalistw. Chcielibymy najszybciej, jak bdzie to moliwe, zbudowa profesjonaln polsk manufaktur zegarkow mwi waciciel.
Nie na kad kiesze

W czasach pnego Gomuki rednia pensja wynosia 2 tys. z, a zegarek Bonie kosztowa okoo 700 z. Dzi, gdy statystyczny Polak zarabia 4 tys. z, Atlas kosztuje 4400 z, a Regulator 6500 z. To pokazuje, e modele Copernicusa nie s na kad kiesze. Nasze zegarki kupuj ludzie, ktrzy wiedz, czym rni si zegarek kwarcowy od mechanicznego. Dla ktrych jest to ju kolejny model mwi Lewandowski. Spka sprzedaje swoje wyroby za porednictwem kilku salonw i punktw w Warszawie, Poznaniu, Gdasku oraz w internecie. Nie sta nas na wspprac z duymi sieciami jubilerskimi, ktre narzucaj bardzo wysokie mare handlowe wyjania Lewandowski. Dlatego zamierzamy zaprosi do wsppracy butiki jubilerskie i zegarmistrzowskie, ktre nie nale do sieci, ale ciesz si lokaln renom. Chcemy by obecni we wszystkich wikszych miastach. Waciciele ucinaj wszelkie rozmowy o finansach spki. Twierdz, e firma jest na dorobku, produkcja niewielka i droga, a rentowno niska. Poniewa niemal wszystkie czci kupowane s za granic, wic im zotwka jest sabsza, tym produkcja mniej opacalna. Dlatego na razie firma nie przynosi zyskw.
Do tej pory kady model udao si nam sprzeda w iloci kilkuset sztuk, tylko tyle mog powiedzie informuje pan Marcin. Lewandowski i Filipczyk s jednak zdeterminowani i w przyszym roku planuj produkcj kolejnych modeli. Myl o Flagshipie z funkcj chronografu (stopera) i kolekcji inspirowanej polskim lotnictwem. Prawdopodobnie pierwszy zegarek z tej serii bdzie nawizywa do synnego bombowca o. By moe pojawi si take model w zotej kopercie, ktrego cena z pewnoci przekroczy 10 tys. z. Nie zapominamy take o klientach z mniej zasobnymi portfelami zapewnia waciciel. Chcielibymy stworzy dla nich wysokiej jakoci zegarek, ktrego cena nie przekroczyaby 3,5 tys. z. Copernicus stara si co jaki czas reklamowa w biznesowych pismach branowych. Organizuje prezentacje. Na szersz reklam na razie nie ma pienidzy. Bardzo odpowiada nam koncepcja budowania marki przez wosk firm Panerai, ktra robia kiedy zegarki dla woskich nurkw bojowych mwi pan Marcin. To najlepszy przykad na to, e klient nie kupuje tylko zegarka, ale przede wszystkim jego histori. Panerai robi zegarki dla prawdziwych mczyzn, ktre mona take zaoy do garnituru. Jednak do stworzenia tak spjnej, ciekawej historii marki i jej rozreklamowania potrzebne s pienidze. Manufaktura istnieje od ponad 100 lat, ale udao si to zrobi dopiero wtedy, gdy kupi j koncern Richemont. Najbardziej ciki okres spka ma ju za sob. Zapewne bdzie si rozwijaa i co jaki czas zaskakiwaa nowymi modelami. Okazuje si, e nad Wis mona robi zegarki szwajcarskiej jakoci.
Spekulanci nie gardz te zboem

Wiktor Legowicz: Zaczynaj si niwa i wedug wszelkich przewidywa zboe powinno tanie. A jest wrcz odwrotnie i ceny id w gr. Dlaczego? Podobno pewne spekulacje zachodz. Zbigniew Biskupski (Ekologia i Rynek): Te ceny s rzeczywicie oderwane od rzeczywistoci. Wynika to pewnie ze spekulacji funduszy inwestycyjnych, ktre chc jak najwicej zarobi. Z chciwoci, jak to ju nazywaj klasycy. Faktem jest, e zbiory w Europie, a zwaszcza w Rosji bd przez klski ywioowe gorsze. Natomiast w Kanadzie, w Australii czy w Ameryce Poudniowej bd zdecydowanie lepsze. I na pewno bdzie tego zboa, i to zarwno pszenicy, jak i kukurydzy, znacznie wicej ni w ubiegym roku. Legowicz: Ale ju sam chleb moe by droszy. Biskupski: Niestety, tak si nam rozreguloway te wszystkie rynki. Nie wiem, czy pan pamita, ale dwa lata temu te bya podobna historia i Unia Europejska zastanawiaa si nawet nad wprowadzeniem jakich mechanizmw kontrolnych. Legowicz: Na przykad? Biskupski: Na przykad mie jakie zapasy, prowadzi skup interwencyjny czy sprzeda. Na razie jednak skoczyo si tylko na intencjach. Ale jeli te klski bd si powtarzay, a spekulanci dalej bd spekulowa to Unia Europejska bdzie musiaa zareagowa.
Domy z wiatrakami
Wiktor Legowicz: Za dwa i p roku wejdzie w ycie obowizek instalacji w nowych domach alternatywnych rde energii. Chodzi o kolektor soneczny, pomp ciepln, wiatrak... Pawe Rochowicz (Rzeczpospolita): To troch kosztuje i te koszty pewnie opaca si ponie ludziom w wieku trzydziestu paru lat, ktrzy akurat buduj sobie dom i uzyskaj kredyt. W kocu inwestycje zwracaj si po 20 albo wicej latach. Ale te, powiedzmy sobie szczerze, nie jestemy krajem dosy silnie nasonecznionym. Nawet due kolektory daj prd na lekkie podgrzanie wody i adowanie telefonw komrkowych, tote mona to traktowa jako rdo uzupeniajce.
Biuro pod niebem

Legowicz: A 96 drapaczy chmur zostanie wybudowanych w tym roku. U nas te buduj. W Warszawie powstaje budynek, ktry bdzie mia 220 metrw wysokoci! Bartosz Marczuk (Rzeczpospolita): Ju od czasw biblijnych ludzie chcieli siga wysoko i mieszka niemale w niebie. Legowicz: Firmy lubi wynajmowa powierzchnie w takich wieowcach. Marczuk: Bo to jest presti. W klasycznych ksikach o zarzdzaniu pisze si, e im wyej kto siedzi, tym ma rzeczywicie wysz w firmie pozycj. Nieprzypadkowo wic prezesi siedz na ostatnich pitrach... Ale tak zupenie powanie: to pewnie skutek tego, e ziemia jest coraz drosza w miastach i na niewielkich dziakach stawia si wysokie budynki. Poza tym jest w tym co imperialnego zbuduj najwyszy budynek albo chc mie dzielnic drapaczy chmur, bo chc pokaza, jak dobrze mi si powodzi.
KRZYSZTOF KAMISKI
Zdjcia: archiwum firmy
Na saksy do Polski?
Legowicz: Prosz sobie wyobrazi, e modzi Hiszpanie, Portugalczycy i Wosi uciekaj do Polski przed bezrobociem. I u nas szukaj pracy. Podobno wielu inynierw i finansistw w ten sposb szuka zatrudnienia. Adam Grzeszak (Polityka): Dodam jeszcze, e na przykad Portugalczycy emigruj do byych kolonii, czyli do Angoli i Brazylii. Hiszpanie za do Ameryki Poudniowej. Ale u nas dziaa troch firm z ich macierzystych krajw... Legowicz: ...i licz midzy innymi na te centra obsugi firm, ktre w Polsce zaczy dziaa. Grzeszak: Najwicej jednak emigruje do Polski Ukraicw.
JB
Opracowano na podstawie codziennych audycji Wiktora Legowicza w radiowej Trjce od 23 do 27 lipca 2012 r.
Kolekcja Flagship bya wzorowana na manometrach z legendarnego okrtu podwodnego ORP Orze
Rys. Katarzyna Zalepa
24
I PO KRZYKU!
Nie ma obwodnicy, Dolina Rospudy ginie

Nr 30 (25 VII). Cena 6,90 z
Leniwie pynca przez zaronite bagna rzeka, w szuwarach mieci tak wyglda Rospuda, o ktr przed kilku laty ekolodzy toczyli boje. Przywizywali si do drzew, by nie dopuci do budowy obwodnicy Augustowa. Wygrali. Przegrali miejscowi i przyroda. Dzi Rospuda ju zielonych nie interesuje. Kiedy, jak przyszo si nad rzek, to wok sycha byo gwar ptakw Pyway abdzie. A teraz, co? Zaledwie kilka kaczek na wodzie mwi Ryszard Bartoszewicz, rolnik z Topiwki. Stoimy nad brzegiem Rospudy, niewielkiej rzeki pyncej midzy lasami szerok dolin, ktra rozoya si midzy dwoma cianami lasw Pojezierza Augustowskiego. Jeszcze kilka lat temu mao kto poza mieszkacami okolicznych wiosek potrafiby powiedzie, co to jest Rospuda. Nawet hydrolodzy mieli kopoty z ustaleniem jej rde i dokadnym okreleniem jej przebiegu. W redniowieczu wanie na niej przebiegaa granica pastwa krzyackiego. Drugi raz trafia do historii, kiedy na przybrzenych kach krcono sceny do serialu Czarne chmury. O Rospudzie zrobio si gono, dopiero gdy w 2007 r. ekolodzy rozpoczli protest przeciw budowie obwodnicy Augustowa i sprawa trafia na pierwsze strony Gazety Wyborczej. Przyjeday tu cae kolumny samochodw z tymi zielonymi. Rozmawiaem z nimi wiele razy. Raz jeden taki przekonywa mnie, e chodzi im o nasz przyrod. A ja wtedy do niego: Niech pan popatrzy, ile aut tu przyjeda. Myl, e tymi spalinami to ju duo powietrza nam wytrulicie. Popatrzy na mnie i nic nie powiedzia wspomina Bartoszewicz. Obwodnica miaa stanowi fragment tzw. Via Baltica, czcej kraje poudniowoeuropejskie z nadbatyckimi. Pierwsze plany trasy powstay jeszcze w 1996 r., czyli na osiem lat przed objciem tych obszarw przez unijny program ochrony przyrody Natura 2000 (Dolina Rospudy zostaa wpisana na t list w 2004 r.). Nad dolin zaprojektowano estakad. Most mia by, o tam mwi Bartoszewicz i wskazuje rk na zarola rozcigajce si kilkaset metrw od niewielkiej polany, na ktrej rozmawiamy. Budowlacy nie zdyli nawet na dobre rozpocz robt. Estakada pozostaa tylko na nieaktualnych ju planach. Protestujcy ekolodzy twierdzili, e w wyniku budowy, a nastpnie uyt-
kowania drogi, nastpi dewastacja dziewiczych terenw. O nietknitych ludzk rk obszarach rozpisyway si media. Pniej powtarzali to zagraniczni dziennikarze i w opowie t uwierzyli urzdnicy z Brukseli. To oni ostatecznie pogrzebali na dugie lata plany budowy tak potrzebnej mieszkacom Augustowa obwodnicy. Tymczasem prawda o Dolinie Rospudy jest zupenie inna. Dolina ze swoj rolinnoci jest w duej mierze
chtnie, ale nie chce poda nazwiska). Poprawia somiany kapelusz na gowie i dodaje: A pamitasz, rzek chodzia specjalna kosiarka i oczyszczaa nurt. Na wykaszanych i nasonecznionych stanowiskach mg wyrosn miodokwiat krzyowy, rolina chroniona z rodziny storczykowatych. To o niego przede wszystkim walczyli ekolodzy znad Rospudy. Od wielu ju lat rolnicy nie kosz
Fot. Piotr Kamionka/Ag. Fot. Angora
wynikiem dziaania czowieka. Rolinno, z ktr mamy tam do czynienia, moga si rozwija, gdy tereny te przez wieki byy zagospodarowywane przez miejscow ludno wyjania specjalista w dziedzinie ekologii i hydrobiologii Henryk Tomaszewicz, emerytowany profesor Uniwersytetu Warszawskiego. On, jako jeden z niewielu naukowcw, mia odwag twierdzi, e protesty ekologw s bezsensowne, bo droga nie doprowadzi do dewastacji biologicznej terenw, przez ktre przepywa ta niewielka rzeka. (Za to, e gosi odmienne od lansowanych przez zielonych oceny, musia odej z Uniwersytetu na wczeniejsz emerytur). Kiedy przyjedaem nad Rospud w latach 70., to dolina wygldaa jak spdnica owiczanki, caa w rnobarwnych pasach. Miejscowi rolnicy uprawiali swoje niewielkie poletka. Wykaszali ki wspomina. To dziki nim mogy si rozwin spotykane tu gatunki rolin. Brao si kos i cay dzie kosio. Wiedzielimy, gdzie moemy chodzi, by nie wpa w bagna. Potem przez rzek przejeda wz i wywozilimy siano wspomina Bartoszewicz. Tam, gdzie nie mona byo wjecha komi, trzeba byo siano przenosi przez wod dorzuca jego ssiad z Topiwki, pan Stanisaw (rozmawia
nadrzecznych k. Dlatego zarastaj nie tylko szuwarami, ale i rozsiewajcymi si drzewami. Stanowiska storczyka ulegaj likwidacji. Za kilkadziesit lat bd tu bory bagienne przewiduje Tomaszewicz. Nic nie zostanie z tego, co chcieli ochroni ekolodzy. Ju teraz rzeka zarasta. Nawet trudno przepyn kajakiem. Dlatego coraz mniej na niej turystw. Kto by chcia cay dzie wiosowa w tych zarolach? mwi pan Stanisaw i puka si w gow. Dlatego na weekendy otwieraj tam i w ten sposb podnosz poziom wody tumaczy. Zmiany, ktre nastpuj nad Rospud, nie omijaj take ptactwa, w ktrego obronie rzekomo wystpowali zieloni. Zmniejsza si populacja bociana biaego, bociana czarnego wylicza prof. Jan Szyszko, specjalista m.in. w dziedzinie uytkowania zasobw przyrodniczych i ekologii, byy minister rodowiska w rzdzie PiS-u. Znad Rospudy wynosz si puchacze, a nawet orlik krzykliwy, ktry tam gniazduje. Dlaczego tak si dzieje? Ptaki te eruj na podmokych kach, a one znikaj. Ptaki przenosz si w inne miejsca. Od kilku lat prof. Szyszko organizuje dla studentw warszawskiej Wyszej Szkoy Gospodarstwa Wiejskiego
wyjazdy nad Rospud. Pokazuje im, do czego moe doprowadzi nieumiejtne i zideologizowane podejcie do ochrony przyrody. Walka o Dolin Rospudy miaa charakter polityczny. Trzeba byo zrobi na zo Kaczyskiemu ocenia prof. Henryk Tomaszewicz. Zudze nie ma take prof. Szyszko. Jego zdaniem chodzio m.in. o to, aby zmieni przebieg paneuropejskiego korytarza tranzytowego. A mieszkacy wiosek lecych nad Rospud maj swoj teori na temat awantury wok obrony doliny. Jak nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o pienidze mwi bez ogrdek Anna Strugulewska. Ci zieloni nieze pienidze musieli mie, jeeli ludzie brali wolne z pracy i szli si przykuwa do drzew, bo za jeden dzie pacili 700 z mwi. Kilkadziesit metrw od potu okalajcego dom Strugulewskich wznosi si nasyp i niedokoczony wiadukt nad drog z Augustowa do Raczek. To fragment obwodnicy. Jak mona tak rzdzi. Tyle pienidzy poszo w boto krci gow pani Anna. I dodaje: Zupenie jak za czasw PRL. Ale wida, w Polsce nie mona inaczej. Teraz nasyp, po ktrym miaa i droga, jest torem przeszkd dla chopcw z Augustowa i okolic. Przyjedaj na quadach i motorach crossowych. Za ich tor przeszkd oraz inne fragmenty budowy obwodnicy zapacio pastwo. Straty zwizane z t przerwan inwestycj sigaj 100 mln z. Ale to nie interesuje ekologw. Zreszt stracili take zainteresowanie sam dolin. Bo cho nie zniszczyli jej budowlacy, a zwierzt nie wystraszy ruch aut, ktre miay przejeda obwodnic, to przyrod zabija to, e zostaa pozostawiona sama sobie. Chcielimy zainteresowa tym zielonych, ale bez skutku. Kiedy zadzwonilimy do WWF jednej z organizacji ekologicznych, ktra protestowaa przeciw budowie obwodnicy, i chcielimy j zainteresowa dewastacj rodowiska w dolinie, usyszelimy w suchawce: Prosz napisa do Regionalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska. Przyroda, to nie jedyna ofiara kampanii w obronie Doliny Rospudy sprzed piciu lat. Augustw nadal nie ma obwodnicy. Przez miasto przejeda rocznie ponad 1,5 mln wielkich ciarowych samochodw. Trudno przej przez przelotow ulic, ktra jest fragmentem drogi prowadzcej do granicy z Litw.
WOJCIECH KAMISKI
Materia edukacyjny Lasw Pastwowych
25
rodkw z funduszu lenego, wsplnego dla caych Lasw Pastwowych).
Lipcowa trba powietrzna przypomniaa o tragedii Puszczy Piskiej
Nie byo lasu, jest las

Trba powietrzna, ktra 14 lipca przesza nad Borami Tucholskimi, w cigu kilku minut zdewastowaa obszar odpowiadajcy powierzchni kilkutysicznego miasteczka. Zdjcia pooonych pokotem lasw obiegy media i wstrzsny odbiorcami. Lipcowe ywioy przypomniay jednak o katastrofie nieporwnywalnie, bo 70 razy wikszej: huraganie, ktry dokadnie dekad wczeniej zdmuchn znaczn cz Puszczy Piskiej. To historia pena dramatyzmu, ale te nadziei, bo mazurska puszcza po latach powrcia do ycia dziki staraniom Lasw Pastwowych. Tak samo odyj lasy kujawsko-pomorskie.
Puszcza: reaktywacja
Dzi na spustoszonych terenach znw ronie las, cho potrzeba pracy kilku pokole lenikw, zanim bdzie on tak okazay i dojrzay jak drzewostany zniszczone w wyniku huraganu przed 10 laty. Od razu po uprztniciu zniszczonych obszarw lenicy przystpili do odnawiania puszczy, prowadzc te prace przez 6 kolejnych lat. Posadzili w tym celu a 45 mln nowych drzew, z tego w samym Nadlenictwie Pisz przeszo 26 mln! Poniewa na jego terenie najwicej jest ubogich gleb piaszczystych, sadzono gwnie dobrze znoszce takie warunki sosny, ale rwnie brzozy, dby, lipy, klony, graby czy dzikie drzewa owocowe. W ten sposb obecne drzewostany s bardziej zrnicowane i lepiej dopasowane do charakteru siedlisk ni dawne, a przez to powinna wzrosn rwnie ich odporno. Fragment uszkodzonych lasw lenicy pozostawili w stanie takim, jak po przejciu nawanicy. W ten sposb zajmujcy 475 ha Las Ochronny Szast nie tylko przypomina do dzi o tej tragedii, ale te sta si poligonem dowiadczalnym dla naukowcw. Umoliwia obserwowanie, jak przebiega sukcesja naturalna na terenie, gdzie czowiek nie prowadzi sztucznego odnawiania i zalesiania. Po upywie dekady miejsce to jest poronite gwnie brzozami, ktre nie wytworzyy zwartego drzewostanu, charakterystycznego dla lasw sadzonych przez lenikw. Czas pokae, w jaki sposb bdzie ewoluowa ten las. W obliczu niedawnych wydarze na Kujawach i Pomorzu warto pamita o dramacie Puszczy Piskiej. Ta historia pokazuje, e naturalne klski (huragany, powodzie, poary czy zimowa oki) s nieodcznym elementem pracy lenika, tak mocno zwizanej przecie z przyrod. Nie sposb im cakowicie zapobiec, ale Lasy Pastwowe dziki temu, e s samodzielne finansowo i utrzymuj si same, bez korzystania z pienidzy podatnikw, s przygotowane na podobne wyzwania. Lenicy ogromnym nakadem pracy i pienidzy przywracaj na nowo do ycia zniszczone lasy, cho zajmuje to wiele dekad.
Cisza przed burz

Przed poudniem jelenie, sarny, dziki czy ubry zaczy opuszcza lene gstwiny i gromadzi si na otwartej przestrzeni, nawet mimo obecnoci ludzi. Najwyraniej zadziaa u nich ten naturalny instynkt, ktry my dawno utracilimy. Prowadzilimy akurat w tamtejszych lasach prace urzdzeniowe, byo spokojnie, a nagle zrobio si zupenie ciemno, a potny podmuch wiatru przygi do ziemi nawet grube drzewa. Rzucilimy si do ucieczki w ostatniej chwili, porzucajc narzdzia i mapy wspomina wydarzenia sprzed 10 lat Marek Ksepko, dzi wiceszef biaostockiego oddziau Biura Urzdzania Lasu i Geodezji Lenej. 4 lipca 2002 r. nad pooon wok mazurskich jezior Puszcz Pisk nadcign huraganowy wiatr o prdkoci do 170 km na godzin. ama i wyrywa z korzeniami drzewa w korytarzu o dugoci 130 i szerokoci kilkunastu kilometrw, zatrzymujc si dopiero nad granic z obwodem kaliningradzkim. Klska spada na lasy szeciu nadlenictw podlegych Regionalnej Dyrekcji Lasw Pastwowych w Biaymstoku (RDLP). Najbardziej ucierpiao Nadlenictwo Pisz: z zarzdzanych przez nie 36 tys. ha lasw jedna trzecia zostaa mocno uszkodzona, a jedna dziesita zniszczona cakowicie. cznie huragan spustoszy 45 tys. ha lasw w puszczach Piskiej, Kurpiowskiej, Boreckiej, Rominckiej
Czas apokalipsy. Lipiec 2002

i Augustowskiej (obszar niewiele mniejszy od powierzchni Warszawy). Dla porwnania, niedawna trba powietrzna uszkodzia w nadlenictwach Trzebciny i Osie (RDLP w Toruniu) oraz Lubichowo (RDLP w Gdasku) w sumie okoo 650 ha lasw. drzew. Po pierwsze, zagraaj one przebywajcym w lesie ludziom. Po drugie, poamane drzewa pozostawione zbyt dugo w lesie mog zsinie i drewna nie da si sprzeda (tak czy inaczej, warto takiego uszkodzonego surowca jest nisza), a przecie Lasy Pastwowe zarzdzaj majtkiem Skarbu Pastwa i musz o niego dba. Wywrcone, gnijce drzewa sprzyjaj te rozwojowi szkodnikw owadzich. Na dodatek lato 2002 r. byo suche i upalne, wic istniao due ryzyko poaru w pltaninie poamanych drzew. Do pomocy lenikom z Puszczy Piskiej cignito ich kolegw z innych regionw, wszystkie nowoczesne maszyny do cinki i zrywki drewna (wchodzce wtedy dopiero powoli do uytku harvestery i fowardery), zatrudniono prywatne firmy, tzw. zakady usug lenych. Grale, Kaszubi, Kurpie przy usuwaniu skutkw huraganu pracowao blisko 4 tys. osb z caej Polski. Dziki tej bezprecedensowej mobilizacji do koca 2002 r. udao si uprztn z najbardziej zniszczonych fragmentw lasw ponad 1,5 mln m3 uszkodzonego drewna, a w cigu kolejnych 7 lat pozosta reszt. Nadlenictwa dotknite nawanic na likwidacj jej skutkw wyday tylko w cigu pierwszych 2 lat prac porzdkowych okoo 120 mln z (nie liczc
Miliony na odbudow
wczesny piski nadleniczy Wadysaw Czajka pocztkowo sdzi, e szkody s powane, ale nieodbiegajce znacznie od tych, do jakich przywykli lenicy. Dopiero lot migowcem nad terenami, gdzie przeszed huragan, uzmysowi mu, e tym razem chodzi nie o dziesitki lub setki tysicy metrw szeciennych powalonych drzew, ale ptora miliona. Niektre lenictwa praktycznie znikny, a leniczowie byli zdruzgotani. Nagle stracili sens zawodowego ycia drzewostany, o ktre latami dbali, a czsto take sami sadzili. W biaostockiej dyrekcji Lasw Pastwowych na ziemi zalego ogem 2,7 mln m3 drewna wicej ni lenicy pozyskiwali rocznie na potrzeby gospodarki i mieszkacw w caej Polsce. Najpilniejsz spraw w obliczu takich klsk jest udronienie zatarasowanych przez zwalone drzewa drg lenych, a nastpnie wywiezienie poamanych i wyrwanych
MAREK KWIATKOWSKI Fot. Marek Taradejna
Puszcza Piska po huraganie...
...i dzi
P R O M O C J A
26
A TO POLSKA WANIE
Prokuratura nie postawi zarzutw rodzicom
Zostawili dwuletni creczk na lotnisku

Nr 171 (24 VII). Cena 2 z
Niewany paszport dwuletniej dziewczynki wystarczy, by rodzice beztrosko zostawili crk na lotnisku w Pyrzowicach i odlecieli na wczasy w Grecji. Maestwem ze Zbrosawic w powiecie tarnogrskim zajmie si sd rodzinny. Z takim problemem policjanci z Pyrzowic spotkali si po raz pierwszy. Rodzice po prostu zostawili dziecko w punkcie informacji turystycznej, wsiedli na pokad samolotu i odlecieli. Matka powiedziaa tylko, e dziecko odbierze opiekunka. Policjanci postanowili jednak nie czeka. Zajli si dwulatk, a potem razem z niani odwieli j do dziadka, ktry bdzie si opiekowa dziewczynk do powrotu rodzicw. Policja powiadomia prokuratur. Rodzice zapomnieli sprawdzi, e 25 maja skoczya si wano paszportu ich dziecka. Dlatego nie
przeszli przez kontrol graniczn. Nie zrezygnowali jednak z wakacji. Z rodzicami do Grecji polecia natomiast ich 11-letni syn. Dziecko jak dziecko, zareagowao paczem. Wszystko dobrze si skoczyo, bo po 20 minutach od przekazania naszym pracownikom dziewczynki, pojawia si rodzina, ktra j odebraa dodaje. Po dwulatk przyjechay jej matka chrzestna i niania. Musiay jednak porozmawia z policj. O tym zdarzeniu powiadomiy nas pracownice punktu obsugi pasaerskiej mwi Rafa Biczysko, rzecznik tarnogrskiej policji. Funkcjonariusze wylegitymowali kobiety i pojechali z nimi do domu, gdzie miao zamieszka dziecko na czas wakacji rodzicw. Dziewczynka przebywa obecnie u dziadka. Sprawdzilimy, czy bdzie pod dobr opiek. Nie widzielimy przeszkd, by pozostawi tam dziecko do czasu powrotu z wakacji rodzicw wyjania asp. sztab. Biczysko. Policja sprawdza, czy nie zostao naraone zdrowie i ycie dziecka.
Policj szczeglnie interesuje to, w jakich okolicznociach dwulatka zostaa przekazana pracownikom punktu obsugi na lotnisku. Pojawiy si informacje, e dziecko wpado w histeri, a matka ucieka. Chcemy to zweryfikowa mwi rzecznik. Przesuchana zostanie take obsuga punktu na lotnisku, ktra odebraa dziecko. Funkcjonariusze zainteresowali te spraw sd rodzinny. Chcemy, by sd oceni t spraw pod ktem rodzinno-wychowawczym wyjania Rafa Biczysko. Rodzice nie kontaktowali si z nami. My rwnie nie kontaktowalimy si z rodzicami dziewczynki. Nie robia te tego policja. Przesuchamy ich dopiero po powrocie. Zakadam, e rodzicw powiadomia o caej sprawie ich rodzina mwi Anna Szymocha-ak, rzecznik tarnogrskiej policji i prokurator rejonowy z Tarnowskich Gr. Cho postpowanie w sprawie okolicznoci pozostawienia dwulatki w punkcie informacji pasaerskiej nie zostao jeszcze zamknite, to prokuratura raczej adnych zarzutw ro-
dzicom nie postawi. Zaznajomiam si z dowodami i monitoringiem. Znamy relacj pracownic lotniska. Pozostawienie dziecka na lotnisku jest faktem. Jednak raczej nie da si obroni twierdzenia, e dziewczynka pozostawaa bez opieki. Miaa j, pomijajc nawet to, czy przekazanie dziecka odbyo si z woli pracownic lotniska, czy bez tumaczy prokurator. Spraw zajmuje si Wydzia Rodzinny Sdu Rejonowego w Tarnowskich Grach. Jego prezes, Krzysztof Kubat, poinformowa, e sdzia wyznaczy kuratora, ktry ma przeprowadzi wywiad w miejscu zamieszkania dwuletniej dziewczynki. Na podstawie wnioskw z wywiadu i by moe przesuchania rodzicw, sdzia zdecyduje o dalszym losie tej sprawy. Raport z wywiadu powinien trafi do sdu pod koniec przyszego tygodnia, czyli mniej wicej wtedy, gdy z wakacji w Grecji wrc rodzice.
KRZYSZTOF SZENDZIELORZ
Owsiak pisze do rzecznika praw dziecka

(23 VII)
Szanowny Panie Rzeczniku, czy Pan yje? Czy Pan jest obserwatorem ycia, ktre toczy si w naszym kraju? Czy Pan, z racji swojej funkcji, ledzi sytuacje, ktre tej funkcji w 100 proc. odpowiadaj? pyta Owsiak w licie otwartym, ktry wystosowa do Michalaka.
W opinii Owsiaka RPD nie reaguje wystarczajco stanowczo na sytuacje, w ktrych dzieci s krzywdzone. Czy z racji Pana urzdu moe mi Pan, a take nam, poradzi, w ktrym momencie powinnimy reagowa na niedol dzieci? Czy moe mi Pan swoim urzdowym statusem doda wiary w to, e w obronie dzieci naley podnosi gos, im wczeniej, tym lepiej? napisa. Kiedy nie jest za pno? Kiedy naley pyszczy, aby zamordowane
dziecko nie byo chowane do tapczanu, nie byo zasypywane gruzem, nie byo topione, czy na kocu nie zostao pozostawione na lotnisku, bo mama z tat mkn beztrosko na wakacje? Pana stanowisko powinno do takiej reakcji nawoywa i upowania, powinno pokaza Pana aktywno, ktrej ja kompletnie nie widz. Z mojej perspektywy nie staje Pan w adnej obronie adnych dzieci podkrela Owsiak.
Zapowiada, e jako czonek Rady Spoecznej przy Rzeczniku Praw Obywatelskich na najbliszym spotkaniu wniesie propozycj, aby RPO popar starania o powoanie nowego rzecznika praw dziecka osoby znajcej prawo, problemy i potraficej reagowa w sytuacjach, o ktrych ostatnio non stop syszymy bijc na alarm, protestujc, dyskutujc i zmuszajc nas, Polakw, do podejmowania zdecydowanych reakcji.
Fot. Piotr Kamionka
Michalak: Niesprawiedliwy list

(25 VII)
Marek Michalak, rzecznik praw dziecka, wyda owiadczenie, w ktrym odpowiada na zarzuty postawione mu w licie otwartym przez Jerzego Owsiaka. Z wielkim smutkiem przyjem list otwarty skierowany do mnie przez Pana Jerzego Owsiaka. Sdz, e list ten jest gboko niesprawiedliwy w ocenie mojej pracy na rzecz dzieci. Przemawiaj za tym tysice faktw, konkretnych spraw pisze RPD.
Ma jednak dla mnie ogromne znaczenie, e stoi za listem Pana Jerzego Owsiaka troska o dzieci w naszym kraju. To na pewno nas czy zarwno w sferze rl spoecznych, jakie formalnie i nieformalnie penimy, jak i yciowego powoania, a nawet osobistego celu. Jestem przekonany, e niesprawiedliwa ocena Pana Jerzego Owsiaka wynika z niewystarczajcej wiedzy na temat mojej dziaalnoci i pracownikw mojego biura zespou ludzi wyjtkowo wraliwych na los dzieci i bardzo oddanych sprawie czytamy w owiadczeniu Marka Michalaka. Rzecznik zaprosi szefa Fundacji Wielkiej Orkiestry witecznej Po-
mocy do swojego biura. Jeli Pan Jerzy Owsiak znajdzie czas na takie spotkanie nie tylko bdzie mg si przekona, jak wielki wzrost dziaa biura RPD nastpi od czasu, gdy stanem na jego czele. Chciabym, bymy omwili, co razem moemy zrobi na rzecz najmodszych obywateli naszego kraju. W kocu to wanie dobro dzieci powinno nam na sercu lee najbardziej pisze Michalak. Po przeczytaniu wyjanie Michalaka, szef Fundacji WOP opublikowa kolejny list, w ktrym ironizuje: Nie miaem pojcia, jak duo Pan zrobi i jak duo rzeczy Pan wyjani, jak jest dobrze i jak bdzie
jeszcze lepiej. I dalej: Mam wraenie, e wikszo Polakw ya w podobnej niewiadomoci, ciesz si wic, e mj list przynis przynajmniej taki skutek, e dzi wiemy, jak bardzo praca Rzecznika Praw Dziecka wpywa na codzienno ycia polskich dzieci. Owsiak wylicza te, e z danych, przekazanych przez rzecznika wynika, i przez cztery lata swojej dziaalnoci Marek Michalak wraz z zespoem codziennie (wliczajc w to soboty i niedziele) rozwizywa 65 spraw dotyczcych problemw polskich dzieci. Wynik kosmiczny skomentowa Owsiak. I doda, e statystycznie jego fundacja potrafi pomc tylko jednemu dziecku dziennie.
(A,GN)
Fot. www.brpd.gov.pl/Tomasz Pietrzyk
A TO POLSKA WANIE
27
prdko przyznaje Sebastian Recaw, naczelnik wydziau ruchu drogowego kocierskiej policji. To subiektywne odczucie, kady poruszajcy si rowerem inaczej ocenia prdko, z ktr jedzie zauwaa. Policjant zwraca jednak uwag, e ograniczenie prdkoci dotyczy wszystkich uytkownikw drogi, take rowerzystw. Recaw przyznaje rwnie, e w tej sytuacji trudno o ustalenie, kim jest i gdzie mieszka rowerzysta. Sposb, w jaki stra miejska ustalia jego tosamo i adres zamieszkania, zastanawia te Patryka. Mj rower nie ma przecie tablic rejestracyjnych, a jednak kto ustali, e to ja i przysa mi mandat do domu oburza si rowerzysta. Domylam si, e przyczyni si do tego jeden ze stranikw, ktry jest moim ssiadem podejrzewa. W zwizku z tym, e rowerzysta odmwi przyjcia mandatu, sprawa trafi do sdu.
Rowerzyst zapa... fotoradar

(23 VII)
18-latek z Kocierzyny bardzo si zdziwi, gdy na jego adres domowy przyszed mandat za przekroczenie dozwolonej prdkoci. Okazao si, e fotoradar zrobi zdjcie Patrykowi, jak jecha rowerem. Patryk Wadoch dowiedzia si, e ma zapaci 50 z za przekroczenie dopuszczalnej prdkoci. Stra miejska przysaa mu mandat z informacj, e fotoradar przy ulicy Rogali w Kocierzynie zrobi mu zdjcie, kiedy jecha z prdkoci 46 km/godz. W tym miejscu obowizuje ograniczenie do 30 km/godz. Rowerzysta nie przyj jednak mandatu. Jak mog wiedzie, z jak jad prdkoci, skoro nie mam licznika? denerwuje si chopak. W dodatku stranicy pokazywali mi zdjcie, na ktrym nie byo wpisanej prdko-
ci, wic nikt mi nie udowodni, e byo to 46 km/godz. dodaje. Policja w Kocierzynie, ktra zostaa poinformowana o sprawie,
przyznaje, e sytuacja nie jest oczywista. Trudno jest udowodni rowerzycie, e przekroczy dozwolon
maz/par
mona si tam dosta take z zewntrz w zimie chowaj si w tym miejscu bezdomni. Dlatego teraz prokuratura sprawdza, czy nikt nie przyczyni si do mierci mczyzny. Ze wstpnych ustale wynika, e nie, ale pen odpowied poznamy dopiero po sekcji zwok, ktra zostanie przeprowadzona jeszcze w tym tygodniu. Dopiero wtedy szpital ma udzieli penej informacji... Na razie jej odmwi.
Makabra w Szpitalu Brdnowskim
Znaleli zwoki zaginionego pacjenta

(26 VII)
Ciao mczyzny znaleziono w podziemiach Szpitala Brdnowskiego w Warszawie. 67-latek by pacjentem tej placwki na pocztku czerwca. Po kilku dniach znikn. Prokuratura wszcza ledztwo w sprawie nieumylnego spowodowania jego mierci.
Mczyzna nie mia rodziny, a jego znajomy, wpisany do karty podczas przyjcia na oddzia jako osoba, z ktr naley si kontaktowa, wcale si nim nie interesowa. Mczyzna trafi na oddzia wewntrzny Szpitala Brdnowskiego na pocztku czerwca, ale po kilku dniach znikn. Po kilku godzinach poinformowano o tym policj,
przekonujc, e przeszukano wtedy wszystkie szpitalne pomieszczenia. Najwyraniej ochrona nie zajrzaa do podziemi. W pomieszczeniach z instalacjami pracownicy techniczni znaleli ciao mczyzny. Aby tam si dosta, trzeba przeczoga si przez kilkadziesit metrw wrd rur i przewodw. Personel placwki twierdzi, e
PAWE WIDER
rozprawa ju si odbya, drug wyznaczono na 23 sierpnia. O sprawie w okolicy mwi wszyscy. Na dziakowcw pad blady strach. Dzisiaj w Rakoniewicach nie ma nawet jednego maku. Dziakowcy wszystkie profilaktycznie wyrwali. A pan Marian, ktry jak sam mwi, na dziace spdza wiksz cz roku, patrzy na to wszystko i oczom nie wierzy: Szkoda gada i szkoda sw. Jakie narkotyki, tu? Ludzie...
Trzy maki oznaczaj problem

(24 VII)
To sprawa, ktra wydaje si wrcz niewiarygodna. Moe dotyczy kadego, kto ma kawaek wasnej ziemi nawet zwyky ogrdek dziakowy. Wida gdzie maki? No to jest problem... Rakoniewice, Rodzinne Ogrdki Dziakowe. Nad brama wjazdow tablica z informacj, e dziakowicze pojawili si tu ju w 1961 roku. Soneczko wieci, kwiatki rosn, no i warzywa te. Marian Kalemba dziakowicz z krwi i koci od 30 lat pokazuje i objania: Chod pan, poka panu pomidory. Wasny obornik, adnej chemii. Tutaj jeszcze marchewki, por, seler, kapusta... Panie Marianie, a mak gdzie pan ma? To jest jaka parodia!!! Ludzie, co oni wymylaj, to si w pale nie mieci.
A jednak... Policjanci z Grodziska zajrzeli do Rakoniewic. Przeszli si po ogrdkach dziakowych i dokonali kilku odkry. Na dziace pana Tomasza znaleli na przykad trzy maki, w tym jeden rs w krzakach. Dostaem wezwanie do sdu mwi pan Tomasz. Zostaem oskarony o hodowl maku niskonarkotykowego. Napisane byo, e powierzchnia uprawy to 0,25 m2. Tragedia absolutnie si z tym nie zgadzam. Od jednego do trzech makw znaleziono rwnie na dziakach, ktre uprawiaj ssiedzi pana Tomasza, ludzie w wieku 70 80 lat. Sprawa trafia do sdu i na awie oskaronych zasiado 9 osb. Policjanci zakwalifikowali to jako wykroczenie polegajce na uprawianiu maku niskomorfinowego, za co moe grozi kara grzywny. Zastpca komendanta policji w Grodzisku Wielkopolskim, modszy inspektor Wiesaw Jacyno, wyjania: Ustawa o przeciwdziaaniu narkomanii jest tak skonstruowana, e
nie ma znaczenia, czy to bdzie jeden kwiatek, dwa, czy bdzie ich wicej. Niestety, polecenie prokuratora byo takie, e w kadym przypadku naley skierowa wniosek do sdu, ktry rozstrzygnie o winie lub szkodliwoci czynu. Aby dociec prawdy, c to za maki rosy na rakoniewickich dziakach, sporzdzono nawet ekspertyz chemiczn, ktra wykazaa w makach lady morfiny. Pierwsza
KRZYSZTOF SADOWSKI
R E K L A M A
28
A TO POLSKA WANIE
Taka gmina!
Caowaa si z uczniami
Caa wie huczy od plotek! Pracownica szkoy w Woli Filipowskiej (woj. maopolskie) miaa caowa si z niespena 15-letnimi chopcami donosi tygodnik ziemi chrzanowskiej Przeom. Ci, ktrzy kobiet znaj, twierdz, e to nagonka. e to normalna kobieta, a nie pedofil. e dzieciom do koca wierzy si nie powinno. Zdania we wsi s podzielone. I cho nikt nie przyapa kobiety z uczniem w dwuznacznej sytuacji, rodzice jednego z uczniw znaleli na portalu spoecznociowym zdjcie syna z kobiet. Podobno bardzo niestosowne. Spoecznym dylematem zajmuje si prokuratura.
Za biedna, by y. Za bogata na pomoc spoeczn

Nr 170 (24 VII). Cena 1,80 z
Jak Kargul z Pawlakiem

W Ciechanowicach (woj. dolnolskie) 81-letni gospodarz spotka si przy flaszce z 58-letnim ssiadem. Pili w komitywie i dyskutowali o szeroko rozumianym yciu. Spokojnie byo do czasu, a rozmowa zesza na temat miedzy starszego ssiada. Burzliwe zdania przerodziy si w szamotanin. Starszy mczyzna z braku argumentw w dyskusji uy scyzoryka. Siedemnacie razy. Jerzy P ledwo . uszed z yciem... opisa histori Regionalny Tygodnik Informacyjny. Panowie dogadywa si o miedz bd przed sdem.
Uya kiszonej kapusty

Midzy dwojgiem mieszkacw Siedlec wybucha sprzeczka. Gdy potyczki sowne nie przynosiy adnego rezultatu, rozzoszczona kobieta obrzucia samochd swojego rozmwcy kiszon kapust donis Tygodnik Siedlecki. Wezwany na miejsce patrol policji by zaskoczony takim obrotem sprawy, jednak pogodzi skconych ze sob ludzi. I tylko kapusty al...
Pani Stanisawa przeya w kamienicy na Polesiu 60 lat. Dzi administracja chce j eksmitowa, za dug w wysokoci 3,8 tys. z, ktry uzbiera si przez 14 lat. Pacia co miesic tyle, ile moga. Oszczdzaa na jedzeniu, byle tylko jaki grosz za czynsz wysa. Po ostatnim pimie z administracji, w ktrym po raz kolejny zagroono jej eksmisj, prbowaa popeni samobjstwo. Wiem, e powoli umieram i nieduo czasu mi ju zostao. Chc tu tylko zosta. Pac tyle, ile mog. Wicej nie mam mwi przez zy pani Stanisawa Jaruga, 74-latka z odzi. Ze 100 metrw kwadratowych w kamienicy przy ul. Strzelcw Kaniowskich, ktre zamieszkiwali jej rodzice, zostao jej dzi tylko 14. W pokoju maa kuchenka, kanapa, stary kredens. Wsplna toaleta jest pitro wyej. Pani Stanisawa nie chodzi od lat ma owrzodzenie ylakowe na nogach i porusza si tylko na posiniaczonych kolanach. Na lekarzy jej nie sta. Na lewej nodze ma yw ran. Zamiast banday, uywa starych dziecicych pieluch do opatrunku. Bo s za darmo tumaczy. Z comiesicznej renty w wysokoci 535 z musi kupi leki, ktre ratuj j przed amputacj nogi. Zostaje jej tylko 128 z.
Fot. Piotr Kamionka
Ssiadki przynosz mi czasem co do jedzenia. Na adne rarytasy nie mam. Przepracowaam uczciwie jako wkniarka cae ycie. Dzi mam tylko 535 z renty opowiada pani Stanisawa. Na czynsz paciam tyle, ile mogam czasem 30 z czy 40 z, innym razem tylko 10 z. Przez 5 lat pisaam do administracji proby o przekwalifikowanie mieszkania na socjalne. Zrobili to dopiero w lutym tego roku. Mam teraz czynsz 50 z, a nie 70 z. Od lutego paciam co miesic ca kwot, ale ciko mi byo mwi pani Stanisawa. Dla administracji to za mao. Administracja Zielony Rynek, ktra
FOTOSZOPA
To se ne wrati
Pijackie sabaty wrd ska

Piekieko w Stanisawowie to jedna z najwikszych atrakcji turystycznych gminy Jzefw. Niestety, potne malownicze skay robi ostatnio na turystach fatalne wraenie. Ton w mieciach donosi Kronika Tygodnia. Z tym miejscem wie si wiele legend. Jedna z nich gosi, e w dawnych czasach diabe prbowa zbudowa tam pieko na ziemi. Wedug innej legendy na tym wzgrzu odbywaj si sabaty czarownic. Obecnie jest to miejsce pijackich spotka amatorw piwa i taniego wina, ktrzy miec na potg. Burmistrz o fatalnym stanie pereki turystycznej regionu dowiedzia si od dziennikarzy. Obieca posprzta...
Zdjcie zrobione 19 kwietnia br. we Wrocawiu przy ul. Robotniczej. Nadesa Kamil Ros z Wabrzycha
Zdjcia prosimy nadsya poczt lub na adres: fotoszopa@angora.com.pl wraz z danymi autora Wybraa: A.P . oraz z dopiskiem, gdzie i kiedy zdjcie zostao zrobione.
zajmuje si kamienic przy ul. Strzelcw Kaniowskich, gdzie mieszka pani Stanisawa, przysaa odziance przedsdowe wezwanie do zapaty. Do 3,8 tys. z dugu doliczyli 2,4 tys. z odsetek karnych. Grozi jej eksmisj i sprzeda jej dugu firmom windykacyjnym. Pani Stanisawa nie chce ju y. Prbowaa w czwartek powiesi si w domu na pasku od szlafroka. Bardzo by chciaa spaci dug, ale nie ma skd wzi pienidzy. Administracja zaoferowaa jej rozoenie dugu na raty. Jakie raty?! Ja nie mam na biece opaty, a co dopiero na raty. Ciko mi z tym, bo cae ycie uczciwie pracowaam i pomagaam innym. Dzi sama musz prosi o pomoc. Jestem star pann i nie mam rodziny. Chc tu tylko doy swojego koca. Bd pacia co miesic czynsz, ale dugu nie mam jak spaci mwi pani Stanisawa. Pomoc spoeczna pani Stanisaw opucia, bo odzianka jest za bogata o 4 z. Sprawa trafia do Urzdu Miasta odzi. Rozpatrzymy t spraw indywidualnie, bo takim osobom naley pomaga, a nie traktowa jak dunikw, ktrzy z niepacenia czynszu uczynili sobie sposb na ycie. Spraw ju skierowalimy do odpowiednich komrek w Wydziale Budynkw i Lokali oraz MOPS i jestem przekonany, e uda si znale dobre wyjcie z tej tragicznej sytuacji pani Stanisawy mwi Marcin Masowski, rzecznik prezydenta miasta odzi.
WOJCIECH ANDRZEJEWSKI
JOANNA BARCZYKOWSKA
A TO POLSKA WANIE
29
Czy ko to rower?
Nr 29 (20 VII). Cena 2,50 z.
Koniki maj Midzyzdroje, przychylna jest im eba. Nikt z nimi nie walczy. A w Koobrzegu stranicy strasz nas mandatami mwi pan Grzegorz, waciciel wypoyczalni. Mechaniczne koniki napdzane si mini to tegoroczny hit lata. Dziecko, poruszajc si w odpowiedni sposb, uruchamia dwigni i zabawka, dziki kkom umieszczonym pod kopytami, jedzie do przodu. Koniki ciesz si ogromnym zainteresowaniem nie tylko najmodszych dzieci, zdarza si, e korzystaj z nich doroli. Ostatnio do naszej wypoyczalni zlokalizowanej na prywatnej dziace przy deptaku (ul. Rodziewiczwny dop. red.) przyszli stranicy. Pouczyli nas, e mamy informowa klientw, e konikami mog si porusza wycznie po ciekach rowerowych. Przecie to absurd! denerwuje si pan Grzegorz, waciciel wypoyczalni. Nie wyobraa sobie, aby np. czteroletnie dziecko korzystajce z zabawki poruszao si ciek ro-
werow (tu przy deptaku), gdzie jed rowery, riksze, gokarty i bardzo czsto spaceruj matki z wzkami. Przecie to niebezpieczne. Jak mona opowiada takie bzdury? mwi zdenerwowany. Rozmow ze stranikiem miejskim na dyktafon w telefonie nagraa jedna z pracownic. Na nagraniu sycha wyranie, jak stranik kae informowa wypoyczajcych zabawki o tym, aby przenosili koniki 10 metrw dalej, czyli na ciek rowerow. A na niej mog nawet na oklep jedzi. Wiesaw Byczkowiak, kierownik wydziau ruchu drogowego KPP w Koobrzegu, zapytany przez nas, czy koniki powinny korzysta z rowerowej, cieki, odpowiada: Droga rowerowa przeznaczona jest wycznie dla rowerw jednoladowych. Nie mog z niej korzysta pojazdy dwuladowe i osoby piesze informuje. Konik to nie rower, gokart ani riksza. Czy mona wic, zgodnie z ustaw o ruchu drogowym, zakwalifikowa go jako pojazd? Komendant stray Mirosaw Kdziorski wyjania, e koniki spdzaj sen z po-
si spraw, poniewa mielimy skargi, e zabawki na deptaku przeszkadzaj niektrym turystom opowiada komendant Stray Miejskiej. Ostatecznie jednak udao si wypracowa wsplne stanowisko. Wsplnie z policjantami z wydziau ruchu drogowego, zastanawialimy si nad tym, jak zakwalifikowa zabawki i doszlimy do wniosku, e bdziemy traktowa je tak samo jak yworolki i wrotki wyjania komendant. W takiej sytuacji koniki mog porusza si po deptaku, ale w taki sposb, aby nie przeszkadza spacerowiczom. Identyczne koniki w tym sezonie pojawiy si m.in. w Midzyzdrojach. SkontakFot. Marek Zieliski towalimy si ze stranikami miejskimi z Midzyzdrojw. Rower, jaki jest... kady widzi Usyszelimy, e zabawki powiek nie tylko stranikom miejskim, ruszaj si promenad; od Domu ale i policjantom z drogwki, ktrzy Kultury w kierunku hotelu Amber przez ostatnie dni intensywnie gw- Baltic. Na razie do stranikw nie kowali nad tym, jak zakwalifikowa wpyna adna skarga na prowazabawk. To sytuacja niecodzien- dzon dziaalno. na. W tym sezonie pojawio si co nowego, czego do tej pory w uzdroANNA wisku nie byo. Zainteresowalimy BUCHNER-WROSKA
Rusz gow
eby dobrze si czu, a do tego niele prezentowa, trzeba dba o ciao. Dlatego wanie rzesze wytrwaych amatorw siowni czy biegania wyciskaj z siebie sidme poty chc by w dobrej fizycznej kondycji. A co ze sprawnoci gowy? Sal treningowych dla mzgw na razie nie wymylono, ale kady moe zadba o sprawny umys we wasnym zakresie. Zamiast hantli i sportowego stroju przyda si zestaw do nauki jzykw obcych SITA, a sal gimnastyczn skutecznie zastpi... wasny, wygodny fotel. Neurolodzy twierdzili do niedawna, e mzg dorosego czowieka z czasem ulega degradacji i jest to zjawisko nieodwracalne, a neurony i poczenia midzy nimi nie potrafi si regenerowa. Ostatnio jednak zmienili zdanie, uznajc, e komrki mzgowe mona namnaa. Potwierdziy to badania prowadzone na Uniwersytecie Michigan, ktre dowiody, e kilkutygodniowa, regularnie prowadzona medytacja powoduje wzrost gstoci istoty szarej w mzgu, zwaszcza w strefie odpowiedzialnej za pami i orientacj przestrzenn. Czy medytacja i nauka jzykw obcych mog mie z sob co wsplnego? Okazuje si, e tak, jeli obie wymagaj stanu odprenia i oderwania od bodcw zewntrznych. Aby nauczy si medytowa, potrzeba sporo czasu. Do nauki jzyka metod SITA wystarczy staranne przestrzeganie procedury zaj i skorzystanie z urzdzenia systemowego SITA, ktre pomaga osign podczas zaj stan relaksu. To odprenie jest niezbdnym elementem lekcji i znacznie przyspiesza procesy zapamitywania. Na co dzie nasze pkule mzgowe peni oddzielne, cho uzupeniajce si funkcje. Lewa odpowiada za dziaania racjonalne i logiczne, prawa kontroluje dziaanie wyobrani i twrczych zdolnoci. Zazwyczaj jedna z nich wykazuje wiksz aktywno, w zalenoci od tego, czym si aktualnie zajmujemy. Okazuje si jednak, e dla wydajnoci
Podstawow zdolnoci, konieczn w nauce obcego jzyka, jest umiejtno zapamitywania umysu najlepsza jest ich syn- SITA osigna imponujce wtarzania materiau, wpywa chroniczna aktywno, bo wtedy efekty, opanowujc ponad tysic regenerujco na cay organizm, nasza pami pracuje duo efek- sw i zwrotw z francuskiego, co zmniejszajc napicie nerwowe. tywniej. Tak wanie dzieje si umoliwia ju podstawow ko- Ten rodzaj odprenia wykorzypodczas lekcji metod SITA, munikacj w nowym jzyku. Co stuje si rwnie podczas rehaw trakcie twrczego relaksu. wicej, wyniki byy niezalene od bilitacji zdrowotnej. SITA, O skutecznoci tej metody wieku, deklarowanych zdolnoci uczc jzyka, usprawnia paprzekona si prof. Rainer Die- i poziomu wyksztacenia kursan- mi, wykorzystuje naturalne terich, obserwujc wyniki ekspe- tw. zdolnoci umysu i polepsza jerymentu, prowadzonego na UniMetoda SITA pozwala szyb- go wydajno. Trzeba przyzna, wersytecie Bundeswehry w Ham- ko i skutecznie opanowa jzyk, e jak na jeden zestaw do nauki burgu. Kilkudziesicioosobowa ale to nie wszystkie jej zalety. nowego jzyka, to cakiem spogrupa ochotnikw przez tydzie Stan relaksu, w ktrym odbywa- ra umysowa siownia. intensywnego kursu metod j si fazy zapamitywania i poANNA KOWALIKOWSKA
Ogldaj program Strefa Relaksu w TV Biznes: niedziela (5.08) godz. 11.45, roda (8.08) godz. 19.15, sobota (11.08) godz. 13.00. Wicej informacji na stronie internetowej www.sita.pl.
R E K L A M A
30
STRACH KLIKN
Na tym portalu mona oszkalowa kadego
Coraz bliej do wi
Nr 168 (20 VII). Cena 2,40 z
A pan, panie dziennikarzyno, szukasz ju sensacji? To jest sprawa dla prokuratora, a nie dla hieny prasowej, samym artykuem tylko wzbudzisz niepotrzebn sensacj i nakrcisz portal na wikszy wskanik odwiedzin. Zastanw si. Tak napisa jeden z uytkownikw portalu, ktrego nazwy nie wymieni. Mia sporo racji. Bo pytanie jest takie: czy pisa o niewiarygodnym chamstwie i okruciestwie, czy udawa, e nic si nie dzieje? Twrcom portalu zapewne zaley na rozgosie. Portal ...pl stawia sobie za cel umoliwienie podkadania wi. Zachca: wyra swoj opini. winie podkada si komukolwiek. Zrobi to moe kady, za darmo. Zdecydowana wikszo wpisw to obsceniczne opisy pod zdjciami. Najczciej nastolatki na oko w wieku gimnazjalnym pisz o swoich koleankach i kolegach, umieszczajc ich zdjcia. Na przykad pod imieniem, nazwiskiem i zdjciem dziewczyny z Gdaska, na oko 15-letniej, jest nastpujcy tekst (pisownia oryginalna): To pasta do butw czy nowy dizajn na fryz? Wiesz... przykro mi, e kiedy Bg ci tworzy, nie pomyla o wersji inteligent. Dlaczego twj mzg to gbka? Uwaaj... Przesczysz si. Wrzu na luz, moe kiedy kto stworzy lepsz wersje ciebie... Zudne nadzieje... Ale c... Znalaza si ksiniczka z wiey cinie... Uciekaj mapo... ludzie z zoo urzdzaj polowanie na takich jak ty... Ej ty masz raka mzgu sorry raka downa bo mzgu to tu nie ma! Kurcze co za kudy czemu mya si rok temu i to w ciekach z psem to bya ochyda!. Ten wpis wyrnia si spord innych w zasadzie nie ma w nim wulgaryzmw. Tymczasem na portalu ...pl w zdecydowanej wikszoci padaj sowa, ktrych cytowa w gazecie nie wolno. Szmata w odniesieniu do dziewczyny jest tu chyba najagodniejszym okreleniem. Kto zamieszcza te wpisy? Robi to gwnie nastolatkowie swoim kolegom i koleankom, cho nie brakuje wpisw, czyli wi, dotyczcych osb dorosych, np. koleanki z pracy, ktra rzekomo le si prowadzi, rwnie osb publicznych, np. gen. Wojciecha Jaruzelskiego czy Adama Michnika. Na portalu jest ok. 2 tys. wpisw mniej wicej odpowiada to liczbie
osb, ktre w ten sposb publicznie zostay oszkalowane. Najwicej podoonych wi dotyczy osb z wojewdztwa pomorskiego ponad 600, stanowi a 22 proc. caoci. W samym Gdasku podoonych wi jest a 370. Na portalu wida informacj, ile odson maj poszczeglne wpisy. Niektre ponad 20 tys. odson. Na przykad na zdjciu umiecha si przyjanie nastolatka w wieku 15 16 lat,
wizujcym prawem RP zawierajce , groby, nieprawdziwe pomwienia, zniewaenia, wulgaryzmy i sowa oglnie uwaane za obraliwe. Prawie wszystkie wpisy zawieraj sowa obraliwe. Bardzo obraliwe. Im bardziej obraliwe, tym lepiej kady wpis podlega ocenie innych uytkownikw. Z regulaminu wynika rwnie, w jaki sposb twrcy portalu zarabiaj. O ile zamieszczenie obraliwego wpisu jest
Rys. Mirek Stankiewicz
pod zdjciem jej imi i nazwisko. Dokonujcy wpisu uytkownicy ze szczegami opisuj, z kim i w jaki sposb uprawiaa seks. Informacja ta trafia do kilku, kilkunastu tysicy osb w caej Polsce i na wiecie. *** Czytamy w regulaminie portalu: Uytkownik dodajcy opini w serwisie oraz wszelkiego rodzaju materiay, fotografie bierze za nie pen odpowiedzialno, jednoczenie owiadcza, e s one jego wasnoci. Na pierwszy rzut oka wida, e ci, ktrzy zamieszczaj zdjcia osb, ktrym podkadaj winie, robi to bez ich zgody i wiedzy. To oczywiste, wynika z samej idei funkcjonowania portalu. Treci te nie s usuwane. Gdyby miay zosta usunite trzeba by usun ca zawarto portalu. Dalej w regulaminie napisano: Administratorzy i moderatorzy nie ponosz odpowiedzialnoci za prezentowane przez innych uytkownikw treci. I dalej: Zabronione jest umieszczanie treci, ktre zawieraj jakiekolwiek treci lub materiay niezgodne z obo-
bezpatne, to: Usunicie wpisu odbywa si odpatnie, na wniosek zainteresowanego. Opata za operacj wynosi 24 z. Kilka razy w regulaminie powtarza si, e: Administrator oraz moderatorzy nie ponosz odpowiedzialnoci za zamieszczone fotografie i wizerunki osb trzecich, Administrator nie ponosi odpowiedzialnoci za dziaania innych osb... eby wej do portalu, trzeba klikn baner, stwierdzajc tym samym, e ma si ukoczone osiemnacie lat. Na samym portalu znajduj si reklamy stron pornograficznych. Wrd wpisw, pod zdjciami nastolatek, regularnie s dodawane nastpujce komentarze: Chcesz j zobaczy...? i tu pada niewybredny opis tego, co dziewczyna rzekomo robi na filmiku, ktry z kolei jest dostpny na innej stronie. Sprawdziem, dziewczyn szkalowanych na portalu ...pl nie ma na wskazanych stronach. Wpisy pod zdjciami na portalu s po prostu swoist reklam witryn z treciami pornograficznymi.
Nietrudno zorientowa si po wpisach tzw. winiach, e wikszo uytkownikw portalu stanowi modzie w wieku gimnazjalnym. Czy cay portal jest sposobem na wychwytywanie klienta uytkownika stron pornograficznych? To pytanie zadaem e-mailem administratorowi portalu. Nie odpowiedzia. *** Co pan sdzi o wpisach na portalu ...pl? zapytaem Michaa Pozdaa, dowiadczonego trenera pracujcego z modzie, wykadowc Szkoy Wyszej Psychologii Spoecznej. Prowadzi zajcia psychologiczne w ramach duego projektu, w ktrym udzia bior modzi ludzie z caej Polski. Jednym z tematw zaj jest internet i zachowania w portalach. Straszna sprawa... Dzieci, ktrych te wpisy dotycz, bd si czuy bezradne, bezbronne. Kto upublicznia ich zdjcia, wypisuje okropne rzeczy. Co maj zrobi? No wanie co maj zrobi? Naturalnym odruchem powinno by zgoszenie sprawy rodzicom. Ci z kolei powinni natychmiast zgosi to na policj. Policja powinna natychmiast zareagowa. Micha Pozda wymienia trzy rodzaje przemocy, ktrej dzieci dowiadczaj w szkole: fizyczna, psychiczna i cyberprzemoc. Portal, o ktrym rozmawiamy, jest jego zdaniem bardzo drastycznym przejawem cyberprzemocy. Tumaczy, e dla nastolatka odrzucenie przez grup rwienicz to jest najgorsze, co moe go spotka: Znam przypadek dziewczyny, ktra targna si na swoje ycie dlatego, e po wycieczce szkolnej caa klasa wyrzucia jej profil ze swoich znajomych na Facebooku i z Naszej Klasy. A na portalu, o ktrym rozmawiamy, mamy znacznie bardziej drastyczne formy odrzucenia. Mwi pan, e wszyscy powinni dziaa natychmiast. Za chwil moe doj do tragedii? Tak, moe doj do tragedii, jeli szkalowana osoba, dziecko, nie bdzie potrafio poradzi sobie z tym problemem. Zreszt myl, e ju teraz dochodzi do tragedii. Dzieci, ktre zostay umieszczone na tym portalu, boj si, s zaszczute, dokonuj samookalecze, by moe ju dokonuj prb samobjczych. Pracuj na co dzie z nastolatkami i wiem, e wanie w ten sposb reaguj na takie sytuacje. Dlatego, zdaniem modzieowego trenera z zakresu psychologii, w tym przypadku nie ma czasu do stracenia. Zarwno szkoa, jak i rodzice natychmiast powinni wysa gony i czytelny komunikat jeli zostae poszkodowany przez wpisy na tym portalu, jeli dowiadczye cyberprzemocy, musisz wiedzie, e my ci pomoemy ten problem rozwiza, e nie zo-
STRACH KLIKN
31
kom, a co za tym idzie, odczuwaj swojego rodzaju satysfakcj, e mogli si na kim wyy, kogo nienawidz, w inny sposb ni pobi t osob, zniszczy jej auto lub powybija szyby w domu. Portal szkodzi emocjonalnie, ale nie fizycznie. Psycholog zaleciby zapewne uderza w poduszk z caych si, gdy jestemy li, oraz krzycze, aby da upust swym negatywnym emocjom. Ale czy kto wtedy dowie si, co my czujemy? Na tym portalu dzielimy si z innymi naszymi alami do innej osoby. Jestemy zauwaeni, czujemy, e w jaki sposb odnosimy skutek, puszczamy w Polsk to, co nas drani w danej osobie. Nie wnikajc, czy kto sobie zasuy, czy te pad ofiar artu, nasze krzyki oraz uderzenia w poduszk zostaj zauwaone. Szczeglnie du satysfakcj nam to daje, gdy osoba, ktrej nienawidzimy, si o tym dowie, a jeszcze wiksz, gdy my si dowiemy od osb trzecich, i osoba ta mocno to przeya. T odpowied przesaem anonimowej dziewczynie, ktra zostaa skrzywdzona, z prob o komentarz. Odpisaa: Najmniejsze psy najwicej szczekaj. Jest to po prostu enujce. Jestemy ludmi, a coraz dalej nam do ludzkich zachowa.
staniesz z nim sam. Trzeba gono powiedzie: to nie jest wina tych oszkalowanych nastolatkw, e koledzy i koleanki im to zrobili. Musz to wiedzie, eby nie czuy si osamotnione, eby wiedziay, e w tej trudnej sytuacji mog liczy na pomoc. *** Pod jedn ze wi znajduj si wpisy uytkownikw portalu wskazujce jednoznacznie na szko, z ktrej pochodzi osoba szkalowana. O dziewczynie wypowiadaj si koledzy wpisy dotycz jej prowadzenia si, wygldu, zachowania. Trudno wyobrazi sobie gorsze obelgi. Uytkownicy nie ukrywaj, o jak szko chodzi. Jest to jedno z gdaskich gimnazjw. Dzwoni do dyrektorki. Wysyam e-maila z linkiem zawierajcym wpis o szkalowanej uczennicy. Kontaktuje si ze mn sekretarka. Pani dyrektor wyjeda jutro na urlop. Teraz jej nie ma. Prosz dzwoni za dwie godziny. Dzwoni za dwie godziny. Pani dyrektor ju nie ma w pracy. Zapoznaa si z moim e-mailem. Nastpnego dnia dzwoni sekretarka. Mamy taki trudny czas wakacje... Pani dyrektor jest ju na urlopie, chtnie z panem porozmawia za tydzie, jak wrci, a najlepiej we wrzeniu, bdzie mona porozmawia z pedagogiem szkolnym, opowie, jak radzimy sobie z takimi zachowaniami uczniw. Wysyam e-maila do pomorskiego kuratora owiaty, Elbiety Wasilenko, zaczam linki do stron, na ktrych lone przez kolegw s uczennice gdaskich gimnazjw. Dzwoni nastpnego dnia. Tak, zapoznaam si z tym, co pan przesa. Ja nie mam czasu zajmowa si takimi sprawami. To nie s sprawy w kompetencji kuratora, dlatego nie bdziemy podejmowa adnych dziaa. Mog wyrazi zaniepokojenie, ale nie jestem w stanie wpyn na dziaania osb, ktre dokonuj tych wpisw. Mamy szczeglny okres wakacje... To nie naley do kompetencji dyrektora szkoy. Tym si powinny zaj organy cigania mwi Elbieta Wasilenko. *** Dzwoni wic do Prokuratury Okrgowej w Gdasku. Mwimy o czynach, ktre s cigane z oskarenia prywatnego informuje rzecznik prokuratury Grayna Wawryniuk. Oznacza to, e poszkodowany, w tym przypadku np. oszkalowana nastolatka, powinna zgosi organom cigania fakt, e czuje si poszkodowana w wyniku przestpstwa. Zgodnie z przepisami Kodeksu postpowania karnego prokurator moe wtedy wszcz postpowanie z urzdu, jeli uzna, e wymaga tego wany interes spoeczny. Tymczasem jeszcze nikt si nie zgosi do prokura-
tury w tej sprawie. Czyli w prokuraturze tej sprawy jeszcze nie ma tumaczy prok. Grayna Wawryniuk. Kilka dni temu Gazeta Wyborcza opisaa sytuacj, w ktrej osoby pokrzywdzone przez portal ...pl zgosiy si na policj, ta ze wzgldu na to, e przestpstwo powinno by cigane z oskarenia prywatnego, przekazaa spraw do sdu zgodnie z obowizujcymi przepisami. Procedura w tym przypadku omija biurko prokuratora. Sd nakaza tym ludziom samodzielnie ustali IP komputerw, z ktrych byy dokonywane szkalujce wpisy. W tym zakresie moliwoci zwykego obywatela s praktycznie adne. Sd mg zleci to zadanie policji, ale nie zrobi tego. Pniej w prasie na ten temat wypowiadaa si zastpca prokuratora rejonowego w Gdyni, ktra stwierdzia, e interes spoeczny w ciganiu tych przestpstw jest ewidentny. Ale postpowania nie wszczto. Co w tej sytuacji moe prokurator? pytam Grayny Wawryniuk. Dotychczas do adnej z prokuratur adna taka sprawa nie trafia. Musi trafi do prokuratora, ktry wwczas podejmie decyzj, czy ciga tak spraw z urzdu, czy nie. Bdzie si kierowa tym, czy w ciganiu przestpstwa ley wany interes spoeczny. A czy pani zdaniem w tym przypadku mamy wany interes spoeczny? Nie odpowiem panu. Musiaabym si zapozna z aktami takiej sprawy. Mog zaapelowa do ludzi, ktrzy czuj si poszkodowani, eby zgaszali si do prokuratury okrgowej lub do prokuratur rejonowych. Jak na razie prokuratorzy t spraw si nie zajmuj, bo nie mieli takiego zgoszenia. Obecnie w Trjmiecie zoono na policji w sumie siedem (pi w Gdasku, dwa w Gdyni) zawiadomie dotyczcych dziaalnoci portalu ...pl. S przesyane do sdw. Postpowania trwaj od czerwca biecego roku. Przed kilkoma dniami prok. Grayna Wawryniuk przesaa pismo do Komendy Wojewdzkiej Policji w Gdasku z prob o przyjrzenie si sprawie portalu. Policjanci wykonuj czynnoci operacyjne, ktre na razie s poufne. *** Zalogowaem si na portalu ...pl. Zaakceptowaem regulamin. Umieciem tam nastpujcy wpis: Witam, jestem dziennikarzem, ktry zamierza napisa artyku o tym portalu. Uwaam, e to, co tutaj si dzieje, jest pode. Chciabym nawiza kontakt z osobami, ktre s tu szkalowane i obraane. Tych, ktrzy obraaj, chciabym zapyta: dlaczego to robicie? Podaem swj adres e-mail. W cigu doby dostaem kilkanacie listw. Pisze anonimowa dziewczyna: Jestem uczennic szkoy redniej. Tak,
zostaam obraona na tym portalu. Gdy dowiedziaam si o tym wpisie, poczuam due upokorzenie, nie rozumiaam, jak kto moe by tak bezczelny i ublia drugiej osobie w taki sposb. Ciko byo mi zoy myli w jedn cao, nie chciaam wychodzi z domu, jednak przyjaciele okazali si wietnym wsparciem. Osoby, ktre posuguj si t stron w takich celach, s tchrzami lub po prostu s zakompleksione, podnosz swoj samoocen, szkalujc innych. Niestety, nie mam pojcia, kto to mg zrobi, moe to jaki chopak, ktry mi si nie spodoba, lub jaka zazdrosna dziewczyna, a moe co innego mogo by powodem nie mam pojcia. Pisze te Damian P Witam, pyta .: Pan dlaczego to robimy? Ju Panu wyjaniam. Na wstpie pragn zaznaczy, i wszystko, co odbiega od standardw, dogmatw budzi ciekawo, emocje, sensacje... Mamy portal Nasza-klasa, mamy Facebook, a teraz mamy ...pl. Dwa pierwsze s to portale budzce rednie emocje u ludzi, mona by powiedzie zwyczajne w swym zaoeniu. ...pl jest portalem niezwyczajnym, budzcym kontrowersje oraz zarwno pozytywne, jak i negatywne emocje. Pozytywnych emocji dowiadczaj osoby zamieszczajce tutaj swoje wpisy daj upust swym alom, rozter-
TOMASZ SOMCZYSKI
R E K L A M A
32
STRACH SI BA
Szpieg w liczniku elektrycznym

Nr 171 (24 VII). Cena 2 z
Mierzc zuycie prdu, twj sprzedawca energii bdzie wiedzia, o ktrej godzinie wychodzisz do pracy i o ktrej z niej wracasz, czy w weekendy wyjedasz poza miasto, a nawet o ktrej kadziesz si spa. Dowie si, jakie masz w domu urzdzenia, a nawet jakie programy w telewizji ogldasz. Jednoczenie podpowie ci, kiedy prd jest najtaszy, aby mg go zaoszczdzi. Czy warto? A moe jestemy ju tak inwigilowani za pomoc internetu w naszych komputerach i telefonach, e to adna rnica? No przecie operator telefoniczny w kadej chwili moe sprawdzi, gdzie jestem. A bank wie, gdzie chodz na zakupy, co kupuj i e np. lubi pizz. Jeli licznik pozwoli mi oszczdza, to chtnie go zamontuj w moim domu mwi Mikoaj Miro, informatyk z Katowic. Ju teraz nikt, kto korzysta z internetu, kart patniczych czy telefonu, nie moe marzy o anonimowoci. Dane o naszych poczeniach internetowych i telefonicznych s przechowywane przez dwa lata i udostpniane subom, kiedy sobie tego
zaycz. Rocznie do operatorw telekomunikacyjnych w Polsce wpywa z sdw i prokuratur a milion zapyta! Chc wiedzie, kiedy, z kim i gdzie rozmawialimy, do kogo wysyalimy SMS-y. W Niemczech takich zapyta jest zaledwie 16 tysicy. Co mona wyczyta z naszych billingw? Sporo. Wszystkie kontakty, daty i czas pocze z konkretnymi osobami, a take miejsce, gdzie w danym momencie si znajdowalimy. Bywa i tak, e te dane zamiast pomc mog ledczych wprowadzi w bd. Tak moe si sta w przypadku korzystania z bramek internetowych z usug podszywania si pod cudzy numer. Operator nie ma wtedy moliwoci stwierdzenia, e do takiej sytuacji doszo. Zweryfi-
kowa to mona jedynie, sprawdzajc billing pocze wychodzcych. Takiego poczenia czy wysanego SMS-a tam po prostu nie bdzie. Sami te nie jestemy bez winy. Z chci korzystamy z portali spoecznociowych. Zamieszczamy tam swoje zdjcia, opisujemy, co robimy, gdzie pracujemy, spdzamy wakacje. Wystarczy niewiele zachodu, by zebra mnstwo informacji o kadym z nas. Czy inteligentne liczniki mog nas jeszcze bardziej odsoni? W opinii dr. Wojciecha Rafaa Wiewirowskiego, generalnego inspektora ochrony danych osobowych, sam pomys wprowadzenia inteligentnych sieci i urzdze pomiarowych jest dobry i moe pozytywnie wpyn m.in. na nasze wy-
Kapusia nosimy w kieszeni i torebce

Zbigniew Engiel z firmy Mediarecovery, lider informatyki ledczej: Codziennie komputery, komrki, smartfony, uliczny monitoring, bankomaty, paypassy itp. zbieraj czstkow wiedz o yciu ich uytkownika. Zebranie tych informacji w cao i ich analiza pozwoliaby na zdobycie szczegowej wiedzy o yciu kadego z nas. Najwicej wiedz o nas smartfony, bo te te urzdzenia nosimy cigle przy sobie, kontaktujemy si przez nie ze znajomymi, wysyamy e-maile, SMS-y, korzystamy z sieci. To usiuj wykorzysta producenci aplikacji. Instalujc je, musimy zaakceptowa warunki licencji. Wrd nich mona znale zgod na zbieranie danych prywatnych po to, by wywietli nam reklam produktu czy usugi najbardziej zblione do aktualnych potrzeb. AMC
datki za energi elektryczn, jednak rodzi te pewne zagroenia dla prywatnoci. Trzeba zdawa sobie spraw z tego, e liczniki bd gromadziy du grup informacji dotyczcych naszego zachowania czy posiadanego przez nas sprztu technicznego. Oznacza to, e za pomoc danych zebranych przez inteligentne liczniki mona byoby teoretycznie opracowa profil osobowy uytkownikw, ktrzy zamieszkuj pod wskazanym adresem podkrela dr Wojciech Rafa Wiewirowski w rozmowach z mediami. Dodaje, e zebrane w ten sposb informacje to nasze dane osobowe, a ich przetwarzanie wiza si bdzie z niebezpieczestwami od czysto biznesowych, polegajcych na sprzeday danych, po fizyczne, czyli pozyskanie przez osoby nieuprawnione informacji o schematach naszych zachowa np. o tym, kiedy nas nie ma w mieszkaniu.
ALDONA MINORCZYK-CICHY
Tytu oryginalny: Nie tylko wygoda zabija nasz prywatno. Oszczdno te oni nie maj obowizku udzielania informacji o uywaniu polskich znakw. A poza tym to adna nowo i kady o tym wie, e polskie znaki skracaj wiadomoci. Zreszt, informacje s na stronie internetowej sieci i w instrukcji obsugi aparatu telefonicznego. Wzilimy wic do rki kilkudziesiciostronicow instrukcj obsugi aparatu Nokia 6300, ktry posiada nasza Czytelniczka. I rzeczywicie, na jednej z ostatnich stron producent pisze o znakach specjalnych, ktre mog powodowa skracanie wiadomoci i w efekcie wysyanie ich w kilku czciach. Jednak o tym, jakie to znaki i o ile skrci si wiadomo przy ich uyciu, producent milczy.
Nie pisz w SMS-ach polskich liter

Nr 171 (24 VII). Cena 1,80 z
Wystarczy w SMS-ie napisa do ukochanej osoby sowo kocham ci, by zamiast wpisanych 10 znakw, liczc ze spacj, aparat odczyta je jako 99. I to tylko z powodu jednego , ktre na dzie dobry poera nam 90 znakw. Gdy doda do tego fakt, e standardowy SMS moe mie zaledwie 160 znakw, by wysany zosta w jednym kawaku, to naprawd wiadomo robi si bardzo krtka.
Problem w tym, e wiele osb nie zdaje sobie z tego sprawy. A wpisujc 160 znakw i do tego pikn polszczyzn, wysyaj niewiadomie SMS podzielony na kilka czci, za ktre operator kae sobie zapaci. SMS-y wysyane w kraju wiele nie kosztuj, wic w rnicy na rachunku trudno si zorientowa. Ale te napisane za granic zyskuj na wartoci. Nic dziwnego, e dla wielu pierwszy rachunek telefoniczny po powrocie do Polski jest szokujcy. Wielkie oczy na jego widok dostaa nasza Czytelniczka z Koszalina, ktra bya na wczasach w Egipcie. Specjalnie przed wyjazdem zadzwonia do biu-
ra obsugi w sieci komrkowej, ktrej abonentem jest od 10 lat, i pytaa, ile kosztuje wysanie SMS-a i minuta rozmowy. Informacje uzyskaa, ale ju bez ostrzeenia o kosztownym pisaniu wiadomoci poprawn polszczyzn. Domylam si nawet dlaczego. Przecie operator na tym zarabia. Ja byam przekonana, e wysaam tylko 20 wiadomoci, a na szczegowym billingu okazao si, e mam paci za 51 SMS-w, bo wikszo SMS-w zostaa wysana w kilku czciach mwi rozczarowana Czytelniczka z Koszalina. Po przyjedzie zadzwoniam do biura obsugi sieci i poprosiam o wyjanienie sprawy. Od konsultantki usyszaam, e
INGA DOMURAT
Unicod metoda kodowania znakw

To zgodnie z Unicodem SMS, w ktrym wykorzystywane s znaki specjalne (znaki narodowe), m.in. polskie litery (, , , , , , , ), moe zosta podzielony na kilka czci, w zalenoci od liczby wykorzystanych znakw. Gdy tre SMS-a zawiera cho jeden polski znak, wwczas musi do niego by doczony element rozkodowujcy, a to oznacza skrcenie SMS-a do 70 znakw. A to oznacza, e wiadomo skadajca si ze 160 znakw, w tym polskiej czcionki, zostanie podzielona na trzy SMS-y. Informacja o tym, e wanie SMS jest dzielony, pojawia si w prawym, grnym rogu telefonu. Problem w tym, e wikszo z nas nie zwraca uwagi na tak informacj.
R E K L A M A
PRAWIE ROBI RNIC
33
Tymczasem chtnych na zakup jest coraz wicej. Z danych warszawskiej Izby Celnej wynika, e w 2011 roku prowadzono 30 spraw dotyczcych nielegalnego wwozu i wywozu z Polski dbr kultury. Celnicy zweryfikowali 45 przedmiotw, w tym nie tylko obrazy i rzeby, lecz rwnie militaria i starodruki. W samym tylko Oddziale Pocztowym w Warszawie odnaleziono sze sfaszowanych obrazw. Rok wczeniej celnicy znaleli siedem falsyfikatw, a zarekwirowali 47 przedmiotw o cechach dbr kultury. Najwikszym sukcesem funkcjonariuszy byo ujawnienie prby przemytu obrazu Pierrea Augustea Renoira. Nie wiadomo, ile prb wywiezienia obrazw zakoczyo si powodzeniem. Trudno te okreli, ile w paczkach z malowidami byo autentykw, a ile podrbek. Co charakterystyczne: we wszystkich przypadkach przedmioty te prbowano wysa z Polski poczt. Praktyka ostatnich lat wskazuje, e najwicej przesyek z dobrami kultury (take oryginalnymi) adresowano do odbiorcw w Stanach Zjednoczonych, mniej do Rosji, Chin, Singapuru, Kanady i Arabii Saudyjskiej. To oznacza, e wanie w tych krajach trzeba szuka mionikw polskiego malarstwa.
Gra w falsyfikat
Moda na posiadanie dzie sztuki wytworzya proceder faszowania obrazw i rzeb polskich artystw. Wszystko po to, aby za granic sprzeda podrbki jako autentyki. W czerwcu 2011 roku celnicy penicy sub w Oddziale Pocztowym w Warszawie postanowili podda rutynowej kontroli dwie losowo wybrane przesyki wyrniajce si spord innych wikszymi rozmiarami. Ich nadawc by Polak, a odbiorcami Australijczyk i Norweg. Po rozpakowaniu okazao si, e we wntrzach paczek znajduj si dwa obrazy podpisane nazwiskami Marca Chagalla i Henri Matissea. Jednak nadawca paczek nie przedstawi stosownego zezwolenia. Transakcja nie zostaa rwnie zarejestrowana w adnym urzdzie. Celnicy nie mieli innego wyjcia, jak zarekwirowa obrazy i nie dopuci do tego, aby opuciy Polsk. Na miejsce wezwano biegego, a ten stwierdzi, e w rzeczywistoci nie s to obrazy obu znanych malarzy, lecz ich podrbki. Spraw wyjaniano wiele tygodni. Okazao si, e podrobione obrazy miay trafi poza polsk granic do osb zajmujcych si handlem dzieami sztuki. Ci za chcieli z zyskiem odsprzeda je kolekcjonerom w swoich krajach. Obaj niedoszli nabywcy (waciciele galerii sztuki) zostali przesuchani. Stwierdzili, e byli przekonani, i kupuj autentyczne obrazy. Sowicie te za nie zapacili. Celnicy i wsppracujcy z nimi policjanci spodziewali si takiego finau. Nie by to bowiem pierwszy taki przypadek. Miesic wczeniej celnicy wykryli podrobione idealnie obrazy Wojciecha Kossaka i Juliusza Kossaka. Jeszcze wczeniej, wiosn 2011 roku, w ich rce wpady podrabiane dziea Mai Berezowskiej i Nikifora Krynickiego. ry odrni oryginalny obraz polskiego malarza od podrbki. Ale gdy ten sam obraz trafi do muzeum np. w USA czy Australii, gdzie artysta nie by znany, bardzo trudno o obiektywn ocen. Tym bardziej jeli jest to mae muzeum, znajdujce si na prowincji. Waciciel muzeum ufa wic dostawcy, e dzieo sztuki jest oryginalne. A ufa dlatego, e zapaci za nie rynkow cen. I wystawia je na widok publiczny. Po kilku kilkunastu miesicach obraz moe trafi do galerii, gdzie zostanie wystawiony na aukcj i czeka na nowego waciciela. A kady, kto jest zainteresowany jego nabyciem, ma ju dowd na pimie, e produkt wisia wczeniej w konkretnym muzeum. Dochodzi do transakcji, a galeria wystawia certyfikat autentycznoci. Nowy waciciel za jaki czas sam moe sprzeda swj obraz innemu kolekcjonerowi. Przy tej okazji druga galeria wystawia dokumenty zwizane z nabyciem obrazu przez inn osob. Im wicej takich transakcji, tym wicej dokumentw, a tym samym wicej dowodw prawdziwoci faszywego obrazu. tach zorientowa si, e kupi faszywk (i zawiadomi FBI), po handlarzu lad zagin. P roku pniej w internecie pojawia si podobna strona. Tym razem w jzyku arabskim. Jej waciciel zapewnia, e sprowadzi dziea sztuki z Europy i Ameryki do krajw arabskich.
Moda na obrazy
W ostatnich latach posiadanie dzie sztuki jest coraz bardziej popularne. I to nie tylko wrd koneserw. Dla duej czci osb zamonych zakup obrazu czy rzeby jest sposobem na dobr inwestycj kapitau i uniknicie skutkw inflacji. Handel dzieami sztuki nie wszdzie obwarowany jest surowymi przepisami. Posiadanie obrazw wiadczy o zamonoci, a cz kolekcjonerw nie chce si ni chwali (z obawy przed rabusiami i fiskusem). Dua cz kupuje je z fascynacji malarstwem, a nie w celu pniejszej odsprzeday z zyskiem. Spord kolekcjonerw mao kto zna si na sztuce na tyle dobrze, aby umie odrni falsyfikat od oryginau. Wszystkie te okolicznoci stwarzaj pole do popisu faszerzom. Jak wskazuje praktyka, w naszym kraju najczciej faszowane s obrazy polskich malarzy z przeomu XIX i XX wieku. Wiadomo, e nikt rozsdny nie da si nabra na ofert zakupu Mony Lisy, bo wiadomo, e obraz ten od lat znajduje si w Luwrze i nie jest wystawiony do sprzeday mwi detektyw Kumicz. Ale o obrazach innych mistrzw mniej ju wiemy. Nie istnieje aden centralny rejestr dzie sztuki, z ktrego wynikaoby, w ktrym miejscu i u kogo dokadnie znajduje si konkretny obraz. Tym bardziej e waciciele dzie z reguy nie chwal si ich posiadaniem. Nie chc te mie kontaktw z osobami cigajcymi falsyfikaty. Dlaczego? Gdyby kolekcjonera przyapano na sprzeday podrabianego obrazu, mona byoby postawi mu zarzut paserstwa mwi Dariusz Loranty, byy oficer policji, a dzi ekspert od spraw bezpieczestwa. W ten sposb koneser sztuki, ktry w dobrej wierze naby obraz, ryzykowaby kar wizienia.
Sprzeda faszywki
Drugi sposb wprowadzania do obrotu podrabianych dzie sztuki to docieranie z ofert do poszczeglnych kolekcjonerw. Sposb ten stosowa z powodzeniem obywatel Polski Dariusz K., ktry w 2007 roku kupi na aukcji oryginalny obraz Juliana Faata, niezaliczany do jego najwikszych osigni. Nastpnie K. wykona dwie jego dokadne kopie. W tym czasie aktywnie udziela si w rodowisku kolekcjonerw obrazw. I po kilkunastu miesicach ogosi zamiar zbycia dziea. Zgosio si wielu chtnych. Dariusz K. kadego zaprasza do ogldania obrazu. Pokazywa te wszystkie uwiarygodniajce dokumenty. Niepewnych odsya do galerii, w ktrej sam kupi dzieo. W ten sposb uwiarygodni si w ich oczach. I ostatecznie znalaz chtnych nabywcw: Polaka i dwch obywateli pastw skandynawskich. Rodakowi sprzeda orygina, obcokrajowcom falsyfikaty. Kady z nich wyjecha z jego domu zadowolony. By te inny sposb opracowany przez polskiego faszerza: galeria internetowa. Jej waciciel zrobi eleganck stron internetow, na ktrej wystawia na sprzeda obrazy. Stron prowadzi w jzyku angielskim, oferowa sprowadzanie dzie sztuki dla odbiorcw w USA. Warunkiem bya wpata zaliczki. Jego spka dysponowaa kontem bankowym na Antylach Holenderskich. Gdy tylko pienidze wpyny na jego konto, wysya z Polski podrobiony obraz. Gdy ktry z klientw po trzech la-
Lepsza technika
Jeszcze 20 30 lat temu wykrycie faszywki byo niezwykle trudne. Teraz jest to atwiejsze dziki wprowadzeniu nowej technologii. Za pomoc urzdze rentgenowskich mona stwierdzi, jak stara jest farba uyta na obrazie. Jeli rentgen wykryje, e farba zostaa wyprodukowana w latach 90. XX wieku, a obraz pochodzi rzekomo sprzed 400 lat, to jest to dowd, e mamy do czynienia z falsyfikatem. Urzdzenie rentgenowskie umoliwia rwnie okrelenie wieku drewna uytego do skonstruowania ramy. Tyle tylko, e rwnie faszerze staj si coraz lepsi i ucz si np. sztucznie dodawa obrazom cech potwierdzajcych ich wiek. I nic nie wskazuje na to, aby ten proceder si skoczy. W Polsce ceny niektrych obrazw XIX-wiecznych mistrzw id w setki tysicy zotych. Wprowadzanie w ycie podrabianych dzie sztuki to wietny biznes. I z tego wanie powodu nieatwo bdzie to zjawisko zlikwidowa.
Legalizacja w galerii
Prawdopodobnie wysyka do Australii i Norwegii miaa by wanym etapem na drodze do legalizacji obrazu, czyli do uznania go za autentyczny. Jak to si robi? Po prostu faszerze znajduj atwowiernego waciciela galerii, ktry nie umie odrni falsyfikatu od oryginau mwi Krystyna Kumicz, prywatny detektyw, ktra kilkakrotnie otrzymywaa zlecenia zwizane z wykrywaniem faszywych dzie sztuki. Stwierdzenie, czy dany obraz jest podrbk czy oryginaem, jest bardzo trudne i czsto myl si nawet najlepsi znawcy. Szczeglnie jeli obraz trafia do kraju, gdzie jego autor jest nieznany. Przykadowo: w Polsce atwo znale specjalist, kt-
LESZEK SZYMOWSKI
R E K L A M A
34
ZSYP
Z WOKANDY
Metoda marchewki
dzcy stranicy miejscy chc sprzedawa warzywa i owoce rekwirowane nielegalnym handlarzom po cenach hurtowych. Wczeniej jednak musz to zgosi sanepidowi, ktry zadecyduje, czy potraktowa stra miejsk jak sklep spoywczy. Rzeczpospolita nr 172
Mieszkaniec Warszawy zapaci kryminalicie za zabjstwo swojej ony. Sam mia mocne alibi, bo kiedy duszono Halin L., nie byo go w domu(1)
Mielimy j tylko postraszy

Na ten dzie Andrzej L. czeka kilka lat. Bardzo dugo bowiem trwao wprowadzenie w ycie jego szataskiego planu. Tu po pitej rano wpuci do mieszkania dwch mczyzn, ktrzy mieli mu pomc w pozbyciu si ony. Sam natychmiast pojecha do pracy. Zwoki kobiety znalaz ich 28-letni syn.
Oskarony o zlecenie tego zabjstwa od duszego czasu by w separacji ze swoj maonk. Mieli osobne pokoje zamykane na klucz i osobne lodwki. Andrzejowi L. nie przeszkadzao jednak, eby znca si psychicznie i fizycznie nad Halin L. Kobieta kilkakrotnie zgaszaa to policji, ale sprawy umarzano. Bya te pod opiek Centrum Praw Kobiet. Nic wic dziwnego, e po odkryciu zbrodni pierwsze podejrzenie pado wanie na Andrzeja L. ledczy byli jednak bezradni, bo mia niepodwaalne alibi: w tym czasie, kiedy duszono Halin L., by w pracy, co potwierdzili wiadkowie. Tego dnia wstaem, umyem si i jak zwykle pojechaem do roboty. Nie bardzo wiem, co wtedy robia moja ona, bo bya w innym pokoju zamknitym na klucz. Myl, e spaa, kiedy wychodziem z domu powiedzia na przesuchaniu. Nie przedstawiono mu wic adnych zarzutw. z pracy, e ma kopoty z on. Opowiada, e Halina L. bardzo czsto wszczyna awantury, jest skcona ze swoimi dorosymi dziemi i e nie chce zamieni mieszkania na dwa mniejsze. Grzegorz F. postanowi pomc w kopotach swojemu kompanowi. Zna bowiem czowieka, ktremu napady i rozboje nie byy obce. Skontaktowa wic Andrzeja L. z recydywist spod Kocka. Omwili robot i wynagrodzenie. Do finau byo jednak bardzo daleko, bo Stanisaw K. ociga si z tym zleceniem. Dopiero po dwch latach, w styczniu 2010 roku postanowiono omwi w Warszawie szczegowy plan zbrodni. Termin ustalono na stycze nastpnego roku. Stanisaw K. do pomocy wzi znacznie modszego od siebie ssiada. Zabrali ze sob materiaowy pasek, rkawiczki, tam klejc oraz dezodorant w sprayu. Drzwi do mieszkania na warszawskim Ursynowie otworzy im Andrzej L. I zaraz wyszed z bloku. Oskareni: Andrzej L. (61 l.), Stanisaw K. (59 l.), Mirosaw G. (37 l.), Grzegorz F. (47 l.) O: zabjstwo Sd: Ireneusz Szulewicz, przewodniczcy skadu orzekajcego. Sd Okrgowy w Warszawie Oskarenie: Radosaw Cieliski, Prokuratura Rejonowa Warszawa-Mokotw Obrona: Zbigniew Huszcz (adwokat Andrzeja L.), Tomasz Lubaczewski (Stanisawa K.), Andrzej Lodoch (Mirosawa G.), Barbara Laskowska (Grzegorza F.) Czy krzyczaa wtedy, czy bya przytomna? Nie pamitam. A na czym miao polega to straszenie ofiary? Co pan na ten temat wczeniej wiedzia? Nie, nic mi Staszek na ten temat nie mwi.
Telemanipulacja
Pan Jzef Marczykowski z odzi podpisa umow z firm telekomunikacyjn MNI Telecom. Nic dziwnego zatem, e zacz dostawa rachunki za jej usugi. Zdziwia si jedynie rodzina, bo pan Jzef... nie yje od dwch lat. Nieudolnie sfaszowanym podpisem nieboszczyka zajmuje si prokuratura. Express Ilustrowany nr 172
Byskawiczna kariera
Jeden dzie przepracowa w policji mody funkcjonariusz z Legnicy. W tym czasie nie zdy nawet zaoy munduru ani odby suby. Bowiem w czwartek zoy lubowanie, a w sobot koledzy po fachu znaleli przy nim marych, co zaowocowao dyscyplinarnym zwolnieniem i zarzutem posiadania narkotykw. www.nasygnale.pl
Herkulesi
Dwie tony zboa, 300 kilogramw fasoli Pikny Ja i 70 litrw oleju napdowego ukradli dwaj 19-latkowie z gminy Trzeszczany. Warto zdobyczy oszacowano na 4 tys. z. Kara 10 lat wizienia, ktre gro za kradzie z wamaniem, znacznie lepiej wspgra z gabarytami upu. www.tygodnikzamojski.pl
To Mirek j dusi
Wersja przedstawiona przez Stanisawa K. jest zgoa odmienna. Przyznaj, e byem na miejscu zdarzenia, ale to nie ja udusiem Halin L. To Mirek wszed pierwszy do tego mieszkania i to on mia pasek. I to on zarzuci go na szyj tej kobiety. Staem w progu drzwi, kiedy usyszaem sowa tej Haliny. A co mwia? pyta sd. Co pan chce? Co pan tutaj robi? czy co takiego A pniej to ju tylko widziaem, jak ona ley w koszuli nocnej przewieszona przez wann w azience. Patrzyem na ni przez minut i wydawao mi si, e nie oddycha. Uznaem wic, e nie ma sensu zakleja jej ust tam klejc. Odciem tylko dwa koce tego paska, eby nie zostawia ladw. Kazaem te Mirkowi zabra telefony komrkowe. Dlaczego? Obawiaem si, e ona moe zadzwoni po pomoc. A jak dugo oskareni byli w tym mieszkaniu? Okoo piciu, siedmiu minut. Nie duej. Mirek wyszed pierwszy, a ja jeszcze spryskaem sprayem klamki od drzwi azienki i wejciowych. Prokuratora interesuje, dlaczego oskareni zabrali ze sob rkawiczki. Stanisaw K. jest nieco zdziwiony tym pytaniem. No jak to po co? eby nie zostawia ladw. Troch si na tym znam, bo byem wielokrotnie karany.
Ja trzymaem j tylko za nogi

Wersja wydarze przedstawiona przez Mirosawa G. jest taka: Stasiek, to znaczy oskarony Stanisaw K., powiedzia mi, e mamy pojecha do Warszawy nastraszy jak kobiet. Wyjechalimy okoo 3 nad ranem, na miejscu bylimy chyba koo pitej, moe szstej. Drzwi do mieszkania otworzy nam starszy mczyzna i sobie poszed. I wtedy z pokoju wysza kobieta w koszuli nocnej. Stasiek zacz si z ni szarpa i upadli na podog. Wtedy Stasiek kaza mi j trzyma za nogi, a sam zaoy tej kobiecie pasek na szyj. A mnie kaza ucieka. I wyszedem z tego mieszkania. Czy mia pan wiadomo, e chodzio o zabjstwo? chce ustali obroca oskaronego. Nie, nie miaem takiej wiadomoci. Dopiero po jakim czasie dowiedziaem si, e ta kobieta nie yje. A od kogo pan si o tym dowiedzia? Na posterunku policji, po zatrzymaniu. Ale trzyma pan Halin L. za nogi? dry sdzia Ireneusz Szulewicz. Tak, a Stanisaw K. zakada jej pasek.
Armator
8 lat pozbawienia wolnoci za posiadanie broni palnej bez zezwolenia grozi facetowi z Ostrdy, ktry na swej posesji nielegalnie przetrzymywa armat. Jak sam twierdzi, dziao dosta za darmo od nieznanego czowieka... pod Grunwaldem. www.rmf24.pl
Cierpliwo absolutna
Przez 42 lata szuka skradzionego samochodu 66-latek z Teksasu. I znalaz! Na portalu aukcyjnym eBay. Odnalaz si take policyjny raport w tej sprawie i Amerykanin odzyska auto, ktrym przed prawie pwiekiem wozi na randki swoj przysz on. Metro nr 2367
Trop zaprowadzi ledczych pod Kock

Po kilku miesicach policja wpada na trop Stanisawa K., rolnika spod Kocka, ktry p ycia spdzi w wizieniu, oraz jego ssiada Mirosawa G. To wanie on opowiedzia o tym zleceniu. Mielimy pojecha do Warszawy i nastraszy pewn kobiet. Mia nam za to zapaci jej m. Mczyni nigdy nie przyznali si, e byo to zlecenie na zabjstwo. A wszystko zaczo si kilka lat temu. Andrzej L. poskary si koledze
Epicki melan
Ptora tysica goci rozkrcio urodzinow imprez stulecia na Riwierze Francuskiej. Napani i pijani zdemolowali luksusow will, w ktrej trwao przyjcie: porbali eleganckie meble, rozpalili z nich ognisko (wewntrz!) powyrywali zlewy i muszle klozetowe, a ciany skuli kilofami. W nagrod organizatorzy dostali po roku wizienia i p miliona euro odszkodowania do zapacenia. www.interia.pl SZPERACZ
Z WOKANDY
35
Pod koniec tak, ale powiedziaem, e ju niedugo wykonam t robot. Musz tylko troch poczeka na mojego wsplnika, bo nie wyszed jeszcze z wizienia. Andrzej L. podczas jednego z przesucha przyzna si, e zleci zabjstwo ony, a nie jej postraszenie. Pniej wycofa si z tej wersji. Moe dlatego podpisaem te zeznania, bo mam do saby wzrok i dokadnie wszystkiego nie przeczytaem. A przesuchujcy mnie policjanci mogli si zwyczajnie przesysze tumaczy pniej zmian swoich wyjanie.
To pan da wczeniej pasek oskaronemu Mirosawowi G.? Po co? Ju wczeniej ustalilimy, e j skrpujemy, zakleimy usta tam i tak dalej Daem Mirkowi ten pasek, bo wiedziaem, e jest sprawniejszy fizycznie i e on j pierwszy zaatakuje. Czyli udusi? Ten pasek mia suy do wizania, a nie do duszenia. Chocia liczyem si z tym, e trzeba bdzie uderzy t kobiet. Dlaczego? Po to, eby nie krzyczaa i nie szarpaa si. Wiadomo, ciany w blokach s cienkie i ssiedzi mogliby co usysze. I co miao by dalej? Miaem jej powiedzie, eby nie uprzykrzaa ycia Andrzejowi, to znaczy swojemu mowi. Miaem te powiedzie, eby nie bya te taka wredna dla wnukw. A najlepiej by byo, gdyby wyprowadzia si z tego mieszkania. Ale stao si, jak si stao
Jak oskarony myli, dlaczego Halina L. nie yje? Jestem przekonany, e miaa za mocno zacinit ptl na szyi. A sprawdzi pan jej puls, kiedy bya w azience? Skde. W ogle jej nie dotykaem, eby nie zostawi ladw DNA.
Robota czekaa za wsplnika

Oskarony wyjania te przed sdem, jak pozna Andrzeja L., ktry mia mu zapaci za postraszenie ony. Poznalimy si 3, 4 lata temu. Rozmawialimy na temat tego zlecenia. Zaproponowaem 30 tysicy zotych za zastraszenie i ewentualne okradzenie Haliny. A dlaczego akurat tyle? Takie s stawki. Z kryminaw wiem, ile si bierze za postraszenie czy ewentualne poamanie koczyn. A jaki powd tego zlecenia przedstawi oskarony Andrzej L.? Niezgoda jego oraz crki i syna z t Halin. Andrzej chcia, eby zapi-
saa mieszkanie na wnuki. Rozumiaem sytuacj i si zgodziem. Wziem te par zotych zaliczki. Ile? A tego to ju nie pamitam. Pamitam tylko, e mu powiedziaem, e w przyszoci spotkamy si w Warszawie i ustalimy konkrety i termin. A dlaczego to tak dugo trwao? Ze spraw zwlekaem 2 lata, bo nie chciaem sam wykonywa tego zlecenia. Dlaczego? Bo baem si, e sobie nie poradz. Z nimi mieszka modszy syn i baem si, e w kadej chwili moe tam wej. Wczeniej rozwaaem te zrobienie tego na ulicy, ale w stolicy jest duo kamer. Omawiali panowie szczegy tego zlecenia? W sumie nigdy nie byo mowy, jak to mam wykona. Ale eby bya jasno, ja nigdy nie godziem si na nic innego ni zastraszenie. Oskarony Andrzej L. nie denerwowa si, e to tak dugo trwa?
JACEK BINKOWSKI
Za tydzie: Kochaem Halin i chciaem z ni y jak najlepiej. Chciaem j tylko nastraszy, eby si opamitaa. Nie pragnem jej mierci wyjania przed sdem Andrzej L. Sd nie da jednak wiary tym wyjanieniom i skaza go na 25 lat wizienia.
Fajbusiewicz na tropie(56)
Zabjstwo dla kilku zotych

73-letnia Wisawa Pacer mieszkaa w Pile, w trzypitrowym bloku przy ul. Bydgoskiej 13. Od mierci ma ya samotnie. Opiekowaa si ni trjka dorosych dzieci, gwnie crka mieszkajca w tym samym miecie. Pani Wisawa bya emerytk. Emerytur otrzymywaa na konto bankowe, w domu nie miaa nigdy wikszych sum ani te wartociowych przedmiotw. Nosia kilka piercionkw i zoty acuszek. W ostatnich latach miaa problemy ze zdrowiem, chorowaa na serce i nogi. Z domu wychodzia rzadko, zwykle w pitek, na pobliski bazar. I do apteki, w ktrej pacia kart kredytow. Nie korzystaa z pomocy opiekunek. Kontaktowaa si z pani Lidi, z ssiadk mieszkajc pitro wyej, i pani Jadwig, mieszkajc na pobliskim osiedlu, z ktr kiedy pracowaa jako pielgniarka. Sporadycznie odwiedza j stary znajomy, ktry pomaga jej w usuwaniu usterek w gospodarstwie domowym. Pani Wisawa bardzo lubia rozwizywa krzywki, zwykle rano po porannej kawie zasiadaa do tego zajcia. Lubia te wyszywa obrazy na ptnie, jej dziea wisiay w caym mieszkaniu. Gdy bya adna pogoda, potrafia cay dzie spdzi w oknie, obserwujc okolic. u pani Wisawy wnuk. Mia co prawda 20 lat, ale bya to dobra okazja, eby dosta od babci par zotych. 2 czerwca okoo godz. 9.50 do pani Wisawy zadzwonia crka. Z rozmowy wynikao, e matka rozwizuje krzywki. Wczeniej, o 9.15, ssiadka Lidia spotkaa pani Wisaw na schodach, gdy ta wracaa z mieszkania poniej, gdzie podlewaa kwiaty ssiadce, ktra wyjechaa do Niemiec. W tym samym dniu pani Lidia okoo godz. 15.30 zesza do pani Wisawy i zadzwonia do drzwi. Od lat miay umwiony sposb dzwonienia, ale nikt nie odpowiada. Ponownie, okoo godz. 21.30 kilkakrotnie schodzia do pani Wisawy, ale nikt nie otwiera. Bya zaskoczona tak sytuacj, bo zawsze wczeniej wiedziaa o wyjazdach Wisawy. Chciaa zatelefonowa do jej crki, ale uznaa, e nie bdzie jej niepokoi. Kolejnego dnia okoo godz. 9 pani Lidia znw zadzwonia do drzwi Wisawy. Bez rezultatu. W tej sytuacji zatelefonowaa do jej crki. Ta poprosia, aby wesza do mieszkania i sprawdzia, co si stao. Kiedy wesza do rodka, zamara. Zobaczya pani Wisaw na fotelu z rcznikiem na gowie. Sdzia, e zasaba i zamiast j ratowa, posza zadzwoni do crki. Kobieta przyjechaa natychmiast takswk, po chwili przyjecha jej m. Gdy crka uchylia rcznik, zobaczya knebel na ustach. Matka ju nie ya. Natychmiast wezwano policj i pogotowie. W trakcie ogldzin policja znalaza na awie obok fotela, na ktrym byy zwoki, otwarty portfel. Nie byo w nim pienidzy, a powinno by 60 zotych, bo pani Wisawa przygotowaa tak sum na zakup karty do telefonu. Obok fotela lea n kuchenny z czarn plastikow rczk (wasno ofiary) bez ladw krwi. Obok noa lea pokrowiec szpitalny na buty. Zwoki byy w pozycji siedzco-lecej. Lewa rka zostaa przytwierdzona tam samoprzylepn do porczy fotela. Druga bya wolna. Usta zakneblowane skarpet i zaklejone tam. Na gowie dwa rczniki tak mocno zakrwawione, e w pierwszej chwili wydawao si, e s czerwonego koloru. Czaszka ofiary bya rozbita. Narzdziem zbrodni okaza si motek znaleziony w azience, pod umywalk. Motek zosta umyty przez morderc (lady krwi w umywalce). Jak pniej ustalono, byo raczej dwch sprawcw. Jeden z nich mia rkawiczki ogrodnicze, pcienne z gumowym spodem, ktrych lad pozosta na futrynie balkonu. Kobieta musiaa si broni, o czym wiadczyy plama krwi na cianie pokoju i obraz, ktry w tym miejscu spad ze ciany. Mogo by tak, e po uderzeniu motkiem kobieta jeszcze ya. Sprawcy zakneblowali j i przenieli na fotel, do ktrego przywizali j tam. Krwawic gow owinli rcznikiem. Nastpnie wczyli telewizor, by zaguszy ewentualne podejrzane dwiki. Pani Wisawa rano nie ogldaa telewizji. To potwierdzaoby hipotez, e wczyli go sprawcy. Cho morderstwa
Wisawa Pacer
dokonano tu przed poudniem, nikt z lokatorw niczego nie sysza. Mieszkanie nie nosio ladw penetracji. Zauwaono tylko wysunite szuflady z segmentu. Nie ustalono, czy motek, ktrego uyto do zabjstwa, jest wasnoci ofiary, czy te mordercw. Nie udao si ustali, jak sprawca lub sprawcy weszli do mieszkania. Czy i pod jakim pretekstem zostali wpuszczeni. Pani Wisawa wpuszczaa do domu listonosza, pracownikw administracji, elektrowni i gazowni, innych osb raczej nie. Zabjstwa dokonano prawdopodobnie 2 czerwca 2008 roku, midzy godzin 10 a 11. wiadczy moe o tym zeznanie pani Jadwigi, ktra przechodzc o tej porze obok domu pani Wisawy, zobaczya, e wszystkie okna s zamknite. To bardzo j zdziwio, gdy dzie by pikny i soneczny. Sdzia, e kobieta gdzie wyjechaa. MASZ INFORMACJE O POSZUKIWANYM; WIESZ, GDZIE SI UKRYWA PISZ: fajbusiewicz@poczta.onet.pl
Tragiczny dzie
1 czerwca 2008 roku, przed godzin 9 z okazji Dnia Dziecka pojawi si
36 30
POD LUP
ANGORA nr 31 (5 (8 I 2012) ANGORA nr 1 VIII
ZAGADKA (146) KRYMINALNA WOJCIECHA CHDZYSKIEGO

Zamordowano mecenasa Olszewskiego. Za dwadziecia minut spotykamy si w jego kancelarii. Prosz powiadomi kolegw z laboratorium kryminalistycznego i przyjecha z nimi poleci sierantowi Wrzoskowi inspektor Nerak. W okazaej kamienicy, na pierwszym pitrze, znajdowaa si kancelaria znanego w miecie adwokata Witolda Olszewskiego. Jego zwoki odkry aplikant Tadeusz Dbrowski. Gdy o godzinie jedenastej przyszed do pracy, drzwi od gabinetu jego pryncypaa byy zamknite. Otworzy je swoimi kluczami i kiedy wszed do rodka, ujrza nieyjcego adwokata lecego w kauy krwi. Bandyta po zamordowaniu pana Olszewskiego zabra mu klucze i zamkn nimi drzwi od gabinetu Informowa Dbrowski. Tylko ja mam drug par. Mecenas przyjmowa klientw od godziny czternastej. Poczekalni otwiera rano sprztaczka i zamyka okoo dwudziestej pierwszej. Sprzta tylko poczekalni, a do gabinetu szefa, pod jego nieobecno, nie wchodzi, bo nie ma kluczy. W przestronnej poczekalni stao kilka wygodnych foteli, niewielki stolik z kolorowymi tygodnikami, a w kcie, obok stylowego wieszaka, inspektor dostrzeg wysoki wiklinowy koszyk, z ktrego wystawa parasol. Po obejrzeniu poczekalni policjant wszed do gabinetu. Na biurku leay rne dokumenty. Nerak zatrzyma wzrok na terminarzu. Byy w nim zapisane
Zapomniany parasol
Rys. Mirosaw Stankiewicz
wizyty z dnia poprzedniego: Godz. 14.30 Jerzy, godz. 16.30 Dariusz, godz. 17 Ewa, godz. 18 Wojciech, godz. 20 Adam. Kiedy Nerak oglda gabinet, do kancelarii wszed starszy mczyzna. Na widok policjantw osupia.
Z kim mam przyjemno? zapyta Nerak. Nazywam si Adam Borkowski i jestem wacicielem firmy budowlanej. Skd tu tyle policji? Mecenas Olszewski zosta zamordowany poinformowa Nerak.
Syszaem, e mia z wieloma osobami na pieku westchn Borkowski. Mnie te by winien spor sum pienidzy. Wanie wczoraj byem umwiony, aby ustali termin ich zwrotu. Gdy przyszedem o godzinie dwudziestej, drzwi gabinetu byy zamknite. Chwil posiedziaem w poczekalni, przejrzaem czasopisma i wrciem do domu. Wychodzc, zabraem cudzy parasol, bardzo podobny do mojego. Zauwayem to dopiero w domu i dzi przyszedem odda go i zabra swj. Ten stojcy w koszyku naley do mnie. Panie inspektorze, aplikant twierdzi, e aden z tych dwch parasoli nie jest mecenasa ani ssiadki. Dlatego podejrzewam, e jeden z nich naley do mordercy poinformowa Wrzosek. Nerak podzikowa sierantowi i wystuka w telefonie numer znajomej pracujcej w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Od niej dowiedzia si, e poprzedniego dnia deszcz pada od godziny pitnastej do siedemnastej, a nastpnie od dziewitnastej do dwudziestej trzeciej. Po otrzymaniu tej informacji, inspektor jeszcze raz spojrza w terminarz lecy na biurku mecenasa i owiadczy: Jestem przekonany, e tylko jedna z osb tu zapisanych moga zamordowa adwokata. Kogo inspektor Nerak mia na myli?
Rozwizanie zagadki za dwa tygodnie. Na odpowiedzi Czytelnikw detektyww czekamy do 9 sierpnia. Wrd osb, ktre udziel poprawnej odpowiedzi, rozlosujemy nagrod ksikow. Rozwizanie zagadki prosimy przesya pod adresem: redakcja@angora.com.pl lub na kartkach pocztowych: Tygodnik Angora, 90-103 d, ul. Piotrkowska 94.
Rozwizanie zagadki sprzed dwch tygodni: Morderstwo obok kortu. Niemoliwe, aby Alina Pitek graa w tenisa w sandakach na wysokich obcasach. Wpyno 17 prawidowych odpowiedzi na kartkach pocztowych i 94 e-mailem. Ksik Jamesa Sallisa Drive wylosowa pan Stanisaw Krajewski z Brzegu. Gratulujemy! Nagrod wylemy poczt.
R E K L A M A
WARTO WIEDZIE
37
od osb fizycznych wolny od podatku bdzie dochd z odpatnego zbycia nieruchomoci w wysokoci, ktra odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziau wydatkw poniesionych na wasne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpatnego zbycia nieruchomoci (...), jeeli poczwszy od dnia odpatnego zbycia, nie pniej ni w okresie dwch lat od koca roku podatkowego, w ktrym nastpio odpatne zbycie, przychd uzyskany ze zbycia tej nieruchomoci (...) zosta wydatkowany na wasne cele mieszkaniowe; udokumentowane wydatki poniesione na te cele uwzgldnia si do wysokoci przychodu z odpatnego zbycia nieruchomoci i praw majtkowych.
Prawnik radzi
(444)
okolicznoci uzasadniajce zoenie; 3) dokadnie oznaczy przedmiot, ktry ma by zoony; 4) wskaza osob, ktrej przedmiot ma by wydany, oraz warunki, pod ktrymi wydanie ma nastpi. Jeeli przedmiotem wiadczenia s pienidze polskie, zoenie do depozytu moe by dokonane rwnie przed uzyskaniem zezwolenia sdu. W takim wypadku dunik powinien rwnoczenie ze zoeniem pienidzy zgosi wniosek o zezwolenie na zoenie do depozytu. W razie uwzgldnienia tego wniosku zoenie do depozytu uwaa si za dokonane w chwili, w ktrej rzeczywicie nastpio 2 (art. 693 ).
Przestpstwo czy wykroczenie?

Rys. Pawe Wakua
Penomocnictwo pocztowe do przesyki sdowej

Jestem uczestnikiem kilku spraw sdowych. Mimo to chciabym wyjecha na urlop duszy ni 2 tygodnie, ale boj si, e w tym czasie moe przyj do mnie korespondencja sdowa, ktrej nikt poza mn nie odbierze pani na poczcie powiedziaa onie, e sdow mog odebra tylko osobicie, a jak nie zrobi tego po drugim awizo, to zostanie ona odesana do sdu i uznana za dorczon. Czy musz wybiera midzy krtszym urlopem a nieprocesowaniem si? Krzysztof Jasiski (e-mail) Nie. Od dnia 11 lipca 2012 r. obowizuje znowelizowany 8 (ust. 1 pkt 2) rozporzdzenia ministra sprawiedliwoci z dnia 12 padziernika 2010 r. w sprawie szczegowego trybu i sposobu dorczania pism sdowych w postpowaniu cywilnym, ktre pozwalaj. Na jego podstawie osob uprawnion do odbioru przesyki sdowej zoonej w placwce pocztowej operatora jest osoba upowaniona na podstawie penomocnictwa pocztowego (...). W placwce poczty moe Pan udzieli np. onie (albo komu innemu) penomocnictwa do odbioru korespondencji kosztuje ono od 2 z (jednorazowe) do 21 z (stae).
Czy niespenienie na danie organw cigania wymogu z art. 78 ust. 4 prawa o ruchu drogowym jest przestpstwem czy wykroczeniem? Jaka grozi za to kara? Jan Daniluk (e-mail) Wedle opisanego przepisu, waciciel lub posiadacz pojazdu jest obowizany wskaza na danie uprawnionego organu, komu powierzy pojazd do kierowania lub uywania w oznaczonym czasie, chyba e pojazd zosta uyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznan osob, czemu nie mg zapobiec. Niewykonanie tego obowizku to wykroczenie z art. 97 Kodeksu wykrocze, za jakie grozi kara grzywny do 3000 zotych albo kara nagany.
Dofinansowanie z ZFS dla emeryta

Jestem emerytowan pracownic placwki owiatowej. Jej dyrektorka odebraa pracownikom emerytom prawo do korzystania z dofinansowania z zakadowego funduszu wiadcze socjalnych do tzw. wczasw pod grusz. Tumaczya, e w regulaminie szkoy nie istnieje taki paragraf, a tymczasem po kilku latach okazao si, e odpowiedni zapis jednak istnieje. Czy oszukani emeryci maj prawo da wypat za ostatnie 3 lata? Czy spraw mona skierowa na drog sdow? Hanna Walczewska (e-mail) Wedle art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakadowym funduszu wiadcze socjalnych (tekst jedn. Dz.U. z 1996 r., nr 70, poz. 335 z pn. zm.), przyznawanie ulgowych usug i wiadcze oraz wysoko dopat z funduszu uzalenia si od sytuacji yciowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Zgodnie z treci art. 2 pkt 5 ww. ustawy za osoby uprawnione do korzystania z funduszu naley rozumie pracownikw i ich rodziny, emerytw i rencistw byych pracownikw i ich rodziny oraz inne osoby, ktrym pracodawca przyzna, w regulaminie (...) prawo korzystania ze wiadcze socjalnych finansowanych z funduszu. Zasady i warunki korzystania z usug i wiadcze finansowanych z funduszu (z uwzgldnieniem art. 8 ust. 1) oraz zasady przeznaczania rodkw funduszu na poszczeglne cele i rodzaje dziaalnoci socjalnej okrela pracodawca w regulaminie. Jeli wic wedle regulaminu funduszu sytuacja pracownika emeryta upowaniaa go do korzystania z dofinansowania, to moe domaga si realizacji tego prawa na drodze sdowej. Roszczenia takie przedawniaj si z upywem 3 lat od dnia wymagalnoci.
Kredyt (nie)ubezpieczony
Mj ojciec kupi na raty drzwi wraz z montaem w listopadzie 2009 r. Zawar przy tym umow kredytow na kwot ok. 1400 z z firm . (K.B.) z ubezpieczeniem na wypadek mierci w W. Spaci co najmniej jedn rat i zmar w grudniu 2009 r. Kredytodawca domaga si spaty pozostaej kwoty, poniewa ubezpieczyciel odrzuca roszczenia z powodu przebytego przez ojca kilka lat wczeniej zawau. Dostarczyem . wszystkie dane dokumenty. Na adnym z nich nie ma podanej przyczyny zgonu (nieznana). Wierzytelno zostaa sprzedana innej firmie (B.) i ta domaga si teraz spaty kredytu wraz z odsetkami. Czy jest szansa, aby dug zosta wyegzekwowany od W.? W jaki sposb to zrobi, skoro ani mj ojciec nie by, ani ja jako spadkobierca nie jestem stron w umowie ubezpieczenia (o ile wiem, takie ubezpieczenia zawierane s midzy K.B. a W., a kredytobiorca podpisuje tylko umow z .). Czy jest prawna moliwo, aby wpaci pienidze na niezalene konto, aby zapobiec wzrostowi odsetek, a nastpnie wej w spr z ubezpieczycielem lub inn stron umowy? Janusz Woniak z Warszawy Bez zapoznania si z treci umowy sprzeday, kredytu i warunkw ubezpie-
czenia trudno precyzyjnie odpowiedzie na Pana pytania. Z ca pewnoci nie powinien Pan, zwaszcza na pimie, owiadcza, e spaci t naleno. Stanowi to uznanie dugu, ktre przerywa bieg przedawnienia. Roszczenia wynikajce z umowy kredytowej przedawniaj si z upywem trzech lat od daty wymagalnoci, moliwe wic, e roszczenie wkrtce si przedawni, co oznacza, e nie bdzie mona go skutecznie dochodzi przed sdem. W opisanej przez Pana sytuacji, gdy ojciec nie by stron umowy ubezpieczenia, w zasadzie nie ma Pan bezporednio adnych roszcze do ubezpieczyciela. W razie sporu sdowego, gdy Pan lub mama zostaniecie pozwani jako spadkobiercy, moe Pan dopozwa ubezpieczyciela, a wwczas to on musi udowodni, e mier ojca nastpia z przyczyn wyczajcych jego odpowiedzialno na podstawie umowy i oglnych warunkw ubezpieczenia. Moe Pan ca kwot zoy do depozytu sdowego wraz z wnioskiem do sdu waciwego dla miejsca wykonania zobowizania (art. 692 i n. Kodeksu postpowania cywilnego). We wniosku o zoenie przedmiotu wiadczenia do depozytu sdowego naley: 1) okreli zobowizanie, przy wykonaniu ktrego skada si przedmiot; 2) przytoczy
Wydatek na cele mieszkaniowe

Przed upywem 5 lat sprzedalimy z pasierbem mieszkanie (ze spadku) stanowice majtek osobisty zmarego ma. Z tych pienidzy odkupiam notarialnie od pasierba jego udzia rwny 1/6 caoci w drugim mieszkaniu, jakiego byam z mem wspwacicielk. Czy nabycie tej czci mog traktowa jako wydatek na cele mieszkaniowe i nie paci podatku od kwoty, jak zapaciam pasierbowi? Chodzi chyba o art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osb fizycznych? Joanna Wasilewska (e-mail) Dla udzielenia precyzyjnej odpowiedzi niezbdna jest przede wszystkim wiedza, kiedy nastpio nabycie nieruchomoci przepisy zmieniay si co kilka lat i w zalenoci od takiej daty bd miay miejsce rne uregulowania. Ponadto sformuowanie pytania jest nieco niejasne od wydatku (kwoty, jak zapacia Pani pasierbowi) nie paci si podatku. Zakadamy wic, e kwestia dotyczy moliwoci odliczenia wydatku na odkup udziau pasierba od przychodu ze sprzeday odziedziczonego w spadku mieszkania. Jeeli nabycie mieszkania w spadku miao miejsce po 31 grudnia 2008 roku, a udzia odkupia Pani po sprzeday odziedziczonego lokalu, to zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym
Mecenas JAN PARAGRAF

Pytania, z dopiskiem Prawnik radzi, prosimy wysya pod adresem redakcji lub elektronicznym: redakcja@angora.com.pl. Z uwagi na ogromn ilo pyta prosimy o cierpliwo. Odpowiedzi na pytania udzielamy wycznie na stronie Prawnik radzi.
38
PROSIMY POWTARZA
Supereksfakty
Senator Platformy Obywatelskiej Jan Rulewski (68 l.) zosta wielkim sprzymierzecem dziakowcw. Super Express napisa, e Rulewski (...) sam by dziakowcem i doskonale wie, ile wysiku trzeba byo woy, aby dawne nieuytki zamieni w atrakcyjne tereny, na ktre akomym okiem ypi teraz gminy i deweloperzy. Dziakowcem zostaem w 1971 roku. Na terenie mojego ogrodu znajdowao si wysypisko mieci, a obok skadowisko kwasu siarkowego. Nikt nam nie pomaga i tylko prac wasnych rk zamienilimy je w zielon fabryk tlenu opowiada Rulewski. Dlatego obecnie, po wyroku Trybunau Konstytucyjnego, ktry orzek, e posowie i senatorowie maj 18 miesicy na popraw zapisw ustawy o rodzinnych ogrodach dziakowych, zapowiada, e bdzie walczy o prawa dziakowcw (...). Jaka jest pierwsza oznaka utraty ministerialnych przywilejw? Brak szofera! przynajmniej tak twierdzi Super Express. Przekona si o tym byy ju minister rolnictwa z PSL-u Marek Sawicki (54 l.), (...) ktry poda si do dymisji po aferze tamowej () i musi migiem zapomnie o swoich uprawnieniach. Jak si jednak okazuje, powrt do normalnego ycia jest dla tego polityka niezwykle trud-
ny. Sawicki tak przyzwyczai si do luksusw, e miejsce szofera zaja jego wasna ona. Wyjedajc ze swojej ogromnej posesji, ktra znajduje si w jego rodzinnych Sawicach, polityk, nie przejmujc si niczym, rozsiad si wygodnie w fotelu pasaera, a za kierownic jego ona Wiesawa. A strach pomyle, co bdzie dalej (). Na co dzie zajmuje si powan polityk, ale kiedy tylko dostanie ofert gry na weselu lub wiejskiej imprezie, nie zastanawia si ani chwili i czym prdzej rusza ze swoj kapel G-7 Band w tras! Pose Solidarnej Polski Mieczysaw Golba (46 l.), bo o nim mowa, siedzc za perkusj, czuje si niczym bbniarz synnej Metaliki. Popisowym utworem zespou (), w ktrym oprcz Golby wystpuje m.in. Kazimierz Gre (50 l.), szef Podkarpackiego Zwizku Piki Nonej, jest Pity Bieg Budki Suflera. Na pocztku roku zesp wyda pyt Pozytywni. Muzyka, ktr gramy, jest zdecydowanie rockowa. wietnie si j gra na weselach czy lokalnych festynach (...) opowiada Super Expressowi Mieczysaw Golba. Pawe Gra (48 l.) wybra si na ubraniowe zakupy. Towarzyszyli mu w tym dziennikarze Faktu i odkryli, e rzecznik rzdu buszuje tylko na pkach z duymi obnikami. (...) Przechadzajc si od sklepu do sklepu w warszawskiej galerii handlowej, z nadziej bra do rki kolejne ubrania, ale szybki rzut oka na metki zasmuca go coraz bardziej. Z niedowierzaniem przyglda si cyferkom, ale nic nie chciao by tasze. Ceny s wysokie jak z kosmosu. I nawet promocyjna obnika (...) to najwyraniej wci za mao, by sign do portfela i skusi si na zakup (...). I jak teraz bdzie prezentowa si rzecznik rzdu? Przecie i na subowym spotkaniu, i prywatnie powinien wyglda elegancko! A tu taka droyzna! Czoowy polityk PO Aleksander Grad (50 l.) niedawno zrezygnowa z mandatu posa i zosta szefem spki PGE PEJ1, ktra ma budowa elektrowni atomow. Okazuje si, e miesicznie bdzie zarabia a 110 tysicy zotych! To kolejny przykad, e niewane, co umiesz wane, czy jeste w partii i jakich masz znajomych. Grad nigdy nie zajmowa si energetyk. Z wyksztacenia jest inynierem geodet. W synnym gabinecie cieni Platformy odpowiada za rolnictwo, by potem zosta ministrem skarbu. Nie chcia by ministrem kolejn kadencj. Zosta zwykym posem. Tyle e niedugo nim by (...) wykry dziennik Fakt.
TELEWIZOR POD GRUSZ

W Polsce media coraz czciej wyrczaj suby pastwowe. Dla przykadu wemy spraw nadmorskiej syf-smaalni. Kiedy pokazano w TV reporta z tego gastronomicznego chlewu, szef Pastwowej Inspekcji Sanitarnej nie posiada si z oburzenia. Natychmiast wysano kontrol i waciciele smaalni zostali ukarani (hi, hi) 500-zotowym mandatem. A my pytamy, co robi sanepid wczeniej, zanim ukaza si reporta?! Gdzie byli kontrolerzy? Na urlopie? Ile jest jeszcze w Polsce takich miejsc, w ktrych truj, a nie zdrowo i smacznie karmi? Czy w dalszym cigu to dziennikarze maj wskazywa, gdzie i kogo trzeba skontrolowa? Przy takim szefie sanepidu TAK! Inny przykad, to tzw. tamy Serafina. Takie afery z nepotyzmem i kolesiostwem w tle media ujawniaj na okrgo. Pytamy, gdzie jest CBA, ABW, CB i prokuratura? Dlaczego dziennikarze potrafi je wykry, a zawodowi ledczy nie? Czyby w subach pracowali wycznie lepi i gusi agenci? To jest jaka chora rzeczywisto. Coraz wicej sub specjalnych i coraz wiksza przestpczo! Szefostwa poszczeglnych agend reaguj tylko na skandale dotyczce politykw z najwyszej pki. Po kadej publikacji tego typu uwidacznia si niekompetencja i amatorszczyzna tych wszystkich, ktrzy z urzdu powinni dba o przestrzeganie prawa. Ta smutna prawda uwiadamia nam, i cay system prawnego, ekonomicznego i kadego innego bezpieczestwa Rzeczypospolitej funkcjonuje wycznie na papierze. Jest stworzony przez politykw do ochrony przede wszystkim interesw tyche politykw. Dziennikarze, wygrzebujc i upubliczniajc takie afery jak powysza, tylko psuj t symbioz, to zblatowanie sub i urzdw z politykami. Tych wybracw narodu, wodarzy pen, wypasion gb nie oburzaj ujawnione przestpstwa, wistwa i ajdactwa, jakie maj miejsce w ich rodowisku, tylko fakt, i przedostay si do opinii publicznej. Teraz trzeba si z tego tumaczy i wszystko odkrca, bo cholerni dziennikarze wtykaj nos w nie swoje sprawy!
Senator Jan Rulewski wie, co to znaczy posiada Fot. S. Kamiski/Ag. Gazeta dziak, bo j kiedy mia
Zebraa: KATARZYNA GORZKIEWICZ

Zaznaczam, e nie mam wizjera w drzwiach. Pewna wizyty kolegi, czekaam na niego, chcc go wystraszy, otwierajc mu drzwi w pokrwawionym farb kitlu i z tasakiem w rku. Usyszawszy pukanie, otworzyam z impetem drzwi i z okrzykiem: Oddaj nerk! wypadam na zewntrz. Okazao si, e za drzwiami stoi mczyzna oferujcy jajka do sprzeday. Jego miny nie zapomn nigdy. W zeszym roku w moim miecie, Jarosawiu, podszed do mnie facet z jakimi dokumentami w rku i pyta o ulic Admiralsk. Odpowiedziaem, e takiej nie kojarz w miecie. Facet kilkakrotnie odczytywa nazw ulicy: Admiralska, Admiralska... po czym przeczyta cao Jarosawiec, ul. Admiralska. Powiedziaem, e jest w Jarosawiu, nie w Jarosawcu. Okazao si, e przyjecha z Wrocawia tirem z adunkiem. Jarosaw ley blisko granicy z Ukrain Jarosawiec nad morzem. www.yafud.pl
Zebra: R.K.
Z ycia wzite
Moja czteroletnia creczka przebraa si w moje stare ciuchy i paradowaa po mieszkaniu. Na moje pene zachwytu pytanie: A c to za pikna dama, odpowiedziaa: Nie jestem dam, jestem dziwk. Dzisiaj miaem pierwszy dzie stau lekarskiego. Mj pierwszy pacjent umar podczas pobierania krwi... Moja ona zmienia na Facebooku status z Zamna na Wdowa. Jestem przeraony... Po powrocie do domu znalazam wielki, pikny bukiet r z licikiem: Potrzebuj przerwy, wrc do ciebie, jak re zwidn... Kwiaty s sztuczne.
SOBCZAK i SZPAK
Wracajc z pracy, minam na ulicy przytulajc si par. Za plecami usyszaam: Czy kochaby mnie, nawet jakbym wygldaa tak jak ona?. Od jakiego czasu romansuj z anonimowym facetem w sieci. Po p roku postanowilimy si spotka. Nie wysalimy sobie zdj, wic mia sta w okrelonym miejscu z t r. Nie wiem, co byo gorsze. Czy to, e mj ojciec zdradza mam z panienkami w sieci, czy to, e przeyam z wasnym tat niejedn gorc, rozpalajc rozmow. Wczoraj odwiedzilimy wraz z mam moj cioci, ktra niedawno stracia wzrok. Wchodzimy do niej do domu, a moja mama ju w progu pyta: Co tak po ciemku siedzisz?. Jestem policjantem. Dostaem wezwanie i musiaem interweniowa na imprezie moich przyjaci, na ktr byem zaproszony, a nie mogem i, bo miaem sub.
PROSIMY POWTARZA
47
le odwany i wystpi rwnie w krajowej edycji reklamy? Czas pokae. Edyta Grniak (39 l.) kupia dom wart 3 mln zotych! Po dugich poszukiwaniach wymarzonego lokum wreszcie znalaza pikn, ponad 300-metrow will w ekskluzywnej dzielnicy w Konstancinie. Znajduje si w cudownym otoczeniu, nieopodal lasu i rzeki. Ma osiem pokoi, du garderob i przestronn kuchni z widokiem na ogrd. Jestem gotowa budowa wsplny dom na nowo. Ciesz si, e nastpio to tak naturalnie. Szczcie sprawia, e wiat wyglda inaczej, tym bardziej e teraz jest to ju nasz wsplny wiat mwi na amach Party wokalistka. Grniak nie ukrywa, e decyzj o kupnie domu odkadaa ju od duszego czasu, ze wzgldu na syna. Najwaniejsze dla mnie byo to, aby Allan by gotowy na wsplny dom dla naszej trjki. Obserwowaam uwanie reakcje syna, od kiedy jestemy z Piotrem par. Zaleao mi, aby uszanowa jego uczucia. Dzi jestem pewna, e nadszed waciwy moment dodaje Grniak. Specjalnie z myl o Allanie i jego wielkiej pasji, jak jest gra w pik non, Edyta i jej partner zapewnili chopcu na terenie posiadoci boisko ze sztuczn traw i profesjonalnym owietleniem. Zofia Czerwiska (79 l.) czuje si rozgoryczona! A wszystko przez psi awantur, do jakiej doszo podczas tegorocznego Festiwalu Gwiazd w Midzyzdrojach, czytamy w Na ywo. Czworong aktorki pogryz pupila dziennikarza Bohdana Gadomskiego. Wedug Czerwiskiej jej sznaucer nie jest agresywny, broni jedynie swojego terytorium, a ona zrobia wszystko co w jej mocy, by konflikt zaagodzi zapacia 150 z za takswk i leczenie. Zupenie innego zdania jest redaktor Gadomski, ktry zastanawia si nawet, czy nie zgosi sprawy do prokuratury i sdu. To nie byy dwa zadrapania, jak zapewnia Czerwiska, a dwie gbokie rany ksane! Trzecie ugryzienie zatrzymao si zaledwie kilka milimetrw od ttnicy szyjnej. Aktorka nie pokrya te wszystkich kosztw za leczenie mojego pudelka oburza si dziennikarz. Teraz pan Gadomski szkaluje mnie w mediach i internecie ali si z kolei pani Zofia na amach tygodnika.
SPODPRASY
Ewa Kasprzyk (55 l.) nigdy nie krya, e wci czuje si modo, a oburzenie innych na kontrowersje, ktre wzbudza jej osoba, mao j interesuj. Dlatego nic sobie nie robi z medialnych doniesie, i ma... modego kochanka. Gdy tylko pojawia si na bankietach lub branowych imprezach, jak cie towarzyszy aktorce wysoki dugowosy mczyzna, zauwaaj Gwiazdy. Poznali si na planie filmu Kanadyjskie sukienki. Osobowo Ewy od razu zauroczya Kub. Od tego czasu lubi przebywa w swoim towarzystwie. Kuba cieszy si, e moe spdza czas z tak inspirujc artystk. Chtnie chwali si przyjacioom swoj relacj z gwiazd. Jest dumny jak paw ujawnia informator gazety. Co na temat nowej znajomoci ony uwaa jej m Jerzy Bernatowicz, nie wiadomo, chocia od lat para deklaruje, e yje w wolnym zwizku. To si nazywa mie lekk rk do wydawania pienidzy lub sab gow do robienia interesw! Micha Winiewski (39 l.) zarobi w swojej karierze 35 milionw zotych... i straci wszystko ujawnia pudelek.pl. Przyznaje, e mimo i zarabia w szczycie popularnoci miliony, prawie zbankrutowa. Byem tego bliski, gdy dogonia mnie przeszo, ale instytucja bankructwa jest w Polsce nieopacalna i tak skomplikowana jak nigdzie na wiecie. Kady mi to odradza. Miaem powane kopoty finansowe, ktre s ju za mn. Teraz muzyk yje na garnuszku ony Dominiki Tajner (32 l.), ktra daje mu kieszonkowe nawet na wyjcie do kina z dziemi. Uporzdkowaa waciwie wszystko, dziki czemu uwolnia mnie od spraw, do ktrych nigdy nie miaem gowy. Na przykad, zawsze byo tak, e gdy przez nieuwag wisiaem za telefon, regulowaem zalego dopiero wtedy, gdy mi go wyczyli. Po prostu nie wiedziaem, e mam niezapacone. Takie rne pierdoy, cho wane mwi muzyk. Piotr Kupicha (33 l.) zgarn prawie 600 tys. zotych za udzia w reklamie maci... na powikszenie penisa ujawnia Fakt. Niestety, wikszo polskich fanek lidera grupy Feel nie bdzie miaa okazji zobaczy swego idola w telewizji, poniewa spot emitowany jest za granic. King Size Power tak nazywa si cudowny specyfik, dziki ktremu mski narzd ronie do niebotycznych rozmiarw. Co skonio Kupich do udziau w tak kontrowersyjnym projekcie? Pono mia nadziej na zarobienie sporej kasy, zachowujc ca spraw w tajemnicy. Spot puszczany jest gwnie w krajach arabskich i kilku krajach skandynawskich. Wszyscy mu to jednak odradzali. To moe wpyn niekorzystnie na jego wizerunek zdradza znajomy muzyka. Jak dowiedziaa si gazeta, niedawno rozpoczy si rozmowy o wprowadzeniu produktu na rynek Polski. Czy Kupicha bdzie na ty-
Ewa Kasprzyk uwielbia towarzystwo Kuby modego przyjaciela Fot. Studio 69
MAGORZATA KOPE
Nie znam ci, ale ci ogol! (Gazeta Olsztyska nr 142) *** May Yeti woa do taty: Tato, tato, gdzie s ludzie? Ludzie si skoczyli. Jedz dem. (ycie Podkarpackie nr 29) *** Co jest gorsze od znalezienia robaka w ugryzionym wanie jabku? Znalezienie poowy robaka... (www.joemonster.org) *** Jak zdoby za darmo nowy akumulator do swego samochodu? 1. Podiwani ssiadowi stary akumulator z jego samochodu. 2. Odczeka kilka dni, a kupi nowy. 3. Podmieni akumulatory. (www.joemonster.org) Zebra: R.K.
Przed wyjazdem na urlop Nowak pakuje do samochodu niezliczon liczb toreb, plecakw i walizek przynoszonych przez on. W kocu upcha wszystko, docisn baganik i mwi do ony: No, teraz moemy zostawi mieszkanie otwarte. Co ty mwisz, dlaczego? Bo w samochodzie jest chyba wszystko, co mielimy w domu. (ycie Kalisza nr 29) *** Jaki rodzaj wicze mczyni najchtniej uprawiaj na play?
Wciganie brzucha na widok kadej atrakcyjnej dziewczyny w bikini. (ABC nr 56) *** Dzie dobry, dzwoni z przedszkola, bo zwalnia si jedno miejsce, a pan chcia syna zapisa. Dzikuj za pami, ale syn od miesica jest ju w wojsku... (Sowo Podlasia nr 28) *** Dentystka wcza maszyn do borowania i mwi do siedzcego w fotelu pacjenta: A pamitasz, jak w szkole cigne mnie za warkoczyki? (Nowa Trybuna Opolska nr 167) *** Podczas rozprawy rozwodowej sdzia pyta (jeszcze) on: Co jednak musiao pani w nim
fascynowa, skoro pani za niego wysza? Faktycznie, ale ju wydaam... (Na Luzie nr 27) *** Zenek do Zdzicha: Jad samochodem do Anglii. A wiesz, e tam obowizuje ruch lewostronny? Spotykaj si na drugi dzie i Zenek od razu zaczyna opowiada, co mu si przydarzyo. Dobrze, e mi powiedzia o tym ruchu lewostronnym! Wyprbowaem sobie, jadc z odzi do Gdaska. To koszmar! (Nowiny nr 140) *** Poranek. Facet na duym kacu stoi przed lustrem i dugo si wpatruje w swoje odbicie. Wreszcie stwierdza:
48
WIATOWE YCIE
Jdrne poladki Janachowskiej

ANGORA NA SALONACH WARSZAWKI
Kada okazja jest dobra, eby zarabia pienidze. Kiedy w czasie wakacji zwyczajni ludzie tylko wydaj kas i to spor, celebryckie konta puchn od kolejnych przeleww. W poszukiwaniu szybkiego zarobku o tej porze roku najlepiej oczywicie wybra si nad morze. W Sopocie wbrew pozorom plaa wcale nie jest najwaniejsza. Tam oczywicie te mona wpa od czasu do czasu, pokaza wietnie wyrzebione na siowni i opalone gdzie w tropikach ciao, ale duo lepiej odwiedza inne lansiarskie sopockie adresy. Poranne niadanko przy Monciaku za kwot, ktra zwykemu zjadaczowi chleba musi wystarczy na tydzie. Od poudnia mona ju posiedzie w barze Przysta tatar z ososia, zup rybaka czy smaon fldr najlepiej popija lampk dobrego wina. To od lat najpopularniejsza smaalnia w Trjmiecie, cho gwoli sprawiedliwoci naleaoby rzec restauracja. Cakiem demokratycznie miesza si tu pospolity lud z najbardziej znanymi twarzami. Niedawno zajrza na moment Biba, czyli Pawe Binkiewicz (29 l.), ktry swoje pi minut sawy mia za spraw ostatniej edycji X Factora. Jego wizyta w nadmorskiej knajpie wywoaa jednak nieporwnanie mniejsze poruszenie ni
Na koobrzeskim Sunrise Fashion Festival wystpia Iza Janachowska (w centrum)

pojawienie si tam Katarzyny Skrzyneckiej (41 l.) z mem kulturyst i malek odzian w rowe ciuszki creczk. Na ich widok bar Przysta zamar, ludzie przestali zamawia, kelnerzy obsugiwa, ba! nawet mewy nie chciay krzycze. Cisza zapada jednak wycznie na moment, a gdy ponownie rozleg si barowy gwar, mona w nim byo usysze gwnie komentarze dotyczce wygldu znanej pary. Chyba dlatego, e ich stroje zarwno w wersji salonowej, jak i wakacyjnej s nazwijmy to uprzejmie oryginalne. Tym razem on przywdzia obcisy podkoszulek podkrelajcy nienaturalnie rozbudowane muskuy, a ona wcisna si w za may dres, ktry zapewne mia suy za dowd, e schuda. Pastwo Skrzyneccy/opuccy przyjechali do Sopotu z okazji organizowanych tam zawodw kulturystycznych. Marcin opucki (38 l.) pry si wic na estradzie, a z widowni dopingowaa go rozemocjonowana ona z ma Aliki na kolanach. Pokaz caej gry monstrualnych mini zakoczy si kolejnym sukcesem opucki zdoby zoty medal. Muzyczne talenty zapragn zaprezentowa wczasowiczom Pawe Maaszyski (36 l.), ktry w jednym z sopockich klubw wystpi ze swoim zespoem Cochise. Za pidziesit zotych od osoby mona byo zdaniem tych, ktrzy poszli na koncert przey megaczad i poczu wielk moc. Trudno zrozumie, co da si poczu i przey, robic sobie zdjcie z Wojciechem Cejrowskim (48 l.), ktry kolejne ju lato spdza na polskim Wybrzeu. Kto podejdzie blisko do popularnego podrnika, bez trudu dostrzee brud na jego bosych stopach i za paznokciami, ktre wygldaj tak, jakby od lat nie znay wody i myda. Bose stopy to jedyna rzecz, ktra upodabnia Cejrowskiego do poczciwych witych, poza tym ten facet liczy kas jak najaroczniejszy rekin nowojorskiej finansjery. Za gwnym bo-
Fot. AKPA
Katarzyna Skrzynecka z mem Marcinem opuckim zadawaa szyku w Sopocie Fot. Studio 69
haterem filmu pt. Wall Street maklerem Gordonem Gekko (w tej roli Michael Douglas (67 l.) Cejrowski mgby miao powtrzy: Chciwo jest dobra. Nad morzem organizuje wieczory autorskie, podczas ktrych ci, ktrzy zapac nawet 55 zotych, mog posucha, jak opluwa i obraa, kogo tylko zechce. Cejrowski nad morzem sprzedaje take swoje ksiki. Tumu wielbicieli nie brakuje. eby zdoby tani popularno, stosuje rwnie tanie chwyty. W tym roku na przykad na Dugim Targu w Gdasku, gdy fotografowa si z gawiedzi, trzyma w rce kawaek kartonu z nabazgranym flamastrem gupim tekstem: Zdjcie za Ojcze Nasz. Mona kupczy wszystkim uwaa zapewne Cejrowski, byle mie usta pene jedynie susznych frazesw. Od obudy zawzitego prawicowca wol wic goe poladki Izy Janachowskiej (25 l.), ktre tancerka miao i bez zbdnej ideologii pokazaa w tacu na koobrzeskim Sunrise Fashion Festival. Janachowska prowadzia warsztaty salsy i gdy jej minispdniczka zawirowaa w tacu, wszyscy zobaczyli take to, co zwykle ukryte pod spdniczk. Zaraz te na widok zgrabnych krgoci rozleg si pomruk oburzonych, co to pewnie nigdy nie widzieli synnego brazylijskiego sambodromu. Dla nich i dla wielbicieli innej kategorii wagowej by kurs taca na play prowadzony przez szczelnie zasonit Weronik Grycan (19 l.), ale wybaczcie, nie potrafi rzec na ten temat nawet jednego ciepego sowa.
PLOTKARA
WIATOWE YCIE
WARTO POSUCHA
49
Jak powstaj przeboje(209)
Lato
W 1989 roku jeszcze chyba nawet przed wydaniem debiutanckiego albumu Wizanka przebojw modzieowych, ale ju po oszaamiajcym sukcesie piosenki Klub wesoego szampana z Formacji Nieywych Schabuff odszed lider zespou, zaoyciel, wokalista, autor wikszoci tekstw Jacek Paucha. Niektrzy uwaaj, e to on zosta usunity, za prb tworzenia nowej grupy o nazwie Furmanka. Nie jest to takie wane dla naszej dzisiejszej historii, przytoczmy tylko sowa samego Pauchy, ktry twierdzi, e muzyka Formacji zacza zmierza w jak dziwn stron, ktra mi si zupenie nie podobaa. Std zapewne ten eksperyment z Furmank. W kadym razie panowie rozstali si w gniewie i artysta pytany o ewentualny powrt zadeklarowa: Nigdy w yciu. Po prostu nie miaoby to sensu. Trzeba by konsekwentnym. A mimo to pytany po latach (przez Jacka Grskiego), czy co mu si podoba w twrczoci byych kolegw, odpowiedzia: Lato bardzo udany przebj. Byem bardzo zdziwiony i to wanie zdecydowanie zaliczam grupie na wielki plus. Ostronie powiedziane, bo Lato, to nie tylko sezonowy przebj grany od 1995 roku w czasie kadych wakacji. Dziki tej piosence zesp odebra wiele nagrd, m.in. w plebiscycie RMF FM na Przebj Roku, Muzyczn Nagrod Teleexpressu za Przebj Roku, dwie nagrody w Plebiscycie Rozgoni Radiowych PLAY-BOX 96: drugie miejsce w kategorii Zota Dziesitka oraz pierwsza nagroda za Hit Roku radiosuchaczy. Zesp rwnie otrzyma nominacj do Fryderykw 96 w kategorii Piosenka Roku. Potga! A mogo by zupenie inaczej. W 1995 roku zesp przygotowywa wydanie pitego albumu. Wydawc miaa by bardzo wtedy prestiowa wytwrnia Zic-Zac, zaoona przez Marka Kocikiewicza, za sam Marek podj si roli producenta i opiekuna artystycznego caego przedsiwzicia. Wspproducentami byli gitarzysta zespou Wojciech Wierus i Olek Klepacz, ktry po Pausze zosta wokalist i gwnym dostawc tekstw. Na nich take spoczywa ciar napisania repertuaru na pyt, ktr zatytuowano Fantomas. Kiedy nagrania dokonane w studiu Kocikiewicza byy gotowe, ten zdecydowa o wydaniu promocyjnego singla. To by mocny rockowy kawaek z jazzujcym finaem zatytuowany Krystyny. Niestety, cho robi wraenie, dotar zaledwie do drugiej dziesitki listy przebojw radiowej Trjki, co niezbyt dobrze wryo. Tymczasem zesp ostro koncertowa, pro-
Tak naprawd w tamtych czasach technologia pisania repertuaru dla Schabuff wygldaa tak, e Olek i Wojtek spotykali si w domu tego pierwszego, troszk wypijali wdki starszemu panu Klepaczowi, ale gwnie kombinowali razem melodie. To bya jednak kreacja zbiorowa. Chopcy si nawzajem nakrcali, podsuwali pomysy, wsplnie nanosili poprawki. Tu nie ma adnej systematycznoci mwi Olek. Nie jest tak, e Wojtek przynosi nuty, a ja tekst.
OCEANA MY HOUSE
I po Euro
Oficjalnym hymnem pikarskich mistrzostw Europy 2012 bya melodyjna piosenka Endless Summer, wykonywana przez artystk rodem z Hamburga, Ocean. Utwr, grany do znudzenia przy kadej okazji, jednak si wiatu nie znudzi. Do dzi kry po rozgoniach, parkietach, prywatkach. Sk w tym, e Oceana ma wiksze ambicje i bogatszy repertuar. Na swoim drugim w karierze krku, oprcz wyej wymienionego hitu, zamiecia, moe nie tak topowe, ale rwnie intrygujce kawaki. Lekki pop zahacza o funk, koysze w rytmie reggae. Co najwaniejsze, wietnie si przy tym bawi, a ta rado udziela si suchaczowi. Warner. Cena ok. 40 z.
WOJCIECH KILAR MUZYKA FILMOWA I KLASYCZNA
Sto lat!
Jestem pewien, e gdyby obchodzcy niedawno 80. urodziny kompozytor urodzi si w Stanach Zjednoczonych, miaby ju na swym koncie niejedn statuetk Oscara. Co prawda jego talent wykorzysta w filmie Dracula Francis Ford Coppola, a Roman Polaski w mier i dziewczyna, ale to jednorazowe przypadki. Kilar tworzy take melodie do filmw krconych w Polsce (a uznanych w wiecie) reyserw. Jednak wspaniay Polonez z Pana Tadeusza Andrzeja Wajdy, przepikne walce z Ziemi obiecanej tego samego Mistrza, czy z Trdowatej Jerzego Hoffmana, s dla czonkw Akademii zapewne mao znane. A to takie pery! Jubilat ma w swym dorobku te muzyk klasyczn inspirowan muzyk ludow. Panie Wojciechu, sto lat! Sony. Cena ok. 50 z.
Olek Klepacz: To wcale nie jest piosenka o lecie. To jest piosenka o mioci Fot. Piotr Kamionka
mujc nowy album. A Marek Kocikiewicz przemyliwa, co zrobi, eby nie powtrzy bdu, czyli co wyda na drugim singlu. Wreszcie ktrego dnia zadzwoni do chopakw i mwi: Zbliaj si wakacje, moe wydamy Lato? Wydawaj, zobaczymy, co z tego bdzie. Najmieszniejsze, e to wcale nie jest piosenka o lecie opowiada Olek Klepacz. To jest piosenka o mioci, o tym, e o tej porze roku wszystko staje si bardziej intensywne. Pachnie jak po deszczu, widzisz i niebo, i kwiaty. To jest o tym, e facet szuka kobiety swojego ycia. Sam znalazem si w sytuacji, kiedy midzy kwiatami i pnczami chciaem spotka kobiet, z ktr zechc spdzi reszt ycia. Owszem, byem rockandrollowcem, krcio si wok nas mnstwo dziewczyn, ale one nie chciay pozna mnie, a Olka Klepacza, ktrego przez chwil widziay na koncercie albo kiedy widziay w telewizji. Znudziy mnie sytuacje typu najmilsza chwila poranka, gdy wychodzi koleanka. No w kadym razie to jest tekst opisujcy tsknot za prawdziw mioci, ktra zdarza si raz w yciu. Zreszt ta piosenka powstaa zim 1994 roku, przed witami. Po prostu piosenki powstaj w wyniku emocji. Jeli jest we mnie tyle emocji, e ju nie czuj, e stpam po ziemi, to jest to dobry moment na twrczo. Kiedy Kocik zadzwoni z propozycj wydania Lata, nikt nie wierzy w sukces. Usysza, mao przekonywajce zobaczymy, co z tego bdzie. A co byo? Jeszcze Olek Klepacz: Bardzo duo wtedy gralimy, nie ledzilimy list przebojw, ale kiedy zdalimy sobie spraw, e syszymy Lato w takswce, u fryzjera, w restauracji, w kadej stacji radiowej, dotaro do nas, e to hit. I cignie si za nami to przeklestwo zota. ebymy nie wiem co napisali, musimy gra t piosenk, a radiosuchacze mam nadziej, e bez obrzydzenia, bd jej suchali przez kolejne sezony. No c? Lato, lato wszdzie, zwariowao, oszalao moje serce. Krtko mwic, gdyby Marek Kocikiewicz nie pobdzi i udaoby si z tymi Krystynami, by moe wiat nie dowiedziaby si o Lecie?
SKADANKA I LOVE ITALIA VOL. 2
Made in Italy
Prezentujc drug cz dwupytowej skadanki z muzyk wosk, mgbym w zasadzie ograniczy si do wymienienia wykonawcw. Drupi, Toto Cutugno, Umberto Tozzi, Pupo, Ricchi E Poveri, Al Bano & Romina Power, I Santo California, Matia Bazar To to sama mietanka woszczyzny uwielbiana take w naszym kraju. W latach 80. utwory Tornero, Gloria, Provincia, Tu Soltanto Tu, Mamma Maria, Innamorati, Ciao Siciliano czy Ti Sento, grane byy w niejednej dyskotece. Ba, one krluj tam do dzi! Na pewno je Pastwo usysz nie tylko w wakacje. Sony. Cena ok. 40 z.
ADAM HALBER
halber@onet.eu Felietony do suchania w soboty na antenie Programu I Polskiego Radia SA, okoo godz. 18.15
Wysucha: PRZEMYSAW BOGUSZ
50
ZANIM POWIESZ TAK
Tydzie na dziace
Grone grzyby
Brak opadw i wysoka temperatura sprzyjaj wystpowaniu mczniaka prawdziwego. Na liciach i zielonych pdach tworzy si charakterystyczny biay, mczysty nalot. Poraone czci usuwamy, a rolin opryskujemy odpowiednimi chemicznymi rodkami grzybobjczymi (np. Score, Falcon, Amistar) lub biologicznymi (Biochikol, Bioczos, Biosept). Wystpowaniu mczniaka sprzyjaj rwnie: due zagszczenie rolin, przenawoenie azotem i moczenie lici podczas podlewania. Warto zatem bacznie si przyjrze i opryska re, raneczniki, astry, floksy, trzmieliny, pysznogwki, a waciwie prawie wszystkie nasadzenia w ogrodzie. Czarna plamisto r to najgroniejsza choroba grzybowa krlowej kwiatw. Na liciach najpierw pojawiaj si brunatnoczarne okrge plamki, nastpnie listki kn i masowo opadaj. Na pocztku choroba rozwija si w dolnej czci krzewu, a niezwalczana szybko opanowuje cay krzew. Ogoocone z lici re nie wygldaj imponujco, a przede wszystkim chore roliny s mniej odporne na mrz i czciej zamieraj. Poraone licie zbieramy i palimy, bo grzyb nie boi si zimna i przetrwa do nastpnego sezonu. Cae krzewy dokadnie opryskujemy rodkami chemicznymi (np. Score, Bravo, Amistar) co najmniej trzy razy w odstpie 7-, 10-dniowym.
Wieczory panieskie to ju nie tylko wspomnienia z podstawwki, ale rwnie zabawa ze striptizerem
Seksowne Panny si bawi

Nr 7. Cena 8,90 z
Kwiatostany juki i lilii tu po przekwitniciu wycinamy i nawozimy nawozem do rolin kwitncych

cinamy przekwite kwiatostany juki ogrodowej. Najlepiej zrobi to, zanim zdrewniej, bo potem trudno sobie z nimi poradzi. Lilie po kwitniciu skracamy o 1/3. Nie dopuszczamy do zawizywania nasion, by nie osabi cebul. Mieczyki po przekwitniciu cinamy, zostawiajc przynajmniej 4 licie. Pozostawione listki dalej odywiaj bulwy, co wpywa na ich wielko i kwitnienie w roku przyszym. JOLANTA PIEKART-BARCZ jola.b@angora.com.pl
Anna z warszawskiego Bemowa na swoim wieczorze panieskim nie chciaa striptizera. Dziewczyny skombinoway wic czarn dmuchan lalk (zgodnie ze sownikiem politycznej poprawnoci Afroamerykanina). Lalka z zamontowanym wibratorem wzbudzia w autobusie linii 158 ogromne zainteresowanie. Podczas zabawy Anna, ju wtedy po kilku drinkach, miaa si, e nie wie, do czego by go uy. Byo zabawnie, bo wszystkie jej to tumaczyy... Boena z Wrocawia tak si rozochocia, e koleanki musiay odciga j od apetycznego i opalonego striptizera. Nie wyczua, e to tylko zabawa, e jest granica: mona go dotyka, ale nie atakowa z majtkami w rku... Jej druhna Paula zamwia kurs taca na rurze, ale tego Boena ju nie pamitaa. Dziewczyny nastpnego dnia pokazyway sobie siniaki na udach... Marysia z Mokotowa bawia si na panieskim w klubie. Przyjechaa tam biaym party busem, pijc szampana, po drodze zbieraa pozostae dziewczyny. W pubie taczyy i piy. Na cianie wywietlano erotyczne sceny, wic kiedy pojawi si tancerz w mundurze policjanta piszczay. Kiedy Marysia szalaa w klubie, jej narzeczony Marek razem z kolegami siedzia przy ognisku. Dzie wczeniej pojecha na swj wieczr kawalerski pod namiot na Mazury napi si piwa, rozpali ognisko, zowi i upiec ryb. Na zabawy ze striptizerk nie mia ochoty, a wiedzia, e w miecie tego nie uniknie. Nikogo nie dziwi, gdy to mczyni na wieczory kawalerskie zamawiaj striptizerki, a nawet prostytutki mwi dr Jacek Wasilewski, kulturoznawca, wykadowca SWPS i Uniwersytetu Warszawskiego. Takie zabawy byy i nadal s typowe dla mczyzn, gdy oni lub definiuj jako utrat wolnoci. Wieczr kawalerski to ich abdzi piew, ostatnia modziecza butelka, ktr musz si upi. Szalony wieczr to te koniec szczeniackiej pogoni za przygod i brakiem odpowiedzialnoci. Pokazuje to chociaby komedia Kac Vegas. Dla kobiet do niedawna lub oznacza co innego: by dniem prezentu otrzymania ma i nowego statusu matki. By nadziej
Fot. Edyta Ganc/Reporter
na wiksz wolno. Gwny rytua polega wic na poegnaniu domu rodzinnego i stwierdzeniu: Zaczynam by pani domu, nie musz ju sucha ojca i przestrzega jego regu. Teraz, kiedy kobiety uzyskay niezaleno osobist, seksualn i finansow, rwnie zaczy odczuwa lub jako utrat wolnoci, a wic bawi si na wieczorach panieskich tak, jak mczyni na kawalerskich. Emancypacja obyczajowa pocigna za sob rwno rytuaw dodaje dr Wasilewski. Poniewa kobiety w naszej kulturze definiuje si poprzez seksualno, wic i przejcie z jednego etapu ycia do drugiego musi mie charakter seksualny. Ale nie wszystkie kobiety tego dnia tak szalej. Bohaterkom amerykaskiego filmu Druhny wystarczyy serca z czekolady i motyle w pudeku, pikne suknie i ozdobiony lampionami ogrd. Podobnie Monika z Sadyby nie potrzebowaa wicej ni ogldanie starych zdj i karaoke. Dziewczyny suchay muzyki z liceum i obgadyway chopakw. Bardziej postpowa siostra Moniki Beata na swoim wieczorze panieskim rysowaa razem z druhnami mski akt. Pozowa im wynajty specjalnie na t okoliczno model. Byo pikantnie i zabawnie, ale bez przesady. Pojawi si te astrolog, mwi o szczciu w mioci. Jedyne, co nie spodobaoby si mamie Beaty, to duo czerwonego wina. Jest kilka wzorw na wieczory panieskie: dzikie rzdze lub ro-
mantyzm. Ktry wybior dziewczyny, nie zaley od tego, jakie s. Te same kobiety mog na jednym wieczorze by szalone, a na innym eleganckie. Decyduje to, czemu ten wieczr ma suy. Czy celem jest zapowied lubu i poprawa samooceny, czy zamknicie paniestwa i koniec wolnoci? Jeli to pierwsze, ma by romantycznie, a nawet kiczowato. A jeli poegnanie z wolnoci, krg zaprzysionych przyjaciek organizuje sekszabaw.
Urynkowienie rytuau
Czym jest party bus, w ktrym mona jedzi po miecie, sucha muzyki, bawi si i sporo pi, do ktrego mona zabra kogo po drodze? Dr Wasilewski proponuje, by sign do antycznej Grecji, do rytuaw ku czci Dionizosa, boga winnej latoroli, gry na flecie i orgii. Podczas obchodw jego wita barwny orszak przy dwikach bbnw i fletw sun przez miasto. Szy w nim kobiety, taczc i piewajc. Dzie koczy si pijastwem i orgi. Dionizja byy jednym z rytuaw podnoci, ktre miay zapewni wiatu odradzanie si na wiosn i obfito zbiorw. Wydaje si nam, e ju takich rytuaw nie ma, ale kultura wytwarza nowe ich formy. Kiedy ludzie maj wzi lub, yczymy im dzieci, dobrobytu, eby wszystko im roso, a do tego potrzebna jest seksualna energia. Dlatego krluj wwczas grube arty, sprone piosenki i zabawy jak te z przetaczaniem jajka przez nogawk spodni. Zabawa ze striptizerem
ZANIM POWIESZ TAK
51
znakomicie wpisuje si w ten nurt, bo take wyraa seksualno wiata. Nie bez powodu elementem wieczoru panieskiego moe by pieczenie tortw z figurk mczyzny z czonkiem w wielkim wzwodzie, ciasteczek w ksztacie fallusw, a na lubie zabawy z jadalnymi majtkami i stanikami. To s przeytki kultw podnoci, ktre nieudolnie odtwarzamy mwi dr Wasilewski. Albo jak kto woli: wpisanie si rynku w stary rytua, bo tak mona na nim zarobi. Ale falliczne ciasta i jadalna bielizna maj te magiczne znaczenie. Konsumpcja daje nam wadz nad tym, co konsumujemy, a wic kobiecie nad mczyzn. Rytualna konsumpcja pomaga te tworzy wsplnot (biesiadowanie) i jest czym innym ni ta znana nam ze wspczesnoci, suca podniesieniu samooceny i pokazaniu statusu.
finiowani jako adni, a wic mog by traktowani jak zabawki. A kiedy kobiety s gr, nie musz si martwi, czy s atwe. Czy caryca Katarzyna si nad tym zastanawiaa? Ta zabawa musi by odpowiednio przeyta, musi si rni od innych. Jeli dziewczyny ogranicz si do ogldania zdj z dziecistwa, to nie dokonaj rytuau przejcia. Jednak ocena takich zachowa tak naprawd zaley od tego, czy wierzymy w to, e kobieta ma prawo si bawi i czy takie zachowanie jest w stanie j zbruka.
Pocztki panieskich zabaw

W 1998 r. w USA ukazaa si pierwsza ksika o wieczorach panieskich. Te szalone imprezy wci s bardziej popularne na Zachodzie ni u nas. Ale i w Polsce ten zwyczaj ju si zaczyna upowszechnia. Jest dowodem na zmian roli kobiety, ktra moe ju by na tyle niezalena, eby mczyzna musia j zaakceptowa tak, jaka jest. Jeli zaczynamy oskara kobiety, pomylmy, jak rol im przypisujemy. Kogo podporzdkowanego, kto ma urodzi pierworodnego? pyta doktor Wasilewski. Jeli tak, to uznamy ich zabawy za ze. Ale jeli nie widzimy rnicy pomidzy mczyzn a kobiet, to tak nie pomylimy. Ja nie wiem, jaka jest natura kobiet dodaje. Czowiek jest tworzony przez warunki, istotne, by czu si dobrze z tym, jak yje. Gdy patrzymy na Marlen Dietrich, moemy powiedzie: udawaa mczyzn. Jak patrzymy na androginicznych mczyzn, mwimy: udaj kobiety. Ale definicje kobiety i mczyzny s opozycyjne. Nie jest wane, jacy jestemy naprawd, bo jeli w jakiej kulturze mczyni s zdefiniowani jako agodni, to kobiety s agresywne i impulsywne. W takich momentach jak wieczory panieskie i inne rytuay nie musimy si zastanawia, czy co jest bardziej mskie, czy bardziej kobiece, bo jest po prostu ludzkie. Zachowania, ktre kiedy byy zrytualizowane w obrzdach, a potem wyparte z kultury, odywaj dzi w takim sensie, w jakim kobiety przyznaj sobie prawo, by by niezalene od mczyzn.
Maa, cenna rada
Impregnacja wyrobw z wikliny
Kobiety do toastw
Jeli my, kobiety, uczestniczymy razem w jakim rytuale np. w wieczorze panieskim i nie czujemy przy tym wstydu, ta wsplna zabawa moe nas poczy, jak na przykad mczyzn cz przygody z wojska. Ale s jeszcze inne zachowania, ktre temu su. W naszej kulturze nie byo tradycji, by kobiety wznosiy toasty. Na szczcie czasy si zmieniy. Dzi na druhnie ciy obowizek, by pokazaa, e panna moda nie wypada sroce spod ogona. I temu suy toast powiedzeniu, kim panna moda jest i co j czy z przyjacikami. Gdy z kolei panna moda wznosi toast, nie jest ju tylko wystrojon pann mod z Wesela, ktra przyjmuje nazwisko ma i jest wnoszona do jego domu na rkach jak up, a potem ma by tylko towarzyszk ycia mczyzny. Ona ma swoje zdanie, cele, wartoci i mwi swoim gosem. A kiedy kobiety wypij za ni toast, obiecuj, e zawsze bd j wspiera i e nie straci ona swej siy i niezalenoci mwi Wasilewski.
Jak one tak mog!

W sieci mona znale wideorelacje z wieczorw panieskich, ktre kocz si inscenizacj seksu oralnego w wykonaniu narzeczonej lub druhny i striptizera, czy te zabaw w smarowanie bit mietan i zlizywaniem jej z ciaa wynajtego chopaka. Czy takie zachowania s waciwe? W naszej kulturze kobieta, gdy jest pann, nie moe zazna swobody seksualnej. Jak jest matk, te nie. A wic jest to moliwe tylko pomidzy tymi dwoma statusami, w momencie przejcia czyli na wieczorze panieskim. Tam jest po prostu kobiet, ktra dobrze si bawi. Zawieszone s te reguy, ktre normalnie ka jej by trzew i seksualnie wstrzemiliw mwi dr Wasilewski. Nie oceniajmy wieczorw panieskich z punktu widzenia codziennych zasad, one dziej si w czasie wita dodaje. Procesja rusza: bbny, tace, piewy i wpadamy w trans... Jeeli wszyscy s nakrceni i jedna dziewczyna zje t mietan, druga nie chce by gorsza. Gdy narzeczona taczy ze striptizerem, a koleanki, stojc w krgu, krzycz: dalej, dalej, to ona ulega temu dalej. Kiedy nagi mczyzna podchodzi do kobiety, to inne j zagrzewaj, dodaj odwagi i ona musi si zmierzy z jego penisem. A gdy jej si to uda, jest zwycistwo: pokonaa go. Fallus jest tu zabawk i one mog z ni zrobi, co chc, s gr. Odwrcona jest typowa dla naszej kultury perspektywa, kobieta nie oddaje si mczynie. To on oddaje si jej. Na wieczorze panieskim dochodzi do odwrcenia relacji, jest duo kobiet, ktre s nastawione na szalestwo, i jeden lub kilku mczyzn. To sytuacja wadzy: kobiety maj wadz nad mczyznami. Zapaciy i ci faceci s dla nich, s zde-
BEATA PAWOWICZ
FOTO KAMIONKI
Ptak od prawej to piskl mewy. O, przepraszam mokos, ktry udaje piskl. Aktorzyna jeden! Dziobem gadzi mam po szyi, piszcza. Nazw rzecz po imieniu: nachalnie ebra, by upolowaa mu rybk. (Bezczelny, ju wietnie lata i nurkowa). Tym sposobem w cigu godziny pokn sze sporych sztuk i chcia jeszcze. Rezerwat przyrody Jeziorsko. Piotrek
Stale rozszerzajcy si asortyment wyrobw z wikliny powoduje, e prawie w kadym domu znajduje si jaki wyrb z tego materiau. Mog to by wszelkiego rodzaju kosze, kufry, ozdoby do ogrodu, a przede wszystkim meble fotele, kanapy, ka. Wszystkie te wyroby wymagaj okresowej konserwacji zalenie od sposobu uytkowania. Generalny podzia to wyroby uytkowane na zewntrz w trudnych warunkach atmosferycznych oraz wyroby uytkowane wewntrz pomieszcze. Jak je konserwowa? Uytkowane na zewntrz podstawow zasad jest to, e stosujemy impregnaty zamiast lakierw. Dziaanie ich polega na gbokim wnikaniu w struktur drewna, zabezpieczaj przed zagroeniem biologicznym i atmosferycznym. Jednoczenie maa gsto powoduje wnikanie we wszystkie zakamarki splotw wikliny. W przypadku potrzeby uzyskania efektu dekoracyjnego stosujemy specjalne lazury wodorozcieczalne, wysokoelastyczne, cienkowarstwowe (np. WIKLINEX, INDULINE GW-310). Malujemy pdzlem lub natryskiem z zastosowaniem urzdze niskocinieniowych. Urzdzenia takie moemy naby ju w cenie okoo 160 z. Polecam zakup przy duym zakresie pracy. Uytkowane wewntrz meble nielakierowane myjemy wod z mydem lub z dodatkiem cytryny (4 yki soku na 1 litr wody). Unikniemy w ten sposb zmatowienia. Dla uzyskania efektu poysku satynowego moemy natrze woskiem lub olejem lnianym. Tu napotykamy trudno z zabezpieczeniem w splotach. W przypadku stosowania lakierw (np. Wiklinex) koniecznie zapoznajmy si z kart techniczn, gdzie uzyskamy informacj o atestach. Pamitajmy, e z mebli korzystaj nasze dzieci. Zapotrzebowanie na informacj w zakresie malowania foteli wiklinowych zgosia pani Janka Borys.
ALEKSANDER JANIK
janik@angora.com.pl
52
BON APPTIT
MAREK BRZEZISKI PROPONUJE(95)
Kangur, antylopa i so
szaem, e antylopa to wymienite miso! Jest pyszna. Alicja jest sportsmenk. Biega maratony. Kibicuje owalnej pice, wic nie podejrzewam jej o niech wobec rugby raczej o akomstwo. Widzc moje zdumienie, dodaa Naprawd. Antylopa jest znakomita. Nie to co so. Jego miso jest twarde. No, ale sonia nie jada si tak czsto. W sklepie sonia nie byo. Kupiem steki z antylopy i z kangura. daje si curry, mleczko kokosowe, mit i maso orzechowe. Na niezwykle tam popularnym braai, czyli grillu, przyrzdza si jagnicin z langustami. Tutaj krzyuj si smaki Azji, Europy i Afryki powiada Alicja.
szamy na ogniu z zimnym masem, dodajemy skrk cytrynow lub limonk i mocno go redukujemy.
Kangur
Steki z kangura mroonego, a takie ja miaem, trzeba zostawi na noc w lodwce. Nie wolno ich rozmraa w mikrofali. Jest to miso mroone, wic nie nadaje si na krwiste steki jak woowe wbijesz widelec, krew trynie, a w rodku fioletowo. Duo czasu zabiera staranne obranie misa z bony i tuszczu. Trzeba je dobrze oczyci. Stek solidnie przysmaamy po obydwu stronach, dorzucajc wiee listki szawii i gazk rozmarynu. Do tego przygotujemy sos. Delikatnie zasmaamy mk z masem. Dodajemy rosoku. Po 5 minutach mietany, jabkowego octu, biaego wina, gsich wtrbek, a po zdjciu z ognia tko, ktre wolniutko roztrzepujemy. Teraz espellette albo ostry pieprz Cayenne i kilka posiekanych listkw bazylii. Do tego cukinia w plasterkach z szawi i ziemniaczki z bazyli. Do antylopy poudniowoafrykaski chenin blanc bdzie troch za nudny, mimo e nutka miodu podkrela smak misa. Niezy bdzie australijski sauvignon blanc o lekkim bukiecie agrestu. Do kangura syrah, w Australii znany jako shiraz. Do tego misa o smaku wtrbki wietnie si nadaje to czerwone wino o zapachu dymu, wdzenia, czarnej porzeczki i intensywnie owocowym smaku.
Francja
Lubi zaglda do dziaw przysmakw regionalnych i kuchni wiata w wielkich sklepach spoywczych. W tych najbardziej luksusowych, jak Galerie Lafayette czy Bon Marche, mona kupi znakomite wina lub przyprawy z mrz poudniowych, a w innych trafi na wiele ciekawych smakw z rnych regionw Francji, a take Belgii. Tym razem odkryem tam mroone steki antylopy i kangura. Po raz pierwszy miso tych zwierzt, a take strusia, jadem na targach Jada i Napitku w Paryu. To przygoda smakowa skandynawskie ososie, kaczka na chrupko po malajsku, polskie kiebasy, izraelskie owoce kandyzowane, pikantny kurczak po portugalsku prawdziwa smakowa podr dookoa wiata. Australijczycy czstowali kangurami i strusiami.
Antylopa
Filety z antylopy trzeba dokadnie natrze gruboziarnist morsk sol, pieprzem i odrobin gaki muszkatoowej, a potem marynowa kilka godzin w wytrawnym czerwonym winie, sodkim sherry i ostrej musztardzie. Piekarnik 220 stopni. 10 minut. Tyle samo czasu miso bdzie odpoczywao. Sos moe by ten sam, jaki za chwil przygotujemy do kangura, ale moemy zrobi rwnie inny. Sok z misa mie-
Na skrzyowaniu smakw
Kuchnia poudniowoafrykaska to wynik wpywu wielu kultur wyjania mi Alicja. Imigranci z Indii przywieli sztuk przyrzdzania curry. Z kuchni afrykaskiej pochodzi bredis, czyli gulasz misno-warzywny, do ktrego do-
Zje herb rugbistw

Springbok to szybka, zwinna gazela. Symbol reprezentacji RPA w rugby. Zapytaem koleank z Akademii Le Cordon Bleu, Alicj z Johannesburga, jak mona zjada zwierz bdce herbem jej sportu narodowego. I wtedy usy-
Fot. autor
MIROSAW Obiad w p godziny KALICISKI (78) GOTUJE
Polska
Cukini wyselekcjonowano we Woszech z dyni zwyczajnej std nazwa cukinia od woskiego zucchini. U nas wystpuje rwnie pod nazw kabaczek. Odmian obecnie jest duo, rnicych si smakiem, kolorem i ksztatem. Warzywo sympatyczne, niskokaloryczne, w 100 g ledwie 15 16 kcal, zawiera witaminy z grupy B, rwnie C, PP i K, rwnie karoten, sole potasu i magnezu, dziaa odkwaszajco. Przepisw na cukini jest mnstwo od zup, po zapiekanki, caponaty, farsze przerne, marynaty i saatki na surowo u nas jeszcze mao popularne. Porcja dla 4 osb Koszt: okoo 25 z Czas przygotowania: 30 40 minut Skadniki: 2 cukinie 15 20 cm dugie 15 20 dag wdzonego ososia w plastrach 10 15 dag wieej mozzarelli lub fety
Cukinia zapiekana z wdzonym ososiem i na surowo

2 cebule 2 3 zbki czosnku 4 6 yek posiekanych wieych ulubiecw (koperek, bazylia, rukola) sok z 1 cytryny 4 6 yek startego sera oliwa sl, pieprz Przygotowanie: 1. Cukini przecinamy wzdu na p, wyjmujemy yk rodek, zostawiajc okoo 0,5 cm miszu przy skrce. Misz ze rodka siekamy z cebul i czosnkiem, niezbyt drobno, doprawiamy sol i pieprzem, przesmaamy na oliwie, bez rumienienia. Do schodzonego farszu dodajemy pokrojon drobno mozzarell lub fet, zioa i mieszamy. 2. Wydron cukini oprszamy sol i pieprzem, wykadamy plastrami ososia, skrapiamy sokiem z cytryny i oliw, wypeniamy farszem posypujemy tartym serem i pieczemy na blasze wyoonej foli aluminiow przez 20 30 minut w temperaturze 180 190 stopni. Serwujemy z ryem lub kuskusem.
Skadniki: cukinia otarta skrka i sok z cytryny sl, biay pieprz oliwa Przygotowanie: opatk do krojeSaatka z surowej cukini nia sera lub szatkownic do jarzyn ciNiesamowicie orzewiajca i ele- namy wzdu cukinii cienkie plastry gancka w wygldzie. Nie podaj pro- (pierwszy odrzucamy). Mae i wskie cukinie kroimy w skone i cieniutkie porcji, tylko sposb, jak j zrobi. plastry. Przyprawiamy sol i pieprzem, skrapiamy sokiem z cytryny i oliw, posypujemy skrk z cytryny i wstawiamy do lodwki na 1 godzin. Serwujemy z oliwkami faszerowanymi, czarnymi pokrojonymi w plastry, czstkami czerwonego grejpfruta, pomaraczy lub cienkimi wirkami pecorino albo parmezanu, kawaeczkami serw bkitnych. Gorco Fot. autor polecam.
POWIE W ODCINKACH
53
si, ja pozwalam gaska. Ona daje, ja korzystam. I odchodz wasn drog. Czysty ukad. Nie twierdz, e sprawiedliwy. To w kocu ona miaa pisa na forach: Czarny to skurwiel, ktry bajeruje kobiety dla seksu. Ciao nic nie odpowiedziao. By moe j zamurowao. Albo Bg j intelektualnie opuci. Albo jedno i drugie. Sprbowaem jeszcze raz. Przedstawiem si grzecznie. Czarny. To ty? Na przydugich i zatuszczonych jak cerata wosach miaem okulary od Oakleya, przywiezione przez kumpla z wojskowej bazy w Iraku. Wosy mogem umy. Mogem, ale wybraem dziesi minut duej w ku. Buty... aaa, buty miaem za to czyste. Zasuga automatycznej czyszczarki przy windzie. No ja przyznaem. Maja. Elo, Maja. Dlaczego Czarny? Bo nie biay. To se byskotliwie pogadalimy. Poprawiem si na krzele, spogldajc, jak wstrzsajce wraenie zrobia na Majce moja facjata. Jak si masz? Dziwne miejsce. Zimne jakie. Wic nie zaczyna si zdania od wic... Wic zdjcia kami. Zdjcia w sieci zawsze kami. Kami ujcia, ktre maj by najlepsze i tajemnicze. Zawsze jest p gowy. P dupy. Kawaek cycka. Kolo przed monitorem ma mie Zygmunta Waz III w spodniach. Dlatego zdjcie laski ocenia si minus dwa w d. Jeli przesya czarno-biae z przepalonym wiatem na twarzy minus trzy w d. Ciao oceniaem po redukcji na sze. I co? I jest sze. No, nawet sze i p, czyli o te p jestem do przodu. Bruneta. Czarne wosy. Grzywka asymetrycznie opadajca na twarz. Tapir. Co pomidzy irokezem a pejsami. Oczy? Oko jedno czarne, wysmarowane eyelinerem. Panda. Drugiego nie wida. Twarz blada. Usta rowe, paznokcie czarne. Kolczyk w nosie, trzy niebieskie w uszach, dwa w brwi. Due czarne korale na szyi. Czarna koszulka na ramiczkach. Na to biaa koszulka w czarne kropki. Wieeeeelki cyc. Niczym maciora przy warchlakach. Inaczej bym si z ni nie umwi. W sumie troch za tusta. Mogaby spuci z pi kilo. Czy to uczynioby j szczliw? Nie wiem. Czy to by uczynio mj orgazm peniejszym? Z ca pewnoci. Cig dalszy za tydzie PIOTR C. POKOLENIE IKEA Wydawnictwo NOVAE RES, Gdynia 2012. Cena 27,90 z.
Pokolenie IKEA(1)
Urodzony za Gierka
Blind Date MCZYZNA nazwa samca gatunkw z rodzaju Homo. Wspczesna cywilizacja wymaga od mczyzny atrakcyjnej pracy, wysportowanej sylwetki, gotowania, duego, cigle stojcego kutasa, powodzenia u kobiet, niebanalnego hobby (latem deska, zim deska, skakanie na bungee, gra w krykieta, poker, bourbon i cygaro do pnych godzin porannych), mioci do dzieci, czytania im bajek do poduszki, byskotliwej ars amandi, znajomoci komputera, czterech jzykw (w tym robienia minety w stylu kota chepczcego mleczko), Tysona z prawej, wielkich bicepsw, bycia przystojniejszym od diaba i bycia zot rczk. Po pracy, czyli od 22 do 24, powinien ubiera si w kostium Supermana i ratowa wiat. Ze wzgldu na por na drugiej pkuli. KOBIETA okrelenie samicy z rodzaju Homo. Wspczesna cywilizacja wymaga od kobiety: nienagannego wygldu, wagi poniej 55 kg, duych cyckw, ktre stercz niczym piramida Peia w Luwrze, dugich, nieporonitych szczecin ng, umiejtnoci robienia loda porwnywalnej z Jenn Jameson, bycia dziwk w sypialni i dam w salonie, bioder poniej 90 cm, talii poniej 63 cm, braku cellulitu, orientacji w najnowszych trendach mody, prenumeraty Cosmo, braku rozstpw po dzieciach (Tytus i Szymon, Maja i Ksawery), braku odruchu wymiotnego przy zmienianiu pieluch, bielizny Palmersa bd chocia Triumpha, dwch przyjaciek, z ktrych jedna jest dziennikark i pali, staego fryzjera geja, spa, gdzie jest traktowana po znajomoci i ma trzydziestopicioprocentow znik, iPada, znajomoci malarstwa, staego faceta o wygldzie Brada Pitta (z nowym modelem BMW i bez wsw). Idealny mczyzna i idealna kobieta s bardzo samotni w swoim wiecie, gdzie nie ma miejsca na najmniejsz pomyk. Ratowa ich moe tylko picie i dragi. Wiecie, e dzieci, ktre urodz si w tym roku, bd rocznikiem 2011? To, kurwa, przygnbiajce. Kiedy si rodziem w 1976, ludzie myleli, e w 2011 to co jak co, ale wiat bdzie lepszy. Mielimy ju lata regularnie w kosmos. Misje zaogowe miay kolonizowa Marsa. Ba, w 2011 moe dostabym pierwsze mieszkanie. Po pitnastu latach czekania w spdzielni. A tu co? Dupa. Chuja tam, chuja, a nie intergalaktyczne misje. W 1987 to mnie nie interesowao, co bdzie w 2010. Moja wiadomo czasu i miejsca bya niewielka. Chciaem sobie po prostu kupi gum Donald w Peweksie. Ewentualnie gumk do wycierania z nadrukiem cycatej laski na desce windsurfingowej. W 1989 wydawao mi si, e w 2000 bd ju straszliwie stary, bo skocz studia.
Rozdzia 1
Poza tym w 2000 roku mia nastpi koniec wiata, wic i tak nic nie miao znaczenia. W 2000 koczyem studia. I nadal, kiedy mylaem o 2011, ta data bya dla mnie abstrakcj. Przez dziesi lat mona zrobi naprawd sporo rzeczy. Duo wypi. Pozna par kobiet. Zapomnie o paru kobietach. Zrobi kilka, kilkanacie, kilkaset imprez.
przed mierci i zapomnieniem, czste i nietrwae zwizki. Urodziem si w czasach pana Gierka, ktry wzi due kredyty, a pniej sobie poszed. Gdybym mg wybra, kim chc by, chciabym by Petroniuszem. Titus Petronius Niger. Rzymski wyczynowiec. Petroniusz mia stado niewolnikw (i, co waniejsze, niewolnic), caymi dniami pi wino ze swojej winnicy i by masowany. Uprawia seks. Pisa ironiczne i zoliwe traktaty o moralnoci, co sprawiao mu przyjemno. Wozili go w lektyce. Mia Eunice, ktra dla niego popenia samobjstwo. Sam popeni samobjstwo, bo
Rys. Janusz Glanc-Szymaski
Obejrze pidziesit cztery razy Psy, kilka razy Chopaki nie pacz, dwa razy Sztosa i zasn w poowie Quo vadis. A nawet doktorat zrobi. A teraz co? Jest 2011. I co dalej? Na co mam czeka? H? Na Openera raz do roku, bo wszyscy na niego jed? Sorry. Nie przedstawiem si. Nazywam si Piotr C********. Dobra, okamaem was. W rzeczywistoci nazywam si inaczej. Ale to jest wiat, w ktrym kady nazywa si inaczej albo chocia chce by kim innym. Obiecuj w kadym razie, e bd kama rzadziej ni inni. Troch rzadziej, no bo nie przesadzajmy, nie? Umow zawieramy na pimie. Chtni mog sobie strzeli autograf gdzie z boku. Piotr C. Ksywa: Czarny. Wzrost: 180 cm. Waga: 83 kg. Zamieszkay: Warszawa-Ochota. Wosy: blond. Studia: ukoczone prawo. rednia: 4,7. Rekord na klat: 125 kg. Planowana kariera zawodowa: kopro. Hobby: emocjonalne popapranie, lk
uzna, e kto musi to zrobi w imi idei. Nikt inny si do tego nie nadawa. Zorganizowa uczt. Otworzy sobie yy. Sucha wierszy. I rozdziela majtek. Myl, e dzisiejszy Petroniusz to senior copywriter z agencji reklamowej z pocztku lat dziewidziesitych, ktry, kiedy na pocztku XXI wieku wyrzucaj go z pracy, wyprowadza si na wie i prowadzi gospodarstwo agroturystyczne. A tak w ogle to jest pitek. Dzie dobry. Wanie stoj przed kobiet, z ktr mam zamiar tego wieczoru uprawia seks. W rnych pozycjach. Nie spieprz tego powiedziaem do niej i usiadem na krzele. Z ciaem umwiem si przez internet. Poznaem j na chacie w pokoju: Mionicy czarnych kotw. Zaczepia mnie dwa dni temu, dajc spotkania i obiecujc midzy sowami szalony seks w ubikacji. Kiedy po raz pierwszy zobaczyem komputer, nie przypuszczaem, e to automat do wydawania prezerwatyw. Spniem si pitnacie minut, aby moga poprawi materia na twarzy i skrusze. Ciao miao wyrabia w sobie odpowiedni dawk zaangaowania. Ona jest psem, ja kotem. Ona ma sier, ja futro. Ona si a-
54
MASZYNA DO ROBIENIA PIENIDZY
Jak zrobi z dziecka tenisowego mistrza
Czy dobrze by sadyst?

Na igrzyskach olimpijskich w Londynie gra siedmioro polskich tenisistw. Wrd nich siostry Agnieszka i Urszula Radwaskie. Po tym, jak ta pierwsza spisaa si w finale Wimbledonu, nasze apetyty medalowe sigaj zenitu. Czy Isia bdzie pierwsz rakiet wiata? A jeli tak si stanie, to kogo uzna za ojca fenomenalnego sukcesu obecnego trenera Radwaskiej, Tomasza Wiktorowskiego czy ojca narwaca i despot, ktry nauczy Agnieszk gra w tenisa?... Nick Bollettieri, trener i zaoyciel synnej szkoy tenisowej w Bradenton na Florydzie powiedzia kiedy, e idealny rodzic tenisisty to taki, ktry zawsze pozostaje na uboczu. Nie doda jednak, e gwiazdy wspczesnego tenisa produkuj nie rodzice idealni, lecz cholerycy, tyrani, sadyci, a niekiedy wrcz psychopaci. Kiedy pociecha zagra pik na siatk, kln, wrzeszcz i wyzywaj od yciowych nieudacznikw. Gdy przegra mecz, potrafi nawet dotkliwie pobi a to paskiem po plecach, a to butem po gowie, a to rakiet tenisow po twarzy. W historii biaego sportu roi si od takich furiatw. Owszem, zamienili ycie swoich dzieci w koszmar, ale rwnie wywindowali je na szczyty. Zaprogramowane przez nich roboty zostay mistrzami, chocia nikt ich nigdy nie spyta, czy chc gra w tenisa. i poleci: Wal we wszystko, na co ci przyjdzie ochota!. Malec wyspecjalizowa si w strzelaniu z solniczek i serwowaniu nimi przez zamknite okna. Gdy mia 7 lat, zamiast bawi si z kolegami, cae dnie spdza na korcie, ktry ojciec wybudowa przy ich rodzinnym domu w Las Vegas. Specjalnie dla syna skonstruowa rwnie maszyn do wyrzucania piek podkrcon tak, aby wylatyway czciej ni podczas normalnego treningu tenisisty. Zmusza chopca, by odbija tych piek a 2 500 dziennie, bo popoudnie, bo nie mam wyboru. Bez wzgldu na to, jak bardzo bym chcia przerwa, nie mog. Oczywicie, e nie mg. Ojciec nigdy by mu na to nie pozwoli. W 1984 roku, kiedy uzna, e sam nie moe ju syna niczego nauczy, zapakowa go do leccego na Floryd samolotu i oznajmi: Pojedziesz do Nicka Bollettieriego. On zrobi z ciebie mistrza. I tak si stao. W wieku 16 lat Agassi by ju zawodowcem. W 1986 r. zadebiutowa na US Open. Rok pniej wygra pierwszy turniej
snym, nie pyta, czy dziewczynie to odpowiada, czy jest szczliwa. Po co? Zaprogramowany przez tatusia robot mia gra, zwycia i, rzecz jasna, by maszynk do zarabiania pienidzy. Graf nigdy nie zrezygnowa z kierowania karier i finansami Steffi. Kompromitowa j swoimi ekscesami alkoholowymi, romansami i aferami podatkowymi. Za zatajenie jej dochodw pochodzcych z wystpw na korcie i kontraktw reklamowych przesiedzia nawet dwa lata w wizieniu. Wszystko to prawda. Prawd jest i to, e gdy Graf zostaa on Agassiego, obiecali sobie, e adne z ich dzieci nie bdzie grao w tenisa. Czy jednak gdyby nie ojciec Steffi zostaaby wacicielk 22 wielkoszlemowych tytuw? Czy gdyby nie te tytuy proponowano by jej, ju po zakoczeniu kariery, udzia w reklamach, na ktrych wci zarabia miliony?...
Hodowca mistrzy
Jeli wierzy legendzie, siostry Venus i Serena Williams przyszy na wiat wycznie dlatego, e tata Richard pewnego dnia dozna olnienia. Kiedy by koszykarzem, niele zarabia, ale kariera dobiega koca, pienidze si skoczyy i ojciec trzech dorastajcych crek Yetundy, Ishi i Lyndrei nagle wyldowa z rodzin w murzyskim getcie Los Angeles. Klepali bied, yli z dnia na dzie i oto pan Williams zobaczy w telewizji tenisistk, ktra po wygranym meczu odbiera czek na kilkadziesit tysicy dolarw. Podobno natychmiast zakomunikowa onie, e musz zrobi jeszcze dwoje dzieci i nauczy je gra w tenisa. Stao si dokadnie tak, jak zaplanowa: Venus urodzia si 17 czerwca 1980 roku, Serena pitnacie miesicy pniej 26 wrzenia. A Williams przystpi do tresury. Nie sta go byo na to, aby posya dziewczynki do klubw tenisowych, wic uczy je sam, z podrcznikw. Od czwartego roku ycia siostry trenoway na kortach publicznych, ktre byy ulubionym miejscem spotka gangw narkotykowych. Treningi byy mordercze. Dziewczynki gray przeciwko sobie nawet po sze godzin dziennie. Piki, na polecenie ojca, wygrzebyway z pojemnikw na mieci stojcych przy domach w bogatych dzielnicach Los Angeles. W zawodowych turniejach debiutoway w wieku 14 lat. Do dzi wsplnie zdobyy kilkadziesit tytuw wielkoszlemowych, zarobiy ponad 50 milionw dolarw na korcie i dwa razy tyle na reklamach. Venus jest autork najszybszego kobiecego serwisu w historii. We wrzeniu 2007 roku posaa pik z prdkoci 207,6 km/godz.! Drugi najlepszy wynik na wiecie 206 km/godz. od
Steffi Graf z rodzicami Heidi i Peterem

to si bdzie rwnao 17 500 pikom na tydzie, czyli prawie milionowi w cigu roku. Agassi senior wierzy w statystyk. Wierzy, e dziecko odbijajce milion piek rocznie, bdzie niepokonane. Mocniej uderzaj w te piki! wrzeszcza. No, mocniej, do diaba! Co si, kurwa ma, z tob dzieje?! adnego, kurwa, zamylania si. Odbijaj!!! Andre odbija coraz mocniej. Na polecenie ojca walczy w dziesitkach turniejw. By coraz lepszy, coraz czciej wygrywa. Ale Mike potrafi zrobi mu awantur nawet za to, e przy stanie 6:0, 5:0 odda przeciwnikowi jednego gema. Po latach w autobiograficznej ksice Open Agassi napisze: Nienawidz tenisa, nienawidz go z caego serca, a mimo to bd gra dalej, odbija piki cay ranek, cae
Fot. Getty Images/FPM
Pika tenisowa zamiast grzechotki

Za Andre Agassiego decyzj podj ojciec, Mike. Ten byy bokser karier syna zaplanowa na dugo przed jego urodzeniem, a pniej ju tylko krok po kroku z optacz energi realizowa swj plan. Kiedy dziecko przyszo na wiat, tata zamiast grzechotek wiesza mu nad koysk instalacj z piek tenisowych, zachcajc kilkumiesicznego chopca, eby wali w nie rakiet do ping-ponga przytwierdzon do rczki. Kiedy Andre skoczy trzy lata, pomysowy rodzic podarowa mu odpiowan rakiet
ATP A potem byo jeszcze lepiej . Pytanie tylko, czy bez tresury optanego dz sukcesu ojca zostaby mistrzem? Czy gdyby nie ojciec Andre miaby dzi na koncie 8 wielkoszlemowych tytuw, 30 milionw dolarw z samych premii za zwycistwa na korcie i, podobno, kilkanacie razy tyle z reklam, do ktrych wci si go wynajmuje?
Papa Bezlitosny
Niemieckim odpowiednikiem Mikea Agassiego jest Peter Graf, ojciec Steffi. Ten byy pikarz i fanatyk tenisa zacz treningi z crk, gdy dziewczynka miaa niespena 3 lata. Ju jako piciolatka zagraa w pierwszym turnieju. W zawodowym tenisie debiutowaa w wieku 13 lat. Nie miaa normalnego dziecistwa. Jej ycie byo cile kontrolowane przez ojca i sprowadzao si do rygorystycznego szkolenia. Dzie w dzie, roku po roku. Odbijaj te piki, cholera! krzycza Peter. Nie tak! Mocniej! Jeszcze raz! Nie na siatk! Podobnie jak Agassi senior, Peter, ktrego nazywano Pap Bezlito-
Polscy tenisici, ktrzy zagraj na XXX Igrzyskach Olimpijskich 2012 w Londynie:

Agnieszka Radwaska gra pojedyncza Urszula Radwaska gra pojedyncza Mariusz Fyrstenberg gra podwjna ukasz Kubot gra pojedyncza Marcin Matkowski gra podwjna Klaudia Jans-Ignacik gra podwjna Alicja Rosolska gra podwjna
MASZYNA DO ROBIENIA PIENIDZY
55
Venus i Serena Williams z tat Richardem

Fot. AP/Fotolink/East News
czerwca 2010 roku naley do jej siostry Sereny Czy to wszystko byoby moliwe, gdyby tata Richard nie wymyli sobie, e wyhoduje mistrzynie?
Szalony Damir
Mike Agassi, Peter Graf i Richard Williams zafundowali swoim dzieciom pieko na ziemi, ale w tenisowych rodzinach zdarzaj si znacznie gorsi od nich. Ot, choby ojciec synnej serbskiej tenisistki Jeleny Doki, Damir byy zapanik i bokser. Wiele razy wyrzucano go z turniejw za wszczynanie awantur, czsto pod wpywem alkoholu. Mia te na koncie kilka przypadkw pobicia dziennikarzy i fotoreporterw, za co trafia do aresztu. Prawie rok spdzi w wizieniu za groby zdetonowania adunkw wybuchowych w samochodzie australijskiej ambasador w Serbii, Claire Birkin. A grozi tylko dlatego, e bardzo mu si nie spodobay artykuy australijskich dziennikarzy opisujce dziecistwo Jeleny, w ktrym sadystyczny ojciec odgrywa traumatyczn rol. da, aby pani ambasador powstrzymaa pismakw przed publikowaniem historii zwizanych z nieludzkim traktowaniem przez niego crki. Czy Damir Doki byby w stanie wcieli swoje pogrki w ycie? Z ca pewnoci tak. W jego mieszkaniu serbska policja znalaza prawdziwy arsena nielegalnej broni granaty, karabiny, a nawet bomb pamitk z wojny w Chorwacji. Wyszed z wizienia w kwietniu 2010 roku. Od siedmiu lat nie by ju trenerem Jeleny. Nie dlatego, e sam zrezygnowa. Po prostu crka od niego ucieka. Nie wytrzymaam tego. Zdecydowaam si zerwa wspprac z wasnym ojcem. Nie byo innego wyjcia z tej przeraajcej sytuacji opowiadaa w wywiadach, przyznajc, e Damir Doki od dziecistwa znca si nad ni psychicznie i fizycznie.
Doki jest oczywicie sadyst. Dla crki by katem. Rzecz w tym, e jest i druga strona tej mrocznej historii. Najwiksze tenisowe sukcesy Jelena zawdzicza bowiem wanie szalonemu ojcu. To w czasach, gdy by jej trenerem, na kortach Wimbledonu pokonaa Martin Hingis wczesn gwiazd tenisa. Miaa wtedy zaledwie 16 lat. A w 2002 roku zaja 4. pozycj w rankingu WTA. Nigdy pniej nie bya ju tak wysoko.
Matka bije, crka wygrywa

Tresura dziecka godna psychopaty nie jest wycznie specjalnoci ojcw. Na tym polu rwnie oryginalne potrafi by matki synnych tenisistw. Na przykad Melanie Molitor, koszmarna rodzicielka Martiny Hingis, przed laty klasyfikowana na 10. miejscu rankingu tenisistek czechosowackich. Pani Molitor wymylia sobie, e crka bdzie znacznie lepsza ni ona. Bdzie the best! Aby zrealizowa ten plan, bez wahania powicia swoje ycie osobiste. Ojca Martiny, Karela Hingisa, rzucia dla faceta, ktry dysponowa szwajcarskim paszportem. Mio nie miaa tu nic do rzeczy. Liczyo si tylko to, e po przeprowadzce do Szwajcarii bdzie moga zapewni crce lepsze warunki do treningu. Pierwsz rakiet tenisow wrczya dziewczynce, gdy ta miaa zaledwie dwa lata. W wieku czterech lat Martina wystpia w pierwszym turnieju. Jej trenerk bya, rzecz jasna, mama. Od bladego witu do nocy dopingowaa pociech wrzaskiem: Uderzaj mocniej! Patrz, co robisz! Myl! Myl, dziewczyno! Majc niecae 13 lat, Martina wygraa na kortach Rolanda Garrosa w kategorii juniorek. Uderzaa coraz mocniej, bya znakomita. Ale czasami co pomylia, co poszo nie tak. W dodatku nie na treningu, lecz w trakcie meczu. Co za wstyd! Jaki to gupi dzieciak! Melanie nienawidzia, gdy jej crka przegrywaa. W takich
sytuacjach nie miaa skrupuw. Od sw przechodzia do rkoczynw. Organizatorzy i obserwatorzy juniorskich turniejw z poowy lat 90. wspominaj, e bywao, i matka trenerka natychmiast po przegranym wanym meczu wymierzaa crce kilka klapsw donosi amerykaski magazyn Sports Illustrated. Laa crk w drodze do szatni i w szatni. A bywao i tak, e spuszczaa jej manto jeszcze na korcie. Na oczach tysicy widzw. W 1997 roku Martina obja prowadzenie w wiatowej klasyfikacji WTA i zostaa najmodsz w historii jej liderk. Bya numerem jeden kobiecego tenisa. Marzenie Melanie nareszcie si spenio. Nadal jednak trzymaa 17-letni crk na krtkiej smyczy. Ograniczaa jej udzia w turniejowych players party, nie pozwalaa wychodzi samej wieczorem z domu, zabronia prowadzenia samochodu, jazdy konnej, a nawet jazdy na rolkach. Waciwie wszystkiego zabraniaa, a o sprzeciwie w ogle nie mogo by mowy. Kilka razy dziewczyna sprbowaa si przeciwstawi. Matka ukaraa j za to poszerzeniem listy zakazw Rozpocza si kolejna seria wielkich sukcesw i zwycistw panny Hingis. Przez 13 lat profesjonalnej kariery wygraa 43 turnieje w grze pojedynczej, 37 w grze podwjnej i jeden w grze mieszanej. Czy bez matki treserki byoby to moliwe? W wywiadzie dla szwajcarskiego magazynu Blick powiedziaa, e moga w tenisie osign wicej, gdyby nie bya tak krtko trzymana przez matk. Ale c wicej mona osign, jeli byo si najlepsz tenisistk wiata?... *** Nie jestem zwolennikiem bezstresowego wychowania wyzna niedawno dziennikarzowi Polska The Times Robert Radwaski. Nie moe by tak, e siedmioletnie dziecko samo o sobie decyduje, zwaszcza w sprawach, ktre mog zaway na jego yciu. Rodzice powinni je ukierunkowa i mobilizowa do cikiej pracy. Swoje crki Radwaski ukierunkowa na tenis. I byo tak, jak w innych tenisowych rodzinach koleanki Uli i Isi szy do kina albo na imprez, a siostry na morderczy trening. Koleanki planoway randki, a one wyjeday na kolejne turnieje. adnych wakacji, adnych przyjemnoci. Tata kae gra, tata si wcieka i awanturuje. Taty trzeba sucha. W kocu Isia miaa do. Od poowy zeszego roku na turnieje jedzi z ni nowy trener. Z nim u boku Agnieszka staa si numerem dwa wiatowego tenisa. Nie zmienia to jednak faktu, e karier zawdzicza pyskatemu, charyzmatycznemu ojcu.
TV bez tajemnic porady eksperta

Przed dwoma laty telewizory 3D byy rynkowym hitem. Czy nowa technologia warta jest tego, by wyda wicej pienidzy na droszy odbiornik? Era telewizji trjwymiarowej w Polsce zacza si 15 maja 2010 roku, kiedy to Canal+ transmitowa w 3D mecz pikarskiej Ekstraklasy. Ceny pierwszych telewizorw 3D odstraszay potencjalnych klientw. Dzi ju za ok. 2000 z mona kupi 40-calowy odbiornik wyposaony w technologi 3D, cho rozpito cenowa jest tu olbrzymia. Co oglda? Nie ma co ukrywa, e obecna oferta programw 3D w telewizji jest wicej ni skromna ostatnio pokazano fina Euro 2012. Mao tego, jeli kto potrzebuje telewizora, np. wycznie do ogldania Cyfrowego Polsatu, to raczej nie powinien kupowa droszego odbiornika 3D. Ta cyfrowa platforma nie ma bowiem na razie w planach wprowadzania do oferty programw w tej technologii. Konkurencyjna Cyfra+ ma wprawdzie od kilku miesicy wasny kana 3D, ale programowe nowoci pojawiaj si tam rzadko, bo po prostu ich produkcja cigle jest zbyt maa w stosunku do potrzeb telewizyjnego rynku. Z problemem tym boryka si take telewizja n, ktra w ramach serwisw nPremium take oferuje filmy i relacje sportowe w 3D w zdecydowanej wikszoci powtrki. Oczywicie wiele modeli telewizorw posiada moliwo konwersji z 2D na 3D, ale to ju co innego. Odbiornik 3D moe jednak suy nie tylko do ogldania telewizji. Nowa technologia wietnie sprawdza si w przypadku gier. Coraz wiksza jest te oferta filmw 3D wydawanych na pytach Blu-ray. Do ich ogldania odbiornik 3D jest wrcz idealny. Dlatego te, przed dokonaniem zakupu nowego telewizora, warto odpowiedzie sobie na pytanie, do czego ma on nam przede wszystkim suy? Precyzyjne okrelenie potrzeb pozwoli zaoszczdzi sporo pienidzy. Kopotliwe okulary. Powanym problemem w przypadku technologii 3D jest konieczno ogldania telewizji przy uyciu specjalnych okularw. Dodatkowo zaleca si, by patrze centralnie na ekran. To sprawia, e musimy zachowywa si jak w kinie i odrzuci domow swobod oraz dotychczasowe przyzwyczajenia. Nie kady zechce to zaakceptowa. Jest te grupa osb, ktrym dusze ogldanie obrazw 3D po prostu szkodzi, co objawia si np. blami czy zawrotami gowy. wiadomi tego producenci postanowili poszuka bardziej przyjaznego rozwizania. Efektem jest wprowadzony niedawno do sprzeday przez Toshib 55-calowy telewizor ZL2, wykorzystujcy tzw. autostereoskopi. Dziki temu moliwe jest ogldanie programw 3D bez koniecznoci zakadania okularw. Jest jednak pewien problem wspomniany odbiornik kosztuje ponad 27 tys. z.
HALINA RETKOWSKA
ANDRZEJ MARCINIAK
x 56
KINO
PERFEKCJONISTKA
21 JUMP STREET
Nie dziwi
Uczniowie szkoy redniej Schmidt (Jonah Hill) i Jenko (Channing Tatum) najagodniej mwic nie przepadali za sob. Jeden kad nacisk na rozwj intelektu, drugi na sprawno fizyczn i przyrost mini. Mimo zdecydowanych midzy nimi rnic i dystansu, jaki ich dzieli, trafiaj do tej samej akademii policyjnej. Zostaj gliniarzami, oczywicie, eby nie byo adnych wtpliwoci, skazanymi na siebie. Ich pierwsza wsplna akcja koczy si niepowodzeniem, skutkiem czego lduj w jednostce policyjnej, zajmujcej si przestpczoci wrd modziey szkolnej. Z racji swojego wieku i modzieczego wygldu wracaj znw do liceum. Udajc uczniw, prbuj wytropi i schwyta szajk narkotykowych handlarzy. Proste z pozoru zadanie przysparza Schmidtowi i Jenko mnstwo rnych problemw. Powysza, mao oryginalna fabua filmu 21 JUMP STREET niezbyt zachca do zapoznania si z dzieem. Nie wry mu sukcesu. A jednak twrcom 21 JUMP STREET udao si zrobi z tego schematu atrakcyjn, przyjemn w odbiorze, sensacyjno-kryminalno-obyczajow komedi. Dlatego zupenie nie dziwi powodzenie filmu i zapowied kontynuacji. Nie pozostaje mi nic, tylko pogratulowa i yczy powodzenia. 21 JUMP STREET, USA 2012
SZUKAMY Wyrzucono j z TVP, bo bya zbyt adna. Dzi CIGU Magorzata Szelewicka prowadzi wasn firm DALSZEGO
TOMASZ GAWISKI
Przez wiele lat pracowaa w radiu. Do telewizji publicznej trafia z konkursu razem z Tomaszem Lisem, Tomaszem Biaoszewskim, Jarosawem Guga i Jolant Piekowsk. Przez pi lat prowadzia Wiadomoci. Zwolnienie jej z TVP odbio si szerokim echem nie tylko w Polsce twierdzono, e jest za adna i odciga uwag telewidzw. Potem pracowaa w banku, bya rzeczniczk Ministerstwa Edukacji, zajmowaa si public relations w BOT, holdingu grniczo-energetycznym. Od siedmiu lat ma wasn firm i nie narzeka. Mieszka w jednej z podwarszawskich miejscowoci. W rodku lasu. Duy, pikny, nowoczesny dom, urzdzony ze smakiem. Salon z sofami i kominkiem, w gbi duy st. Na szafce zdjcia niedawno zmarego ma, Marka Szelewickiego. Przez wiele lat take dziennikarza PR i TVP ktry pniej pracowa ja, ko dyplomata w Skandynawii, a ostatnio jako dyr. ds. komunikacji w elblskim Alstom Polska (d. Zamech). Wczeniej mieszkalimy w Warszawie, na Pradze, ale kupilimy dziak i wybudowalimy dom. Przenielimy si. Chopcy dojedali do szkoy, studiowali. Wci razem mieszkamy, w trjk, cho synowie s ju doroli. Zawsze mielimy dobre relacje. To kochane dzieci, czuj si z nimi bezpieczna. Zwaszcza teraz, kiedy jest mi bardzo trudno. Starszy syn ju pracuje, a modszy wanie obroni prac magistersk na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Synowie yj wasnym yciem. Nie prbuj ingerowa w to, co robi, s bardzo samodzielni i wiedz, czego chc. wiadomo, e s teraz ze mn, uatwia mi wszystko. Jak yo si z kim ponad 30 lat, byo na dobre i na ze, a potem to wszystko si skoczyo i zostay wspomnienia, to czowieka dopadaj ze nastroje i trudno si odnale. Od kilku lat prowadzi wasn firm Ascon. Zaoyam j, kiedy odeszam z BOT. Oglnie mwic, zajmuj si PR-em. Usugi konsultingowe na zasadzie agencji. Firm prowadzi sama. I wiele spraw, projektw sama realizuje. Kiedy pojawiaj si due projekty, to wwczas tworz zesp, w zale-
Radio mam we krwi

noci od wielkoci wyzwania. Zapraszam do wsppracy specjalistw z danej dziedziny, osoby, ktre znaj temat, i pracujemy razem. Zajmuje si rnymi sprawami. Od kreowania wizerunku osb i firm po kwestie zwizane z szeroko rozumian komunikacj, od strategii po PR. wiee i fachowe spojrzenie firmy zewntrznej okazuje si przydatne. Cigle jest na to zapotrzebowanie. Przygotowuj te wydawnictwa dla firm, realizuj filmy, reklamy, programy telewizyjne, a take organizuj ewenty. Dua specjalizacja. Ale i rynek jest taki, e nie mona zamyka si w jednej sferze dziaalnoci. Zwaszcza e formua firmy mi na to pozwala. Podejmuj si takich zada, pod ktrymi mog podpisa si wasnym nazwiskiem. Miaa obawy, kiedy rozpoczynaa indywidualn dziaalno. Ale one s zawsze, gdy czowiek idzie na swoje i bierze odpowiedzialno za decyzje i dziaania. Podja to ryzyko. wiadomie, po rnych dowiadczeniach zawodowych. Czowiek si angauje, daje z siebie wszystko i okazuje si, e jaka kolejna wolta w firmie powoduje wielkie zmiany, na ktre nie mamy wpywu. Jest si zalenym od czyich decyzji. A teraz sama decyduj, cho te jestem uzaleniona od rynku, koniunktury czy konkurencji. Urodzia si w Radzanowie, niedaleko Mawy. Tam mieszkali i pracowali jej rodzice. Ojciec by dyrektorem szkoy, mama nauczycielk. Kiedy miaa 13 lat, przenieli si do Siedlec. Tata mia doktorat, to byo wiele, jak na Radzanw. Dosta wic etat na wyszej uczelni. Matur zdawaa w Siedlcach, w Liceum im. Krlowej Jadwigi. A potem rozpocza studia polonistyczne. Zawsze chciaam studiowa polonistyk. Pisanie atwo mi przychodzio. Kochaam czyta. Nie widziaam dla siebie innej moliwoci. Ale tylko do pewnego momentu. Bo pojawio si dziennikarstwo. Stao si moim marzeniem. Std decyzja o 2-letnich, pomagisterskich studiach dziennikarskich na Uniwersytecie Warszawskim. I to te studia umoliwiy mi mj zawodowy start. W radiu. Znalaza si w IV programie Polskiego Radia. Zacza od parzenia herbaty. Ale chyba nie byam w tym wtedy najlepsza, bo usyszaam, e wicej ju nie powinnam tego robi.
FACECI OD KUCHNI
Ciepe kluchy
FACECI OD KUCHNI francuski film, Jean Reno w roli gwnej, fabua krcca si wok wspaniaej trzygwiazdkowej restauracji i wykwintnego jada to brzmi zachcajco. Zapowiada smaczn, dosownie i w przenoni komedi, pyszn zabaw. Niestety, na apetycie si koczy, bo naprawd dostajemy wycznie gorycz rozczarowania. A wszystko to za spraw marnego scenariusza. W tym filmie nie ma ciekawej, porywajcej historii, urokliwych postaci i soczystego, wyrafinowanego francuskiego humoru. Niby si tu o czym opowiada i do czego zmierza. Niby! A przecie zderzenie tradycyjnej, wspaniaej kuchni francuskiej z modn, nowoczesn kuchni molekularn, to wymarzony temat do zrobienia fascynujcej komedii. Tymczasem FACECI OD KUCHNI serwuj nam jedynie ciepe i mde kluchy. COMME UN CHEF, F 2012
BEATA KLAPS
Uczyam si radiowej roboty od mistrzw. To bya wielka frajda. Przygotowanie audycji, prowadzenie, to wszystko wymagao przemyle i scenariusza. Czasem zgranie 20-minutowego programu wymagao wielu godzin pracy. Pjcie do biblioteki, przewertowanie archiww, napisanie scenek dla aktorw nie byy rzadkoci. To bya benedyktyska praca. Pochaniajca bez reszty. A ilu ciekawych ludzi poznaam. Miaa szczcie do mdrych szefw, ktrzy byli te mdrymi ludmi. Od nich mona si byo wiele nauczy. I atwiej od autorytetw przyjmowao si krytyk. Los mi sprzyja. Reorganizacje w radiu sprawiy, e znalaza si w redakcji Radia Parlamentarnego. Byam sprawozdawc parlamentarnym. Miaam te swoje audycje. I tak przepracowaa 17 lat. W 1990 roku trafia do TVP Do Wiadomo. ci. To by zwyky przypadek. Czasem tak bywa. W gmachu przy Woronicza zobaczyam ogoszenie, e jest nabr dla prezenterw do programw informacyjnych. I pomylaam, e moe warto sprbowa. Lubi wyzwania. W pierwszym etapie byo mnstwo chtnych. Kilkuset. Do drugiego przeszo 20 osb. A potem, do ostatniego tylko 10. I byo to ju praktycznie szkolenie. Ju nie pytano, lecz przyuczano. W tej grupie byli take Jolanta Piekowska, Grayna Padee, Tomasz Biaoszewski, Tomasz Lis, Jarosaw Gugaa. wiczylimy w duym studiu przy placu Powstacw. Sprawdzalimy si nawet w scenkach aktorskich. I tak znalaza si przed telewizyjn kamer. Rozpocza prac w Wiadomociach. Wci jednak pracowaa w radiu. W TVP miaam dyury. Po kilku miesicach pojawia si propozycja jutro poprowadzisz gwne wydanie Wiadomoci. Czasem prowadzilimy je w parach. Trwao to pi lat. Do chwili, kiedy prac stracia praktycznie z dnia na dzie. Dowiedziaa si o tym od dziennikarki Gazety Wyborczej, ktra zapytaa j, czy to prawda, e odchodzi z TVP Odpara wwczas, . e nic o tym nie wie. Nikt ze mn o tym nie rozmawia. Potwierdzono mi ten fakt, kiedy zadzwoniam do redakcji. Potem moi szefowie powiedzieli, e byam za adna. I za moda.
PERFEKCJONISTKA
MAM GRA?
57
Mimo i bya moda i adna, komu si nie podobaa. A moe, jak gono si zastanawia, trzeba byo zwolni miejsce dla kogo innego. Byo to o tyle dziwne, e badania popularnoci wykazyway, e cieszy si wielkim uznaniem wrd widzw. Miaa prawie 100 procent pozytywnych ocen w sondaach ogldalnoci. Fundacja Helsiska proponowaa jej zoenie protestu, bo przecie nie mona nikogo dyskryminowa w pracy z powodu wygldu, wieku i pci. Ale daa sobie spokj. Opinie telewidzw miay dla mnie wielkie znaczenie tak, jak mia i ma dla mnie znaczenie szacunek do samej siebie. Jej zwolnienie wywoao burz. Udzielia wielu wywiadw, m.in. japoskiej i australijskiej telewizji. Nikt nie mg zrozumie, dlaczego wyrzucono j z TVP .
dziennikarsk i specyfik zawodu dobrze znaam. A tu pojawia si nowa perspektywa. Zupenie nowy, inny tor. Dziaalno zwizana z budowaniem wizerunku modej, mao wwczas znanej na rynku firmy i jej PR-em. Poznaam now bran, nowe rodowisko i ludzi. Wiele si nauczyam. To by pocztek mojej nowej kariery zawodowej. Ta przygoda w banku trwaa kilka lat. I pewnie duej bym tam pracowaa, gdyby nie sytuacja rodzinna. M wyjecha bowiem do Sztokholmu na placwk, by dyrektorem Instytutu Polskiego. Pojecha z synami, musiaam do nich doczy. Dlatego podjam decyzj o odejciu z banku. Z blem serca. Bo w banku miaam kolejnego, bardzo wymagajcego, ale mdrego szefa. I nie auj tego, cho powrt prawie po czterech
Przyznaje, e byo jej przykro. Tak ju jest, gdy czowieka spotyka co niemiego, czego si nie spodziewa. A tego nikt nie mg przewidzie. Dlatego tym mocniej zabolao. Tak z dnia na dzie. Bez rozmowy, jakiegokolwiek uzasadnienia. Dalej pracowaa w radiu. Wczeniejsze czenie zaj w radiu i telewizji byo trudne do pogodzenia. Bo poza prac miaam jeszcze dom i mae dzieci. Kiedy jednak ma si wsparcie ma, to razem wszystko jest prostsze i atwiejsze i wydaje si naturalne. Kiedy doszo do tego gonego wyrzucenia z TVP dziaay du, e emocje. I to nie dlatego, e skoczy si telewizyjny etap mojej pracy, ale ze wzgldu na styl, z jakim szefowie rozstali si z pracownikiem. Zawodowo bya to dla mnie zmiana, ale nie wielki przewrt. Dobrze sobie z tym poradziam. Zmiana to nie koniec wiata, a czsto szansa. Po odejciu z telewizji, nie pracowaa w radiu zbyt dugo. Zacza otrzymywa mnstwo rnych propozycji. Wtedy zdecydowaa si zrezygnowa z radia i posza do pracy w prywatnym banku, by tworzy dzia komunikacji. To bya wiadoma, przemylana decyzja. Bran
latach by bolesny. Dzieciaki skorzystay, uczyy si jzykw, m nie straci, a ja tak. Miaam bowiem problem z odnalezieniem si po powrocie. Wrcia do banku, ale ju w inne miejsce. To ju nie byo to. Odesza do Ministerstwa Edukacji Narodowej. Szefow resortu bya wtedy Krystyna ybacka, a rzdem kierowa Leszek Miller. Miaam poczucie swojej wiedzy, swoich umiejtnoci, a odpowiedzialno zawsze bya moj mocn stron. Nowi ludzie, nowe sprawy. To byo ciekawe wyzwanie. W ministerstwie pracowaa trzy lata. Do chwili, kiedy upad rzd. Zostaa na lodzie. I wtedy dowiedziaa si, e w Polskim Radiu poszukuj osoby, ktra bdzie zajmowaa si PR-em. Przeszam skomplikowane testy i zostaam szefow PR w PR. To by kolejny ciekawy moment w moim yciu. Wrciam do miejsca, ktre kocham do dzisiaj. Radio mam we krwi. To byo cudowne znale si znw w tym miejscu. Wspaniay okres. Ale bardzo krtki. Kilkumiesiczny. Pojawia si bowiem kolejna propozycja pracy. Tym razem z wielkiej firmy, z holdingu BOT Bechatw Opole Turw Grnictwo i Ener-
getyka SA. Mio mioci, a ycie yciem, stawia przed nami wci nowe wyzwania, niektre nie do odrzucenia. Dla radia mogam powici cay swj czas, ale gdy pojawia si propozycja szefowania PR w wielkim koncernie i zadania, ktrych nigdy wczeniej w takiej skali nie realizowaam, nie zastanawiaam si zbyt dugo. BOT by wwczas najwiksz w kraju spk energetyczn, skupiajc trzy elektrownie i dwie kopalnie. Z jednej strony bya to niezwykle ciekawa praca, ale z drugiej nie do koca. Ja jestem osob twrcz, kreatywn organizatork, a tu trzeba si byo te zmierzy ze sfer biurow, papierkow, administracyjn. Brakowao mi do tego zapau. Nauczyam si, bo musiaam. Z BOT odesza po trzech latach. Nie z wasnej woli. Podzikowano mi, poniewa zmienia si opcja polityczna. Nie byam ju za adna, wszak przybyo zmarszczek, a mimo to rozstanie byo eleganckie. Kiedy poegnaa si z BOT w 2005 roku, postanowia zaoy wasn firm. Uznaa, e nie chce ju by uzaleniona od kolejnej zmiany na szczeblu rzdowym, czy jak to okrela gdziekolwiek. Stwierdziam, e moe bdzie mniej stabilnie, mniej przewidywalnie, ale bardziej komfortowo. Zreszt tak naprawd nie podamuj mnie stresy zawodowe, no moe troszeczk. Bardziej te osobiste. Cho nie jestem kolosem, to psychicznie jestem w stanie wiele udwign. Pomylaam wic, e sprbuj na swoim. A jak nie wyjdzie, to bd pieka ciasta i przygotowywaa litewski chodnik. Na szczcie si udao. Czasem jest trudno, mozolnie, kontakty z ludmi nie s atwe, spora odpowiedzialno. Ale uwielbiam t robot. Sama siebie poprawiam, bo jestem perfekcjonistk. Co dalej? prbuje znale odpowied na to pytanie. W yciu zawodowym niech profesjonalizm bdzie w cenie. A w prywatnym? ycie jest nieprzewidywalne. Nic nie jestemy w stanie tak do koca zaplanowa. To, co teraz zdarzyo si w moim yciu, przekierowao mj sposb patrzenia na wiat. Wiem, e to we mnie zawsze gdzie byo, ale w tej chwili ujawnio si z du si. Trzeba si cieszy z ycia i przyrody, z kontaktw z ludmi. Nie warto si martwi na zapas, bo wtedy atwiej si yje.
London 2012: Video Game

Ledwo skoczyo si Euro 2012, a tu ju rozpoczo si kolejne, wielkie sportowe wito. Impreza takiej rangi jak Letnie Igrzyska Olimpijskie w Londynie nie moe si oczywicie oby bez swojej domowej wersji. Dziki London 2012: Video Game sami bdziemy mogli poczu emocje, ktre towarzysz sportowcom podczas tych prestiowych zawodw. Przynajmniej wedug autorw gry. A jak jest naprawd? W grze dostpnych jest kilkadziesit dyscyplin, jednak wikszo z nich si dubluje (mskie oraz eskie), jest te kilka wariantw samych biegw oraz pywania, wic rnych rodzajw zmaga jest okoo dwudziestu. To i tak duo. Tzw. olimpiady nigdy nie grzeszyy stopniem skomplikowania czy gbi rozgrywki w porwnaniu np. z grami pikarskimi. Zawsze byy to gry robione nieco po macoszemu, byle zaapa si na olimpijskie szalestwo. Niestety, w przypadku London 2012 jest podobnie. Tak naprawd jest to zestaw prostych minigierek, ktre po duszym ograniu zaczynaj nuy. Na szczcie gr oywiaj nieco zmagania w trybie wielu graczy, szczeglnie takich, ktrzy interesuj si samymi zawodami. Nie jest to za gra, zostaa poprawnie wykonana, ale nic wicej powinni si ni zainteresowa tylko najwiksi mionicy igrzysk olimpijskich. Sega
miCoach
Pozostamy w sportowym klimacie, jednak tym razem nie bdziemy si poci tylko wirtualnie. Wyprodukowany wsplnie z koncernem Adidas miCoach, reklamowany jako gra, naleaoby raczej okreli jako sportowy program trenerski. Zosta wydany na konsole Xbox 360 oraz PlayStation3, jednak do uruchomienia potrzebne bd rwnie kontrolery ruchowe, dzieki ktrym bdziemy mogli rozpocz trening. Do wyboru autorzy przygotowali rne zestawy wicze, podzielone na takie dyscypliny jak pika nona, koszykwka, tenis czy bieganie. Prowadzi nas bd gwiazdy sportu, m.in. Kaka i Tyson Gay. Sam rozpoczem miesiczny trening i powiem jedno: to bdzie ostry wycisk, ale czas w kocu zgubi kilka kilogramw. 505 Games MAREK SZPAK
TOMASZ GAWISKI
Fot.: archiwum rodzinne togaw@tlen.pl
Drodzy Czytelnicy, zapraszamy Was do redagowania Cigu dalszego. Prosimy o nadsyanie na adres redakcji propozycji dotyczcych tego, o czym chcielibycie przeczyta.
58
PIWNICZANKA
SALONOWE BURZE
BOHDANA GADOMSKIEGO
Jest jedn z najpopularniejszych aktorek Krakowa, znan i cenion w caej Polsce. Na drodze artystycznej ma prac w Starym Teatrze, Teatrze Ludowym w Nowej Hucie, warszawskim Teatrze na Woli, Teatrze Muzycznym w Gdyni, w Piwnicy pod Baranami i obecnie w Teatrze STU; oraz role w serialach M jak mio i Majka. Wydaa dwie pyty. Odznaczona Brzowym Medalem Zasuony Kulturze Gloria Artis, odcisna do w Alei Gwiazd na tegorocznym festiwalu w Midzyzdrojach, gdzie zagraa Judy Garland w przejmujcym spektaklu w reyserii Krzysztofa Jasiskiego Na kocu tczy, ktry okaza si wydarzeniem. Z tej okazji rozmowa z odtwrczyni bardzo wymagajcej roli, w ktrej mistrzowsko pokonaa trudnoci wokalne (piewaa technik inn ni do tej pory). Jak byo na urlopie we Woszech? Zwyczajnie. Ciepo, owoce, sery. Chodziam na dugie spacery, po prostu odpoczywaam w cudownym miejscu, gdzie serwowano pyszne jedzenie i wymienite wina. Z Sardynii pojechaa pani na Mazury. Kiedy zauroczya si pani tym regionem Polski? Zakochaam si w Mazurach, od kiedy poznaam ma. Byo to dwadziecia lat temu. Co roku tam jedzimy. Zaczam jedzi tam jako nastolatka, na obozy eglarskie. Czy bya pani wczeniej w Midzyzdrojach, na Festiwalu Gwiazd? Wiele lat temu, ale zawsze prywatnie przy okazji spektakli reyserowanych przez mojego ma. Jakie wraenie robi na pani ten polski kurort? Z Midzyzdrojw wywiozam wspomnienia zadbanych skwerw. W ogrodniku, ktry pielgnuje ziele w miecie, mogabym si zakocha. Nawet na lsku takich skwerw nie widziaam. Co rni polski kurort od podobnych we Woszech? We Woszech jest czyciej i janiej, a przez to przyjemniej. Za to nasze piaszczyste plae s adniejsze i mona nimi chodzi na kilometrowe spacery. Sardyskie plae s kamieniste. Woda w morzu jest cieplejsza. Soce mocno wieci do godziny 19. Na kolacj wychodzi si dopiero okoo 22 i trzeba uwaa, bo nastpnego dnia mona nie zmieci si w kostium. Jak najbardziej lubi pani wypoczywa? Na Mazurach, przypywaj do mnie a-
Umiaabym y bez piewania
Kady ma swoj tcz

Rozmowa z BEAT RYBOTYCK, piewajc aktork teatraln, filmow, serialow, estradow
publiczno, ktra nie zna Judy Garland ani jej historii. Ju pani wie, na czym polega fenomen tej artystki? Dostaa dar od Boga. Jest przykadem na to, jakie efekty daje tytaniczna praca poczona z talentem, poczuciem humoru i pokor. A tragizm ycia i wszystko, co z nim zwizane? Wybracy bogw umieraj modo. Judy bya niemiosiernie eksploatowana od dziecka, uzalenia si od lekw i zapacia yciem. Pi maestw te o czym wiadczy. Czy wnikliwie przestudiowaa pani jej ycie? Zaufaam P Quilterowi. Polecam pik. ny film o yciu Judy Garland z Judy Davis, za ktry otrzymaa nagrod Grammy. Polecam go kademu, bo Davis jest wspaniaa. Przestudiowaa pani jej twrczo? Przesuchaam i obejrzaam wszystko, co jest dostpne. Wybrane przeze mnie piosenki zaakceptowa reyser, a Jan Jakub Naleyty napisa polskie teksty. Pani nie jest Judy Garland. Pani tylko mierzy si z jej wielk legend, ktra do dzisiaj funkcjonuje. Dziki temu wymienicie poradzia sobie z ciarem mitu. Co chciaa pani powiedzie widzom od siebie? Wychodz na scen, eby wzrusza, najpierw wzbudza emocje, dopiero potem refleksje. Widzowie ogldaj seriale, czytaj kolorowe pisma, interesuj si yciem gwiazd. Pogbiona refleksja nad losem Judy Garland, nuta tragizmu jej towarzyszca, wzbogaca ich rozumienie tego wiata. Doskonae s pani sceny z Jakubem Przebindowskim w roli akompaniatora Anthonyego Chapmana. Jaki to typ partnera? Mj partner jaki jest, kady widzi. Pikny mczyzna, znakomity aktor, wspaniay kolega. Czasami niebezpieczny, czsto mam kopot, eby na scenie nie ugotowa si ze miechu. Anthony maluje pdzlem Judy, ale robi to tak, jakby sam chcia si ogoli. A Robert Koszucki, czyli Mickey Deans, meneder i kandydat na kolejnego ma? Widzia pan, jaki przystojny? Obydwaj zabieraj mi damsk cz widowni. Robert jest aktorem charyzmatycznie wszechstronnym. Trzeba go koniecznie zobaczy w Biesach Dostojewskiego albo w Krlu Learze Shakespearea w Teatrze STU. Teraz bdzie gra Geniusza
Nie przywizuj si do postaci, ktre gram

bdzie, para z pitk modych, podpywaj pod dom, a ja je karmi. Mam koty, psy, konie... Odwiedzaj mnie przyjaciele. Czytam ksiki, pywam w kajaku. Wci jestem zajta i na nic nie mam czasu. Na tegorocznym Festiwalu Gwiazd w Midzyzdrojach zobaczylimy pani w roli Judy Garland w spektaklu muzycznym Na kocu tczy. Czy sama wybraa pani opowiedzian teatralnym jzykiem histori ostatnich miesicy ycia tragicznej postaci amerykaskiego show-biznesu? Jest kilka udramatyzowanych biografii z piosenkami. Wybraam J. Garland, bo jej historia jest uniwersalna, a piosenki bardzo wymagajce. W takim przedstawieniu mog poczy umiejtno piewania z rol dramatyczn tak cile, e piosenki nie s przerywnikami raczej mona porwna je do monologu w spektaklu dramatycznym. Zapewne miaa pani wiadomo, e bdzie to bardzo trudne zadanie, szczeglnie od strony wokalnej? Ogldaam wiele materiaw dotyczcych Judy Garland i im bardziej zagbiaam si w jej histori, tym bardziej byam przestraszona. Ustaliam, e nie bd jej naladowa. Czyli jakie trudnoci wystpiy w przygotowaniu tego repertuaru? Pobieraam lekcje piewu u Krzysztofa Jasiskiego, ktry znakomicie syszy i nie da si oszuka. Nie bya to atwa nauka, bo omal nie zakoczya si naszym rozwodem (miech). Efekty s zdumiewajce, bo udao si pani wypracowa wasny sposb piewania piosenek Garland. Jak dugo pani nad nimi pracowaa? Pracuj nad nimi cay czas, przygotowania trway p roku. Wybieralimy utwory z myl o tym, jak odbierze je dzisiejsza
PIWNICZANKA
59
Jedna. Tylko jedna? Ja mam szesnacie. Dziki przyjacice, ktra jest fank Garland, przesuchaam wszystkie jej nagrania. Bardziej byam zainteresowana ni jako czowiekiem, postaci do zagrania, anieli wokalistk. Nie zdecydowaabym si na zrobienie recitalu z jej piosenkami. Tylko kilka utworw wcz do mojego recitalu. Chyba nie oderwie si pani od osobowoci tej pieniarki, chocia bya czowiekiem trudnym, uciliwym, znarkotyzowanym i zalkoholizowanym... Nie przywizuj si do postaci, ktre gram. Kosztuj mnie tyle, e po zejciu ze sceny staram si jak najszybciej od nich oddali. Do jakiego stopnia wciela si pani w jej posta w spektaklu Na kocu tczy? Wcielam si w posta przeze mnie wykreowan. Nie jest to ani Judy, ani Beata. To autonomiczna, teatralna posta, ktra yje tylko na scenie. Co symbolizuje tytu? Tcza albo czy dwa brzegi, albo wznosi si nad horyzont tajemnic siedmiu barw. Judy barwnie wznosia si nad horyzont, a opowiadana historia dotyczy kresu jej wdrwki. Nie ycz pani, aby kiedykolwiek znalaza si na kocu tczy, nie ycz. Kady ma swoj tcz, a kada tcza gdzie si zaczyna i gdzie si koczy.
w Wyzwoleniu Stanisawa Wyspiaskiego. Wystpuje pani take w recitalach, kabaretach, benefisach, wsplnych programach z Jackiem Wjcickim. Macie dalsze wsplne plany? Znw kalendarz mamy wypeniony, bdziemy piewa w kraju i za granic. Graa pani w rnych teatrach. Ktry z nich zosta w pani pamici jako miejsce szczeglne? Najwaniejszym miejscem jest dla mnie Teatr STU. Otworzy dla mnie drzwi i da najwicej moliwoci do realizacji aktorskich ambicji. Okres w Starym Teatrze wspominam jako towarzysko interesujcy czas, ale zawodowo nie by dla mnie atrakcyjny. Byam wtedy mod dziewczyn i mogam wicej zagra, ale si nie udao. Szczeglny sentyment mam do Piwnicy pod Baranami tam poznaam Piotra Skrzyneckiego, ktry nauczy mnie wielu rzeczy. Spotkaam ludzi, z ktrymi zwizaam si artystycznie. Uycza pani swoim scenicznym postaciom cech wasnej osobowoci? Najbardziej interesuj mnie postaci odlege, wymagaj ode mnie twrczego wysiku. Jak pracowao si pani z Krzysztofem Kwiatkowskim grajcym pani syna Hamleta? Mam przyjemno towarzyszy Krzysztofowi od pocztku jego kariery w Teatrze STU. Graam ju jego ciotk, matk, a teraz zagram Muz. Z podziwem i satysfakcj obserwuj jego rozwj. Warto zapamita jego nazwisko. Syszaem, e jest pani trudnym i wymagajcym partnerem dla reysera? Trzeba zapyta reysera. Reyser jest aktorowi niezbdny, a ja staram si dowiedzie jak najwicej i czasami zadaj za duo pyta. Wymagajca jest pani nawet dla Krzysztofa Jasiskiego? Przede wszystkim dla niego, bo jemu mog ufa. Cigle mnie zdumiewa, e potrafi zapomnie, e jestem jego on, i na scenie wymaga ode mnie wicej ni od innych. Jak pracuje si z reyserem, ktry prywatnie jest mem? Ma to swoje plusy i minusy. Plusy, bo szybciej mona si porozumie, a minusy, bo nie da si go oszuka natychmiast zauway, e nie sigam w gb postaci. Wtedy krzyczy i zaczynamy od pocztku, od rodka, od rodka... Wasza crka Zosia przymierza si do zawodu artystycznego? Na szczcie studiuje zupenie inne kierunki na Uniwersytecie Jagielloskim i Uniwersytecie Ekonomicznym. Podobno pani wychowaa si na piosence balladzie i na piosenkach piewanych w grach, przy ognisku? Jedziam w gry, najpierw jako harcerka, potem licealistka uczca si gry na gitarze. Tamta muzyka zawsze bya mi bardzo bliska i do tej pory czasami jej sucham.
W Alei Gwiazd swoj do odcisna Beata Rybotycka

Skd u pani gen aktorski i wokalny, przecie pani rodzice s chemikami? Ale piknie piewaj, mama sopranem, tata basem. Tata wiecznie piewa lub gwizda. Pod chrem w kociele najgoniej. Gdy w domu robili pranie, piewali na dwa gosy. Nie wysali mnie na muzyczne zajcia, za to chodziam na balet, i to prawie 10 lat. piewaa pani, taczya, ale miaa opory przed sowem... Gdy zdawaam do PWST w Krakowie na Wydzia Aktorski, miaam wielk trem, waciwie namwi mnie kolega. Gdyby nie on, to studiowaabym kulturoznawstwo na Uniwersytecie lskim. Bardziej baam si mwienia, mniej piewania i taczenia. Dostaam si za pierwszym razem. Czy nowy program z piosenkami Marleny Dietrich, Hanki Ordonwny, Zofii Terne ju jest gotowy? Wci jest w planach. Moe kiedy go zrealizuj. Zamierza pani imitowa te wielkie osobowoci, czy jedynie piewa piosenki z ich repertuaru? Decyduje jako muzyczna. Te piosenki dawno zostay zweryfikowane, a charakter genialnych wykona zobowizuje. Publiczno lubi znane utwory, problem w tym, by zapiewa tak, jakby usyszaa je pierwszy raz. To dopiero w najbliszych planach. Co obecnie piewa pani w recitalach swoich i z Jackiem Wjcickim? Oboje jestemy piwniczanami. Mamy szczliwie dostp do piosenek krakowskich kompozytorw. Ta twrczo jest oryginalna. piewamy Pawlukiewicza, Preisnera, Koniecznego, Zaryckiego. Potrafiaby pani powici si jak Wjcicki i Bajor wycznie piosence estradowej? Kocham teatr. Gdybym musiaa wybiera midzy piosenk a teatrem, wybraabym teatr. Czyli piewanie piosenek nie jest najwaniejsze? Jestem aktork piewajc, wic chtnie wystpuj w spektaklach muzycznych, ale role dramatyczne daj mi tak samo wiele satysfakcji. Umiejtnoci muzyczne i ruchowe pomogy mi w odkryciu Podstoliny w Zemcie Fredry, a Winnie w Szczliwych dniach Becketta jest w mojej interpretacji umierajc piosenkark, na co zgodzio si Towarzystwo Beckettowskie. Dla jakiej publicznoci najbardziej lubi pani piewa? Dla tej, ktra kupia bilet w kasie i wiadomie wybraa to, na co przychodzi. Jakiej muzyki pani sucha? Lubi skadanki z muzyk amerykask z dawnych lat. Ile pyt Judy Garland stoi na pani pce?
Rozmawia: BOHDAN GADOMSKI

Zdjcia: Studio M/Magorzata Iwanicka
GALERIA ANGORY
Jerzy Tomala. Wydzia Sztuk Piknych Uniwersytetu Mikoaja Kopernika w Toruniu 1975 r. Db w ogrodzie, akryl, ptno 100x100 cm. Cena 8700 z. tomala.rz@wp.pl jerzytomala.facebook
Wystawa prac artysty zostanie otwarta 9 sierpnia biecego roku o godzinie 19 w Orodku Dziaa Artystycznych w Piotrkowie Trybunalskim.
60
WITRYNA
Czytelnicy o ksice
Snajper
Howard Wasdin by strzelcem wyborowym, czonkiem jednostki specjalnej SEAL Team Six, najbardziej tajnej grupy bojowej amerykaskiej armii, tej samej, ktra zabia Osam bin Ladena. Wspomnienia Wasdina to ksika nie tylko dla mczyzn i chopcw zafascynowanych wojn, ale dla wszystkich, ktrzy chc zajrze w dusz snajpera zawodowego zabjcy. Wojna jest faktem. atwo jest narzeka na przemoc, kiedy siedzisz w swoim fotelu bezpieczny i zdrowy, chroniony przez tak zwanych antybohaterw. Ci ludzie s bohaterami. Czasem popeniaj bdy, bo s ludmi, ale powinni by chwaleni za robienie rzeczy, ktrych my nie jestemy w stanie zrobi. Robert L. Ray (USA) Snajper jest udan ksik z wielu wzgldw. Przede wszystkim ujawnia treningowe kulisy SEAL, atmosfer panujc wrd onierzy czy niektre szczegy ich operowania. Po drugie () osobowo autora, humor, ale te podejcie do samej wojny i konfliktw, ktre pokazuje elitarnych onierzy jako ludzi, a nie maszyny do zabijania. Po trzecie stanowi wietny dodatek albo komentarz do tego, co kady widz Helikoptera w ogniu zna z ekranu. Ksik, cho niekrtk, czyta si z zapartym tchem i bardzo, bardzo szybko. Mona nawet aowa, e nie jest dusza. e-pollo (Polska) Byam nieco zirytowana wywyszaniem si autora i licznymi wzmiankami o herbacie Rentz i okularach Revo: Podczas patrolowania nosiem okulary Revo wykonane w technologii NASA... Inna reklama gosi: Lubi nosi spodnie khaki marki Royal Robbins, poniewa atwo si w nich biega, maj duo kieszeni i adnie wygldaj. Podobne reklamy () wydaj si profesjonalnie napisane przez copywritera, nie przez komandosa. Chodzi o to, e wiele osb chciaoby wyglda i zachowywa si jak SEAL i one kupuj te artykuy. Zdaje si, e autorzy wykorzystali lokowanie produktu w caej ksice. Product placement to forma reklamy, przedsibiorstwa pac za to, aby ich wyroby byy wymieniane w ksikach, programach telewizyjnych, filmach. To reklama subtelna i bardzo skuteczna. Susanna Hutcheson (USA) Od pocztku lektury narastao we mnie przeczucie, e autorzy nie maj za duo do powiedzenia, a z ksiki mona byoby zrobi broszurk na 100 stron (). Autorzy pompuj objto ksiki, zaczynajc do pocztku czyli od urodzenia. S wic nudne jak flaki z olejem wspomnienia z dziecistwa. Grafomaskie opisy mieszaj si z gramatycznymi tragediami w rodzaju: Daa mi mj pierwszy w yciu francuski pocaunek (...). Okazao si, e autor wzi udzia w trzech (!) akcjach, wliczajc aborda na nieuzbrojony okrt, na ktrym najwikszym zagroeniem bya ganica. Najciekawsza cz ksiki to rwno 104 strony (...) opisujce pobyt w Somalii. I to wszystko. Chyba e za ciekawe uznacie czytanie o sprzedawaniu samochodw po odejciu z wojska (nie, nie artuj). Cohen (Polska) Spjrzmy prawdzie w oczy, moi drodzy, ta ksika ukazaa si tu po tym, jak Osama bin Laden zosta zabity przez SEAL Team Six i dlatego staa si bestsellerem. Czuj, e jest nieco przereklamowana. Myl, e s inne, lepsze ksiki na ten temat, a nie maj tak dobrej prasy. Dan (USA) Na podst.: empik.com, amazon.com Wybraa i tum. EWA WESOOWSKA HOWARD E. WASDIN, STEPHEN TEMPLIN. SNAJPER. OPOWIE KOMANDOSA SEAL TEAM SIX (SEAL TEAM SIX: MEMOIRS OF AN ELITE NAVY SEAL SNIPER). Prze.: Micha Romanek, ukasz Muller. Spoeczny Instytut Wydawniczy ZNAK, Krakw 2012. Cena 14,90 z. Za dwa tygodnie: MITCH WINEHOUSE. AMY, MOJA CRKA
Ksiki lipca
Jedyny przyzwoity obyczaj

Fabrykantka aniokw, Camilla Lckberg Wydawnictwo Czarna Owca Camilla Lckberg jest daj sowo producentk zaledwie poprawnych kryminaw w rodzaju Fabrykantki aniow. A jednak bije rekordy popularnoci, bowiem skandynawskie kryminay s w modzie. Bandytyzm po polsku jest, wida, mniej ciekawy. Co w istocie kady z nas od dawna podejrzewa. Lilka, Magorzata Kaliciska, Wydawnictwo Zysk i S-ka Bohaterka, jak rwnie narratorka Lilki Magorzaty Kaliciskiej tak si przedstawia: Do wysokich nie nale, sylwetk mam dalek od modelek na wybiegu. Od dwudziestu lat na dietach, jak poowa kobiet na wiecie. Figura typu semka, jak nasze gwiazdy sprzed lat, Kalina Jdrusik... Mam pup, piersi, normalnie! Mogabym by wysza... Podobno babcia Lonia bya malutka, a kto mi mwi, e geny id w co drugie pokolenie. No jasne, bo mama wysoka, szczupa, ciotka Jadwiga, jej siostra, te, i ich brat, ktrego prawie nie znaam, Jzef, take szczupak (wiem ze zdj). A ja chyba w t babci Loni, mao mi znan. Moe? Moje wosy... Kiedy byam mysi blond, mama mwia popielaty, a ja uwaaam, e nie ma takiego koloru. Dzisiaj si farbuj na sarni brz. Z kilku rnych tubek id do miseczki farby, eby taki niby naturalny kolor osign, bo mj wasny jest dziwaczny sprana szmatka do kurzu. No c, wyczerpujce. Wystarczy, Wisawa Szymborska Wydawnictwo a5 Najpniejszy z trzynastu wierszy Wisawy Szymborskiej zawartych w tomiku Wystarczy datowany jest 2 listopada 2011 roku. Trzy miesice przed mierci noblistki. Zatytuowany jest Mapa. Kobiety dyktatorw, Diane Ducret Wydawnictwo Znak Czy Benito Mussolini mg si podoba? Myl, e dziewi na dziesi osb powie, e to wykluczone. Facet wyglda jakby by ywcem wyjty z kiepskiej operetki, zreszt faszystowska morda i ju. Kanon mskiej urody bardzo si jednak zmieni, skoro w 1933 roku kanclerza Austrii Dollfussa czego dowiadujemy si z Kobiet dyktatorw Diane Ducret olni nagi korpus Mussoliniego. Pamitkowe rupiecie. Biografia Wisawy Szymborskiej, Anna Bikont, Joanna Szczsna, Wydawnictwo Znak Opowiada nam redakcyjny kolega Szymborskiej, Zygmunt Gre pisz w Pamitkowych rupieciach. Biografii Wisawy Szymborskiej Anna Bikont i Joanna Szczsna e kiedy Jarosaw Iwaszkiewicz przysa w rkopisie nowy wiersz pod tytuem Powienie koni. Szymborska zastanawiaa si, czy nie chodzi jednak o pawienie. Automatycznych pocze telefonicznych wtedy nie byo, rozmow trzeba byo zamawia, czeka, wysaa wic depesz do Stawiska i przysza odpowied: Czarownice i poetki si pawi, konie si powi. Wiersz ukaza si pod tytuem Powienie koni. Kiedy mwimy Szymborskiej, e w tomikach poezji Iwaszkiewicza wiersz figuruje jednak pod tytuem Pawienie koni apie si za gow. A to dopiero. Co ja narobiam? Nie poznaam si na arcie. Wizie nieba, Carlos Ruiz Zafn Wydawnictwo Muza Carlos Ruiz Zafn w Winiu nieba: Jedyny przyzwoity obyczaj, ktrego naley broni stanowczo, to obyczaj czytania, podczas gdy reszta jest kwesti sumienia kadego z osobna. Rzeki Hadesu, Marek Krajewski Wydawnictwo Znak Rzeki Hadesu to ostatnia cz lwowskiej serii
1.
2.
3. 4.
5.
6. 7.
kryminaw Marka Krajewskiego z komisarzem Edwardem Popielskim w roli gwnej. Co dalej? Autor w wywiadzie dla Uwaam Rze anonsuje: To raczej zamknicie poprzednich cykli. Spotkanie dawnych przyjaci ma znaczenie symboliczne, czyni zado oczekiwaniom duej grupy moich czytelnikw, ktrzy uwaali, e nie rozstaem si z Mockiem w sposb naleyty. Nie bez powodu bohaterowie wypijaj wdk jako wod z Lete, rzeki zapomnienia jeden ju nie wrci do ukochanego polskiego Lwowa, drugi opuszcza Wrocaw, ktry nigdy nie bdzie niemiecki. Dla Ciebie wszystko, Nicholas Sparks Wydawnictwo Albatros O Dla Ciebie wszystko Nicholasa Sparksa internetowy recenzent pisze: O ile pod koniec ksiki fabua toczy si bardzo dynamicznie i jest emocjonujca, to niestety musz przyzna, e pierwsze 100 stron byo katorg. To i tak nieze proporcje, zwaywszy, e powie liczy 400 stron. Agent, Manuela Gretkowska, Wydawnictwo wiat Ksiki Czego dowodzi najnowsza powie Manueli Gretkowskiej Agent? Tego, e nie umie ona pisa dialogw. Patki na wietrze, Virginia C. Andrews Wydawnictwo wiat Ksiki Powodzenie Patkw na wietrze Victorii Cleo Andrews wiadczy o staym, niemalejcym zainteresowaniu czytelnikw mioci kazirodcz. I o niczym ponadto. Czerwona ksiniczka, Dariusz Kortko Judyta Watoa, Wydawnictwo Agora Tytuow bohaterk Czerwonej ksiniczki Dariusza Kortki i Judyty Watoy, czyli prof. Ariadn Gierek-apisk, niegdy synow samego Sztygara, babcia pouczaa przed lubem z Adamem Gierkiem: Bdziesz z nim miaa sodkie ycie. A mio przyjdzie z czasem. Niestety, maestwo wietnej okulistki si rozpado, a pniej przyszed, nieproszony, wredny go alkoholizm. Niemiertelno. Prometejski sen medycyny, Andrzej Szczeklik, Wydawnictwo Znak Ze wstpu Andrzeja Wajdy do ksiki niedawno zmarego prof. Andrzeja Szczeklika Niemiertelno. Prometejski sen medycyny: Mj przyjaciel i lekarz przywoa na stronach swego ostatniego dziea postacie zasuone dla Dobrej mierci: Brata Alberta Adama Chmielowskiego, Matk Teres, Cicely Saunders i Alberta Schweitzera. Jeli Niemiertelno si oddala, potrzebujemy ju nie lekarzy, ale mocnej i niezawodnej rki, ktra pomaga nam uchyli drzwi Niemiertelnoci nie tej, ktr zostawiamy tutaj dziki swoim dokonaniom, a ktrych niemiertelnoci zagraa saba i ulotna ludzka pami ale tej prawdziwej, z ktr si ju nie rozstaniemy. Gdyby nie to, e wczeniej Pierwszy Polski Artysta nie omieszka wspomnie, e we Francuskiej Akademii przypad mu fotel po Fellinim, mona by pomyle, e to cytat z kogo zgoa innego. Przeznaczona, Kristin Cast, P Cast .C. Wydawnictwo Ksinica Z dziewitego tomu cyklu Dom nocny Kristin Cast i P Cast, zatytuowanego Przeznaczona dowiadu.C. jemy si, e oto chwilow stabilizacj w wiecie wampirw i adeptw przerywa pojawienie si ludzi, a wrd nich zaklinacza koni Travisa... Tak postpuje humanizacja wspczesnej literatury modzieowej. Tak sobie myl..., Jerzy Stuhr Wydawnictwo Literackie Jerzy Stuhr Tak sobie myl... choroba zmienia czowieka, bywa e diametralnie. Pomau, z wasnej
8.
9.
10. 11.
12.
13.
14.
WITRYNA
61
woli, zamieniam si w obserwatora rzeczywistoci i moe dlatego warto dla samego siebie to zapisa zastanawia si znany aktor. Z ca pewnoci. Upiory, Jo Nesbo, Wydawnictwo Dolnolskie Jo Nesbo, autor Upiorw jest nie tylko specjalizujcym si w sensacji wzitym powieciopisarzem, ale i muzykiem, frontmanem i tekciarzem kapeli Di Dere, gwnie za ekonomist. Da sobie rad. Marzenia i tajemnice, Danuta Wasa Wydawnictwo Literackie Danuta Wasowa w Marzeniach i tajemnicach porwnuje si do automatu: Niczym (...) maszyna. Jak w wojsku. Rozkaz i wykona. Wypada wspczu. Jestem kibolem, Krzysztof Korsak Wydawnictwo Poligraf Groza, ktr wiao z gazet i telewizora w trakcie Euro 2012, zwalnia z oceny ksiki Jestem kibolem Krzysztofa Korsaka. Z lektury tej pozycji take. Siostra Faustyna. Biografia witej Ewa K. Czaczkowska, Wydawnictwo Znak Na prezentacji Siostry Faustyny. Biografii witej Ewy Czaczkowskiej kard. Stanisaw Dziwisz powiedzia: Siostra Faustyna jest darem Boym dla naszych czasw, dla Jana Pawa II bya wzorem prawdziwej mioci, ktra powinna inspirowa wspczesnych. Dress Code. Tajemnice mskiej elegancji, Krzysztof oszewski Wydawnictwo Bosz Dress Code. Tajemnice mskiej elegancji Krzysztofa oszewskiego to zgodnie z tytuem podrcznik, jak si ubra, jakie obuwie woy, jaki krawat naoy do jakiej koszuli, jak dugie winny by mankiety tej koszuli itd., itp. Coraz wicej facetw niczym innym si ju nie zajmuje. Jak to piewaa Danuta Rinn? Gdzie ci mczyni, prawdziwi tacy.... Milczca dziewczyna, Tess Gerritsen Wydawnictwo Albatros W Milczcej dziewczynie Tess Gerritsen opowiada o zabjstwie modej kobiety w chiskiej dzielnicy Bostonu. Nie liczc adresu wstukanego do GPS-u, wos zdjty z ubrania zabitej jest jedynym ladem wiodcym do ustalenia zabjcy. C to jednak dla detektyw Rizzoli! Kancelaria, John Grisham, Wydawnictwo Albatros Kancelaria Johna Grishama klasyka gatunku. Ani gorsza, ani lepsza od Firmy, tyle e to ju zupenie nie to samo. Wszyscy mamy tajemnice, Harlan Coben, Wydawnictwo Albatros Na marginesie dziesitej powieci Harlana Cobena o Myronie Bolitarze Wszyscy mamy tajemnice mona byo przeczyta w dzienniku Polska: Coben to doskonay przykad jankeskiego sukcesu. Urodzony w okolicach obskurnego miasta Newark, w ydowskiej rodzinie o rosyjskich korzeniach, jest typowym przedstawicielem Amerykanina awansujcego do wyszej klasy redniej. Przykadny m i ojciec czworga dzieci, waciciel wielkiego wiktoriaskiego domu z 1865 roku, luksusowego apartamentu na Manhattanie oraz dwch psw. Jak wida, jankeski sukces dany by moe tylko wybranym. Dziennik, Jerzy Pilch, Wydawnictwo Wielka Litera Jerzy Pilch w Dzienniku opowiada o tym, jak razu pewnego wsiad do warszawskiego pocigu nie w Wile-Uzdrowisku, ale w Wile-Gbcach. Pocig sta jeszcze w Gbcach, ja jeszcze na korytarzu, nagle w jego perspektywie pojawi si, a potem ruszy w moim kierunku mody czowiek. Im by bliej, tym kroczy prdzej, ale i swoicie jeli mona tak powiedzie naboniej, z bliska wida byo, i oblicze jego naznaczone jest radoci nieoczekiwanego rozpoznania.
15. 16. 17. 18.
19.
20.
21. 22.
23.
Przyjaznym umiechem dawaem mu do zrozumienia, e si nie myli... Czyby? pytaa jego fizys. Tak, to ja odpowiaday moje rysy. W kocu dotar, w kornej pozie stan tu przede mn i niemo przepraszajc, e zakca spokj, i cay z emocji stremowany i rozdygotany zapyta: Czy jest pan moe konduktorem? Sprostowaem chodno. Owszem, miaem na sobie wykwintn granatow kurtk firmy Tatuum, ale to za mao, by prostowa inaczej ni chodno. Mylcy pozr przyodziewku zreszt ograniczony, nie w kurtce by pies pogrzebany, kurtka niczego nie ratowaa, ale te nie histeryzujmy specjalnie niczego nie trzeba byo ratowa, w sumie przecie drobiazg. adnych w kadym razie studziennych traum, adnych konsekwencji, status quo zachowane, konduktorem nie jestem, Gbce dalej moje. Szanowni, Drodzy, Nieocenieni Twrcy i Celebryci Odnajdcie swoje Gbce. Im wczeniej, tym lepiej. Igrzyska mierci. Trylogia, Suzanne Collins, Wydawnictwo Media Rodzina Godowe igrzyska, z detalami opisane przez Suzanne Collins w Igrzyskach mierci. Trylogii, to transmitowany na ywo przez telewizj reality show, polegajcy na ogldaniu, jak jedni drugich morduj nawzajem. Dla amatorw. Wybraam ycie. Aborcja to nie jest powd do dumy, Brygida Grysiak Wydawnictwo Znak Zabijanie nienarodzonych dzieci nie jest powodem do dumy powiada w ksice Wybraam ycie. Aborcja Brygida Grysiak. Rzecz powinna by zadedykowana humorystce Czubaszek i jeszcze paru podobnie wyzwolonych kobietom. Wyzwolonym z rozumu. Arabska krew, Tanya Valko Wydawnictwo Prszyski i S-ka M Marysi (Miriam) z Arabskiej krwi Tanyi Valko po przyjedzie do rodzinnego Rijadu w Arabii Saudyjskiej przesta okazywa onie czuo. Dlaczego? Mioci midzy ludmi nie naley okazywa, bo jest ona niczym w porwnaniu z wielbieniem Allaha. Zwiadowcy tom 11. Zaginione historie John Flanagan, Wydawnictwo Jaguar Zaginione historie, jedenasty tom Zwiadowcw Johna Flanagana, to ostatnia cz cyklu. I to jest optymistyczne. Polskie piekieko. Obrazy z ycia elit emigracyjnych 1939 1945, Sawomir Koper Wydawnictwo Bellona Polskie piekieko. Obrazy z ycia elit emigracyjnych 1939 1945 to bryk, ktry Sawomir Koper sporzdzi z wielu lektur historycznych, gwnie wspomnie i pamitnikw. A e wybra momenty co bardziej pikantne, cao czyta si znakomicie. Rzecz jednak gwnie dla tych, ktrzy w dziedzinie historii raczkuj. Krlowe ycia, Katarzyna Miller Wydawnictwo Zwierciado Katarzyna Miller uwaa, e kada kobieta jest wyjtkowa, zupenie jak bohaterki jej ksiki Krlowe ycia. A byy wrd nich: Grzeczna Dziewczynka, Pierwsza Naiwna, Kochanka, Dziewica i jeszcze par monarchi. Macierzystwo non-fiction. Relacja z przewrotu domowego, Joanna Woniczko-Czeczott, Wydawnictwo Czarne Joanna Woniczko-Czeczott w Macierzystwie non-fiction. Relacji... rezonuje: Lubi histori znajomych, ktrzy zarzekali si, e nie chc mie dzieci. Przekonywali, e wybieraj wolno i krzywili si na perspektyw pieluch. Po cichu wszyscy dzieciaci troch im zazdrocili. Potem ci niedzieciaci zaliczyli wpadk. I to jak od razu bliniaki! Po towarzystwie rozszed si szmer satysfakcji. Jednak jest sprawiedliwo na tym wiecie.
Schodzenie do pieka
Erwin Sommer pewnego wieczoru dozna pierwszego rauszu w swoim yciu. Dotychczas wid spokojne ycie, prowadzc skromn, ale w miar stabiln firm. Traf chcia, e straci znaczcy kontrakt i z tego powodu popad w lekk depresj. I wanie pierwszy yk wina mia Sommerowi w tym pomc. Ale to by pocztek jego alkoholizmu. Bohater, a zarazem narrator Pijaka, w niesychanym wrcz tempie zaczyna si stacza w otcha pijackiego szalestwa. Z godziny na godzin topniej jego oszczdnoci, Sommer wyprzedaje rodzinne srebra i bezwolnie daje si okrada odraajcemu oszustowi. Apogeum jego szalestwa jest atak na wasn on, za co trafia najpierw do aresztu, a pniej do zakadu dla obkanych. Tam, niczym w piekle, dzieli los ze schizofrenikami, mordercami i zwyczajnymi sadystami, gdzie codziennoci rzdzi donosicielstwo, nienawi i podo. To bolenie autobiograficzna ksika, bo Hans Fallada napisa j w zakadzie dla umysowo chorych, gdzie trafi po tym, jak po pijanemu usiowa wystrzeli z pistoletu do ony. W cigu zaledwie dwch tygodni spisa histori czowieka, ktry rwnie szybko pozwoli wdce na zawadnicie swoim umysem. W ten sposb rozlicza si z wasnym naogiem (sam by alkoholikiem i narkomanem), ale te ze spoeczestwem, ktre za wszelk cen dy do izolowania niedostosowanych jednostek. W kocu powie powstaa w Niemczech, w latach czterdziestych ubiegego wieku. JACEK BINKOWSKI HANS FALLADA. PIJAK (DER TRINKER). Prze. Bogdan Baran. Wydawnictwo CZYTELNIK, Warszawa 2012. Cena 36 z.
24. 25.
26.
27. 28.
Ile zego moe zrobi jeden psychopata

Wszystko ju byo rzek najwybitniejszy uczony ydowski II stulecia naszej ery Ben Akiba. I mia racj. Nagi, przemarznity facet odzyskuje wiadomo na atlantyckiej play, gdzie w stanie Maine (to taki graniczcy z Kanad), obok ley ubranie, a w schowku wypasionego bmw ma kopert z pienidzmi, pistolet i dokumenty na nazwisko Daniela Hayesa, ktre mu nic nie mwi. Umie mwi, czyta, prowadzi auto, posugiwa si broni, a poza tym nic, czarna dziura w pamici. Byo? Byo. Kiedy taki kto nazywa si Jason Bourne i wymyli go w 1980 roku p. Robert Ludlum. Poniewa ciuchy pasuj i auto jakby znajome, bohater dochodzi do wniosku, e jest Danielem Hayesem. Wie jeszcze, e jest zakochany w bohaterce popularnego serialu telewizyjnego. I podobnie jak Bourne ma mas problemw, o ktrych nawet nie ma pojcia. Przemierza wic cae Stany, aby dotrze do domu w Kalifornii. Za nim rusza policja okazuje si, e jest podejrzewany o zamordowanie ony. Niestety, policja na karku to nie najwikszy problem Daniela. Z nieznanych jeszcze dla niego przyczyn poszukuje go te grony psychopata, ktry zrobi wszystko, aby go dorwa. Wszystko wyjania si w finale. Chapeau bas! dla autora za mistrzowskie wykorzystanie starego pomysu. BOGDAN WOJDYA MARCUS SAKEY. DWUKROTNA MIER DANIELA HAYESA (THE TWO DEATHS OF DANIEL HAYES), Prze. Andrzej Jankowski. DOM WYDAWNICZY REBIS, Pozna 2012. Cena 35,90 z.
29. 30.
Ranking sporzdzia: KAMILA BAUMAN Komentarz: KRZYSZTOF MASO
62
WIERSZWKA
Ciesz si nim, pki w sercu jeszcze trwa, schowaj wic smutek, nie martw si przyszoci. Niech wszystkie smutki zgin w tle, niech Ci nie mc chwil radoci. Tak wiele w nas dzi ycia jest, tak wiele pragnie i mioci. Wic ciesz si, baw dzi na caego, umiechem zaraaj jak chorob. Bo kady nasz dzie znika jak mga, lecz ty podaj szczcia drog. Niech nic ju nie zmci soca umiechu, nie zmyje blasku radoci dnia. Wci szukaj ycia, id do swego celu, niech soce na twych ustach wiecznie trwa.
migotaj e tak tak kwak szara g na brzeg wyskoczya niby jaka (m)dka a ja z tym kogutem na gowie przez otwarte okno umiecham si w przelocie pobaliwie
Efemeryczne pragnienie
na wszystko popatrz z grnego puapu. przyziemne troski o byt znowu w dole zakwitn spokojem wiecznej wiosny. ze zmcon cisz zagram o bogi nastrj jakby nirwana, ale to nie koniec pocztek nicoci, a jednak co wicej. dotkn dachu, komina, czubka brzozy... bardziej szalone gazie pogaszcz wiatr spleciony z uniesieniem. w ekscentrycznej wizji oyje oddech skroplona para uczyni szczliw. z nosem w szybie zapragn wicej.
GABRIELA L. CABAJ, Rajkowy galica56@wp.pl
***
Dwa kompleksy ma Sarkozi wie to kady cudzoziemiec. Za wysoko mu do Carli A Francji do Niemiec.
PIOTR STRZAKOWSKI, Szczecin, Piotreks44345@wp.pl
Rodno
naleciao tych wrblowatych a kury si w trawie rozprysy dzikie kaczki ldujce na czarnej pycie krc si jak muchy w smole
BARBARA CHOMKO, Sokka bachomko@o2.pl
WIESAW SIEROTA, Tarnowskie Gry

Kochani nasi Poeci i Wierszokleci!
Ujawniajcie si (nadsyajc wiersz, uwzgldniajcie rozmiary naszej rubryki). Najlepsze utwory nagrodzimy publikacj. Nadesanych wierszy redakcja nie zwraca. Swoje wiersze moecie zamieszcza take na wsppracujcym z nami portalu www.mykulturalni.pl. yczymy weny! Wybra: MATEUSZ KOPROWSKI
Umiech Soca
Kady dzie niech bdzie umiechem, radoci, nadziej, wiar i mioci.
Horoskop z tarotem
BARAN 21.03. 19.04. PITKA MONET
Nieatwy czas dla Twoich finansw. Ale Pitka Monet obiecuje pomoc spotkasz znajomego, ktry pomoe w kopotach. Moliwe, e bdzie to wizao si ze zmian pracy lub zawodowych planw. Na razie jednak ogranicz wydatki, na ile tylko zdoasz. Zdrowie OK, ale kierowcom tarot radzi... wicej kontaktu z natur. Spacery za kierownic niewskazane... W mioci adnych strat, zatem i ogranicza si nie potrzeba...
LEW 23.07. 22.08. SEMKA KIELICHW

Nie uciekaj przed kopotami, nie kryj si z nimi w samotnoci. Popro o pomoc przyjaci, masz ich przecie wielu. Kilkudniowe zaamanie finansw bdzie mniej grone, ni mylisz. Na ten chwilowy brak gotwki zaradzi kto bliski (z penym portfelem). Moesz take pokokietowa totolotka. Moe tym razem ulegnie... Zdrowie nie zawiedzie, ale organizm coraz czciej domaga si bdzie odpoczynku. W uczuciach trudne pytania...
STRZELEC 22.11. 21.12. RYDWAN

Twoje dziaania zawodowe wyranie przyspiesz. Moesz spodziewa si nowych propozycji, zwizanych z prac. Rydwan przypomina, e podobn sytuacj ju przeywae. Tym razem wybierz waciw drog. Finanse troch kulej, ale za kilka dni znw uda Ci si zapeni portfel. Zdrowie coraz lepsze, cho do doskonaoci troch Ci brakuje... W uczuciach pasaerom Rydwanu tarot obiecuje prost drog do serca ukochanej osoby...
PANNA 23.08. 22.09. RYCERZ KIELICHW

Za bardzo wierzysz w czyste intencje otaczajcych Ci ludzi. Moesz si rozczarowa i, zamiast na wdziczno za uczynione dobro, sta si obiektem pomwie. Wicej egoizmu, choby przez kilka dni! Zdrowie coraz lepsze, podobnie jak kondycja Twoich finansw. Wyjazd na kilka dni bardzo wskazany. Najlepiej bez elektronicznych gadetw... W mioci Rycerz Kielichw zapowiada czas harmonii nawet dla wychodzonych zwizkw...
KOZIOROEC 22.12. 19.01. TRJKA MONET

Trzy Monety to tylko pozornie niewiele gotwki. Przeciwnie, wry ona pocztek finansowego wyu, powodzenie w pracy (lub jej znalezieniu), a take mnstwo energii, by bez trudu podoa zawodowym obowizkom. Do tego coraz lepsza kondycja, a pod koniec tygodnia moliwe spotkanie z dawnymi przyjacimi. Bdziesz mia okazj si pochwali sukcesami, take swojej rodziny. W sercu troch niepokojw zupenie niepotrzebnych!
BYK 20.04. 20.05. KRLOWA MONET

Nadal sprzyjajce wrby dotyczce finansw i realizacji zawodowych ambicji. Bdziesz cieszy si w pracy zarwno uznaniem szefa, jak i sympati kolegw. Niestety, taka sytuacja jest nietrwaa. Awans lub podwyka i ju zaroi si wok od zazdrosnych plotkarzy. Zdrowie bez niemiych niespodzianek, cho kilka dni urlopu dobrze by Ci zrobio. W uczuciach nie suchaj dobrych rad. Sam najlepiej wiesz, co trzeba uczyni!
BLINITA 21.05. 21.06. GIERMEK MIECZY

Dobry czas na zdawanie egzaminw, podnoszenie zawodowych umiejtnoci i... na subowe podre. W czasie tych ostatnich Giermek Mieczy moe postawi na Twojej drodze osob, ktra sprbuje skomplikowa zawodowe plany. Bd ostrony przy zawieraniu takich podrnych znajomoci. I nie opowiadaj o swoim majtku. Po co kusi licho? Zdrowie OK, a w uczuciach odwa si na rozmow. Jeste wart wicej, ni Ci si wydaje!
WAGA 23.09. 22.10. KOCHANKOWIE

Kochankowie zajm si, co oczywiste, problemami dotyczcymi serca. Moesz liczy na przychylno ze strony nawet mao znanych ludzi. W pracy koledzy take nie odmwi pomocy. Tarot zachca, by pozby si obaw przed nadchodzcymi zmianami ich rezultat bdzie naprawd dobry. Kontroluj wydatki, a przebywajc w tumie ludzi pilnuj portfela. Kieszonkowcy te chc zarobi na wakacje... W mioci wszystko, co najlepsze!
WODNIK 20.01. 18.02. SZSTKA KIELICHW

W pracy atmosfera nie sprzyja sukcesom. Przedurlopowe zmczenie wszystkim daje si we znaki, wic sprzeczki bardzo prawdopodobne. A moe czas pomyle o zmianach w karierze zawodowej? Szstka Kielichw namawia do rozsdku i cierpliwoci w pokonywaniu kopotw. W wielu wypadkach pomoe Ci pami o tym, co ju przeywae. Finanse bez zmian, podobnie jak kondycja. W mioci czas dotrzyma obietnic!
RAK 22.06. 22.07. DIABE

Bdzie trzeba wykaza si nadzwyczajn si woli, by oprze si szataskim podszeptom. Diabe obdarzy Ci energi i (choby pozornym) zdrowiem. Ba, nie poskpi nawet gotwki niewykluczone, e pochodzcej z hazardu (zachowaj umiar nawet w kolekturze!). W pracy chtnie bdziesz wtrca si w cudze konflikty. Zwaaj na sowa, zanim stracisz sympati kolegw. W mioci take nie braknie okazji, by zboczy z prostej drogi...
SKORPION 23.10. 21.11. DZIESITKA MIECZY

Miecze, i to a dziesi, nie sprzyjaj karierze zawodowej. Przez kilka dni w pracy nie wychod przed szereg, schod szefowi z drogi i nie wdawaj si w dyskusje z kolegami. Wkrtce sytuacja si poprawi. Zdrowie moe troch dokuczy. Dotyczy to take Twoich domownikw. Warto zadba o nie na zapas, choby wprowadzajc zmiany w diecie. Finanse bez zmian. W mioci letnia burza, ale za to z cakowitym rozpogodzeniem...
RYBY 19.02. 20.03. DWJKA MIECZY

Koniecznie zatroszcz si o zdrowie. Drobne dolegliwoci (lekcewaone!) mog szybko sta si problemem. W dodatku do kosztownym, co zauwaysz podczas realizacji recepty... W pracy tydzie spokojny, moesz odpuci sobie rewolucyjne pomysy nie znajdziesz poparcia kolegw. Dobry czas, by zaplanowa urlop, a jeszcze lepiej wyjecha. Najlepiej z blisk sercu osob, ktra bardzo tskni do Twojej obecnoci...
Wrby speniaj si wycznie od 30 lipca do 5 sierpnia 2012 r.
MAGORZATA KABAA
OJCZYZNA POLSZCZYZNA
PODSTPNE SWKA
63
OBCY JZYK (550) POLSKI

Maciej Malinowski
Jak wiadomo, powszechnie na mczyzn uprawiajcego zawodowo sport mwi si sportsmen lub sportowiec. Pierwsze sowo jest zapoyczeniem z jzyka angielskiego (od sportsman), drugie tworem rodzimym. Okazuje si, e obydwa wyrazy weszy do obiegu prawie jednoczenie (na pocz. XX w.), tylko e jeli chodzi o anglicyzm, to pierwotnie nasi przodkowie posugiwali si obocznie formami sportsman i sportsmen (take sportsmanka i sportsmenka oraz przymiotnikami sportsmaski i sportsmeski). Wszystkie one znalazy si w Sowniku jzyka polskiego z 1915 r. (t. VI, s. 319). Krtko bya te w obiegu forma sportman (w l.mn. sportmanowie). Poniewa obce okrelenia nie wszystkim si podobay, nie ustawano w wysikach, by zastpi sportsmana (sportsmena) jakim rodzimym odpowiednikiem. I wymylono: na wzr mskich rzeczownikw typu krajowiec, pocztowiec, fachowiec, handlowiec itp. powstao sowo sportowiec (sport- + spjka -o- + -owiec), ktre jeszcze po I wojnie wiatowej wymawiano w Galicji z niemiecka z gosk sz [szportowiec]. Okazao si jednak, e od sportowiec nie da si utworzy jego formy eskiej.
Sportsmen
Nazywanie kobiety sportowca sportwk nie wchodzio w gr, poniewa nazywano tak czapk sportow albo samochd lub motocykl. Ale nawet gdyby nie te okolicznoci, sportwka nigdy by si nie przyja. O kobiecie naukowcu te nie powie si naukwka, o kobiecie pocztowcu pocztwka, a o kobiecie handlowcu handlwka Z nazw sportsman (sportsmen) kopotu z eskim odpowiednikiem nie byo. Wystarczyo doda przyrostek -ka i otrzymywao si wyrazy sportsmanka, sportsmenka, podobnie jak atwo tworzyo si postacie pluralne sportsmani (sportsmeni) i sportsmanki (sportsmenki). Wanie ta dogodno gramatyczna, czyli moliwo tworzenia derywatw (tzn. wyrazw pochodnych), sprawia, e nie udao si wyrugowa z polszczyzny omawianego anglicyzmu. Jego formy z wygosowym -man, -manka, -mani, -manki z czasem ustpiy miejsca postaciom z -men, -menka, -meni, -menki i dzisiaj nie przeszkadza nam, e sportsmen zosta na gruncie polskim zdepluralizowany, tzn. traktujemy go tak, jak gdyby chodzio o wyraz l.poj. rodzaju mskiego. Cho eskie formy nie s zbyt dobrze zbudowane (niektrzy cigle nie potrafi zrozumie, dlaczego w stosunku do kobiety nie uywa si okrelenia sportswoman), przyjy si i w miar dobrze speniaj sw funkcj komunikacyjn.
Nie dao si w tym wzgldzie zrobi niczego wicej, poniewa nikt z leksykografw nie odway si spolszczy graficznie sowa sportswoman na sportsumen. Zreszt i tak byby kopot, gdy nowy twr musiaby pozosta nieodmienny. Gdybymy dodali do niego przyrostek -ka, powstaoby okrelenie podwjnie eskie sportsumenka (w l.mn. sportsumenki), co te by si z pewnoci nie wszystkim podobao. Dzisiaj na fali upominania si o brak eskich odpowiednikw wielu nazw zawodw, stanowisk i funkcji sprawowanych przez mczyzn niektrzy zaczynaj eksperymentowa ze sowem sportowiec i na wasny uytek tworz sobie form sportowczyni, a w l.mn. sportowczynie (prosz sprawdzi w internecie). Czy maj one szans na upowszechnienie si, a tym samym znalezienie si za jaki czas w sownikach? Raczej nie Na koniec dodam, e sowo sport wywodzi si wprawdzie z jzyka angielskiego, ale jego rodowd pozostaje acisko-francuski. W staroytnym Rzymie wyrazy disporta lub desporta oznaczay wiczenia i zabawy rekreacyjne poza bramami miasta (od: dis-/des-przedrostki o znaczeniu z dala; od; roz- i porta brama), a Francuzi posugiwali si sowem disporte, desporte (w artykulacji bez kocowego [e]) na oddalanie si od miejsca czynnoci codziennych dla rozrywki i odpoczynku. Na gruncie angielszczyzny pocztkowe de-/di- oraz wygosowe e zaniky i tym samym okrelenie sport stao si wkrtce internacjonalizmem. mlkinsow@angora.com.pl www.obcyjezykpolski.interia.pl W etymologii niemieckiej lad prowadzi do nazwy wasnej Semmerow. Ale to raczej przesanki ni dowody. Dzi uywa tego nazwiska dwch Polakw i czterech w formie dwuczonowej, jak Paskie. Niedawno dowiedziaam si, e pradziadek przyby do Polski w XIX wieku z Saksonii i osiedli si w okolicy Kociana w Wielkopolsce. Jego nazwisko po spolszczeniu to Knoski, za po niemiecku mogo brzmie Knocke lub Knicke, a moe Knoske? Barbara witek (z domu Knoska) Pani Barbaro, moe i by przodek Saksoczykiem, ale nazywa si z polska Knoski to nazwisko pochodzce od gwarowego czasownika knosa, czyli gna, goni. To std wywodz si nazwiska jak: Knosola, Knosa, Knosowski, Knossow czy Knoka. Oczywicie moemy te zaoy, e dziadek nosi niemieckie nazwisko, ktre ulego spolszczeniu, ale to ju inna historia, tym bardziej e wskazuje Pani kilka rnorodnych tropw. Dzi nazwisko Knoski nosi 131 rodakw. Ksik upominek Nazwiska od imion (Nomen Omen, Katowice) otrzymuje w tym tygodniu p. Ilona Pattlock-Brandys z Ustronia.
O rnych typach umiechu
Poczet nazwisk polskich(388)
Ach, ten dziadek

Z informacji, jakie znalazem, a niektrych dowiedziaem si od nieyjcego ju dziadka, sdz, i moje nazwisko wywodzi si z Niemiec, przed transformacj brzmiao ono Reipold, dziadek tytuowa si von pape Rajpold, za ojciec tumaczy mi, i rodzina wywodzi si od grafw von Reipold. Tomasz Rajpold Panie Tomaszu, akurat tu rda etymologiczne s jednoznaczne. Nazwisko pochodzi od niemieckiej nazwy osobowej Reipold, ta za jest odmian staroniemieckiego imienia zoonego Ragin-bald (K. Rymut). Od tego, majcego gocki rodowd imienia, pochodz takie nazwiska jak: Rajpolt, Rajpod, Rejpold, Reipold. Czy rodzina bya hrabiowska? Trudno mi powiedzie, trzeba by przeprowadzi badanie genealogiczne. Nazwisko nosi 225 Polakw. Pochodz z rodziny o nazwisku dwuczonowym Semerau-Siemianowscy. Interesuje mnie, skd moe pochodzi pierwszy czon nazwiska, bo wiem, i Siemianowscy ma polskie szlacheckie korzenie. Co do czonu pierwszego, dziadek wspomina o przodkach w Szwajcarii, mimo i mj pradziadek urodzi si w Bugarii w Ruszczuku (obecnie Ruse). ukasz Semerau-Siemianowski Panie ukaszu, niewiele znalazem w rdach polskich. W niemieckich zreszt te (M. Gotschald). Pewien trop podsuwa E. Breza (Gotschald zreszt te), ktry wskazuje form Semrau (Semrow) jako nazwisko odmiejscowe od Siemirowa (miejscowo na Pomorzu). W zasobie wspczesnym wystpuje w formie Gicka (17 razy). Roko, odnotowane w 1284 roku, pochodzi od rogu (instrumentu, naczynia, koci zwierzcej). 451 nazwisk w obiegu. Wrzosek, znane ju w 1399 roku, pochodzi od wrzosu. W uyciu 5061 nazwisk. Ginda, odimienne, od Guntera. W zasobie 384 nazwiska.
Skd si wzio?
Chycki, XV-wieczne nazwisko odmiejscowe od Chycza (koo Nagowic), to za od chyca (hyca), czyli skoku. Moliwe te od zaginionego rzeczownika chycz(e) chata. Nosi je 234 Polakw. Gicki, pochodzi od giczy (gicy), udca lub szynki. Moliwe te pochodzenie od niemieckiej nazwy osobowej Gitz.
JAN CHRYZOSTOM PRZYDOMEK

henryk.martenka@angora.com.pl http://nazwisko.blogspot.com
Czsto sysz, e to nie jzyk, a twarz przekazuje, co naprawd czujemy. I musi w tym spostrzeeniu by odrobina prawdy, bo nawet w jzyku angielskim znajdziemy multum okrele na wyrazy twarzy, odzwierciedlajce rne emocje. Na specjaln uwag zasuguje tu umiech, jedyna ekspresja, ktra samodzielnie potrafi wyrazi cae spektrum uczu. A angielski na kad jego odmian przewidzia inn nazw. Najczciej syszan z nich jest smile, ktr nazwiemy umiech sygnalizujcy szczcie (When I told her I had won, a smile appeared on her face. Kiedy powiedziaem jej, e wygraem, umiech pojawi si na jej twarzy.). Ale smile, zwaszcza poprzedzony przymiotnikiem blank, moe rwnie wyraa brak zainteresowania aktualnie omawianym tematem (A blank smile on his face showed how bored he was with the presentation. Delikatny umiech pokazywa, jak bardzo znudzia go prezentacja.). Szeroki umiech, polegajcy czsto na odsoniciu partii zbw i bdcy wyrazem szczerej radoci lepiej nazwa grin (That grin has stayed with her ever since she started her company. Odkd otworzya firm, ten szeroki umiech jej nie opuszcza.). Cho i tu naley uwaa na to, by nie zosta le zrozumianym. Grin moe bowiem rwnie okrela zowrogie szczerzenie zbw, np. przez zwierzta (The tigers grin was the final warning before it pounced to attack its prey. Tygrys wyranie odsoni zby, zanim zaatakowa swoj ofiar.). Z kolei umiech delikatny, czsto wyraajcy nie tylko nasz rado, ale i brak pewnoci siebie nazwiemy simper (The little boy shyly simpered when he was given a toy by his uncle. May chopiec niemiao si umiechn, gdy otrzyma od swojego wujka zabawk.). Co ciekawe, jako czasownik simper moe rwnie opisywa niemiay sposb mwienia (After receiving such strong criticism the man simpered an apology and left. Po otrzymaniu tak ostrej krytyki mczyzna niemiao przeprosi i wyszed.). Ale umiech nie musi odzwierciedla jedynie radoci. Moe, na przykad, by wyrazem pogardy lub przesadnego zadowolenia z siebie. A wtedy po angielsku nazwiemy go smirk (The politician smirked whenever he talked about his opponent. Polityk umiecha si pogardliwie za kadym razem, gdy mwi o swoim przeciwniku.) albo, jeli towarzyszy mu sarkazm lub inna forma wymiewania, fleer (The talk show host resorted to fleering when he ran out of ways to upstage his guest. Kiedy nie udao mu si oderwa uwagi widowni od gocia, prowadzcy program musia uciec si do sarkazmu.). A takich umiechw jak najmniej pastwu ycz.
MARCIN WILCZEK
A smile for a simper
64
LUDZIE LISTY PISZ
Przykady? A nadto!
Kryzys oznacza niedostatek, niedobr, zaamanie. Jest to niedobry stan, ktry si objawia w rnych dziedzinach, a waciwie we wszystkich: w gospodarce, polityce, religii, wartociach, stosunkach spoecznych. W Polsce bodaj najtragiczniejszy jest kryzys zarzdzania, ktry zaznacza si dramatycznym nienadaniem za wymogami wspczesnoci i cywilizacji sensu largo. Kryzys ten, okrelany do eufemistycznie jako poor management, wystpuje najjaskrawiej w administracji pastwowej i samorzdowej, a prowadzi on, w linii prostej, do dramatycznego zuboenia obywateli i caoci kraju, po prostu wskutek nieumiejtnego zarzdzania potencjaem ludzkim, rodkami materialnymi, czasem. Dlaczego tak si dzieje? Czy nie mamy w Polsce ludzi mdrych, posiadajcych wiedz i talent, dajcych gwarancj uczciwoci i zdolnoci opanowania chaosu? Oczywicie, e s, ale, niefortunnie, nie znajduj si oni w miejscach krytycznych, wymagajcych sensownego dziaania, bo primo oni sami stroni od tzw. polityki, secundo brak jest mechanizmw wynajdywania i promowania talentw. A jest poza dyskusj, e do zarzdzania czymkolwiek oprcz wiedzy potrzebne s inteligencja i talent. Czy kady, komu podsunie si stoek i fortepian, potrafi na nim zagra i do tego najlepiej, po mistrzowsku? Wydaje si, e kryzys zarzdzania jest wynikiem kryzysu przywdztwa, co oznacza, e ju najwyszy czas, aby wyeliminowa ze sfery zarzdzania, krccych si tam od lat, wci tych samych ludzi, nieudolnych, nie tylko w opanowywaniu znanych koncepcji zarzdzania, ale tym bardziej w wymylaniu nowych, sprawniejszych, warunkw i trendw lepiej odpowiadajcych wspczesnym ludziom. Czy w Polsce sysza ktokolwiek od przedstawicieli rzdu lub innych wysoko postawionych decydentw, co na temat ich wizji przyszoci, do ktrej zamierzaj doprowadzi nas, biednych i ciemnych, czsto w ogle bezpartyjnych? Ot nie, nic takiego si nie zdarzyo i nie zdarzy, po prostu z braku materii. Wic moe Wy, Modzi, jako si wreszcie zorganizujecie, znajdziecie bystrych i charyzmatycznych przywdcw, przestaniecie jcze, e nikt Wam nie daje pracy, rozgonicie m-
cce som partie polityczne, ktre tylko skcaj nard. Mwic jzykiem Bastylii wylecie na gilotyn, kogo trzeba, i wreszcie zajmiecie si powanie organizacj i zarzdzaniem, by wszyscy, ktrzy potrafi, mogli pracowa. Szczeglnej uwadze polecam wiatowe dowiadczenie, e historycy i gwni ksigowi postpu nie wykreuj, bo to pojcie przekracza ich potencja i profil zawodowy.
ZBIGNIEW (nazwisko i adres internetowy do wiadomoci redakcji)
Tama prawd ci powie

(...) By kiedy w czasach, w ktrych obecni moni spali na styropianie i obmylali teorie o przejciu wadzy, film o wymownym tytule Tamy prawdy. W skrcie. W tak zwanym wolnym wiecie agencja rzdowa w imi wyszych racji i oczywicie bezpieczestwa narodowego bez skrupuw inwigilowaa kad sekund ycia gwnego bohatera. Film dla mnie wstrzsajcy, tym bardziej e takie zachowania typowe byy dla pastwa totalitarnego. Wszak gdyby nie podsuchy, nie byoby dzisiejszej elity bohaterskich kombatantw, ktrzy komunie si nie kaniali. Niewane, e czciej gubiy ich wasne nazbyt dugie jzyki i brak dyskrecji. Co jednak najwaniejsze, cechy te pozostay im do dzisiaj. Nie wiem doprawdy, dlaczego gdy kto otrzyma w uznaniu dawnych zasug i znajomoci powane stanowisko pastwowe (czyli za pienidze podatnikw), dostaje nagle mapiego rozumu. Potrafi aja, poucza i straszy spoeczestwo oraz oczywicie kokietowa przed wyborami. Nie potrafi jednak logicznie myle. Polityk (nie wiem, co to za zawd) jak ksidz (ten zawd znam) te jest podobno tylko czowiekiem, wic bdzi. Ale eby jak dziecko we mgle? Czy zatem okrelenie polityk nie jest w naszych konkretnych realiach a nadto na wyrost? I dlatego powracam z uporem do tam. Raczeni jestemy co czas jaki tamami. Chciaoby si powiedzie, mimo i nie wypada, tamami, ktre jeden dure wraz z drugim nagrali na trzeciego. Gaworz przy tym jak kumoszki na targu, bez wyjtku, nie szczdzc dodatkowo soczystych okrele. To Wybracy narodu, Reprezentanci elit, Wybitni businessmani, e o innych pomniejszych celebrytach nie wspomn. I okazuje si, e nie ma zmiuj. Tryska z nich gupota, kolesiostwo i nepotyzm, e a boli. A sam krl jest nie tylko nagi, jak go Pan Bg stworzy, ale i aosny jak cholera. Nie ma znaczenia opcja polityczna, bo w tym cyrku mask clowna przybiera kady, tylko zapomina, e albo ju nim by, albo, co gorsza, jest nim nadal.
Ogldam zatem te tamy i sucham, wiedzc, e na pewno egzystuj ju w wolnym wiecie. Zastanawiam si, kto kogo obsadzi i gdzie? Czyjej matki szwagra zi zosta, chocia nie powinien? Dlaczego kto w pijanym widzie zapewnia, e stanie si ostry jak brzytwa, mimo e tpy by jak... scyzoryk! (...) Mona liczy na tamy prawdy, chocia przy okazji gowa boli jak przy kacu. Ryba z zasady nie psuje si od ogona, ale czy koniecznie musi a tak gni od gowy? Z powaaniem
WOF (nazwisko i adres internetowy do wiadomoci redakcji)
deweloperzy. Miasto za ze sprzeday gruntw finansuje wiele poytecznych rzeczy, ktre s niedochodowe. Przykre jest, e komu zabieraj dziak, ale skoro taka jest potrzeba chwili i uytkownik dostaje godziwe odszkodowanie, to jest to wysza konieczno.
GON (adres internetowy)
Swj radar
Witam. W zwizku z budzcymi wspczucie, dramatycznymi poszukiwaniami wpyww do budetu za pomoc fotoradarw, czyli z kieszeni kierowcw, kieruj do Ministra Vincenta prost i skuteczn rad poprawy kondycji finansw publicznych. Zamiast inwestowania powanych rodkw w kolejny zakup znacznej liczby urzdze, zwanych potocznie fotoradarami, oraz ich instalowania w coraz nowych zaktkach naszej piknej ojczyzny, proponuj naoenie obowizku zainstalowania indywidualnego radaru w kadym samochodzie. Rozwizanie skuteczne, proste, wprost genialne! Taki radar zapewni skuteczno cigania kierowcw przekraczajcych dozwolon prdko w skali nieosigalnej dotychczasow (tradycyjn) metod. Bo przecie choby Pan Minister nakupi jeszcze setki, czy nawet tysice nowych fotoradarw i naustawia je przy kadej drodze, to i tak znajd si jeszcze miejsca, gdzie wredny pirat drogowy bdzie sobie mg naama przepisw do woli i co waniejsze bez nijakiego poytku dla pastwowej kasy! A tak, kiedy kady bdzie musia mie swj radar w samochodzie, to on bdzie go sprawdza, mierzy w kadym momencie drogi i bezustannie nalicza kary za kade przekroczenie przepisw. Na zakoczenie podry taki indywidualny radar drukowaby np. zbiorczy mandat, ktry kierowca opacaby na swj koszt. Pastwu pozostawaoby tylko liczy kas. A co lepsze, kosztami instalacji radarw te obciyoby si kierowcw. Zamiast wykada pienidze z pastwowej puli, niech kierowca za niego zapaci! A co? Chce mie samochd, to niech paci. Dobre, prawda? Do tego wszystkiego wreszcie policja mogaby dodatkowo kontrolowa, czy kady kierowca ma zgodnie z obowizkiem w samochodzie zainstalowany radar tak jak np. ganic czy trjkt ostrzegawczy. A jeli nie ma... to kolejny mandacik, he, he... Proste, e a banalne. A si dziwi, e nasi spece od wycigania pienidzy z kieszeni spoeczestwa jeszcze na to nie wpadli. Pozdrowienia dla Ministra Vincenta. Jakby co, to su rad...
CZYTELNIK (dane internetowe do wiadomoci redakcji)
Zgadzam si z Trybunaem
Syszc biadolenie dziakowcw na wyrok Trybunau Konstytucyjnego, postanowiem zabra gos w tej sprawie. Wziem do rki ustaw i przeczytaem zakwestionowane artykuy. I w duej mierze zgadzam si z Trybunaem. Mieszkam w okolicach, gdzie dziaek jest duo (poudniowa cz Wrocawia). I zaobserwowaem takie oto zjawiska: olbrzymie iloci mieci organicznych, takich jak jak licie, owoce i pdy citych rolin, le przy samych dziakach, przy ogrodzeniach, oczywicie po stronie zewntrznej. Ogrody s zamknite i niedostpne dla osb niebdcych dziakowcami. Zapewne usysz argument, bo s kradziee. Ale kradziee s pomimo zamknicia i bd, bo zodzieje przychodz noc i potrafi przeskoczy siatk. Czyli mit o terenach zielonych dla mieszkacw mona woy midzy bajki. Trybuna Konstytucyjny zwrci uwag na przywileje, na ktre przecitny mieszkaniec miasta nie zwraca uwagi. Przykadowo roszczenia byych wacicieli, ktrych bezprawnie pozbawiono gruntw, miay by zaspokajane z majtku Skarbu Pastwa lub samorzdu! Czyli z podatkw wszystkich ludzi, nawet tych, co dziaek nie maj. No i dlaczego przykadowy Kowalski, uprawiajcy obok domu ogrdek, ma paci podatek od nieruchomoci, a dziakowiec nie? Jest to niesprawiedliwe. W internecie zahuczao od tekstw, e deweloperzy czyhaj na grunty biednych dziakowcw, aby na nich budowa... Niestety, ale nikt nie pamita, e miasta si rozrastaj. Jeli miasto si nie rozbudowuje, to umiera. To proces stay i niepowstrzymany. To, e w miejscu X 30 lat temu byo pole i obok ogrdki dziakowe, nie jest powodem, e tak ma by zawsze. Powstaj nowe ulice, budynki, place zabaw itp. Kto to musi zbudowa. A tak si skada, e mog to zrobi ci wstrtni
LUDZIE LISTY PISZ
65
1978 stanowia 1/3 sprzeday lotniczej, ktr tworzyo 246 samolotw An-2 i dwa inne typy. Rwnolegle prowadzono w Orodku Badawczo-Rozwojowym, powstaym z przeksztacenia ZD, prace nad doskonaleniem konstrukcji, nowymi wersjami. Tu powsta w 1973 roku model samochodu elektrycznego City-Car, ktry na Salonie Samochodowym we Frankfurcie uzyska szereg pozytywnych opinii i wzbudza due zainteresowanie zwiedzajcych. Proces antydumpingowy chocia nie wykaza winy polskiej strony spowodowa konieczno poniesienia duych kosztw (niezaleni eksperci, prawnicy z USA, co wwozowe itp.). Prawnicy amerykascy uspokajali dostawc wzkw, mwic, e nie byo do tej pory wyrobu, ktry w powany sposb wchodzi na rynek USA i ktremu by nie wytoczono takiego procesu. Zmiana ustroju w Polsce pogbia kryzys chocia nie powinna, bo USA i kraje zachodnie byy gwnymi rynkami zbytu. Jednake nowe wadze solidarnociowe WSK pozbyy si kadry z prawie 20-letnim dowiadczeniem w tej dziedzinie, w tym rwnie utalentowanego inyniera specjalisty, gwnego konstruktora, Ryszarda obarzewskiego chocia ten nigdy nie by nawet szeregowym czonkiem partii. Szczciem byo, e zainteresowa si tym tematem p. Andrzej Tyszkiewicz, ktrego nastpcy i dzisiaj prbuj odbudowa pozycj MELEXA. Pojazdy elektryczne na wiecie coraz powszechniej s uywane (przykad Izrael). Kraje Europy rwnie przeznaczaj ogromne rodki na rozwj samochodw elektrycznych (przykad Niemcy). Chyba dobrze byoby, aby nasze pastwo aktywniej wspomagao rozwj dziedziny, w ktrej wykazujemy aktywno od ponad 40 lat. Zwizki Mielca z Ameryk zmieniy paszczyzn wsppracy. W amerykaskim zakadzie PZL MIELEC pracuje dzi ponad 2 tys. pracownikw. Eksport do USA nie tylko meleksw, ale i samolotw M-18, M-28 przesta mie znaczcy wymiar. My kupujemy amerykaskie samoloty F-16 i inne. Istnieje nawet w Mielcu firma, ktra rwnie importuje do Polski amerykaskie wzki elektryczne...
KAZIMIERZ SZANIAWSKI Byy dyrektor Zakadu Dowiadczalnego i Orodka Badawczo-Rozwojowego w Mielcu (adres internetowy)
40 godzin? Jestem za!
A c to za szkoa?
Pisz w odniesieniu do wypowiedzi Pani Ewy pt. 40 godzin? Jestem za! (ANGORA nr 28). Jestem nauczycielk, pracuj w gimnazjum ju sidmy rok i czuj zaenowanie oraz wstyd, czytajc takie wypowiedzi. Dla kogo, kto nie jest nauczycielem, pogldy i opinie Pani Ewy mog mie troch sensu, ale dla mnie to s po prostu bzdury. Oglna opinia ludzi na temat nauczycieli jest znana mamy si dobrze. I ja si z tym absolutnie zgadzam! Dlatego czytajc tego typu narzekania, a wos mi si jey. Przede wszystkim wspomniany przez Czytelniczk 40-godzinny tydzie pracy i listy obecnoci s po prostu mieszne. Nauczyciel ma okrelon ilo godzin w tygodniu i nie wyobraam sobie siedzenia po lekcjach do 16, bo po prostu nie mielibymy co z tym czasem zrobi. A listy obecnoci? Obecno nauczyciela jest potwierdzona wpisem w dzienniku lekcyjnym. Czy to za mao? Pani Ewa pisze o powicaniu 2 3 godzin dziennie (!) na liczne prace papierkowe, sprawozdania itp. (co miesicznie daje ponad 40 godzin). I tu rodzi si pytanie o jakich pracach mowa? Pozwol sobie przytoczy te wszystkie wyczerpujce i czasochonne czynnoci, o ktrych wspomina Czytelniczka. 1. Sprawozdanie z wycieczki nie ma czego takiego. 2. Kade wyjcie z dziemi poza teren szkoy (park, kino, jaki wyjazd) musi by udokumentowane fakt, ale to s raptem dwa dokumenty. Karta wycieczki, na ktrej wpisujemy krtko cel wycieczki, liczb uczniw i dane opiekunw, oraz program wycieczki, ktry zawiera bardzo oglny opis tego, co bdziemy robi. I to wszystko! Wic nie mam pojcia, co tak bardzo Pani Ew irytuje. A poza tym ile jest wycieczek w roku szkolnym? 3. Obliczanie frekwencji raz w tygodniu podsumowanie liczby uczniw obecnych i nieobecnych. Czasochonne? 4. Rozmowy z rodzicami owszem, jeli ucze sprawia problemy, to logiczne, e nawizuje si kontakt z rodzicem. A sporzdzenie takiej notatki w dzienniku lekcyjnym dla mnie jest rzecz oczywist, tym bardziej e jest to krtka informacja, kiedy i z ktrym rodzicem przeprowadzono rozmow (zajmuje to mniej ni 5 minut). 5. Wywiadwki a pi w roku szkolnym. 6. Konsultowanie si z innymi nauczycielami i sporzdzanie notatki z takiej rozmowy kadego dnia na-
uczyciele rozmawiaj na przerwach i s to z reguy rozmowy dotyczce uczniw i klas, bo o czym mamy rozmawia? Ale nie sporzdza si adnych protokow z takich rozmw. S to lune rozmowy, z ktrych wychowawca wyciga jakie wnioski. Tyle. 7. Bjki w szkole aden protok, tylko policja. Chyba e jest to zwyka szarpanina, wtedy wzywamy rodzicw i wycigamy konsekwencje. Ale bdmy szczerzy, jak czsto zdarzaj si takie sytuacje? 8. Uzasadnianie ocen na koniec semestru bzdura. Uzasadnia si tylko oceny niedostateczne w dwch, trzech zdaniach. 9. Kontakt z poradni, kuratorem tylko jeli jest to konieczne. Ja w cigu mojej kilkuletniej pracy nie miaam takiej sytuacji. Z tego, co Pani Ewa pisze, wynika, e jedzicie cigle na wycieczki, chodzicie do kina, na spacery, piszecie sprawozdania, robicie wywiadwki, apele, pikniki, witujecie rne okazje, do tego dochodz liczne bjki uczniw i kontakty z kuratorem. Mj Boe, co to za szkoa? Macie czas, eby uczy? Pani Ewa wspomina o 8-godzinnym dniu pracy i o dodatkowych nadgodzinach. Bzdura. Teraz zdarza si, e id do pracy na cztery lekcje i to ju s moje nadgodziny, bo tak wynika z tygodniowego rozkadu godzin. Uroczystoci pastwowe, wymagajce sztandaru w kociele s kilka razy w roku (a nie w kad niedziel) i jestemy za to wynagradzani o tzw. dodatku motywacyjnym Czytelniczka najwyraniej zapomina. Najbardziej jednak zaenowaa mnie wypowied dotyczca wycieczek i faktu, i jedzimy za darmoch. Tu Czytelniczka nie mina si z prawd, chocia pewnie chodzio jej o inny sens tego sowa. Nauczyciele nie pac za wycieczk przejazd, nocleg, wyywienie, zwiedzanie mamy za darmo. I dostajemy jeszcze normaln pensj za dzie pracy. Wic w czym problem? Wedug Pani Ewy szko naley wyposay w niezbdne akcesoria typu biurka, komputery, drukarki, segregatory, koszulki. W jakiej szkole Pani pracuje, skoro nie ma tam tych rzeczy? I ostatni ju aspekt zarobki. Cytujc Czytelniczk 1100 z za 9 godzin (czyli za p etatu nauczycielskiego). Daje to 2200 z za cay etat (nauczycielski). Szybka kalkulacja i mamy prawie 5000 z w przeliczeniu na 40-godzinny tydzie pracy. Kto dzi tyle zarabia na etacie? Jeli uwaa Pani Ewa, e to mao, to po zrobieniu awansu zawodowego stawka adnie wzronie o par stw. I nie jest to tak czasochonne, jak twierdzi Nauczyciel ze lska (ANGORA nr 25). Do teczki
wkadamy wniosek, opinie dyrekcji i ksero dyplomw ze studiw. Plus analiza najwaniejszych dokumentw z prawa owiatowego i moemy podej do egzaminu. Wic dziwi mnie ta tona papierw, o ktrych wspomina Czytelnik. Kto powie, e nauczyciel pracuje jeszcze w domu, poprawiajc klaswki czy przygotowujc si do lekcji. Ja to robi w szkole, wykorzystujc okienka, ktre ma kady nauczyciel. Nie musz powica na to prywatnego czasu. Wszystko jest kwesti organizacji pracy. Zawd nauczyciela jest cigle krytykowany, a ta krytyka nie bierze si z faktu, i mamy si tak dobrze. Powodem s nauczyciele, ktrzy wiecznie pacz i narzekaj na swj los, ale nie wspominaj sowem o pozytywach dwumiesiczne wakacje, ferie zimowe, przerwy witeczne, wczasy pod grusz, dodatki socjalne, 18-godzinny tydzie pracy, roczny patny urlop zdrowotny itd. Ludzie to widz i syszc kolejne narzekania, maj nas do. Mona im si dziwi?
B.J. (nazwisko i adres internetowy do wiadomoci redakcji)
Wzek dla imperialistw
Jeszcze o meleksie
W nr. 29. ANGORY ukaza si interesujcy artyku Krzysztofa Kamiskiego Wzek dla imperialistw, w ktrym s prezentowane rwnie informacje uzyskane przez Autora tego artykuu w trakcie rozmowy telefonicznej ze mn. W zwizku z tym, e cz nie jest cisa, uzupeniam i prostuj niektre z nich. Wzek elektryczny MELEX (nazwa pochodzca od Mielca, ustalona i zastrzeona dla tego wyrobu w trakcie prac projektowych) zosta zaprojektowany i wykonany (wersja trzykoowa) w Zakadzie Dowiadczalnym w Mielcu w 1970 roku i przekazany do prbnej eksploatacji w USA. W 1971 roku ju rozpocza si jego produkcja seryjna w WSK Mielec. Pracami projektowymi kierowa mgr in. Ryszard (a nie Robert, jak w artykule) obarzewski. Konstrukcja, chocia wykorzystywaa szereg rozwiza z rnych wyrobw, nie naruszya ani jednego chronionego patentami w Polsce i USA. Tylko takie podejcie dawao szans szybkiego zaprojektowania i wykonania partii informacyjnej 3 miesice po sprecyzowaniu zadania technicznego oraz pozytywnych wynikw prb. Produkcja seryjna rozwijaa si szybko, przekraczajc 10 tys. sztuk ju w roku 1975. Realizowano j w utworzonym w WSK Zakadzie Produkcji Pojazdw. Planowano powikszenie zdolnoci produkcyjnych do 25 tys. sztuk rocznie. Bya to opacalna produkcja, bo w roku
Kolumny opracowaa: BOGDA MADEJ-WODKOWSKA

Pogldy i opinie wyraane w listach Czytelnikw nie zawsze s zgodne z pogldami redakcji. Ze wzgldu na ograniczon ilo miejsca prosimy Czytelnikw o zwize wypowiedzi (1-1,5 kartki). Redakcja zastrzega sobie prawo do skrtw.
66
TYLKO DLA ORW
Grat, co ma ze dwiecie lat

Krzywka z przymrueniem oka nr 31
Nagroda: ELAZKO
Czy krzywk atwo rozwiza, czy raczej trudno?

Zaznaczamy stopie trudnoci. Zobacz oznaczenia. Sprbuj swoich si rozwi. Zapraszamy do zabawy! atwa bardzo trudna rednio trudna arcytrudna trudna
POZIOMO: A1 gest roli A16 piekielnie szybki Bill B7 powiedzmy walka klas C2 Jontkowe melodyjne opowieci D7 obrcz obejmujca kanw D16 spoywanie raczej detaliczne ni hurtowe E3 materac ywego inaczej Maka F16 orzewiajce migday z mlekiem G1 mierny i bierny naladowca mistrza H16 grat, co ma ze dwiecie lat I4 tak sadza si osadza K1 pobity stary K17 przez pana angaowana 7 Jamajka pod korkiem 16 zoty uchwyt? M1 polityczna wycinka M9 babcina mama N16 we pary ruszay N20 gos z oa boleci O7 z zapaem oddaj si sprawie P2 Hindus w marynarce P16 pdrak z ludzk twarz
PIONOWO: 1D zapas kurek w occie na bezgrzybne lato 3A dziki pracy opywa w warzywa 3J zbita na kwane jabko? 5A samowysiewajcy si intruz 5K kadzie obrazy na ciany 6G skok w masce 7A kpielisko pachnce ywic 7L ten parter, z ktrego owca 9A bada genez genezy 9L flegmatyk z nim nie wpadnie 12A gad w binoklach 12M flanela do... opowiedzenia 14A loki archaiczno-ekscentryczne 14M Andersenowski imbryk 16A bierze w naprawd stalowy ucisk 16L dodany do zakupu w nagrod za zakup 17F brak kar u dziadka 18A wylewna skaa 18K pomost biegajcy midzy konspiratorami 20A samonaprowadzajcy si... toporek? 20J galopujca panna 22D pozoruje leczenie Marzena Grabowska
(A-17, L-9, K-18, C-14, O-14, I-8) (F-21, P-6, A-7, A-19) (P-6, P-2, A-19) (B-8, L-9, O-15, -3, A-19, B-11, C-14) (B-8, L-9, A-19) (K-20, L-18, F-21, P-6) Rozwizanie krzywki nr 28: Przyja istnieje tylko wrd ludzi prawych (Cyceron) Wpyny: 1584 prawidowe rozwizania na kartkach pocztowych. 264 odpowiedzi nadesano SMS-em. Nagrod, MIKSER Z MIS, wylosowaa p. Danuta Kowalczyk z Bogatyni.
Znaczenia wyrazw (w zmienionej ... zmiany biegw w samochodzie kolejnoci): ley na skrzyni ciarwki uywany dawniej woreczek szwedzki kwartet, ktrego przeboje na pienidze wykorzystano w filmie Mamma Mia! warunkowy w gramatyce s nimi gsienice i kijanki obszar, na ktrym drwale wycili prawy dopyw Odry uchodzcy do niej drzewa w lesie w okolicy Gogowa jego zwikszenie z pewnoci ucieszy Sierra..., afrykaskie pastwo lece handlowca nad Atlantykiem zmniejsza tarcie podczas pracy Sherlock Holmes lub Herkules Poirot maszyny lduj w niej kartki z gosami imi ubogiego szlachcica z Pana wyborcw Tadeusza, wiernego sugi Horeszkw potakujco kiwa gow, gdy chce brzeg, skraj powiedzie nie jego wz sta si symbolem walki roliny porastajce brzegi staww z germanizacj w zaborze pruskim i jezior kapitan Nautilusa przestrze, w ktrej rozchodz si fale stoj na nim ksiki radiowe Sawomir, polski bramkarz, najlepszy niemieccy bracia, autorzy sawnego pikarz rczny wiata roku 2009 zbioru bani niezwykle gwatowny, porywisty wiatr przestarzale o pianie zdejmowanej porto, ktrego nie wypijesz z powierzchni rosou podczas John, brytyjski reyser filmowy gotowania (Nocny kowboj) pas si na hali niczym niezmcone ycie bez trosk trofeum sztuka wymowy; krasomwstwo W rozwizaniu naley poda wyrazy mieszkaniec Sajgonu lub Hanoi rozpoczynajce si liter M. czy brzegi rzeki Adam Sumera wojskowe buty z krtk cholewk Rozwizanie jolki nr 228: olej, owacja Wpyno: 746 prawidowych rozwiza na kartkach pocztowych. 104 odpowiedzi nadesano SMS-em.
Rozwizanie diagramu nr 28. Poziomo: dworzec, zasony, hibernacja, swd, Dionizos, rydel, ycie, skansen, spisek, hiena, uwi, izbica, trolej, zew, oczta, fanfary, imitator, ton, le, adowniczy, ryzyko, kornak. Pionowo: kusownik, odwanik, zbjnicy, zadcie, cynadry, klika, cheder, szydo, obwoluta, gwizd, gnoza, tona, cisk, taca, zakres, portyk, klient, studia, rezoner, okulista, flotylla, innowacja.
Porto, ktrego nie wypijesz

Jolka nr 231 Nagroda: CINIENIOMIERZ
Nagrod, KIJE TREKKINGOWE I KROKOMIERZ, wylosowaa p. Irena Ogrek-Miskowiok z Pniew.
TYLKO DLA ORW
67
wider dziadka
Krzywka z hasem nr 131 Nagroda: ELEKTRONICZNA RAMKA DO WYWIETLANIA ZDJ
18 pionowo minus 9 pionowo

Plus minus nr 331
Nagroda: KALKULATOR I KSIKA
1 3 6 8 9 12 13 14 17 19 21 18 20 15 16 7 10 11 2 4 5
POZIOMO: 1. (7 pionowo minus 12 poziomo) podzieli przez 31 3. 17 pionowo minus 6 poziomo 4. 18 pionowo minus 13 poziomo 6. 1 poziomo razy 1,75 8. 9 pionowo plus 1 poziomo 10. 15 poziomo plus 17 poziomo 12. Dla k = 31, oblicz (k minus 1) razy k razy (k plus 1) 13. (3 pionowo minus 2 pionowo) razy 10 15. 14 pionowo minus 9 pionowo 17. 1 poziomo plus 6 poziomo 19. 21 poziomo minus 3 poziomo 20. 1 pionowo plus 3 pionowo 21. 18 pionowo minus 9 pionowo
PIONOWO: 1. 8 poziomo podzieli przez 4 2. 10 pionowo minus 17 pionowo 3. 21 poziomo minus 6 poziomo 5. 16 pionowo minus 1 poziomo 7. 12 poziomo razy 1,2 8. 17 poziomo minus 1 pionowo 9. 17 poziomo podzieli przez 2,4 10. 19 poziomo plus 8 pionowo 11. 5 pionowo podzieli przez 4 14. 4 poziomo plus 2 pionowo 16. 10 poziomo plus 1 pionowo 17. 1 poziomo plus 20 poziomo 18. 8 pionowo plus 8 poziomo
W rozwizaniu prosimy poda numer krzywki oraz liczb semek wystpujcych w diagramie. rk Uwaga: cyfra 0 nie stoi na pocztku adnej liczby. Rozwizanie krzywki nr 328: Liczba czwrek: 7. Wpyno: 438 prawidowych rozwiza na kartkach pocztowych. 70 odpowiedzi nadesano SMS-em. Nagrod, KALKULATOR I KSIK, wylosowa p. Adam Mordak z miejscowoci Wieniawa.
Rozwizanie krzywki numer 128: Kapusty nie przesieka baby nie przeszczeka Wpyny: 2143 prawidowe rozwizania na kartkach pocztowych. 372 odpowiedzi nadesano SMS-em. Nagrod, SUPERMASAER ANTYCELLULITOWY, wylosowaa p. Maria Waga z Wolbromia.
Nagroda miesica nr 631

hak
Aby wzi udzia w jej losowaniu, naley zebra cztery kolejne kupony, ktre zamieszczamy poniej. Naley je wyci i nadesa do redakcji do 4 wrzenia 2012 roku wraz z rozwizaniem dowolnej krzywki. UWAGA!!! Mona te przesa (do 4 wrzenia 2012) rozwizanie SMS-em. W tym celu naley pod numer 73550 (koszt 3 z+VAT) wysa SMS z hasem, na ktre zo si cztery litery zamieszczone kolejno w czterech numerach ANGORY, o treci: KRANG.631.haso
Rozwizania krzywek same hasa prosimy nadsya na kartkach pocztowych do 14 sierpnia 2012 r. pod adresem: Tygodnik ANGORA, 90-103 d, ul. Piotrkowska 94. Rozwizania krzywek mona nadsya rwnie SMS-em. Wrd osb, ktre nadel prawidowe rozwizania krzywek, rozlosujemy nagrody, ktre przelemy poczt. (Nagrody rzeczowe wysyamy poczt w terminie jednego miesica od ich ogoszenia).
Wysyajc rozwizanie SMS-em, wygrasz wicej! Moesz zwielokrotni szans wygranej, wysyajc wicej ni jeden SMS. Informacj, e zostae zwycizc, otrzymasz wycznie SMS-em. W treci SMS-a znajdziesz numer telefonu, pod ktry naley zadzwoni w cigu godziny.
Aby przesa haso krzywki, trzeba napisa SMS o treci: KRANG.XXX.HASO KRZYWKI. (W miejsce XXX wpisujemy numer krzywki. Uwaga, stosowa tylko litery, cyfry i kropki. Wielko liter nie ma znaczenia). Dla przykadu: jeeli hasem krzywki jest Wesoych wit, a numer krzywki 37, to SMS bdzie wyglda nastpujco KRANG.37.WESOLYCH SWIAT. SMS-y naley wysya pod numer 72037 (patny 2 PLN+VAT). Odpowiedzi przyjmujemy do 14 sierpnia 2012 r.
Wrd osb, ktre nadel rozwizania SMS-em, dodatkowo rozlosujemy TYGODNIOWE WCZASY W POLSCE DLA DWCH OSB.
Dodatkow nagrod, TYGODNIOWE WCZASY W POLSCE, za rozwizanie nadesane SMS-em, wylosowaa p. Izabella Bukowska z Brzeszcza.
Nagrody rzeczowe wysyamy poczt w terminie miesica. Przesyk opaca redakcja. Zgodnie z obowizujcymi przepisami nagrody s obcione 10-procentowym podatkiem. Wylosowane nagrody nie podlegaj zamianie na rwnowarto w gotwce.
Nagrod sierpnia jest SATELITARNA NAWIGACJA SAMOCHODOWA

yczymy szczcia w losowaniu!
Na gr od as ier pn ia
Pierwsza litera hasa: B
68
NIE TYLKO DLA ORW
Nagroda: ELEKTRYCZNA SZCZOTECZKA DO ZBW

Sudoku to proste i przyjazne puzzle. W grze obowizuje tylko jedna prosta zasada: uzupeni puste pola diagramu w taki sposb, aby kady wiersz, kada kolumna oraz kady kwadrat 3x3 zawiera wszystkie cyfry od 1 do 9. Aby wzi udzia w losowaniu nagrody, wystarczy przepisa na kartk pocztow pierwszy od gry wiersz z rozwizanego diagramu wraz z numerem zadania, umieci swoje dane osobowe i wysa (mona rwnie SMS-em, np. KRANG.547/01.rozwizanie) pod adresem redakcji z dopiskiem Sudoku. Rozwizanie dwch zada zwikszy szans na wygran.
Sudoku Zadanie nr 531
1 4 2 5 7 6 7 3 8 9 6 3 1 7 5 9 6 6 4 4 8 2 3 2 1
3 6 8
2 4
3 5 4 7 3 6 4 7 1 6 6 4 7 1 6 9 7 2 9 1 6 3
7 4 6
Rozwizanie sudoku numer 528: 528/01 1 2 3 9 4 5 8 7 6 528/02 8 7 9 1 2 3 4 5 6 Wpyno: 451 prawidowych rozwiza na kartkach pocztowych. 73 odpowiedzi nadesano SMS-em.
Nagrod, ALBUM KAZIMIERZ GRSKI I JEGO ORY, wylosowa p. Jerzy Paka z Sosnowca. rk
7 4
Zadanie nr 531/01
Zadanie nr 531/02
Logiczna ukadanka
Krzywka nr 431
NAGRODA KSIKOWA
Aby rozwiza nasz logiczn ukadank, naley zaczerni odpowiednie pola diagramu, w myl regu zakodowanych cigiem cyfr umieszczonych z jego boku. I tak: przykadowy szereg cyfr 2, 4, 3, 5 w pionie oznacza, e w odpowiedniej kolumnie naley kolejno zaczerni cig dwch, czterech, trzech i piciu pl (analogicznie postpujemy w wierszach). Oczywicie, liczba zaczernionych pl musi si nam zgadza w pionie i w poziomie. Utworzony w ten sposb rysunek stanowi rozwizanie amigwki. Do redakcji wystarczy przesa nazw obrazka. Rozwizanie krzywki nr 428: gruszka Wpyno: 207 prawidowych rozwiza na kartkach pocztowych. 39 odpowiedzi nadesano SMS-em. NAGROD KSIKOW (dwie ksiki) wylosowa p. Tomasz Lubin z Wrocawia. rk
Henryk Mikiewicz
Jazzman Osobicie grywam w lotto sporadycznie. Kiedy jestemy z zespoem w trasie koncertowej, pod wpywem emocji (kumulacja!) wszyscy wysyamy kupony na stacji benzynowej. Moim rekordem jest jak dotd dwjka! W naszej rodzinie pasjami, systemowo graa babcia mojej ony. Jedynym szczliwym zwycizc jest natomiast moja 4-letnia wnuczka Ola, ktra wybraa los w systemie chybi trafi od fundatora (drugiego dziadka). To by doskonay moment rodzice Oli przeprowadzali si wwczas do nowego domu. Za wygran wyposayli sobie kuchni, a Oli kupili mniejsz, plastikow wersj do zabawy.
Not. i fot. (WA)
LOTTO w Twojej komrce

Jeli chcesz dostawa wyniki 30 kolejnych losowa wylij SMS o treci: a glotto wyniki Lotto a gmini wyniki Mini Lotto a gmulti wyniki Multi Multi a gjoker wyniki Jokera gjoker agkaskada wyniki Kaskady pod numer 79550. Po wysaniu SMS-a przez 30 kolejnych losowa bdziesz otrzymywa wyniki. Chcesz otrzyma wyniki ostatniego losowania? wylij SMS o treci wedug opisu umieszczonego wyej pod numer 71037. Jeli chcesz otrzyma wynik najbliszego losowania, wylij SMS o treci: a g x lotto najblisze losowanie Lotto* a g x mini najblisze losowanie Mini Lotto* a g xmulti najblisze losowanie Multi Multi* xmulti a g x joker najblisze losowanie Jokera* joker agxkaskada najblisze losowanie Kaskady* pod numer: 71037 *wyniki zakadw zostan wysane tu po losowaniu.
Opata za SMS wysany pod numer 71037 wynosi: 1 z + VAT, pod numer 79550: 9 z + VAT.
Nr 31. Rok XII
PERYSKOP
Fot. East News
PRZEGLD PRASY WIATOWEJ

5 sierpnia 2012 r.
PRZEGLD TYGODNIA
69
Krlowa Elbieta II: XXX Igrzyska Letniej Olimpiady czasw nowoytnych uwaam za otwarte!
Londyn jednak zaskoczy

Otwarcie letnich igrzysk zrobio wraenie. Oczywicie, najwiksze na Anglikach, ktrych sobotnie gazety jednoznacznie podkrelay, e Londyn stworzy najwikszy show na wiecie. Jednak i obserwatorzy z innych krajw podkrelali, e ceremonia bya wyjtkowa, a przede wszystkim bardzo brytyjska. Zreszt narodow dum Brytyjczycy demonstrowali na kadym kroku. Uroczysto zacza si od bicia w dzwony oraz przypomnienia brytyjskiej historii: bya sielska anielska angielska wie, po ktrej przyszy sukcesy rewolucji przemysowej... Na stadionie przed 80 tysicami widzw pojawili si take idole brytyjskiej kultury. W aktorskiej roli pojawia si nawet krlowa Elbieta II, ktrej towarzyszy James Bond obecny, czyli grajcy go ostatnio aktor James Craig. Good evening, Mr Bond powiedziaa monarchini, a pniej oboje wyskoczyli ze migowca nad olimpijskim stadionem... Wkrtce po emisji klipu Elbieta II zjawia si na trybunie... Brytyjczycy oddali te hod swojej subie zdrowia, ale przede wszystkim pochwalili si muzyk. Mona byo przypomnie sobie hity od Rolling Stones, Davida Bowie czy Queen, po Clash czy Sex Pistols, by na samym kocu obejrze wystp sir Paula McCartneya. W koncercie muzyki powanej wystpi nawet... Mr Bean, czyli Rowan Atkinson. Pojawi si na estradzie jako pianista oraz w klipie, w ktrym wykorzystano znakomity film o sportowej rywalizacji Rydwany ognia. Na otwarciu igrzysk olimpijskich pojawili si politycy okoo 80 gw pastw (midzy innymi Angela Merkel i Dmitrij Miedwiediew) lub ich przedstawicieli (w tym Michelle Obama) oraz celebryci. Obecni byli nie tylko Elbieta II i jej m ksi Filip, ale i nastpca tronu ksi Karol z maonk Camill oraz oboje ksistwo Cambridge: syn Karola William z Kate, znan pod panieskim nazwiskiem Middleton. otoczenia. Kiedy wczeniej spekulowano, e znicz olimpijski mgby zapali David Beckham, ten skromnie powiedzia, e nie moe tego zrobi, poniewa nie naley do rodziny olimpijskiej... Fakt, ikona brytyjskiego sportu miaa nadziej, e wystpi w reprezentacji kraju na igrzyskach, ale trener zdecydowa inaczej... Mimo to Beckham i tak by gwiazd uroczystoci i to on wielokrotnie pokazywany na telebimach na motorwce przywiz olimpijski ogie, ktry przekaza sir Steveowi Redgraveowi, typowanemu na tego, ktry zapali znicz... I tu Brytyjczycy cakowicie zaskoczyli wszystkich! Po wbiegniciu na stadion piciokrotny mistrz piciu kolejnych igrzysk odda znicz siedmiu modym sportowcom, ktrych jako wielkie nadzieje na przysze sukcesy wytypowali dawni brytyjscy mistrzowie olimpiad. Modzi zawodnicy obiegli stadion, niosc po kolei znicz, by dokona kolejnej rzeczy, ktrej jeszcze na igrzyskach nie byo. Zamiast odmienianej na rne sposoby, ale jednak znanej, formy znicza olimpijskiego, zapalili urzdzenia niesione przez wolontariuszy towarzyszcych wszystkim ekipom narodowym! Ostatecznie znicz skada si z 205 rde ognia (204 reprezentacje narodowe oraz jedna eki71
Duma i niespodzianki
To nasz czas... Kiedy trzeba byo to zrobi, zrobilimy wszystko porzdnie, mimo e zawsze byy to czasy niespokojne zapewnia widzw na stadionie i przed telewizorami lord Sebastian Coe, szef komitetu organizacyjnego igrzysk, a przed laty dwukrotny mistrz olimpijski. Zarwno on, jak i szef Midzynarodowego Komitetu Olimpijskiego Jacques Rogge podkrelali, e Londyn jest jedynym miastem na wiecie, ktre goci igrzyska po raz trzeci. Organizatorom udao si nawet zmieci w programie olimpijskich uroczystoci ludzi, ktrzy sami wiedzieli, e nie bardzo pasuj do tego
Polityk zagraniczn prezydenta Obamy ostro skrytykowa kandydat republikanw w wyborach prezydenckich Mitt Romney. Zaczo si od nagego porzucenia naszych przyjaci w Polsce i w Czechach. Oni odwanie zgodzili si goci tarcz antyrakietow, a w ostatniej chwili zostali poinformowani, e umowa jest nieaktualna rzuci podczas spotkania z weteranami wojny wietnamskiej. Miadc wikszoci gosw sowacki parlament znis immunitet poselski. Ten dzie przejdzie do historii. Posowie nie mog mie wikszych praw ni obywatele, ktrych reprezentuj powiedzia po gosowaniu byy minister sprawiedliwoci Daniel Lipszyc. Gazprom kwestionuje opacalno wydobycia gazu z upkw w USA i twierdzi, e amerykaskie metody eksploatacji tego paliwa s wysoce niebezpieczne. Uwaamy, e obecny model rynku gazowego w USA jest nie do utrzymania oceni Siergiej Komlew, wiceprezes Gazprom Export. Amerykaski ekspert Aviezer Tucker twierdzi jednak, e Rosjanie pac firmom PR za straszenie pastw Europy rodkowej konsekwencjami wydobycia. Dziki pozyskiwaniu gazu z upkw na skal przemysow USA zepchny Rosj z pozycji najwikszego producenta gazu na wiecie. Pierwsze miejsce w Europejskim Konsumenckim Indeksie Zdrowia, oceniajcym jako suby zdrowia, zdobya Holandia. Wyprzedzia Dani, Islandi, Luksemburg i Belgi. Polska zaja 27. miejsce. Indeks zwraca uwag na trzy obszary zagroone w czasie kryzysu: wyduanie si list oczekujcych na kosztowne zabiegi chirurgiczne, wikszy odsetek nierefundowanych wiadcze medycznych i pogorszenie dostpu do nowych lekw. Decyzj rzdu krajowego Nadrenii Pnocnej-Westfalii wdowa po winiu Auschwitz nie dostanie renty. Jej m Anton B., z pochodzenia Sinti (Cygan), jako jedyny z jedenaciorga rodzestwa przey obz zagady. Wadze landu wtpi, czy potwierdzona przez lekarzy 70-procentowa utrata zdrowia jest wynikiem pobytu w obozach. Renty otrzymuj natomiast wdowy po onierzach Wehrmachtu i Waffen SS. Nie wiedzie czemu, 43-letni Austriak wyskoczy z balonu na wysokoci 29 km nad ziemi. Ubrany w kombinezon kosmiczny z zapasem tlenu lecia tzw. lotem swobodnym przez 3 minuty 48 sekund, osigajc prdko 862 km na godzin. Wyldowa na pustyni w stanie Nowy Meksyk. Kolejn jednodniow saw zamierza zdoby, skaczc z 36 576 metrw.
BOHDAN MELKA
70
LISTONOSZ Z SIECI
ANGORA PERYSKOP nr 31 (5 VIII 2012)
Dookoa wiata
Upade miasto
To byo kiedy wspaniae miejsce do ycia. Ale teraz, kiedy chodz po moim miecie, widz duo zamknitych firm. Mam zamiar wyprowadzi si std. Gwnym problemem jest przestpczo. Mieszkam w urokliwym zaktku, ale nawet tu dzi rano syszaem strzay. Policjanci odchodz, bo praca w miecie jest zbyt niebezpieczna i gdzie indziej mog zarobi lepiej. Moje serce krwawi, kiedy czytam raporty o przestpstwach. Starsi ludzie s bici i okradani co dzie. Kiedy moje dorose dzieci chc mnie odwiedzi, odmawiam. Jad do nich. Oto jak jest tu le. To opowie jednego z mieszkacw Stockton, 300-tysicznego miasta w Kalifornii, ktre ogosio bankructwo, zaprzestao spaty dugw, zwolnio 1/4 policjantw, 1/3 straakw i 40 proc. urzdnikw miejskich. Bezrobocie w Stockton jest dwukrotnie wysze ni rednia krajowa. Modzi wyjedaj do San Francisco, emeryci i rencici, korzystajcy dotd z darmowej opieki zdrowotnej, za leczenie bd musieli paci sami. Fundowane przez miasto ubezpieczenia to jedna z przyczyn bankructwa Stockton. Pki trwa boom budowlany, kasa miejska bya pena, bo w USA podatek od nieruchomoci zaley od wartoci domu. Stockton wydawao wic pienidze lekk rk. Na pensje, ubezpieczenia, wieowiec w centrum, nowe nabrzee, port jachtowy, kompleks sportowy... Pniej ceny domw spady o 3/4. Dzi miasto zwalnia i tnie pensje. Geri Ridge odesza na emerytur po 26 latach pracy w policji. Dostaje 1895 dolarw. Wanie dowiedziaa si, e sama bdzie opaca ubezpieczenie 576 dolarw miesicznie. Ma na utrzymaniu crk i adnych oszczdnoci. Burmistrz Stockton to jej najwikszy wrg. Nie chc go tutaj mwi wcieka Geri. Najbardziej cierpi biedniejsze dzielnice miasta, gdzie rozzuchwalone nieobecnoci policji gangi siej strach. Co noc syszymy strzay opowiada Betty Garcia, wacicielka sklepu jubilerskiego. Przyzwyczailimy si. To jakbymy suchali stukotu k przejedajcego pocigu. Ludzie ju nawet przestali dzwoni na policj. W ubiegym roku grabarz, Pablo Cano, pochowa 12 ofiar zabjstw. Pracuje w tym zawodzie 40 lat. Nigdy nie byo tak le. Wikszo zabitych to nastolatki. Jestem ju zmczony zakopywaniem tych dzieciakw, ktre ledwo miay szans rozpocz swoje ycie.
Czytelnicy PERYSKOPU dyskutuj o wspczesnej polskiej emigracji
Polska jest OK!
Rys. Mirosaw Stankiewicz
Polska coraz bardziej mi si podoba. Podziwiam mj kraj i jestem z niego dumny. A przypominam sobie, jak moja Ojczyzna wygldaa dwadziecia dwa lata temu, kiedy z niej wyjedaem. Bylimy w stosunku do Zachodu krajem zacofanym. Koski wz z bezzbnym, brudnym, nieogolonym chopem to polski obraz, ktry czsto by pokazywany w niemieckiej telewizji (). Dzisiaj coraz wicej Niemcw
spoglda na Polsk i krzyczy Wow!, Super!, Jak oni tego dokonali? (). Niemcy o nas wiedz kilkadziesit razy mniej ni o swoich zachodnich ssiadach. To efekt wieloletniego milczenia o Polsce nie tylko w Niemczech, ale na caym Zachodzie. To skutkuje niewiedz i faszywymi wyobraeniami. Polsk trzeba pokazywa. Gdyby nie mayszomania, nie wszyscy wiedzieliby nawet, e mamy gry. Naj-
bardziej jednak echc moj polsk dum sowa tych, ktrzy moj Ojczyzn odwiedzili. Par lat temu Doris krzyczy do mnie z daleka: Czowieku, co ty tu robisz? Wracaj do domu! Robi zdziwion min, a ona: Co za wspaniay ten twj kraj, a jacy ludzie! Okazao si, e Doris poznaa Polsk podczas dziesiciodniowej wycieczki po naszym kraju. A wic w oczach mojej znajomej Polska jest OK! I tak powinnimy j sami postrzega. A my tylko narzekamy. Pesymistami, mczennikami si czujemy. I wszystko mamy opnione: autostrady, koleje, elektrownie... Rodacy, tego nie da si zrobi od razu! (). A odbyo si te Euro 2012, ktre pokazao wiatu, e Polska jest naprawd OK! Byo to, jak napisa brytyjski reporter o tym: Absolutely first class. Pokazalimy nasz kraj, nasze nastroje, poczucie wasnej wartoci narodu, przekazalimy nasz wizerunek caemu wiatu. I moemy by dumni, bo 90 proc. uczestnikw tego pikarskiego euroszalestwa ocenio nas pozytywnie i chciaoby jeszcze nas odwiedzi.
Henryk Grudniak, Balingen

Na listy Czytelnikw czekam pod adresem: henryk.martenka@angora.com.pl
E U T O PI
DEMOKRACJA ZAKRYT Y TWARZY

CJA OKRA DEM AMSKA ISL
CH
USU USK OK W SPERMY BANK DAFIEGO KAD
Wraki nerwowe Mowie stanu z paranoj
CY AW OPR IECI Z D
KR LE ST
DEMOKRACJA PLEMIENNA
PA CY FI CI
P U APKI DRON
Parking
DEMOKRACJA WOJSKOWA
HMM!
SNOBI
01/2012
Arabska Zima
W RON CH I ON D OLIG KASK P Y MER A
www.alphadesigner.com
EWA WESOOWSKA
Na podst.: Los Angeles Times, San Francisco Chronicle, Reuters, BBC, The Huffington Post
Prezentujemy Czytelnikom May atlas uprzedze i stereotypw Yanka Tsvetkova. To zbir map wiata widzianego rnie przez rne nacje, a opatrzonych autorskim satyrycznym komentarzem. HM
SZ CZ ES PO KO JNI E
JE
Yanko Tsvetkov, 2012
B ITA A NY W ZB CJ AL ST RO OKRA TR RY DEM CEN RO
TER
AN
SPORT TO ZDROWIE
71
wa si na olimpiad na podstawie wynikw sportowych, pozostaych czworo otrzymao zaproszenia od organizatorw, ale i tak s bardzo dumni ze swojej obecnoci na igrzyskach. I w tej ekipie s kobiety: biegajca na dystansie 800 metrw Waroud Salwalha oraz pywaczka Sabine Hazboune. Igrzyska si rozpoczy, co nie znaczy, e wszyscy londyczycy s z nich zadowoleni. Na razie rzucaj si w oczy niedogodnoci. Firmie ochroniarskiej G4S nie udao si znale tylu pracownikw, ilu potrzeba dla zapewnienia bezpieczestwa imprezy, i trzeba byo skorzysta z dodatkowej liczby onierzy... Wielu mieszkacom stolicy Wielkiej Brytanii doskwieraj tumy na ulicach i zwizane z imprez podwyki cen, ale przecie tak jest zawsze. Podobnie byo w Polsce przed Euro 2012...
Londyn...
69 pa startujca pod godem olimpijskim)! Co za noc! Mielimy wszystko od Jamesa Bonda po Jasia Fasol i Paula McCartneya oraz krlow, jako aktork napisa jeden z Brytyjczykw na portalu powiconym igrzyskom w Londynie. Mona powiedzie, e Danny Boyle reyser uroczystoci, wczeniej znany z filmu Slumdog. Milioner z ulicy, czyli odnis kolejny sukces.
Wielkie okno wystawowe?

Brytyjczycy od duszego czasu sprzeczali si, czy organizowanie igrzysk olimpijskich ma sens. Przeciwnicy zawodw podkrelali, e wydawanie na tak imprez miliardw funtw w czasach kryzysu jest marnotrawstwem. Wadze Londynu byy przeciwnego zdania, ale jak cay czas przekonywa burmistrz miasta Boris Johnson, te pienidze wrc do Brytyjczykw. Wnioskujc z eksponowania elementw narodowych, pewnie
ma racj, bo to przecie dopiero pocztek imprezy. Jednak nie tylko mieszkacy Zjednoczonego Krlestwa maj powd do zadowolenia. Fan Jinfeng, meneder w szyjcej torby chiskiej fabryce pooonej w prowincji Fujian, jest rwnie zachwycony olimpiad. Sprzedalimy ponad 18 tys. toreb dla uczestnikw igrzysk zapewnia. To dla nas wielki honor by zaangaowanym przy tak wielkim wiatowym przedsiwziciu... C, o tym zaangaowaniu pewnie dowie si niewiele osb, bo firma Fana Jinfenga, Quanzhou Epoch Travelling Goods szyje dla bardziej znanych marek: Asics, Adidas oraz Dunlop, i to z ich logo turyci i zawodnicy bd kupowa te torby. Jednak w niczym nie zmienia to faktu, e zamwienia dla uczestnikw londyskich igrzysk przynios 6 procent rocznych dochodw firmy. Ile jest takich zakadw zarwno w Chinach, jak i innych miejscach wiata? Zhejiang Wuyi Jinshi Industry przygotowaa na przykad ponad 40 milionw flag rnych pastw w rnych wymiarach, ktrymi kibice bd de-
monstrowa swj patriotyzm... Jednak to tylko 20 procent narodowych proporcw, ktre bd sprzedane podczas igrzysk olimpijskich... Gdzie powstay pozostae?
Jak wiat si zmienia

Niezalenie od tego, co si jeszcze wydarzy, igrzyska olimpijskie w Londynie przejd do historii co podkrela podczas ich otwarcia Jacques Rogge. Zwrci on uwag, e we wszystkich rywalizujcych ekipach znajduj si kobiety. Jak zauwayli obserwatorzy otwarcia, w kilku wypadkach doszo do rzeczy zupenie niezwykych: ekipy Brunei i Kataru miay nawet panie jako chorych! Kobiety pojawiy si take w ekipie Arabii Saudyjskiej... Skdind kraje muzumaskie oczekuj od organizatorw igrzysk, by ich reprezentantki mogy rywalizowa w tradycyjnych strojach chusta na gowie to minimum wymaga... Dziennikarze w krajach arabskich zwrcili take uwag na obecno sportowcw z Palestyny. Co prawda, tylko jeden spord nich zakwalifiko-
KRZYSZTOF PASIKOWSKI
Na podst.: BBC, CNN, China Daily, Yomiuri Shimbun, Al-Arabija, New York Times, Deutsche Welle, Independent, Daily Mail
Igrzyska abim okiem

Czytajc to, co francuskie gazety pisz o igrzyskach olimpijskich w Londynie, trudno si oprze porwnaniu do doktora Jekylla i Mr Hydea. Albo pisze si z sympati i lekkim pumieszkiem, albo nie zostawia na imprezie suchej nitki, skrztnie wytykajc Wyspiarzom niedocignicia. Po sympatycznej stronie zwierciada znalaz si specjalnie wydany przez Le Figaro ilustrowany dodatek olimpijski powicony Londynowi, z ktrego mona si dowiedzie, gdzie dobrze zje, ubra si i pobawi, jakie s modne adresy barw i restauracji, zajrze do skarbca krlowej, do eleganckich sklepw z mod dla dentelmenw, czy przeczyta o ekscentrycznych sportach Wyspiarzy. Inne gazety ze zgryliwoci podkrelaj wpadki. tereny pod budow zapacono ptora raza wicej, ni planowano. Cena toru kolarskiego przerosa wyobrani organizatorw mia kosztowa 28, a kosztuje 122 miliony euro. Stadion olimpijski, zamiast 357, kosztuje 632 miliony euro. Potwierdzaj si sowa byego przewodniczcego instytucji odpowiedzialnych za budow infrastruktury Jacka Lemleya, ktry ju w 2006 roku stwierdzi, e przy sporzdzaniu kosztorysu szacunkowe wyceny by zaniane o kilkaset procent. Co gorsza zapomniano w obliczeniach uwzgldni 17-procentowego podatku VAT. Rok pniej Don Touhig, parlamentarzysta z Partii Pracy, uzna zarzdzanie pienidzmi przez komitet zajmujcy si przygotowaniem igrzysk za najwiksz katastrof finansow w historii. Londyn potwierdzi sowa Dicka Pounda, byego wiceprzewodniczcego MKOl-u, ktry stwierdzi, e dossier miast kandydujcych do igrzysk olimpijskich to najlepsze ksiki science fiction. Tessa Jowell, bya brytyjska minister sportu, stwierdzia, e zgoszenie kandydatury Londynu miao miejsce w zupenie innych warunkach ekonomicznych. Gdyby wtedy wiedziano to, co wiemy dzisiaj o kryzysie, to na pewno igrzyska nie odbywayby si nad Tamiz. wywoaa nad Sekwan wiele kwanych min i gorzkich komentarzy, wcznie z zarzutami pod adresem Brytyjczykw, e stosowali nieuczciwe chwyty. Teraz patrzy si z leciutk satysfakcj, i to Londyn znalaz si w takiej finansowej puapce. Przypomina si sowa wiceprezesa Banku Anglii, Howarda Daviesa, ktry w 2009 r. w wywiadzie dla francuskiego tygodnika Le Point przyzna, i lepiej by si stao, eby to Pary wygra z Londynem. Wtedy poraka czterema gosami psua Francuzom krew, teraz jak uwaa znajcy si na sporcie ekonomista Jean-Franois Bourg to by dar niebios. Od 2005 do 2012 roku sytuacja diametralnie si zmienia. Kryzys osign niebywae rozmiary, co bolenie odczuwa gospodarka francuska. Deficyt i zaduenie rosn w lawinowym tempie. Inflacja przez te siedem lat przekroczya 12 proc. Zgaszajc kandydatur Parya, francuscy organizatorzy zakadali wydatki wysze o miliard euro od Londynu. Mona si spodziewa, e koszty obniono w podobny sposb jak w przypadku Londynu i rzeczywisto okazaaby si rwnie bolesna. W 1908 roku Londyn zorganizowa igrzyska, ratujc Rzym, ktry po zniszczeniu Neapolu przez Wezuwiusza musia znale pienidze na odbudow miasta. W 2012 roku Londyn ratuje pogrony w kryzysie Pary, chocia nad Sekwan
odezway si gosy, e Francuzom lepiej by si udaa organizacja, bo zabraliby si do roboty przed 2008 rokiem, kiedy to problemy gospodarcze zaczy narasta. A Brytyjczycy si spnili i std ta hipokryzja finansowa Wyspiarzy, jak to okreli Le Parisien.
Puapki transport i karty kredytowe

Niezadowolenie podbija Londyn takim tytuem opatrzy Le Parisien wzmiank o narastajcej wrd mieszkacw stolicy niechci wobec igrzysk spowodowanej korkami, ktre miay czn dugo 50 kilometrw. W Paryu, w wakacyjny pitek, w samo poudnie, gdy Francja zasiada do stou, korek mia 51 kilometrw dugoci, poza wakacjami korki dochodz do 150 kilometrw, ale widocznie kady jest do czego innego przyzwyczajony. Francuzw wybierajcych si na olimpijskie zawody media ostrzegaj, e na tamtejszych obiektach z bankomatu mona pobra bez prowizji pienidze tylko kart Visa, oficjalnego sponsora imprezy, za inne trzeba paci. O ile nad Sekwan krci si nosem nad architektur wioski olimpijskiej, piszc, e przypomina ona osiedle blokw komunalnych, o tyle z uznaniem mwi si o menu w olimpijskiej restauracji, w ktrym znalazy si dania z kuchni caego wiata, oraz o 150 tysicach prezerwatyw, co jest absolutnym rekordem w dziejach nowoytnych olimpiad.
Nadmierne wydatki
6 lipca 2005 roku, gdy MKOl zdecydowa si przyzna organizacj igrzysk Londynowi, organizatorzy zapewniali, e koszt budowy i modernizacji olimpijskiej infrastruktury nie przekroczy 4,3 miliarda euro. Niedawno minister sportu Hugh Robertson stwierdzi, e jeeli budet uda si zamkn sum 11,3 miliarda euro, to bdzie ogromne osignicie. Maski opady ju w 2008 roku, kiedy okazao si, e rachunki przekrocz 11 miliardw euro. Centrum pywackie, zamiast 95, kosztowao 308 milionw euro, czyli trzy razy wicej. Za
A mia by Pary
Przegrana stolicy Francji z Londynem w walce o przyznanie organizowania igrzysk 2012 w owym czasie
MAREK BRZEZISKI
Na podst.: Le Figaro, LEquipe, Le Parisien
72
SPORT TO ZDROWIE
Wielki strach
24.07.12
bdzie oczywicie szczeglnie chroniona, take przez wasne tajne suby, ktre ostrzegaj przed atakami z Teheranu. Chroni te trzeba
W Greenwich, ktrego mieszkacy wyjtkowo zdaj sobie spraw z upywu czasu, zakotwiczy wanie najwikszy brytyjski okrt wojenny. Na HMS Ocean suy 400 onierzy, a ze rodka Tamizy mog startowa nawet uzbrojone migowce. Przestrzeni powietrznej nad Londynem pilnuj samoloty bojowe, na dachach i w parkach rozmieszczono baterie rakiet. Armia przerzucia do Londynu 17 tysicy onierzy prawie dwa razy wicej, ni walczyo w Afganistanie. Wyznaczono specjalne miejsca, w ktrych ludzie maj si gromadzi
na wypadek ataku terrorystycznego,

wymownie nazwane przez wojskowych panic rooms. Wyglda na to, e brytyjska stolica przygotowana jest do wojny, a to przecie tylko igrzyska olimpijskie. Mona si sprzecza i nie brakowao w Wielkiej Brytanii takich sporw o to, czy taka organizacja i oprawa wita sportu ma jeszcze co wsplnego z dawnymi ideaami. A krytykowano nie tylko zastosowanie a takich rodkw bezpieczestwa. By uzyska bogosawiestwo MKOl, czyli pozwolenie na organizacj igrzysk, trzeba przecie a siedmiu lat przygotowa, nie liczc okresu starania si o przyznanie tego prawa. Dziesitki tysicy ludzi pracowao nad tym projektem, ktry w przypadku Londynu kosztowa 12 miliardw euro. Dla porwnania: to dwa razy wicej ni Rosja dostaa w latach dziewidziesitych za wycofanie swoich onierzy ze zjednoczonych Niemiec. Londyn na pewno jest szczegl-
nym przypadkiem. adne miasto, moe poza Nowym Jorkiem i Waszyngtonem, nie jest a takim synonimem Zachodu. Przez wicej ni 200 lat odlegymi regionami wiata rzdzono std z Whitehall i Westminsteru. Take po upadku imperium Wielka Brytania pozostaa najwiksz potg militarn Europy i z reguy stawaa wraz z Amerykanami od Korei po Afganistan do walki o zachodnie ideay. Nie przez przypadek latem 2005 roku islamscy terroryci wybrali Londyn za cel swoich najtragiczniejszych zamachw w Europie. Kilka godzin wczeniej powierzono wanie Londynowi prawo organizacji igrzysk. Londyn 2012 przypada 40 lat po igrzyskach monachijskich, podczas ktrych celem zamachu terrorystw stali si sportowcy izraelscy. W Londynie 38-osobowa ekipa izraelska
120 140 gw rnych pastw,

200 ministrw i niezliczon liczb pomniejszych politykw, ktrzy zapowiedzieli swj przyjazd. Tylko z samych Niemiec do Londynu wybiera si okoo 40 oficjalnych delegacji, na czele ktrych sta bd prezydent republiki, czterech ministrw, kanclerz, ministrowie rzdw krajowych, deputowani i dziaacze sportowi. Doda jeszcze trzeba szefw wielkich koncernw midzynarodowych i gwiazdy popkultury. Nie ma w tym przesady, gdy organizatorzy mwi, e w Londynie zjawi si cay wiat. Polityka wewntrzna na pierwszy plan wysuwa znaczenie igrzysk dla kraju. Premier Cameron zapewni krytykw igrzysk, e dochody zwizane bezporednio lub porednio z imprez wynios 17 miliardw eu-
ro. Chocia podejrzewa si, e ta suma wyliczona w jakim ministerstwie wieego powietrza nie jest realna, to nikt nie wtpi, jak wane s igrzyska dla kraju. Zarwno sam Cameron, jak i jego wewntrzpartyjny rywal, burmistrz Londynu Boris Johnson, chc wygra igrzyska dla siebie. Istnieje groba, e przy tych wszystkich uwarunkowaniach ekonomicznych i politycznych sport znajdzie si na marginesie, midzy innymi take dlatego, e igrzyska s (w opinii szefa sub specjalnych) atrakcyjnym celem dla wrogw. Wszystko to jednak nie wpynie zapewne na pogorszenie nastrojw spoecznych. Nadejcie lata poprawio wszystkim humory, a niespodziewane zwycistwo Bradleya Wigginsa w Tour de France sprawio, e take pod wzgldem sportowym
nadzieja na sukcesy
jest wiksza ni zmartwienia. Rwno z uroczystoci otwarcia Brytyjczycy zewr szeregi i bd trzyma kciuki za pokojowy i bezproblemowy przebieg igrzysk, ktre podtrzymuj utopi caego wiata zjednoczonego na dwa tygodnie. Nawet jeli okae si, e strach by nadmierny i gdy gorca atmosfera si uspokoi, nie bdzie adn ujm rozpoczcie dyskusji o nowym ksztacie igrzysk na przyszo. Ju dawno rzucono myl, by igrzyska odbyway si zawsze w jednym miejscu. Pozwolioby to unikn wydatkw na cigle nowe obiekty sportowe, zmniejszyoby koszty utrzymania bezpieczestwa i odpolitycznioby igrzyska, o co od dawna walczy przecie MKOl. Wybr miejsca nie jest trudny: z powodw wspczesnych i historycznych jest to Olimpia, zacofane dzisiaj miasteczko na akncym finansowej pomocy Peloponezie. (wf)
JOCHEN BUCHSTEINER
HMS Ocean na wodach Tamizy
Fot. Forum
FAZ, 2012
ukaszenko niewpuszczony do Londynu
Polityczna dyskwalifikacja
Brytyjskie wadze nie wpuciy na olimpiad w Londynie Aleksandra ukaszenki. Mimo e biaoruski prezydent jest rwnie przewodniczcym Narodowego Komitetu Olimpijskiego swojego kraju, decyzj t natychmiast poparo kierownictwo MKOl. Jako pierwszy o afroncie poinformowa na Twitterze wiceprzewodniczcy rosyjskiej Dumy Pastwowej Aleksander ukow. Polityk bdcy zarazem przewodniczcym Komitetu Olimpijskiego Federacji Rosyjskiej alarmowa: Przewodniczcego NKO Biaorusi A. ukaszenki nie akredytowa komitet organizacyjny olimpiady w Londynie. Sport jest poza polityk? A co z wartociami i tradycjami olimpijskimi? Kady ucze wie, e w Grecji na czas igrzysk zawierano rozejm. Wielka Brytania nie Grecja... Bo, jak wkrtce si wyjanio, poszo wcale nie o akredytacj, a o brytyjsk wiz. ukaszenko znajduje si na licie osb, ktrym zabroniony jest wjazd na terytorium Unii Europejskiej. Zakaz ten obowizuje i obowizywa bdzie w czasie igrzysk olimpijskich poinformowaa lakonicznie dziennikarzy Ambasada Wielkiej Brytanii w Misku. W oficjalnych mediach na temat politycznej dyskwalifikacji najwikszego sportowca w kraju nie zjawia si do dzi nawet notka. Komentarza odmwia te administracja biaoruskiego prezydenta. Od kiedy Aleksander ukaszenko z powodu amania praw czowieka trafi na czarn list, mg zaspokoi swoj prno tylko obecnoci na letniej olimpiadzie w Pekinie. Oprcz tego niedawno zasiad w lo-
y dla VIP-w na finale pikarskich Mistrzostw Europy w Kijowie. Co prawda musia dzieli jedno krzeseko z synem Mikoajem. W trakcie olimpiady pozostaje mu chyba tylko wspomina Sowiaski Bazar (festiwal piosenki w biaoruskim Witebsku), gdzie stwierdzi: Sowiaski Bazar moe pretendowa do miana letniej olimpiady kulturalnej. Musz powiedzie, e olimpiada jest daleko z tyu za naszym Bazarem. Olimpiada jest upolityczniona. Jest tam wiele problemw. Problemy, jak wida, s... Ale dotycz tych, ktrzy sami nie umiej oddziela sportu od polityki.
Cez
Na podst.: belapan.com, svaboda.org, belsat.eu
ZAPOMNIANE IGRZYSKA
73
w bocie, zostali porwnani do amerykaskich dzieci obrzucajcych si niekami. Pokaz zosta jednak doceniony przez publiczno, ktra zauwaya, e Pigmejowie z niezwyk atwoci biegali, rzucali si i robili uniki. Na potwierdzenie supremacji amerykaskiej biaej rasy nad kolorowymi tubylcami zwycizcom wrczono zamiast medali amerykask flag. Eksperyment oficjalnie dobieg koca. Sullivan z tryumfem podsumowa wyniki zawodw i potwierdzi swoj hipotez, e przekonanie o naturalnych atletach, niezwykych indiaskich biegaczach i ponadprzecitnych predyspozycjach fizycznych tubylcw jest wyssane z palca. McGee, ktry nie chcia si zgodzi z wysunitymi przez Sullivana wnioskami, postanowi powtrzy eksperyment. Mimo e nie uzyska adnego wsparcia finansowego od wadz miasta, udao mu si dwa miesice pniej przeprowadzi drugie zawody sportowe dla tubylcw tym razem lepiej przygotowanych. Niestety, wyniki eksperymentu nigdy nie ujrzay wiata dziennego.
Olimpiada dzikusw
W poowie sierpnia 1904 roku, na dwa tygodnie przed oficjalnym rozpoczciem igrzysk olimpijskich w Saint Louis, odbyy si dwudniowe zawody sportowe z udziaem tubylcw z Azji, Afryki i obu Ameryk. Ten eksperyment naukowy szumnie nazwano pierwszym spotkaniem atletycznym na wiecie, w ktrym dzicy byli jedynymi uczestnikami. Jego pomysodawc i organizatorem by James Edward Sullivan szef lokalnego komitetu olimpijskiego, ktry za wszelk cen chcia obali pogld, e przedstawiciele czarnej rasy s urodzonymi atletami. Propozycja Edwarda Sullivana, by w Saint Louis zgromadzi przedstawicieli tubylczych plemion z caego wiata i w nierwnej walce publicznie wykaza ich niszo w stosunku do biaej rasy kaukaskiej, wydaje si w dzisiejszych czasach nie do przyjcia, ale nie sto lat temu, gdy spoeczestwo amerykaskie przesiknite byo nacjonalistyczn ideologi. W 1904 roku Stany Zjednoczone witoway setn rocznic nabycia stanu Luizjana. Z tej okazji organizacj wystawy wiatowej, dzisiaj znanej jako Expo, jak i igrzysk olimpijskich powierzono wadzom Saint Louis w Missouri. i administrator dziau antropologicznego wystawy. Dwie czoowe postacie wczesnej antropologii i sportu miay zgoa inne cele: Sullivan chcia publicznie poniy
mniejszoci etniczne,
by zachowa integralno igrzysk olimpijskich i uciszy plotki, jakoby dzicy mieli szczeglne predyspozycje fizyczne do uprawiania sportu; McGee za jako antropolog liczy na nowe moliwoci przeprowadzenia obiektywnych bada antropologicznych w zakresie siy, szybkoci i wytrzymaoci poszczeglnych ras. To on dziki swym szerokim kontaktom zapewni materia badawczy z najdalszych zaktkw wiata. Tubylcy nie zostali jednak poinformowani o tym, e wyniki zdobyte w trakcie zawodw bd porwnywane z wynikami profesjonalnych sportowcw i na ich podstawie przypisze si konkretne cechy caym plemionom, przypiecztowujc wiedz o ich rzekomej pozycji w ewolucyjnej hierarchii. Mao tego, zgromadzonych Pigmejw, Aborygenw czy Buszmenw nie informowano o zasadach poszczeglnych konkurencji lub robiono to jedynie w jzyku angielskim, niezrozumiaym dla wikszoci przybyych. W pierwszym dniu uczestnicy rywalizowali w ramach naturalnych grup plemiennych. Brali udzia w dyscyplinach analogicznych do dyscyplin rozgrywanych na igrzyskach olimpijskich. Publiczno po raz pierwszy ogldaa tak niezdyscyplinowanych atletw. Ku uciesze Sullivana ju pierwsze prby pokazay, e wyniki bd duo gorsze ni osigane przez amerykaskich atletw. W biegu na 100 metrw zawodnicy, zamiast poderwa si do walki po obwieszczajcym start wystrzale pistoletu, cofali si zdezorientowani hukiem lub zamierali w bezruchu
kady amerykaski atleta byby w stanie go bez trudu pokona. Drugiego dnia pozwolono dzikusom na zademonstrowanie swoich naturalnych moliwoci w znanych im grach plemiennych. Najwikszy podziw wzbudzi Filipiczyk, ktry w 20 sekund wspi si na 15-metrowy sup. Rozczarowanie przyniosy natomiast wyniki w rzucie oszczepem czy strzelaniu z uku, dyscyplinach, z ktrymi antropolodzy wizali najwiksze nadzieje na potwierdzenie hipotetycznych naturalnych zdolnoci tubylcw. Pod koniec dnia plemi los Coropas z Meksyku zaprezentowao swoj plemienn gr Shinny uznan przez biaych za przodka hokeju na trawie. Obejrzawszy zawody, Sullivan ostro skrytykowa brak dobrej organizacji i wsppracy w grupie, co byo dla niego potwierdzeniem, e mniejszoci etniczne nie pasuj do nowoczesnego spoeczestwa. Wedug niego zawodnicy nie potrafili wsplnie
walczy o zwycistwo,
ich metody gry byy archaiczne, a zawodnicy pozbawieni inteligencji niezbdnej do gry zespoowej. Pigmejowie, ktrzy zaprezentowali bitw
EMILIA SZYWAA
Na podst.: BBC Mundo, www.scielo.br Delsahut Fabrice, Los juegos antropologicos de Saint-Louis
Wystawa wiatowa
bya ju wwczas wydarzeniem o duym zasigu. Od 30 kwietnia do 1 grudnia odwiedzio j ponad 19 milionw ludzi. David R. Francis, prezydent wystawy, podkreli podczas inauguracji, e prezentowane w 200 pawilonach na 634 hektarach zdobycze ludzkoci, takie jak elektryczno, automobil, samolot czy fonogram, s kamieniami milowym dla przyszych pokole. Prezentacja ludzkiego potencjau i inteligencji bya niewtpliwie gwnym celem, jednak nie mniej istotnym staa si prba hierarchizacji i uporzdkowania wiata wedug lepszych i gorszych nacji, ras czy kultur. Wystawa wiatowa oraz odbywajce si wczenie w jej cieniu igrzyska olimpijskie byy idealnym miejscem, by da upust narastajcym w pocztkach XX wieku rasistowskim nastrojom. W tym celu zorganizowano Dni Antropologii, w ramach ktrych odbyy si kuriozalne zawody dla nazywanych przez ksenofobiczne rodowisko Amerykanw dzikusami Afrykaczykw, Azjatw, Filipiczykw, Indian i rdzennych mieszkacw obu Ameryk. Wsporganizatorem Dni Antropologii by zaproszony przez Sullivana do wsppracy William J. McGee, pierwszy prezydent Amerykaskiego Stowarzyszenia Antropologicznego
miertelnie przestraszeni.
Bali si rwnie rozcignitej wzdu linii mety wstgi i zatrzymywali si tu przed ni lub po prostu j omijali. Prasa nie pozostawiaa suchej nitki na uczestnikach. Gdy w biegu na 100 metrw jako ostatni dobieg do mety mody Pigmej, nie bez satysfakcji napisano o nim, e jako mody Afrykanin, ktrego tryb ycia mona by uzna za naturalnie sportowy, bo od urodzenia przebywa na powietrzu, polujc, biegajc, pywajc i skaczc, a take uywajc takich narzdzi jak uk i lanca, wykaza si niewiarygodnie sabymi wynikami potrzebowa a 14 sekund, by pokona wyznaczony dystans, co oznaczao, e
R E K L A M A
74
INSTRUKCJA OBSUGI
Niebezpieczestwa czaj si nad Adriatykiem
Na ldzie i w morzu
Chorwacja
Przyjedajc nad Adriatyk i podziwiajc pikno tutejszego krajobrazu, warto by wiadomym, e w tych rejonach mona spotka kilka gatunkw stworze morskich i ldowych, ktre nie s zbyt przyjazne dla ludzi.
drzew, obok pni, czasem w liciach. Moe si te zagniedzi w duej zaparkowanych samochodach, garaach, toaletach, a take na stacjach benzynowych.
mije
Na Bakanach yje najbardziej jadowita mija europejska mija nosoroga. Poza tym mona tu te spotka mij zygzakowat albo mij kow. Jad wszystkich mieszkajcych tu pazw ma podobny skad, a rnice istniej w jego steniu. W miejscu ugryzienia znajduj si zazwyczaj dwie ranki. Bl wystpuje po okoo godzinie, a przy silniejszych zatruciach jadem pojawia si szybciej i moe by ostrzejszy. Na skrze wida obrzk, czasem pojawiaj si pcherze, a pobliskie wzy chonne mog by opuchnite i obolae. Do charakterystycznych symptomw mona te zaliczy zawroty gowy, wymioty, biegunk, ble brzucha. Serum na ugryzienie tych mij jest znane od dawna, lecz moe go zaaplikowa jedynie odpowiednio przygotowana osoba. Wana jest te terapia symptomatyczna, gdy trucizna mii moe pozostawi powane dugotrwae skutki, np. parali palcw. Kiedy spotkacie mij, omijajcie j szerokim ukiem. Nie dotykajcie take martwej przedstawicielki tego gatunku, gdy nawet kilka godzin po mierci moe was bezwiednie uksi.
Meduzy
W Adriatyku cyklicznie pojawiaj si meduzy. Przebywaj wtedy zwykle w wielkich grupach i uniemoliwiaj turystom wejcie do wody. Potrafi one przysporzy czowiekowi wielu bolesnych chwil. W miejscu, z ktrymi meduza miaa styczno, wystpuj poparzenia. Jeeli pojawi si na wikszej powierzchni ciaa, to mog wywoa mdoci, ble gowy, krwotok i pcherze. W skrajnej postaci moe nawet wystpi martwica tkanki. W przypadku kontaktu z meduz naley od razu wyj z wody, a ranne miejsce przemy mieszank wody i octu, co pomoe usun da. Zaleca si te stosowanie pasty lub roztworu siarczanu magnezu w celu dezaktywacji pozostaej w ciele trucizny.
Fot. East News
Ryby uzbrojone w kolce

Ryba pajk to czsto wystpujca w Adriatyku ryba z rodziny ostroszowatych. Posiada jadowite kolce na szyi oraz petwie grzbietowej. Tutejsza odmiana osiga dugo 20 cm. Kolorem dostosowaa si do otoczenia i chtnie zamieszkuje tu przy piaskowych dnach, chtnie si w nie wkopujc i w ten sposb trudno j zauway. Dlatego te najczstsze s ukucia w stop ludzi, gdy ci nieuwanie spaceruj w pytkich wodach przy brzegu. Jeeli ryba pajk potraktuje was kolcem, to poczujecie bardzo silny bl, ktry nasili si w cigu p godziny i bdzie promieniowa na ca koczyn. Znane s przypadki rybakw, ktrzy nie mogc znie cierpienia, sami amputowali sobie palec. Rana na pocztku moe silnie krwawi, wystpi te obrzk, ktry zazwyczaj utrzymuje si przez kilka dni, a w niektrych przypadkach ponad tydzie. Poza wspomnianym blem pojawi si rwnie moe wzmoona potliwo, osabienie, mdoci, podwyszona temperatura, a pniej mona te oczekiwa objaww zakaenia oraz martwicy wok
miejsca ukucia. Najpierw z rany naley usun kolec, a ofiar szybko przetransportowa do szpitala. Zatrucie powoduje take ukucie martwej ryby pajka. W tutejszych wodach moecie te spotka skorpen, ktra bolenie rani, gdy nadziejecie si na jej petwy. Ta przepyszna ryba o jaskrawym ubarwieniu mieszka przy kamienistych dnach, gdzie potrafi si dobrze ukry. Dostanie si jadu do organizmu czowieka daje podobne efekty jak w przypadku ryby pajka. W razie ukucia lub ugryzienia przez stworzenia morskie naley uywa moliwie jak najcieplejszej wody, gdy ich trucizny s termolabilne i najszybciej zniszczymy je ciepem.
powym nocnym markiem i w cigu dnia ukrywa si pod kamieniami lub midzy murami. Jego jadowity kolec znajduje si na czubku ogona. Symptomy zatrucia zaczynaj si od bardzo silnego blu, po czym pojawia si blado, przyspieszenie akcji serca oraz niedocinienie.
Europejska czarna wdowa

Karakurt nazywany jest czsto europejsk czarn wdow, a ta waciwa czarna wdowa, z ktr bywa mylony, wanie jemu zawdzicza swoj z reputacj. Jad karakurta jest bowiem duo silniejszy ni klasycznej czarnej wdowy. Pajk jest czarny, poznamy go po czerwonych plamach na grzbiecie. Najwiksi przedstawiciele tego gatunku mog mie 18 mm. Ten zamieszkujcy zachodni cz Bakanw pajk moe swoj trucizn umierci dziecko. Samego ukszenia mona nawet nie zauway, gdy nie jest bolesne. Dopiero po piciu minutach od ugryzienia pojawia si intensywny bl plecw i koczyn, przeczulica, drenie, skurcze kloniczne, linotok, zawienie, pojawiaj si nawet trudnoci z oddawaniem moczu. Ofiara moe mie zesztywniay wyraz twarzy, podczas gdy u mczyzn dochodzi czasem do trwajcego dwie doby zdrtwienia penisa. Ofiar naley od razu zabra do lekarza. Europejska czarna wdowa jest najbardziej niebezpieczna w lecie, gdy wtedy przypada jej okres lgowy. Trucizna samicy atakuje komrki nerwowe i dlatego sprawia niewyobraalny bl. Karakurt przebywa najczciej w rowach, zbou, trawie, w dziuplach
Nie znasz? Nie dotykaj!

Aby nic nie popsuo nam beztroskich wakacji nad Adriatykiem, to oddajc si wszelkim uciechom, jakie funduje nam kontakt z tutejsz przyrod, warto zastosowa kilka wskazwek. Pamitajmy, e nie naley pywa i nurkowa samemu w nieznanych miejscach oraz tu przy samym dnie. Jeeli nie musicie, to nie pywajcie i nie nurkujcie noc. Chodzc po dnie morza, warto mie na nogach specjalne gumowe buty. Nie naley dotyka niczego nieznanego, a spacerujc po lasach czy kach, naley mie na nogach odpowiednie obuwie i dugie spodnie. Trzeba te patrze, gdzie stawia si nogi oraz kadzie rce, szczeglnie podczas wspinaczki lub odpoczynku. Jeeli nie ma takiej potrzeby, to nie poleca si wchodzenia do jam, szczelin czy pieczar. Warto te dobrze si rozejrze, zanim rozbije si namiot. W przypadku ukszenia lub ukucia przez ktre z opisanych powyej stworze, naley od razu skontaktowa si z fachow pomoc medyczn, a do ich przyjazdu ofiar trzeba zabra z niebezpiecznego miejsca na ldzie lub w wodzie. (MHM)
Na podst.: www.danas.hr
Morskie brzydactwo i skorpiony

Murena to prawdziwe brzydactwo, ale te drapienik, ktry nie boi si czowieka. Nurkowie, ktrzy j spotykaj w gbinach Adriatyku, opowiadaj o niej z przeraeniem. Ryba nie potrzebuje jadowitych kolcw, gdy niebezpieczne jest ju jej ugryzienie napadajc, gryzie ofiar, gdzie popadnie, i robi to wiele razy. Nurkujc, warto uwaa, do jakich szczelin skalnych i grot podwodnych wpywacie. Amatorzy pieszych wycieczek i wspinaczek grskich powinni z kolei wiedzie, e rwnie na ldzie moe ich spotka co niemiego ze strony maych stworze. Na terenie Chorwacji wystpuje midzy innymi skorpion rdziemnomorski, ktry chtnie yje tam, gdzie ludzie najprawdopodobniej z powodu atwego dostpu do poywienia. Jest ty-
W ZDROWYM CIELE ZDROWY DUCH
75
Przeom w zapobieganiu AIDS?

Wkrtce moe by dostpna piguka zapobiegajca zakaeniu wirusem HIV wszystko wskazuje na to, e to najwikszy od 30 lat przeom w walce z epidemi AIDS. Truvada to lek wykorzystywany obecnie przy leczeniu zaraonych, ale z ostatnich bada wynika, e jest rwnie skuteczny, kiedy zapobiegawczo przyjmuj go Wrd specjalistw lek wywouje jednak burzliw dyskusj niektrzy s zdania, e jego dostpno spowoduje lekcewaenie zasad bezpiecznego seksu i w konsekwencji doprowadzi do zwikszenia liczby zakae HIV. Moim zdaniem to moe mie katastrofalne skutki, jeli chodzi o prewencj HIV mwi Michael Weinstein prezes AIDS Healthcare Foundation z Los Angeles. Gilead Sciences Inc. z Kalifornii sprzedaje truvad od 2004 jako Specjalici z FDA podkrelaj, e pacjenci przyjmujcy lek zapobiegawczo, musz pamita o codziennej dawce w przeciwnym razie nie bdzie on skuteczny. Przyznaj te, e ludzie zakaeni w czasie przyjmowania leku, z duym prawdopodobiestwem oka si odporni na wirus. Jeli jednak po zakaeniu organizm nie otrzyma o staej porze kolejnej dawki leku, odporno bdzie znacznie mniejsza. Grupy bronice interesw pacjentw podkrelaj, e zaywanie truvady to wana, nowa metoda zapobiegania zakaeniu HIV. W zeszym miesicu FDA otrzymaa listy od wielu organizacji, m.in. od AIDS United, z probami, by jak najszybciej Cho FDA ma prawny zakaz uwzgldniania w swych opiniach kosztw lekw, urzdnicy z opieki zdrowotnej zwracaj uwag, e kuracja kosztuje
900 dolarw
miesicznie, czyli prawie 11 tys. rocznie. Naukowcy zwracaj te uwag, e tabletka nie jest chemicznym ekwiwalentem prezerwatywy, ktra nadal pozostanie najskuteczniejsz broni w walce z AIDS. Niektrzy martwi si, e wyniki bada pokazuj nierwn skuteczno truvady w zapobieganiu infekcji u kobiet. W zeszym roku badania na kobietach przerwano, gdy naukowcy odkryli, e panie przyjmujce lek s bardziej naraone na zakaenie ni te przyjmujce placebo. Uczeni spekulowali, e kobietom moe by potrzebna wiksza dawka leku, by zapobiec infekcji. Moliwe rwnie, e rozczarowujce wyniki bada spowodowane byy brakiem regularnoci w przyjmowaniu tabletki. Wiemy, e jeli nie bierze si leku codziennie, nie bdzie on skuteczny mwi dr Rodney Wright, dyrektor programw dotyczcych HIV w nowojorskim Montefiore Medical Center. Obawiamy si, e ludzie nie bd bra leku w sposb zapewniajcy im ochron dodaje. (as)
Na podst. Daily Mail, www.news-medical.net, www.medicaldaily.com
ludzie zdrowi.
Amerykaska Agencja ds. ywnoci i Lekw (The Food and Drug Administration) uznaa, e codzienne przyjmowanie tego leku moe zaoszczdzi pacjentom zaraenia powan i zagraajc yciu chorob, ktra wymaga doywotniego leczenia, i 10 maja zaakceptowaa lek jako rodek prewencyjny. Sporzdzia te 47-stronicowy raport, z ktrego wynika, e jego stosowanie naley dogbnie rozway, uwzgldniajc indywidualn sytuacj pacjenta. Z jednej strony trzeba wzi pod uwag ryzyko zakaenia i gotowo do sprostania wymogom terapii, z drugiej ryzyko chorb nerek. HIV atakuje system odpornociowy i, u pacjenta, ktry nie otrzyma lekw przeciwwirusowych, moe wywoa AIDS mierteln chorob, powodujc, e organizm nie jest w stanie zwalcza infekcji. Prewencyjne zastosowanie truvady mona uzna za przeom w 30-letniej walce z AIDS. Nie ma innych lekw zapobiegajcych HIV, a prace nad szczepionk bd trway jeszcze latami.
lek dla zakaonych

HIV. Stanowi poczenie dwch starszych medykamentw Emtriva i Viread. Lekarze przepisuj go jako cz mieszanki, ktra utrudnia wirusowi rozmnaanie. U leczonych w ten sposb pacjentw znacznie rzadziej rozwija si AIDS. e truvada mogaby zapobiega zakaeniom HIV, naukowcy przypuszczali ju w 2010 roku.Trzyletnie badania pokazay, e codzienne przyjmowanie leku zmniejsza o 44 procent ryzyko zakaenia u zdrowych homo- i biseksualnych mczyzn, jeli dodatkowo s oni pod opiek lekarsk i uywaj prezerwatyw. Z innych bada wynika, e truvada obnia o 75 procent ryzyko zakaenia u heteroseksualnych par, w ktrych jeden z partnerw jest nosicielem wirusa HIV. Poniewa truvada jest dostpna na rynku, niektrzy lekarze ju teraz przepisuj j prewencyjnie.
dopuci lek
do uytku w ramach prewencji. Jeli moemy ograniczy liczb zakae HIV, musimy zwiksza liczb moliwoci dostpnych dla ludzi mwi wiceprezes AIDS United Ronald Johnson. Fenway Health Institute z Bostonu grupa dbajca o interesy homoseksualistw, biseksualistw i transseksualistw wydaa owiadczenie, w ktrym podkrela, e przyjmowanie leku jest sposobem na zminimalizowanie ryzyka infekcji HIV. Po zaaprobowaniu przez FDA dodatkowego wykorzystania truvady zarzdzajcy programami prozdrowotnymi i osoby indywidualne bd miay wicej moliwoci wyboru czytamy. proces jego destrukcji, bez szkodzenia innym czciom ciaa. Okres poowicznego rozpadu napromieniowanego zota medycznego wynosi zaledwie 2,7 dnia. Nanoczsteczki zachowuj swe lecznicze waciwoci przez okres do 3 tygodni, ale bez naraania organizmu na szkodliwe stenie promieniowania beta. Jest jeszcze jedna istotna przewaga nowej broni antyrakowej nad tradycyjn chemi. Ta ostatnia dostarcza toksyczne czsteczki, ktre niszcz raka niejako na lepo, rozpraszajc si po caym organizmie i atakujc przerzuty, ale nie unicestwiaj pierwotnego ogniska nowotworowego. Tymczasem napromieniowane zoto przenoszone jest przez EGCC bezporednio do centrum choroby. Normalnie pacjentom podaje si rakobjcze zwizki chemiczne raz po raz, ale pierwotny guz wci emituje nowe komrki rakowe, ktre roznoszone s po caym ciele. By moe uda nam si skoncentrowa na guzie pierwotnym, powstrzyma go przed emisj komrek
Zotem w raka
USA
Zoto to metal, ale znany wcale nie z powodu swych waciwoci leczniczych. Ten stan rzeczy zmienia odkrycie naukowcw z Uniwersytetu Missouri. Wykryli, e zoto niszczy guzy nowotworowe i odbywa si to bez cikich skutkw ubocznych chemoterapii, ktra atakuje raka, a przy okazji zatruwa organizm pacjenta. Iloci zota stosowane na potrzeby medyczne s tysice razy mniejsze ni dawki toksycznych chemikaliw aplikowanych w tradycyjnej chemoterapii. Szlachetny metal wystpuje w postaci mikroskopijnych nanoczsteczek, napromieniowywanych w reaktorze uniwersytetu, jednym z kilku na wiecie, ktry dostarcza radioizotopy lecznicze do zwalczania raka. Nauka od dawna interesowaa si zastosowaniem zota do zwalczania nowotworw, bo ma ono niemal idealne waciwoci nuklearne twierdzi czonek zespou badawczego, prof. Cathy Cutler. Jednak czsteczki zota wstrzyknite do organizmu i krce w nim ulegaj redukcji lub utlenieniu, nim zd zadziaa na guz. Potrzebny by rodek, swego rodzaju pojazd, jak okrelili to naukowcy, ktry dostarczyby zoto bezporednio do guza. Takim rodkiem transportu, a jednoczenie ochrony, okaza si zwizek chemiczny Epigallocatechin gallate (EGCC) wystpujcy w herbacie, ktry w unikalny sposb reaguje na waciwoci przycigajce chemikaliw w guzie: sprawia, e napromieniowane zoto trafia prost drog do ogniska nowotworowego i rozpoczyna si
rakowych, za te, ktre s ju w obiegu, byyby niszczone przez klasyczn chemoterapi stwierdza prof. Kattesh Katti z Uniwersytetu Missouri, podkrelajc, e odkrycie nie oznacza cakowitego wykluczenia metody chemicznej. Optymistycznie brzmica relacja niesie pewn dawk rozczarowania, zwaszcza dla chorujcych na raka oraz ich rodzin, ktre uczyniyby wszystko, by ratowa ycie najbliszych. Opisane rezultaty uczeni z Uniwersytetu Missouri otrzymali po badaniach na myszach laboratoryjnych, ktrym wszczepiono komrki ludzkiego raka prostaty, i po zastosowaniu terapii zotem stwierdzono skurczenie si guza o 70 80 proc. Nastpny etap to eksperymenty na psach; nowa terapia bdzie stosowana na ludziach w testach klinicznych w cigu najbliszych piciu lat.
CEZARY STOLARCZYK
Na podst.: Proceeding of the National Academy of Sciences, isciencetimes.com, FOX News, ABC News, MedPage Today
76
RAZ NA WOZIE...
Stepowy emirat
Mongolia
8.07.12. Cena 1,50 euro
Surowce naturalne tworz bogactwo Mongolii
Fot. AP/Fotolink/East News
Mongolia moe sta si niedugo stepowym emiratem. Stoi bowiem u progu jednej z najwikszych transformacji, jakie kiedykolwiek dokonay si w jakimkolwiek kraju, a to za spraw boomu kopalnianego przewidzianego na 2013 rok. Trzy miliony obywateli tego trzy razy wikszego od Francji kraju siedz bowiem na tonach zota. Ekipa, ktra wygraa niedawne wybory parlamentarne, bdzie miaa do wykonania odpowiedzialne zadanie waciwego wykorzystania tej niemale manny z nieba. Kraj stanie si by moe azjatyckim emiratem, ale emiratem bez emira. W regionie demokracja dopiero si rozwija, a ustrj samego kraju jest demokracj parlamentarn, z ktrej obywatele nie s do koca dumni. Nasza demokracja istnieje dopiero od 22 lat i ma jeszcze wiele niedocigni, jak na przykad obecna cigle korupcja. Na szczcie robimy postpy i ta tendencja jest nieodwracalna zapewnia Jargalsaikhan Dambadarjaa, czoowy ekonomista kraju. Dowodem na to ma by nowe prawo, ktre zabrania partiom rozdawania pienidzy wygo prosto na oddalon o 20 kilometrw pla Glyfada. Rodzina zainteresowana sodkim nierbstwem na rdziemnomorskiej wsi moe wypoyczy samochd na lotnisku i wspania autostrad pojecha prosto na Peloponez. Wrd pienidzy, ktre Bruksela daa Grecji, z pewnoci cz zostaa zdefraudowana, a cz przeznaczona na apwki. Jednak nie wszystko poszo na marne, co wida po infrastrukturze turystycznej. To dziki nim Grecja odbije si od dna, stawiajc na gwne rdo dochodw turystyk. Stanowi ona 15 proc. produktu krajowego, a zatrudnionych jest w niej 20 proc. pracujcych obywateli. Dzi stawia si na rozwj luksusowej turystyki, dziki ktrej ta ga gospodarki ma stanowi 25 proc. PKB, w przeciwiestwie do turystyki masowej, ktrej wietno przypadaa na lata 70. Jednym z celw jest przycignicie bogatych Rosjan, ktrzy dzi przyjedaj gwnie do Czarnogry. Grecki rzd zdecydowa si wic znie dla nich obowizek wizowy. Pomimo wiatowego kryzysu lato
borcom (w 2008 roku za poparcie obiecano kademu po 600 do 900 euro) i elektroniczny system zliczania gosw, majcy zapobiec rozruchom podobnym do tych, ktre wstrzsny krajem cztery lata temu. Rywalizacja polityczna odbywa si gwnie pomidzy dwiema najwikszymi partiami bdc dotychczas u wadzy Mongolsk Parti Ludow (MPL) i gwn parti opozycyjn Mongolsk Parti Demokratyczn (MPD). W ostatnich wyborach parlamentarnych jedn pit gosw zdobya te Mongolska Partia Ludowo-Rewolucyjna (MPLR), przeciwna koncesjom grniczym dla zagranicznych koncernw. MPD uznawana jest za parti bardziej liberaln i blisz obywatelom, podczas gdy MPL, spadkobierca komunistycznego reimu, jest bliszy establishmentowi. Maj rne podejcie do sposobu, w jaki ma by zagospodarowane nasze przysze bogactwo tumaczy Luvsandendev Sumati, zaoyciel fundacji Sant Maral, majcej za zadanie promowanie demokracji w tym postkomunistycznym kraju. Jednak te rnice s niewielkie i ludzie nie przywizuj do niej wielkiej wagi, gdy wiedz, e za ideami partii stoj te same interesy. Przyszo kraju zapowiada si wietlanie dziki ogromnym inwestycjom poszukiwawczym, ktre maj miejsce na pustyni Gobi. Dwa 2011 byo dla Grecji rekordowe: 16,5 miliona turystw (10 proc. wicej ni w poprzednim roku), ktrzy pozostawili tu 10,5 miliarda euro. Niestety, wakacje 2012 zapowiadaj si znacznie gorzej. Niestabilno polityczna (trwajca od kwietnia do czerwca), rozruchy w Atenach i strach przed strajkami morskich przewonikw sprawiy, e liczba wycieczek do Grecji znaczco si zmniejszya. Na pocztku wiosny rezerwacji w greckich hotelach byo o 30 proc. mniej ni w 2011 roku. Maj by dla nas stracony ali si Markos Lambiris, dyrektor sprzeday luksusowego kompleksu hotelowego nad Zatok Sarosk, trzy kwadranse drogi z lotniska w Atenach. 30 czerwca zobaczy mona byo w porcie w Pireusie zagubionych turystw, czekajcych na koniec strajku potnego zwizku zawodowego przewonikw promowych. Opr spoeczny, ktry wybuch w peni sezonu turystycznego, tak bardzo zaszkodzi wizerunkowi kraju, e pewien felietonista wanej greckiej gazety Ekathiremini zaproponowa,
Hellada walczy
Grecja
16.07.12. Cena 1,50 euro
Gdy mwi si o Grecji, to panuje przekonanie, e to kraj zniszczony przez kryzys. Nic bardziej mylnego. Spoeczestwo greckie, ktre od lat 90. nieustannie si bogacio, jest dzi z pewnoci mocno poruszone swym nagym zuboeniem, ktre zaczo si w 2008 roku, a dzi siga nawet 25 proc. Jednak sam kraj nie wykazuje adnych oznak zniszczenia. Jest wrcz przeciwnie. Europejscy turyci, ktrzy przyjedaj do Grecji po raz pierwszy, s mio zaskoczeni. Gdy przybywaj do Aten, wita ich wybudowane w 2004 roku przy okazji igrzysk olimpijskich supernowoczesne i bardzo dobrze zorganizowane lotnisko. Znajduje si przy nim przystanek metra, kt-
rym mog dojecha do centrum stolicy. Wagony s czyste, klimatyzowane i ciche. Przystanki anonsowane s po grecku i angielsku. Turysta moe wysi na stacji Acropolis, gdzie ruchomymi schodami zostanie wyniesiony na deptak Dionizego Areopagity. Olniony piknem Partenonu zwiedzajcy bdzie mia tylko sto metrw do przejcia, by znale si w cieniu cyprysw i sosen, rosncych przed nowym Muzeum Akropolu zbudowanym dziki dotacjom z Unii Europejskiej. To otwarte w czerwcu 2009 roku dzieo dwch architektw Bernarda Tschumi (Szwajcara) i Michaela Photiadisa (Greka), jest jednym z najpikniejszych w caej Europie dziki swym rozmiarom, naturalnemu wiatu i bogactwu zbiorw. Po wyjciu z muzeum turysta by moe bdzie chcia zanurzy si w bkitnej wodzie Morza Egejskiego. Nowoczesny tramwaj zawiezie
...RAZ POD WOZEM
77
dotd gwnym wacicielem gruntw jest pastwo. Prawo dotyczce prywatyzacji ma ju 10 lat, ale dotychczas tylko 7 proc. mieszkacw jest wacicielami uytkowanego przez siebie terenu. Jeli pozostaniemy przy tym tempie, zajmie nam to 140 lat! mwi Tsedeudamba. Najblisza przyszo zapowiada si jednak jasno, co potwierdza widok mongolskiej modziey, sczcej koktajle na 23. pitrze nowo wybudowanej Blue Sky Tower, skd rozpociera si wspaniay widok na jurty rozsypane po pobliskich wzgrzach. (mh)
olbrzymie powstajce orodki wydobywcze powinny zapewni dobry byt krajowi przez kolejne dziesiciolecia. Oyu Tolgoi turkusowe wzgrze jest ogromn kopalni miedzi i zota, eksploatujc najwiksze rezerwy na wiecie. Wydobycie ma ruszy na pocztku przyszego roku, stanowic sygna do rozpoczcia grniczego boomu. Kopalnia jest w 66 proc. w rkach kanadyjskiego koncernu Ivanhoe, ktry zosta niedawno przejty przez angielsko-australijskiego giganta Rio Tinto, i w 34 proc. przez rzd w Uan Bator. To, e wikszo udziaw jest w rkach zagranicznych, budzi wiele kontrowersji. Coraz goniej odzywaj si zwolennicy ochrony narodowych dbr. Dotychczasowy rzd podejmowa wic ostronie kroki w sprawie projektu wydobywczego Talvan Tolgoi. Ta kopalnia jest jedn z najwikszych na wiecie, ze zoami wgla dochodzcymi do siedmiu miliardw ton. Mogaby zaopatrywa przemys metalurgiczny przez ponad dwa wieki. Rzd przewiduje ulokowanie 30 proc. jej akcji na giedzie w Londynie lub Hongkongu. Po wyborach powrci pytanie, jak cz akcji mona odda w rce zagraniczne. Dwoma najbardziej zainteresowanymi kandydatami s: chiski koncern Shenhua i amerykaski Peabody, silnie wspierany przez administracj w Waszyngtonie. Pod zoami wgla kryj si te due zoa uranu, co z kolei bardzo interesuje francuski koncern Areva. To, co dzieje si teraz w Mongolii, jest wyjtkowe przyznaje Jan by dla zachowania honoru kraju zabroni strajkw w sektorze turystycznym od maja do padziernika. To sensowny pomys komentuje M. Lambiris. Na le zapowiadajcy si sezon waciciele hoteli zareagowali obnik cen. rednia cena za noc w 2-osobowym pokoju wynosi okoo 100 euro i jest to sporo taniej ni na Riwierze Francuskiej czy Woskiej. Przycigno to Anglikw. Brytyjska strona internetowa zajmujca si rezerwacjami online dealchecker zanotowaa 200-procentowy wzrost rezerwacji w greckich hotelach w cigu 2 miesicy. Nie zadziaao to jednak na Niemcw. Wraenie, e Grecy s germanofobami cakowicie mylne, gdy Grecy s bardzo gocinni dla wszystkich turystw spowodowao, e wikszo Niemcw wyjechaa w tym roku na wczasy do Hiszpanii i Turcji. Hotelarze spodziewaj si wic w tym roku spadku przychodw o 20 proc. w porwnaniu z 2011 rokiem. (mh)
Hansen, szef ekonomiczny Asian Development Bank. Nigdy jeszcze aden kraj nie przeszed takiej przemiany w tak krtkim czasie. Wzrost gospodarczy skoczy w zeszym roku do 17,5 proc., a w przyszym ma wynosi 20 proc.. W 2005 roku PKB w przeliczeniu na mieszkaca wynosio 700 dolarw. Dzi warto ta wzrosa do 3 tys. dolarw i ma si podwaja co dwa lata. Luksusowe marki otworzyy ju sklepy w stolicy, mimo i ulice s jeszcze dziurawe i botniste. Jednak to szalestwo spowodowao te pojawienie si galopujcej inflacji (w kwietniu wynosia 16 proc.) i zaostrzanie si spoecznych kontrastw. Najwiksze ryzyko pociga za sob uzalenienie si
kraju od przemysu wydobywczego, ktry generuje 90 proc. eksportu i 30 proc. przychodw kraju mwi Jan Hansen. Wiemy, e tak uzalenione kraje rozwijaj si wolniej ni inne. Sektor ten nie zmniejsza te bezrobocia, gdy zatrudnia zaledwie 1,6 populacji Mongolii. Przyszo kraju zalee bdzie od inteligentnego zagospodarowania jego dbr mwi Oyungerel Tsedeudamba, doradczyni prezydenta, pisarka i czonek Partii Demokratycznej. Niemniej 29 proc. mieszkacw kraju yje jeszcze poniej progu ubstwa. Aby zapobiec pogbiajcym si kontrastom spoecznym, proponuje, by przyspieszy proces prywatyzacji ziemi. Jak
ARNAUD DE LA GRANGE
Figaro, Syndication, 2012
Sierpie 2012
KALENDARIUM
29 sierpnia, Londyn: rozpoczcie igrzysk paraolimpijskich w stolicy Wielkiej Brytanii. Ich historia siga 1948 roku, gdy podczas poprzedniej olimpiady w Londynie dr Ludwig Guttmann zorganizowa jednoczenie w szpitalu Stoke Mandeville zawody sportowe dla niepenosprawnych weteranw II wojny wiatowej. 22 sierpnia, zatoka Guantanamo: wstpna rozprawa piciu mczyzn oskaronych o przygotowanie zamachu z 11 wrzenia 2001 roku. Uwaany za mzg operacji Khalid Sheikh Mohammed i czterej jego towarzysze zostali formalnie oskareni o morderstwo i terroryzm w maju tego roku.
Niamey: Unia Europejska wysya misj, ktrej celem jest szkolenie si bezpieczestwa w Nigrze do walki z Al-Kaid. Ten ruch wiadczy o gbokim zainteresowaniu UE wzrastajcym znaczeniem islamskich bojwek w centralnej i zachodniej Afryce.
20 sierpnia, Mogadisz: pierwszy od 20 lat wyoniony w wyborach rzd Somalii zastpi wspieranych przez Narody Zjednoczone tymczasowych przedstawicieli wadzy. Wyniszczony trwajcymi od 1991 roku walkami kraj jest jednym z najbiedniejszych na wiecie.
6 sierpnia, przyldek Canaveral: nowy marsjaski azik NASA ma wyldowa w pobliu rwnika planety, by zbada warunki dla istnienia ycia na Marsie.
16 sierpnia, Kijw: sd zajmie si apelacj byej premier, Julii Tymoszenko, oskaranej o naduycie wadzy. Bohaterka pomaraczowej rewolucji cierpica na tajemnicze ble krzya odmawia leczenia przez ukraiskich lekarzy.
1 sierpnia, Jerozolima: wchodzi w ycie kontrowersyjne prawo, znoszce dotychczasowe zwolnienie z obowizkowej suby wojskowej dla ultraortodoksyjnych ydw. Ten temat wywouje gorc dyskusj w parlamencie, cz politykw twierdzi, e zmiany s niekonstytucyjne.
31 sierpnia, Angola: drugi najduej panujcy wadca w Afryce, prezydent Jose Eduardo dos Santos, po 32 latach u wadzy jest faworytem w kolejnych wyborach. Od zakoczenia w 2002 roku trwajcej 27 lat wojny domowej to dopiero drugie wybory prezydenckie.
RENAUD GIRARD
Figaro Syndication, 2012
Zebraa: Kate Edgley Zdjcia: AP, Getty Images GRAPHIC NEWS
78
POZNA I ZROZUMIE WIAT
Kontemplacja mierci czy szukanie wrae?

Dlaczego ludzie odwiedzaj dawne obozy koncentracyjne, miejsca atakw terrorystycznych albo bye wizienia? Nie s to jakie pokrzepiajce, wesoe dowiadczenia, ktrych wikszo z nas oczekuje podczas wakacji, a mimo to coraz czciej staj si celami wakacyjnych wojay. Zesp naukowcw z brytyjskiego University of Central Lancashire jako pierwszy na wiecie postanowi zbada to zjawisko na czym polega fenomen mrocznej turystyki? Dlaczego tyle osb odwiedza Owicim, Ground Zero i dawne cele przesucha KGB? Phillip Stone, dyrektor nowo powstaego Instytutu Bada nad Mroczn Turystyk, powiedzia BBC, e jego zdaniem w miejscach kani ludzie poszukuj odpowiedzi na pytanie o sens istnienia oraz prbuj przez chwil zrozumie cudze cierpienie, zanim powrc do swojej bezpiecznej codziennoci. W zsekularyzowanym wiecie powstaa w ten sposb nowa przestrze dla kontemplacji mierci bez tradycyjnej otoczki religii. Mroczna turystyka nazywana przez naukowcw tanatoturystyk cieszy si coraz wiksz popularnoci. Doktor Stone przypomina jednak, e zjawisko to ma dug tradycj. Fascynacja mierci towarzyszya ludzkoci od zawsze. Walki rzymskich gladiatorw przycigay takie tumy, e trzeba byo zbudowa Koloseum, aby pomieci przybyych. Stosy, na ktrych pony skazane przez hiszpask inkwizycj czarownice, staway si atrakcj dla ludnoci z okolicznych wiosek. Zaoyciel znanego biura podry Thomas Cook organizowa wycieczki na pola bitew amerykaskiej wojny secesyjnej. Rwnie prof. John Lennon podkrela, e ludzie od wiekw pielgrzymowali do grobw witych i miejsc martyrologii. W 1815 roku szlachta obserwowaa z bezpiecznej odlegoci bitw pod Waterloo, a Manassas jedno z pierwszych pl bitewnych amerykaskiej wojny secesyjnej ju dzie po zakoczeniu walk zostao sprzedane jako atrakcja turystyczna. Rnica midzy tym, co mona uzna za atrakcj turystyczn, a czego nie, to zwykle tylko kwestia czasu, jaki min od dramatycznych wydarze. Wycieczki po Londynie ladami Kuby Rozpruwacza ciesz si i dzi ogromn popularnoci. Ten wiat jest wystarczajco odlegy od naszego, by wyczyny zbrodniarza traktowa jako rozrywk. Kadego roku ponad p miliona ludzi od-
Wyspa Diabelska tylko z oddali wyglda sielsko

wiedza znajdujce si na terenie obozu koncentracyjnego Muzeum Owicim-Brzezinka. Standardowa 2,5-godzinna wizyta z przewodnikiem pozwala tylko powierzchownie pozna miejsce jednej z najwikszych tragedii w dziejach wiata. Wtpliwe, czy w ten sposb da si poj bezmiar dramatu, jaki rozegra si tu podczas drugiej wojny wiatowej. Na zarzdcach podobnych obiektw ciy dua odpowiedzialno musz sobie odpowiedzie na pytanie, jak cz historii postanawiamy upamitni. Gdzie s pomniki holocaustu Romw i Sinti? A co upamitnia ludobjstwo Indian Ameryki Pnocnej? Miejsca pamici powstaj wic selektywnie czsto motywacj jest zainteresowanie nimi jak najwikszej liczby turystw i generowanie zyskw, nie za przyblianie historii. Zabytki odwiedzane przez mrocznych turystw wiadcz o tym, e niejednokrotnie w przeszoci wartoci humanitarne nie wystarczay, by pohamowa zbrodnicze instynkty. Jeli jednak waciwie je zaprezentowa, by moe pomog zrozumie najbardziej niepokojce wydarzenia z naszej przeszoci. Jednym z zada brytyjskiego instytutu jest wspieranie etycznych sposobw podrowania do miejsc zwizanych ze mierci, tak by ludzie mogli je odwiedza, nie stajc si zwykymi podgldaczami. Strona internetowa Vacationideas pokusia si o zestawienie dziesiciu najpopularniejszych miejsc odwiedzanych przez tanatoturystw. Ciesz si one popularnoci wycznie dlatego, e kojarzone s ze mierci, katastrofami, bied i cierpieniem:
Fot. East News
10. Slumsy Dharavi, Bombaj, Indie

Upamitnione w oscarowej produkcji Slumdog Millionaire Dharavi to nie tylko najwiksze slumsy w Indiach, ale w caej Azji. Mieszka tu prawie milion ludzi. Turystw wita przyprawiajcy o mdoci odr, sterty mieci, ekskrementy i niekoczca si wystawa ndzy i chorb. Trudno przewidzie, czy nagy przypyw pienidzy z tanatoturystyki sprawi, e sytuacja ulegnie zmianie. Wikszo dochodw trafia bezporednio do mieszkacw, ktrzy z rosnc ekscytacj prezentuj warunki ycia urgajce godnoci ludzkiej. Aby utrzyma jak najwyszy poziom dochodw, musz oni jednak zadba o to, by ich okolica nie przestaa wyglda na zabiedzon i pen chorb, a ulice nadal wypenia odr i gry mieci.
si amerykaskich z Wietnamu. Wtedy tunele Cu Chi pene byy jadowitych pajkw i skorpionw, byo w nich ciasno, nieznonie wilgotno, a w wielu odnogach czekay miertelne puapki. Dzi to jedna z najwikszych atrakcji dla mionikw mrocznej turystyki i doskonay przykad na to, jak dawne fortyfikacje mog sta si atrakcj przynoszc zyski. Popularne, atwo dostpne korytarze dla wygody turystw poszerzono. eby zwikszy wraenie autentycznoci, zorganizowano rwnie strzelnic. Za jednego dolara mona strzeli z AK-47, takiego jak uywane podczas wojny w Wietnamie, oraz sprbowa prostych potraw, jakie jadali bojownicy.
8. Muzeum Ludobjstwa Tuol Sleng, Phnom Penh, Kamboda

Odwiedzajcy stolic Kambody Phnom Penh nie unikn nagabywania przez kierowcw autorikszy, proponujcych podwiezienie do Muzeum Ludobjstwa Tuol Sleng, czyli jak mwi miejscowi Pl mierci. W 1975 roku bezwzgldni Czerwoni Khmerzy zamienili zabudowania dawnej szkoy redniej w Wizienie Bezpieczestwa 21 (S-21), gdzie torturowano niepodanych obywateli i przeprowadzano egzekucje. Z prawdopodobnej liczby 17 tys. ludzi przetrzymywanych w Tuol Sleng w latach 1975 1979 przeyo jedynie 12 osb. Najbardziej szokujce jest to, e wielu mieszkacw stolicy sprawia wraenie, jakby cieszyo si,
9. Tunele Cu Chi, Wietnam

120 kilometrw tuneli Cu Chi, kilkadziesit kilometrw od miasta Ho Chi Minh (dawniej Sajgon) wykorzystywanych przez Wietkong w walkach z okupujcymi te tereny Amerykanami. W 1968 roku tunele stanowiy baz, z ktrej Wietnamczycy przeprowadzili ofensyw Tet i ostatecznie doprowadzili do wycofania
POZNA I ZROZUMIE WIAT
79
e krwawy reim Czerwonych Khmerw sta si czci historii ich miasta, bo dziki temu cigaj tu rzesze turystw. Zamiast sprbowa zapomnie, co wydarzyo si na Wzgrzu Strychniny (Tuol Sleng), mieszkacy Kambody bez zajknienia opowiadaj o stertach czaszek i koci oraz ciesz si, e mog pobra opat za przejazd autoriksz.
7. Wyspa Diabelska, Gujana Francuska

W 1852 roku na najmniejszej, najdalej na pnoc wysunitej wyspie archipelagu les du Salut, nalecego do Gujany Francuskiej, Napoleon III Bonaparte utworzy najostrzejsz koloni karn, ktra przetrwaa do 1952 roku. Wikszo skazanych przysanych na Wysp Diabelsk nigdy nie opucia tego strasznego, niegocinnego skrawka ldu. Przebywa tu midzy innymi Alfred Dreyfus, kapitan armii francuskiej, niesusznie skazany za zdrad na rzecz Niemiec. Obecnie wyspa stanowi jedn z najwikszych atrakcji turystycznych Gujany Francuskiej. Odwiedzajcy mog wej do cel, w ktrych umierali skazacy, do kwater dowdztwa i na miejscowy cmentarz.
no porastajca park rozrywki wiadcz wymownie o tym, e ponad 20 lat od tragedii normalne ycie jeszcze tu nie powrcio. Od 2002 roku Czarnobyl stanowi dochodow atrakcj turystyczn. Najtasza jednodniowa wycieczka z Kijowa kosztuje 150 dolarw. Poziom radioaktywnoci w miejscach dostpnych dla zwiedzajcych jest niski i stale si go monitoruje.
4. Dawny obz koncentracyjny Muzeum Auschwitz-Birkenau, Polska

Najwikszy nazistowski obz koncentracyjny Auschwitz. Eksterminacji poddano tu ponad milion ludzi przede wszystkim ydw. Wikszo zgina w komorach gazowych, pozostaych zabiy choroby i gd. Zaoony przez architekta Holocaustu, czyli Heinricha Himmlera, obz by miejscem, gdzie Anio mierci, doktor Josef Mengele, przeprowadza swoje eksperymenty na ywych ludziach. Owicim to jedna z najpopularniejszych destynacji tanatoturystycznych na wiecie. Muzeum jest tak popularne, e w szczycie sezonu na jego teren mona si dosta tylko w grupie z przewodnikiem.
zmuszono do niewolniczej pracy. W Birmie i Syjamie powstay obozy dla robotnikw. Linia kolejowa miaa si poczy po rodku. Pracujcy cierpieli gd. Brakowao lekw. Cholera i malaria zbieray miertelne niwo. Budowa liczcej 416 km linii kolejowej Siam Birma, nazywanej Torami mierci, zaja 16 miesicy. Zgino sto tysicy robotnikw, z czego 13 tys. stanowili jecy wojenni. Ich ciaa grzebano wzdu trasy, tam, gdzie upadli. Na kady kilometr przypada 280 grobw. Turyci pragncy przekona si, w jakich warunkach yli i umierali robotnicy pracujcy przy budowie Torw mierci, mog zwiedzi jedno z trzech muzew, w ktrych wystawiono zdjcia z tamtych czasw i narzdzia, ktrych uywali winiowie. Niedaleko znajduje si cmentarz z 7 tys. grobw, w ktrych spoczywaj szcztki budowniczych trasy. Wystarczy wsi do pocigu i ruszy Torami mierci. Wikszo turystw przechodzi te mostem na rzece Kwai, ktry zyska wiatowy rozgos dziki ekranizacji ksiki Pierrea Boullea.
Ksika zamiast plecaka
Zagity horyzont
Niewielu ludzi moe o sobie powiedzie, e nie byo na Mont Everecie. Zdobywali go niepenosprawni, kobiety i dzieci, dziennikarze i lekarze. Zdobywano go z tlenem i bez tlenu. Lecz dla wspczesnego czowieka, ktry musi si bez ustanku sprawdza, to gra niezbdna w jego yciu. Niemniej, to take gra, ktra dla wielu jest ostatecznym testem woli ycia i sprawdzianem charakteru. Tak zreszt brzmi podtytu ksiki, ktra jest udramatyzowan relacj autora z wyprawy na szczyt ziemi. Autor jest zawodowym surwiwalowcem, czyli niespokojnym duchem, ktry nieustannie musi dowodzi innym, e nie tylko umie wpakowa si w nieze tarapaty, ale przeyje w miejscu, w ktrym kady inny si podda. S tacy dziwni ludzie i s tacy, ktrzy chtnie te zmagania obejrz lub o nich przeczytaj. Opowie o heroicznym wejciu na Matk Gr jest tego ciekawym przykadem. Wbrew literackim produktom firmowanym nazwiskiem autora akurat ta relacja wciga i pozwala Czytelnikowi naprawd uczestniczy w trudach himalajskiej wyprawy. Narracja jest wietnie zbudowana, za akcja godna filmu przygodowego. Nie uszedem nawet dziesiciu krokw, gdy zaczem si krztusi i dusi. Maska nie dostarczaa tlenu. Zerwaem j z twarzy, rozpaczliwie prbujc zapa oddech. Zawisem na linach, zapltany w bezadnej pltaninie. Sprawdziem wskanik powietrza. Mwi, e tlen pynie Maska dziaaa poprawnie. Moje ycie zaleao od rosyjskiej maski pilota wojskowego. Autor osiga cel. Wchodzi na najwysz gr wiata. Natura go wynagradza, pogoda sprzyja kontemplacji krajobrazu, jaki dostpny jest nielicznym. Widoczno jest taka, e wida zaginajcy si horyzont. Ale brakuje czasu na podziwianie widokw. Trzeba przede wszystkim myle o obowizkach, czyli zdjciach dla sponsorw wyprawy, bo jak autor nie zrobi tych fotek, jego ycie jak pisze wtedy naprawd bdzie zagroone.
2. Ground Zero, Nowy Jork, Stany Zjednoczone

Ataki 9/11: dwa samoloty pasaerskie uderzaj w bliniacze wiee nowojorskiego World Trade Centre, grzebic prawie 3 tys. ludzi. Najokrutniejszy zamach terrorystyczny w historii wspczesnej. Ponad 10 lat od tej tragedii Nowy Jork nadal prbuje si z ni upora. Przez kilka lat Strefa Zero przypominaa plac budowy, ale teraz stoi tutaj pomnik postawiony w 10. rocznic dramatu. Jego centralny element to dwa ogromne baseny z fontannami usytuowane w miejscu fundamentw wie. Na ich cianach wyryto nazwiska ofiar zamachw. We wrzeniu 2012 ma zosta otwarty nowy pawilon Muzeum Pamici.
6. Lochy Londynu, Wielka Brytania

Londyskie lochy to idealny cel podry dla kadego tanatoturysty. Mieci si tu ekspozycja redniowiecznej makabry z narzdziami tortur, dowodami epidemii i seryjnych zabjstw. Po lochach oprowadza aktor, a turyci mog uczestniczy w grach, skorzysta z przejadek i podziwia efekty specjalne.
3. Most na rzece Kwai, Tajlandia

Wikszo bitew drugiej wojny wiatowej stoczono w Europie, a tylko nieliczne na innych kontynentach. Znaczna cz poudniowo-wschodniej Azji znalaza si w latach 1942 1943 pod okupacj japosk. Istniay plany zajcia Indii. Aby je zrealizowa, japoscy onierze stacjonujcy w Birmie potrzebowali zdecydowanie wikszego wsparcia i infrastruktury. Zapada wtedy decyzja o budowie linii kolejowej, ktra poczyaby Kanchanabury w Syjamie (dzisiejsza Tajlandia) z Moulmein w zachodniej Birmie. wier miliona ludzi, zarwno Azjatw, jak i alianckich jecw wojennych (Brytyjczykw, Amerykanw i Holendrw),
5. Strefa alienacji w Czarnobylu, Ukraina

30-kilometrowy pas ziemi wok reaktora jdrowego w Czarnobylu miejsce katastrofy, do ktrej doszo 26 kwietnia 1986 roku rwnie przeraajce wraenie robi teraz, jak tu po wybuchu. Porzucone budynki, potuczone szko, wybujaa rolin-
1. Pont de lAlma, tunel drogowy, Pary, Francja

Pont de lAlma to tunel drogowy pooony niedaleko paryskiego mostu o tej samej nazwie. 31 sierpnia 1997 roku zgina tu Diana, Ksina Walii, jej przyjaciel Dodi Al-Fayed i ich kierowca Henri Paul, ktry by szefem ochrony w hotelu Ritz, nalecym do ojca Dodiego, Mohammeda. Nad wjazdem do tunelu znajduje si rzeba Pomie Wolnoci, bdca replik pomienia w doni Statui Wolnoci i uwaana za nieoficjalny pomnik Ksinej Diany.
ANNA SIERO
Na podst.: NY Daily News, The Guardian, www.dark-tourism.org.uk, www.vacationideas.me, www.couriermail.com.au
. Azik
BEAR GRYLLS. POKONA EVEREST. (THE KID WHO CLIMBED EVEREST). Prze. K. Cierniak, J. Fejdych. Wydawnictwo PASCAL, Bielsko-Biaa 2012, s. 274. Cena 36,90 z.
W tunelu Cu Chi
Fot. Reuters/Forum
80
HIGH LIFE
ZNAD SEKWANY
Lady Gaga
Proces o lalk
Ekscentryczn piosenkark czeka proces z producentem lalek informuje New York Daily News. Firma MGA Entertainment da od Gagi 10 milionw dolarw za zamanie warunkw umowy. W grudniu tego roku na rynek miaa wej lalka, stworzona na podobiestwo wokalistki. Miaa piewa jej najwiksze przeboje. Gaga zadaa wstrzymania produkcji zabawki do 2013 roku, aby jej wejcie na rynek zbiego si z promocj albumu i perfum. Piosenkarka zayczya te sobie, eby lalka miaa odkrcan gow, po ktrej odjciu wystawaby z niej... zakrwawiony kikut.
Paryski nie-co-dziennik
Uff, jak gorco

Wedug paryskiego filozofa Edgara Morina najwiksz wartoci wakacji s wakacje od mylenia. Wtedy elazna logika luzuje swe zimne okowy, stare, mocno utrwalone myli uwalniaj si i najbardziej nawet racjonalne umysy, gdy znajd si w krtkich spodenkach, ulegaj sonecznym kaprysom. Bogaci przenosz si do ziemskich rajw na karaibsk wysp Saint-Barthlemy lub polinezyjsk Bora-Bora, a biedniejsi szukaj swej Copacabany u siebie na Paris-Plages. To ju 11. edycja paryskiej play usypanej na prawym brzegu Sekwany z palmami w donicach, parasolami, leakami, hamakami. Jej przedueniem s nabrzea kanau La Villette z baz sportw wodnych: aglwkami, dkami, kajakami, rowerami wodnostalgi, jego codzienne i wyimaginowane ycie, czy choby tylko lokalizacj paryskich przygd. Od XVI do XXI wieku zebrao si kilka tysicy tytuw, z ktrych na dwikowej ekspozycji zaprezentowano ponad dwiecie. Na matk chrzestn tego totalnego koncertu wybrano cigle piewajc ikon, czarn r Parya Juliette Grco. Piosenki wzdychaj, krzycz, kpi, celebruj mityczne dachy, niebo, bruk, prowadz dugimi ulicami, nabrzeem Sekwany, mostami, schodz do metra, przywouj noce i wity, opiewaj legendarnych paryan, upade dziewczyny, wszechobecn mio. Sycha, jak zawodz: Jest pita rano, Pary si bawi... Od piosenki ju tylko krok do taca, dzi najwaniejszej ze sztuk, zapewne dlatego, e nie wymaga my-
JK Rowling
Domek na drzewie
Jedna z najbogatszych pisarek wiata uwielbia rozpieszcza swoje dzieci donosi malextra.com. Na terenie swojej XVII-wiecznej rezydencji Rowling zamierza wybudowa 9-letniemu Davidowi i 7-letniej Mackenzie domki na drzewach, inspirowane Szko Magii i Czarodziejstwa w Hogwarcie, do ktrej uczszcza Harry Potter. Domki bd kosztoway ponad 150 tysicy dolarw. Pisarka potrzebuje teraz zgody ssiadw na rozpoczcie budowy. Nikt z nas nie bdzie robi problemw z tym placem zabaw dla dzieci. To jej pienidze i moe z nimi robi, co jej si podoba. A poza tym pani Rowling to niezwykle mia osoba stwierdzi jeden z ssiadw.
Fot. East News
Mariah Carey
Rekordowa stawka
Po dugich negocjacjach gwiazda muzyki pop zgodzia si zosta jurork w amerykaskim Idolu czytamy na stronach Us Weekly. Kontrakt wokalistki za udzia w XII edycji programu opiewa na 18 mln dolarw. Producenci licz na rekordow ogldalno. Jestem bardzo podekscytowana poszukiwaniem nowych talentw stwierdzia Mariah. Simon Cowell, od lat zwizany z tym programem, uwaa, e Carey, ktra jest niezwykle wraliw osob, moe mie problem z krytykowaniem uczestnikw show. ZW
Fot.: AKPA (2), PAP (1)
nymi. Dla mionikw sportu wyczynowego ustawiono pod Ratuszem wielki ekran, by mogli ledzi igrzyska w Londynie, nie przerywajc sonecznej kpieli. Nie zabraknie innych spektakli (Chory z urojenia na zakotwiczonej barce) i koncertw, zwaszcza popisw najlepszych muzykantw z metra. To wokalne echo audiowizualnego przedsiwzicia Pary w piosence przygotowanego przez galeri Biblioteki Miasta Parya. Wedug Georgea Gershwina kolejnego, tym razem muzycznego, mdrali moliwe s tylko dwa tematy piosenek: Pary i mio, a i tak czsto cz si one ze sob. Nie ma dzielnicy bez wasnej piosenki, ktre tworz swoist kartografi paryskich ulic, wyraajc ducha miasta, jego histori,
lenia, przeto idealnej na wakacje. Po drugiej stronie Sekwany przy nabrzeu Saint Bernarda co wieczr skwer Tino Rosiego zmienia si w balowy parkiet pod niebem Parya tango, salsa, rock i inne plsy maj tu swe nabone miejsce. Pod wiatami przepywajcych statkw wynurzaj si taczce pary niczym z archaicznych rde zamtu. C: w tacu jak w wakacje trudno o samodzielne mylenie, wic pjdmy jeszcze o krok dalej za jeszcze jednym mdral. Wedug Claudea Lvi-Straussa odkd czowiek sta si czowiekiem, od odkrycia ognia po rozbicie atomu, nie dokona on niczego poza beztroskim rozrywaniem miliardw struktur, ktrych ponowne scalenie nie jest ju moliwe, mimo wysikw rozmaitych
Korespondenci: Anonim (Frankfurt), Tomasz Bagnowski (Nowy Jork), Elbieta Gobiewska (Chicago), Aneta Kubas (Dublin), Daniel Kestenholz (Bangkok), Agnieszka Nowak (Rzym), Cezary Stolarczyk (Miami), Leszek Turkiewicz (Pary). Tumacze: Andrzej Berestowski (rosyjski), Cezary Goliski (biaoruski), Magdalena Herman-Milenkowska (serbski), Jarosaw Jedzikowski
zaklinaczy chaosu, o czym przekonuj organizatorzy nadsekwaskiej wystawy tu obok amfiteatru wielkiego antropologa Lvi-Straussa w muzeum Quai Branly. Ekspozycja Zaklinacze chaosu jest zbudowana wok trzech sekcji: Chaos wiata, Mistrzowie nieadu, Katharsis. Podejmuje dialog szamanizmu i neoszamanizmu ze sztuk wspczesn, eksploruje moce za, przemocy, mierci, wojny, katastrof naturalnych. Z tymi siami chaosu prbuj komunikowa si wici klauni, psychotycy, szamani, ordownicy poszerzonej wiadomoci, w tym artyci ze swymi wymylnymi instalacjami. I my stajemy si czci tego teatru masek, amuletw, rytuaw, bachanaliw, gstniejcych rekwizytw z Syberii, Tybetu, Mongolii, Korei, Meksyku, Amazonii. To egzotyczna podr w poszukiwaniu utraconej duszy, podczas ktrej moemy si poczu jak ten wielki antropolog ze Smutku tropikw odkrywajcy ad chaosu gdzie midzy sacrum i profanum. A jeli w kocu znudzi nas rola antropologa, moemy wcieli si w archeologa, ba, samego Howarda Cartera, odkrywcy grobowca Tutenchamona sprzed 3300 lat. W wakacyjnym Paryu, i to jest moliwe dziki eksperymentowi w Paris Expo, gdzie drobiazgowo zrekonstruowano grobowiec modego faraona z Doliny Krlw niedaleko Luksoru. Pi lat trway przygotowania, by odtworzy repliki okoo tysica przedmiotw, jakie ostatni wadca z XVIII dynastii zabra w podr w zawiaty. Fascynujca przygoda w czasie, przestrzeni, wyobrani. To zaproszenie do mierci, mierci wyjtkowej, bo bezpiecznej i pogodnej. Prowadzi drog prosto do soca pod rk z bogami, ktrzy nie wa grzechw, a co najwyej intencje serca. Towarzyszy temu Hymn do Amona-Ra przejawiajcy pocztki monoteizmu czcego boga stwrc Amona i boga soce Ra w monoteistyczny kult solarny. Na jednej z kamiennych pyt widnieje napis: Uczy swego ducha silnym jak zapora, po ktrej bezpiecznie spyn najpotniejsze fale. O, gdyby udao si speni yczenie tego anonimowego artysty faraona sprzed tysicy lat, mona by jeszcze zuchwalej pj pod kade boskie czy piekielne najbardziej nawet olepiajce soce. Co ja plot? Pardon, to ten upa w wielkim miecie. Uff, jak gorco
LESZEK TURKIEWICZ Pary

turkiewicz@free.fr
(portugalski, chorwacki), Tomasz ugowski (angielski), Emilia Szywaa (hiszpaski), Lidia Solarek (niemiecki), Anna Soluch (niderlandzki), Robert Szymaski (ukraiski), Patryk K. Urbaniak (niemiecki). Przegld funkcjonuje na podstawie umowy z wydawcami zagranicznymi.
Kierownik dziau zagranicznego: HENRYK MARTENKA henryk.martenka@angora.com.pl
LUDZKIE LOSY
81
Wielki nieznajomy z Polski po raz kolejny mozolnie wspina si na szczyt. Wraz z on stworzyli w 2009 roku portugalsk wersj ProgressBaru. Pojawi si pomys organizacji w Portugalii turnieju Flair na wzr brytyjskiego Roadhouse, francuskiego Paris Flair Open czy Warsaw Flair Challenge. W 2010 roku ruszya pierwsza portugalska edycja midzynarodowego turnieju dla barmanw: Algarve Flair Challenge. Arturowi udaje si cign najlepsze nazwiska wiatowego bartendingu. Do Algarve z pokazami przyjedaj wielokrotni mistrzowie wiata: Tomek Maek i Marek Posuszny. Turniej i towarzyszce im pokazy okazuj si sukcesem. Kolejna edycja mistrzostw odbya si w 2011 roku, a ostatni turniej mia miejsce w Albufeira, w czerwcu 2012 roku. Artur Woj podbi serca portugalskiej publicznoci. Jego skrcone nazwisko nie schodzi z ust mionikw dobrej zabawy przy barze. Marzeniem polskiego barmana jest umieszczenie turnieju w Algarve w kalendarzu Grand Slam, najwaniejszych imprez branowych na wiecie. W ten sposb barman z Polski pisze histori portugalskiego bartendingu.
Polski barman podbija Algarve

Portugalia
Artur Wojciechowski zmuszony by zmieni nazwisko. Nie dlatego, by si ukrywa. Przeciwnie, zrobi to ze wzgldu na rosnc popularno. Zacz poznawa wicej ludzi ze rodowiska baristw, pojawiy si pierwsze zaproszenia na powane imprezy, a aden Portugalczyk nie by w stanie wymwi jego nazwiska. Nie mg sobie pozwoli na zahamowanie wzrostu zainteresowania swoj sztuk tylko dlatego, e organizatorzy imprez woleli unika tremy pojawiajcej si przed wymwieniem trudnego nazwiska. Nazwa si Artur Woj, eby si dobrze kojarzy i aby jego imi nie schodzio z ust oczarowanej publicznoci. Barmaska sztuka uwioda Artura w czasie studiw w odzi. eby zarobi na utrzymanie, w chwilach wolnych od zaj, 18-letni chopak pracowa w modnych dzkich barach i dyskotekach. Gdy ukoczy anglistyk, wiedzia ju, e bartending jest jego yciow pasj i sposobem zarabiania
na ycie. Uatwiajcy midzynarodowe kontakty angielski doskonale wpisywa si w cao. Coraz wicej czasu i energii powica na doskonalenie sztuki barmaskiej. Stawa si te coraz bardziej znany w kraju. W 2005 roku zdoby mistrzowski tytu w Mistrzostwach EuroCastro. Wkrtce posypay si zaproszenia i oferty wsppracy. W 2006 roku Artur
stworzy wasn firm. ProgressBar oferuje najwyszej klasy rozrywk przy barze w czasie prestiowych imprez. Reprezentujc najpowaniejsze marki polskich trunkw, Wojciechowski objeda z show Stany Zjednoczone. Regularnie wystpuje te w barach na terenie Zjednoczonego Krlestwa. Do Portugalii sprowadzia go mio. Zamieszka z on w prowincji Algarve.
JAREK JEDZIKOWSKI
Na podst.: Algarve mais
Trwa pocig za najgroniejsz terrorystk wiata
Czy Biaa Wdowa znw uderzy?

W. Brytania
Uwaa si za bojowniczk Allaha i zajmuje wysok pozycj w Al-Kaidzie. Rekrutowaa i trenowaa kobiety przeprowadzajce samobjcze zamachy terrorystyczne. 28-letnia Samantha Lewthwaite, nazywana Bia Wdow, to Brytyjka z wyszym wyksztaceniem. Ma troje dzieci, z ktrych ostatnie przyszo na wiat ju po mierci ojca. Wychowywaa si w Buckinghamshire jej ojciec by wojskowym, matka prowadzia dom. Podejrzewana o terroryzm ucieka przed afrykask policj, Interpolem, Scotland Yardem i CIA. Jest wdow po Jermainie Lindsayu, jednym z fanatycznych islamistw, ktrzy 7 lipca 2005 przeprowadzili samobjcze zamachy w londyskim metrze. W grudniu 2011 roku ucieka z Mombasy, po tym jak policja udaremnia plan ataku na popularne wrd zachodnich turystw hotele, w ktrym miaa by uyta bro chemiczna. Na stronie internetowej kenijskiej modziey popierajcej dihad kto tak j opisa: Ofiarowaa ycie Allahowi i teraz suy mu jako kobieta onierz. W Somalii dowodzi kobietami mudahedinami i przeprowadza operacje przeciwko niewiernym. Teraz kada muzumaska siostra chce by jak nasza Dada Mzungu (suahili: biaa siostra). Niewierni na ni poluj, ale nie mog jej znale, bo Allah ochrania swoich wojownikw. Przed ucieczk z Kenii Lewthwaite prowadzia dziennik, w ktrym napisaa, e chce, aby jej dzieci zostay mudahedinami witymi wojownikami. Na lad dziennika trafi w marcu The Daily Telegraph. Z notatek wynika, e terrorystka planowaa napisa ksik o yciu ony witego bojownika islamu i o wiernoci zaoeniom dihadu, cho o tym nie opowiada si nawet najbliszej rodzinie. W dzienniku opisaa, jak jej m, Habib Saleh Ghani, rozmawia z dziemi o ich przyszoci: Zapyta je, kim chc zosta, kiedy bd starsze. Oboje zgodnie przyznali, e chc by mudahedinami. Zapyta, jak planuj osign ten cel i co to napraw znaczy by mudahedinem. Odpowiedzi na te pytania znaj jedynie ci, ktrzy krocz ciek witej wojny. W Kenii jej reputacja szybko dociera do kolejnych miasteczek i wsi. Wszyscy dr przed zamachami. Elijah Rop, ktry naley do grupy kenijskich antyterrorystw mwi: Nie wiemy, gdzie przebywa ta kobieta, ale mog powiedzie, e nie w Kenii. Przeszukujc jej komputer w domu w Mombasie, policja ustalia, e w ostatnim czasie szukaa w internecie informacji na temat konstruowania bomb. Brytyjska policja sprawdza, czy Biaa Wdowa jest powizana z zabjstwem brytyjskiego turysty Davida Tebbutta, ktrego we wrzeniu ubiegego roku zastrzelono w kenijskim kurorcie. Jacob Ondari z prokuratury w Mombasie potwierdza, e Lewthwaite jest uzbrojona: W jej domu znalelimy materiay wybuchowe. Jest bardzo, bardzo niebezpieczna. Nie jest maym trybikiem w machinie terroru ma powizania z przywdztwem. Kiedy j wreszcie zapiemy, bd wnioskowa o kar mierci. Jeli j znajdziemy i bdzie prbowaa ucieka, zabijemy j. Policja utrzymuje, e Biaa Wdowa przebywa w Kenii i wspdziaa z innymi fanatykami islamskimi, planujc kolejne ataki. S wiadkowie, ktrzy twierdz, e widzieli, jak podobna do niej kobieta w zeszym miesicu wrzucaa granaty do zatoczonego baru byo trzech zabitych, w tym 9-letni chopiec, i 30 rannych. Setki ludzi
oglday tam wtedy Euro 2012 mecz Anglia-Wochy. Isaac Simanye, ochroniarz w barze Jerycho, zobaczy czarnego SUV-a z przyciemnionymi szybami i biaego sedana, ktre zablokoway inne pojazdy. Podszedem, by powiedzie im, eby inaczej stanli. Z czarnego auta wysiada biaa kobieta w islamskim stroju. To byo dziwne: cudzoziemka w takiej szacie? Krzykna co do mczyzny w drugim samochodzie. Wysiad i zacz mnie bi. Chcia mi zabra telefon, ebym nie mg wezwa pomocy. Biaa kobieta wzia co z tylnego siedzenia samochodu. Zacza si cofa. Miaa na ramieniu granatnik. Zacza strzela. Pierwszy granat przelecia nad gowami goci baru i eksplodowa na dachu pobliskiego domu, zabijajc maego chopca. Drugi trafi w cel. Wybuch tu obok ludzi ogldajcych mecz. Samantha jest najmodsz z trjki rodzestwa. Jej rodzice rozeszli si, gdy miaa 11 lat. Bardzo ciko przeya ich rozstanie. Wtedy zaprzyjania si z mieszkajcymi w okolicy muzumanami. Kiedy miaa 15 lat, postanowia przej na islam i zacza nosi hidab. Lindsaya poznaa w czasie studiw na londyskim uniwersytecie. W dzienniku zapisaa: Chciaam muzumaskiego ma. Chciaam si ustatkowa. Bylimy fanatykami. Na lubie nie byo nikogo z jej rodziny.
ANNA SIERO
Na podst.: The Telegraph, Daily Mail
82
WIEDZA I YCIE
Prosz wsta! Nauka idzie!

Przywrcona: wiatoczuo
ywa na innym polu. Tym samym otyo wcale nie wynika z braku ruchu, tylko z nadmiernej konsumpcji. (AU) Orzeczenie: Przypominamy, e mimo wszystko aktywno fizyczna jest dla zdrowia bardzo wana.
Niebezpieczny: samoopalacz
wyboru cieki pozwalajcej na szybki (5 m/s) i bezkolizyjny lot przez taki tor przeszkd. Takie urzdzenia maj zapewni nowe moliwoci wojsku, zarwno walczcemu pod oson drzew, na terenach miast, jak i na statkach. Wyposaone w tani kamer wideo mechaniczne ptaki czujniki miayby take przewag nad uywanymi obecnie drogimi sensorami laserowymi. (SS) Orzeczenie: Od dawna wiadomo, e najlepsze pomysy to te czerpane z natury.
Przedmiot sprawy: Amerykaskim naukowcom udao si czciowo uleczy lepe myszy za pomoc prostej iniekcji leku zwanego AAQ. Specyfik dziaa na lepe komrki siatkwki, przywracajc im wraliwo na wiato. Lek testowano na myszach z genetycznie uwarunkowan lepot pojawiajc si w cigu pierwszego miesica ycia. Ju bardzo niewielkie dawki AAQ sprawiy, e renice myszy zway si w odpowiedzi na wiato, a zwierzta unikay wiata, co jest typowym zachowaniem gryzoni, jednak tylko gdy s one zdolne do widzenia. Badacze maj nadziej, e w przyszoci terapi bdzie mona stosowa u ludzi. Podkrelaj przy tym jej przewag nad implantami oczu czy genetycznymi terapiami lepoty. (SS) Orzeczenie: Czekamy na zastrzyki przeciw lepocie.
Kobiety: rozbierane na czci pierwsze
Pod lup: otyo
Przedmiot sprawy: Kobiety, ktre uywaj samoopalaczy, ryzykuj m.in. utrat podnoci, wystpienie deformacji u podw, a nawet rozwj nowotworw donosz brytyjscy naukowcy. Jak si okazao, chemiczny koktajl, ktry funduj nam firmy kosmetyczne, zawiera niebezpieczne zwizki zakcajce prac hormonw oraz zwizki rakotwrcze, takie jak formaldehyd czy nitrozoaminy. Dodatkowo olejki poprawiajce koloryt skry skadaj si z substancji, ktre j podraniaj i mog wywoywa alergi, oraz zwizkw sprzyjajcych wystpowaniu cukrzycy i otyoci. Uczeni twierdz, e samoopalacze mog by bardziej niebezpieczne ni inne kosmetyki, gdy nakadane s regularnie na ca powierzchni skry. (ZK) Orzeczenie: Lepiej korzysta z naturalnej opalenizny.
zdolnoci umysowe oraz inteligencj donosz amerykascy naukowcy. Jak wykazay badania, dzieci umieszczone w domu dziecka maj mniej substancji szarej i biaej (dwch podstawowych skadnikw orodkowego ukadu nerwowego) ni te, ktre wychowuj si w normalnej rodzinie. Substancja biaa odgrywa rol w uczeniu si, za substancja szara kieruje prac mini, zmysw, pamici, emocjami i mow. Uczeni twierdz, e brak odpowiedniej stymulacji fizycznej i psychologicznej dziecka umieszczonego w orodku wychowawczym zakca normalny rozwj jego mzgu i prowadzi do obnienia poziomu IQ i zdolnoci jzykowych, sprzyja wystpieniu ADHD i problemw psychicznych. Uczeni udowodnili take, e wczesna adopcja moe przywrci odpowiedni ilo substancji biaej i tym samym umoliwi prawidow prac mzgu. (ZK) Orzeczenie: Czekanie latami na adopcj szkodzi dzieciom.
Zabjczy: seks dla much
Skopiowane: mechaniczne ptaki
Przedmiot sprawy: Wikszo ludzi uwaa, e otyo wynika z siedzcego trybu ycia i braku aktywnoci fizycznej. Jednak najnowsze badania midzynarodowego zespou naukowcw wykazay, e osoby pracujce w biurach spalaj prawie tyle samo kalorii co czonkowie jednego z tradycyjnych plemion Tanzanii, ktrzy codziennie przemierzaj bardzo due dystanse w trakcie polowa. Okazuje si, e wikszo kalorii nie jest zuywana w trakcie wykonywania widocznych czynnoci, tylko w trakcie utrzymywania sprawnego funkcjonowania organw czy np. ukadu immunologicznego. Ponadto zuywanie wikszej iloci energii na jedn czynno, np. aktywno fizyczn powoduje, e mniej energii organizm zu-
Przedmiot sprawy: Okazuje si, e mzg procesuje obraz kobiety inaczej ni obraz mczyzny! Podczas gdy mczyni postrzegani s globalnie, w trakcie patrzenia na kobiet uruchamiane jest patrzenie lokalne, czyli na kady element kobiecego ciaa patrzy si oddzielnie. I to niezalenie od tego, kto patrzy: kobieta czy mczyzna. Zdaniem naukowcw, za takie postrzeganie kobiet, a tym samym niejednokrotnie ich uprzedmiotowianie, mog by odpowiedzialne media, a przede wszystkim reklamy, w ktrych do sprzedawania przernych produktw wykorzystywane s rne czci kobiecego ciaa. Co ciekawe, wystarczy kilka prostych wicze umysowych, aby take kobiety zacz postrzega caociowo. Ponadto patrzeniu globalnemu sprzyja bycie w dobrym nastroju. (AU) Orzeczenie: A moe jednak kobiety i mczyni postrzegaj wiat podobnie?
Na zdrowie: mio rodzicielska

Przedmiot sprawy: Amerykascy inynierowie pracuj nad niewielkim urzdzeniem latajcym zwanym UAV (ang. unmanned aerial vehicle), opartym na percepcyjnych i manewrowych zdolnociach ptakw. Naukowcy przeanalizowali procesy regulacyjne i zachowanie ptakw, i innych maych zwierzt latajcych z du prdkoci przez skomplikowane rodowiska, takie jak lasy czy miasta. Celem jest opracowanie i konstrukcja maych UAV, ktre bd zdolne do samodzielnego
Przedmiot sprawy: Seks to sposb na przeduenie ycia gatunku, jednak przy tej okazji mona straci wasne. Amerykascy naukowcy donosz, e nietoperz gatunku Myotis nattereri nauczy si wyszukiwa i atakowa kopulujce pary much domowych. Echolokacja, ktr normalnie posuguj si nietoperze, jest wystarczajca do namierzenia insektw w czasie lotu, jednak siedzcej bez ruchu muchy nie mog odrni od zwykej nierwnoci powierzchni. Dlatego te godne nietoperze wypracoway inny sposb. Okazuje si, e samce much tu przed kopulacj poruszaj kilkakrotnie skrzydekami w rwnych 3-sekundowych odstpach, wydajc przy tym bardzo cichy, ledwie syszalny dla ludzkiego ucha odgos, ktry dla nietoperzy jest doskonale rozpoznawalny i bezbdnie pozwala zlokalizowa ofiary. (AK) Orzeczenie: Muchom proponujemy zaszycie si w domowych pieleszach w celu prokreacji.
PAULA ROSZCZENKO i Naukowy Wydzia ledczy

nauka@angora.com.pl Przedmiot sprawy: Kochajca rodzina stymuluje prawidowy rozwj mzgu dziecka, zwikszajc tym samym jego
rda: The Telegraph, European Journal of Social Psychology, ScienceDaily, ScienceNOW, Plos One, ABC Science
W GOWIE SI (NIE) MIECI
83
EROSKOP
84
DLA TYCH, CO NIE LUBI CZYTA
NADZIEJE NA MEDALE. Rozpoczy si XXX Letnie Igrzyska Olimpijskie w Londynie czytaj str. 69 73.
PO BURZLIWEJ DYSKUSJI posowie zagosowali przeciwko dyskusji nad projektem ustaw o zwizkach partnerskich czytaj str. 13.
Tygodniwka
Rys. Pawe Wakua Rys. Pawe Wakua
BOJKOT GWIAZDY. Koncert Madonny na Stadionie Narodowym w rocznic wybuchu powstania warszawskiego wzbudza wiele kontrowersji czytaj str. 12.
WALKA Z HANDLEM PUDEKOWYM. Stra Miejska w odzi bdzie sprzedawaa hurtownikom, zarekwirowane owoce i warzywa.
Rys. Tomasz Wilczkiewicz Rys. Mirek Stankiewicz
Rys. Mirek Stankiewicz
PRZERWA NA REKLAM...
KO JAK ROWER. Turyci w Koobrzegu mog porusza si konikami na kkach tylko po ciekach rowerowych czytaj str. 29.
FOTORADAR ZAPA... ROWERZYST. Mody cyklista dosta mandat za zbyt szybk jazd na rowerze czytaj str. 27.
Kolumn opracowaa: JOLANTA PIEKART-BARCZ. Wicej na www.tygodniowka.com

Angora 31

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Angora 31

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zaczlimy od srebrnego medalu Sylwii Bogackiej w strzelectwie

Londyn oszala, krlowa Elbieta II skoczya na spadochronie

o otwarciu igrzysk czytaj str. 4-5 i 69-73

PRZEGLD PRASY KRAJOWEJ I WIATOWEJ

Nakad: 532 997 egz.

Cena 3,50 z (w tym 8 % VAT)

Boe, wycz prd tej diablicy...

Fot. East News. Oprac. Pawe Wakua

Mirosaw 90-103 32,10

Co miesic otrzymasz najnowszy numer do domu

ANGORA nr 31 (5 VIII 2012)

KTO CZYTA, NIE BDZI

32 Szpieg w liczniku elektrycznym (Polska Dziennik Zachodni)

71 Igrzyska abim okiem (Le Figaro)

72 Wielki strach (FAZ)

POZA PRAWEM 33 Gra w falsyfikat (Angora)

72 Polityczna dyskwalifikacja (Belsat.eu)

34 Mielimy j tylko postraszy (Angora)

73 Olimpiada dzikusw (BBC Mundo)

35 Zabjstwo dla kilku zotych

74 Na ldzie i w morzu (www.danas.hr)

OBYCZAJE 48 Jdrne poladki Janachowskiej

75 Przeom w zapobieganiu AIDS? (Daily Mail) 75 Zotem w raka (ABC News)

19 Czowiek bez twarzy (Onet)

76 Stepowy emirat (Le Figaro)

12 Egzorcyci: niech awari Pan Bg przerwie koncert Madonny (Onet)

20 Na co rzd wydaje twoje pienidze (Puls Biznesu)

50 Seksowne Panny si bawi (Zwierciado)

76 Hellada walczy (Le Figaro)

14 Koniczynka na przystawk? (Angora)

SPOECZESTWO 21 Katastracja (Nie)

78 Kontemplacja mierci czy szukanie wrae? (NY Daily News)

22 Tworzone z pasj (Angora)

24 Nie ma obwodnicy, Dolina Rospudy ginie (Gazeta Polska)

54 Czy dobrze by sadyst? (Angora)

80 Uff, jak gorco...

18 Horror na polskich lotniskach (Super Express)

30 Coraz bliej do wi (Polska Dziennik Batycki)

KULTURA 56 Szukamy cigu dalszego Radio mam we krwi (Angora)

Humoreska Pawa Wakuy

Fot.: M. Grzelak/SE/East News. Oprac.: Pawe Wakua

58 Salonowe burze Bohdana Gadomskiego (Angora)

W tym tygodniu imieniny obchodz:

60 Jedyny przyzwoity obyczaj (Ksiki)

PERYSKOP 69 Londyn jednak zaskoczy

PRASOWE ZDJCIA TYGODNIA

ANGORA nr 31 (5 VIII 2012)

Fot. AFP/East News

Fot. AFP/East News

Fot. AFP/East News

Fot. AP/East News

ANGORA nr 31 (5 VIII 2012)

PRASOWE ZDJCIA TYGODNIA

Fot. AP/East News

Fot. AFP/East News

Opracowa: ANDRZEJ BERESTOWSKI, a.berestowski@angora.com.pl

ANGORA nr 31 (5 VIII 2012)

ANGORA nr 31 (5 VIII 2012)

ANGORA nr 31 (5 VIII 2012)

Z YCIA SFER POLSKICH

Kto da nam skrzyda?

WEJCIE DLA ARTYSTW

Polska Casta Diva

ANGORA nr 31 (5 VIII 2012)