JAK SB BUDOWAA NOW POLSK...

Chyba niewiele jest dokumentw, ktre w tak bezporedniej formie wskazuj na prawdziwe mechanizmy powstawania III RP i weryfikuj propagandowe wyobraenia o tamtym okresie.Dokument poniszy zosta sporzdzony przez Sub Bezpieczestwa i datowany jest na dzie 26 lipca 1989 r. Znalaz si w teczce Wydziau II MSW, zatytuowanej "Analiza sytuacji po wyborze Tadeusza Mazowieckiego na premiera" i - jak wynika z pisma przewodniego, zosta przesany przez Kierownika Grupy Operacyjno-Sztabowej w Sekretariacie Szefa SB MSW pk Leonarda Kaczorkiewicza do ministra Czesawa Kiszczaka. Data dokumentu wiadczy, i powsta on przed powoaniem rzdu Tadeusza Mazowieckiego, - tu po artykule Michnika "Wasz prezydent, nasz premier" i po wyborze gen. Jaruzelskiego na prezydenta PRL. Jak kae nam wierzy oficjalna propaganda, by to czas, gdy pokonalimy komun, a wybory parlamentarne otworzyy drog do "nowej Polski". W tle tych historycznych zdarze, funkcjonowaa nietknita "republika MSW". W sierpniu 1989 r. liczya sobie 124 tys. etatw (w tym 8500 w centrali), podzielonych na piony. W Milicji Obywatelskiej zatrudnionych byo 62 tys. funkcjonariuszy, w Subie Bezpieczestwa 24,3 tys., w jednostkach pomocniczych (administracja, kwatermistrzostwo, suba zdrowia) 20 tys., w szkolnictwie resortowym 4,5 tys. i w ZOMO okoo 13 tys. funkcjonariuszy. Do tego naley doliczy 33 tys. onierzy podlegych resortowi jednostek wojskowych (Nadwilaskie Jednostki Wojskowe oraz Wojska Ochrony Pogranicza), a ponadto okoo 32 tys. pracownikw cywilnych. Ogem, "imperium Kiszczaka" liczyo blisko 190 tys. funkcjonariuszy i pracownikw, mogcych si obawia, e zmiany, jakie przyniesie ewentualne porozumienie wadz "Solidarnoci", odbij si na nich bezporednio. Nie wolno zapomina, e kolejn grup ywotnie zainteresowan ewentualnymi zmianami w kraju bya armia ponad 90 tys. tajnych wsppracownikw SB - podstawowe narzdzie pracy operacyjnej. To dziki nim minister spraw wewntrznych by niewtpliwie osob najlepiej poinformowan o tym, co si dzieje w rodowiskach opozycji i jakie s nastroje spoeczestwa. Oczywicie - najwicej obaw mogli ywi funkcjonariusze Suby Bezpieczestwa, ktra wanie przeywaa okres najwikszego rozwoju. Ju w kocu lat siedemdziesitych na jej barki wadza komunistyczna zoya zadanie utrzymania ustroju, odstpujc od prb ideologicznego uformowania spoeczestwa. W lad za tym szed oczywicie rozwj liczebny, organizacyjny i poszerzanie krgu "zainteresowa operacyjnych". W kocu lat osiemdziesitych nie byo waciwie dziedziny ycia spoecznego i gospodarczego w Polsce, ktr nie zajmowayby si komrki SB. Prezentowany poniej dokument jest projektem przystosowania Suby Bezpieczestwa do wymogw nowych czasw. Sporzdzony przez samych esbekw i nazwany "koncepcj wstpn", wskazuje na te obszary ycia publicznego, w ktrych rola SB - jako policji politycznej zostaa nadal utrzymana. Co istotne - sami esbecy przyznaj, e speniali i bd spenia w "nowej Polsce" rol policji politycznej. Kady z czytelnikw, znajcych dalsze dzieje III RP moe sam oceni - na ile koncepcje esbekw znalazy zastosowanie po 4 czerwca 1989 r. W tekcie znajduje si kilka (wytuszczonych przeze mnie) fragmentw, ktre w kapitalny sposb wskazuj na instrumentalny sposb traktowania nowej rzeczywistoci i zamiar zachowania funkcji kontrolnych przez "now" policj polityczn. Ju pierwsze zdanie, - o "pastwie socjalistycznym nowego typu" - zdumiewa trafnoci

1/5

JAK SB BUDOWAA NOW POLSK...

diagnozy. By wzmc to wraenie, warto zacytowa inny fragment dokumentu z tego okresu "zacznika do informacji dziennej z dn.07.04.1989 r", w ktrym SB przedstawia komentarze rnych rodowisk na temat zakoczenia obrad "okrgego stou". Czytamy tam m.in.: "rodowiska inteligenckie we wstpnych komentarzach parafowanie komunikatu o zakoczeniu obrad "okrgego stou" oceniaj jako wydarzenie majce historyczne znaczenie dla Polski. Dominuje pogld, e wynikiem rozmw jest stworzenie nowego, zreformowanego systemu spoeczno - politycznego, ktrego podstaw bdzie spoeczestwo obywatelskie, funkcjonujce w pastwie socjalistycznej demokracji parlamentarnej". Miano "socjalistycznej demokracji parlamentarnej" wydaje mi si niezwykle trafne na okrelenie "nowego bytu pastwowego" - jaki wyania si z porozumienia komunistw z "legalnymi opozycjonistami". Koncepcja esbekw wskazuje, e doskonale zdawano sobie spraw z kierunkw najbliszych zmian w pastwie i potrafiono znale skuteczne "rodki zaradcze". W opracowaniu historyka wrocawskiego oddziau IPN Pawa Piotrowskiego " Przemiany w MSW w latach 1989-1990" znajdziemy informacje, ktre jednoznacznie wskazuj, i "koncepcja wstpna" z lipca 1989 roku zostaa precyzyjnie zrealizowana. Czytamy tam m.in.: "Zagadnienia zwizane z funkcjonowaniem MSW nie byy podejmowane podczas rozmw okrgego stou. Strona "solidarnociowa", w tej kwestii, jak rwnie w sprawach dotyczcych wojska i polityki zagranicznej, oddaa pole wadzom. Przed wyborami nastroje w resorcie nie naleay do najgorszych, jednostki SB w terenie dostaway zadania informowania o kampanii wyborczej Komitetu Obywatelskiego "Solidarnoci", jak te stawiania pyta, jakie "spoeczestwo" miao zadawa kandydatom strony solidarnociowej, np. "czy jest pan przekonany, e demokratyczne kraje zachodnie udzielaj altruistycznie pomocy opozycji w Polsce", lub "jaki ma pan konkretny plan zahamowania inflacji w Polsce. [...] Pocztki zaniepokojenia w MSW dostrzec mona dopiero po nieudanej misji sformowania rzdu przez gen. Kiszczaka i przyjciu przez OKP tezy "wasz prezydent, nasz premier". Gorczkowe prace nad reorganizacj SB prowadzone w sierpniu zakoczyy si 24 sierpnia 1989 r., czyli w dniu, w ktrym Tadeusz Mazowiecki obj funkcj premiera. Na mocy zarzdzenia nr 075/89 z 24 sierpnia 1989 r. zlikwidowano dotychczasowe Departamenty III, IV, V, VI, Biuro Studiw SB oraz Inspektorat Ochrony Przemysu MSW. W ich miejsce powstay nowe departamenty: Ochrony Konstytucyjnego Porzdku Pastwa, Ochrony Gospodarki oraz Studiw i Analiz. Charakterystyczne, e dotychczasow retoryk, odwoujc si do suby partii, prbowano obecnie zastpi koniecznoci ochrony pastwa. Zmian dokonywano w takim popiechu, e dopiero we wrzeniu miay miejsce ustalenia dotyczce obszarw zainteresowa nowych struktur.[...] Departament Ochrony Konstytucyjnego Porzdku Pastwa mia nadal "rozpracowywa" takie organizacje "niekonstruktywnej opozycji", jak KPN, "Wolno i Pokj" oraz oczywicie "Solidarno Walczca", natomiast Departament Ochrony Gospodarki nadal "ochrania" ca gospodark, czc zadnia dotychczasowego Departamentu V i VI. Nie trzeba dodawa, e w lad za t "reorganizacj" nie poszy adne wiksze zmiany kadrowe, aparat nadal trwa niewzruszenie. [...] W lad za zmianami organizacyjnymi poszy rwnie zmiany liczebne; jeszcze w lipcu 1989 r. SB liczya 24 300 funkcjonariuszy, z w styczniu 1990 r. byo ju tylko 7200 etatw. Oczywicie nie przeprowadzono adnej powanej redukcji, dokonano tylko "papierowego" wyjcia z SB, wywiadu, kontrwywiadu, pionw zabezpieczenia, co zmniejszyo stan SB w sierpniu do 9200 osb, dalsz redukcj osignito, przenoszc 2000 etatw do MO. [...]

2/5

JAK SB BUDOWAA NOW POLSK...

Warto jeszcze doda sowo o synnej weryfikacji Suby Bezpieczestwa. Na propagandow fikcyjno tego procesu najlepiej wskazuj cyfry. Funkcjonariuszy SB poddano weryfikacji w lipcu 1990 roku. Spord ponad 14 tys. osb 8681 (czyli 61 proc.) przeszo j pomylnie, w pierwszej instancji, czyli w komisjach wojewdzkich, natomiast 4880 odwoao si do Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej, ktra uchylia decyzje komisji wojewdzkich w stosunku do 1800 osb. Ogem wic spord 14 038 funkcjonariuszy, pozytywnie zaopiniowano 10 439, natomiast negatywnie - 3595. Byli esbecy zasilili kadry Urzdu Ochrony Pastwa, stali si biznesmenami, bankowcami, urzdnikami, wydawcami prasy, - czynnie wczyli si w budow III Rzeczpospolitej i zadbali o "ochron bezpieczestwa" nowego pastwa. **************** Warszawa , 1989.07.26 Tajne egz.nr.1 OCHRONA BEZPIECZESTWA WEWNTRZNEGO PASTWA W NOWYCH WARUNKACH SPOECZNO - POLITYCZNYCH I GOSPODARCZYCH. / koncepcja wstpna/ I. Polska Rzeczpospolita Ludowa przeobraa si w pastwo socjalistyczne nowego typu. Realizowane s uchway X Plenum KC PZPR i porozumienia zawarte przy "okrgym stole. Zaistniaa nowa sytuacja spoeczno polityczna, ktra wyraa si w daleko idcym pluralizmie parlamentarnym i zarysowujcym si liberalizmie gospodarczym. Rozlunieniu ulegy dotychczasowe wizi koalicyjne partii i stronnictw politycznych, do Sejmu i Senatu wesza liczca si opozycyjna sia polityczna. Przemiany te powoduj konieczno dostosowania organizacji pastwa oraz sposobu sprawowania wadzy do potrzeb spoeczestwa, w ktrym w ostatnich dziesicioleciach zaszy istotne przewartociowania i zmiany strukturalne. Skutkiem pogbiajcej si demokratyzacji ycia spoecznego bdzie m.in. zwikszenie parlamentarnej kontroli nad funkcjonowaniem sub resortu spraw wewntrznych. wiadczy o tym nasilajce si danie opozycji nowelizacji ustawy o Urzdzie Ministra Spraw Wewntrznych i odpolitycznienie resortu. Naley si liczy take z jakociow zmian zada Suby Bezpieczestwa i ich charakteru. Zapewne zmianie ulegnie take charakter suby - z aparatu o charakterze dotychczas partyjno-politycznym przeksztaci si w sub typu pastwowej policji politycznej, ktry nie musi by tosamy z interesem poszczeglnych partii politycznych. Stanie si organem wykonawczym o stosunku do ustawy zasadniczej. Zalegalizowanie istnienia i dziaalnoci opozycji politycznej, swoboda zrzeszania si i goszenia pogldw spowoduje, e zmieni si zakres pojcia wrogiej dziaalnoci ideologicznej i politycznej, co znacznie ograniczy merytoryczny zakres zainteresowa Suby Bezpieczestwa. Podobnie w sferze gospodarczej, niektre zjawiska przestan by zaliczane do przejaww wrogiej dziaalnoci. Niezalenie od powyszych nieuchronnych przeksztace powinnoci Suby Bezpieczestwa bdzie suy narodowi polskiemu, bez wzgldu na ukad si politycznych w kraju i dynamik przemian polityczno- ustrojowych. Podstawowym zadaniem SB jest i bdzie ochrona bezpieczestwa pastwa, ktre naley rozumie jako stan rzeczy zapewniajcy warunki do nie zakconego funkcjonowania organw wadzy i administracji, a spoeczestwu umoliwiajcy korzystanie z peni praw i swobd obywatelskich przysugujcych suwerenowi. Ochrona tak rozumianego bezpieczestwa wewntrznego kraju bdzie polega na poprawnym ksztatowaniu wzajemnych stosunkw midzy spoeczestwem , a organami wadzy i innymi

3/5

JAK SB BUDOWAA NOW POLSK...

instytucjami pastwowymi realizujcymi podstawowe zadania w interesie oglnonarodowym, z poszanowaniem praw i interesw jednostek.[...] Natomiast w zakresie zapobiegania powstawaniu i likwidowaniu zagroe o charakterze politycznym, obowizek ochrony bezpieczestwa spenia musi specjalnie do tego celu powoana wyspecjalizowana suba pastwowa, ktr jest obecnie SB. Suba ta w zakresie szeroko rozumianego zapobiegania zagroeniom bezpieczestwa wewntrznego pastwa winna prowadzi take wykrywanie i rozpoznawanie wszelkich przejaww naruszania bezpieczestwa i interesw pastwa bez wzgldu na to, kto si tego dopuci. Do zada suby ochrony bezpieczestwa wewntrznego pastwa winno nalee przede wszystkim: - ochranianie porzdku konstytucyjnego w kraju, - ujawnianie ekstremalnej dziaalnoci politycznej godzcej w porzdek prawny pastwa, - wykrywanie i likwidowanie organizacji terrorystycznych, niezalenie od ich charakteru politycznego, - zabezpieczanie interesw pastwa w szczeglnie wanych dziedzinach takich jak: nauka, wynalazczo, nowe technologie, bankowo i finanse; - angaowanie si w dziaania wymierzone przeciwko przestpczoci w sposb szczeglny naruszajcej interes pastwa, np. korupcja /sigajca szczebli centralnych/, afery przemytnicze, nielegalny midzynarodowy handel broni i narkotykami , dziaalno typu mafijnego; - wypracowywanie nowych koncepcji dziaalnoci profilaktycznej.[...] II.[...] Suby resortu przede wszystkim prowadzi winny dziaania operacyjne koncentrujc si na ujawnianiu, zapobieganiu i zwalczaniu szeroko rozumianej dziaalnoci skierowanej nie przeciwko jakiejkolwiek legalnie dziaajcej organizacji politycznej lecz przeciwko podstawowym interesom pastwa. Z tego te wzgldu, w wikszym ni dotychczas zakresie naley dy do wytworzenia obrazu Suby Bezpieczestwa , jako suby, ktrej zadaniem jest strzec praworzdnoci i dziaa zgodnie z interesami i oczekiwaniami caego spoeczestwa. W zwizku z utrat moliwoci ingerencji resortu w procesy powoywania i rejestracji stowarzysze, towarzystw., itp. oraz dotychczasowej kontroli ich funkcjonowania, zmianom musz ulec formy i metody pracy, majce gwnie na celu operacyjn kontrol tych organizacji i ich liderw. W tym zakresie naley rozszerzy wspdziaanie poszczeglnych sub WUSW z wydziaami spoeczno-administracyjnymi Urzdw Wojewdzkich. Dziaania resortu z oddziaywa administracyjnych winny przej w prewencyjne. W sferze gospodarczej musi pogbi si wspdziaanie MSW z systemem bankowym i aparatem fiskalnym. Wynika to m.in. z moliwoci dopywu i zaangaowania kapitau zagranicznego do sektora pastwowego i prywatnego gospodarki narodowej. Wskazane byoby m.in. rozwaenie stworzenia systemu precyzyjnego pozamerytorycznych wymaga wobec kandydatw na okrelone stanowiska w administracji i gospodarce pastwowej, z uwzgldnieniem ochrony bezpieczestwa pastwa. Wynika to m.in. z decyzji o odchodzeniu od dotychczasowego systemu nomenklatury. Wydaje si konieczne , aby w zakresie problematyki wyznaniowej praca operacyjna bya gboko zakonspirowana. Z uwagi na uregulowania prawne stosunkw midzy pastwem, a Kocioami niezbdne jest wypracowanie nowych metod pracy na tym odcinku. Szczegowe rozwaania zalene s od ustalenia w nowych warunkach polityczno -

4/5

JAK SB BUDOWAA NOW POLSK...

ustrojowych miejsca i roli SB w strukturze naczelnych organw administracji pastwowej. Pozwoli to m.in. na : - selekcj zainteresowa suby ochron sfery politycznej i gospodarczej; - okrelanie zada priorytetowych o znaczeniu strategicznym/dugofalowym/, jak i taktycznych /instrumentalnych/; - reform struktury wewntrznej resortu z okreleniem zada na poszczeglnych szczeblach /centralnym i koncepcyjno - sztabowym; wojewdzkim - koordynacyjno - nadzorczym; rejonowym - wykonawczym/. IV. Zachodzi potrzeba okrelenia - odpowiednio do zaistniaej sytuacji - nowej organizacji wewntrznej SB i jej miejsca w strukturze organw pastwowych. Celowe wydaje si, aby rozway zasadno utrzymania SB w systemie Rady Ministrw jako jednego z wyspecjalizowanych organw MSW. Takie usytuowanie stwarza szerokie moliwoci ingerencji i kontroli inspirowanych przez przedstawicieli rnych ugrupowa politycznych w parlamencie i rzdzie. Rozwizaniem alternatywnym bardziej korzystnym byoby podporzdkowanie SB jako pastwowej policji politycznej Prezydentowi PRL bdcemu organem waciwym take w sprawach bezpieczestwa pastwa. W takim przypadku kierownictwo suby winien sprawowa w imieniu prezydenta mianowany przez niego kompetentny przedstawiciel - Szef tej suby, odpowiadajcy za sw dziaalno przed Prezydentem i Trybunaem Stanu. V. Niezalenie od tego, ktra z koncepcji usytuowania SB zostanie przyjta, koniecznym wydaje si dokonanie zmian strukturalnych i kompetencyjnych w samej subie. Z uwagi na zmian zakresu pojcia wrogiej dziaalnoci politycznej i sposobu rozumienia interesw pastwa zmianie ulegn merytoryczne zainteresowania dotychczasowych pionw i departamentw. W tej sytuacji celowe wydaje si utworzenie w subie trzech podstawowych pionw merytorycznych. Jeden z nich winien swym zainteresowaniem obj caoksztat zagroe o charakterze politycznym - bez wzgldu na rodowiska, w jakich powstaj. Drugi natomiast powinien zajmowa si ochron istotnych interesw gospodarczych pastwa. Trzecim pionem byby wywiad i kontrwywiad. ___________________ Opracowano w Subie Bezpieczestwa. rda: http://www.ipn.gov.pl/ftp/rok1989/Analiza%20sytuacji%20po%20wyborze%20T.... http://www.rok1989.pl/portal/r89/1158/8675/Archiwum_Centrali_IPN.html Pawe Piotrowski - " Przemiany w MSW w latach 1989-1990" - Biuletyn IPN 4/2004 Strona www rdowa: http://bezdekretu.blogspot.com/

5/5