Definicja prawdy 1. Arystoteles Prawd jest to co jest musimy zada sobie pytanie , co jest realne a co nie.

e. Wiemy to dziki wynikom bada empirycznych (np. medycyna i ekonomia. 2. Prawda w sensie logicznym prawd jest to co jest zgodne z logiczn formu zda (np. matematyka) 3. Prawda wynika z poznania (i z empirii-dowiadczenia). To element samego procesu poznania i kompromis pomidzy dwiema poprzednimi definicjami prawdy. Przykadem jest koherencyjna koncepcja prawdy. Trzeba pamita, e kade kryterium prawdy ma ograniczone granice stosowania. W latach 80.-90. Odkryto lud indiaski ktry w swoim jzyku nie mia sowa oznaczajcego czas. Czy czas istnieje czy jest wic jak ide? Czy wystpuje co takiego jak postp w nauce? Tak, bo np. medycyna stoi na coraz wyszym poziomie. Motywacja ludzkich dziaa: dlaczego kto nie zrobi czego kiedy indziej? pytanie nierozstrzygalne. Pewne obszary ludzkiej aktywnoci odwoujce si do emocji s niewyjanione na gruncie poznawania empirycznego. Warto wyrni tzw. kontekst odkrycia i kontekst uzasadnienia. Wytworzenie pomysu jest dobry 02.11. PODMIOT POZNANIA (naukowcy, czowiek) RELACJE s obiektywne etap sprawdzania, czy pomy

PRZEDMIOT POZNANIA (wiat, grupa ludzi to co poznajemy)

Gdyby nie byo czowieka ktry by mia ch odkrywa wiat, lub gdyby nie byo nauki to czy wiat by istnia? Wydaje si, e tak, bo wiat istnieje duej, ale czy wtedy istniaaby matematyka, biologia? Czy odkrylibymy inne kontynenty? Nie ma wic odpowiedzi na to pytanie. Co jest pierwotne? Podmiot czy przedmiot poznania? Wydawaoby si, e jest to przedmiot (najpierw powsta wiat, dopiero potem ludzie). Lecz jeli wiat jest subiektywnoci, to podmiot poznania jest pierwszy.

Konsekwencj pytania o relacj midzy podmiotem a przedmiotem poznania jest pytanie o relacj midzy teori a rzeczywistoci.

TEORIA (ktr moemy okreli jako zbir spjnych logicznie zda ktre wyraaj efekty poznania wiata przez podmiot poznania)

PRZEDMIOT POZNANIA (rzeczywisto ?* - ten znak zapytania jest tu wany, bo nie jestemy pewni czy to na pewno rzeczywisto) Przykad: moim celem poznania jest wiat krasnoludkw, wic interesuj mnie idee ludzi ktrzy to wymylili (ich teoria). W okresie pozytywizmu wysuno si stwierdzenie, e co jest prawdziwe gdy jest zgodne z empirycznym poznaniem. Wtedy teoria staje si uproszczonym modelem wiata.

Dwa stanowiska wystpujce w filozofii nauk: realizm poznawczy: 1. Podmiot poznawczy jest niezaleny od przedmiotu poznania (wiat jest niezaleny od badaczy obiektywno wiata) 2. Teoria jest odbiciem wiata zewntrznego, ide powsta w umyle badacza , przez co nie moe by rozbienoci pomidzy teori a rzeczywistoci. 3. W wietle nauki jeli podmiot poznania jest obiektywnoci empiryczn poznania wtedy teoria jest uproszczonym modelem rzeczywistoci.

Teoria powstaa wczeniej ni podmiot poznania, np. pytajc czyje odbicie jest w lustrze zakadam, e znam odpowied na to pytanie. Wszystkie nauki empiryczne akceptuj te stanowisko, np. Fizyk bdzie szuka poprawnoci zda na podstawie dowiadcze. Jednak czy teoria budowana przez matematykw jest uproszczeniem rzeczywistoci? Czy cig, caka, wystpuje jedynie w umyle matematyka czy s zbiorem idei? Mona powiedzie, e wyniki matematyki nie mona zbada w sposb empiryczny (nie moemy tego zmierzy, dotkn, zway). Jednak z drugiej strony nie mona traktowa teorii jako model rzeczywistoci. Moliwe, e teoria nie ma zwizku z przedmiotem poznania (rzeczywistoci).

wiat ktry poznajemy empirycznie jest uporzdkowany.

Y=f(x) stwierdzam, e istnieje zaleno midzy x i y. Jest to uniwersalne, wic przedmiot poznania jest uporzdkowany. To prawidowo wiata ktry jest matematycznie poznawalny.

MATEMATYCZNO WIATA to wana idea, ktrej koniec byby kocem biologii czy fizyki. Matematyka to dyscyplina ktra jest przydatna do opisu wiata, np. gdyby nie byo matematyki to fizyk nie zbudowaby teorii.

Dlaczego wiat jest uporzdkowany? Nie mona na to jednoznacznie odpowiedzie. Matematyczno wiata nie oznacza, e mamy si posugiwa si jzykiem matematycznym. Chodzi o to, e przy pomocy matematyki mog opisa zalenoci wystpujce w wiecie. To odzwierciedlenie pewnego porzdku , ktry w jaki sposb zosta uporzdkowany i jest cech przedmiotu poznania.

Wada charakteryzujca teori odbicia: trzeba zna wiat ktrego chce si odkry

Instrumentalizm efekty poznania nie musz by odzwierciedleniem rzeczywistoci ktra jest poznawalna empirycznie. Jest tylko instrumentem opisujcym wiat empiryczny, nie poznawczy.

Np.: Teori czowieka ktr opracowuje malarz to portret tej osoby. Wg. Realizmu poznawczego: jeeli portret bdzie podobny do osoby ktr malowa malarz, to bdzie to odzwierciedlenie rzeczywistoci. Instrumentalizm bdzie charakteryzowa si tym, e dla nich odzwierciedleniem rzeczywistoci bd farby, ptno, a nie na sam obraz.

S nauki przez due N te realizujce hasa realizmu poznawczego; przez mae n te ktre maj charakter instrumentalny. Jednak nie moemy stwierdzi, ktre z tych stanowisk jest lepsze. Ich efekty poznania s rne, dlatego s nieporwnywalne.

Np. Nauka realizujca zasady realizmu poznawczego bdzie zastanawia si jak wyglda wiat. Nauki majce charakter instrumentalny bd odpowiada na pytanie jak oddziaywa na wiat w ktrym yj? Nie bd si ju zastanawia nad tym, jak wiat wyglda, bo zakadaj, e znaj odpowied na to pytanie.

Np. 2: Jeeli menader firmy bdzie zastanawia si jak ma zarzdza firm, to oznacza, e chodzi mu o instrumenty oddziaujce na firm. Nie musi wiedzie jakie firma ma zasoby jak wyglda bo to ju wie Pyta jak skutecznie oddziaywa na model przedsibiorstwa.

(TO NA DOLE TO JU NIE S STANOWISKA)

OGLDANIE WIATA PRZEZ ROWE (OPTYMIZM) LUB CIEMNE OKULARY (PESYMIZM)

Okulary porednicz w budowaniu wiata ktry empirycznie poznaj. Patrz na ten sam wiat, jednak z innego stanowiska.

Podmiot poznania okulary Przedmiot poznania

Wnioski z caego tematu: 1. wiat poznania jest obiektywnoci 2. Kade poznanie jest uwarunkowane kulturowo. 3. Nie ma prawdy bez poznania 4. Decydujcym kryterium prawdy jest teoria klasyczna (?? Tego nie jestem pewna) 5. Metafizyka co ponad (meta). Wywodzi si z pozytywizmu. 'Meta' czyli co co
jest poza wiatem dostrzegalnym zmysowo, poza wiatem rzeczywistym.