PRAWO

FINANSOWE PUBLICZNE
_____________________________________________

SKRYPT
MATERIAY Z PODRCZNIKA ORAZ WYKADW

"Polskie Prawo Finansowe Finanse Publiczne" E. Chojna-Duch i Polskie Prawo Podatkowe J. Gouchowskiego.

SPIS TRECI
I. Finanse Publiczne 3 II. Prawo Budetowe 10 III. Budet Unii Europejskiej . 22
1

IV. Dyscyplina Finansw Publicznych. 24 V. Finanse jednostek samorzdu terytorialnego .25 VI. Najwysza Izba Kontroli ....30 VII. Prawo Podatkowe ...33 VIII. Postpowanie Podatkowe .. .39 IX. Midzynarodowe Prawo Podatkowe ... 48 X. Poszczeglne Podatki ... 51 XI. Zamwienia ..59 XII. System ..61 XIII. Prawo ..70 Publiczne ..

Bankowy Dewizowe

....... .....

I. Finanse publiczne.
1. Finanse zjawiska zwizane z gromadzeniem i wydatkowaniem rodkw
pieninych, immanentnie zwizane z pienidzem.

Zjawiska finansowe

Zjawiska pienine

Prawo finansowe jest dyscyplin prawa publicznego.

2. Finanse publiczne to:

1) Zjawiska zwizane z wydatkowaniem publicznych zasobw pieninych. 2) Publiczne zasoby pienine, operacje tymi zasobami oraz normy prawne je regulujce (gromadzenie i przepyw, wydatkowanie rodkw pieninych). 3) Wyraz stosunkw spoecznych i ekonomicznych powstajcych w trakcie nieustannych, dynamicznie ujtych procesw gromadzenia dochodw i przychodw oraz dokonywania wydatkw i rozchodw na cele publiczne. 4) Obejmuj procesy zwizane z gromadzeniem rodkw publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczeglnoci: pobieranie i gromadzenie dochodw. wydatkowanie rodkw publicznych. finansowanie deficytu. zaciganie zobowiza angaujcych rodki publiczne. zarzdzanie dugiem publicznym.

3. Finanse publiczne a finanse prywatne.

Finanse publiczne - rwnowaga finansw publicznych i przemieszczanie zasobw publicznych zdominowane przez interwencj pastwa, wyznaczane przez wadz publiczn. - przynajmniej jeden z podmiotw w stosunkach finansowych jest podmiotem prawa publicznego (wyposaonym w atrybut wadzy pastwo, wojewdztwo, powiat, gmina, zakady publiczne). - moliwo wadczego, wicego ksztatowania sytuacji prawnej jednego podmiotu (podporzdkowanego) przez inny (nadrzdny), w celu zapewnienia dochodw wadzy publ. - zwizane z realizacj interesu publicznego. - koncentracja zasobw publicznych. Finanse prywatne - rwnowaga finansw prywatnych i przemieszczanie zarobkw prywatnych ksztatowana gwnie przez prawa gospodarki rynkowej. - podmioty uczestniczce w stosunkach finansowych s podmiotami prawa prywatnego lub podmiotami z nimi zrwnanymi (banki pastwowe, spki Skarbu Pastwa). - rwnorzdny charakter stosunkw prawnych.

- wysoki stopie reglamentacji prawnej (dotyczce rde dochodw, sposobu wydatkowania rodkw pieninych oraz organizacji zasobw pieninych) - w postaci norm prawnych ksztatujcych instytucje finansowoprawne jak i norm prawnych wynikajcych z planw finansowych. - mog mie charakter scentralizowany (finanse pastwa), jak i zdecentralizowany (finanse wojewdztwa, powiatw i gmin).

- zasadniczo zwizane z realizacj interesu prywatnego, indywidualnego (wyjtek - np. finanse fundacji lub niektrych stowarzysze). - rozdrobnienie zasobw prywatnych, operacje nie maj wpywu na ksztatowanie si rwnowagi finansowej pastwa. - funkcjonuj gwnie w ramach uregulowa prawa prywatnego, niektre ich aspekty w ogle nie podlegaj reglamentacji prawnej (np. sposoby rozlicze pieninych pomidzy nie-przedsibiorcami). - zawsze charakter zdecentralizowany.

4. System finansowy caoksztat uporzdkowanych wewntrznie instytucji

finansowo-prawnych, funkcjonujcych w pastwie i regulujcych

gospodark finansow okrelonej kategorii podmiotw dziaajcych na jego terytorium (system finansowy pastwa, gminy, spdzielni, spki akcyjnej).

5. Polityka finansowa wiadoma i celowa dziaalno osb i instytucji polegajca

na ustalaniu i realizacji okrelonych celw za pomoc rodkw finansowych. W polityce finansowej mamy wic do czynienia z ustalaniem celw jak i rodkw realizacji jedne i drugie maj charakter finansowy.

6. Warunki prawidowej polityki finansowej:

cele musz by moliwe do osignicia. cele musz by wzajemnie niesprzeczne. rodki realizacji musz by dostosowane do celw pod wzgldem merytorycznym i siy oddziaywania. cele i rodki musz by jasno okrelone i znane ich adresatom. przyjmiemy zwizek, jaki istnieje midzy ruchem pienidza a ruchem wartoci materialnych stanowicych ekwiwalent pienidza to z przedmiotowego punktu widzenia wrd zjawisk finansowych mona wyrni pienine przychody i wydatki: 1) pierwotne takie, przy ktrych ruchowi pienidza towarzyszy jednoczesny i przeciwnie skierowany ruch wartoci materialnych (np. przy kupnie-sprzeday towarw). 2) wtrne (redystrybucyjne) takie, przy ktrych ruchowi pienidza nie towarzyszy wzajemne wiadczenie materialnego ekwiwalentu (np. daniny publiczne, dotacje budetowe). 3) emisyjne (kredytowe) zwizane z kreacj pienidza, ktrego ruch nastpuje bez materialnego ekwiwalentu. funkcj wobec finansw.

7. Zjawiska finansowe nie maj charakteru jednorodnego. Jeeli za kryterium

8. Instytucja finansowo-prawna zesp norm prawnych, ktry realizuje okrelon 9. Gospodarka finansowa og czynnoci uczestnikw stosunkw finansowych,

ktrych treci jest gromadzenie i wydatkowanie rodkw pieninych, jak rwnie planowanie i organizacja posiadanych zasobw pieninych (np. tworzenie funduszy wewntrznych wprowadzajcych samoograniczenia w dziaalnoci finansowej danego podmiotu).

10. Funkcje finansw publicznych:

a) fiskalna funkcja podstawowa, dostarczanie podmiotom publicznym (np. jednostkom samorzdu terytorialnego), rodkw finansowych (dochodw) przeznaczonych na realizacj celw publicznych (ich zada). b) redystrybucyjna (rozdzielcza, regulacyjna) przenoszenie wartoci z sfery produkcyjnej do nieprodukcyjnej, gromadzenie rodkw finansowych przez okrelony fundusz (najczciej budetowy) i rozdzielanie (wypacanie) ich okrelonym podmiotom ( na paszczynie przedmiotowej). c) stymulacyjna oddziaywanie na stosunki spoeczne, w szczeglnoci gospodarcze, zachcanie lub zniechcanie do okrelonych rodzajw aktywnoci, za pomoc rozwiza i ukierunkowania strumieni finansowych na zachowanie rnych podmiotw (oddziaywanie dzieli si na pozytywne i negatywne). d) ewidencyjno-kontrolna (informacyjna) wyciganie pewnych wnioskw o stanie finansw pastwa dziki rejestracji i analizie zjawisk finansowych, kontrola przebiegu procesw gospodarczych za pomoc analizy ksztatowania

si przepyww finansowych (badanie strony finansowej procesu gospodarczego).

11. Instytucje objte systemem finansowym:

- Suce gromadzeniu przez pewn grup rodkw pieninych (podatki, opaty, ca) funkcja dwoista. - Suce wykonywaniu rodkw pieninych przez pastwo/gmin (dotacje, wynagrodzenia, stypendia) funkcja dwoista. Np. pastwo decyduje kto zyskuje (gromadzi) z jednej strony wydatek, z drugiej przepyw. - Suce organizacji zasobw pieninych (formy organizacji zasobw), pastwo/gmina (budet/fundusze celowe), zespoy prawnie okrelonych zasad regulujcych postpowanie ze rodkami uzyskiwanymi przed dany podmiot ze rde jego przychodw oraz podejmowanie decyzji w sprawach dokonywania wydatkw. 1) dochody publiczne: a) daniny publiczne, do ktrych zalicza si podatki oraz inne wiadczenia pienine, ktrych obowizek ponoszenia na rzecz pastwa, jednostek samorzdu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansw publicznych wynika z odrbnych ustaw. b) pozostae dochody uzyskiwane przez jednostki sektora finansw publicznych, do ktrych zalicza si: - opaty. - dochody z mienia, w szczeglnoci z najmu oraz z dzierawy i innych umw o podobnym charakterze oraz dywidendy od wniesionego kapitau. - dochody ze sprzeday majtku, rzeczy i praw. - dochody ze wiadczenia usug. - spadki, zapisy i darowizny w postaci pieninej. - inne dochody uzyskane na podstawie odrbnych przepisw, o ile s pobierane przez organy finansowe z dochodw publicznych lub przed podlege albo nadzorowane przez te organy jednostki. 2) rodki pochodzce z budetu UE. 3) rodki pochodzce ze rde zagranicznych, niepodlegajce zwrotowi. 4) przychody budetu pastwa i budetw jednostek samorzdu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansw publicznych pochodzce: a) ze sprzeday papierw wartociowych oraz z innych operacji finansowych. b) z prywatyzacji majtku SP oraz majtku JST. c) ze spat poyczek udzielonych ze rodkw publicznych. d) z otrzymanych poyczek i kredytw. 5) przychody jednostek zaliczanych do sektora finansw publicznych uzyskiwane w zwizku z prowadzon przez nie dziaalnoci oraz pochodzce z innych rde.

12. rodkami publicznymi s:

13. rodki publiczne mog by przeznaczane na:

1) wydatki publiczne. 2) rozchody budetu pastwa i budetw JST.

14. Rozchodami publicznymi s:

1) spaty otrzymanych poyczek i kredytw. 2) wykup papierw wartociowych. 3) udzielone poyczki. 4) patnoci wynikajce z odrbnych ustaw, ktrych rdem finansowania s przychody z prywatyzacji majtku SP oraz majtku JST. 5) poyczki udzielane na finansowanie zada realizowanych z udziaem rodkw pochodzcych z budetu UE.

15. Prawo finansowe:

- dyscyplina pogranicza o charakterze interdyscyplinarnym. - przedmiot regulacji gospodarka finansowa pastwa (dziaalno finansowa).

16. Dziay prawa finansowego:

- prawo budetowe Ustawa o finansach publicznych. - prawo finansowe samorzdu terytorialnego Ustawa o dochodach jednostek samorzdu terytorialnego. - prawo podatkowe Ordynacja podatkowa. - prawo celne (prawo celne i podatkowe cznie okrelane jest jako prawo daninowe). - publiczne prawo bankowe. - prawo dewizowe. - midzynarodowe prawo finansowe umowy midzynarodowe, normy dotyczce unikania podwjnego opodatkowania, normy Unii Europejskiej. - prawo rynku finansowego nadzr nad dziaalnoci podmiotw rynku kapitaowego, finansowego.

17. rda prawa finansowego:

konstytucja. prawo wsplnotowe, traktaty, prawo pierwotne Unii Europejskiej. ratyfikowane umowy midzynarodowe (wymagana zgoda sejmu i senatu w drodze ustawy). ustawy + dyrektywy Unii Europejskiej. akty wykonawcze (o charakterze powszechnie obowizujcym). prawo miejscowe.

18. Skarb Pastwa (ustawa dotyczca Skarbu Pastwa nie zostaa uchwalona)

pastwo jako podmiot stosunkw cywilnoprawnych oraz pastwa jako podmiot

uprawnie organizacyjnych wobec pastwowych osb prawnych.

zoona szczeglna osoba prawna skadajca si z wielu jednostek

organizacyjnych, dziaajcych na rnych szczeblach zarzdzania majtkiem pastwowym. instytucja dysponujca majtkiem i prowadzca dziaalno finansow oraz gospodarcz, w szczeglnoci polegajc na dokonywaniu wydatkw i gromadzeniu dochodw. budet strumienie rodkw pieninych. Skarb Pastwa sfera skarbowa mienie pastwa. - zesp osb, organw i jednostek organizacyjnych, ktremu powierza si wypenianie zada pastwa lub samorzdu terytorialnego w dziedzinie gromadzenia i wydatkowania publicznych rodkw pieninych (kierowaniu lub wykonywaniu dziaalnoci finansowej). - element w strukturze organw pastwa i samorzdu terytorialnego.

19. Administracja finansw publicznych (znaczenie podmiotowe):

20. Organy zarzdzajce finansami publicznymi

(Centrum Strategii Finansw Publicznych): - programowanie finansw publicznych. - projektowanie i tworzenie prawa finansowego. - planowanie finansowe. - organizacja i kierowanie wykonawstwem planowych zada finansw. - kontrola finansw.

21. Organy podatkowe:

- wykonuj zadania pastwa lub samorzdu terytorialnego zwizane z konkretyzacj indywidualnych uprawnie i obowizkw prawno-finansowych podmiotw biernych stosunkw prawno-finansowych. - wydaj indywidualne akty finansowe. - tworz resort finansowy.

22. Polityka finansowa Rada Ministrw:

1) ds. budetu pastwa. 2) instytucji finansowych. 3) ds. finansw publicznych.

23. Formy realizacji zada Ministra Finansw:

1) funkcje analityczne wykonywanie analiz, ocen i skadanie sprawozda z funkcji finansw publicznych. 2) projektowanie polityki finansowej inicjowanie i projektowanie polityki pastwa w zakresie finansw publicznych, wspudzia w ksztatowaniu polityki spoecznogospodarczej. 3) dziaanie planistyczne opracowywanie projektu ustawy budetowej oraz bilansu finansowego sektora publicznego i bilansu nalenoci i zobowiza Skarbu Pastwa. 4) aktywno legislacyjna opracowywanie rzdowych projektw ustawy z dziedziny finansw publicznych oraz opiniowanie projektw ustaw i aktw wykonawczych z tej dziedziny przygotowywanych przez inne podmioty i wydawanie aktw wykonawczych z tej dziedziny. 5) zadania kontrolne i nadzorcze: - organizacja aparatu skarbowego i kontroli skarbowej oraz sprawowanie nad nimi nadzoru. - sprawowanie nadzoru nad administracj celn i nadzoru wacicielskiego nad bankami pastwowymi oraz nadzoru dewizowego. - organizacja systemu rachunkowoci i sprawozdawczoci finansowej oraz dyscypliny finansw publicznych. 6) spenienie roli organu podatkowego. 7) reprezentowanie Skarbu Pastwa w sprawach nie zastrzeonych dla innych organw.

24. Aparat Finansowy.

Minister Finansw
Wojewdzkie Kolegia Skarbowe

izby skarbowe (dyrektor)

izby celne (dyrektorzy)

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej

urzdy skarbowe (naczelnicy)

urzdy celne (naczelnicy)

urzdy kontroli skarbowej (dyrektorzy)

organy wykonawcze

organy kontroli skarbowej

25. Sektor finansw publicznych:

1) organy wadzy publicznej, organy administracji rzdowej, organy kontroli pastwowej i ochrony prawa, sdy i trybunay, a take jednostki samorzdu terytorialnego i ich organy oraz zwizki. 2) jednostki budetowe, zakady budetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budetowych. 3) fundusze celowe. 4) pastwowe szkoy wysze. 5) jednostki badawczo-rozwojowe. 6) samodzielne publiczne zakady opieki zdrowotnej. 7) pastwowe lub samorzdowe instytucje kultury. 8) ZUS, KRUS i zarzdzane przez nie fundusze. 9) NFZ. 10) PAN i tworzone przez ni jednostki organizacyjne. 11) pastwowe lub samorzdowe osoby prawne utworzone na podstawie odrbnych ustaw w celu wykonywania zada publicznych, z wyczeniem przedsibiorstw, bankw i spek prawa handlowego.

II. Prawo budetowe. 1. Budet - szczegowy plan finansowy zawierajcy zestawienia liczbowe
przewidywanych dochodw i granic wydatkw ustalonych na okrelony okres w przyszoci, posiadajcy okrelon form prawn. - scentralizowane zasoby pienine pastwa przeznaczone na pokrycie wydatkw zwizanych z realizacj jego funkcji; plan dziaalnoci finansowej tj. podzielenia dochodw (dokonywania wydatkw) pastwa jako podmiotu wadzy; roczny plan dochodw i wydatkw, przychodw i rozchodw organw wadzy pastwowej, kontroli i ochrony prawa, administracji rzdowej. - Budet to 3 podstawowe elementy: 1) zasoby pienine pastwa. 2) sporzdzane plany dochodw i wydatkw pastwa. 3) nadawanie tym planom okrelonej formuy prawnej.

2. Geneza:

1) walka parlamentu organ stanowicy wydatkowanie/gromadzenie rodkw publicznych (budet jako element hamujcy panujcego - 1638r. Bill of Rights, gdzie Minister Skarbu dosta prawo przedstawiania budetu) 2) 1374r. pakt Koszycki 3) reformy XVIII w. Komisja Skarbowa Koronna wynikiem 5-cio krotny wzrost dochodw. 4) 1-szy polski budet 5 III 1788r. roczne dochody (intraty) i wydatki (ekspensy): - poowa wydatkw na wojsko. - nowatorski charakter. - dwuetapowe planowanie: a) konieczne (ordynaryjne). b) ekstraordynaryjne.

3. Zasady budetowe.

- postulaty nauki pod adresem ustawodawstwa i praktyki, dotyczce prawidowej organizacji i funkcjonowania gospodarki budetowej w celu optymalnej realizacji jej zada. - stosunek zasad budetowych do prawa budetowego i polityki budetowej: Zasada budetowa postpowanie podmiotw. Zasada budetowa przepisy prawa. Przepisy prawa praktyka budetowa. 1) Zasada powszechnoci (zupenoci): - postulat, aby budet obejmowa wszystkie dochody i wydatki pastwa oraz by wszystkie jednostki sektora finansw publicznych wchodziy do budetu pastwa caoci swoich dochodw i wydatkw (w penych kwotach); okrela zakres budetu w ujciu podmiotowym. - ograniczona w praktyce z uwagi na wymogi operatywnoci i efektywnoci dziaania - formami budetowania netto w publicznej gospodarce budetowej (zakady budetowe, rodki specjalne, gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe) Zasada jednoci formalnej: - postulat, aby jeden budet ujmowany by w jeden caociowy akt prawny. - w praktyce odstpstwa poprzez ustalanie kilku rnych budetw (budety JST, zaczniki do ustawy budetowej). - caociowa ocena rzdu w dziedzinie finansw publicznych. Zasada jednoci materialnej (zasada przejrzystoci finansw publicznych): - postulat zorganizowania budetu na zasadzie jednej puli rodkw, ktrej cao dochodw przeznaczona jest na cao wydatkw i unikanie czenia logicznego i finansowego dochodw budetowych z konkretnych rde z okrelonymi kierunkami wydatkowania. a) ujcie przedmiotowe budetu: - umoliwia podzia gromadzonych rodkw. - alternatyw s fundusze celowe. b) zasada niefunduszowania, a alternatyw do niej przeznaczenie konkretnych dochodw na konkretne wydatki = funduszowanie, tzn. rodki pochodzce z okrelonych rde przeznaczone na okrelone cele (fundusze celowe, rodki pochodzce ze rde zagranicznych) - zasada oglna finansw publicznych. Zasada szczegowoci (specjalizacji): - postulat, aby budet by uchwalany ze szczeglnym podziaem dochodw i wydatkw, takie usystematyzowanie dochodw i wydatkw, aby waciwiej wyraay ocen tej dziaalnoci przez parlament. - w praktyce narzdzie: klasyfikacja budetowa okrelone prawnie zasady podziay dochodw i wydatkw budetowych, system jednostek klasyfikacyjnych majcych form podziaek budetowych. - wyjtek to prowizorium budetowe. Zasada rocznoci: - postulat rocznoci planowania budetowego. - minusem jest planowanie na okres roku. - plusem ograniczenie wadzy wykonawczej wobec wadzy ustawodawczej. - w praktyce ograniczono pene i elastyczne wykonywanie budetu i realizacji ekonomicznej funkcji budetu, swobod prowadzenia sprawnej polityki gospodarczej i spoecznej. Zasada rwnowagi: - postulat takiego uksztatowania wydatkw, aby nie przekraczay wysokoci dochodw, tzn. aby nie wystpowa deficyt budetowy. - w praktyce w klasycznej wersji w zaniku i zastpowana teori systematycznego deficytu, teori cyklicznego deficytu, teori impasu. Zasada jawnoci: - postulat, aby budet by ujawniony obywatelom w fazie planowania, uchwalania i wykonywania oraz poddanie ograniczonej kontroli operacji finansowych objtych tajemnic pastwow (zasada oglna finansw publicznych.)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8) Zasada przejrzystoci: - postulat uporzdkowania dochodw i wydatkw budetowych w odpowiednim systemie podziaek dziki stosowaniu klasyfikacji budetowej. - narzdzia jednolite kryteria klasyfikacji, jasne i jednolite zasady rachunkowoci i sprawozdawczoci budetu oraz czytelne i logiczne zasady konstrukcji budetu. - zasada oglna finansw publicznych.

4. Formy organizacyjne publicznej gospodarki finansowej.

brutto

netto

jednostki budetowe

jednostki wyodrbnione organizacyjnie

jednostki wyodrbnione finansowo

zakady budetowe

gospodarstwa pomocnicze

dochody wasne jednostek budetowych celowe

fundusze

motywacyjn e

5. Formy budetowania

sposb, metoda rozliczania si jednostek sektora finansw publicznych z waciwym dla tej jednostki budetem (pastwa, JST): 1) budetowanie brutto jednostka organizacyjna pastwa lub samorzdu terytorialnego wszystkie swoje dochody odprowadza do budetu, a wszystkie wydatki takiej jednostki pokrywa budet. Jednostki te nie funkcjonuj w celu uzyskiwania dochodw. 2) budetowanie netto sposb rozliczania si z budetem polegajcy na tym, e podmiot (jednostka organizacyjna) pokrywa ze swoich dochodw cz lub cao wydatkw a rozlicza si z budetem wynikiem swojej dziaalnoci saldem. a) netto proste Podmiot pokrywa z wasnych odchodw wydatki biece. Wydatki inwestycyjne pokrywane s z budetu. Rnica midzy biecymi wydatkami a dochodami jest odprowadzana do budetu w postaci jednej wpaty. Niedobr powinien pokry budet jedn wpat. Netto proste jedna operacja finansowa. b) netto zoone Podmiot pokrywa wszystkie swoje wydatki z uzyskanych przez siebie dochodw (biece i inwestycyjne). Rozliczaj si z budetem efektem swojej dziaalnoci, ale w postaci rnorodnych wpat do budetu lub rnorodnych wypat z budetu. Netto zoone wiele operacji finansowych. 6. Specyfika porzdku prawnego budetu: 1) normy maj cile okrelonych wykonawcw (nie s, tak jak inne, okrelone generalnie). 2) normy budetowy tylko raz mog by wykonywane normy planowe. 3) dotyczy mocy wicej: - dochody nie maj charakteru normatywnego jedynie prognozy. - wydatki maja charakter normatywny; z ustawy upowanienie do dokonywania wydatkw przez dysponentw w ramach limitu.

10

- JST maj prawo dochodzi subwencji oglnej.

7. Procedura opracowywania budetu pastwa.

Minister Finansw (MF) wydaje not budetow, ktra okrela szczegowe zasady, tryb i termin opracowywania materiaw do projektu budetu.

MF dokonuje weryfikacji zgodnoci przedstawionych projektw z przepisami prawa, wytycznymi noty budetowej oraz limitami okrelonymi w zaoeniach do projektu budetu.

Dysponenci czci budetowych przekazuj do 25.10. informacje: 1) jednostkom podlegym o kwotach dochodw i wydatkw oraz limitach zatrudnienia. 2) JST o kwotach dotacji na zadania z zakresu administracji rzdowej.

Materiay przekazywane MF, maj charakter wyjciowy i o ostatecznym ksztacie projektowanych dochodw i wydatkw poszczeglnych czci decyduje MF.

Jednostki te do 1.12. opracowuj i przekazuj projekty planw finansowych na nastpny rok budetowy, zgodnie z projektem ustawy budetowej.

Projekt ustawy budetowej jako jednolity dokument opracowywany jest przez MF. Ustala on te proponowane subwencje dla JST i zbiorcz kwot tych subwencji wcza do projektu budetu pastwa. Wraz z uzasadnieniem i wykazem spraw spornych projekt przedkadany jest Radzie Ministrw (RM).

Rada Polityki Pieninej, ktra ma wyczne prawo do ustalania zaoe polityki pieninej, ustala je corocznie i przedkada do wiadomoci Sejmowi rwnoczenie z przedoeniem przez Rad Ministrw projektu ustawy budetowej.

RM rozstrzyga sprawy sporne, a nastpnie uchwala projekt ustawy budetowej (zawierajcy projekt budetu pastwa). Przedkada Sejmowi najpniej na 3 miesice przed rozpoczciem roku budetowego (do 30 wrzenia), a w wyjtkowych sytuacjach pniej projekt ustawy budetowej na rok nastpny. W przypadku pniejszego przedstawienia projektu RM musi przedstawi prowizorium budetowe, ktre jest podstaw dziaania gospodarki pastwa. Moe by ono przedstawione tylko jeden raz w poszczeglnych latach budetowych.

8. Fundusze celowe:

- formy organizacji publicznych zasobw pieninych (obok instytucji budetu), zwizanie dochodw ze cile okrelonych rde z wydatkami na cile okrelone cele. - alternatywa dla budetu. BUDET FUNDUSZ Urzdzenie uniwersalne gromadzce Urzdzenie wyspecjalizowane suce dochody z rnych rde i umoliwiajce finansowaniu wskiej grupy celw w wydatkowanie zgromadzonych zasobw oparciu o zasoby gromadzone z niewielkiej na rne cele bez wzgldu na to, grupy rde. z jakich rde i w jakich proporcjach zasoby powstaj. - przesanki zaliczenia do funduszy celowych na podstawie Art. 22 ustawy o finansach publicznych: a) utworzenie w drodze ustawy przed dniem 1 I 1999r. b) publiczny charakter dochodw i wydatkw funduszu. c) realizacja zada pastwa lub zada JST.

11

9. Funkcje klasyfikacji budetowej:

1) ujednolicona zapewnia przejrzysto finansw publicznych. 2) prawna suy temu, aby ustawodawca mg sklasyfikowa budet np. stopie szczegowoci budetu. 3) sprawozdawcza (analityczna) dla prowadzenia pewnych analiz prawnych.
Klasyfikacja budetowa

podmiotowa

przedmiotowa

rodzajowa

podmiotowo-przedmiotowa

Klasyfikacja budetowa

czci budetu

dziay budetu

rozdziay budetu

paragrafy budetu

10. Procedura uchwalania budetu pastwa.

Jeeli przedoony projekt nie odpowiada wymogom, Marszaek Sejmu moe go zwrci wnioskodawcy. Marszaek Sejmu dokonuje wstpnej kontroli projektu oceniajc, czy odpowiada on wymogom konstytucyjnym i formalnym.

W razie wtpliwoci co do zgodnoci przedoonego projektu z prawem, w tym UE, po zasigniciu opinii Prezydium, moe zwrci si do Komisji Ustawodawczej, celem uzyskania jej opinii. Komisja wikszoci 3/5 gosw moe zaopiniowa projekt jako niedopuszczalny.

1) Pierwsze czytanie musi si odby na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Obejmuje uzasadnienie projektu przez wnioskodawc, ktrym jest MF. Koczy si odesaniem projektu do Komisji Finansw Publicznych, jednake prace tych komisji sejmowych s szeroko zakrojone i odbywaj si we wszystkich komisjach problemowych, a w ich pracach uczestnicz przedstawiciele Komisji FP, ktra gromadzi stanowiska poszczeglnych komisji sejmowych zawierajce wnioski, opinie oraz propozycje poprawek wraz z uzasadnieniami. Na danie wnioskodawcw docza si do stanowiska komisji propozycje odrzucone (jako zdanie odrbne). Komisja FP oraz komisje rozpatrujce czci budetowe mog wystpowa do waciwych komisji sejmowych o dodatkowe opinie, a take zwraca si do nich z pytaniami w celu uzyskania informacji w sprawie poszczeglnych czci projektw lub sprawozda. 2) Drugie czytanie nie moe w zasadzie odby si wczeniej ni 7 dnia od dorczenia posom sprawozdania komisji. Obok przedstawienia Sejmowi sprawozdania komisji z prac nad projektem przez posasprawozdawc, czytanie to obejmuje debat nad projektem oraz zgaszanie poprawek i wnioskw. Jeeli zgaszane s propozycje poprawek Sejm moe w celu ich rozpatrzenia odesa projekt ponownie do komisji. Komisja FP informuje Sejm take o nieuwzgldnionych wnioskach poszczeglnych komisji sejmowych. 3) Trzecie czytanie projekt ustawy obejmuje przedstawienie przez posasprawozdawc dodatkowego sprawozdania komisji (jeeli projekt by tam skierowany) lub te poprawek i wnioskw zgoszonych w trakcie drugiego czytania. Gosowanie projektu (wikszoci zwyka przy co najmniej poowie oglnej liczby posw) zamyka trzecie czytanie. 4) Senat - Marszaek Sejmu przesya niezwocznie Marszakowi Senatu i Prezydentowi potwierdzony swoim podpisem tekst ustawy uchwalonej przez Sejm. W Senacie kierowana jest do komisji, ktre po rozpatrzeniu ustawy przygotowuj projekt uchway Senatu (w cigu 20 dni od otrzymania ustawy budetowej).

12

Komisje senackie po rozpatrzeniu poszczeglnych czci ustawy przekazuj swoje opinie do Komisji Gospodarki Narodowej, ktra przygotowuje projekt uchway Senatu, w ktrej proponuje przyjcie ustawy bez poprawek lub wprowadzenie poprawek (nie moe odrzuci w caoci). 5) Zgoszone propozycje Senatu Marszaek kieruje do Komisji FP, ktra przedstawia Sejmowi swoje sprawozdanie. Uchwa Senatu proponujc poprawk uwaa si za przyjt, jeli Sejm nie odrzuci jej bezwzgldn wikszoci gosw. 6) Przyjt przez Sejm i Senat ustaw Marszalek Sejmu przedstawia Prezydentowi do podpisu. Prezydent podpisuje w cigu 7 dni ustaw budetow, albo ustaw o prowizorium budetowym przedstawion przez Marszaka Sejmu. Prezydent nie ma uprawnienia do zawetowania ustawy budetowej. Przed podpisaniem ustawy budetowej Prezydent moe jednak zwrci si do TK w sprawie zgodnoci ustawy z Konstytucj. TK orzeka w tej sprawie nie pniej ni w cigu 2 miesicy od dnia zoenia wniosku w Trybunale. Prezydent nie moe odmwi podpisania ustawy budetowej, ktra TK uzna za zgodn z Konstytucj. Prezydent natomiast odmawia podpisania ustawy, ktr TK uzna za niezgodn z Konstytucj. Po podpisaniu ustawy budetowej Prezydent zarzdza ogoszenie w Dzienniku Ustaw RP.

11. Rnorodne podziay funduszy celowych wg kryterium:

1) statusu prawnego: - fundusz celowy posiadajcy osobowo prawn, np. Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej. - fundusz celowy nie tworzcy odrbnej struktury podmiotowej (forma organizacji zasobw pieninych zarzdzana przez wskazany w ustawie organ pastwa), np. FUS. 2) powizania z budetem: - fundusze autonomiczne brak moliwoci transferu rodkw z budetu do funduszu bd odwrotnie, odrbno finansowa (ale nie funkcjonalna), np. NFOiGW. - fundusze powizane finansowo z budetem moliwo dotowania ich z budetu i przekazywania nadwyek zasobw ponad potrzeby do budetu, np. FUS. - fundusze wewntrzbudetowe szczeglna konstrukcja prawna samego budetu, dopuszczalno finansowania jednego z celw jedynie w takich granicach, w jakich osigane s wpywy z okrelonego rda dochodw budetu (brak odrbnoci funduszu z nazw wskazanymi dysponentami zasobw itp.). 3) wewntrznej konstrukcji: - fundusze zcentralizowane trac jednolit konstrukcj, a ich zasoby znajduj si najczciej w dyspozycji okrelonego ministra, jako wykonawcy plany finansowego, np. Fundusz Pracy. - fundusze zdecentralizowane stanowi zespoy jednorodzajowych funduszy znajdujcych si w dyspozycji np. poszczeglnych wojewodw, bd tworz zesp skadajcych si z funduszu centralnego i funduszy zarzdzanych przez np. wojewodw lub jednostki samorzdu terytorialnego, np. NFOiGW.

12. Dug publiczny (regulacja dugu publicznego wg Konstytucji):

- obowizek ustawodawczy dla problematyki emisji papierw wartociowych przez Skarb Pastwa i zacigania poyczek oraz udzielenia gwarancji i porcze przez pastwa. Dug zobowizanie wymagalne. - bezwzgldny zakaz zacigania poyczek lub udzielania gwarancji i porcze finansowych, w nastpstwie ktrych pastwowy dug publiczny przekroczy 3/5 wartoci rocznego PKB. Udzielenie porcze/gwarancji zobowizanie niewymagalne wymagalne dopiero w chwili obowizku wypaty z tytuu porczenia. - obowizek ustawowy dla sposobu obliczenia wartoci rocznego PKB oraz pastwowego dugu publicznego.

13

- zakaz zwikszenia wydatkw lub ograniczania dochodw planowanych przez Rad Ministrw, ktrych skutkiem jest ustalenie przez Sejm wikszego deficytu budetowego ni przewidziany w projekcie ustawy budetowej. - obowizek inicjatywy ustawodawczej w zakresie ustawy o zaciganiu dugu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez pastwo wycznie dla Rady Ministrw. - zakaz pokrywania deficytu budetowego przez NBP.

13. Pastwowy dug publiczny

nominalne (bez odsetek, oprocentowania) zaduenie podmiotw sektora finansw publicznych ustalone po wyeliminowaniu przepyww finansowych pomidzy podmiotami nalecymi do tego sektora. Skada si z nast. elementw: - dug Skarbu Pastwa. - dug sektora samorzdowego. - dug pozostaych podmiotw sektora finansw publicznych.

14. Dug publiczny = skumulowane deficyty budetowe (zwizane z okresem

rocznym). dotyczy okresu wieloletniego + zrnicowane zobowizania zacignite przez podmioty sektora finansw publicznych

niedobr dochodw na wydatki dziki zaciganiu dugu publicznego moemy pokry wydatki, jednak poyczki, kredyty, skarbowe papiery wartociowe (przychody), trzeba bdzie pokry rozchodami w przyszych latach budetowych.

15. Saldo budetowe:

Dochody budetowe Wydatki budetowe

Ustalone dla danego okresu rozliczeniowego

Saldo budetowe > 0 nadwyka budetowa. Saldo budetowe < 0 deficyt budetowy (dziura budetowa).

16. Deficyt budetowy

ujemna rnica midzy dochodami i wydatkami budetu pastwa bd budetw jednostek samorzdu terytorialnego. - niedobr rodkw finansowych pokrywany zaciganiem dugu publicznego. - formalna rwnowaga wydatki pokrywane przychodami w skali roku (dug publiczny NIE) - dug publiczny deficyt budetowy.

17. Deficyt sektora finansw publicznych:

- ujemna rnica midzy dochodami publicznymi powikszonymi o bezzwrotne rodki pochodzce z budetu Unii Europejskiej oraz ze rde zagranicznych, a wydatkami publicznymi w danym okresie rozliczeniowym. - ustala si po wyeliminowaniu przepyww finansowych pomidzy podmiotami tego sektora. przychody i rozchody (nie s ujmowane przy obliczaniu wielkoci deficytu)

dochody i wydatki (operacje definitywne)

14

18. rda przychodw pokrywajcych deficyt budetowy:

rdo przychodw pokrywajcych deficyt budetowy 1) Sprzeda papierw wartociowych 2) Kredyty zacigane w bankach 3) Poyczki 4) Prywatyzacja majtku 5) Nadwyka budetowa z lat ubiegych 6) Wolne rodki, jako nadwyka rodkw pieninych na rachunku biecym JST, wynikajce z kredytw i poyczek z lat ubiegych. Deficyt budetu pastwa skarbowych krajowych i zagranicznych + SP + Deficyt budetu JST komunalnych krajowych i zagranicznych + JST + +

19. Skarbowy papier wartociowy papier wartociowy, w ktrym SP stwierdza,

e jest dunikiem waciciela takiego papieru i zobowizuje si wobec niego do spenienia okrelonego wiadczenia, ktre moe mie charakter pieniny (emitowane wycznie przez Ministra Finansw) lub niepieniny (emitowane przez Ministra Skarbu Pastwa), emitowane w granicach limitu zaduenia okrelonego w ustawie budetowej.

20. Bon skarbowy krtkoterminowy papier wartociowy oferowany do sprzeday w

kraju na rynku pierwotnym z dyskontem (tj. poniej wartoci nominalnej) i wykupywanym wedug wartoci nominalnej po upywie okresu, na jaki zosta wyemitowany, krtszym ni 1 rok (obrt pierwotny midzy emitentem, a pierwszy nabywc) sprzeday w kraju lub za granic, oprocentowany w postaci dyskonta lub odsetek; moe by sprzedawany z dywidendom, wedug wartoci nominalnej lub powyej wartoci nominalnej, a nastpnie wykupywana po upywie okrelonego terminu, nie krtszego ni rok. do sprzeday wycznie krajowym osobom fizycznym, np. obligacje oszczdnociowe.

21. Obligacja skarbowa dugoterminowy papier wartociowy, oferowany do

22. Skarbowy papier oszczdnociowy skarbowy papier wartociowy oferowany

23. Euroobligacje obligacje, ktrych sprzeda przeprowadzona jest poza pastwem

waluty jej denominacji i nie podlega regulacjom prawnym dotyczcym emisji papierw wartociowych, obowizujcym w pastwie, na terenie ktrego jest sprzedawana.

24. Wykonywanie budetu pastwa.

- ukad wykonawczy budetu ustawowe przekazanie uprawnie do bardziej szczegowego podziau, dochodw i wydatkw w budecie ju po jego uchwaleniu, wedug obowizujcych podziaek klasyfikacji budetowej, nieuwzgldnionych w ustawie budetowej. - dysponenci czci budetu w terminie 21 dni od ogoszenia ustawy budetowej zobowizani s ustali i przedstawi MF ukad wykonawczy swoich czci budetu. - ukady wykonawcze sporzdza si z podziaem na dziay, rozdziay i paragrafy klasyfikacji budetowej.

15

- dysponenci czci budetu zobowizani s w terminie 21 dni od ogoszenia ustawy budetowej przekaza dysponentom niszych szczebli informacje o wysokoci ostatecznych kwot dochodw i wydatkw.
Dysponenci czci budetu (gwni) (m.in. ministerstwa, urzdy centralne, urzdy wojewdzkie, urzdy naczelnych organw pastwa niepodlege RM, sdy). Dysponenci drugiego stopnia (pastwowe jednostki budetowe. Bezporednio podlege dysponentom gwnym). Dysponenci trzeciego stopnia (pastwowe jednostki budetowe bezporednio podlege dysponentom drugiego stopnia albo gwnym, dokonuj wydatkw ze rodkw z budetu, ale bez prawa ich przekazywania).

25. Zasady wykonywania budetu pastwa (zasady gospodarki finansowej):

- pena realizacja nastpuje w terminach okrelonych przepisami i harmonogramem. - ustalanie pobieranie i odprowadzanie dochodw budetu pastwa nastpuje na zasadach i w terminach wynikajcych z obowizujcych przepisw. - dokonywanie wydatkw nastpuje w granicach kwot okrelonych w planie finansowym, z uwzgldnieniem prawidowo dokonanych przeniesie i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposb celowy i oszczdny. - wydatki na wspfinansowanie programw i projektw realizowanych ze rodkw ze rde zagranicznych, mog by dokonywane po podpisaniu umw finansowych z dawc rodkw, a dla projektw realizowanych ze rodkw pochodzcych z Funduszu Spjnoci od dnia otrzymania przez Komisj Europejsk wniosku o dofinansowanie projektu speniajcego wymogi okrelone w odrbnych przepisach. zlecanie zada powinno nastpowa na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty z uwzgldnieniem przepisw o zamwieniach publicznych, a w odniesieniu do podmiotw niedziaajcych w celu osignicia zysku w trybie jawnego wyboru najkorzystniejszej oferty w rozumieniu przepisw o zamwieniach publicznych. wydatki nieprzewidziane, ktrych obowizkowe patnoci wynikaj z tytuw egzekucyjnych lub wyrokw sdowych, mog by dokonywane bez wzgldu na poziom rodkw finansowych zaplanowanych na ten cel; powinny one by zrefundowane w trybie przeniesie wydatkw. przeniesienia wydatkw w budecie pastwa mog dokonywane na zasadzie i w zakresie okrelonych w ustawie o finansach publicznych. dotacje celowe przyznane JST na realizacje zada z zakresu administracji rzdowej oraz innych zada zleconych ustawami, niewykorzystane w danym roku, podlegaj zwrotowi do budetu pastwa w czci, w jakiej zadanie nie zostao wykonane.

26. Blokowanie wydatkw budetu:

przesanki:
a. naruszenie zasad gospodarki finansowej. b. niegospodarno. c. opnienia w realizacji zada. d. nadmiar posiadanych rodkw. decyzj o blokowaniu planowanych wydatkw budetu pastwa podejmuj: MF w zakresie caego budetu pastwa, z wyczeniem wydatkw Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta itd. dysponenci czci budetowych w zakresie ich czci budetu pastwa. W przypadku zagroenia realizacji ustawy budetowej moe nastpi blokowanie na czas oznaczony planowanych wydatkw budetu pastwa; blokowanie to oznacza okresowy lub obowizujcy do koca roku zakaz dysponowania czci lub caoci planowanych wydatkw albo wstrzymanie przekazywania rodkw na realizacj zada

16

finansowanych z budetu pastwa. Decyzj o blokowaniu wydatkw podejmuje RM, w drodze rozporzdzenia, po uzyskaniu w tej sprawie pozytywnej opinii Komisji FP.

27. Zasady dokonywania przeniesie wydatkw w budecie:

1) nie s dozwolone przeniesienia wydatkw, ktre powoduj zwikszenie wydatkw w jakimkolwiek rozdziale klasyfikacji wydatkw ujtym w budecie pastwa o wicej ni 5%. 2) w przypadku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego RM moe w drodze rozporzdzenia dokonywa przeniesienia planowanych wydatkw budetowych midzy czciami i dziaami w celu realizacji zada wynikajcych z przepisw dotyczcych wprowadzenia tych stanw. 3) zmiany te nie mog zwiksza planowanych wydatkw na wynagrodzenia. 4) przesunicia rodkw polegajce na zmniejszeniu lub zwikszeniu wydatkw majtkowych wymagaj zgody MF. 5) dysponenci czci budetowych przysuguje prawo dokonywania przeniesie wydatkw w ramach swojej czci i okrelonego dziau budetu zmian tych mog dokonywa midzy rozdziaami i paragrafami klasyfikacji wydatkw.

28. Kontrola parlamentarna wykonania budetu:

1) NIK sporzdza analiz wykonania budetu i opini w sprawie absolutorium na podstawie sprawozdania z wykonania ustawy budetowej oraz dokonywanych corocznie kontroli z wykonania budetu. 2) Obowizany jest przedstawi Sejmowej Komisji Finansw Publicznych i NIK informacj o przebiegu wykonania budetu pastwa za I procze w terminie do 10 IX tego roku. 3) Po przeanalizowaniu sprawozdania z wykonania ustawy budetowej, a take po dokonaniu oceny wynikw kontroli zrealizowanych w roku budetowym Kolegium NIK w wyniku gosowania wikszoci gosw, wydaje opini w przedmiocie absolutorium. 4) MF przedstawia Sejmowi i NIK sprawozdanie z wykonania budetu pastwa oraz sprawozdanie o dochodach i wydatkach dotyczcych zada z zakresu administracji rzdowej zleconych oraz zbiorcz informacje o wykonaniu budetu JST. W terminie do 31 maja roku nastpujcego po upywie roku budetowego. Rada Ministrw skada wraz ze sprawozdaniem ocen realizacji zaoe makroekonomicznych oraz przebiegu prywatyzacji majtku SP. 5) Sejm zatwierdza sprawozdanie z wykonania ustawy budetowej, a debata nad sprawozdaniem jest zarazem debat nad absolutorium dla RM za dany rok budetowy. 1) Budet pastwa wykonuje rzd Rada Ministrw sprawujca oglny nadzr. - rezerwa oglna zostaa ograniczona do 0,2% wydatkw budetu pastwa. - suma rezerw celowych nie moe przekroczy 5% wydatkw. 2) Budet JST wykonuje zarzd JST.

29. Wykonanie budetu.

17

III. Budet Unii Europejskiej. 1. Budet Unii Europejskiej.

= Budet Oglny UE (geneza) powsta w 1965r., w wyniku dugotrwaych procesw integracyjnych z budetw trzech wsplnot: budetw EWWiS, budetu EWG, budetw Euratom. - podstawowe rdo finansowania dziaalnoci UE, odzwierciedla prawie caoksztat (ponad 95%) dochodw i wydatkw dokonywanych przez UE. - plan finansowy dziaalnoci Wsplnot Europejskich, obejmujcy przewidziane dochody i wydatki w okresie rocznym, opracowywany i wykonywany przez Komisj Europejsk i podlege jej podmioty, podlegajcy okresowej autoryzacji przez Rad i Parlament Europejski. - forma organizacji publicznych zasobw pieninych. - cechy obcie na rzecz budetu: 1) powszechno dotycz wszystkich czonkw UE. 2) przymusowo. 3) bezzwrotno. 4) nieekwiwaletno (brak wzajemnego, bezporedniego wiadczenia).

2. Ponadpastwowo budetu oglnego UE:

- wyposaony we wasne rda dochodw, ktre wczeniej byy rdami dochodw budetw pastw czonkowskich. - wydatki budetowe dokonywane s na terenach wszystkich pastw czonkowskich Wsplnoty Europejskiej (niezalenie od wadz pastw czonkowskich). nie upowania do nakadania ciarw podatkowych na konkretnych podatnikw i wydatkowania rodkw budetowych na okrelone cele (konieczne odpowiednie akty wykonawcze do budetu: decyzje i dyrektywy).

3. Charakter prawny budetu UE nieokrelony akt prawny

4. Funkcje budetu UE:

1) fiskalna suy WE do gromadzenia rodkw pieninych w wysokoci wystarczajcej na pokrycie zaplanowanych wydatkw. 2) redyskontowa wtrny podzia dochodw pastwa WE; odbieranie czci dochodw pastwom czonkowskim za pomoc obcie fiskalnych, a nastpnie wydatkowanie zgromadzonych rodkw zgodnie z ustalonymi kierunkami na terenie pastw czonkowskich (2/3 rodkw alokowanych jest w rolnictwie i rozwoju regionalnym). - pastwa to patnicy netto (wicej wpacaj do budetu UE ni otrzymuj) lub beneficjenci (wicej otrzymuj ni wpacaj). 3) alokacyjna optymalne przemieszczanie czynnikw produkcji z sektora prywatnego i sektora publicznego poszczeglnych pastw czonkowskich WE do sektora publicznego WE, a nastpnie ich podziale w ramach tego ostatniego.

18

- alokacja czynnikw produkcji dokonywana przez WE w obszarach, ktrych optymalnej alokacji zasobw nie mog dokona ani mechanizmy rynkowe, ani pastwa czonkowskie. 4) stymulacyjna oddziaywanie na okrelone zjawiska i procesy gospodarcze w skali mikroekonomicznej; oddziaywania na decyzje gospodarcze konkretnych przedsibiorstw w zakresie kierunku i rodzaju dziaalnoci preferowanej przez WE za pomoc dotacji, poyczek, inicjatywy wsplnotowej. 5) informacyjno-kontrolna zakres i wielko dochodw i wydatkw budetowych dostarcza informacji o zjawiskach spoecznych i ekonomicznych zachodzcych na terenie WE. -dostarczanie istotnych informacji na temat jakoci pracy organw WE, odpowiedzialnych za budet UE.

IV. Dyscyplina finansw publicznych. 1. Dyscyplina finansw publicznych obowizek przestrzegania zasad legalnoci
i gospodarnoci okrelonych przez prawo w toku publicznej gospodarki finansowej.

2. Zakres podmiotowy odpowiedzialnoci:

- osoby fizyczne nalece do jednej z 2 kategorii: 1) pracownicy sektora finansw publicznych, ktrym powierzono prac, zwizan z gromadzeniem i wydatkowaniem rodkw publicznych i oznaczono zwizany z tym zakres ich obowizkw. 2) dysponenci rodkw publicznych w innym charakterze ni pracownicy sektora finansw publicznych.

3. Znamiona czynu naruszenia dyscypliny finansw publicznych:

19

1) umylne lub nieumylne 2) dziaanie lub zaniechanie 3) odnoszce si do jednej z postaci zachowa wymienionych w ustawie o finansach publicznych (art.138 katalog zamknity).

4. Kary za naruszenie dyscypliny finansw publicznych:

1) upomnienie. 2) nagana. 3) kara pienina (w wysokoci od 1-miesicznego do 3-miesicznego wynagrodzenia). 4) zakaz penienia funkcji kierowniczych, zwizanych z dysponowaniem rodkami publicznymi (na okres 1-5 lat).

5. Postpowanie w sprawach naruszenia dyscypliny finansw publicznych.

Gwna Komisja Orzekajca przy Ministrze Finansw

Komisja orzekajca ( I instancja )

Rzecznik dyscypliny finansw publicznych

Obwiniony

V. Finanse jednostek samorzdu terytorialnego.

Dualizm administracji publicznej:
Administracja rzdowa (pastwowa). - szczebel centralny (naczelne i centralne organy administracji rzdowej). - szczebel wojewdzki (wojewodowie). Samorzd terytorialny. - samorzd wojewdzki. - samorzd powiatowy. - samorzd gminny.

1.

2. Decentralizacja administracji publicznej odpowiednie rozoenie zada

i kompetencji pomidzy administracj rzdow i samorzdy terytorialne lub ewentualnie inne instytucje samodzielnie prowadzce dziaalno w zakresie administracji publicznej; przekazanie zada i kompetencji ze sfery administracji rzdowej do odpowiedniego szczebla samorzdu terytorialnego, a take z danego szczebla samorzdu do niej usytuowanej jednostki samorzdowej.

3. Decentralizacja a dekoncentracja.
centralizacja i decentralizacja koncentracja i dekoncentracja

20

w stosunkach pomidzy pastwem a samorzdem terytorialnych (lub w ramach samorzdu terytorialnego)

zada lub kompetencji w sferze organizacji administracji; odnosi si do znaczenia i pozycji wadz (organw) funkcjonujcych w ramach danej jednej administracji

4. Finansowanie i nadzr nad realizacj zada jst.

Zadania wasne: Zadania samorzdu terytorialnego Finansowanie suce zaspokajaniu potrzeb wsplnoty samorzdowej zasadniczo z dochodw wasnych oraz z subwencji oglnej. badanie w oparciu o kryterium legalnoci. Zadania zlecone: zlecone do wykonania i bezporedniego finansowania przez organy administracji rzdowej z dotacji celowych przekazywanych przez administracj rzdow. badanie w oparciu o kryterium legalnoci, celowoci, rzetelnoci, gospodarnoci.

Nadzr nad realizacj

5. Finanse samorzdu terytorialnego cao stosunkw spoecznych zwizanych

z gromadzeniem dochodw i dokonywaniem wydatkw przez jednostki samorzdu terytorialnego oraz ich zwizki i stowarzyszenia.

6. System finansw samorzdu terytorialnego caoksztat zasad, instytucji i

procedur dotyczcych gromadzenia i wydatkowania zasobw pieninych jednostek samorzdu terytorialnego oraz ich zwizkw i stowarzysze, regulowany normami prawa finansowego (prawo finansowe samorzdu terytorialnego).

7. Konstytucyjne zasady dotyczce finansw samorzdu terytorialnego:

- jednostkom tym zapewni si udzia w dochodach publicznych odpowiednio do powierzonych im zada. - dochodami jednostek samorzdu terytorialnego s ich: 1) dochody wasne. 2) subwencje oglne. 3) dotacje celowe z budetu pastwa. - rda dochodw jednostek samorzdowych s okrelone w ustawie. - zmiany w zakresie zada i kompetencji jednostek samorzdu terytorialnego nastpuj wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodw publicznych. - jednostki samorzdu terytorialnego maj prawo ustalania wysokoci podatkw i opat lokalnych w zakresie ustalonym w ustawie.

8. Finanse gmin.

21

rda wpyww do budetu gmin

rda dochodw

rda przychodw

Dochody wasne

Dochody zewntrzne

Dochody typu fiskalnego zwaszcza podatki

Dochody typu majtkowego

Inne dochody

9. Dochody wasne gminy typu fiskalnego:

1) podatki: - rolny - od nieruchomoci dotyczce nieruchomoci - leny - od rodkw transportowych - od posiadania psw - od spadkw i darowizn - dochodowy od osb fizycznych (opacony w formie karty podatkowej) - od czynnoci cywilnoprawnych 2) opaty: - skarbowa - targowa - miejscowa - administracyjna - eksploatacyjna, w czci okrelonej w ustawie prawo geologiczne i grnicze - inne opaty pobierane na podstawie odrbnych przepisw 3) udziay w podatkach, stanowicych zasadniczo dochd budetu pastwa: -39,34% wpyww z podatku dochodowego od osb fizycznych, zamieszkaych na terenie gminy - 6,71% wpyww z podatku dochodowego od osb prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadajcych osobowoci prawnej, posiadajcych siedzib na terenie gminy.

11. Dochody wasne gminy typu majtkowego:

- dochody z najmu bd wydzierawiania nieruchomoci, lokali i przedmiotw majtkowych. - dochody ze sprzeday majtku gminy. - odsetki od rodkw finansowych gminy gromadzonych na rachunkach bankowych. - odsetki od poyczek udzielanych przez gminy.

12. Inne dochody wasne gminy:

22

- dochody uzyskiwane przez jednostki budetowe gminy oraz wpaty od zakadw budetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budetowych gminy. - wpywy z samoopodatkowania mieszkacw. - spadki, zapisy, darowizny na rzecz gminy. - 5% dochodw uzyskiwanych na rzecz budetu pastwa w zwizku z realizacj zada z zakresu administracji rzdowej oraz innych zada zleconych ustawami.

13. Dochody zewntrzne gmin.

1) subwencja oglna forma transferu rodkw finansowych z budetu pastwa do budetu jednostki samorzdu terytorialnego o charakterze oglnym, bezzwrotnym, nieodpatnym, bezwarunkowym, obiektywnie okrelonym w celu uzupenienia dochodw wasnych tych budetw, o ktrego sposobie wykorzystywania decyduj samodzielnie organy stanowice tych jednostek. Dzieli si na: - wyrwnawcz. - rwnowac. - owiatow. 2) dotacja celowa z budetu pastwa forma wydatku budetu pastwa na rzecz jednostki samorzdu terytorialnego, o cisym przeznaczeniu i wysokoci na finansowanie/dofinansowanie konkretnego zadania budetowego realizowanego przez te jednostki. W przeciwiestwie do subwencji oglnej ma charakter warunkowy rodki s przyznawane pod warunkiem ich okrelonego wydatkowania: - na zadania zlecone. - na finansowanie/dofinansowanie niektrych zada wasnych. - usuwanie bezporednich zagroe dla bezpieczestwa i porzdku publicznego, skutkw powodzi i osuwisk ziemnych oraz skutkw innych klsk ywioowych. - realizacj zada wynikajcych z umw midzynarodowych. 3) rodki finansowe pochodzce ze rde zagranicznych niepodlegajce zwrotowi oraz rodki pochodzce z budetu UE. - podlegaj prezesowi Rady Ministrw, uregulowane ustaw z 1992r.

14. Budet JST:

1) zarzd JST ma wyczn kompetencj do: - przygotowania projektu uchway budetowej. - opracowania informacji o stanie mienia komunalnego. 2) co przedstawia do 15 listopada: - Regionalnej Izbie Obrachunkowej (RIO) jej opini zarzd jest zobowizany przedstawi, przed uchwaleniem budetu, organowi stanowicemu. - organowi stanowicemu ktry uchwala budet przed rozpoczciem roku budetowego, w szczeglnie uzasadnionych przypadkach do 31 marca (do tego czasu obowizuje projekt uchway). 3) Jeeli do tego czasu nie uchwalono uchway budetowej, RIO do 30 kwietnia ustala budet JST w zakresie obowizkowych zada wasnych i zada zleconych.

23

15. Kontrola finansowa JST (Regionalne Izby Obrachunkowe).

1) Funkcje RIO: - opiniodawcza. - orzecznicza. - informacyjno-szkoleniowa. - nadzorcza. - kontrolna. 2) Kontrole RIO: - kompleksowe. - biece. - problemowe. - dorane. - sprawdzajce. 3) Uchway i zarzdzenia JST s przekazywane przez organ zarzdzajcy w cigu 6 dni od ich podjcia do RIO, ktra albo: a) stwierdza wano. b) albo zostaje stwierdzona niewano aktu w toku pustelnia jego podjcia z naruszeniem prawa. - nastpuje wstrzymanie wykonywania tych aktw z mocy prawa. JST moe wnie skarg do NSA na decyzj RIO. - gdy naruszenie prawa jest nieistotne, to kolegium RIO w uchwale wskazuje, e dan uchwa podjto z nieistotnym naruszeniem prawa. - wszczcie postpowania w sprawie niewanoci moe by poczone ze wstrzymaniem wykonania uchway bd zarzdzenia (nie stosuje si od uchway lub zarzdzenia o zaskareniu rozstrzygnicia nadzorczego do sdu administracyjnego).

VI. Najwysza Izba Kontroli (NIK). 1. Status NIK jako organu konstytucyjnego.
1) jest naczelnym organem kontroli pastwowej. 2) niezalenym od wadzy wykonawczej, co wyraa si np. w specjalnym trybie projektowania i wykonywania budetu NIK. 3) podlega Sejmowi: a) podlego personalna: - prezes NIK jest powoywany przez Sejm za zgod Senatu na 6 lat i moe by ponownie powoany tylko raz. - prezes NIK nie moe by bez uprzedniej zgody Sejmu pocignity do odpowiedzialnoci karnej ani pozbawiony wolnoci. Prezes NIK nie moe by zatrzymany lub aresztowany, z wyjtkiem ujcia go na gorcym uczynku przestpstwa i jeeli jego zatrzymanie jest niezbdne do zapewnienia prawidowego toku postpowania;

24

o zatrzymaniu niezwocznie powiadamia si Marszaka Sejmu, ktry moe nakaza natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego (immunitet formalny). b) podlego funkcjonalna obowizek NIK przedkadania Sejmowi: - analizy wykonania budetu pastwa i zaoe polityki pieninej. - opinii w przedmiocie absolutorium dla RM. - informacji o wynikach kontroli, wnioski i wystpienia, okrelone w ustawie. - corocznego sprawozdania ze swojej dziaalnoci. c) podlego organizacyjna: - NIK wykonuje swoje zadania na podstawie okresowych planw pracy, ktre przedkada Sejmowi. - statut NIK jest nadawany w drodze zarzdzenia przez Marszaka Sejmu, na wniosek Prezesa NIK. - Marszaek Sejmu, na wniosek Prezesa NIK, okrela w drodze zarzdzenia, organizacj, skad, tryb powoywania komisji dyscyplinarnych i rzecznikw dyscyplinarnych oraz tryb postpowania dyscyplinarnego w NIK. - Marszaek Sejmu, na wniosek prezesa NIK okreli, w drodze zarzdzenia, wymagane kwalifikacje, zasady wynagradzania oraz tabele stanowisk pracownikw NIK.

2. Zakres kontroli.

1) NIK kontroluje dziaalno: - organw administracji rzdowej. - NBP. - pastwowych osb prawnych i innych pastwowych jednostek organizacyjnych. - z punktu widzenia legalnoci, gospodarnoci, celowoci i rzetelnoci. 2) NIK moe kontrolowa dziaalno: - organw samorzdu terytorialnego. - komunalnych osb prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych. - z punktu widzenia legalnoci, gospodarnoci i rzetelnoci. 3) NIK moe kontrolowa dziaalno: - innych jednostek organizacyjnych i podmiotw gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystuj one majtek lub rodki pastwowe lub komunalne oraz wywizuj si z zobowiza finansowych na rzecz pastwa. - z punktu widzenia legalnoci i gospodarnoci. 4) NIK podejmuje kontrole: - na zlecenie Sejmu lub jego organw. - na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. - na wniosek Prezesa Rady Ministrw. - z wasnej inicjatywy. 5) NIK wykonuje swoje dziaania na podstawie okresowych planw pracy, ktre przedkada Sejmowi, moe te przeprowadzi kontrole dorane. 1) legalno zgodno z przepisami prawa (kontrola praworzdnoci dziaania organw). 2) gospodarno racjonalne i oszczdne wydatkowanie rodkw publicznych, uzyskiwanie waciwej relacji ponoszonych nakadw do osignitych efektw, wykorzystywanie moliwoci zapobiegania lub ograniczania wysokoci zaistniaych szkd. 3) celowo badanie zgodnoci dziaalnoci jednostki kontrolowanej z celami okrelonym dla niej lub wykonywanej przez ni dziaalnoci, a take adekwatno i odpowiednio zastosowanych metod i rodkw dla osignicia zaoonych celw oraz stopnia realizacji tyche celw. 4) rzetelno sposb wypeniania przez jednostk kontrolowan naoonych na ni obowizkw z naleyt starannoci, sumiennie i terminowo, przestrzeganie wewntrznych regu funkcjonowania danej jednostki oraz rzetelnego dokumentowania okrelonych dziaa i stanw

3. Kryteria kontroli.

25

faktycznych zgodnie z rzeczywistoci, we waciwych formach i w wymaganym terminie.

4. Kolegium NIK. 1) skad:

-

Prezes NIK jako przewodniczcy. Wiceprezesi. dyrektor generalny NIK. 14 czonkw kolegium (7 przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych oraz 7 dyrektorw jednostek organizacyjnych NIK lub doradcw Prezesa NIK, spord ktrych Prezes NIK wyznacza sekretarza Kolegium). 2) kompetencje: a) zatwierdzanie: - analizy wykonania budetu pastwa i zaoe polityki pieninej. - sprawozdania z dziaalnoci NIK w roku ubiegym. b) uchwalanie: - opinii w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrw. - wnioskw w sprawie rozpatrzenia przez Sejm okrelonych problemw zwizanych z dziaalnoci organw wykonujcych zadania publiczne. - wystpie zawierajcych wynikajce z kontroli zarzuty, dotyczce dziaalnoci osb wchodzcych w skad Rady Ministrw, kierujcych urzdami centralnymi, Prezesa Narodowego Banku Polskiego. - projektu statutu NIK. - projektu budetu NIK. - okresowych planw pracy NIK. c) opiniowanie: - wniesionych przez Prezesa programw kontroli i informacji o wynikach szczeglnie wanych kontroli. - innych spraw wniesionych przez Prezesa albo przedstawionych przez co najmniej 1/3 czonkw Kolegium.

5. Zasady postpowania kontrolnego.

- niewadczy charakter kontroli (brak dziaa nadzorczych). - kontradyktoryjno kontroli (prawo od udziau kontrolowanego w postpowaniu, prawo do wnoszenia zastrzee do protokou czy wystpienia pokontrolnego). - zasada prawdy obiektywnej (ustalanie stanu faktycznego na podstawie dowodw).

6. Wyniki kontroli:
- protok. - narada pokontrolna. - wystpienie pokontrolne.

26

VII. Prawo podatkowe. 1. Geneza. - pocztki podatkw staroytny Egipt.

- pocztki podatkw staych kwarta pacona przez dzierawcw dbr krlewskich. - 1798r. Anglia pierwszy podatek dochodowy.

2. Prawo podatkowe dzia prawa finansowego.

- przedmiot regulacji prawa podatkowego stosunki spoeczne-prawne midzy pastwem, a podatnikiem, zwizane z nieekwiwalentnym przesuwaniem rodkw pieninych midzy tymi podmiotami. - metoda regulacji administracyjno-prawna. - technika podatkowoprawna jednostronny zestaw elementw konstrukcji podatkw charakterystyczny dla wszystkich podatkw. - dzieli si na oglne (odnoszce si do wszystkich podatkw) i szczeglne (dotyczce poszczeglnych).

3. System prawa podatkowego wzajemnie ze sob powizane normy, ktre

reguluj stosunki spoeczne midzy pastwem, a jednostk, zwizane z nieekwiwalentnym przesuwaniem rodkw pieninych midzy tymi podmiotami.

4. Cele opodatkowania:

- fiskalne uzyskanie rodkw pieninych niezbdnych dla pokrycia potrzeb publicznych. - gospodarcze zwija skutkw gospodarczych, jakie towarzysz opodatkowaniu (celowe wykorzystanie podatkw do oddziaywania na gospodark). - spoeczne racjonalne dopasowanie interesw publicznych i interesw prywatnych. pienine na rzecz Skarbu Pastwa lub jednostki samorzdu terytorialnego, wynikajce z ustawy podatkowej. brak jakiegokolwiek wiadczenia z drugiej strony rodki z tytuu podatku wpywaj do budetu definitywnie

5. Podatek publicznoprawne, nieodpatne, przymusowe oraz bezzwrotne wiadczenie

- nieekwiwaletno - nieodpatno - bezzwrotno

6. Elementy podatku.
1) podmiot podatku: - podmiot czynny czyli ten, na rzecz, ktrego pobiera si podatek - pastwo, gmina (nie podmiot prywatny). - podmiot bierny czyli ten, ktry zosta zobowizany do uiszczania podatku (patnik, inkasent, podatnik). 2) przedmiot opodatkowania stan faktyczny lub prawny, ktry czy si z powstaniem obowizku podatkowego (np. uzyskanie dochodu). 3) podstawa opodatkowania jest to wartociowo lub ilociowo ujty przedmiot opodatkowania np. dla obliczenia podatku od nieruchomoci podstaw opodatkowania bdzie, w przypadku gruntu, powierzchnia tego gruntu. 4) stawki podatkowe jest to liczbowy stosunek pomidzy podstaw opodatkowania, a wysokoci podatku sucy obliczeniu kwoty podatku.

27

5) zwolnienia podatkowe jest to cakowite odstpienie od pobrania podatku od danego podmiotu (zwolnienie podmiotowe) lub od danego przedmiotu (zwolnienie przedmiotowe). 6) warunki oraz tryb patnoci podatku s to okrelone przez ustawodawc reguy dotyczce uiszczenia podatku w tym: termin, sposb, forma oraz miejsce zapaty podatku.

7. Zasady podatkowe sformuowane przez TK:

1) zasada wycznoci ustawy w ksztatowaniu obowizkw podatkowych (przedmioty opodatkowania zwolnione od podatkw nie wymagaj regulacji ustawowej). 2) zasada powszechnoci opodatkowania (podatki z zasady obciaj kadego). 3) zasada rwnoci opodatkowania (waciwe rozoenie podatkw, uwzgldniajce moliwo wiadczenia przez dany podmiot; cel: zrwnanie podmiotw po dokonaniu wiadczenia). 4) warunki konstytucyjnoci przepisw wykonawczych: - s wydane na podstawie wyranego i szczeglnego upowanienia ustawy. - s wydane w granicach upowanienia ustawy i celu jego wykonania. - nie zmieniaj przepisw ustawy, na podstawie ktrej zostay wydane. 5) zasada zakazu retroaktywnoci prawa podatkowego. 6) zasada zaufania do pastwa i stanowienia przeze sprawa: - jawno prawa. - jasno prawa. - pewno prawa. - zasada praw susznie nabytych [jeeli uzyskujemy pewne prawa (np. ulgi), z ktrymi wiemy pewne decyzje i dziaania (inwestycje), zazwyczaj prawo to powinno nam przysugiwa do czasu ukoczenia tej inwestycji] nie ma charakteru bezwzgldnego. 7) zasada sprawiedliwoci podatkowej. 8) zakaz zmian podatkw okrelonych na okres roku, w trakcie roku podatkowego (wprowadzona przez TK). 9) zasada zakazu zmiany prawa podatkowego w trybie przewidzianym dla ustawy budetowej. 10) zasada zgodnoci z prawem (nie ma podatku bez prawa).

8. Nowelizacja ustawy o finansach publicznych:

a) likwidacja rodkw specjalnych zastpione 3 innymi formami: 1) gromadzenie rodkw na wyodrbnionych rachunkach i wydatkowania przez jednostki budetowe, rodki te pochodz ze cile okrelonych rde. 2) fundusze motywacyjne: - na wyodrbnionych rachunkach. - z przeznaczeniem na nagrody dla pracownikw, onierzy i funkcjonariuszy. - pochodz z przepadku rzeczy 3) zakady budetowe (dodatkowe). Wynikiem tych zmian s oszczdnoci dla budetu w wysokoci ok. 100 mln PLN. b) powstanie nowych funduszy celowych - m.in. NFZ staje si funduszem w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. 1) przedmiotu opodatkowania, zwizane z ekonomicznym procesem powstania i uytkowania dochodu: - ksztatowanie si dochodu (przychd), ustalenie dochodu (przychd minus koszty), zuycie dochodu (konsumpcja) klasyfikacja pod wzgldem przedmiotu opodatkowania. a) podatki przychodowe od caoci wpyww od prowadzonej dziaalnoci. - opodatkowanie wstpnej fazy (nie uwzgldnia kosztw uzyskania tych wpyww).

9. Klasyfikacja podatkw wg kryterium:

28

- np. podatek od gier, towarw i usug. b) podatki dochodowe od nadwyki przychodw nad kosztami ich uzyskania. - istotny jest wynik finansowy - koszty uzyskania pojcie definiowane przez ustawodawc: - albo w formie listy katalog zamknity wydatkw. - katalog niezamknity oglna definicja (w Polsce) wydatki, ktre wykazuj bezporedni zwizek z uzyskaniem wpywu i prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej. W Polsce dodano te list wycze. - s trudniejsze do poboru, ale sprawiedliwe. c) podatki majtkowe od posiadania majtku w caoci lub jego skadnikw (nabycia/zbycia), a take przyrostu majtkowego (spadku/darowizny). d) podatki konsumpcyjne od wydatkw stanowice odpowiednio skonstruowan podatkow cz ceny; z prawnego punktu widzenia uiszczona przez sprzedawc towaru lub importera, pod wzgldem ekonomicznym obciajce nabywc i konsumenta. 2) wymiar i pobr, przerzucalno wiadczenia podatkowego, zdolno wiadczenia. przerzucalno = przeniesienie obowizku podatkowego charakterystyczne dla podatkw porednich; rodzaje: a) w przd. b) w ty. Wyrniamy podatki: Podatki porednie a) np. podatki konsumpcyjne, od towarw i usug b) moliwo przerzucenia ciaru z podmiotu prawnego na podmiot ekonomiczny Podatki bezporednie a) np. podatki dochodowe b) ekonomiczny podmiot = podmiotowi prawnemu

3) podzia wpyww z podatkw midzy poszczeglne budety.

pastwowe

samorzdowe

10. Organ podatkowy podmiot normy wyposaony przez prawo podatkowe

w kompetencje do ustalania zobowizania podatkowego oraz jego wysokoci, a take organu sprawujce kontrol instancyjn nad tymi organami; organ zwizku publiczno-prawnego, ktrego funkcj jest wymierzanie i pobieranie podatkw; reprezentant wierzyciela podatkowego. Organy podatkowe

pastwowe naczelnik urzdu skarbowego/celnego dyrektor izby skarbowej/celnej Minister Finansw

samorzdowe wjt, burmistrz (prezydent miasta), starosta, marszaek wojewdztwa samorzdowe kolegia odwoawcze

29

11. Podatnik osoba fizyczna/prawna lub przedsibiorca nie posiadajcy osobowoci

prawnej, podlegajca(y) na mocy ustaw podatkowych obowizkowi podatkowemu; - dunik podatkowy. - to nie jest osoba pacca podatek, ale moe ni by. - kategoria obiektywna. - odpowiada caym swoim majtkiem za podatki wynikajce z zobowiza podatkowych. Jest to odpowiedzialno majtkowa i ma charakter osobisty. - nie istnieje solidarna odpowiedzialno majtkowa podatnika i patnika. - decyzja o egzekucji zobowizania z odpowiedzialnoci osoby trzeciej moe by wszczta dopiero wwczas, gdy egzekucja z majtku podatnika okazaa si cakowicie lub czciowo bezskuteczna. 12. Patnik osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie majca osobowoci prawnej -podmiot obowizany do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpacenia go we waciwym terminie organowi podatkowemu na podstawie przepisw prawa podatkowego. - najpopularniejsze zakad pracy i bank. - nie odpowiada za zobowizanie, a jedynie za obliczenie, pobranie i wpacenie caym swoim majtkiem. - patnik odpowiada caym swoim majtkiem za: a) niedobranie podatku od podatnika lub pobranie podatku w wysokoci niszej od nalenej. b) niewpacenie w terminie podatkw pobranych.

13. Inkasent osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie majca

osobowoci prawnej - podmiot obowizany do pobrania od podatnika podatku i wpacenia go we waciwym terminie do organu podatkowego. - odpowiada caym swoim majtkiem za pobrane, a niewpacone w terminie podatki.

14. Stawka podatkowa.

Stawka kwotowa Stawka proporcjonalna (staa) Progresywna Stawka procentowa Skala podatkowa Degresywna Regresywna

stawka proporcjonalna jej wielko niezalena od podstawy opodatkowania. skala podatkowa: 1) progresywna wzrost podstawy powoduje wzrost skali. P O L

a) P przypieszona stawka ronie szybciej ni podstawa. b) O opniona stawka ronie wolniej ni podstawa. c) L liniowa stawka ronie proporcjonalnie do podstawy. 2) regresywna wzrost podstawy powoduje zmniejszenie skali. 3) degresywna zmniejszenie podstawy powoduje zmniejszenie skali. o W Polsce progresja opniona 19, 30 i 40%.

30

15. Ulga a Zwolnienie.

Ulga redukcja obcienia podatkowego (zmniejszenie rozmiarw podatku). Zwolnienie definitywne, ostateczne odstpienie (w caoci) w stosunku do okrelonej kategorii podmiotw lub przedmiotw. elementem konstrukcji podatku s kategorie podmiotw zwolnionych od podatku. Pienidz

korekta podstawy opodatkowania, stawki podatkowej, kwoty podatku.

16. Pienidz.
(banknoty i monety emitowane przez NBP)

Gotwkowy

Bezgotwkowy nie jest prawnym rodkiem patniczym. zapata ma charakter obligacyjny. zwolnienie zobowizania z chwil rozliczenia. konieczno istnienia dodatkowego porozumienia. brak anonimowoci (wyjtek pienidz elektroniczny).

jest prawnym rodkiem patniczym. zapata ma charakter powierzchowny(?). zwolnienie zobowizania z chwil zapaty. powszechno akceptacji. anonimowo stron.

1) rodki pienine pienidze (banknoty i monety) oraz jednostki pienine (rozrachunkowe) polskie i zagraniczne. 2) rodek patniczy to rodek, ktrym dokonujemy zapaty. 3) rodek zapaty to rodek, przy pomocy ktrego dokonujemy zapaty.

VIII. Postpowanie podatkowe. 1. Postpowanie podatkowe ma na celu ustalenie istnienia i zakresu roszcze
pieninych pastwa i samorzdu terytorialnego w stosunku do podmiotw, ktre znajduj si w sytuacji okrelonej przez prawo podatkowe ma charakter instrumentalny w stosunku do prawa materialnego.

2. Sprawa podatkowa podejmowane w postpowaniu podatkowym czynnoci

organw podatkowych, stron i innych uczestnikw postpowania zmierzaj do rozstrzygnicia sprawy podatkowej (wymiaru

31

podatku, zwolnienia z uiszczenia podatku, przyznania ulgi, umorzenia zalegoci itd.). Rozstrzygnicie kadej sprawy podatkowej wymaga ustalenia dwch stanw: 1) stanu prawnego (przepisy oglne prawa podatkowego i poszczeglne ustawy podatkowe). 2) stanu faktycznego.

3. Strona postpowania:

- podatnik, patnik, inkasent lub ich nastpca prawny. - osoba trzecia odpowiadajca za zalegoci podatkowe podatnika, ktra ze wzgldu na swj interes prawny da czynnoci organu podatkowego, do ktrej czynnoci organu podatkowego si odnosi lub ktrej interesu prawnego dziaanie organu podatkowego dotyczy. - inny podmiot ni ww., jeeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego przed powstaniem obowizku podatkowego ci na nim szczeglne obowizki lub zawierza on skorzysta z uprawnie wynikajcych z tego prawa.

4. Wszczcie postpowania:

- z urzdu (data wszczcia to dzie dorczenia stronie postanowienia o wszczciu postpowania). - na wniosek strony (dat wszczcia jest dzie dorczenia dania organowi podatkowemu lub dzie otrzymania przez niego dania w okrelonej formie. - mier strony. - utrata przez stron zdolnoci do czynnoci prawnych. - rozstrzygnicie zagadnienia wstpnego.

5. Zawieszenie postpowania:

6. Postpowanie dowodowe:

- otwarty katalog rodkw dowodowych: jako dowd naley dopuci wszystko, co moe przyczyni si do wyjanienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. - szczeglna moc dowodowa ksig podatkowych; rzetelno i nierzetelno ksig. - zasada swobodnej oceny dowodw. 7. Zasady postpowania podatkowego: 1) zasada praworzdnoci: - organy podatkowe dziaaj na podstawie przepisw prawa. - w praktyce oznacza, e w procesie stosowania prawa rozstrzygnicia organw podatkowych powinny zapada w oparciu o przepisy Konstytucji, ustawy, ratyfikowanych umw midzynarodowych, rozporzdze, aktw prawa miejscowego. 2) zasada zaufania do organw podatkowych: - organy podatkowe zobowizane s prowadzi postpowanie w sposb bezstronny, w szczeglnoci powstrzymywa si od rozstrzygania jakichkolwiek wtpliwoci na niekorzy podatnika, czyli in dubio pro fisco. - realizacja: a) interpretacja prawa podatkowego. b) wyczenie pracownika organu podatkowego oraz organu podatkowego. 3) zasada udzielania informacji: - postulat udzielania przez organy podatkowe z urzdu w postpowaniu podatkowym niezbdnych informacji i wyjanie o przepisach prawa podatkowego pozostajcych w zwizku z przedmiotem tego postpowania. 4) zasada prawdy obiektywnej: - realizacja zasady prawdy materialnej (obiektywnej) sprowadza si do podejmowania przez organy podatkowe wszelkich niezbdnych czynnoci w celu dokadnego wyjanienia stanu faktycznego oraz zaatwienia sprawy w toku postpowania podatkowego. 5) zasada czynnego udziau strony w postpowaniu:

32

- organy podatkowe maj obowizek zapewni stronom czynny udzia w kadym stadium postpowania, a przed wydaniem decyzji umoliwi im wypowiedzenie si co do zebranych dowodw i materiaw oraz zgoszonych da. - nakaz wyznaczania stronie, przed wydaniem decyzji, 7-dniowego terminu do wypowiedzenia si w sprawie zebranego materiau dowodowego, wyjtki w sytuacji gdy: a) decyzja ma w caoci uwzgldni wniosek strony. b) sprawa dotyczy zabezpieczenia, zastawu skarbowego, umorzenia zalegoci podatkowych z urzdu. 6) zasada przekonywania: - organy podatkowe powinny wyjani stronom zasadno przesanek, ktrymi kieruj si przy zaatwianiu sprawy, po to, aby jeli to tylko moliwe strony zastosoway si do decyzji bez stosowania rodkw przymusu. - przejaw uzasadnienie decyzji podatkowej (faktyczne i prawne). 7) zasada szybkoci i prostoty postpowania: - organy podatkowe maj obowizek prowadzenia postpowania w kadej sprawie bez zbdnej zwoki, stosujc molwie najprostsze rodki prowadzce do jej zaatwienia. Natomiast sprawy, ktre nie wymagaj zbierania dowodw, informacji lub wyjanie, powinny by zaatwiane niezwocznie. - terminy zaatwiania spraw: a) niezwocznie sprawa nie wymagajce przeprowadzenia postpowania wyjaniajcego. b) w I instancji sprawa powinna by zaatwiona w cigu miesica, a 2 miesicy od dnia wszczcia postpowania w sprawach szczeglnie skomplikowanych. c) w postpowaniu odwoawczym w cigu 2 miesicy od dnia otrzymania odwoania przez organ odwoawczy (niezaatwienie w tym terminie powoduje wstrzymanie decyzji z urzdu z mocy prawa nie biegn odsetki). Natomiast generalnie wniesienie odwoania nie wstrzymuje wykonania decyzji. 8) zasada pisemnoci: - sprawy podatkowe zaatwiane s w formie pisemnej, chyba e przepisy szczeglne stanowi inaczej. 9) zasada dwuinstancyjnoci: - wyraa obowizek organu II instancji ponownego merytorycznego rozpoznania i wydania orzeczenia w sprawie rozstrzygnitej ju uprzednio przez organ I instancji. - wyjtek odwoania od decyzji wydanych w I instancji przez Ministra Finansw, dyrektora izby skarbowej, dyrektora izby celnej, SKO, rozpatruje ten sam organ. - formy orzecze organw podatkowych: a) decyzje rozstrzygaj spraw co do istoty albo w inny sposb kocz postpowanie w sprawie. b) postanowienia dotycz poszczeglnych kwestii wynikajcych w toku postpowania. - rodki zaskarenia decyzji/postanowie: a) odwoanie strona moe wnie odwoanie, co do zasady, za porednictwem organu I instancji, od tej decyzji w terminie 14 dni od dnia dorczenia decyzji. - co do zasady do rozpoznania odwoania organ wyszego stopnia; wyjtek: odwoania od decyzji wydanych w I instancji przez MF, dyrektora izby skarbowej lub celnej, SKO. - powinno zawiera zarzuty przeciw decyzji, okrela istot i zakres dania oraz wskazywa dowody.

33

- powinno kwestionowa decyzj od strony prawnej. - wniesienie odwoania nie wstrzymuje wydania decyzji; wyjtek: - na prob strony wany interes spoeczny. - z urzdu gdy w II instancji nie zostanie rozstrzygnity w cigu 2 miesicy. - organ odwoawczy nie moe wyda decyzji na niekorzy strony odwoujcej, chyba e zaskarona decyzja raco narusza prawo lub interes publiczny. b) zaalenie dotyczce postanowienia, termin wniesienia wynosi 7 dni, strona moe wnie wwczas, gdy przepis ustawy wyranie na to zezwala. - wniesienie go nie wstrzymuje wykonania postanowienia. - jeeli na postanowienie nie suy zaalenie, strona moe je zaskary w odwoaniu od decyzji. - wstrzymanie nigdy z urzdu, tylko na wniosek strony. 10) zasada trwaoci decyzji ostatecznych: - decyzje, od ktrych stronie nie przysuguje odwoanie maj charakter ostateczny (nie mog by wzruszone w normalnym trybie). Maj one atrybut trwaoci, co oznacza i mog by wzruszone w toku instancji ale wycznie wwczas, gdy przewiduj to przepisy ordynacji lub ustaw podatkowych. - warunek wzruszenia dopiero po wypenieniu normalnego trybu. - atrybut decyzji ostatecznej maj decyzje: a) wydane przez organ podatkowy II instancji. b) wydane w toku postpowania jednoinstancyjnego. c) decyzje organu I instancji, jeeli strona uchybia terminowi do wniesienia odwoania i terminu nie przywrcono. - zasada niekonkurencyjnoci rodkw zaskarenia. - rodki wzruszenia ostatecznej decyzji podatkowej: a) wznowienie postpowania: - umoliwia wyeliminowanie z obrotu prawnego ostatecznych decyzji obarczonych wadliwoci ze wzgldu na ujawnienie lub wystpienie okolicznoci faktycznych. - dowody, na ktrych oparto decyzj okazay si faszywe. - decyzja zostaa wydana przez pracownika podlegajcego wyczeniu. - strona nie z wasnej winy nie braa udziau w postpowaniu. b) stwierdzenie niewanoci: - jeeli ostateczna decyzja podatkowa zawiera powane wady merytoryczne, o charakterze materialnoprawnym. - wydanie decyzji z racym naruszeniem prawa. - skierowanie decyzji do osoby nie bdcej stron w sprawie. - wydanie decyzji bez podstawy prawnej. - wydanie decyzji z naruszeniem prawa o waciwoci organw. c) zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej: - z urzdu lub na wniosek strony, moe dokona organ, ktry wyda decyzj jeeli przemawia za tym interes publiczny lub wany interes strony. - dotyczy zarwno 1) decyzji, na mocy ktrej strona nie nabya prawa zgoda strony nie jest wymagana. 2) decyzji, na mocy ktrej strona nabya prawa zgoda strony jest wymagana. d) wyganicie decyzji: - suy usuniciu z obrotu prawnego decyzji, ktre stay si zbdne ze wzgldu na zmian w stanie prawnym, bezczynno adresatw tych decyzji albo inne okolicznoci. Np. gdy: 1) decyzja staa si bezprzedmiotowa.

34

2) strona nie dopenia przewidzianych w decyzji lub przepisach prawa podatkowego warunkw uprawniajcych do skorzystania z ulgi czy zryczatowanej formy opodatkowania. 11) zasada ograniczonej jawnoci postpowania podatkowego: - postpowanie jest jawne tylko dla stron. - postpowanie nie jest jawne dla osb trzecich (tajemnica skarbowa).

8. Podmioty odpowiedzialne za cudz naleno podatkow to podmioty,

na ktrych ciy obowizek uszczuplenia wasnego majtku (dochodu) w celu zapaty nalenoci cicej na podmiocie, ktry zrealizowa podatkowy stan faktyczny (podatniku). - na osobie trzeciej spoczywa wyczna odpowiedzialno za podatek podatnika. - organ podatkowy nie moe wystpowa z roszczeniem do podatnika. - tzw. nastpcy prawni podatnika sukcesorzy uniwersalni, ktrzy wystpuj we wszystkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowizki przeksztacajcego si lub czcego si podatnika albo zmarego podatnika.

9. Odpowiedzialno w miejsce podatnika:

10. Odpowiedzialno obok podatnika:

-nie wystpuje cakowite przeniesie odpowiedzialnoci za dugi podatkowe na osob trzeci, podatnik jest nadal odpowiedzialny za swoje zobowizania. - organ podatkowy ma prawo wyboru dochodzenia nalenoci od podatnika lub osoby trzeciej. - czonkowie rodziny, nabywca przedsibiorstwa, wsplnik spki cywilnej, czonek zarzdu spki z.o.o. itd. z majtku podatnika okazuje si w caoci lub czci bezskuteczna.

11. Odpowiedzialno osb trzecich - ma charakter subsydiarny, gdy egzekucja

12. Obowizek podatkowy nieskonkretyzowana powinno (charakter oglny

i abstrakcyjny) przeniesienia przymusowego wiadczenia pieninego w zwizku z zaistnieniem zdarzenia okrelonego w ustawie np. osiganie dochody, sprzeda towarw i usug, przyjcie spadku, posiadanie gospodarstwa rolnego, posiadanie psa (przedmioty opodatkowania).

13. Zobowizanie podatkowe wynikajce z obowizku podatkowego zobowizanie

podatnika do zapacenia na rzecz Skarbu Pastwa albo jednostki samorzdu terytorialnego podatku w wysokoci, w terminie oraz w miejscu okrelonym w przepisach prawa podatkowego. zobowizanie podatkowe zwizane z dorczeniem decyzji nie powstaje, jeli decyzja zostaa dorczona po upywie 3 lat, liczc od koca roku kalendarzowego, w ktrym powsta obowizek podatkowy. termin ten ulega przedueniu do lat 5, gdy podatnik nie zoy deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego oraz gdy podatnik nie ujawni w zoonej deklaracji wszystkich danych niezbdnych do ustalenia wysokoci zobowizania podatkowego. zobowizanie podatkowe przedawnia si z upywem lat 5 liczc od koca roku kalendarzowego, w ktrym upyn termin patnoci podatku. nie mona wyda decyzji o odpowiedzialnoci podatkowej osoby trzeciej, jeeli od koca roku

35

kalendarzowego, w ktrym powstaa zalego podatkowa upyno 5 lat. - przedawnienie zobowizania wynikajcego z decyzji o odpowiedzialnoci osoby trzeciej nastpuje po 3 latach od koca roku kalendarzowego, w ktrym zostaa ona wydana.

14. Sposoby powstania zobowiza podatkowych:

1) z mocy prawa z dniem zaistnienia zdarzenia, z ktrym ustawa podatkowa wie powstanie takiego zobowizania. 2) poprzez wydanie i dorczenie decyzji podatkowej z dniem dorczenia decyzji organu podatkowego ustalajcego wysoko tego zobowizania (np. z dniem dorczenia decyzji wydanej przez wjta ustalajcej wysoko podatku rolnego waciciela gospodarstwa rolnego). - decyzja ustalajca wysoko powoduje powstanie zobowizania. - decyzja okrelajca wysoko potwierdza powstanie zobowizania. - wikszo zobowiza powstaje z mocy prawa. - w drodze dorczenia decyzji: a) podatek od spadkw i darowizn b) podatek od nieruchomoci c) podatek rolny d) podatek leny e) dochody z nieujawnionych rde (75%) - w formie karty podatkowej.

15. Metody wygasania zobowiza podatkowych

- kryterium podziau zaspokojenie roszcze wierzyciela podatkowego: 1) efektywne: a) zapata podatku: - gotwkowa (moment wpaty) lub bezgotwkowa (moment polecenia przelewu, dzie obcienia rachunku podatnika). - sposoby specjalne: papierami wartociowymi, znakami skarbowymi akcyzy, znakami opaty skarbowej, lub urzdowymi blankietami wekslowymi. b) pobranie podatku przez patnika lub inkasenta. c) potrcenie - warunki konieczne: - wzajemny charakter wierzytelnoci podatnika wobec SP lub JST, moe by cywilnoprawny lub administracyjno-prawny. - bezsporny charakter wierzytelnoci podatnika tj. na mocy wyroku sdowego, ugody lub potwierdzenia prawidowego wykonania stosunku cywilnoprawnego. - wymagalny charakter wierzytelnoci podatnika gdy nadszed ju termin zapaty. - powstanie wierzytelnoci podatnika wobec SP lub JST. d) przeniesienie wasnoci rzeczy lub praw majtkowych w zamian za zalegoci podatkowe (na mocy umowy ze starost). e) przejcie wasnoci nieruchomoci lub prawa majtkowego w postpowaniu podatkowego. f) zaliczenie nadpaty na poczet zalegoci podatkowych lub biecych zobowiza podatkowych lub zaliczenie zwrotu podatku. Nadpata: - nadpacony podatek. - nienalenie zapacony podatek. - kwoty pobrane przez patnika nienalenie lub w wysokoci wyszej od nalenej. - wiadczenie pienine patnika lub inkasenta okrelone w decyzji organu podatkowego jako nienalene lub w wysokoci wyszej od nalenej.

36

- wiadczenie pienine osoby trzeciej lub spadkobiercy okrelone w decyzji organu podatkowego jako nalene lub w wysokoci wyszej od nalenej. - odsetki za zwok zapacone na podstawie uchylonej decyzji podatkowej. - moe by zwrcona, gdy nie mamy zalegoci podatkowej lub istnieje zobowizanie podatkowe, ktrego termin jeszcze nie upyn. - termin zwrotu nadpaty maksymalnie 3 miesice, 30 dni w przypadku decyzji o bdzie.

2) nieefektywne: a) umorzenie zalegoci podatkowej (lub odsetek za zwok): - na wniosek podatnika (take z urzdu) gdy brak rokowa na wyegzekwowanie lub koszta > podatek. - uznanie wanego interesu podatnika. - musi mie charakter wyjtkowy. - okolicznoci nie mog by spowodowane przez podatnika np. kryzys gospodarczy musz by ewidentnie zewntrzne. b) zaniechanie poboru podatku: - moe dokona jedynie MF w drodze rozporzdzenia w przypadkach uzasadnionych interesem podatnika lub wanym interesem publicznym. obowizek podatkowy zobowizanie podatkowe zaniechanie poboru zalego podatkowa umorzenie zalegoci

c) przedawnienie zobowiza podatkowych: - na skutek upywu czasu 5 lat od upywu patnoci spenienie po tym okresie moe podlega zwrotowi jako nadpata.

16. Unikanie podatku:

- legalne. - polega na redukcji, ograniczeniu obcie podatkowych przy pomocy metod i rodkw dozwolonych przez prawo podatkowe.

17. Uchylanie si od opodatkowania:

- polega na podejmowaniu dziaa zakazanych przez prawo podatkowe a prowadzcych do minimalizacji obcie podatkowych lub do cakowitej ich eliminacji. - midzy naczelnikami urzdw skarbowych dziaajcych na obszarze waciwoci miejscowej tego samego dyrektora izby skarbowej dyrektor izby skarbowej. - midzy naczelnikami urzdw skarbowych dziaajcych na obszarze waciwoci miejscowych rnych dyrektorw izb skarbowych minister waciwy do spraw finansw publicznych. - midzy naczelnikami urzdw celnych dziaajcych na obszarze waciwoci miejscowej tego samego dyrektora izby celnej dyrektor tej izby celnej. - midzy naczelnikami urzdw celnych dziaajcych na obszarze waciwoci miejscowej rnych dyrektorw izb celnych minister waciwy do spraw finansw publicznych. - midzy wjtem (burmistrzem, prezydentem miasta), starost albo marszakiem wojewdztwa a naczelnikiem urzdu skarbowego lub naczelnikiem urzdu celnego sd administracyjny. - midzy wjtami (burmistrzami, prezydentami miast) i starostami wsplne dla nich samorzdowe kolegium odwoawcze, a w razie braku takiego kolegium sd administracyjny.

18. Spory o waciwo rozstrzyga:

37

- midzy marszakami wojewdztw sd administracyjny. - w pozostaych przypadkach - minister waciwy do spraw finansw publicznych.

19. Tajemnica skarbowa do jej przestrzegania zobowizani s:

- pracownicy urzdw skarbowych oraz izb skarbowych. - funkcjonariusze celni i pracownicy urzdw skarbowych i celnych. - wjtowie (burmistrze, prezydenci miast), staroci, marszakowie wojewdztwa oraz pracownicy samorzdowych sub finansowych. - czonkowie samorzdowych kolegiw odwoawczych, a take pracownicy tych kolegiw. - minister waciwy do spraw finansw publicznych oraz pracownicy ministerstwa. - osoby, ktre na podstawie odrbnych przepisw odbywaj praktyk zawodow w Ministerstwie Finansw lub w organach podatkowych.

IX. Midzynarodowe prawo podatkowe. 1. Nieograniczony obowizek podatkowy

opiera si na zasadzie rezydencji (tj. miejsca zamieszkania). Opodatkowaniu podatkiem dochodowym w danym pastwie podlegaj wszelkie dochody uzyskiwane przez osoby majce w tym pastwie rezydencj bez wzgldu na miejsce pooenia rde tych dochodw. certyfikat rezydencji podatkowej wydawany przez waciwe organy podatkowe w celu potwierdzenia, gdzie dana osoba paci caociowe podatki tj. gdzie ma rezydencj. - w Polsce np. co do cudzoziemcw. - opaty na zasadzie rda (ktra ma charakter uzupeniajcy do zasady rezydencji). - opodatkowaniu podatkiem dochodowym w danym pastwie podlegaj wszelkie dochody osigane na terytorium tego pastwa bez wzgldu na to, czy osigaj je osoby majce rezydencj w tym kraju czy nie.

2. Ograniczony obowizek podatkowy:

38

3. Podwjne opodatkowanie:

- poczenie zasad rezydencji i rda prowadzi do nieuchronnej kolizji przepisw podatkowych dwu lub wikszej iloci pastwa w zakresie opodatkowania osb osigajcych dochody z zagranicy. - co do zasady wystpuje tylko w prawie midzynarodowym. - w sensie prawnym: a) polega na naoeniu na tego samego podatnika od tego samego przedmiotu (dochodu, majtku) i za ten sam okres porwnywalnego podatku przez dwa lub wicej pastwa. b) ma zawsze charakter midzynarodowy. c) zjawisko negatywne. - w sensie ekonomicznym: a) sprowadza si do dwukrotnego obcienia podatkiem tego samego przedmiotu (dochodu, majtku) ale u dwch rnych podatnikw. b) przykad: opodatkowanie zysku spki a nastpnie dywidendy u udziaowcw spki. c) zjawisko negatywne. - umowy o unikaniu opodatkowania: a) to najskuteczniejszy rodek sucy zapobieganiu podwjnego opodatkowania. b) Polska zawara ponad 70 takich dwustronnych umw midzynarodowych. c) umowy te s wzorowane na Modelowej Konwencji w sprawie podatku od dochodu i majtku w 1977 przez OECD. d) maj moc wysz ni krajowe ustawy podatkowe. e) istot umw jest ograniczenie stosowania wewntrznego prawa podatkowego jednego z pastw bdcych stron danej umowy 1 z pastw rezygnuje z prawa opodatkowania, a 2 je zatrzymuje. - metody suce unikaniu podwjnego opodatkowania: a) metoda zwolnienia (wyczenia): - stosowana jest do dochodu podlegajcego opodatkowaniu nie liczy si go do wymiaru podatku, dochodw nie czy si w celu ich wsplnego opodatkowania. - pastwo rezydencji zwalnia z opodatkowania dochody osignite przez podatnika w innym pastwie (pastwie rda); nastpuje wyczenie ich z podstawy opodatkowania. - zwolnienie (wyczenie) pene 100% - w Polsce nie stosowane. - zwolnienie (wyczenie) z progresj (w Polsce) dochody wyczone z opodatkowania s kumulowane z innymi dochodami w celu ustalenia stawki podatkowej. b) metoda kredytu podatkowego (zaliczenia): - w pastwie rezydencji podatnika przy ustalaniu podstawy opodatkowania dochody podatnika pochodzce ze rde zagranicznych s czone z jego dochodami krajowymi. - od podatku obliczonego od cznej sumy dochodw odlicza si jednak zapacony przez podatnika w pastwie obcym podatek od dochodw zagranicznych. - zaliczenie pene. - zaliczenie zwyke (proporcjonalne) odliczenie nie moe przekroczy tej czci podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, ktre proporcjonalnie przypada a dochd uzyskany zagranic (w pastwie rda).

4. Raje podatkowe (Tax Heavens):

1) istot cakowita eliminacja podatkw lub ich nieznaczna wysoko. 2) to kraje przewidujce pewne preferencje podatkowe. 3) inne kryteria: - stabilizacja gospodarcza i polityczna. - brak restrykcji dewizowych (przesyanie pienidzy bez ingerencji pastwa). - pena tajemnica bankowa.

39

- dogodny system prawny (np. moliwo negocjowania stawek podatkowych). - nowoczesne rodki cznoci. - moliwo zakupu nieruchomoci. 4) definicja OECD: - za oaz podatkow uznaje si jurysdykcj, ktra celowo ksztatuje swoje prawo wbrew standardom obowizujcym w krajach czonkowskich. - wiadomie reklamuje si jako miejsce, w ktrym nie paci si podatkw. - rnicuje si sytuacj podatkow rezydentw i nierezydentw. 5) rodzaje klasyfikacja: - I kategoria kraje, w ktrych dochody, przyrost kapitau i majtku nie s opodatkowane (Kajmany, Bahrajn, Andora). - II kategoria kraje, ktre pobieraj podatek dochodowy jedynie wg zasada terytorialnych tylko zasada rezydencji (Kostaryka, Panama, Hongkong, Haiti). - III kategoria kraje o niskim opodatkowaniu (Isle of Man, Antyle Holenderskie). - IV kategoria kraje, ktre gwarantuj uatwienia podatkowe (Gibraltar, Jamajka). - V kategoria kraje stosujce przywilej holdingowy zwolnienie z opodatkowania dywidend (Luxemburg). 6) regulacje antyrajowe: - celem ograniczenie skutkw utraty dochodw budetowych. - szczeglne zasady dokumentowania transakcji (pow. 20.000 Euro) dokonywanych z podmiotami z rajw podatkowych. - zasady opodatkowania podmiotw powizanych. - kraje stosujce szkodliw konkurencj podatkow.

40

X. Poszczeglne podatki. 1. Rodzaje podatkw.

dochodowe: - PIT - CIT

obrotowe: - VAT - akcyza - od gier - do czynnoci cywilnoprawnych

przychodowe i majtkowe: - od nieruchomoci - leny - od spadkw i darowizn - opata targowa - rolny - od rodkw transportowych - od posiadania psw i opata miejscowa

2. Opodatkowanie nieruchomoci podatek katastralny reforma opodatkowania

majtku. 1) obecnie funkcjonujcy system opodatkowania nieruchomoci: - podatek rolny ustawa o podatku rolnym. - podatek leny ustawa o podatku lenym. - podatek od nieruchomoci ustawa o podatku i opatach lokalnych. 2) to tzw. podatki samorzdowe, mog by wymierzone w 1 nakazie patniczym. 3) ewidencja nieruchomoci: - ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne. - podstaw planowania gospodarcze i przestrzennego wymiaru podatkw i wiadcze, oznaczenia nieruchomoci w ksigach wieczystych, statystyki publicznej i gospodarki nieruchomociami stanowi dane zawarte w Ewidencji Gruntw i Budynkw (prowadzonej przez powiat). 1) przedmiot grunty sklasyfikowane w EGiB jako uytki rolne lub grunty zadrzewione i zakrzewione na uytkach rolnych. 2) podatnikami s: - waciciele gruntw. - posiadacze samoistni gruntw. - uytkownicy wieczyci gruntw. - posiadacze gruntw, stanowicych wasno SP lub JST (w ograniczonym zakresie). 3) podstawa opodatkowania: - dla gruntw gospodarstw rolnych liczba hektarw przeliczeniowych. - dla pozostaych gruntw liczba hektarw wynikajcych z EGiB. 4) jedyna forma opodatkowania dotyczca obecnie rolnikw (za wyjtkiem tzw. dziaw specjalnych produkcji rolnej podlegajcej podatkowi od osb fizycznych).

3. Podatek rolny:

4. Podatek leny:

1) przedmiot grunty lene sklasyfikowane w EGiB jako lasy; jeeli las jest zajty na wykonywanie innej dziaalnoci ni dziaalno lena podlega podatkowi od nieruchomoci. 2) podstawa opodatkowania powierzchnia lasw w hektarach wynikajca z EGiB. 3) podatnikami s: - waciciele lasw. - posiadacze samoistni lasw. - uytkownicy wieczyci lasw. - posiadacze lasw, stanowicych wasno SP lub JST.

41

5. Podatek od nieruchomoci (stanowi zasadnicz cz dochodw gminy):

1) przedmiot podatku: - grunty. - budynki lub ich czci (lokale). - budowle lub ich czci zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej. 2) podstawa opodatkowania: - dla gruntw powierzchnia (na podstawie danych z ewidencji gruntw). - dla budynkw i ich czci (lokali) powierzchnia uytkowa. - dla budowli warto ustalona dla potrzeb amortyzacji albo warto rynkowa. 3) podatnicy osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne w tym spki nie posiadajce osobowoci prawnej, bdce: - wacicielami nieruchomoci lub obiektw budowlanych. - posiadaczami samoistnymi nieruchomoci lub obiektw budowlanych. - uytkownikami wieczystymi gruntw. - posiadaczami nieruchomoci lub ich czci albo obiektw budowlanych lub ich czci, stanowicych wasno SP lub JST (w ograniczonym zakresie).

6. System opodatkowania nieruchomoci:

- tworz 3 podatki o bardzo zblionym przedmiocie, ktrym s szeroko pojte nieruchomoci. - w zaoeniu podatek od nieruchomoci jest podatkiem najszerszym, poniewa obcia grunty, budynki i budowle. Natomiast przedmiotem podatku rolnego i lenego s jedynie grunty. - do koca 2002r. uytki rolne nie speniajce normy obszarowej gospodarstwa rolnego (1 ha) obcia podatek od nieruchomoci obecnie stanowi one przedmiot podatku rolnego. - system uksztatowany historycznie w latach 70-tych. - rozczonkowanie opodatkowania. - niedostosowanie do systemu gospodarki rynkowej wysoko podatku zaley od powierzchni i przeznaczenia nieruchomoci, nie za od jej wartoci (ilociowa naturalna podstawa opodatkowania). - niezachowanie zasady powszechnoci opodatkowania (dua liczba ulg i zwolnie podmiotowych i przedmiotowych). - niska wydajno podatki gminne. - preferencje opodatkowania gruntw lenych i rolnych. - brak jednolitej i wiarygodnoci ewidencji, umoliwiajcej wymiar podatkw. - odmienno od systemw opodatkowania krajw czonkowskich UE, gdzie dominuje kataster nieruchomoci. - system ten nie posiada czci oglnej. - niejednolita konstrukcja podatkw (przychodowo majtkowa).

7. Przyczyny reformy systemu opodatkowania nieruchomoci:

8. Podstawowe etapy wprowadzenia i podatku katastralnego

(liczonego od wartoci nieruchomoci): - zaoenie nowoczesnego systemu ewidencyjnego inwentaryzujcego nieruchomoci pod wzgldem fizycznym, ekonomicznym i prawnym. - przeprowadzenie powszechnej transakcji nieruchomoci. - wprowadzenie podatku od wartoci nieruchomoci ad valorem. - podstawa naliczania podatku to warto katastralna nieruchomoci zbliona do wartoci rynkowej. - grunty podzielone na klasy (budowlane, zabudowane, rolne itp.) i sektory (w miastach) to decyduje o podstawie opodatkowania. Moliwe jest jednak stosowanie przez gminy dodatkowego mnonika. - szacuje si na wiecie waciciele nieruchomoci pac podatek w wysokoci 0,52% wartoci nieruchomoci (nie zawsze od 100% wartoci, ale zwykle od 30-70%).

9. Podatek katastralny na wiecie:

10. Kataster nieruchomoci:

42

- metodyczne prowadzona publiczna ewidencja danych o wszystkich nieruchomociach na terytorium caego kraju. - synonim rejestru nieruchomoci. - Zintegrowany System Informacji o Nieruchomociach (ZSIN) trzy podsystemy (kataster od nieruchomoci, nowa ksiga wieczysta, ewidencja podatkowa) oraz Integrujca Platforma Elektroniczna.

11. Podsystemy katastru nieruchomoci:

- kataster fizyczny zastpi Ewidencj Budynkw i Gruntw: dane o granicach nieruchomoci, mapy plany i opisy, dane dotyczce przeznaczenia i uytkowania nieruchomoci. - kataster prawny zwizany z ustaleniem stanu prawnego nieruchomoci: dane o wacicielu i prawach do nieruchomoci. - kataster fiskalny system informatyczny gromadzcy dane o zobowizaniach podatkowych zwizanych z posiedzeniem nieruchomoci Ewidencja Podatkowa Nieruchomoci. - ustawa o gospodarce nieruchomoci. - rozporzdzenie o powszechnej taksacji nieruchomoci. - warto ustalona na podstawie oszacowania nieruchomoci reprezentatywnych dla poszczeglnych rodzajw nieruchomoci w danej gminie. - warto nieruchomoci ustalona z uwzgldnieniem jej charakterystycznych cech (pooenie, rodzaj budynku, wyposaenie w instalacje, dane techniczne, stopie zuycia tabele i mapy taksacyjne) zblione do cen rynkowych. - warto katastralna bdzie zalena od lokalizacji (sfera podatkowa) powierzchni, cech indywidualnych. - nie bdzie wartoci sta (okresowo - co 5 lat powszechnej taksacji).

12. Warto katastralna nieruchomoci:

13. Przewidywane efekty systemu katastralnego:

wzmocnienie finansowe samorzdw, odcienie budetowe pastwa, urealnienie wysokoci paconych od nieruchomoci podatkw racjonalizacja wykorzystania nieruchomoci. poprawa zagospodarowania nieruchomoci gruntowych poprawa struktury urbanistycznej miast. szybszy rozwj rynku nieruchomoci. publiczny dostp do rejestru nieruchomoci rkojmia rzetelnoci informacji bezpieczestwo obrotu. 1) przedmiot opodatkowania: a) nabycie przez osoby fizyczne wasnoci rzeczy znajdujcych si na terytorium RP lub praw majtkowych wykonywanych na terytorium RP, tytuem: - spadku. - darowizny. - zasiedzenia. - nieodpatnego zniesienia wspwasnoci. - zachowku, jeeli uprawniony nie uzyska go w postaci uczynionej przez spadkodawc darowizny lub w postaci powoania do spadku albo w postaci zapisu. b) nabycie praw do wkadu oszczdnociowego na podstawie dyspozycji wkadcy na wypadek jego mierci. 2) obowizek podatkowy w podatku od spadkw i darowizn ciy na nabywcy wasnoci rzeczy i praw majtkowych, a wypadku darowizny solidarnie na obdarowanym i darczycy. 3) podstaw opodatkowania stanowi warto nabytych rzeczy i praw majtkowych po potrceniu dugw i ciarw (tzw. czysta warto), ustalona wedug stanu rzeczy i praw majtkowych

14. Podatek od spadkw i darowizn.

43

w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowizku podatkowego. 4) grupy podatkowe wg kwoty zwolnionej od podatku: a) I-sza kwota wolna od podatku 9637 z maonkowie, zstpni, wstpni, pasierbowie, ziciowie, synowie, rodzestwo, ojczym, macocha, teciowie. b) II-ga - 7276 z zstpni rodzestwa, rodzestwo rodzicw, zstpni i maonkowie pasierbw, maonkowie rodzestwa, rodzestwo maonkw, maonkowie innych zstpnych. c) III-cia 4902 z pozostae osoby. 5) kwota podatku podatek oblicza si od nadwyki podstawy opodatkowania ponad kwot woln od podatku, wedug skal: a) od nabywcw z I-szej grupy podatkowej: - do 10278 z 3%. - od 10278 z do 20556 z 308,30 z i 5% od nadwyki. - od 20556 z 822,20 z i 7% nadwyki. b) od nabywcw z II-giej grupy podatkowej: - do 10278 z 7%. - od 10278 z do 20556 z 719,50 z i 9% nadwyki. - od 20556 z 1644,50 z i 12% nadwyki. c) od nabywcw z III-ciej grupy podatkowej: - od 10278 z 12%/ - od 10278 z do 20556 z 1233,40 z i 16% nadwyki. - od 20556 z 2877,90 z i 20% nadwyki.

15. Podatek transportowy.

1) stanowi rdo dochodw wasnych gminy. 2) opodatkowaniu podlegaj: - samochody ciarowe (o okrelonej masie cakowitej). - cigniki siodowe i balastowe przystosowane do uywania cznie z naczep lub przyczep (o okrelonej masie cakowitej zespou pojazdw) =TIRy. - przyczepy i naczepy (o dopuszczalnej masie cakowitej cznie z pojazdem silnikowym). - autobusy. 3) podmiot opodatkowania to osoby fizyczne i osoby prawne bdce wacicielami rodkw transportu. 1) rdo dochodw wasnych gminy. 2) podatnikami s osoby fizyczne posiadajce psy. 3) podatek nie moe przekracza 50,30 z rocznie na jednego psa.

16. Podatek od posiadania psw.

17. Podatki dochodowe i obrotowe tabela porwnawcza.

rodzaj podatku podmiot opodatkowania przedmiot opodatkowania podstawa opodatkowania stawka podatkowa wyczenia, zwolnienia, ulgi

podatki dochodowe

44

- osoby fizyczne. - wsplnicy spek nie posiadajcych osobowoci prawnej (cywilna, prawna, komandytowa, partnerska, komandytowoakcyjna).

- wszelkiego rodzaju dochody (z wyjtkiem wyczonych na podstawie osobnych przepisw, ordynacji podatkowej i innych np. przychd z dziaalnoci rolniczej). - dochd bez wzgldu na rodzaj rde przychodw, z jakich dochd zosta ten osignity; w wypadku praw autorskich i praw pokrewnych oraz dywidend przedmiot opodatkowania jest przychd.

dochodowy od osb fizycznych (PIT)

- podstaw obliczenia podatku stanowi dochd po odliczeniu od niego kwot enumeratywnie wymienionych w ustawie.

podatki obrotowe
- podmioty osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadajce osobowoci prawnej prowadzce samodzielnie dziaalno gospodarcz, bez wzgldu na cel lub rezultat takiej dziaalnoci. - odpatna dostawa towarw i odpatne wiadczenie usug na terytorium kraju. - eksport towarw. - import towarw. - wewntrzwsplnot. nabycie towarw za wynagrodzeniem. - wewntrzwsplnot. dostawa towarw. - co do zasady obrt kwota nalena z tytuu sprzeday, pomniejszona o kwot nalenego podatku. Kwota nalena obejmuje cao wiadczenia nalenego od nabywcy. Obrotem jest take otrzymana dotacja, subwencja i inna dopata o podobnym charakterze zwizana z dostaw lub wiadczeniem usug. - stawka podstawowa to 22%. - dla eksportu towarw i wewntrzwsplnot. dostaw towarw to 0%. - stawki obnione to 3% i 7%. - zwolnienie o charakterze przedmiotowym. - zwolnienia z tytuu importu. - zwolnienia dla wewntrzwsplnotowego nabycia. od towarw i usug (VAT)

dochodowy od osb prawnych (CIT)

- osoby prawne i spki kapitaowe w organizacji. - jednostki organizacyjne nie posiadajce osobowoci prawnej, z wyjtkiem spek cywilnych, jawnych, komandytowych, komandytowoakcyjnych oraz partnerskich.

- dochd skorygowany o okrelone odliczenia np. darowizn na cele kulturalne (cznie nie przekraczajcych 10% dochodu).

- do 37.024 19% minus kwota zmniejszajca podatek 530 z. - od 37.024 do 74.048 6.504 z + 30% nadwyki. - od 74.048 do 600.000 17.611 z + 40% nadwyki. - od 600.000 227.992 z + 50% nadwyki. - stawka procentowa co do zasady wynosi 19% podstawy opodatkowania. - wyjtek to podatek od nalenoci licencyjnych pobierany w formie ryczatowej, warto uzaleniona od rodzaju przychodu wynosi 10% lub 20% tego przychodu.

- zwolnienia przedmiotowe enumeratywnie wymienione w ustawie. - odliczenia od podstawy opodatkowania np. odsetek od kredytu, darowizn na cele kultu religijnego. - zwolnienia wymienione enumeratywnie w ustawie.

45

- osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadajce osobowoci prawnej, ktre dokonuj czynnoci podlegajcych opodatkowaniu.

- produkcja wyrobw akcyzowych zharmonizowanych. - wyprowadzenie wyrobw akcyzowych zharmonizowanych ze skadu podatkowego. - sprzeda wyrobw akcyzowych na terytorium kraju. - eksport i import wyrobw akcyzowych. - nabycie wewntrzwsplnotowe, dostawa wewntrzwsplnotow a - zakup wyrobw akcyzowych jeeli od tych wyrobw nie zostaa zapacona akcyza w nalenej wysokoci.

- podmioty prowadzce dziaalno w zakresie gier i zakadw na podstawie udzielonego zezwolenia oraz podmioty urzdzajce gry i loterie stanowice monopol pastwa podlegaj opodatkowaniu podatkiem od gier.

od gier losowych

- prowadzenie gier losowych, zakadw wzajemnych, gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych.

1) W przypadku wyraenia w procencie podstaw opodatkowania jest warto tych towarw wyraona jako: - kwota nalena z tytuu sprzeday na terytorium kraju wyrobw akcyzowych pomniejszona o kwot podatku od towarw i usug raz o kwot akcyzy, nalene od tych wyrobw. - kwota, jak nabywca jest obowizany zapaci za wyroby akcyzowe, w przypadku nabycia wewntrzwsplnotowego. - kwota nalena z tytuu dostawy wyrobw akcyzowych na terytorium Pastwa Czonkowskiego w przypadku dostawy wewntrzwsplnotowe. 2) w przypadku wyraenia w kwocie na jednostk wyrobu jest ilo wyrobw akcyzowych. 3) w przypadku wyraenia w procencie maksymalnej ceny detalicznej jest cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na opakowaniu jednostkowym. 4) w przypadku wyraenia w kwocie na jednostk wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej ilo wyrobw akcyzowych oraz cena detaliczna wydrukowana na opakowaniu jednostkowym. 5) w przypadku importu podstaw opodatkowania jest co do zasady, warto celna wyrobw akcyzowych powikszona o nalene co. - przychd uzyskiwany przez podmioty prowadzce dziaalno objt zakresem przedmiotowym podatku.

Stawki podatkowe w podatku akcyzowym s: - procentowe. - kwotowe. - mieszane (procentowokwotowe). Mog by wyraone w: - procencie podstawy opodatkowania. - procencie maksymalnej ceny detalicznej. - kwocie na jednostk wyrobu i procencie ceny detalicznej.

- zwolnienia przedmiotowe np. przywz wyrobw akcyzowych przez podrnych w bagau osobistym w ramach przewidzianych limitw.

akcyzowy

- stawki proporcjonalne od 2% do 45% w zalenoci od rodzaju gry. - zryczatowane kwoty podatku ustalone w przypadku gier na automatach; automatach o niskich wygranych.

46

- osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadajce osobowoci prawnej bdce stronami czynnoci cywilnoprawnych oraz spki majce osobowo prawn w przypadku podwyszenia kapitau zakadowego (akcyjnego).

1) czynnoci cywilnoprawne: - umowy sprzeday oraz zamiany rzeczy i praw majtkowych. - umowy poyczki. - umowy doywocia oraz ustanowienia odpatnej renty. - umowy majtkowe maeskie. - ustanowienie hipoteki. - ustanowienie odpatnego uytkowania. - umowy depozytu nieprawidowego. - umowy spki (akty zaoycielskie). 2) oraz orzeczenia i ugody zawarte przed sdem, o ile wywouj takie same skutki jak czynnoci cywilnoprawne objte zakresem przedmiotowym ustawy.

Zrnicowane, okrelone w ustawie np.: - przy umowie sprzeday rzeczy ruchomych nabywanych do przerobu lub odsprzeday cena sprzeday. - przy umowie darowizny warto dugw i ciarw albo zobowiza przejtych przez obdarowanego. - przy umowie poyczki i umowie depozytu nieprawidowego kwota lub wartoci poyczki albo depozytu.

- stawki proporcjonalne np. od umowy poyczki oraz depozytu nieprawidowego 2%. - kwoty podatku od okrelonych czynnoci cywilnoprawnych np. umowy majtkowej maeskiej 38 z. - stawki zrnicowane typu regresywnego.

- wyczenia np. czynnoci cywilnoprawne w sprawach alimentacyjnych czy czynnoci cywilnoprawne z VAT. - zwolnienie podmiotowe np. jednostki budetowe, SP. - zwolnienie przedmiotowe, np. sprzeda bonw i obligacji skarb.

od czynnoci cywilno-prawnych

XI. Zamwienia publiczne. 1. rda prawa: - prawo zamwie publicznych.

akty wykonawcze. ustawa o finansach publicznych. kodeks cywilny. kodeks postpowania cywilnego. inne akty prawne. zapewnienie wolnej i uczciwej konkurencji. racjonalne gospodarowanie pieninymi zasobami publicznymi. efektywne wydatkowanie rodkw publicznych. realizowanie okrelonych polityki finansowej pastwa.

2. Cele regulacji prawnej zamwie publicznych:

3. Prezes Urzdu Zamwie Publicznych:

- centralny organ administracji rzdowej waciwy w sprawach zamwie publicznych; wydaje decyzje zatwierdzajce niektre przetargi. - powoywany i nadzorowany przez Prezesa Rady Ministrw. - organem opiniodawczo-doradczym Prezesa UZP jest Rada Zamwie Publicznych. - podstawowe zasady systemu zamwie publicznych maja suy wyborowi najkorzystniejszej oferty.

4. System zamwie publicznych:

47

- celem kadego postpowania jest zawarcie umowy o udzielenie zamwienia publicznego.

5. Najkorzystniejsza oferta:
- oferta, ktra przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriw odnoszcych si do przedmiotu zamwienia publicznego. lub - oferta z najnisz cen.

6. Zamawiajcy osoba (fizyczna lub prawna) albo jednostka nieposiadajca

osobowoci prawnej zobowizana stosowa ustaw przy udzielaniu zamwienia publicznego, czyli organizujca proces udzielenia zamwienia w oparciu o szczeglny reim prawny wynikajcy z tej ustawy.

7. Komisja przetargowa zesp pomocniczy kierownika organu zamawiajcego,

powoywany do oceny spenienia przez wykonawcw warunkw udziau w postpowaniu o udzielenie zamwienia oraz do badania i oceny ofert. Jeeli warto zamwienia przekracza 60.000 Euro. Kierownik organu zamawiajcego ma obowizek powoania komisji przetargowej. Warto zamwienia, a zakres stosowania ustawy: - przepisw ustawy nie stosuje si do zamwie i konkursw, ktrych warto nie przekracza wyraonej w zotych rwnowartoci kwoty 6.000 Euro. - zamawiajcy nie moe w celu uniknicia stosowania przepisw ustawy dzieli zamwienia na czci lub zania jego wartoci.

8. Zasady prawa zamwie publicznych:

- zasady powszechnoci (podmiotowej podmioty wymienione w ustawie oraz przedmiotowe w zasadzie w przetargu udzia moe wzi kady). - zasady uczciwej konkurencji. - zasada rwnego traktowania uczestnikw postpowania. - zasada udzielania zamwie wycznie wykonawcw wybranych zgodnie z przepisami ustawy. - zasada pisemnoci postpowania. - przejrzystoci i jawnoci postpowania. - zasada prymatu przetargu nieograniczonego i ograniczonego. - wszelkie odpatne wiadczenia umownie niepienine zamawiane przez jednostki sektora publicznego lub wyjtkowo przez inne podmioty w celu realizacji zada publicznych. - umowy odpatne zamwienia midzy zamawiajcym a wykonawc, ktrych przedmiotem s: a) dostawy b) usugi c) roboty budowlane przetarg nieograniczony (oferty mog skada wszyscy wykonawcy). przetarg ograniczony. negocjacje z ogoszeniem. wynikaj z dyrektyw UE negocjacje bez ogoszenia. zamwienie z wolnej rki. zapytanie o cen. aukcja elektroniczna (dotyczy tylko dostaw).

9. Zamwienia publiczne:

10. Tryby udzielania zamwie publicznych:

11. rodki ochrony prawnej:

48

- przysugujca wykonawcom, a take innym osobom, jeeli ich interes prawny w uzyskaniu, zamwienie otrzyma lub moe otrzyma uszczerbku w wyniku naruszenie przez zamawiajcego przez zamawiajcego przepisw ustawy. Postpowanie protestacyjne - koczy si wyrokiem zespou arbitrw, wyznaczonego przez prezesa UZP. Skarga sdowa

XII. System bankowy. 1. Narodowy Bank Centralny: - jest bankiem centralnym Rzeczpospolitej Polskiej.

- posiada osobowo prawn i prawo uywania pieczci z godem pastwowym. - nie podlega wpisowi do rejestru przedsibiorcw pastwowych. - ma siedzib w Warszawie. NBP nie jest przedsibiorstwem pastwowym. nie mona ogosi upadoci NBP. NBP moe by czonkiem midzynarodowych instytucji finansowych i bankowych. NBP nie moe by udziaowcem ani akcjonariuszem innych osb prawnych, z wyjtkiem prowadzcych dziaalno usugow wycznie na rzecz instytucji finansowych i SP. NBP prowadzi samodzieln gospodark finansow i nie jest dysponentem czci budetowej w budecie pastwa. do dziaalnoci NBP nie stosuje si przepisw ustawy Prawo Bankowe z czego wynika, i nie jest to bank pastwowy w rozumieniu tej ustawy. NBP nie jest bankiem operacyjnym. NBP nie naley do sektora finansw publicznych. NBP nie jest ani urzdem/organem naczelnym czy centralnym ani klasycznym przedsibiorc. jest natomiast centralnym bankiem pastwa, co powszechnie oznacza sytuacj odrbn od innych bankw oraz innych podmiotw prawnych. istot dziaalnoci NBP jest niezaleno od wadzy wykonawczej i penienie funkcji centralnego banku pastwa.

2. Pozycja NBP:

3. Podstawowy cel dziaania banku centralnego:

- Narodowy Bank Polski odpowiada za warto polskiego pienidza. - Podstawowym celem dziaalnoci NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rzdu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. 1) Prezes powoywany przez Sejm na wniosek prezydenta RP na 6-letni kadencj. Jest odpowiedzialny za organizacj i funkcjonowanie NBP. Ta sama osoba nie moe by Prezesem NBP duej ni 2 kadencje. - jest przeoonym wszystkich pracownikw NBP. - przewodniczy Radzie Polityki Pieninej, Zarzdowi NBP, Komisji Nadzoru Bankowego. - reprezentuje NBP na zewntrz. - odwoywany tylko w wyjtkowych sytuacjach. - jest jedynym organem NBP, wobec ktrego przewidziana jest odpowiedzialno prawna przed Trybunaem Stanu. 2) Rada Polityki Pieninej w skad Rady wchodz: Prezes NBP jako przewodniczcy oraz 9 czonkw, powoywanych na 6 lat w rwnej liczbie przez prezydenta RP, Sejm i Senat. - ustala coroczne zaoenia polityki pieninej. - ustala wysoko stp procentowych NBP. - ustala stopy rezerwy obowizkowej bankw i wysoko jej oprocentowania.

4. Organy NBP:

49

- okrela grne granice zobowiza wynikajce z zacigania przez NBP poyczek i kredytw w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych. - zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z dziaalnoci NBP. - przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP. - ustala zasady operacji otwartego rynku. 3) Zarzd w jego skad wchodz: Prezes NBP jako przewodniczcy, oraz 6-8 czonkw w tym 2 wiceprezesw NBP, ktrych powouje Prezydent RP na 6 lat. - kieruje dziaalnoci NBP. - realizuje zadania z zakresu polityki kursowej. - nadzoruje operacje otwartego rynku. - uchwala plan dziaalnoci i plan finansowy NBP. - okrela zasady gospodarowania funduszami NBP. - sporzdza bilans NBP oraz rachunek zyskw i strat. - opracowuje bilans obrotw patniczych pastwa z zagranic. - ustala zasady i tryb naliczania oraz utrzymywania rezerwy obowizkowej.

5. Funkcje Banku Centralnego:

instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie caego systemu finansowego w kraju (podlego funkcjonalna bankw komercyjnych bankowi centralnemu.
NBP

jako bank pastwa.

jako bank emisyjny.

jako bank bankw.

1) NBP jako Bank Pastwa: - NBP ustal zaoenia polityki pieninej. - prowadzi obsug bankow budetu pastwa. - prowadzi rachunki bankowe rzdu i centralnych instytucji pastwowych. - zajmuje si obsug finansow dugu pastwowego (krajowego/zagranicznego). - utrzymuje i zarzdza rezerwami walutowymi (NBP realizuje funkcj centralnej bankowej instytucji dewizowej). - prowadzi polityk ksztatowania kursu walutowego. - opracowuje statystyk pienin i bankow, bilansu patniczego i midzynarodowej promocji inwestycyjnej. 2) NBP jak Bank Emisyjny: - NBP przysuguje wyczne prawo emisji pienidza. - NBP przysuguje wyczne prawo emitowania znakw pieninych (banknoty/monety). - okrela wielko emisji oraz moment wprowadzenia pienidza gotwkowego do obiegu, organizuje obieg pieniny i reguluje ilo pienidza w obiegu. 3) NBP jako Bank pastwa: - organizuje system rozlicze pieninych. - jest bankiem rozliczeniowym bankw komercyjnych i innych instytucji finansowych; prowadzi rozrachunki midzybankowe i aktywnie uczestniczy w midzynarodowym rynku pieninym. - jest kredytodawc ostatniej instancji (kredyt refinansowy). - jest odpowiedzialny za stabilno i bezpieczestwo caego systemu bankowego. - sprawuje kontrol nad dziaalnoci bankw, a w szczeglnoci nad przestrzeganiem przez nie przepisw prawa bankowego.

50

NBP

KNB

GINB pozostaje w strukturach NBP (organ wykonawczy KNB)

6. Instrumenty oddziaywania NBP na banki komercyjne:

- strategia bezporedniego celu inflacyjnego jest prowadzone w Polsce od 1999r. w ramach tego celu RPP tak dostosowuje instrumenty polityki, by maksymalizowa osignicia tego celu. Od 2004r. ten cel inflacyjny ksztatuje si na poziomie 2,5 % w skali roku. - dziel si na: 1) instrumenty administracyjne. a) rezerwa obowizkowa rodki pienine, ktre banki s zobowizane utrzymywa na rachunkach w banku centralnym w wysokoci nie niszej ni okrelony odsetek (stopa rezerwy). funkcja fiskalna (quasi podatek) zapewnia budetowi rdo finansowania. funkcja stabilizacyjna, czynnika wpywajcego na pynno sektora finansowego (dzi najwaniejsza). funkcja gwarancyjna bufor bezpieczestwa. jest utrzymywana na rachunkach w NBP. rezerwa ma na celu agodzenie wpywu biecych zmian pynnoci sektora bankowego na stopy procentowe na rynku midzybankowym suy rwnie ograniczaniu nadpynnoci bankw. wysoko stopy rezerwy obowizkowej ustala RPPP. Od 31 X 2003r. stopa rezerwy obowizkowej wynosi 3,5% dla wszystkich rodzajw depozytw. od 30 IX 2003r. wszystkie banki pomniejszaj naliczon rezerw obowizkow o rwnowarto 500.000 Euro. rodki rezerwy obowizkowej od 1.05.2004r. s oprocentowane (0,8%). b) puapy (limity) kredytowe ograniczenie wielkoci rodkw pieninych oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorcw. 2) instrumenty rynkowe (dzi dominujce). a) operacje otwartego rynku - (najwaniejszy instrument polityki pieninej) transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi. Obejmuj one warunkow i bezwarunkow sprzeda / kupno papierw wartociowych lub dewiz, a take emisje wasnych papierw dunych banku centralnego. Rwnowa popyt i poda rodkw utrzymywanych przez banki komercyjnego w banku centralnym. Dziki temu bank centralny wpywa na poziom krtkoterminowych stp procentowych na runku midzybankowym. Przeprowadzane przez NBP polegaj na emisji wasnych papierw dunych (7 dniowych bonw pieninych), ktrych minimalna warto jest rwna stopie referencyjnej wyznaczanej przez RPP. Stopa referencyjna grna granica oprocentowania krtkoterminowych operacji bankowych. 3) instrumenty mieszane. a) operacje kredytowe:

51

kredyt refinansowy udzielany przez NBP bankom komercyjnym w celu uzupenienia ich zasobw pieninych. kredyt lombardowy odmiana kredytu refinansowego;. 1) NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod zastaw skarbowych papierw wartociowych. 2) Kredyt ten umoliwia im pokrywanie krtkookresowych niedoborw pynnoci. Udzielany jest na nastpujcych zasadach: - zastawem s skarbowe papiery wartociowy, a wysoko kredytu nie moe przekroczy 80% ich wartoci nominalnej. - termin spaty kredytu przypada w nastpnym dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia. - warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia spata wczeniej zacignitego kredytu. kredyt redyskontowy - wie si z redyskontowaniem weksli. weksel zobowizanie do zapaty po upywie okrelonego czasu.

b) operacje depozytowe: rachunki lokat terminowych bankw (deposit facility). - Operacje kredytowo - depozytowe: 1) su agodzeniu waha. 2) wpywaj na wysoko stp procentowych na rynku pieninym, ktrych grn granic stanowi oprocentowanie kredytu lombardowego, a doln oprocentowanie depozytu w NBP. 3) najwiksze znaczenie ma kredyt lombardowy oraz lokaty terminowe bankw w NBP (depozyt na koniec dnia).

7. Niezaleno NBP:

- instytucjonalna (NBP nie jest organem pastwa, organem administracji, itp.). - personalna (kadencyjno organw, odwoanie tylko w obiektywnych, nadzwyczajnych okolicznociach). - finansowa (odczenie NBP od budetu, wasna gospodarka finansowa, brak dotacji/subwencji). - funkcjonalna (niezaleno np. RPP od rzdu, ministra finansw niezaleno w sprawowaniu funkcji NBP) - od 1.01.1999r. Europejski Bank Centralny (EBC) jest odpowiedzialny za prowadzenie polityki pieninej obszaru Euro najwikszej po USA gospodarki na wiecie. - obszar Euro powsta po tym, jak w styczniu 1999r. odpowiedzialno za polityk pienin zostaa przeniesiona z krajowych bankw centralnych 11 pastw czonkowskich UE na EBC. Jako 12-te pastwo doczya 2 lata pniej Grecja. - 12 pastw czonkowskich musiao (i nadal musi) spenia kryteria konwergencji. To samo dotyczy przyszych czonkw obszary Europ. Kryteria te nakadaj wymogi gospodarcze i prawne, od ktrej jest uzalenione uczestnictwo w unii walutowej.

8. Europejski System Bankw Centralnych (zagadnienia oglne):

9. Podstawa prawna:

- podstaw prawn wsplnej polityki pieninej stanowi traktat ustanawiajcy WE oraz statut ESBC i EBC. - Europejski System Bankw Centralnych (ESBC) i Europejski Bank Centralny (EBC) powstay na mocy statutu z dniem 1 VI 1998r.

10. Europejski Bank Centralny:

52

- siedziba budynek Eurotower we Frankfurcie nad Menem. - EBC powsta jako rdze Eurosystemu i ESBC.
EBC NBC ESBC

np. NBP - EBC i krajowe banki centralne wsplnie realizuj powierzone im zadania. - EBC posiada osobowo prawn jako instytucja publiczna w porozumieniu prawa midzynarodowego.

11. Europejski System Bankw Centralnych:

ESBC tworz EBC oraz krajowe banki centralne wszystkich pastw czonkowskich UE (25), niezalenie od przyjcia tych pastw do strefy Euro.

12. Eurosystem:

- skada si z EBC i krajowych bankw centralnych tych pastw, ktre przyjy Euro. - Eurosystemu i ESBC bd istnie obok siebie tak dugo, jak najmniej jedno z pastw UE bdzie pozostawa poza stref Euro. - obszar Euro tworz pastwa UE, ktre przyjy wspln walut Euro. - Euro stao si wspln walut 300 mln Europejczykw z dniem 1 I 1999r. - banknoty i monety wprowadzono do obiegu po raz pierwszy 1 I 2002r. zastpiy one waluty narodowe. - obecnie banknoty i monety Euro s prawnym rodkiem patniczym w 12 z 25 pastw czonkowskich UE. - kraje obszaru Euro: (Belgia, Niemcy, Grecja, Austria, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Portugalia, Wochy, Luksemburg). - okrelone w Traktacie Wsplnoty Europejskiej. - TWE mwi o ESBC, a nie o Eurosystemie, poniewa stworzono go przy zaoeniu, e Euro przyjm wszystkie pastwa czonkowskie WE. Do tego czasu zadania te peni bdzie Eurosystem. - gwny cel otrzymanie stabilnoci cen. - bez uszczerbku dla stabilnoci cen, ESBC wspiera oglne polityki gospodarcze we Wsplnocie, majc na wzgldzie przyczynianie si do osignicia celw Wsplnoty (wysokiego poziomu zatrudnienia oraz osignicia zrwnowaonego i bezinflacyjnego wzrostu). - definiowanie i realizacja polityki pieninej obszaru Euro. - przeprowadzanie operacji dewizowych. - utrzymywanie oficjalnych rezerw dewizowych pastw obszaru Euro i zarzdzanie nimi (zarzdzanie portfelem). - wspieranie sprawnego dziaania systemu patniczego. - EBC ma wyczne prawo wydawania zgody na emisj banknotw na obszarze Euro (banknoty). - monety pastwa czonkowskie mog emitowa monety po otrzymaniu zgody EBC co do wielkoci emisji. - dziaalno statystyczna zbieranie informacji o systemie. - stabilno finansowa i nadzr finansowy Eurosystemu prowadzenia polityki realizowanej przez waciwe wadze odnoszcej si do nadzoru ostronociowego nad instytucjami kredytowymi oraz stabilnoci systemu finansowego (stabilno ~ brak kryzysw).

13. Obszar Euro:

14. Zadania ESBC i Eurosystemu:

15. Cele ESBC:

53

- wsppraca midzynarodowa i europejska: robocze kontakty EBC z odpowiednimi zewntrznymi instytucjami i forami zarwno unijnymi jak i midzynarodowymi.

16. Niezaleno EBC, ESBC, Eurosystemu:

- sprzyja zachowaniu stabilnoci cenowej. - zostaa okrelona w dokumentach ustanawiajcych porzdek instytucjonalny wsplnej polityki pieninej w Traktacie o utworzeniu UE. - rodzaje niezalenoci: 1) polityczna: - niezaleno od wadzy wykonawczej i od wadz UE, od wadz pastw czonkowskich. 2) personalna: - kadencyjno wadz. - niemono (normalnego) odwoania. 3) finansowa: - wasne finanse, wasny budet, niezaleno od budetu UE. 4) funkcjonalna: - odpowiednie instrumenty i kompetencji do realizacji zada. 1) Rada Prezesw (~ RPP): a) 6 czonkw zarzdu + prezesi wszystkich krajowych bankw centralnych krajw obszaru Euro. b) Jean Claude Trichet prezes EBC od XI 2003r. c) obowizki Rady Prezesw: - uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji niezbdnych do wykonywania zada powierzonych Eurosystemowi. - ustalanie polityki pieninej obszaru Euro (w tym decydowanie w sprawach celw pieninych). - ustala podstawowe stopy procentowe. - ustala wielko rezerw w Eurosystemie. 2) Zarzd: - Prezes + Wiceprezes + 4 innych czonkw. - dziaalno wykonawca wobec wytycznych Rady. - kierowanie biec dziaalnoci EBC. 3) Rada Oglna (organ tymczasowy zniknie, gdy wszystkie pastwa czonkowskie wejd strefy Euro): - Prezes + wiceprezes + prezesi krajowych bankw centralnych 25 czonkw UE. - dziaanie doradcze. - zbieranie informacji statystycznych. - sporzdzenie raportw rocznych EBC. - ustalanie warunkw zatrudnienia personelu.

17. Organy Decyzyjne EBC:

18. Instrumenty polityki pieninej Eurosystemu:

- realizacja polityki pieninej w postaci praktycznego zastosowania konkretnych instrumentw pozostaa w gestii narodowych bankw centralnych.

- banki komercyjne uczestniczc w operacjach z bankiem centralnym kontaktuj si w dalszym cigu ze swoim bankiem narodowym.

54

- proces decyzyjny w zakresie polityki pieninej zosta zatem scentralizowany w EBC, podczas gdy funkcje wykonawcze s wci zdecentralizowane na poziomie NBC. - w praktyce oznacza to, e jeeli EBC prowadzi wspln polityk pienin dla krajw strefy Euro, to narodowe banki centralne w tych krajach musz mie wypracowany jednolity system instrumentw, aby na jednolitych warunkach wprowadza w ycie postanowienia zarzdu EBC. - 3 podstawowe grupy instrumentw: 1) rezerwa obowizkowa. 2) operacje otwartego rynku. 3) kredyt i depozyt na koniec dnia (standing facilities). - w Eurosystemie decyzja w zakresie wszystkich operacji kredytowych i otwartego rynku zapadaj w EBC.

19. Pojcie banku w polskim systemie bakowym:

- osoba prawna. - utworzona zgodnie z przepisami ustaw. - dziaajca na podstawie zezwole (licencji). 1) na utworzenie banku. 2) na rozstrzygnicie dziaalnoci. - uprawniajcych do wykonywania czynnoci bankowych. - obciajcych ryzykiem rodkw powierzone pod jakimkolwiek tytuem zwrotnym.

20. Parabanki:

podmioty rynku finansowego, ktre nie bdc bankami wykonuj na podstawie ustaw szczegowych czynnoci bankowe sensu stricto SKOK, kasy zapomogowopoyczkowe, instytucji pienidze elektronicznego. przedsibiorstwo, ktrego dziaalno polega na przyjmowaniu depozytw i innych zwrotnych funduszy od ludnoci i na udzielaniu kredytw na wasny rachunek. 1) wg powierzonych zada: - centralny bank pastwa (emisyjny). - kredytowe i depozytowe (komercyjne). - oszczdnociowe. - inwestycyjne (rozwojowe). - specjalistyczne (branowe). 2) wg wasnoci kapitau: - banki pastwowe. - banki komunalne. - banki spdzielcze. - banki prywatne (z kapitau prywatnego). - banki zagraniczne. - banki midzynarodowe. - banki o kapitale mieszanym. 3) wg formy prawnej: - banki pastwowe. - banki spdzielcze (moe zaoy 10 osb fizycznych). - banki spki akcyjne.

21. Instytucje kredytowe (credit institution):

22. Klasyfikacja bankw.

55

XIII. Prawo dewizowe. 1. Pojcie rezydenta.

1) wg kryterium miejsca zamieszkania (dla osb fizycznych) lub siedziby (dla pozostaych podmiotw) a) rezydentami s: - osoby fizyczne majce miejsce zamieszkania w kraju. - osoby prawne majce siedzib w kraju. - inne podmioty majce siedzib w kraju, posiadajce zdolno zacigania zobowiza i nabywania praw we wasnym imieniu. - znajdujce si w kraju oddziay, przedstawicielstwa i przedsibiorstwa utworzone przez nierezydentw. b) nierezydentami s: - osoby fizyczne majce miejsce zamieszkania za granic. - osoby prawne majce siedzib za granic. - inne podmioty majce siedzib za granic, posiadajce zdolno zacigania zobowiza i nabywania praw we wasnym imieniu. - znajdujce si za granic oddziay, przedstawicielstwa i przedsibiorstwa utworzone przez rezydentw. 2) wg kryterium statusu dyplomatycznego lub konsularnego: a) rezydentami s: - polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzdy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne korzystajce z immunitetw i przywilejw dyplomatycznych lub konsularnych. b) nierezydentami s: - obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzdy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje midzynarodowe, korzystajce z immunitetw i przywilejw dyplomatycznych lub konsularnych. 3) nierezydentami z krajw trzecich: s osoby fizyczne, osoby prawne oraz inne podmioty, posiadajce zdolno zacigania zobowiza i nabywania praw we wasnym imieniu, majce miejsce zamieszkania lub siedzib w krajach trzecich; nierezydentami z krajw trzecich s rwnie znajdujce si w tych krajach oddziay, przedstawicielstwa i przedsibiorstwa utworzone przez rezydentw lub nierezydentw z innych krajw.

56

2. Dewizy papiery wartociowe i inne dokumenty penice funkcj rodka patniczego,

wystawione w walutach obcych.

3. Wartoci dewizowe.
zagraniczne rodki patnicze zoto dewizowe i platyna dewizowa

waluty obce

dewizy

4. Waluty obce znaki pienine (banknoty i monety) bdce poza krajem prawnym

rodkiem patniczym, a take wycofane z obiegu, lecz podlegajce wymianie. Na rwni z walutami obcymi traktuje si wymieniane rozrachunkowe jednostki pienine stosowane w rozliczeniach midzynarodowych, w szczeglnoci jednostk rozliczeniow Midzynarodowego Funduszu Walutowego (SDR). Szczeglnym rodzajem walut obcych s waluty wymieniane waluty obce pastwa speniajcych wymaganie art. VIII statutu MFW. nieprzerobionej oraz w postaci sztab. monet bitych po 1850r. pfabrykatw, z wyjtkiem stosowanych w technice dentystycznej. przedmiotw ze zota i platyny zazwyczaj niewytwarzane z tych kruszcw.

5. Zoto dewizowe i platyna dewizowa to zoto i platyna w postaci:

6. Obrt dewizowy.
1) obrt dewizowy z zagranic: - zawarcie umowy lub dokonanie innej czynnoci prawnej, powodujcej lub mogcej powodowa dokonywanie midzy rezydentem i nierezydentem rozlicze pieninych lub przeniesienie midzy rezydentem i nierezydentem wasnoci wartoci dewizowych lub krajowych rodkw patniczych, a take wykonywanie takich umw lub czynnoci. - zawarcie umowy lub dokonanie innej czynnoci prawnej, powodujcej lub mogcej powodowa przeniesienie midzy rezydentami rzeczy lub prawa, ktrych nabycie nastpio w obrocie dewizowym z zagranic, a take wykonywanie takich umw. - dokonywanie wywozu, przekazywanie oraz wysyanie za granic wartoci dewizowych lub krajowych rodkw patniczych, a take dokonywanie ich przywozu, przekazywanie oraz nadsyanie ich do kraju. 2) obrotem wartociami dewizowymi w kraju zawarcie umowy lub dokonanie innej czynnoci prawnej powodujcej lub mogcej powodowa dokonywanie w kraju midzy nierezydentami rozlicze w walutach obcych albo przeniesienie w kraju midzy rezydentami lub midzy nierezydentami wasnoci wartoci dewizowych, a take wykonywanie takich umw lub czynnoci.

7. Obowizku dewizowe:

- zwizane z wywozem za granic i przywozem do kraju wartoci dewizowych lub krajowych rodkw patniczych. - zwizane z wysyaniem za granic wartoci dewizowych lub krajowych rodkw patniczych. - zwizane z przekazami pieninymi za granic oraz rozliczeniami w kraju z nierezydentami. - dotyczce zgaszania danych o obrocie dewizowym z zagranic. kupnie

8. Dziaalno kantorowa regulowana dziaalno gospodarcza polegajca na

57

i sprzeday wartoci dewizowych oraz porednictwie w ich kupnie i sprzeday.

58