WYBRANE METODY UCZENIA SIĘ JĘZYKÓW OBCYCH

I INNE FORMY ICH DOSKONALENIA

Istnieje wiele metod, które można wykorzystać do nauki i doskonalenia języka obcego.
Wszyscy już znamy przynajmniej jedną metodę nauki języka – metodę naturalną, gdyż tą metodą
nauczyliśmy się języka polskiego.Nie ma uniwersalnej metody nauki. Wiele zależy od osób uczących
się oraz tego, czego i jak szybko chcą się nauczyć. Każda z metod ma swoje wady i zalety. Jedna
wymaga samodyscypliny, inna odwagi lub dużego nakładu finansowego.
Zanim zdecydujemy się na wybór konkretnej metody należy wyznaczyć sobie konkretny cel.
Należy zastanowić się czy bardziej zależy nam na zdobyciu umiejętności porozumiewania się,
czytania, szybkiego przyswojenia słownictwa, opanowanie płynnego mówienia lub płynności
wypowiedzi.
Przedstawione poniżej metody są ostatnio najbardziej popularne.

METODA BERLITZA – „ANI SŁOWA PO POLSKU”

W tej metodzie nie używa się języka ojczystego uczniów, a zajęcia polegają na konwersacji.
Uczniowie uczą się i utrwalają słowa w taki sposób, w jaki dzieci uczą się mówić. Nauczyciel opisuje
rzeczy, otoczenie, powtarza te same słowa, zwroty, pomaga sobie mimiką, stosuje porównania, aby
pomóc uczniom zrozumieć
Duży nacisk kładzie się na aktywność uczniów. Metoda ta uczy poprawnej konwersacji,
zakłada, że przez naukę swobodnego mówienia w języku obcym nauczy się też gramatyki. Na
zajęciach ćwiczy się poprawną wymowę, uczy się swobodnie posługiwać językiem. Ćwiczenia z
gramatyki uczniowie odrabiają w domu utrwalając struktury poznane na lekcji podczas konwersacji.
Metoda ta jest stosowana tylko w szkołach Berlitza.
Metoda ta ma swój początek w roku 1877. Nicholas Joly, pomocnik Maksymiliana Berlitza w
jednej z amerykańskich szkół, musiał go zastąpić podczas jego choroby. Joly nie znał angielskiego,
Berlitz poradził mu, żeby wszystko pokazywał na rysunkach, używał gestów i mimiki oraz prostych
słów. Po powrocie Berlitz był zdumiony postępem całej klasy. Ponadto jego uczniowie dobrze się
bawili. Od tego czasu Berlitz uczył tylko tą metodą.

METODA CALLANA

Nauka języka obcego jest najbardziej efektywna, gdy odbywa się w sposób podobny do nauki
języka ojczystego przez dzieci. Jako dziecko najpierw słyszymy poszczególne słowa i zwroty, i to jest
naturalny sposób zapoznania się ze słownictwem i gramatyką. Następnie powtarzamy to, co
usłyszymy. W ten sposób uczymy się poprawnej artykulacji dźwięków i aktywnego korzystania z
języka. Gdy robimy błędy dorośli nas poprawiają i następnym razem jest już lepiej. Następnie
poznajemy litery i uczymy się czytać. W ostatnim etapie nauki sami zaczynamy pisać. Metoda
Callana zachowuje tę naturalną kolejność nauki.
 Metoda ta koncentruje uwagę uczniów oraz zwiększa czas poświęcony na mówienie poprzez
fakt, że od pierwszej lekcji lektor mówi z prędkością przekraczającą tempo zwykłej konwersacji. To
niezwykle szybkie tempo skutecznie zapobiega znużeniu, zmusza do koncentracji, uniemożliwia
tłumaczenie sobie wszystkiego na język polski, pozwala usłyszeć większą ilość słów oraz częstsze ich
powtarzanie. Ułatwia to także rozumienie języka angielskiego poza szkołą i ostatecznie przyspiesza
proces nauki. Metoda ta uczy myśleć w języku angielskim i automatycznie odpowiadać na pytania.
Liczy się szybkość mówienia. Nauczyciel zadaje mnóstwo pytań – 200 - 240 słów na minutę
przeskakując z tematu na temat, a uczniowie mają odpowiadać z minimalną prędkością. Nauczyciel
mówi bardzo szybko, a wszystkie pytania zadaje dwukrotnie, aby uczniowie zrozumieli. Pytania są tak
skonstruowane, aby każdy mógł na nie odpowiedzieć bez dłuższego zastanawiania.
Ćwiczenie to utrwala wprowadzoną niewielka partię materiału. Nauczyciel w razie potrzeby,
pomaga w udzieleniu odpowiedzi podpowiadając kolejne słówka. Błędy są poprawiane natychmiast,
aby nie były utrwalane. Wprowadzony materiał jest utrwalany przez kilka kolejnych lekcji. W ciągu
jednego dnia uczniowie biorą udział w dwóch lekcjach – pierwsza to powtórka materiału, druga
zawiera nowy materiał. Poza pytaniami i odpowiedziami uczniowie czytają fragmenty wcześniej
przerobionego materiału. Określone partie materiału są jeszcze raz powtarzane, a następnie
przeprowadzane są testy. Kładzie się nacisk na rozumienie ze słuchu i poprawną wymowę.
Aby zmusić uczniów do koncentracji, lektor nie siedzi, ale stoi lub chodzi po sali. Każdą lekcję
prowadzi inny nauczyciel, aby uczniowie osłuchali się z inną wymową. Nie stosuje się ćwiczeń
gramatycznych, nie czyta się tekstów, nie pisze się wypracowań. Metoda ta nie pomija ani kwestii
gramatycznych, ani pisania. Reguły gramatyczne są wprowadzane ustnie, a ich stosowanie jest
wielokrotnie ćwiczone. Pisownia jest ćwiczona poprzez dyktando. Zajęcia odbywają się w małych
grupach liczących od 6 do 12 osób.

METODA SITA

Metoda ta polega na nauce w stanie głębokiego relaksu. Słuchamy lekcji z taśmy

magnetofonowej a tzw. stanie Alfa, – czyli całkowitym rozluźnieniu, czyli w takim stanie, jakim
jesteśmy przed zaśnięciem i tuż po przebudzeniu. Jak twierdzą niemieccy naukowcy w tym stanie
obie półkule mózgu pracują zgodnie i znacznie efektywniej niż w stanie, w którym znajdujemy się w
ciągu dnia. Metodę wykorzystującą zwiększoną chłonność ludzkiego mózgu w stanie alfa,
wynaleziono w Niemczech w latach 80. Inspiracją byli tybetańscy mnisi, którzy dzięki medytacji
osiągają taki stan umysłu, że bez trudu zapamiętują treść świętych ksiąg. Przeprowadzono
eksperyment na wybranej losowo grupie osób, która przez tydzień uczyła się języka francuskiego w
stanie głębokiego relaksu. Kursanci przyswoili sobie średnio 1138 słów i zwrotów.
Badania i eksperymenty dowiodły, że wprowadzenie ciała i umysłu w stan głębokiego
odprężenia powoduje usunięcie napięć fizycznych, rozbudzenie pozytywnych emocji uaktywnienie
możliwości intelektualnych i percepcyjnych człowieka. Do informacji zapamiętanych w stanie
głębokiego odprężenia mamy dostęp dłużej niż w tych zdobytych w sposób tradycyjny.
Przed rozpoczęciem nauki tą metodą należy nauczyć się relaksować. Można to zrobić
wykorzystując specjalne urządzenie przypominające okulary. Czujnik, umieszczony pod nosem, w
rytm oddechu włącza się i wyłącza dwie małe diody, które pulsują przed oczami. Pod wpływem
muzyki i skupienia na własnym oddechu osiąga się stan relaksu. Im bardziej jesteśmy rozluźnieni,
tym wolniej pulsują diody. System ten wykorzystuje pozytywne działanie muzyki relaksacyjnej w
odpowiednim rytmie, która m.in. utrzymuje i uprzyjemnia przebywanie w stanie głębokiego relaksu.
Kursy językowe zawierają element muzyczny – nastrojowe utwory stanowią tło treści
lekcyjnych. Kursy składają się z zestawu kaset i podręcznika. Każda lekcja trwa około pół godziny i
zawiera kilkadziesiąt nowych słów i zwrotów. Lekcje języka składają się z dialogu, słówek i ich
tłumaczenia. Dialogi użyte w kursach dotyczą sytuacji z życia codziennego. Kursy w sposób
nowatorski traktują gramatykę. Osłuchując się z żywym językiem, uczący się rozpoczyna płynnie
mówić i budować zdania poprawne gramatycznie. Kursy są przeznaczone szczególnie dla tych,
którym zależy na dobrej komunikacji językowej, którzy chcą szybko, płynnie mówić i bezbłędnie
rozumieć. Zaczynamy, gdy jesteśmy całkowicie odprężeni. To, co odsłuchamy w stanie relaksu należy
później utrwalić i powtórzyć.
Efekty nauki widoczne już po kilku lekcjach dają poczucie sukcesu i zachęcają do dalszej
nauki. Im poczucie sukcesu wzrasta tym szybciej maleje obawa przed niepowodzeniem, a nauka
staje się przyjemnością odkrywania nowych treści. Skuteczność tej metody zależy od tego czy
potrafimy się odprężyć i nie zasnąć.

METODA KOMUNIKACYJNA

Metoda ta inaczej zwana konwersacyjną kładzie nacisk na to, aby uczący się potrafił
porozumieć się w różnych sytuacjach życia codziennego. Na zajęciach uczniowie odgrywają różne
role. Na kursach korzysta się z podręczników, artykułów prasowych, nagrań programów radiowych i
telewizyjnych, których treść uczniowie opowiadają własnymi słowami. Użycie języka ojczystego
ograniczone jest do minimum.

METODA DUALNA

W tej metodzie zajęcia prowadzone są na przemian przez lektora polskiego i native speaker.
Podczas zajęć z polskim lektorem uczniowie poznają nowy materiał, ćwiczą gramatykę, pisownie,
tłumaczą teksty. Materiał ten jest utrwalany podczas konwersacji z native speaker.

METODA „CAŁKOWITE ZANURZENIE”

Metoda ta jest przeznaczona dla osób, które chcą błyskawicznie opanować język, a mają na to
mało czasu. Całkowite Zanurzenie to zajęcia konwersacyjne trwające cały dzień (od 8 do 9 godzin).
Kursanci robią szybkie postępy w nauce, gdyż przeznaczają na nią bardzo dużo czasu i uczą się
bardzo intensywnie.

KURSY KORESPONDENCYJNE

Jest to dobra metoda dla osób, które nie mogą z różnych powodów chodzić do szkoły.
Materiały do nauki – książki, kasety magnetofonowe i video są przysyłane pocztą do domu. Ucząc się
tą metodą sami decydujemy się, kiedy się uczyć. Nauka na kursie na każdym poziomie trwa od 12 do
20 miesięcy. Raz w miesiącu uczący się otrzymuje pakiet materiałów z kasetami i zeszytami
zawierającymi dwie lekcje. Każdy uczący się ma własnego nauczyciela, który poprawia prace
domowe, ocenia postępy i udziela rad. Po ukończeniu kursu otrzymuje się zaświadczenie, można też
przystąpić do egzaminu, a po jego zdaniu otrzymuje się certyfikat.
Aby uczyć się tą metodą potrzeba bardzo silnej motywacji, aby zmobilizować się do
systematycznej, samodzielnej nauki. Ponadto nie ma możliwości porównania swoich wyników z
innymi uczniami, nie ma też możliwości zdobycia praktyki w mówieniu.

SAMODZIELNA NAUKA

Samodzielna nauka to najważniejsza i niezbędna metoda uczenia się języka obcego. Nawet
chodząc na kurs należy pracować samemu, jeżeli chce się osiągnąć optymalne wyniki. Obecnie jest
wiele możliwości uczenia się bądź doskonalenia języka samodzielnie.

NAUKA Z KOMPUTEREM

Programy multimedialne są świetnym uzupełnieniem nauki. Najpopularniejsze to: Euro Plus+

– współpracuje z Internetem, zawiera animacje, teksty dotyczące obcej kultury, dialogi, ćwiczenia ze
słuchu, gry, testy, zbiór zasad gramatycznych z udźwiękowionymi przykładami, słowniczek. Kurs
obejmuje cztery poziomy od podstawowego do zaawansowanego. Przygotowuje też do FCE.
The Heinemann TOEF – angielski dla zaawansowanych, zawiera praktyczne teksty. Program
przeprowadza test kwalifikujący użytkownika do odpowiedniego poziomu.
Profesor Henry – to repetytorium z gramatyki angielskiej.
LangMaster – to poziom od początkujących do zaawansowanych, zawiera 12 kursów i
udźwiękowiony słownik, ćwiczenia i ilustracje.
Nauka angielskiego z Asteriksem – jest to komiks z dialogami i słownikiem. Zawiera też
ćwiczenia i quiz. Jest to program dla początkujących i zaawansowanych.

CZASOPISMA

Istnieje też wiele czasopism, które są bardzo pomocne w nauce języka obcego. Najbardziej
popularne i godne polecenia to Easy English - dwutygodnik dla początkujących z kasetami. Dla
średnio zaawansowanych pomocny w nauce będą The World of English – jest to dwumiesięcznik
zawierający interesujące artykuły, ciekawostki dotyczące języka angielskiego, przykład różnych
konkursów i olimpiad językowych oraz wiele informacji o kulturze krajów anglojęzycznych. Na
poziomie zaawansowanym doskonałą formą doskonalenia języka jest czytanie takich tygodników jak
Newsweek i Time. Tygodniki te oferują autentyczny język, a tematyka obejmuje politykę, ekonomię,
kulturę, biznes, naukę i technikę. Czytanie tych tygodników to jedna z najlepszych form doskonalenia
języka. Ponadto tygodniki te pozwalają na pogłębienie wiedzy i poszerzenie perspektywy widzenia
świata, są niezbędne przy zbierania materiałów do ustnego egzaminu dojrzałości jak również na
bieżące lekcje nie tylko języka angielskiego, ale również innych przedmiotów.
RADIO I TELEWIZJA

Obok prasy radio i telewizja są niezastąpione w nauce języka na poziomie zaawansowanym.

Oglądanie programów radiowych to świetna metoda doskonalenia języka obcego. Oglądając
programy BBC World Service czy CNN uczący się wzbogacają słownictwo, doskonalą wymowę,
rozwijają sprawność rozumienia tekstu mówionego. Ponadto programy te dostarczają im informacji
na różne tematy, wzbogacają ich wiedzę o świecie, zawierają informację, które mogą wykorzystać
pisząc wypracowania lub na wielu innych ustnych egzaminach.

NAUKA Z KASETAMI

Słuchanie nagrań to jedna z najlepszych metod nauki języka obcego. Ale aby zrobić postęp,
potrzebujemy wielu kaset i należy ich słuchać wykorzystując każdą wolną chwilę.
Bardzo ważne jest słuchanie bierne, które polega na niesłuchaniu lekcji, tzn. na słuchaniu
zupełnie nieświadomym. Słuchając biernie łączymy ze sobą dwie korzyści: po pierwsze przechodzimy
jeden z etapów nauki ze specjalnym tekstem, a po drugie wykorzystujemy fakt, że każde słuchanie
języka docelowego przypomina przecież minipobyt w kraju, w którym mówi się językiem, którego
się uczymy. Słuchani biernie można odbywać się w wielu sytuacjach, np. w mieszkaniu pracując lub
oglądając telewizję, w ogrodzie lub na tarasie, na spacerze z psem, w drodze do szkoły, prawie
wszędzie. Można też słuchać biernie ucząc się innych przedmiotów.
Bardzo ważna jest silna wola i motywacja. Lepszą metodą od kaset jest tylko codzienny
kontakt z native speaker.

INTERNET

Na stronach internetowych można znaleźć wiele serwisów oferujących naukę języka. Serwis
www.nauka.pl codziennie przesyła dwa zwroty angielskie lub niemieckie na nasz adres e-mailowy.
Serwis British Council: www.learnenglish.org.uk zamieszcza rady, testy znajomości języka,
gramatykę, słówka, piosenki. Serwis BBC www.bbc.co.co.uk/worldservice/learnenglish oferuje
codziennie krótkie newsy, które można przeczytać i wysłuchać. Serwis www.bbc.co.uk/polish
zamieszcza lekcje angielskiego nadawane przez Radio Bis i regionalne rozgłośnie polskiego radia.
Serwis www.yahoo.com oferuje codzienne, najświeższe wiadomości. Ponadto istnieje wiele stron
internetowych towarzyszących danym podręcznikom, na których uczący się języka mogą znaleźć
wiele ciekawych i pożytecznych informacji, np.www.longman.com.pl, www.longman.com/business,
www.format.macmillan.pl, etc.

INNE POMOCE

Powieści, filmy w oryginale lub w wersji uproszczonej w atrakcyjny sposób pomagają rozwinąć
wiedzę. Penguin Books wydaje powieści dostosowane do różnych poziomów znajomości języków.
Doskonała pomocą są tzw. audio-books – są to kasety z książkami czytanymi przez aktorów.

WAKACYJNE KURSY I OBOZY JĘZYKOWE

Nauka na kursach wakacyjnych jest zazwyczaj połączona ze zwiedzaniem, w programie są

także liczne atrakcje. Takie kursy zapewniają maksimum nauki użycie języka obcego, gdyż
mieszkając u miejscowej rodziny i chodząc na zajęcia w międzynarodowej grupie uczący się jest
zmuszony do używania języka obcego. Takie kursy umożliwiają zawieranie długotrwałych przyjaźni,
co później owocuje dalszym doskonaleniem języka przez korespondencję.

LEKCJE PRYWATNE

Lekcje prywatne są najlepsze dla osób, które nie potrafią uczyć się w grupie lub chcą
uzupełnić braki bądź poszerzyć wiedzę. Maja one tę zaletę, że cała uwaga lektora skupia się na
jednej osobie, a wskazówki otrzymuje się na bieżąco. Tempo zależy od postępów uczącego się. Tam,
gdzie są braki można je natychmiast wypełnić.
Można też pobierać lekcje prywatne u cudzoziemców, co będzie bardzo korzystne dla osób
mających solidne podstawy języka, gdyż mogą one szlifować język przez konwersację pozbywając się
zahamowań w mówieniu. Rozwija się też zdolność formułowania myśli, gdyż najważniejsze jest
porozumienie się. Jest to też świetna okazja, aby wzbogacić swoją wiedzę o kulturze i zwyczajach
kraju naszego rozmówcy.
 Każdy, kto systematycznie pracuje, może się nauczyć języka, trzeba tylko wybrać właściwą
dla siebie metodę. Należy się uczyć codziennie, przynajmniej przez pół godziny i mieć kontakt z
żywym językiem. Najlepsza jest kompilacja wielu metod nauczania. Naukę języka obcego można
porównać do nauki gry na instrumencie muzycznym. Im więcej się uczysz i częściej ćwiczysz, tym
lepiej się nauczysz.

Irena Konop