Dbaj o serce

Serce w porwnaniu z mzgiem jest bardzo prostym organem, nastawionym na wykonywanie jednej czynnoci: pompowania krwi oczyszczonej i zaopatrzonej w tlen przez puca do caego organizmu. To tylko misie w cigym skurczu i rozkurczu, to po prostu pompa ssco-toczca. Ale co za pompa! Nie udao si inynierom zbudowanie podobnej i wtpi czy uda im si to zrobi do koca wiata.Ten stosunkowo may organ u czowieka yjcego przecitnie 70 lat dokonuje 3 miliardy uderze, przepompowuje w ciele ludzkim ponad 200 milionw litrw krwi, to tyle by zala duy stadion sportowy a do najwyszych rzdw, wymienia krew w caym organimie przecitnie co minut. Cyrkuluje cigle ta sama krew, bo czowiek ma jej w sobie tylko ok. 5 litrw. Nic dziwnego e ten przeciony organ odmawia czsto posuszestwa: miertelno spowodowana zawaem czy niewydolnoci krenia krwi jest jednym z gwnych zabjcw czowieka. Najczciej samo serce nie jest temu winne, najczciej to styl ycia jego waciciela. Co zrobi by pomc sercu bi szczliwie i zdrowo do naszej pnej staroci? Nie wchodzc w skomplikowan terminologi kardiologiczn podam tu kilka prostych rad. Kardiologia, czyli nauka o sercu, jego zdrowiu i chorobach, dokonaa w ostatnich kilkudziesiciu latach milowego skoku, jak zreszt wiele innych dziedzin medycyny, przy okazji obalajc wiele mitw w ktre wierzylimy, gdy bylimy modzi. Takim mitem byo przekonanie, e choroby serca, a szczeglnie zawa, to przypado czysto mska. Dzi to prawda, ale tylko do czasu gdy kobieta wchodzi w klimakterium. Hormony eskie, przede wszystkim estrogen, s naturalnymi sprzymierzecami dobrej pracy serca. Ale po pidziesitce gdy poziom estrogenu zmniejsza si znacznie w organimie, kobiety zapadaj na choroby serca tak czsto jak i mczyni, a na dodatek trudniej u nich wykry chorob, bo nie czuj blu pod mostkiem, w to miejsce przychodzi bl brzucha, co powoduje pomyki w diagnozie i maj mniej klarowne wyniki EKG. Skutki tych ewentualnych pomyek diagnostycznych s tragiczne dla kobiet, bo choroby serca umiercaj a 54 procent pa, gdy u

panw miertelno, cho te dua, utrzymuje si na poziomie 39 procent. Innym mitem jest lekcewaenie czstotliwoci bicia serca, mimo e mierzenie pulsu byo jedn z najstarszych metod diagnozy. Puls, czyli ttno, wiele mwi o stanie pacienta znachorom czy cyrulikom, dzisiaj duo wicej powinien powiedzie lekarzom, a bardzo wielu z nich lekceway te wyniki. Do niedawna norm dla zdrowego serca w spoczynku byo 80 uderze na minut, teraz obowizuje norma 60 do 70 uderze. Obserwacja zwierzt doprowadzia naukowcw do konkluzji, e im wolniej bije serce (pomijamy stany chorobowe), tym duej czowiek yje, a przynajmniej zagroenie zawaem jest u niego duo mniejsze. I tak wie z ttnem 6 uderze na minut yj przecitnie 177 lat, gdy np. myszy z ttnem 240 uderze yj tylko ok. 5 lat. Dziwn rzecz moe wyda si wielu, eby spowolni bicie serca trzeba je systematycznie poddawa stresom aerobicznym, kiedy to przypieszamy bicie serca nawet podwjnie. Biegacze, cyklici tu przed met mog mie nawet 200 uderze serca, ale w czasie spoczynku ttno zmniejsza si u nich nawet do 50 uderze na minut. Tak wytrenowane serce pracujc wolniej dostarcza t sam ilo krwi utlenionej do komrek co u czowieka niewysportowanego czy otyego przy 80 do 90 uderze. Innym czynnikiem spowolniajcym ttno i majcym inne zbawienne skutki dla serca i organizmu jest odrzucenie uywek i pewnych pokarmw. I cho szklanka czy dwie herbaty w cigu dnia oczyszcza organizm z wolnych rodnikw, chocia kielich czy dwa alkoholu czyni to samo plus powoduje, e tuszcze s mniej "lepkie" i nie osadzaj si atwo w naczyniach krwiononych, to wiksza ilo jest ju niebezpieczna dla ludzkiej nie tylko wtroby ale i serca. Musimy uywa w umiarze twardych serw tych - zrda adrenaliny i noradrenaliny - ktre powoduj nie tylko wzrost cinienia, ale i szybsze bicie serca. Najokropniejsz z uywek, poza twardymi narkotykami, s papierosy. Dym tytoniowy atakuje przede wszystkim puca, ale take serce i inne organy ciaa. Dzisiaj ju jest prawie pewnikiem naukowym, e czowiek wypalcy dziennie paczk papierosw czy wicej yje przecitnie 19 lat mniej ni gdyby w ogle nie pali. Zmierzenie pulsu, podobnie jak pomiar cinienia ttniczego, to sprawa troch skomplikowana. Gdy nam to robi lekarz dziaa na nas

fenomen tzw. biaego fartucha: jestemy troch podenerwowani czy podnieceni, wic dobry lekarz robi to kilka razy w cigu wizyty i uznaje za wynik waciwy ten robiony w czasie gdy jestemy najbardziej oswojeni z procederem i wyciszeni. Ttno take zaley od pory dnia. Rano jest wysze od normy, przed obiadem zwalnia, po obiedzie wpada w kolejny doek, przed snem znowu wzrasta by w czasie snu spa nawet do 40 uderze na minut. By wic zna swoje prawdziwe ttno trzeba na pocztek mierzy je w rnych porach dnia, doda ilo uderze i podzieli przez ilo pomiarw. Do szybko znajdujemy dla siebie por dnia, kiedy ttno jest zblione do tej przecitnej, wtedy mierzymy go stale o tej samej porze. Gdy nie moemy poradzi sobie z cwaujcym ttnem s leki z przepisu lekarza ktre to ttno zwolni. wiczenia, sport, dieta s lepsz alternatyw na unormowanie pulsu, ale nie kadego czowieka psychicznie i fizycznie sta na to, by pj t drog.

Wikszym zagroeniem dla naszego zdrowia ni nadmierne bicie serca jest zatykanie si naczy krwiononych: im mniejsza ich przepustowo tym serce musi z wikszym wysikiem pompowa krew. Opr zatykajcych si przewodw powoduje tzw. nadcinienie ttnicze. Gdy w momencie bicia serca cinienie wynosi 120 mm supka rtci wszysto jest w normie. Gdy cinienie wzrasta do 140 mm powinien w nas zacz rodzi si niepokj, czy nasze serce nie jest przecione. Rracjonaln konkluzj powinna by akcja z naszej strony by diet, aktywnoci fizyczn, czy nawet lekiem obniajcym cinienie pomc sercu. Podobnie ma si sprawa z cinieniem dolnym (w czasie spoczynku serca). 70 mm rtci to norma, 80 mm to ju znak, e serce zaczyna si przepracowywa, 90 mm lub wicej to prawdziwy powd do niepokoju. Wszyscy starzejemy si, nasze tkanki, a wic i naczynia krwionone, staj si mniej elastyczne. Popularnie, cho niepoprawnie, nazywamy to zwapnieniem ttnic. Cho dieta i aktywne ycie opnia ten proces, to w peni go nie hamuje. Ale krew przez niezatkane "zwapnione" naczynia przepywa do efektywnie. Gorzej jest gdy na wewntrznych ciankach tych naczy zaczynaj odkada si zogi rnych substancji, najbardziej niebezpieczn z nich jest tzw. zy cholesterol. Naczynie moe sta si kompletnie zatkane, czciej jednak cz tego osadu odrywa

si, krew je zanosi do mniejszego naczynia otaczajcego serca, zatyka je i wtedy nastpuje zawa serca, lub ttnic szyjn zanosi do mzgu i wtedy mamy udar. To ju absolutna tragedia, bo jeli uda nam si t traum przey stajemy si kalekami, lub w najlepszym razie bardziej podatni na nastpny udar czy zawa. Wszystko to brzmi troch makabrycznie, troch fatalistycznie, wydaje si by bardzo skomplikowane. W rzyczywistoci tak nie jest. Sercu i swemu zdrowiu moemy pomc prostymi czynnociami, a nie jakim heroicznym wysikiem. Kardiologia wypracowaa formu "5c+1". To dbanie o prawidowe cinienie, czstotliwo akcji serca, poziom cholesterolu, poziom cukru we krwi, czyste powietrze (bez dymu tytoniowego i nadmiernego zanieczyszczenia przemysowego). Jedynka, to godzina w cigu dnia, w czasie ktrej zmuszamy serce do intensywniejszej pracy. Wikszo wspomianych "c" reguluje nasza dieta. Faktycznie moemy je wszystko na co mamy ochot, ale pamita, eby nie objada si tuszczami zwierzcymi, a sodkie desery zostawia na specjalne okazje. Ograniczy sl, spoycie tego twardego sera, nie pali, bo palenie to po prostu trucizna ktra w historii ludzkoci zabia wicej ludzi ni Hitler i Stalin razem wzici. Dieta musi zawiera duo warzyw i owocw, bo to przewanie pokarm mao kaloryczny, a dodatkowo bogaty w witaminy i w inne korzystne dla organizmu skadniki jak np. mineray. Nie mona si przejada, trzeba je wolno, dobrze gry pokarm, odchodzi od stou z uczuciem lekkiego niedojedzenia. Poczucia sytoci nie odczuwamy natychmiast, przychodzi po ok. 20 minutach po spoyciu posiku. Nadmiar przyjmowanych kalorii prowadzi do otyoci, a ten stan jest bardzo niekorzystny nie tylko dla serca ale i innych organw ciaa. Czstotliwo akcji serca obniamy poddajc serce stresowi aerobicznemu jak intensywne chodzenie, pywanie, jazda rowerem, wchodzenie na pitra pieszo, koszenie trawy, odrzucanie niegu i tym podobne czynnoci. Dobrze by byo by w cigu dnia przynajmniej godzinie powici sercu. Gdy jeszcze kogo sta na to by pj na siowni i popracowa na maszynach np. trzy razy w tygodniu - chwaa mu! Nasze ciao zostao stworzone do ruchu, mamy sprawne rce, nogi, setki mini korzystajmy z nich. W jzyku angielskim pewni ludzie lekko zoliwie ale bardzo trafnie s zdefiniowani jako couch potatoes jest spowodowane przez ich

monotonn siedzc prac,ale to jeszcze nie tragedia, bo praca nie zapenia caego dnia. Czciej sami dobrowolnie wybieramy ten stan " tapczanowego kartofla" ogldajc godzinami czsto gupawe programy telewizyjne, a jedyny ruch to wycieczki do azienki i do wozu ktry stoi w garau lub kilka krokw od domu. Ten stan to ju patologia. Bdmy buntownikami. Zafundujmy sobie dni dochodzenia do pracy na naszych kochanych nogach, a gdy za daleko, zostawiajmy wz kilometr od pracy. To ju w tamt stron i z powrotem dwa kilometry wicze mini ciaa, to prawie p godziny wymaganej normy aerobicznej. Ostatnie sowo. Nie bjmy si lekarzy i lekw gdy naturalnymi metodami nie potrafimy pomc wystarczajco sercu. Leki s dla ludzi, s wyprbowane, robi za nas dobr robot. To najczciej leki nadcinieniowe, niekiedy leki kontrolujce zawaro tuszczu we krwi, lub leki niedopuszczajce do powstawania czy odrywania si niebezpiecznych osadw z wewntrznych cianek naczy krwiononych. Dzi prawie kady co poyka. Nie jest rzecz wstydliw nalee do wikszoci. Gdy mamy jednak powane opory psychiczne przeciwko piguom, czy jakie przeciwskazania by bra te leki, jedna maleka aspiryna dziennie, najlepiej powlekana, by nie rozpuszczaa si w odku lecz w jelitach, ju jest du pomoc dla naszemu systemu kardiowaskularnego. Gdy ju jestemy na pigukach, nie schodmy z nich samowolnie, bo np. wskaniki si poprawiy, cinienie wrcio do normy. Jest w normie, bo bierzemy lek, gdy z niego rezygnujemy to dla serca szok gorszy ni gdybymy wcale nie brali tego leku. Musimy go bra do koca ycia, chyba e mdry i dowiadczony lekarz wyrazi na zgod odrzucenie leku. Znam kilka osb ktre zmary lub zostay kalekami na skutek samowolnej decyzji zaprzestania brania leku. Ten czy inny lek racjonalnie i roztropnie przyjmowany to nie nasz wrg lecz przyjaciel pomagajcy nam y w zdrowiu i dobrym samopoczuciu dugie lata.

(Serce, Zdrowe serce, Dbanie o zdrowe serce, Zdrowy styl ycia, Higieniczny styl ycia, Wadysaw Pomaraski)