8-Hipotez Testleri

16.07.
2012
HPOTEZ TESTLER
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
HPOTEZ NEDR?
rnekleme ile test edilmeye allan bir poplasyonun ilgili parametresi hakknda ortaya sunulan iddiadr. rnein;
A dersi iin vize ortalamas 50nin altndadr Firestone ve Lassa firmalarnn rettikleri lastiklerin kaliteleri ayndr.
Grld gibi bir konu hakknda ne srlen ve doruluu henz ispatlanmam grler hipotezlerdir.hipotezler zerinde eitli ilemler yaplarak ifadenin doruluu/yanll aratrlr.
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ 2
16.07.2012
HPOTEZ TEST VE AAMALARI

Poplasyonu incelemeye ynelik yaplan almalar ve bunlarn raporlanmas ile hipotezin kabul edilip edilmeyeceinin belirlenmesi ilemine hipotez testi denir. Hipotez testi aslnda bir nevi karlatrma ve seim ilemi olduu iin birden fazla hipoteze ihtiya duyulur. Bu hipotezlere ise alternatif hipotez denir.
Hipotez testi 5 aamaldr:

1-)NULL ve ALTERNATF HPOTEZLERN BELRLENMES:Poplasyon parametresine genellikle belli bir deer atanr ve bu ne srlen temel iddia null hipotezidir. Null hipotezi sfr/balang hipotezi olarak da bilinir. H0 ile gsterilir. Mevcut veriler null hipotezinin doruluu hakknda phe uyandrdnda kyas yapmak iin ortaya sunulan ikinci hipotez alternatif hipotezdir. Yaplan ilemler eer H0 yanl karrsa bu HAnn kabul anlamna gelir.
16.07.2012
2-)NEM veya RSK DERECESNN BELRLENMES: Genellikle risk derecesi olarak %5=0,05 ve %1=0,01 kullanlmakla birlikte bu tercihi bir durumdur. Risk derecesi temelde doru olan null hipotezinin reddedilme olasln gsterir. Risk derecesini belirleyerek hipotez testi srasnda yaplabilecek hatalar minimuma indirmek isteriz. Bir hipotez testi srasnda null hipotezinin doruluk/yanllk ve kabul/reddedilme durumlarna gre 2 tip hata yaplabilir.(1.tip ve 2.tip hata)
..
Null hipotezi doru iken reddedilirse 1. tip hata, yanl iken kabul edilirse 2.tip hata yaplm olur. Alnan karar Null hipotezi kabul etme Null hipotezi reddetme
Null Null hipotez hipotezi i doru yanl

Doru karar 2. Tip hata
1. Tip hata
yorumsuz
16.07.2012
3-)STATSTKSEL TEST METODUNUN BELRLENMES: rnein F,t,ki kare istatistiksel testleri kullanlarak null hipotezi ile ilgili deerin bulunmas ilemidir. 4-)NULL HPOTEZNN KABUL/RED DURUMUNUN BELRLENMES: yukardaki maddede (3) bulunacak deerin durumuna gre null hipotezinin kabul/red koullarnn belirlenmesidir. 5-)NULL HPOTEZ N KARAR VERME: Yaplan ilem sonularna gre null hipotezinin kabul edilip edilmeyecei belirlenir.
1-)Null Ve Alternatif Hipotezleri Belirlemek

Ders gemek iin gerekli minimum notun ortalama 60 olduu bir snftan seilen 40 rencinin ald notlarn ortalamas 64 olsun. Bu durumda poplasyonun (snfn) gerek ortalamas 60n zerinde midir?
H0:=60 HA:>60
16.07.2012
2-)nem Derecesini()Belirlemek
Null hipotezini gerekten doru iken reddetme olaslnn yani nem derecesinin =0,05 olduunu kabul edelim. Bu durumda grafiksel bir aklama yapacak olursak
3-)Hipotez Testinin Ynn Belirlemek

Alternatif hipotez iin yazlan duruma gre hipotez testi tek ynl ya da iki ynl olabilir. Tek ynl hipotez testi iin direk alnr iken iki ynl hipotez testinde alan belirlenirken yerine /2 deeri ile ilem yaplr. Aada alternatif hipotezin durumuna gre grafiksel gsterimler verilmitir.( ve durumlar < ve <iin de ayndr.)
10
16.07.2012
HA:60 (tek ynl)
HA:60 (tek ynl)
HA:60 (ift ynl)

4-)Kritik Deeri Veya Deerleri Belirlemek

Null hipotezinin doru olduu varsaym ile olasl 1 olan deer aranan kritik deerdir. lgili istatistik testi iin deimekle birlikte kritik deer standart normal dalmlar iin z* ile gsterilir. Eer poplasyon iin standart sapma deeri biliniyor ise ya da gzlem says n30 ise 0,5- deerine karlk gelen z deeri tablodan bulunur ve aranan z* deeri odur.
12
16.07.2012
..
rneimizdeki =0,05 iin n=40 olduundan standart dalm tablosu kullanlrsa tabloda 0,5-0,05=0,45 deerine karlk gelen z deeri 1,645 olduundan aranan kritik deer z*=1,645 dir.
13
5-)Test statistiini Belirlemek Ve Kritik Deer le Karlatrmak

=poplasyonun ortalamas =poplasyonun standart sapmas s=rneklemin standart sapmas X=rneklemin ortalamas z=kritik deer olmak zere; Poplasyona ait standart sapma biliniyor ise;
z=

Poplasyonun standart sapmas bilinmiyor ve n30 ise yerine s alnarak z deeri bulunur. Daha sonra z ile z* deeri karlatrlarak karara varlr.
x n
16.07.2012
ZETLE..
1. 2. 3. 4. 5. H0 ve HA hipotezleri belirlenir tespit edilir Hipotez testinin yn belirlenir Kritik deer z* bulunur Test istatistii yaplarak z deeri bulunur ve karlatrma ile karar verilir.
15
RNEK 1
H0:=50 ve HA:50 olmak zere rnek ortalamas 49, rneklemdeki veri says ise 36 dr. Poplasyonun standart sapmas 5 iken hipotez iin %5 risk alndnda
a) Hipotez testinin ynn belirleyin b) Null hipotezi ile ilgili karar verin c) Verilen karar ile ilgili gven durumu yani p deeri nedir?
16
16.07.2012
zm:
a) H0 hipotezine gre poplasyon ortalamas 50den byk de olabilir kk de. Bu sebeple bir ynlendirme yaplmad iin hipotez testi ift ynldr. (den de anlalaca gibi) =0,05 olmak zere ift ynl hipotez testi olduu iin /2=0,025 ile ilem yaplr. Buna gre 0.5-0.025=0.475 olaslna karlk gelen z deeri tablodan 1.96 olarak bulunur. O halde aranan z*=1.96 dr. Dier taraftan forml yardm ile z=(49-50) / (5 / 36 )= -1.2 bulunur. imdi z ile z* deerlerini karlatrp karar verelim:
b)
17
ekilde de grld gibi bulunan z= -1,2 deeri taral alann dnda kald iin H0 hipotezi kabul edilmelidir. c) Verdiimiz karardan ne kadar emin olduumuzu renebilmek
iin z deerinin bulunan deerin zerinde olabilme olasln (p deerini) bulmalyz. P(z< -1.2)=0,5-0,3849=0.1151dir. Fakat testimiz ift ynl olduu iin bunun iki kat aranan p deeri olur. Yani p=2x0.1151=0,2302 dir. p> olduu iin null hipotezi kabul edilmelidir. Bulunan p deeri poplasyonun ortalamasnn 50nin altnda ya da stnde olmas (Hann doru olma olasl) olaslnn %11.51 olduunu syler.
16.07.2012
RNEK 2
Rasgele seilen 25 kutu msr gevreinin ortalamas 372.5gr. ve retici firmann belirlemelerine gre standart sapma 15grdr. Bu durumda 0.05 nem derecesi ile bir kutu msr gevreinin 368gr zerinde olmasn test ediniz. ZM: verilere gre H0:368 HA:>368 =0.05 n=25 =15 X=372.5
19
Veriler deerler formlde yerine yazlr ise; 372.5 368 z= = 1.5 bulunur. Dier taraftan 15 =0.05 iin standart normal 25 dalm tablosundan 0.5-0.05=0.45 deerine karlk gelen z*=1.645dir. z=1.5 deeri taral alann dnda olduundan null hipotezi kabul edilir. YORUM:msr gevreklerinin kutularnn ortalama 368grn zerinde olduuna dair yeterli bir bilgi yoktur.
..
10
16.07.2012
DEV ;)
H0:10 VE HA:>10 olmak zere a) Hipotez testinin yn nedir? b) Null hipotezi hakknda ne karar verilmelidir? c) Verilen karar ile ilgili gven durumu nasldr?
(rnek ortalamas 12,rnekteki veri says 36,poplasyonun standart sapmas 3 ve risk derecesi %2dir.)
21
Alternatif hipotez a)HA:<0 a)H (tek ynl) b)HA: >0 b)H (tek ynl) c)HA: 0 c)H (ift ynl)
Test istatistii (H0 hipotezinin doru olduu varsaylrsa)
ya gre test kriteri a)
p deerine gre test kriteri a) p=P(z<z0)
b) b) p=P(z>z0)
z0 =
n
c)
0
22
veya
c)p=2P(z>|z0|) c)p=2P(z>|z
z0 =
x s n
11
16.07.2012
HPOTEZ TEST 2
imdiye kadar yaptmz incelemelerde bir tek poplasyonun parametrelerine ilikin hipotezleri test ettik. Fakat her zaman bizden tek bir poplasyonda inceleme yapmamz istenmeyebilir. Baz durumlarda iki farkl poplasyonun parametreleri zerinden hipotezleri test etmemiz gerekebilir. Byle bir durumda yaplmas gerekenleri gsterelim:
K POPLASYONA AT HPOTEZ TEST

Burada ama verilen iki rnek ortalamasnn ayn ortalamal iki poplasyondan gelip gelmediini aratrmaktr. Tek poplasyon iin hipotez testi srasnda izlenen admlar (5adm) aynen takip edilir. Fakat bunu farkl klan zellik z deerinin hesaplan eklidir.
24
12
16.07.2012
Formldeki gsterimler ayn olmakla birlikte indis olarak yazlan say parametrenin ait olduu poplasyonu gsterir.(1. veya 2. poplasyon) burada z deeri ise u ekilde hesaplanr:
z=
x x s1 + s 2 n n
1 2 2 1
25
RNEK:
2 farkl hastanenin acil servisine gelen hastalara mdahale sresi tablo ile verilmitir. Buna gre %1 risk ile numune hastanesinin acil servisi sigorta hastanesinin acil servisinden daha m hzl olarak hastalara mdahale etmektedir? hastane Ortalama sre 5.5 dak. 5.3 dak. rnek standart Sapmas 0.4 dak. 0.3 dak. rnek says 50 100
26
numune sigorta
13
16.07.2012
zm
H0:1=2 VE HA:1>2
z= 5.5 5.3
0.4 + 0.3
50 100
= 3.12
=0.01 iin 0.5-0.01=0.49 deerine karlk gelen z*=2.33 bulunur. O halde z ile z* karlatrlrsa H0 hipotezi reddedilmelidir. (alternatif hipotez %1 risk altnda kabul edilir.)Yani numune hastanesi sigorta hastanesinden daha hzl acil mdahale yapabilmektedir.
27
..
p=P(z>3.12)=0.5-0.499=0.001 olmak zere p deeri risk derecesinden kk olduu iin null hipotezinin doru olmama ihtimali ok yksektir.
28
14
16.07.2012
z Testi Ve t Testi Karlatrmas

z testi Standart normal dalma bal olarak yaplr. Poplasyon varyans bilindii zaman veya n>30 olduu durumlarda hipotez testi z testi ile yaplr. t testi rneklemdeki veri saysna gre ekil olarak farkllk gsterir. n bydke normal dalma yaklar. t testi iin serbestlik derecesi df:n-1 nemlidir. Poplasyonun varyans bilinmediinde ya da n<30 olduunda t testi ile hipotez testleri yaplr.
29
t DAILIMLARI
Varyans tahmini olarak belirlendii kesin olmad durumlarda t testi iin ; =test edilen poplasyonun ortalamas s=rnek standart sapmas n=rnekteki veri says X=rnek ortalamas olmak zere
t=
x s n
30
15
16.07.2012
RNEK:
Yksek lisans dersindeki rencilerin aratrma metotlar hakknda iyi bir bilgiye sahip olup olmadklarn lmek istiyoruz.6 snftan rasgele alnan rencileri yaptmz snav sonucunda snfn en az 70 almas gerekmektedir. Test sonucunda rencilerin notlar srasyla 62,92,75,68,83,95 ise ilgili hipotez testini yapnz. (risk derecesini 0.05 alnz)
31
zm:
H0:70 VE HA:>70 Tek ynl hipotez testi sz konusudur ve =0.05 ve df=n-1=5 serbestlik derecesi iin ilgili kritik deer t tablosundan belirlenir ise t*=2.015 bulunur. Dier yandan forml kullanlarak t deeri hesaplanr ise s=13.17 X=79.17 =70 n=6 olmak zere t=1.71 bulunur. t*>t olduu iin (t deeri kabul blgesinde) null hipotezi kabul edilir.
32
16
16.07.2012
RNEK:
Kuzey Kbrsta rasgele 36 seim noktasndaki ortalama semen says 372.5 ve standart sapma 12 semen olarak belirlenmitir.0.05 nem derecesi ile seim noktalarnn her birinde 368 den az ya da ok semenin oy kullanm olabileceini test edelim: ZM: n=36, X=372.5, s=12, =0.05, =368 olarak verilmitir.
33
H0:=368 ve H0:368 olmak zere ift ynl t testi sz konusudur. df:n-1=35 serbestlik derecesi ve /2=0.025 anlamllk dzeyi iin t tablosundan kritik deer t*=2.0301 olarak belirlenir. Dier taraftan ilgili hesaplamalar ile formlden aranan t=2.25 olarak bulunur. t ve t* deerleri karlatrldnda t deerinin red blgesi iinde olduu grlr. Bu sebeple null hipotezi kabul edilemez. Sonu olarak poplasyonun ortalamasnn 368 olmadna dair deliller mevcuttur diyebiliriz.
34
17
16.07.2012
DEV ;)
Yukardaki rnei ayn verileri kullanarak seim noktalarnn her birinde 368den fazla semenin oy kullanm olmasn test ederek znz.
35
Bamsz ki Poplasyon in t Testi Uygulanmas

Birbirinden bamsz fakat benzer standart sapmalara sahip iki poplasyon incelenebilir. Poplasyonlar normal ya da normale yakn dalm sergilemelidir. Yani n>30 ya da 30a yakn deerler olmaldr.
36
18
16.07.2012
Uygun artlar salayan iki poplasyonu karlatrmada kullanlacak deikenler ve formller yle zetlenebilir: ni: i. rnekteki veri says (i=1,2) Xi: i. rnek ortalamas (i=1,2) si2: i. rnein varyans (i=1,2) df: serbestlik derecesi=n1+n2-2 sp2: poplasyon varyansnn birletirilmi tahmini
2 p
(n1 1) s1 + (n2 1) s2
n +n
1
t=
x x
1
sp(
1
1
1
2
n n
37
19

8-Hipotez Testleri

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

8-Hipotez Testleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

16.07.

HPOTEZ TEST VE AAMALARI

Hipotez testi 5 aamaldr:

Null Null hipotez hipotezi i doru yanl

1-)Null Ve Alternatif Hipotezleri Belirlemek

3-)Hipotez Testinin Ynn Belirlemek

HA:60 (tek ynl)

HA:60 (tek ynl)

HA:60 (ift ynl)

4-)Kritik Deeri Veya Deerleri Belirlemek

5-)Test statistiini Belirlemek Ve Kritik Deer le Karlatrmak

Test istatistii (H0 hipotezinin doru olduu varsaylrsa)

ya gre test kriteri a)

p deerine gre test kriteri a) p=P(z<z0)

K POPLASYONA AT HPOTEZ TEST

z Testi Ve t Testi Karlatrmas

Bamsz ki Poplasyon in t Testi Uygulanmas

You might also like