Warszawa, 4 lutego 2009 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

VI kadencja
Prezes Rady Ministrów
DSPA–140 –295(3)/08

Pan
Bronis!aw Komorowski
Marsza!ek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Przekazuj" przyj"te przez Rad! Ministrów stanowisko wobec poselskiego

projektu ustawy:

- o zmianie ustawy o minimalnym

wynagrodzeniu za prac! (druk nr 1292).

Jednocze#nie informuj", $e Rada Ministrów upowa$ni!a Ministra Pracy i

Polityki Spo!ecznej do reprezentowania Rz%du w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.

(-) Donald Tusk

 Stanowisko Rz"du do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o minimalnym
wynagrodzeniu za prac! (druk nr 1292)

Poselski projekt o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za prac" (druk nr 1292)

wprowadza zmian" w dotychczasowych zasadach ustalania wysoko#ci minimalnego
wynagrodzenia, proponuj%c:
1) ustalenie w 2008 r. wysoko#ci minimalnego wynagrodzenia w taki sposób, aby w dniu
1 stycznia 2009 r. nie by!a ona ni$sza od 45% wysoko#ci przeci"tnego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej w I kwartale 2008 r.,
2) w latach nast"pnych ustalanie wysoko#ci minimalnego wynagrodzenia w taki sposób, aby
w dniu 1 stycznia nast"pnego roku nie by!a ona ni$sza od po!owy wysoko#ci przeci"tnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej w I kwartale roku, w którym odbywaj% si"
negocjacje.
Rozwi%zanie zawarte w przed!o$onym projekcie nie jest mo$liwe do realizacji, gdy$
wysoko#& minimalnego wynagrodzenia od dnia 1 stycznia 2009 r. zosta!a ju$ ustalona
zgodnie z trybem okre#lonym obowi%zuj%cymi przepisami o minimalnym wynagrodzeniu za
prac" (obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2008 r. – M. P. Nr 55, poz.
499). Przepisy te nie przewiduj% mo$liwo#ci zmiany okre#lonej ju$ wysoko#ci minimalnego
wynagrodzenia.
Obowi%zuj%ca od dnia 1 stycznia 2003 r. ustawa z dnia 10 pa'dziernika 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za prac" (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z pó'n. zm.) okre#li!a wysoko#&
minimalnego wynagrodzenia za prac" w 2003 r. w kwocie 800 z! oraz zasady jej
podwy$szania w latach nast"pnych. Ustawa gwarantuje coroczny wzrost minimalnego
wynagrodzenia w stopniu nie ni$szym ni$ prognozowany na dany rok wzrost cen towarów
i us!ug konsumpcyjnych ogó!em, a mechanizm koryguj%cy, w przypadku gdy faktyczny
wzrost cen b"dzie ró$ni! si" od prognozowanego, zapewnia utrzymanie realnej warto#ci
minimalnego wynagrodzenia. W 2005 r. zwi"kszono gwarancj" wzrostu dodatkowo
o 2/3 wska'nika prognozowanego realnego przyrostu produktu krajowego brutto, je$eli
w roku, w którym odbywaj% si" negocjacje, wysoko#& minimalnego wynagrodzenia jest
ni$sza od po!owy przeci"tnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w I kwartale.
Ustawa nie wyznacza górnej granicy wzrostu minimalnego wynagrodzenia, pozostawiaj%c
decyzj" w tej sprawie Trójstronnej Komisji do Spraw Spo!eczno-Gospodarczych (do dnia
15 lipca). W przypadku nieosi%gni"cia porozumienia w Trójstronnej Komisji decyzj"
o wysoko#ci minimalnego wynagrodzenia podejmuje Rada Ministrów (do dnia 15 wrze#nia).
Ustawa daje pracodawcom mo$liwo#& ustalania wysoko#ci wynagrodzenia pracownika
w pierwszym roku pracy w wysoko#ci ni$szej od obowi%zuj%cej wysoko#ci minimalnego
wynagrodzenia, jednak nie ni$szej ni$ 80% tego wynagrodzenia. Do ko(ca 2005 r. istnia!a
jeszcze mo$liwo#& ustalenia wysoko#ci minimalnego wynagrodzenia pracownika w drugim
roku pracy w wysoko#ci 90% minimalnego wynagrodzenia. Rozwi%zanie to wprowadzono
w celu poprawienia szans osób m!odych na rynku pracy w okresie wkraczania na rynek pracy
roczników wy$u demograficznego.
Uchwalaj%c w 2002 r. przedmiotow% ustaw", Sejm zobowi%za! Prezesa Rady Ministrów do
przed!o$enia oceny jej funkcjonowania do ko(ca wrze#nia 2006 r. (art. 24). Realizacj" tej
dyspozycji stanowi! dokument pt. Ocena funkcjonowania ustawy o minimalnym
wynagrodzeniu za prac! (druk nr 1064). Problematyk" minimalnego wynagrodzenia za prac"
 2

przedstawiono w tym dokumencie w szerokim aspekcie, a mianowicie: celowo#ci jego

ustalania, pe!nionej funkcji, zakresu wyst"powania, zwi%zku z rynkiem pracy, a tak$e
kosztami utrzymania. Analiz" przeprowadzono w d!u$szym horyzoncie czasowym,
z uwzgl"dnieniem porówna( mi"dzynarodowych. Dokument zawiera! tak$e cz"#&
wnioskow%, podsumowuj%c% ca!o#& opracowania.
W dniu 30 marca 2007 r. Sejm przyj%! Ocen! funkcjonowania ustawy o minimalnym
wynagrodzeniu za prac! (druk nr 1197), podzielaj%c przedstawione w cz"#ci wnioskowej
propozycje:
1) pozostawienia dotychczasowych zasad ustalania wysoko#ci minimalnego wynagrodzenia,
2) odej#cia od mo$liwo#ci stosowania obni$onego minimalnego wynagrodzenia dla
pracowników w pierwszym roku pracy, zarówno z uwagi na zasady sprawiedliwo#ci
spo!ecznej i zasad" równej p!acy za prac" jednakowej warto#ci, a tak$e z uwagi na brak
wi"kszego zwi%zku pomi"dzy minimalnym wynagrodzeniem a stop% bezrobocia oraz
niewielkim zakresem stosowania tego subminimum przez pracodawców.
W trakcie rozpatrywania Opinii przez po!%czone Komisje: Polityki Spo!ecznej oraz Pracy na
posiedzeniu w dniu 7 grudnia 2006 r. uchwalony zosta! dezyderat nr 4/1 w sprawie
minimalnego wynagrodzenia za prac", w którym Komisje zwróci!y si" do Prezesa Rady
Ministrów o spowodowanie, aby wynagrodzenie minimalne w 2008 r. wynosi!o 40%
przeci"tnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, co pozwoli!oby w latach 2010/2011
ustali& kwot" minimalnego wynagrodzenia na poziomie ok. 50% przeci"tnego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej.
W 2007 r. minimalne wynagrodzenie wynosi!o 936 z! i stanowi!o 34,8% przeci"tnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W porównaniu do 2006 r. relacja ta uleg!a
obni$eniu o 1,5 pkt. proc.
W 2008 r. obowi%zywa!o minimalne wynagrodzenie w wysoko#ci 1126 z!, okre#lonej przez
Rad" Ministrów rozporz%dzeniem z dnia 11 wrze#nia 2007 r. (Dz. U. Nr 171, poz. 1209), tj.
wy$sze od minimalnego wynagrodzenia w 2007 r. o 20,3%. Na etapie podejmowania tej
decyzji minimalne wynagrodzenie stanowi!o 40% prognozowanego przeci"tnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej na 2008 r. Kwota minimalnego wynagrodzenia
zosta!a ustalona przy prognozie wzrostu cen towarów i us!ug konsumpcyjnych w 2008 r.
o 2,3%. Przewidywany wzrost cen w 2008 r. w granicach 4% przek!ada si" na realn% popraw"
warto#ci minimalnego wynagrodzenia o ponad 15%.
W lipcu 2008 r. zosta!a uzgodniona w Trójstronnej Komisji wysoko#& minimalnego
wynagrodzenia na 2009 r. w kwocie 1276 z!, tj. na poziomie 40% prognozowanego
przeci"tnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2009 r. Kwota ta jest wy$sza od
obowi%zuj%cej w 2008 r. o 13,3%. Przy prognozie inflacji w 2009 r. na poziomie 2,9%
oznacza to wzrost realny o 10,1%.
Relacja minimalnego wynagrodzenia do przeci"tnego w gospodarce narodowej jest
w rzeczywisto#ci wy$sza, gdy$ kategoria minimalnego wynagrodzenia za prac" i przeci"tnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej nie jest zakresowo jednoznaczna. Przeci"tne
wynagrodzenie w gospodarce narodowej uwzgl"dnia wszystkie tytu!y wynagrodze(
i #wiadcze( przys!uguj%cych ze stosunku pracy, natomiast minimalne wynagrodzenie nie
ujmuje wynagrodzenia za prac" w godzinach nadliczbowych, nagród jubileuszowych, odpraw
emerytalnych i rentowych, a tak$e wyp!at z zysku lub nadwy$ki bilansowej w spó!dzielczo#ci
oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego w jednostkach sfery bud$etowej.
W statystyce dotycz%cej I kwarta!u ujmowane s% prawie w 100% wyp!aty dodatkowego
wynagrodzenia rocznego w jednostkach sfery bud$etowej, gdy$ zgodnie z art. 5 ustawy z dnia
 3

12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery

bud$etowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080, z pó'n. zm.), wynagrodzenie roczne jest wyp!acane
nie pó'niej ni$ w ci%gu pierwszych trzech miesi"cy roku kalendarzowego nast"puj%cego po
roku, za który przys!uguje to wynagrodzenie; w terminie pó'niejszym wyp!aty mog% mie&
miejsce w przypadku likwidacji zak!adu pracy.
Okre#lenie faktycznej relacji w uk!adzie porównywalnym nie jest mo$liwe z uwagi na brak
stosownych danych statystycznych.
St%d, proponowane w poselskim projekcie ustawy relacjonowanie minimalnego
wynagrodzenia do przeci"tnego w gospodarce narodowej w warunkach nieporównywalnych
nie jest zasadne.
Wed!ug danych GUS, przeci"tne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w I kwartale
2008 r. wynosi!o ogó!em 2983,98 z!, a po wy!%czeniu wyp!at z zysku i dodatkowego
wynagrodzenia rocznego - 2851,48 z!. W lipcu 2008 r. wysoko#& minimalnego
wynagrodzenia na 2009 r. zosta!a uzgodniona w Trójstronnej Komisji do Spraw Spo!eczno-
Gospodarczych w kwocie 1276 z!, tj. na poziomie 40% prognozowanego przeci"tnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2009 r. (3189 z!). Wed!ug poselskiego projektu
minimalne wynagrodzenie powinno wynosi& w dniu 1 stycznia 2009 r. 1342,79z! (45% od
2983,98z!). Gdyby przyj%& za podstaw" przeci"tne wynagrodzenie w gospodarce narodowej
w I kwartale 2008 r. bez wyp!at z zysku i dodatkowego wynagrodzenia rocznego minimalne
wynagrodzenie nale$a!oby ustali& w kwocie 1283,17 z! (45% od 2851,48 z!), a wi"c na
poziomie wy$szym tylko o 7 z! od kwoty ustalonej.
Wzrost minimalnego wynagrodzenia powinien by& wywa$ony, aby nie powodowa! implikacji
dla rynku pracy i konkurencyjno#ci gospodarki, a tak$e nadmiernych skutków dla bud$etu
pa(stwa z tytu!u ustawowego powi%zania z wysoko#ci% minimalnego wynagrodzenia
niektórych wynagrodze( i #wiadcze( (np. dofinansowanie do wynagrodze( osób
niepe!nosprawnych, wynagrodzenie osób skazanych, sk!adka na ubezpieczenie spo!eczne
osób duchownych).
Szacuje si", $e podwy$szenie wysoko#ci minimalnego wynagrodzenia o 10 z! powoduje,
w warunkach 2008 r., dodatkowe wydatki dla bud$etu pa(stwa z tytu!u wymienionych wy$ej
„podwi%zek” w wysoko#ci ok. 12 mln z! w skali roku.
Z kolei wzrost minimalnego wynagrodzenia u pracodawców przek!ada si" na wzrost kosztów
pracy nie tylko z tytu!u podwy$szonego minimalnego wynagrodzenia, ale tak$e op!acanych
przez pracodawców sk!adek na: ubezpieczenie spo!eczne, Fundusz Pracy, Fundusz
Gwarantowanych )wiadcze( Pracowniczych. Problem sfinansowania tych kosztów mo$e
rodzi& problemy zw!aszcza w ma!ych firmach, w których zakres wyst"powania ni$szych
wynagrodze( jest prawdopodobnie wi"kszy.
Polska, ratyfikuj%c Europejsk% Kart" Spo!eczn% i podpisuj%c Zrewidowan% Europejsk% Kart"
Spo!eczn%, aczkolwiek nie wi%$%c si" z postanowieniem art. 4 ust.1 zobowi%zuj%cego do
„uznania prawa pracowników do takiego wynagrodzenia, które zapewni im i ich rodzinom
godziwy poziom $ycia”, stawia sobie ten postulat za cel.
W dokumentach Rady Europy zapisano, $e prawo do godziwego wynagrodzenia oznacza
mo$liwo#& zaspokojenia podstawowych potrzeb ekonomicznych, spo!ecznych i kulturalnych
pracowników i ich rodzin, a przy ustalaniu tego poziomu nale$y uwzgl"dnia& nie tylko
wynagrodzenie otrzymywane przez pracownika w zak!adzie pracy, ale tak$e #wiadczenia
socjalne, wszelkie subsydia, ubezpieczenia op!acane przez pracodawc", udzia! w zyskach,
akcje, udzia!y lub inne papiery warto#ciowe, pomoc spo!eczn%, ulgi i zni$ki w podatkach
i op!atach, #wiadczenia dodatkowe, itp.
 4

Jednym z kryteriów przyj"tych do oceny godziwo#ci wynagrodzenia jest poziom

minimalnego wynagrodzenia za prac" w wysoko#ci 50 % p!acy przeci"tnej. W 2005 r. w#ród
pa(stw cz!onkowskich UE, dla których dane s% dost"pne, miesi"czna stawka minimalnego
wynagrodzenia oscylowa!a pomi"dzy trzeci% cz"#ci% przeci"tnej miesi"cznej p!acy brutto
w przemy#le i us!ugach w Estonii, Rumunii, *otwie, Polsce i S!owacji a po!ow% – w Irlandii,
Luksemburgu, Malcie i Bu!garii.
W USA federalne minimum p!acowe odpowiada!o 32% przeci"tnego miesi"cznego
wynagrodzenia brutto.
Udzia! wynagrodzenia minimalnego w przeci"tnym nie jest w pe!ni porównywalny w uj"ciu
mi"dzynarodowym ze wzgl"du na zró$nicowanie w wysoko#ci p!ac mi"dzy krajami. Polska
charakteryzuje si", w porównaniu do krajów UE15, wy$szym zró$nicowaniem p!ac, st%d
wynagrodzenie przeci"tne w mniejszym stopniu odzwierciedla „wi"kszo#&” p!ac
obserwowanych w gospodarce. Dla przyk!adu, w 2006 r. udzia! wynagrodzenia minimalnego
w przeci"tnym wynagrodzeniu w przedsi"biorstwach zatrudniaj%cych powy$ej 9 osób wynosi!
niewiele ponad 36%, ale w medianie p!ac, tj. w #rodkowym wynagrodzeniu osób pracuj%cych,
przekracza! 42% (publikacja GUS: Struktura wynagrodze" wed#ug zawodów w pa$dzierniku
2006 r.).
Podnosz%c minimalne wynagrodzenie nale$y mie& na uwadze nie tylko pozytywne skutki
dochodowe dla tych osób, których wynagrodzenia wzrosn%, ale tak$e utrzymanie w ubóstwie
osób, które (ze wzgl"du na swoje niskie kwalifikacje i wydajno#& pracy) zatrudnienia nie
znajd% lub je utrac%. Zasi"g ubóstwa w Polsce jest ponad dwukrotnie ni$szy
w gospodarstwach osób pracuj%cych, w porównaniu do gospodarstw utrzymuj%cych si"
z niezarobkowych 'róde!. Do#wiadczenia mi"dzynarodowe wskazuj%, $e zdecydowana
wi"kszo#& osób o niskich wynagrodzeniach zamieszkuje w gospodarstwach, których dochody
s% powy$ej progu ubóstwa (badania ilo#ciowe dla Polski nie s% dost"pne).
Wysoko#& minimalnego wynagrodzenia na 2009 r. zosta!a ustalona, po raz pierwszy od czasu
wej#cia w $ycie ustawy, w wyniku porozumienia w Trójstronnej Komisji. Strony, ustalaj%c
wysoko#& minimalnego wynagrodzenia zadeklarowa!y jednocze#nie podj"cie prac nad
systemowymi rozwi%zaniami dotycz%cymi wynagrodze(, w tym tak$e nad minimalnym
wynagrodzeniem za prac". Pozwala to mie& nadziej", $e podwy$szenie wysoko#ci
minimalnego wynagrodzenia do poziomu po!owy przeci"tnego wynagrodzenia b"dzie mog!o
nast"powa& stopniowo i w drodze dialogu spo!ecznego, co jest mo$liwe w ramach prawnych
stworzonych przez obowi%zuj%c% ustaw" o minimalnym wynagrodzeniu za prac".
Mechanizm ustalania wysoko#ci minimalnego wynagrodzenia, wprowadzony obowi%zuj%c%
ustaw%, jest wystarczaj%co elastyczny, gdy$ okre#la tylko minimalne gwarancje wzrostu tego
wynagrodzenia (inflacja + 2/3 przyrostu PKB). W warunkach ustabilizowanej sytuacji
gospodarczej i na rynku pracy, a tak$e dobrej kondycji finansowej pa(stwa pozwala na
ustalenie wysoko#ci wynagrodzenia minimalnego na poziomie odpowiednio wy$szym –
w drodze dialogu spo!ecznego.
Z uwagi na powy$sze, Rz%d wyra$a negatywne stanowisko wobec poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za prac" (druk nr 1292).