Staro nie rado

Walki czsto wygrywa nie to wojsko, ktre jest liczebniejsze i ma lepsz bro, lecz to, ktre zna mocne i sabe strony przeciwnika. Ludzie zainteresowani s tym jak y duej, jak oszukiwa staro. Warto si temu przyjrze bliej. Czowiek prowadzi walk o przeycie jak najduej, robi wszystkow tym kierunku, a rezultem tego jest to, e dzi wielu z nas doywa lat osiemdziesitych i dziewidziesitych, nie wspominajc o do duej grupie matuzalemw, ktrzy przekroczyli setk. Od czasw staroytnego Rzymu a do koca XVIII w. ludzie yli przecitnie 35 lat, w nastpnym wieku ok. 40 lat, dopiero XIX wiek pozwoli czowiekowi cieszy si yciem przez 50 lat, a nawet nieco duej. Dzi czowiek yje najduej ze wszystkich ssakw; po pitach depcz nam jedynie sonie indyjskie, niektre konie, hipopotamy, osy i nosoroce. Swiat rolinny bije nas jednak na gow: sekwoje yj po kilka tysicy lat, a krzew kreozotowy w Kalifornii ma ju 12 tys. lat. Jedni ludzie starzej si wolniej, inni szybciej; skomplikowana gama przyczyn jest tego powodem. Dla celw statystycznych, upraszczajc spraw, przyjmijmy, e rok 20-ty ycia jest rokiem penego rozwoju organizmu, kwintesencj modoci, a rok 70-ty to definitywny rok pocztku staroci. Jak w wozie opony zuywaj si szybciej ni, powiedzmy, cylindy, tak i w naszym ciele pewne organy s bardziej wraliwe na upyw czasu. Spjrzmy krtko na nasze na nasze organy od ktrych dugo naszego ycia zaley najbardziej. Mzg potrafi straci do 10% swej wagi w cigu kilkudziesiciu lat, bo gin komrki nerwowe. Tak wane orodki mzgu jak hipokamp odpowiedzialny m.in. za przyswajanie wiedzy, ju od 30 roku ycia traci neurony i moe ich straci a 30%. Kora mzgowa, to co najbardziej rni nas od zwierzt, odiowiedzialna za logiczne mylenie, wynalazki, fantazj (tam powstaj wiersze, powieci, utwory muzyczne, malowida, itp) moe mie ubytki nawet 50 procentowe. Mzg jest jednak organem plastycznym - inne orodki mzgu mog przej pewne utracone funkcje, dlatego nie ma zbyt dramatycznej rnicy midzy funkcjonowaniem mzgu modzika i starca. Serce, chyba najpracowitszy i najodporniejszy organ ludzki, te ulega presji czasu. Ilo uderze na minut maleje i ilo krwi wypychanej jednym skurczem zmniejsza si, bo ciana lewej komory grubieje. Z biegiem lat jest coraz gorsza wsppraca z reszt ukadu

krwiononego: ttnice zwaj si i twardniej, zastawki przeciwdziaajce cofaniu si krwi w yach staj si coraz mniej szczelne, coraz mniej krwi przepywa przez 96 tys. kilometrw naczy krwiononych naszego ciaa, rezultatem s ylaki, nadcinienie i kilka innych objaww zego funkcjonowania caego systemu. Ukad pokarmowy i wydalniczy s do oporne na upyw czasu, jeli czowiek nie niszczy je alkoholem, papierosami, niezdrowym odywianiem, ale niestety nerki poddane s procesowi starzenia: ich rozmiar i wydajno zmniejszaj si, krew jest coraz gorzej oczyszczana ze szkodliwych zwizkw, tak, e 90-ciolatek traci poow ich wydolnoci filtracyjnej w porwnaniu do 20-latka. Minie do 50 roku ycia utrzymuj si na prawie maksymalnym poziomie sprawnoci, ale nastpne 20 lat, to 20 procentowa utrata ich siy, a w latach 80-tych ycia przez 10 lat trac nastpne 20 procent sprawnoci. Skra to pierwszy i najwidoczniejszy wiadek starzenia si. Naskrek zuszcza si i jego komrki zastpowane s przez komrki lece gbiej. Te nie potrafi w peni przej tych funkcji chronicych nasze ciao i wygldaj gorzej. Zuszczony naskrek jest odpowiedzialny za 75% kurzu w domu, a way niebagatelne 20 kg. W skrze waciwej wkna kolagenowe, odpowiedzialne za elastyczno skry, zaczynaj pka i przerywa si, wkna elastynowe odpowiedziane za jej rozcigliwo, kruszej. Tkanka podskrna, ten klej spajajcy skr z miniami, staje si coraz ciesza i powoli nie spenia dobrze swojej funkcji. Starzej si gruczoy potowe i ojowe rezultatem tych wszystkich zmian s zmarszczki. Wpyw rodowiska na zdrowie naszej skry jest bardzo widoczny na ciele czowieka: wystarczy porwna skr twarzy do skry poladkw tej samej osoby. Wosy to narzd martwy, mamy ich na ciele ok. 5 milionw, na gowie tylko 120 tys. Ich wygld, czy ich brak u czowieka, determonowany jest przez ich ywe mieszki. Mieszki starzej si, wic zamiast wosw produkuj meszek - czowiek ysy nie jest pozbawiony wosw, to gowa pokryta tym wanie meszkiem. Organizm rekompensuje niekiedy utrat wosw w jednym miejscu ich wyrostem w innym, ale to nikogo nie cieszy, bo u mczyzn rosn na uszach, u kobiet na brodzie. Koci s ciekawym organem ludzkim. Tu komrki kocioerne - osteoklasty walcz na codzie z osteoblastami, dziki temu co 7 lat mamy nowy kociec. Ale po czterdziestce poeracze zaczynaj wygrywa z komrkami syntetyzujcymi. Koci trac mineray, przede wszystkim wapno, szczeglnie u kobiet, bo co 10 lat s o 8% lejsze u mczyzn ta strata to tylko 3%. Stawy trac powoli kolagen i elastyn, w ich

miejsca wchodz zwapnienia. Chrzstka stawowa staje si coraz ciesza i chropowata, zanika powoli ma stawowa, a wiadomo, e jak wz niedosmarowany moe si rozkraczy na drodze, tak i czowiek bez niej staje si bardziej podatny na urazy. Kobieta jest bardziej pokrzywdzona przez natur ni mczyzna, gdy chodzi o ukad rozrodczy. Nie tylko narzdy rozrodcze ulegaj zuboeniu biologicznemu ale, na dodatek, hormony pciowe deformuj inne organy: zwiotczenie skry twarzy, w talii, na ramionach i udach odkada si tuszcz, piersi staj si mniej spryste. Starzenie si narzdw mskich ma mniej spektakularny przebieg, dlatego cho mczyzna yje o kilka lat krcej od kobiety, jest duej ni ona sprawniejszy seksualnie. Zanim uczeni wynajd panaceum na te wszystkie przeklestwa starzenia si, z naszej strony moemy pomc sobie, i to bardzo, wysikiem fizycznym i odpowiedni diet, bo chyba adna osoba ktra przeskoczya magiczn cyfr stu lat nie bya nieruchliwa i otya. (Proces starzenia, Dbanie o zdrowie, Dbanie o poszczeglne organy, Opnianie starzenia, Wadysaw Pomaraski)