You are on page 1of 13

1. Pocztki greckiej myli ekonomicznej: Ksenofont. Ksenofont - Ucze Sofoklesa (430-355 p.n.e.). KSENOFONT uchodzi za autora nazwy ekonomia.

.Jego ekonomia oznaczaa praktyczn sztuk zarzdzania indywidualnym majtkiem. Ksenofont w swej 'Ksidze o gospodarce'' popiera denie do bogactwa. Traktuje je jako podstaw pozycji prawdziwego obywatela. Opracowa wraz z Platonem i Arystotelesem model pastwa idealnego. Dziki specjalizacji wytwarza si jakociowo coraz lepsze dobra, podnosi kwesti spoecznego zasigu podziau pracy oraz wynikajce z niego korzyci, ktre zale od rozmiarw i chonnoci rynku. Pojemy rynek moe istnie tylko w wielkich skupiskach ludzi, stwarza warunki rozwoju specjalizacji zawodowej, rnicowania produktw i wzrostu wydajnoci pracy. Za najwaniejsz sfer dziaalnoci gospodarczej uwaali rolnictwo. Traktowa je jako podstaw bogactwa kadego kraju. Uwaa, e tam gdzie rozkwita rolnictwo, kwitn inne zawody, podnosi si rzemioso i handel. Dopuszcza rwnie gromadzenie bogactwa w formie pieninej. Dostrzega znaczenie pienidza kruszcowego jako ucielenienie bogactwa. Mawia, e pienidzy (srebra) nigdy nikt nie ma za duo, poniewa nadmiar mona zakopa. Dostrzega korzyci z podziau pracy na kierownicz (pan) i wykonawcz (niewolnik). Wedug niego warto maj tylko rzeczy uyteczne, tzn. zaspokajajce okrelon potrzeb. 2. Koncepcje spoeczno - ekonomiczne Platona. Platon - ucze Sokratesa (427 - 347 r.p.n.e). Trzeci wielki myliciel. Jego gwne dziea: Pastwo i Prawo obejmuj wszystkie wczesne dyscypliny naukowe. Pastwo Platona jest komunizmem utopijnym. Wedug Platona czowiek to element pastwa, o tym co dobre dla czowieka rozstrzyga pastwo. Pastwem powinna rzdzi klasa elitarna, klasa rzdzca. Podkrela, e funkcja rzdzenia jest funkcj wrcz nieograniczon. Rzdzcy chcc speni istotny warunek rzdzenia musieli wyrzec si wasnoci prywatnej-wszystko oddawali nawet ony; wszystko miao by wsplne-pena komuna; wszystko miao by podporzdkowane jednemu celowi, czyli pastwumodelutopijny, dotyczy nie tylko strony produkcyjnej, ale i konsumpcyjnej. PLATON uchodzi za wielkiego piewc centralistycznego planowania . Akceptowa elitaryzm, twierdzc e rzdy w pastwie powinna sprawowa wska grupa ludzi. Stworzy pierwsz koncepcj pastwa idealnego (utopijnego). Charakter jego rozwaa filozoficznych by abstrakcyjno dedukcyjny. Dzieli spoeczestwo na trzy kategorie * myliciele filozofowie* klasa stranikw pastwa, onierzy* ludzi pracy fizycznej(obywatele-wyrobnicy). Pastwo w ujciu Platona powinno sprawowa nadzr i kontrol nad dziaalnoci we wszystkich dziedzinach gosp. 3 pierwiastki duszy ludzkiej wg Platona: -----> mdro - w gowie. -----> mstwo - w piersiach. -----> porzdliwo - w brzuchu. Zapocztkowa nominalistyczn form pienidza. Potpia handel. IDEE BUDOWANE PRZEZ PLATONA: 1) MORALIZM-przewaga wartoci etycznych,zrozumie ide twrcy: prawda+dobro absolutne. 2) UNIWERSALIZM-czowiek musi y w spoeczestwie. 3) TOTALIZM- pastwo wszystkim rzdzi. 4) INTELEKTUALIZM-rzdz mdrcy,dobra intelektualne. 5) NOMINALIZM- forma pienidza zapocztkowana przez Platona 3. Pogldy spoeczno - ekonomiczne Arystotelesa. Arystoteles -y w 4 wieku p.n.e. Ucze Platona, grecki filozof. Nauczyciel prywatny Aleksandra Wielkiego. Przyj pewne platoskie myli, od niektrych odszed. Zada sobie pytanie co to jest dobro i na czym polegadoszed do wniosku, e najwaniejszym dobrem czowieka jest szczcie jednostki, ale te caego spoeczestwa. Przyjmowa, e ludzie s jednostkami spoecznymi i pastwo nie ma prawa ingerowa w jego natur. W rozwaaniach czsto wystpuj wtki etyczne. Ekonomika u Arystotelesa jest nauk teleologiczno-normatywistyczn, ktra nie tyle wyjania istniejc rzeczywisto,co odpowiada na pyt.: jak by powinno Odszed od totalitaryzmu i despotyzmu pastwowego Platona, szczcie nie jest w rkach pastwa, ale w rkach jednostek. Ekonomika Arystotelesa jest czci etyki, jest nauk jak zaspokaja potrzeby materialne, ktre prowadz do szczcia. Arystoteles wprowadzi rwnie dodatkowo pojcie chremastyki, przeciwiestwo do ekonomiki; bua to sztuka bogacenia si za

wszelk cen i wszelkimi sposobami-po trupach do celu. -ostatecznym celem gospodarowania jest urzeczywistnienie ideau moralnego. Za jedyny zgodny z natur uwaa system oparty na wasnoci prywatnej. Wystpowa u niech rwnie podzia spoeczestwa na trzy klasy Arystoteles odrzuci platosk ide komunizmu, sprzeciwi si odebraniu wasnoci prywatnej. Wasno prywatna wedug Arystotelesa wynika z prawa natury. Arystoteles rozwija rwnie swoj teori niewolnictwa; stwierdzi, e s dwa rodzaje niewolnictwa: ------> naturalne (niewolnik rodzi si w rodzinie niewolnikw) ------> przypadkowe (za dugi). Uwaa, e gospodarka powinna opiera si na pienidzu (a nie towar za towar). Arystoteles sta na stanowisku tzw. nominalizmu pieninego. Pienidz w istocie rzeczy jest tylko rodkiem wymiany, w adnym razie terauzacji-gromadzenie bogactwa. Pienidz ma tak warto jak nada mu pastwo. Arystoteles sprzeciwia si w praktyce poyczkom na procent. 4. IDEE SPOECZNO-EKONOMICZNE W.AUGUSTYNA: w. Augustyn - y w latach 354-430r.n.e. Dziea: "Pastwo Boe","O Pracy Zakonnikw". On chce pogodzi ludzi. przeciwnik materii i materializmu, realista w sprawach spo. ekonom. Traktowa pojcie pracy, nie tylko jako podstawowego rodka wychowawczego, ale i jednego z czynnikw rozwoju jednostki i spoeczestwa. Praca jest nie tylko fundamentalnym obowizkiem rozwoju czowieka, ale i czynnikiem pozwalajcym mu utrzyma si przy yciu. Krlestwo Boe jest nie z tej ziemi, komu dano wicej od tego si wicej wymaga. Nobilituje ludzk prac, praca to najczystsza ze sztuk,praca uwica czowieka. NOBILITACJA LUDZKIEJ PRACY: -rolnictwo -rzemioso -handel jest niegodny czowieka. Praca zblia czowieka do Boga. 5.POGLDY SPOECZNO-EKONOMICZNE W.TOMASZA: w. Tomasz - y w latach 1225-1274. ZAOENIA WIATOPOGLDOWE: 1) MORALIZM-zbawienie,wejcie do raju. 2) BOSKI PORZDEK NATURY 3) UNIWERSALIZM-czowiek nie moe sam wej do krlestwa niebieskiego. 4) SOLIDARYZM-wyznawa zasad pomocniczoci i zasd sprawiedliwoci. Pogldy ekonomiczne Tomasza z Akwinu. -Chcia on wczy do Kocioa to co suszne u Arystotelesa. -Opowiada si za wasnoci prywatn, -Dzieli wszystkie dobra materialne na niezbdne do ycia i stanowice nadwyk, -Gosi on, e"pienidz nie rodzi pienidza" czy tylko czynniki produkcji. Natomiast rdem materialnego bogactwa jest praca. Istniay dwie teorie w kwestii pienidza: ----> nominalistyczna (warto zewntrzna) nadana przez panujcego. ----> kruszcowa (warto wewntrzna) warto pienidza zawarta w kruszcu. Tomasz z Akwinu skania si ku teorii kruszcowej Jego podstawow prac bya Summa theologica , ogosi liczne komentarze do Etyki i Polityki Arystotelesa. Prawo wasnoci uczyni prawem czysto ludzkim, stworzonym przez czowieka, jednake wszelkie posiadanie musi si czy z powinnociami cicymi na wasnoci. Gosi nominalistyczn teori pienidza, uwaajc go za znak stworzony przez panujcego i majcy warto tylko przez niego nadan. 6. MERKANTYLIZM-IDEE PODSTAWOWE: MERKANTYLIZM-powsta na przeomie XIII - XIV w. Jest to system pogldw ekonomicznych.Odkrycia geograf.zapocztkoway er polit.kolonizacji nowych ziem, ich podboju,a zatem wszelkie przemiany natury polit.oraz handl.i ekonom.Odkrycie prochu,kompasu,druku zrewolucjonizowao wiat.Okres ten powszechnie nazywamy merkantylizmem(marconi=handlowa), przede wszystkim oznacza siln wadz pastwa terytorialnie scentralizowanego.g celem merkant.by wzrost gosp.kraju.oznacza rozwj pastwa.Wan cech merkantylizmu dojrzaego byo przekonanie o koniecznoci sprawowania przez pastwo odpowiedniej opieki nad rozwojem przemys manufakturow.nastawionego na produkcj eksport.

Gwn ide bya idea bogactwa: zoto,srebro ------> rodzi si kruszcowa teoria pienidza. Wan cech merkantylizmu dojrzaego byo przekonanie o koniecznoci sprawowania przez pastwo odpowiedniej opieki nad rozwojem przemys manufakturowego nastawionego na produkcj eksport. 7. TYPY I RODZAJE POLITYKI MERKANTYLISTYCZNEJ: Etapy Merkantylizmu : 1.Merkantylizm wczesny = bulionizm - Zasada dodatniego bilansu pieninego. 2.Merkantylizm waciwy = rozwinity = manufakturowy - Zasada dodatniego bilansu handlowego. Merkantylizm w rnych krajach przybiera odmienne formy. Zaliczano do niego: ------- Merkantylizm francuski - zwany rwnie "przemysowym" . ------- Merkantylizm angielski - nazywany "handlowo-wszechstronnym". ------- Merkantylizm holenderski - zwany inaczej "handlowo-morskim". 8. MERKANTYLIZM W POLSCE-TEORIA PIENIDZA M.KOPERNIKA: y w latach 1473-1543. Czas jego dziaalnoci przypada na okres oywionych dyskusji nad pienidzem midzy normalistami a substancjonalistami. Mona go zaliczy rwnie do okresu merkantylizmu w Polsce. Jest pierwowzorem klasycznego sposobu mylenia w ekonomii i nowoczesnego pojmowania praw ycia gospodarczego. Pierwszy sformuowa synne prawo zwane pniej prawem Grishama Kopernika, mwicego ,e pienidz gorszy wypiera z obiegu pienidz lepszy -jeeli w obiegu znajduj si monety jednakowej wartoci szacunkowej ale o niejednakowej wartoci wewntrznej wwczas moneta gorsza wyprze z obiegu monet lepsz i z dwch rwnoczenie obiegajcych monet, w obiegu pozostanie zawsze moneta gorsza . Obserwowa zjawisko psucia pienidza a w zwizku z tym proces wzrostu cen. "Traktat o biciu monety". TEORIA PIENIDZA: jeli w obiegu s 2 monety o jednakowym nominale(jednoimienne)lecz o rnej zawartoci kruszcu to pienidz lepszy odpywa z obiegu(tezauryzowany),a pozostaje tylko ten gorszy powodujc droyzn i wzrost cen. DODA 3 FUNKCJE PIENIDZA: 1) Miernik wartoci 2) rodek obiegu (cyrkulacja) 3) Tezauryzacja (akumulacja,oszczdzanie) 9.FIZJOKRATYZM-SYSTEM F.QUESNAY'A Fizjokratyzm jako etap przejciowy midzy merkantylizmem a klasycyzmem we FrancjiWe Francji w XVIII wieku pojawiy si trudnoci gosp. (pogorszya si sytuacji rolnictwa. Merkantylici przekonani byli o nieopacalnoci eksportu podw rolnych,wikszo wacicieli przenosio si do miast co prowadzio do upadku wsi.zaczto poszukiwa drg reform zaniedbanego rolnictwa,z tego zapotrzebow. wyoni si fizjokratyzm(physis= natura, przyroda ). Gosi kapitalistyczne postulaty odnoszce si do gospodarki rolnej. Zakada, e handel i produkcja rolnicza bdzie tworzy bogactwo kraju. Twrc by Francois QuesnalPrzywiecaa fizjokratom idea porzdku naturalnego(stworzonego przez Boga),ktry powinien by wynikiem spontanicznej,dziaalnoci jednostek Akceptowano wolno i wasno prywatn.Fizjokraci stworzyli termin leseferyzm -pozwoli dziaa, oznaczao to daleko posunity liberalizm spoeczny i gospodarczy swobod dziaania jednostek i nieingerencj pastwa w sprawy gospodarcze Quesnay - y w latach 1694-1774. 1758 "Tablica Ekonomiczna" Fizjokratyzm gosi kapitalistyczne postulaty odnoszce si do gospodarki rolnej.Zakada,e handel i produkcja rolnicza bdzie tworzy bogactwo kraju. Myl przewodnia fizjokratyzmu sprowadza si do uznania zgodnoci porzdku gospodarczego z porzdkiem naturalnym, wynikajcym z praw natury. Std te fizjokraci gosili zasad penej swobody dziaalnoci gospodarczej, wolnoci posiadania wasnoci i wolnoci osobistej. Liberalizm gospodarczy F. Quesna~ okrelany jest jako "leseferyzm". By to okres fascynacji prawami natury, ktry przeniesiono na ycie gospodarcze. Mia onswoj szko i zwolennikw. Byli to fizjokraci (szkoa rolnicza), ktrzy patrzyli na gospodark z punktuwidzenia rolnika. 10.KRYTYCY MERKANTYLIZMU:W.PETTY I D.HUME. PETTY- twierdzi, e pienidz nie jest bogactwem. Jest tylko porednikiem w wymianie towarw. Powinno go by tyle ile trzeba. Petty uwaa, e obok zota mog funkcjonowa banknoty. Wg. Pettiego prawdziwym bogactwem s dobra uyteczne- towary, a sposobem pomnaania bogactwa

jest produkcja i ona jest najwaniejsza. Podstawowe czynniki produkcji to ziemia i praca. Twierdzi, e "praca jest ojcem a ziemia matk wszelkiego bogactwa". Uwaa, e najwaniejszym czynnikiem jest praca. Autor traktatu ekonomicznego i arytmetyki politycznej , twrca fundamentalej rozprawy z zakresu statystyki. Pierwszy obliczy dochd narodowy Anglii Hume - przedstawiciel owiecenia angielskiego. Przeprowadzi generaln krytyk merkantylizmu, przeciwnik galopujcej inflacji. Opowiada si za inflacj powoln i kontrolowan. Hume uwaany jest za klasyka teorii inflacji, uwaa, e pastwo powinno czuwa nad emisj pienidza, eby nie przerodzio si to w hiperinflacj. Hume by zwolennikiem liberalizmu, ale dosy ostronego. -krytyka merkantylizmu, by przeciwnikiem galopujcej inflacji , opowiada si za inflacj powoln i kontrolowan. Mimo krytyki merkantylizmu by entuzjast handlu i kupiectwa 11.A.SMITH-TWRCA EKONOMII KLASYCZNEJ A.Smith ------1759 - "Teoria uczu moralnych". Twrca szkoy ekonomii klasycznej. Stworzy podstawowy model gospodarki liberalnej opartej o prawa rynku, bez ingerencji pastwa. W pierwszej swojej pracy "Teorii uczu moralnych" - akcentuje wiar w Boga i porzdek przez niego stworzony.Okrela czowieka ekonomicznego, e jest leniwy, prny, chciwy i amoralny. Inni s dla niego narzdziem. wg.niego Kupcy to oszuci, a najgorsi to waciciele ziemscy. By przeciwnikiem monopolu. Ceny towarw powinny by ustalane przez rynek. W swojej pracy przedstawi cay mechanizm rynkowy. W swojej drugiej pracy "Badania nad natur i przyczynami bogactwa narodw" (1776r). przedstawia teori bogactwa. Bogactwo skada si z dbr materialnych i zaley od pracy. Wielko bogactwa zaley od wydajnoci pracy, a ta od podziau technicznego pracy. Druga zaleno to gdy wzrasta produkcja to musi rwnie wzrasta rynek. Towar to produkt pracy przeznaczony na rynek w celu wymiany. Dochd spoeczny brutto = nakad + praca. Dochd spoeczny netto . tylko nakad. rdo wartoci jest jedno tj. praca, a ona dzieli si na trzy dochody: pac, zyski, rent.. W procesie produkcji uczestnicz trzy czynniki: praca, kapita, ziemia. Stworzy ekonomi jako penoprawn nauk, wyodrb.z grona innych. Okreli przedmiot tej dziedziny wiedzy i jej metody przez co sta si waciwym twrc ekonomii. Dzieo A.S. Badania nad natur i przyczynami bogactwa narodw (1776r)zaw.teori,e wiatem rzdz obiektywne prawa, ktre rwnowa si, tak i egoizm jednostek suy zarwno im samym jak i spoeczestwu.zaoenia a) zasad egoizmu wraz z zasad gospodarowania b) indywidualizmu poznawczego c) zgodnoci interesu osobistego ze spoecznym. 12. Teoria wartoci i podziau A. Smitha. Odrni on warto uytkow od wartoci wymiennej (czyli od ceny) i skupi uwag na wartoci wymiennej. Smith wysun 3 koncepcje wartoci wymiennej: -------> o wartoci wymiennej towaru - decyduje nakad pracy niezbdny do jego wytworzenia. -------> o wartoci wymiennej towaru - decyduje ilo pracy, ktr mona uzyska w wyniku wymiany na swj towar. -------> o wartoci wymiennej towaru - decyduj koszty produkcji. Smith odrni spoeczestwo pierwotne od kapitalistycznego, ale rozumia je jako gospodark rzemielnicz a nie naturaln. 13.Teoria ekonomii w ujciu D. Ricardo. David Ricardo, angielski przedstawiciel ekonomii klasycznej stworzy nieco inn koncepcj midzynarodowej wymiany handlowej. Jego zdaniem struktura wymiany handlowej midzy pastwami zaley nie od bezwzglednych kosztw produkcji, ale od kosztw wytworzenia towaru. W zwizku z tym pastwo powinno zdecydowa si na produkcj tego dobra, ktre jest w stanie wyprodukowa wzgldnie taniej ni inne kraje. Podobnie jak w przypadku teorii A. Smitha koncepcja Ricardo ma sabe punkty, jeli chodzi o zaoenia. Ricardo przyj, e w wymianie uczestnicz tylko dwa pastwa produkujce dwa dobra. Przewaga danego pastwa wynika z rnic w koszcie alternatywnym produkcji i przyczynia si do specjalizacji, przy czym za jedyny skadnik kosztw uznaje si pac. Ricardo nie uwzgldni w swojej koncepcji zjawiska efektu skali. Mona w zwizku z tym przyj, e specjalizacja i rozwijanie produkcji nie doprowadzi do zdobywania nowych rynkw zbytu i dalszego obniania kosztw wytwarzania. David Ricardo, angielski przedstawiciel ekonomii klasycznej stworzy nieco inn koncepcj

midzynarodowej wymiany handlowej. Jego zdaniem struktura wymiany handlowej midzy pastwami zaley nie od bezwzglednych kosztw produkcji, ale od kosztw wytworzenia towaru. W zwizku z tym pastwo powinno zdecydowa si na produkcj tego dobra, ktre jest w stanie wyprodukowa wzgldnie taniej ni inne kraje. Podobnie jak w przypadku teorii A. Smitha koncepcja Ricardo ma sabe punkty, jeli chodzi o zaoenia. Ricardo przyj, e w wymianie uczestnicz tylko dwa pastwa produkujce dwa dobra. Przewaga danego pastwa wynika z rnic w koszcie alternatywnym produkcji i przyczynia si do specjalizacji, przy czym za jedyny skadnik kosztw uznaje si pac. Ricardo nie uwzgldni w swojej koncepcji zjawiska efektu skali. Mona w zwizku z tym przyj, e specjalizacja i rozwijanie produkcji nie doprowadzi do zdobywania nowych rynkw zbytu i dalszego obniania kosztw wytwarzania. 14. J.B.SAY:WKAD DO TEORII SZKOY KLASYCZNEJ SAY (1767-1832) 1803-"Traktat o Ekonomii Politycznej" podtytu:"czyli prosty wykad sposobu w jaki si tworz,dziel i wymieniaj towary". Praca -------> paca + Kapita -------> procenty + Ziemia --------> renty gruntowe suma wartoci produkcji=sumie dochodw. Teoria podziau wg Saya: kapita tworzy zysk (+), ziemia tworzy rent (-), robotnicy najemni tworz pac (-). PRAWO SAYA Znane jest te jako Prawo rynkw czy Prawo realizacji produkcji - W procesie produkcji powstaj i towary i dochody, tym wiksze, im wiksza jest produkcja. Dochody w caoci wydatkowane okrelaj poda. W tej sytuacji wzrost produkcji jest zarazem wzrostem, zbytu. Poda towaru determinuje zawsze popyt na towar, a dysproporcja midzy nimi jest niemoliwa. - Produkcja okrela rozmiary dochodw, popytu, zatrudnienie. Produkcja sama dla siebie stwarza konsumpcje i zbyt. Nie ma niebezpieczestwa nad produkcji. 15. Teoria ludnociowa T.R. Malthusa Wyrany wzrost populacji w czasach Malthusa, zwizany by ze wzrostem ilociowego spoycia tanich ziemniakw uprawianych na stosunkowo niewielkim areale, co w porwnaniu z ignorancj i ndz ludzi, ktre ich skaniaj do ulegania swym instynktom, mimo braku innych perspektyw poza samym utrzymaniem si przy yciu, zachcay w takim stopniu do maestwa, e liczba ludnoci znacznie przekroczya moliwoci gospodarki i zasobw kraju. Malthus uwaa, e liczba ludnoci ograniczana jest przez rodki utrzymania, a ponadto ronie w tempie geometrycznym, gdy przyrost ywnoci w tempie najwyej arytmetycznym. Rnica ta nie moe by zniwelowana poprzez dobroczynno ani podobnego typu dziaalno 16.J.ST.MILL -"EPIGON' KLASYCYZMU" MILL (1806-1873) 1848-"Zasady ekonomii politycznej z niektrymi zastosowaniami do filozofii spoecznej". PRAWA MILLA: 1)prawo ludnoci-problem wyywienia,liczba ludnoci. 2)prawo Milla w rolnictwie-prawo malejcych przychodw 3)prawo w przemyle-prawo rosncych przychodw poniewa jest wysoka skala produkcji,obnika kosztw. MILL uzna rol mechanizmu rynkowego-prawo popytu i poday. Ustala si cena rwnowagi rynkowej,jest to cena,ktra rwnoway wielko popytu z wielkoci poday 18.NIEMIECKA SZKOA NARODOWA-F.LIST Wedug Lista chroni trzeba gwnie przemys, ktry pobudzi moe rozwj rolnictwa i pozostaych dziaw gospodarki. List chce stworzy system na uytek narodu niemieckiego, jego zjednoczenia politycznego i gospodarczego. Podchodzi do zjawisk gospodarczych w skali makro oraz na trzymanie si tradycji wizania teorii z polityk, tj. instytucj pastwa. List zamierza stworzy system przejciowy, ktry suyby potrzebom narodu pozostajcego w tyle za innymi pod wzgldem poziomu rozwoju, potrzebom wychowania przemysowego (cztery istotne skadniki systemu historia gospodarcza: teoria stadiw rozwoju, teoria si wytwrczych; opis doktryn politycznych; polityka:

protekcjonalizm wychowawczy). List chce unikn powstania monopolu jednego narodu dysponujce potnym przemysem, dlatego List popiera polityk protekcyjn, stosujc np. ca wychowawcze, chronicy saby jeszcze rodzimy przemys. 19. Starsza szkoa historyczna - rozwj pogldw. Szkoa historyczna powstaa w Niemczech jako przeciwstawienie klasycznej szkoy angielskiej.Twrc Starszej szkoy historycznej, ktra rozwina si w latach 40 XIX w. by W. Roscher. Uznawa on naturalne prawa, ktre w jego ujciu dotyczyy rozwoju zjawisk okrelonych narodw zawsze zdeterminowanych historycznie, a nie indywidualnych zjawisk czysto ekonomicznych. Za czasw starszej szkoy historycznej rozwija si teoria pienidza. POGLDY: -mona badac prawidowoci rozwojowe kadego kraju -mona bada histori kadego kraju. - sprzeciwia si anglosaskiej drodze do kapitalizmu - podwaa nomologiczny charakter ekonomii - kwestionowa prawa ekonomiczne - sta si opisem zdarze, procesw kulturowych, gospodarczych, spoecznych 20. System ekonomiczny K Marksa. Trudno w kilku sowach streci dokadnie, co Karol Marks mia do powiedzenia na temat wiata, w ktrym y i wiata, ktrego nadejcie przewidywa. Postaramy si jednak krtko omwi najwaniejsze elementy jego teorii. Marks uwaa, e bieg historii jest cakowicie okrelony przez siy ekonomiczne. Inaczej mwic, prawdziwe powody zachowa ludzi i pastw okrelone s przez warunki i wydarzenia gospodarcze danych czasw. Marks twierdzi, i spoeczestwa nie s jednolite i skadaj si z klas spoecznych. Kryterium podziau na klasy jest wasno rodkw produkcji. Spoeczestwo skada si z klas posiadajcych rodki produkcji oraz z klas ich pozbawionych. Te pierwsze - dziki uprzywilejowanej pozycji - wyzyskuj pozostae. Na przykad w staroytnym Rzymie arystokracja ziemska wyzyskiwaa niewolnikw, w redniowieczu panowie feudalni wyzyskiwali chopw. Zmiany gospodarcze powoduj, e istniejcy ukad klas spoecznych staje si przeszkod do dalszego rozwoju. Przykadowo, produkcja wyrobw przemysowych nie moe by zorganizowana tak jak folwark paszczyniany. Zmiany istniejcego ukadu klas odbywaj si na og w sposb bardzo gwatowny drog rewolucji spoecznej. Stosujc ten schemat rozumowania, mona wyjani Rewolucj Francusk jako zmaganie si rodzcej si klasy kapitalistw z klas feudaw. 22.POLSKI FIZJOKRATYZM AKOMODOWANY (KOTAJ,STASZIC): Pogldy fizjokratw znalazy szczeglne uznanie w Polsce, ze wzgldu na charakter agrarny struktury gospodarczej kraju. Koncepcje fizjokratw pojawiy si w naszym kraju bezporednio po swym powstaniu. Wprowadzi je w mury Akademii Krakowskiej Hugo Kotaj. Pogldy te rwnie w pewnym stopniu reprezentuje Stanisaw Staszic. Fizjokratyzm polski rni si jednak znacznie od francuskiego, tym, i zwraca uwag rwnie na konieczno rozwoju przemysu i handlu. Polscy fizjokraci gosz, e przemys i handel s niezbdne dla utrzymania dobrobytu spoecznego oraz, e najwaniejsz przyczyn upadku Polski i jej saboci jest brak rozwinitego przemysu i handlu. Przy tym popieraj oni polityk kameralistyczna opieki nad przemysem, zlecaj sprowadzenie wykwalifikowanych pracownikw itp. Dziki temu doktryna fizjokratyczna zostaa w Polsce zagodzona i utrzymywaa si w niej bardzo dugo, znacznie duej ni we Francji. System fizjokratw opiera si na trzech zasadniczych koncepcjach: -porzdku naturalnego l ordre naturel -dochodu czystego le produit net -Obiegu dbr teoria rozdziau dochodu spoecznego. 23.POCZTKI EKONOMII KLASYCZNEJ W POLSCE: F.SKARBEK: Do Polski ekonomia klasyczna dotara przede wszystkim dziki pracom Jean-Baptiste Saya, ktry by najpopularniejszym ekonomist zachodnim na ziemiach polskich w XIX wieku. wczesna sytuacja polityczno-gospodarcza Polski - utrata niepodlegoci oraz konieczno podjcia skutecznych reform wpyna na dominacj wtkw pragmatycznych nad teoretycznymi. Najwybitniejszym przedstawicielem ekonomii klasycznej w wydaniu polskim by Fryderyk Skarbek. Wrd innych ekonomistw majcych swj wkad w jej rozwj naley wymieni Juliana Dunajewskiego, Jzefa Supiskiego oraz Dominika Krysiskiego

. 24.NARODZINY EKONOMII NEOKLASYCZNEJ (kierunek subiektywno - marginalistyczny): Nurt neoklasyczny w ekonomii zacz rozwija si od lat siedemdziesitych dziewitnastego stulecia. Czsto nazywany jest nurtem klasyczno- neoklasycznym. Cechy wsplne dla teorii wchodzcych do tego nurtu: - prymat wielkoci realnych nad wielkociami pieninymi. - podejcie rwnowagowe. - silnie rozbudowana teoria mikroekonomiczna. - przekonanie, e najsprawniejsz form gospodarowania jest gospodarka rynkowa. Ekonomia neoklasyczna obejmuje 4 grupy teorii: 1. Rewolucja marginalistyczna 2. Synteza neoklasyczna, na ktr skadaj si: - teoria rwnowagi oglnej - teoria rwnowag czstkowych 3. Ekonomia dobrobytu 4. Ilociowa teoria pienidza Nowa ekonomia klasyczna obejmuje: - monetaryzm - neoklasyczna teoria wzrostu gospodarczego - hipoteza racjonalnych oczekiwa, zwana te monetaryzmam drugiej generacji 25.TEORIA SZKOY PSYCHOLOGICZNEJ (AUSTRIACKIEJ): Austriacka szkoa w ekonomii, zwana te szko psychologiczn, jedna z trzech - obok matematycznej szkoy lozaskiej i neoklasycznej szkoy anglo-amerykaskiej - szk subiektywistycznego kierunku pogldw ekonomicznych. Powstaa w latach 70. XIX w., jej twrc by C. Menger, do wybitniejszych za przedstawicieli naley zaliczy: F. von Wiesera, E. von Bhma-Bawerka oraz pniejszych kontynuatorw - H. Mayera, L.E. von Misesa i F.A. von Hayeka. Do g. osigni szkoy naley stworzenie i rozwinicie subiektywistycznej teorii wartoci, czcej warto towaru z jego uytecznoci, a nastpnie wykorzystanie tej teorii do wyjanienia przebiegu krzywej popytu indywidualnego i rynkowego. Przedstawiciele szkoy austriackiej byli zwolennikami liberalizmu gospodarczego i zdecydowanymi przeciwnikami marksistowskich pogldw ekonomicznych, z ktrymi ostro polemizowali. Na ziemiach polskich zasady szkoy austriackiej gosi W. Czerkawski 26.EKONOMIA"CZYSTA"W UJCIU SZKOY MATEMATYCZNEJ: Przedmiotem czystej ekonomii jest mechanizm ksztatowania si cen rwnowagi przy zaoeniu funkcjonalnoci, czyli wzajemnej zalenoci zwizkw midzy zmiennymi ekonomicznymi. System ten funkcjonuje w warunkach staoci dat, definiowanych jako czynniki pozaekonomiczne, ktre w sposb jednostronny, jako przyczyna, wpywaj na ksztatowanie si zespou wielkoci ekonomicznych. Do dat zalicza si np. stan techniczny gospodarki narodowej, ludno i jej kwalifikacje, gusty konsumentw, ustrj spoeczno-gospodarczy. Lozaska szkoa w ekonomii koncentruje si na analizie statycznej, pomija problemy waha koniunkturalnych, wzrostu i rozwoju gospodarczego. 27.TEORIA WYBORU KONSUMENTA: PARETO-HICKS Teoria wyboru konsumenta sformuowana na polu mikroekonomii teoria, ktra przy pomocy narzdzi matematycznych opisuje zachowania indywidualnych konsumentw na rynku oraz wyjaniania dziaanie mechanizmu rynkowego w zakresie dystrybucji dbr i ksztatowania cen; opracowana na gruncie nurtu ekonomii neoklasycznej w pierwszej poowie XX w.; duy wkad w jej opracowanie mieli m.in. Vilfredo Pareto oraz Francis Edgeworth. Przedmiotem zainteresowania teorii wyboru konsumenta jest konsumpcja dbr przez ludzi, rozpatrywana w kontekcie wyborw, jakich w zwizku z tym dokonuj. Teoria ta nie rozwaa konsumpcji w ujciu biologicznym, nie zastanawia si co dzieje si z dobrem w momencie jego spoytkowania. Stara si natomiast na bazie okrelonych zaoe wyjani czym kieruje si czowiek dokonujc takich czy innych wyborw dotyczcych konsumpcji i jakim ograniczeniom w tych wyborach podlega w warunkach rzadkoci dbr. Teoria nie wyjania te wyborw dotyczcych konkretnych dbr, jak poywienie czy samochd, lecz formuuje oglne zasady, ktre rzdz procesem dokonywania wyboru pomidzy dobrami zaspokajajcymi konkurencyjne potrzeby. Ostatecznym celem analizy wyborw konsumenta jest sformuowanie oglnych warunkw, w ktrych konsument osiga optymalne korzyci z konsumpcji dbr w danych warunkach rynkowych. Jeeli

zaoymy, e czowiek zachowuje si w sposb racjonalny, to moemy przyj, e bdzie dy wanie do tego, eby osign optymalny poziom konsumpcji dbr. 28.SZKOA NEOKLASYCZNA-POGLDY A.MARSHALLA: Kluczowym przedstawicielem tej szkoy jest Alfred Marshall profesor Uniwersytetu w Cambridge autor szeregu podrcznikw akademickich m.in. wyda w 1890 r. prac pt. Zaoenia ekonomiki. Marshall posugiwa si terminem ekonomika dla podkrelenia, e ekonomia podobnie jak nauki spoeczne np. fizyka jest nauk cis. Nie mia racji gdy nauka ekonomiczna jest nauk spoeczn i prawa ekonomii w odrnieniu od praw przyrody, ktre dziaaj w kadym przypadku, przejawiaj si w zjawiskach masowych. Nazwa szkoy (neoklasyczna) pochodzi std, e Marshall stara si nawiza do pogldw Ricarda. Chcia je poczy z nowym, subiektywnym punktem widzenia. W teorii ceny rozwin tradycyjn teori gry poday i popytu (o poziomie cen decyduje gra poday i popytu) uznawa jedynie istnienie powiza funkcjonalnych pomidzy zjawiskami ekonomicznymi. Posugiwa si metod rwnowag czstkowych. Tzn. bada ksztatowanie si ceny na poszczeglnych rynkach towarowych. Marshall osobno analizowa czynniki okrelajce popyt i czynniki okrelajce poda. Marshall-zajmowa si problematyk poday. Stara si poczy tradycyjn teori kosztw produkcji z teori kracowej produkcyjnoci. podkrela,e w ekonomii popyt jak i poda oddziauj na cen, a cena okrela wielko poday i popytu. M. w analizie rynku wprowadzi pojcie kracowej ceny popytu. Przyjmowa,e liczba kupujcych i sprzedajcych jest tak dua, e aden sprzedawca, manipulujc poda nie moe wywrze bezporedniego wpywu na cen. M.wprowadzi trojak formu elastycznoci, renty konsumenta. M.rozwin szkoa z Cambridge i szereg teorii np. Ekonomia dobrobytu 29.TEORIA PODZIAU J.B.CLARKA: Teoria podziau Clarka - jest to koncepcja sformuowana przez amerykaskiego ekonomist Johna Batesa Clarka. Jest to teoria wynagradzania czynnikw produkcji zgodnie z ich produkcyjnoci kracow. Opiera si ona na prawie malejcych produktw kracowych, przy zaoeniach doskonaej konkurencji i doskonale mobilnych czynnikw produkcji. Ziemia jest dla Clarka takim samym dobrem kapitaowym, jak maszyny i urzdzenia produkcyjne, ktre przynosi jej wacicielowi tego samego typu nadwyk, jak kapitalicie dziaajcemu w przemyle. Renta gruntowa jest tu wic tosama z procentem, uzyskiwanym przez kapitalist przemysowego za zaangaowanie kapitau w produkcji pozarolniczej. Upraszcza to koncepcj podziau: dochody dwch czynnikw produkcji - kapitau i pracy dwa rodzaje dochodw dysponentw czynnikw produkcji: ------> procent, jako wynagrodzenie kapitau, pobierany przez kapitalistw i wacicieli ziemskich z tytuu wasnoci ------> paca robocza, jako wynagrodzenie pobierane przez robotnikw w zamian za prac oraz wynagrodzenie wacicieli przedsibiorstw za prac we wasnym przedsibiorstwie. Na gruncie tych przesanek i zaoe powstaj dwa prawa: ------> prawo malejcej produkcyjnoci pracy ------> prawo malejcej produkcyjnoci kapitau 30.F.KNIGHT-WKAD DO TEORII EKONOMII: Pierwszy wsptwrca szkoy i tradycji chicagowskiej Frank Hyneman Knight (1885 1972). Od 1927 do 1955 na stae zwizany ze szko chicagowsk. Jego rozprawa doktorska pt. Ryzyko, niepewno i zysk stanowia istotny wkad w dzieo umacniania paradygmatu neoklasycznego. Knight rozwiza problem rda zysku w sytuacji rwnowagi wynikajcej z doskonaej konkurencji. Ortodoksja neoklasyczna dowodzia, e w takiej sytuacji, kiedy istnieje pena dostpno informacji dla konsumentw i producentw, kapitay bd si natychmiast kieroway do gazi o wyszych przychodach i tym samym zysk bdzie znika.Obali take tez o zysku jako korzyci za poniesione ryzyko. Wg. Knighta zysk znika w gospodarce stacjonarnej i doskonaej konkurencji,w ktrej wszystkie przysze wydarzenia mog by precyzyjnie przewidziane. Wprowadza pojcie niepewno jako sytuacji, ktra nie pozwala okreli dokadnie prawdopodobiestwa przyszego zdarzenia. Zy sk jest przychodem dodatnim lub ujemnym za ponoszenie niepewnoci. Dziea Knighta zawieray oryginalne myli i wspieray ekonomi neoklasyczn. Polemizowa min. z Pigou, ktry uzasadnia potrzeb ingerencji pastwa w pewne sytuacje, w ktrych interes prywatny i spoeczny znajduj si w konflikcie. Knight dowodzi, e takim przypadkom zapobiega dobre prawo wasnoci prywatne. 32.MODSZA SZKOA HISTORYCZNA-PRZEDSTAWICIELE I GWNE KONCEPCJE:

Modsza szkoa historyczna (Gustav von Schmoller, Ernst Louis tienne Laspeyres, Adolph Wagner, ) Szkoa ta zaja si dwiema sprawami: ---------> integracja gospodarcz w granicach nowego pastwa. Integracja ta miaa przyspieszy rozwj gospodarczy, zwaszcza industralizacj. ---------> kwestia spoeczna i zwizana z ni polityka reform spoeczno-gospodarczych. Chodzio o to e gwatowne uprzemysowienie przynioso w efekcie ogromny wzrost liczebnoci klasy robotniczej. Za twrc modszej szkoy historycznej zosta uznany, Gustav von Schmoller. System pogldw ekonomicznych Schmollera, najlepiej daje si odczyta z jego wielkiego i trudnego w czytaniu dziea "Zarysu oglnej nauki gospodarczej" Wrd jego zaoe metodologocznych znajduje si postulat caociowego ujmowania zjawisk gospodarczych. Modsza szkoa historyczna miaa wielu zwolennikw. Dziki tej szkole rozkwita historia gospodarcza i wiele nauk z pogranicza ekonomii z socjologi. 33.INSTYTUCJONALIZM-KONCEPCJA T.B.VEBLENA: Pogldy Veblena na rozwj spoeczno-gospodarczy. Jego krytyka ustroju, zawarta w teorii klasy prniaczej. Teoria klasy prniaczej jest podstawowym dziaem instytucjonalizmu. Veblen (18571929) uznaje za podstaw przemian cige doskonalenie techniki i technologii, ktre przeamuj opr tradycyjnych instytucji i tworz nowe, Veblen doszed do pesymistycznego wniosku na podstawie obserwacji amerykaskiego spoeczestwa. wiat biznesu moe zatem nie tylko hamowa ewolucj spoeczn, lecz take nawet spowodowa regres. Byby to nowy ustrj feudalizm przemysowy. Zdaniem Veblena wyksztacia si szczeglna kultura pienina (pecuniary culture), w ktrej pienidz wyznacza pozycj w hierarchii spoecznej, nie sprzyjajc instynktowi dobrej roboty. Te zawody, ktre wynikaj z kultury pieninej, s podporzdkowane klasie prniaczej. Przedstawiciele wiata interesu, nazywani s przez Veblena kapitalistami przemysu, to z reguy wielcy finansici, ju wyobcowani ze rodowiska zajtego wytwarzaniem dbr i usug. Ich krzykliwe zachowania, obnoszenie si z bogactwem, ekstrawagancja i ostentacyjna konsumpcja wiadcz o pogardzie dla pracy. Waciciele wielu instytucji ekonomicznych maj na celu zysk pieniny i konsumpcj na pokaz proces koncentracji i centralizacji kapitau. Instytucjonalizm by i jest reakcj na wsk specjalizacje w badaniach spoecznych. Bya to rwnie reakcja na chorob rozwiza modelowych oraz naduywanie metod matematycznych do bada ekonomicznych. 34. Rozwj ekonomii instytucjonalnej (J.K.Galbraith) (1908-2006) Ekonomia instytucjonalna (J.K.Galbraith): gwne podmioty na rynku pracy - wielkie korporacje, zrzeszenia pracodawcw, centrale najwikszych zwizkw zawodowych i rzd; bezrobocie mona trwale ograniczy przez przekwalifikowanie robotnikw, dostarczenie pracy w zakresie sub publicznych, przez ca ochronne oraz dziaania korygujce mniej ni optymalne stosunki pracy i kompetencje menederw 35.O.LANGE-SOCJALIZM RYNKOWY: Socjalizm rynkowy jest systemem politycznym, w ktrym czy si wasno publiczn z mechanizmem rynkowym, a wic rodki produkcji s albo wasnoci publiczn albo s wsplnie posiadane i eksploatowane w celach zarobkowych w gospodarce rynkowej. Wypracowany w ten sposb zysk stanowi bezporednie rdo dochodw pracownikw lub jest rdem finansw publicznych[1]. Rnic midzy socjalizmem rynkowym a tradycyjn gospodark socjalistyczn jest istnienie rynku rodkw produkcji i dbr kapitaowych, dziki czemu producenci s powizani z rynkiem. Najstarsze modele tej formy rynkowego socjalizmu zostay opracowane przez Enrico Barone (1908)[2][3] i Oskara R. Lange (ok. 1936)[4]. Zaproponowali oni, aby centralnie planowane poziomy cen ustalane byy metod "prb i bdw", za korekty dokonywane byyby w przypadku niedoborw lub nadwyek danych produktw, zamiast polegania na wolnym mechanizmie cenowym. W przypadku pojawienia si brakw, ceny s odgrnie podnoszone. Podniesienie cen zachci przedsibiorcw do zwikszenia produkcji, napdzanej przez ch zwikszenia swoich zyskw, a przez to umoliwi wyeliminowanie niedoborw. 37.TEORIA KONKURENCJI NIEDOSKONAEJ:J.ROBINSON: W roku 1933 ukazaa si Ekonomika niedoskonaej konkurencji autorstwa Joan Violett Robinson , w ktrej autorka przybliya obraz wspczesnej gospodarki kapitalistycznej daleki od modelu stosowanego w analizach ekonomii neoklasycznej. Aby mwi o konkurencji niedoskonaej, potrzebne

jest wyszczeglnienie cech konkurencji doskonaej. Za takie cechy trzeba uzna: wystpowanie licznych dostawcw i kupujcych, pen informacj o cenach i atomizacj towarw, tj. operowanie moliwie wyranie wydzielonymi jednostkami. Obserwacja praktyki wskazuje, jak daleko jest do takiego idealnego stanu. Naley zmieni przede wszystkim pogld, e monopolista powiksza swj zysk, nawet ograniczajc produkcj. Zdaniem pani Robinson zwiksza on zysk take przy tej samej produkcji, ale poprzez dyskryminacj cenow tj. sprzedajc te same jednostki towaru na rnych rynkach i po rnych cenach. Takie sztuczne rynki tworzy si czsto za pomoc akcji reklamowych. Warunkiem powodzenia jest posiadanie odpowiedniej siy oddziaywania, np. dziki kontroli nad znaczn czci produkcji danego towaru. Istotna jest rwnie izolacja alternatywnych rynkw i dostateczne zrnicowanie poziomu ich zyskownoci. 38.SYSTEM EKONOMICZNY J.M.KEYNESA: Keynes przebudowuje cay system ekonomiczny, jednake uywa tych samych co poprzednicy poj, konstrukcji. Posuguje si aparatur pojciow zaczerpnit z dorobku szkoy z Cambridge, twrc ktrej by A.Marshal. 1. Keynes zrywa z mikroekonomicznym punktem widzenia szkoy neoklasycznej i caego kierunku marginalistycznego i powraca do metody badania wielkoci globalnych, rozpatrywanych w skali caej gospodarki narodowej. Interesuj go wic globalne inwestycje, oszczdnoci, konsumpcja, dochd narodowy, zatrudnienie. Susznie zakada, e to co jest prawdziwe z punktu widzenia poszczeglnej jednostki, nie musi by prawdziwe dla gospodarki jako caoci. 2. Szkoa neoklasyczna i lozaska (w przeciwiestwie do szkoy austriackiej) traktoway zalenoci midzy zjawiskami gospodarczymi jako zalenoci typu funkcjonalnego. Teza ta bya podstaw ich teorii o samoustalajcej si rwnowadze, ktr wczeniej gosia ekonomia klasyczna. Jeli bowiem wielkoci ekonomiczne, ktre podlegaj zmianie s od siebie zalene, to nie ma przeszkd w ich szybkim dostosowaniu si. Keynes uwaa, e podstawowe wielkoci ekonomiczne powizane s ze sob zwizkami przyczynowo skutkowymi czyli kauzalnymi. (causa - ac. przyczyna, sprawa). W caym systemie ekonomicznym naley wedug Keynesa rozrni: a) wielkoci dane, ktre s niezmienne przynajmniej w cigu pewnego czasu; b) zmienne niezalene; c) zmienne zalene. Zmienne niezalene odgrywaj rol przyczyn oddziaujcych na zmienne zalene. Zmienne zalene za ksztatuj si pod wpywem zmiennych niezalenych, nie mog jednak na nie oddziaywa. Zjawisko a oddziauje na b, zjawisko b jest skutkiem, a nie przyczyn zjawiska a. Ta klasyfikacja poszczeglnych elementw dziaalnoci gospodarczej na kategorie ma ogromne znaczenie np.: wysoko dochodu stanowia dla neoklasykw wielko dan, dla Keynesa jest najwaniejsz ze zmiennych zalenych. Uznanie zwizkw przyczynowo skutkowych zblia w jakiej mierze Keynesa do ekonomii klasycznej. 39.MODEL KEYNESA: Zaoenia modelu ekonomii Keynesa: 1) ingerencja pastwa w ycie gospodarcze 2) badania ekonomiczne wycznie dla krtkich okresw 3) makroekonomiczne traktowanie zjawisk ekonomicznych 4) przyczynowo-skutkowe traktowanie zjawisk ekonomicznych. Zaoenia te stay si fundamentem caej jego teorii i polityki 40.INTERWENCJONIZM PASTWOWY W UJCIU J.M.KEYNESA: Keynes John Maynard, Baron of Tilton (1883-1946), jeden z najwybitniejszych ekonomistw angielskich, absolwent Uniwersytetu w Cambridge, gdzie obok ekonomii studiowa rwnie matematyk i filozofi. Zaoenia metodologiczne na jakich skupiali si wczeniejsi ekonomici u Keynesa odchodz w zapomnienie on skupia si na innym dziaaniu: - do jego zainteresowa zaliczao si analizowanie wielkoci zbiorczych oraz zagregowanych. Tego typu zaoenia rozpatrywane byy w skali caej krajowej gospodarki, zaliczano do nich m.in. dochd narodowy, inwestycje, wielko zatrudnienia oraz konsumpcja. Podczas przeprowadzania bada zajmowa si analizowaniem oglnych procesw zachodzcych w gospodarce, a nie zachowaniem si na rynku poszczeglnych jednostek. Cakiem inne ni ekonomia marginalna traktuje typ powiza majcych miejsce w gospodarce pord wielkoci ekonomicznych. Adekwatnie do kierunku marginalnego stosunki te miay charakter funkcjonalny to znaczy przeciwnie zorganizowany, ten pomys zosta zaniechany jeszcze przed przystpieniem do dziaania jeeli chodzi o rwnowag w

gospodarce. Keynes uwaa, e zwizki jakie wystpuj pomidzy zjawiskami ekonomicznymi w gospodarce zalene s od zjawisk pobocznych, przy dziaaniu przyczynowo-skutkowym gospodarka samoczynnie nie dy do rwnowagi. Wedug niego przyjrzenie si bliej badaniom krtkiego okresu czasu, spowoduje i odpowiednio szybkie dostarczenie rodkw oddziaywania depresyjnego na gospodark pozwoli jej wyj z kryzysu. W zwizku z czym biece procesy gospodarcze oraz zwizane z nimi problemy mona rozwizywa za pomoc manipulowania popytem. 41.MODEL WZROSTU E.DOMARA: Model najmniej skomplikowany, dobrze wprowadza w t problematyk. Podobnie jak inni przyjmuje pewne zaoenia, ktre maj uatwi analiz: Przyjmuje zaoenie, ze gospodarka w okresie wyjciowym osigna stan penego wykorzystania mocy wytwrczych i cay problem sprowadza si do utrzymania tego stanu w procesie wzrostu gospodarczego. Domar ze swojego modelu eliminuje pastwo i handel zagraniczny, ktre traktuje jako czynniki zewntrzne w stosunku do zamknitej gospodarki kapitalistycznej. Pomimo tego zaoenia uwaa, e niezbdnym warunkiem realizacji wzrostu zrwnowaonego jest ingerencja pastwa w stosunki gospodarcze. Ponadto przyjmuje, e nie wystpuj opnienia czasowe tzn. e przyrost inwestycji w tym samym krtkim okresie czasu prowadzi do wzrostu popytu, (wywouje efekty popytowe) a take wpywa na rozszerzenie mocy wytwrczych (ef. podaowe w dugim okresie). Ponadto rwne s sobie kracowa i przecitna skonno do oszczdzania oraz skonno ta i wspczynnik kapitau s stae. Oznacza to, e w gospodarce wystpuje neutralny typ postpu technicznego (wspczynnik kapitau jest stay). 42.TEORIA WZROSTU M.KALECKIEGO: Teoria inwestycji Kaleckiego teoria wzrostu gospodarczego autorstwa wybitnego polskiego ekonomisty Michaa Kaleckiego. Jego zdaniem wzrost poziomu produkcji w kapitalizmie zaley przede wszystkim od decyzji inwestycyjnych przedsibiorstw. Inwestycje s finansowane w gwnej mierze ze zrealizowanych zyskw, ktre su take jako prognostyk zyskw osiganych w przyszoci. Inwestycje s ograniczone przez samofinansowanie, jednak nie zale od dugoterminowej stopy procentowej, ktra jest stabilna, dziki czemu zwikszaj zdolnoci produkcyjne bardziej ni popyt. Rnica midzy nimi rozszerza si wraz ze wzrostem stopnia monopolizacji i udziau zyskw w dochodzie narodowym. 45.MONETARYZM-KONCEPCJA M.FRIEDMANA: MONETARYZM-to wspczesna odmiana ilociowej teorii pienidza,traktujca stabiln poda pienidza na poziomie dugookresowej stopy wzrostu jako gwn determinant niezakconego wzrostu dochodu narodowego,stabilizacji cen i ksztatowania si tzw.naturalnej stopy bezrobocia,a zarazem negujca celowo oraz skuteczno ingerencji pastwa w gospodark i uznajca interwencjonizm za czynnik zakcajcy naturaln zdolno mechanizmu rynkowego do autoregulacji i maksymalnego wykorzystania potencjau wytwrczego. Monetaryzm wywodzi si z ilociowej teorii pienidza. FRIEDMAN dowodzi,e skoro pienidz jest substytutem dbr i usug,zmiany iloci pienidza przenosz swj wpyw na rynki dbr konsumpcyjnych i produkcyjnych,stymulujc bezporednio wydatki globalne,zapewniajce rozwj gospodarczy. Ze sformuowa tych wynika,e zmiany iloci pienidza w obiegu zawsze wywieraj potny wpyw na dziaalno ekonomiczn i nie mona nimi dowolnie manipulowa. 46.TEORIA ROZWOJU J.A.SCHUMPETERA: Oryginalno wkadu Schumpetera do rodzcego si paradygmatu neoklasycznego polegaa na prbie zdynamizowania statycznego modelu gospodarki kapitalistycznej. Dowid on, e do zmiany systemu nie s konieczne czynniki zewntrzne, poniewa istniej siy wewntrzne, ktre staj si przyczyn rozwoju gospodarczego. Bez takich si procesy gospodarcze miayby charakter adaptacji do zmian egzogennych, charakterystycznych dla ruchu okrnego zasobw gospodarczych. W takiej gospodarce produkt jest dzielony tylko midzy dwa czynniki - prac i ziemi, natomiast kapita, jako niesamodzielny czynnik produkcji, nie otrzymuje adnego wynagrodzenia. Tylko w gospodarce rozwijajcej si ma miejsce zysk. Si sprawcz napdzajc rozwj gospodarczy i zapewniajc wynagrodzenie wacicielom kapitau generuj przedsibiorcy, ktrzy niejako z wewntrznej inspiracji wprowadzaj innowacje, tj. nowe produkty, technologie i nowe rozwizania, czsto reformujce ca organizacj pastwa. Dobry przedsibiorca potrafi wykorzysta wynalazki i osignicia nauki. Dynamiczna gospodarka nie jest jednak wolna od waha w procesie rozwojowym, jak o tym wiadcz

cykle gospodarcze. Kumulacja innowacji wprowadzanych do przedsibiorstw rodzi zwykle optymizm i naruszenie rwnowagi, ktr przywraca dopiero kryzys. Oglny proces rozwoju gospodarczego jest zawsze zakcany przez cykle o rnej intensywnoci i dugotrwaoci. Pod wpywem obserwacji i przemian we wspczesnym kapitalizmie Schumpeter dostrzega nowe zjawiska - rozwj technokracji i zmierzch aktywnoci przedsibiorcy. 47.NOWA EKONOMIA KLASYCZNA A EKONOMIA POSTKEYNESOWSKA w opozycji do ekonomii klasycznej Keynesizm syst.pogldw odrzucajcy twierdzenia ekonomii klasycznej o automatycznym zapewnieniu przez woln konkurencj wzrostu gospodarczego. Keynesizm naley do grupy doktryn ekonomicznych, ktre okrela si nazw systemw mieszanych, wzgldnie nazywa si drog poredni midzy kapitalizmem i socjalizmem, lub trzeci. Ucze Marshalla, skrytykowa ekonomi klasyczn.Teoria Keynesa to teoria zakce rwnowagi gosp. i sposobw ich unikania oraz metoda badania czynnikw wyznaczajcych dochd narodowy.Stanowi zbir postulatw praktycznego podejcia do ycia gosp. PODSTAWOWE ZAOENIA MODELU EKONOMII KEYNESA NA TLA MYLI KLASYCZNEJ. gosp. kapitalistyczn cechuje stan chronicznego braku rwnowagi .Zasadnicze cztery zaoenia Keynesa:-ingerencja pastwa w ycie gospodarcze-badania ekonom.wycznie dla krtkich okresw-makroekonom.traktowanie zjawisk ekonom.-przyczynowo-skutkowe traktowanie zjawisk ekonom.Stay si fundamentem caej jego teorii i polityki.Wzr Keynsa na dochd spoeczestwa: Y = I + C,I-inwestycje, C-konsumpcj20. Postkeynesizmprzedstawiciele:J.Robinson,N.Kaldor,P.Staff,M.Kaleckwg nich, samoczynny mechanizm rynkowy ani w krtkim ani w dugim okresie nie jest w stanie przywrci stanu rwnowagi w gospodarce.Prawica doszli oni do wniosku, ze podstawowa forma nakrcania koniunktury byoby rozwijanie wydatkw zbrojeniowych finansowanych przez pastwo. W ten sposb powstaby dodatkowy popyt, ktry uruchomiby efekty mnonikowe.Lewicaprzedstawicielk jest uczennica Keynesa J.Robinson.walka z depresj gosp. za pomoc: redystrybucja dochodu narodowego zmierzajca do zwikszenia konsumpcji spoeczestwa,Ekonomia Mieszana Nowy ad(New Deal) stara si przedstawi wspczesny kapitalizm pastwowo-monopolistyczny jako wspistnienie w gospodarce sektora prywatnego i pastwowego.Monetaryzm opiera si na dorobku mylowym M.F.wady kapitalizmu-w socjalnych punktach pastwanawoywanie do zmniejszenia bezpor.ingerencji pastwowejwalka z inflacj 48.WIELKA NEOKLASYCZNA SYNTEZA Neokeynesizmprzedstawiciele:J.Hicks,P.Samuelson,F.Modiglianiuwaali,e w krtkich okresach ceny i pace s wzgldnie sztywne, Za to szybko zmieniaj si wielkoci tj. poziom zatrudnienia a nawet produkcja. 50.ENCYKLIKA,,RERUM NOWARUM'' I ROZWJ KATOLICKIEJ NAUKI SPOECZNEJ: Encyklika napisana przez papiea Leona VIII. Rerum Nowarum (rzeczy nowe), powicona w caoci rozwizaniu palcej wwczas kwestii spoecznej-sprawie robotniczej. Program rozwizania kwestii robotniczej, zaprezentowany w encyklice, obejmuje pomoc i wspdziaanie Kocioa, ingerencj pastwa, i wsplne dziaania wiata pracy i kapitau. Katolicka nauka spoeczna (KNS) skada si z tych aspektw doktryny Kocioa katolickiego, ktre odnosz si do kwestii zbiorowych problemw spoecznoci lub te caej ludzkoci. Nazwa ta pierwszy raz uyta zostaa w encyklice Quadragesimo anno Piusa XI z 1931, ale za gwnego twrc nauczania spoecznego Kocioa katolickiego uwaa si Leona XIII, ktry w 1891 roku wyda encyklik Rerum novarum. KNS jest wic nauk stosunkowo mod, ale tylko w sensie wyodrbnienia jej z caoksztatu nauczania Kocioa.

You might also like