Obliczanie si wewntrznych i tworzenie ich wykresw.

Siy wewntrzne s reakcj konstrukcji na dziaajce na ni siy zewntrzne. Jako takie, s skierowane przeciwnie do si dziaajcych z zewntrz. Dodatkowym skutkiem dziaania takich si jest wytworzenie si momentw gncych i skrcajcych w rnych miejscach konstrukcji. Policzenie si wewntrznych jest pierwszym i kluczowym etapem dalszego wyliczania napreo, ugid i wytrzymaoci danej konstrukcji.

Zagadnienie zostanie omwione na przykadzie takiej oto ramy przestrzennej: P y x h 1 z 3 a/2 4 2 a/2 a

Omwienie przykadu: rama skada si z czterech zespawanych ze sob prtw o przekroju koowym. Na koniec prta 1 dziaa sia P. Prty 2 i 3 s na koocach umocowane w oyskowaniach, ktre umoliwiaj obracanie si prtw wok wasnej osi oraz ich przesuw wzdu osi Z. Prt 4 jest na koocu na sztywno umocowany do wzka , ktry ogranicza ruch prta do osi X.

Pierwszym krokiem jest policzenie si reakcji podpr w punktach A, B, C wzgldem punktu D. P y x h RBx
a/2

B RBy

z RCz

D
a/2

C a

RAx A RAy

RCy

Naley zapisad rwnania reakcji. Otrzymane wartoci si reakcji podpr bd siami, jakie w tych punktach dziaaj zewntrznie na konstrukcj ramy (podobnie, jak sia P, chocia s ni wywoane). Suma si, przyoonych do ukadu (tu: sia P) oraz si reakcji we wszystkich podporach jest rwna 0, gdy jest to ukad statycznie wyznaczalny. Zawsze sumujemy tylko te siy lub momenty si, ktre dziaaj w jednej osi. Momenty si byy obliczane dla punktu D.

1. 2. 3. 4.

Px: RAx+RBx+P=0 Py: RAy+RBy+RCy=0 Pz: RCz=0 MDx: RAy - RBy =0

5. MDy: RAx - RBx RCz =0 6. MDy: Ph RCy =0

Z uk du tych 6 rwn wynik :

1.: RAx = RBx = 3.: RCz = 0 6.: RCy =

2. i 6.: RAy = RBy =

Ujemne wartoci oznaczaj zwrot si lub momentw przeciwny do przyjtego.

Dotychczasowy ukad moemy wic zastpid takim: P y

1

Ph P

x z
4

h
3 a/2

Ph
2 a/2

D a

C
Ph

Teraz naley policzyd wartoci si wewntrznych w kadym prcie. Dla kadego prta przyjmujemy prawoskrtny ukad wsprzdnych (jest to konieczne, gdy w przypadku pniejszego liczenia wytrzymaoci ramy, korzystamy ze wzorw opartych o taki wanie ukad wsprzdnych). Ukad ten zosta ju przedstawiony na poprzednich ilustracjach. Zawsze naley przyjmowad kierunek osi X zgodny z kierunkiem danego prta. Tu zwroty osi X zawsze s skierowane w kierunku punktu D, by obliczone wczeniej siy reakcji podpr znajdoway si na pocztkach prtw a wic wystpiy w rwnaniach si wewntrznych.

Prt 1. x1<0;h> N(x1) = 0 Ty(x1) = 0 Tz (x1) = P Ms (x1) = 0 Mgy(x1) = Px; Mgy <0;Ph> Mgz (x1) = 0

z y x

Prt 2. x x2<0; > N(x2) = 0 Ty(x2) = Tz(x2) = Ms(x2) = 0 Mgy(x2) = - x; Mgy <0;- > Mgz(x2) =
; Mgz <0;
P

Ph

>

Prt 3. y x3<0; > N(x3) = 0 Ty(x3) = Tz(x3) = Ms(x3) = 0 Mgy(x3) = - x; Mgy <0;- > Mgz(x3) = ; Mgz <0;P

Ph P

z x

>

Prt 4. x4<0;a> z N(x4) = 0 Ty(x4) = Tz(x4) = Ms(x4) = 0 Mgy(x4) = Mgz(x4) = 0

x; Mgy <0;Ph

Ph ;

x y

>

Obliczone siy i momenty wewntrzne mona przedstawid w sposb graficzny. Rysujemy wykresy funkcji, jako ktre przyjmujemy obliczone wartoci si i momentw (niektre zmieniaj si liniowo, niektre s stae, mona si te spotkad z charakterystykami nieliniowymi). Wykresy te rysujemy na prtach, najlepiej w paszczyznach i kierunkach odpowiadajcych paszczyznom dziaania si i momentw si. Dla przejrzystoci rysunkw przyrzdzamy szed ilustracji, po jednej dla kadego typu siy oraz momentu.

Ty

Ph

Ph

Tz

Ph

Ms

Mgy
y

P P P P

Ph Ph Ph

Mgz

Ph

Ph

Ph Ph