You are on page 1of 6

Potrzeba debaty o przyszoci Si Zbrojnych

2012-10-25

Planowana reforma systemu dowodzenia zamiast zmniejszenia struktur centralnych moe spowodowa ich rozrost. Obawiam si te, e moe wzrosn liczba stanowisk generalskich mwi gen. Mieczysaw Cieniuch, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w rozmowie z portalem polska-zbrojna.pl. Wywiad publikujemy w dniu wita Sztabu.

Jaka powinna by rola Sztabu Generalnego w zreformowanym systemie dowodzenia? We wszystkich pastwach, w ktrych istniej takie instytucje jak sztaby generalne, maj one rol centraln i nadrzdn, a w wymiarze wojskowym strategiczn w systemie dowodzenia siami zbrojnymi. Zajmuj si przede wszystkim planowaniem operacyjnym, programowaniem rozwoju si zbrojnych i kierowaniem nimi w czasie pokoju. Zapytam troch inaczej. Czy planowane reformy, o ktrych rozmawiamy, s w ogle potrzebne? Zawsze istnieje potrzeba doskonalenia rozwiza systemowych. Przykadem tego s obecne dziaania w Sojuszu Pnocnoatlantyckim skupione na doskonaleniu systemu dowodzenia. Prosz zwrci uwag, e w ubiegej dekadzie tego wieku utworzono dowdztwo transformacji
Autor: Edyta ema Strona: 1

odpowiedzialne za permanentne dostosowywanie struktur NATO do wyzwa rodowiska bezpieczestwa. Proponowana zmiana polskiego systemu kierowania i dowodzenia wpisuje si w ten nurt. Na co reformatorzy powinni uwaa? Aby reformowanie nie byo celem samym w sobie. Jeli nie ma takiego zagroenia, to reforma powinna usprawnia istniejcy system i podnosi zdolnoci si zbrojnych. Zatem naley jasno zdefiniowa kompetencje poszczeglnych struktur, odrzuci wszystko, co w nowej rzeczywistoci ocenia si jako zbdne, a potem konkretnie i co najwaniejsze precyzyjnie rozdzieli zadania. Musimy pracowa na bazie tego, co ju istnieje, bo jeli dojdziemy do wniosku, e wanie zaczynamy budow caego systemu od nowa, to moe nam zabrakn czasu, energii i pomysw. Reformy musz te by osadzone w systemie prawnym, ktry ju funkcjonuje lub zacz si od zmiany tego systemu prawnego. Jak powinien wyglda modelowy system dowodzenia? Na wiecie jest kilka modeli funkcjonowania dowdztw i sztabw na poziomie strategicznym. Zaley to od wielu czynnikw: czy dane pastwo jest czonkiem NATO, jakie ma pooenie geopolityczne, jak ma wielko i potencja obrony itp. W kilku pastwach nalecych do Sojuszu istnieje model zbliony do tego, jaki obecnie funkcjonuje w polskim wojsku. Niektre due pastwa chc go adaptowa. Inny model dowodzenia maj na przykad Wgrzy czy Sowacy. Pamitajmy jednak, e armie tych pastw s mniejsze, przez to atwiej jest si im integrowa, nie maj te Marynarek Wojennych. Zgadzam si, e nasz model dowodzenia moe wydawa si zbyt rozbudowanym, szczeglnie na szczeblu centralnym. Nie tramy jednak z pola widzenia istoty obecnoci si zbrojnych w systemie bezpieczestwa pastwa. Musimy mie na uwadze to, e siy zbrojne nie szykuj si na czas pokoju, lecz na wojn. To czas zimnej skutecznoci, ktra jest efektem dojrzaego planowania. Struktury dowodzenia te musz by tak planowane, eby skutecznie wypenia zadania w sytuacji szybkiego przyrostu liczebnoci armii podczas mobilizacji. W konsekwencji redukcja si zbrojnych czasu pokoju nie do koca przekada si na zmniejszenie centrali.

Autor: Edyta ema

Strona: 2

Jakie zagroenia moe nie ze sob reforma systemu dowodzenia? Czy jej konsekwencj moe by rozlunienie cywilnej kontroli nad armi? Tym hasem zbyt czsto si szafuje. Obecnie w naszym systemie prawnym nie jest moliwe, by siy zbrojne wyrway si spod cywilnej kontroli. Tutaj zagroe nie widz. Czasem sysz, e w obecnym systemie dowodzenia za duo wadzy zostao skupione w rkach szefa Sztabu Generalnego, ktry dowodzi w imieniu ministra siami zbrojnymi. Nie mona jednak zapomina, e minister obrony narodowej w kadej chwili moe ograniczy jego kompetencje lub po prostu podj wasn decyzj. Po zmianach, jeli przybior one taki ksztat, o jakim si mwi, minister bdzie mia kilku dowdcw, ktrzy bd na tym samym poziomie. To znacznie skomplikuje sprawowanie przez niego nadzoru nad armi. Obecnie rozmawia z jednym generaem, ktry jednoosobowo ponosi odpowiedzialno, co istotne, w precyzyjnie okrelonym i zweryfikowanym w rnych okolicznociach zakresie. Stawia mu zadania i rozlicza go z nich. W proponowanym modelu cywilny minister obrony narodowej bdzie mia kilku rwnorzdnych dowdcw. W mojej ocenie, taka reforma zamiast zmniejszenia struktur centralnych moe spowodowa ich rozrost. Obawiam si, e kilku rwnych sobie dowdcw zacznie, w deniu do uniwersalizmu i niezalenoci, rozbudowywa swoje struktury poprzez dublowanie komrek organizacyjnych. Obawiam si te, e moe to spowodowa wzrost liczby stanowisk generalskich, zwaszcza tych wielogwiazdkowych.

Autor: Edyta ema

Strona: 3

Jak temu zapobiec? Dzi s moliwoci i wola, aby problem dublujcych si komrek wyeliminowa i dziki temu zmniejszy i spaszczy system kierowania i dowodzenia. Potrzebna jest dalsza dyskusja na temat reformy. Poszerzenie debaty nad przyszoci Si Zbrojnych RP moe przyczyni si do wyeliminowania negatywnego zjawiska domniemania i spekulacji wrd onierzy i pracownikw wojska co do przyszego ksztatu systemu dowodzenia. Naley zwrci uwag, e zakadana reforma jest wielowymiarowa i wieloaspektowa i jako taka wymaga przejrzystego procesu analitycznego, wspartego seri seminariw, wykadw i sympozjw, a wreszcie precyzyjnych symulacji i gier decyzyjnych. Do tych dziaa jeszcze szerzej powinni by wczani uznani eksperci spoza grona wojskowych. Trafi Pan na stanowisko szefa Sztabu Generalnego w bardzo trudnym momencie Propozycj otrzymaem dwa tygodnie po katastrofie smoleskiej. Prezydent Bronisaw Komorowski poinformowa mnie wwczas, e szuka odpowiedniego kandydata na to stanowisko, a ja jestem w gronie kilku osb, ktre s brane pod uwag. Ciko byo si zdecydowa? Gdy od czterdziestu lat jest si oficerem Wojska Polskiego, to trudno po otrzymaniu takiej propozycji powiedzie nie. Tym bardziej e sytuacja bya cika, wymagaa szybkiego podejmowania wanych decyzji. Przecie w jednej chwili stracilimy tylu generaw. Pan prezydent oceni, e moja osoba jest najbardziej odpowiednia do zada, ktre po katastrofie smoleskiej pojawiy si przed wojskiem.

Autor: Edyta ema

Strona: 4

Pewnie propozycja prezydenta wynikaa z tego, e doskonale zna Pan Sztab Generalny? Suyem w nim wiele lat, ale przed objciem funkcji szefa miaem kilkuletni przerw. Najpierw wyjechaem do Brukseli na stanowisko Polskiego Przedstawiciela Wojskowego przy Komitetach Wojskowych NATO i Unii Europejskiej, nastpnie zostaem radc ministra obrony narodowej. Cay czas miaem jednak kontakt ze Sztabem Generalnym. Zapewne to, e tak dobrze znaem jego specyfik i sposb jego dziaania, wpyno na decyzj pana prezydenta. To by pocztek maja 2010 roku, kilka tygodni po katastrofie smoleskiej. Okres niepewnoci w wojsku nie mg trwa zbyt dugo. Trzeba byo ustabilizowa, uspokoi sytuacj, wyznacza na stanowiska odpowiednie osoby. Co byo wtedy najwaniejsze? Dla wszystkich byo oczywiste, e naley zwikszy bezpieczestwo wykonywania zada, szczeglnie w Siach Powietrznych. Nieszczliwych zdarze w wojsku bya caa seria. Nie chc, by zrozumiano moj wypowied tak, e przyszedem do Sztabu Generalnego, aby zrobi porzdek. Jestem przekonany, e po katastrofie CASY pod Mirosawcem zrobiono niemao, tyle e siy zbrojne to bardzo duy i skomplikowany organizm i na efekty nawet najbardziej skutecznych dziaa trzeba czasu. Wbrew pozorom pewnych problemw nie da si rozwiza jedn komend. Musimy cigle sprawdza, pilnowa, by nadal byo bezpiecznie. W Wojskach
Autor: Edyta ema Strona: 5

Ldowych czy w Marynarce Wojennej te mogaby zdarzy si katastrofa. Pozostae rodzaje Si Zbrojnych rwnie musiay pooy wikszy nacisk na bezpieczestwo, szczeglnie w szkoleniu, ktrego intensyfikacj uznaem wraz z innymi dowdcami za priorytet. Prosz pamita, e gdy zostaem szefem Sztabu Generalnego, od czterech miesicy trwaa profesjonalizacja Si Zbrojnych. To by okres wytonej pracy dotyczcej programw szkole i zmian w strukturach organizacyjnych. Realizowalimy wiele planw rozpocztych przez poprzednikw. Armia zawodowa wymaga od wojskowych zmiany mentalnoci. Troch innego spojrzenia na wojsko i sub. Wikszej otwartoci. To zadanie, ktre stoi przede wszystkim przed kadr oficersk. onierze tego korpusu powinni mie smykak do nauczania. Podporucznikom z Wrocawia, ktrych niedawno promowaem, wywietliem slajd z widokiem orkiestry symfonicznej i powiedziaem: wasze miejsce w orkiestrze jest tam, gdzie stoi czowiek z batut, wy macie dyrygowa orkiestr, a nie idealnie gra na skrzypcach. Uwaam, e wanie oficerom, a szczeglnie modym oficerom, naley powica duo uwagi. Zdaj sobie spraw, jak to jest na pocztku ich zawodowej drogi. Wiem te, cho nikt nie wyczyta tego z ich twarzy, e czsto mog czu si zagubieni. Dostali si do szk oficerskich, ciko studiowali, a gdy trafiaj na pierwsze stanowiska subowe, bywa, e ich wyobraenie o wojsku rozmija si z rzeczywistoci. Dlatego naley nad nimi roztoczy opiek nie tylko mentorsk, ale te emocjonaln. Rodzaj przyjaznej aury, ktra nie staje w opozycji do wymaga i oczekiwa. Zawsze im powtarzam, by nie przejmowali si niepowodzeniami i nie poddawali si. Co chciaby Pan jeszcze zrobi na stanowisku szefa Sztabu Generalnego? Jestem zwolennikiem spokojniej, rzetelnej i konsekwentnej pracy. Wiem, e naleaoby teraz powiedzie, e chciabym zrobi to, to i tamto. A ja nie mam jakich wielkich planw ponad te, ktre zostay ju zreszt napisane. Uwaam, e powsta bardzo dobry program rozwoju Si Zbrojnych na lata 20132022. Wiem, e ju nie ja go zrealizuj, ale jelimoim nastpcom to si uda, bd szczliwszym emerytem wojskowym. Dugo nad tym programem dyskutowalimy i woylimy w niego duo pracy. Czsto dochodzio do sporw, dugich dyskusji nad kontrowersyjnymi pomysami, nieprzespanych nocy. Gdy ten program zacznie by realizowany, to bdzie dla mnie wielka satysfakcja. Wiem, e wszystko pynie i w stu procentach nie udaje si wszystkiego zrobi, ale nie czyni z tego zaoenia i jestem optymist.

Autor: Edyta ema

Strona: 6

You might also like