Reconquista

Kto kiedy powiedzia, e jedynym wspczesnym wkadem do cywilizacji wiatowej Islamu s podpomyki zwane pit. Kto inny powiedzia, e i to nieprawda, bo pit wymylili Grecy. Pocztkowo byem przekonany, e to zoliwe i sarkastyczne stwierdzenia, ale gdy zaczem gwkowa nie potrafiem przypomnie sobie choby jednego wspczesnego osignicia czy wynalazku z tego krgu kultury: cay dorobek obecnego wiata muzumaskiego to zasuga przede wszystkim Europejczykw opacona petrodolarami. Tak nie byo w przeszoci. Kalifat damasceski Umajjadw i bagdadzki Abbasydw, a jeszcze bardziej kalifat hiszpaski w Al-Andalus maj ogromne zasugi w zachowaniu dorobku czasw staroytnych, szczeglnie pimiennictwa greckiego, postp w matematyce, astronomii, medycynie, pikn oryginaln poezj miosn i to na dugo przed er europejskiej poezji trubadurw, no i przede wszystkim niespotykana nigdzie na wiecie wspania architektur i sztuk zdobnicz. Widziaem wiele wspaniaoci architektonicznych na wiecie zanim postawiem nog w Andaluzji, Nic nigdy tak mi nie zapado w pamici jak meczet w Kordobie, a jeszcze bardziej Alhambra w Granadzie. By zrozumie i przez to bardziej doceni sobie te wspaniaoci trzeba koniecznie zanurzy si w histori tych terenw. Bdzie to z koniecznoci tylko historia w kapsuce. Pwysep Iberyjski by wan koloni Cesarstwa Rzymskiego. To spichlerz i dostawca dzielnych nieustaszonych legionistw. Po upadku Rzymu pwysep najeday i osiedlay si tu ludy germaskie jak Wandalowie, Szwabi, Wizygoci i inni. Cho Wizygoci stanowili ok.10 procent ludnoci Iberii, byli jej wadcami przez kilka wiekw midzy upadkiem Rzymu i podbojem przez muzumanw. Ten okres historii to do burzliwe czasy, jak zreszt caa historia Hiszpanii. Prawie aden z krlw czy pretendentw do tronu wizygockiego nie umar naturaln mierci. W okresie wakacyjnym ludzie sigaj po trillery powieciowe dla relaksu, ja mam kilka podrcznikw historii tego kraju, czytam je i zapewniam wszystkich, e fantazja nie zawsze potrafi dogoni rzeczywistoci. To moje najlepsze trillery. W tym samym czasie rodzi si w Azji Mniejszej potny ruch religijno-wojskowy zwany Islamem. Od imienia zaoyciela nazywa si take Mahometanizmem, inna jeszcze nazwa to Muzumanizm. Na terenach pwyspu Iberyjskiego wyznawcw tej religii nazywano Maurami. Chyba rok 622 - rok ucieczki Mahometa z Mekki do Mediny trzeba przyj za rok pierwszy w erze muzumaskiej. W niecae sto lat cay Pwysep Arabski, Iran, Palestyna, Syria, Egipt i reszta pnocnej Afryki zostaa opanowana przez muzumanw. W zachodniej czci

pnocnej Afryki bojownicze tubylcze plemiona Berberw, przez si nawrcone na Islam ,stan si armi zdobywcz na Pwyspie Iberyjskim. Tariq, wdz jednego z plemion berberyjskich, czeka tylko na okazj by wedrze si do Europy poprzez Cienin Gibraltarsk tak nazwan od jego imienia. Przyszo zaproszenie o pomoc zbrojn od pretendenta do tronu wizygockiego. W 711 r. Tarik przedostaje si do poudniowej Andaluzji, podejmuje walk z wojskami krla Roderika, zwycia. Dostaje pomoc z Afryki od swego przeoonego, wezyra Musy. W cigu 8 lat cay pwysep jest jego z wyjtkiem pnocnozachodniego wybrzea osonitego od poudnia dzikimi Grami Kantabryjskimi. Tyle trwa tak zwana conquista - podbj kraju .Odbicie pwyspu przez siy chrzecijaskie, czyli reconquista, trwa sto razy duej. W Grach Kantabryjskich chroni si si grupka niepokonanych obrocw kraju, ktrzy pod wodz Pelagiusza (Pelayo) rozpoczynaj reconquist w roku 722 - od zwyciskiej bitwy pod Cavadonga. Cho to w rzeczywistoci bya drobna utarczka, jest dla Hiszpanw tak wan i pamitn dat jak w Polsce bitwa pod Grunwaldem. Frankowie, osiedleni w dzisiejszej Francji zatrzymuj nawanic Islamu do reszty Europy. Najpierw Karol Mot zwycia w 732 r. pod Poitiers i zatrzymuje najedcw w Pirenejach. Kilkadziesit lat pniej cesarz Karol Wielki przepdza ich na poudniow stron tych gr. Na pwyspie powstaje pierwsze niezalene pastewko chrzecijaskie Asturia. Tymczasem w wiecie muzumaskim dokonuj si wielkie przewroty. W jedynym jak dotd kalifacie damasceskim Abbasydzi obalaj dynasti Umajjadw w r. 750, morduj wszystkich czonkw tej rodziny: prawie wszystkich, bo jednemu z nich Rahmanowi udaje si zbiec do Afryki, a std na Pwysep Iberyjski. Z Berberw zawsze chtnych do bijatyki i grabiey organizuje armi najedcz i przejmuje wadz w Iberii. Urzduje w nowej stolicy Kordobieprzeniesionej z Toledo, dawnej stolicy Wizygotw i do dzisiaj tradycyjnej stolicy chrzecijastwa w Hiszpanii. Abbasydzi w tym samym czasie przenosz swoj stolic z Damaszku do Bagdadu. By nie irytowa zbytnio potnych Abbasydw Rahman I nie ogasza si kalifem lecz tylko emirem Kordoby, mimo e rzdzi samodzielnie. Chcc ujarzmi swych muzumaskich przeciwnikw z Barcelony, Saragossy, Girony prosi cesarza Karola Wielkiego o pomoc militarn w zamian za odstpstwa terytorialne i uznanie si za wasala cesarskiego. Ten ukad otworzy drog reconquisty na tych terenach chrzecijanom, gwnymi ich wyzwolicielami byli Frankowie, a nie ludno miejscowa. To najwczeniejsze wiksze tereny odzyskane, bo Barcelona staa si spowrotem chrzecijaska ju w 801 r. Sto pidziesit lat pniej te tereny zwane ju Kataloni wyrway si spod kurateli Frankw, stay si niezawisym pastwem, pniej wcielonym do krlestwa Aragonu.

W pnocno-zachodniej czci pwyspu maa Asturia robi si coraz wiksza przez podboje i dynastyczne przejcia terenw. Wcza w swoje granice coraz to nowe tereny dzisiejszej pnocnej Portugalii, Galicji, Nawarry, krainy Baskw, zdobywa wane miasto Leon i przemianowuje si na krlestwo o tej samej nazwie. Dalsze podboje to tereny dzisiejszej Kastylii. Nie by to jednak cigy postp na poudnie. Wiele razy trzeba byo porzuca zdobycze i chroni si za dzikie i nieprzebyte Gry Kantabryjskie. Okoo roku 800 rozpoczynaj si synne pielgrzymki chrzecijan z caej Europy do Compostela, do grobu apostoa Jakuba Starszego (Jakub Modszy prawdopobnie dotar a do Indii i zaoy tam jedn z najstarszych spoecznoci chrzecijaskich). Jeden z biskupw frankoskich mia wizj, e jakie nowoodkryte koci s wanie relikwiami apostoa. Sam pielgrzymuje do Composteli pooonej w Galicji, za nim podaj inni, tysice, poniej, a do dnia dzisiejszego, setki tysice pielgrzymw rocznie. Znam kilku z nich. Jeden, kolega z pracy w bibliotece uniwersyteciej, Brazylijczyk przeszed a cztery drogi w poprzek Hiszpanii; gdy go ostatnio spotkaem wybiera si na pit drog tzw. galicyjsk z Portugalii na pnoc. Pieszo przeszed ju tysice kilometrw, to mu nie wystarczao. Caa mapa Europy zapenia si trasami pielgrzymek. Pielgrzymw trzeba byo chroni przed rozbjnikami lub Maurami, da im bezpieczne miejsca wypoczynku i noclegi. Powstaj zakony rycerskie i to jeszcze przed Pierwsz Wypraw Krzyow do Jerozolimy. Te zakony wczj si czynnie w proces reconquisty. Buduj swe obronne zamki w strategicznych punktach granicznych, staj si opiekunami osiedlecw na terenach opuszczonych czy odbitych. W ich lady id bdni rycerze Europy, najczciej ci "spaleni" czy przepdzeni ze swoich krajw. Papiee nominowali ich na obrocw chrzecijastwa dawali odpusty, najpierw 30 lat, pniej dusze, czyli skracali im pobyt w czycu o ten okres. Poza tym wolno im byo mordowa, gwaci, rabowa, ale przy okazji uwica dusze. Wystarczy ko, ostrogi, hem, tarcza i miecz. Pocztkowo docierali okrtami do portw dzisiejszej Portugalii; gdy otwary si drogi pielgrzymki do Santiago de Compostela, coraz wiksze tumy tych wolontariuszy docieray w gb dzisiejszej Hiszpanii. Te zakony i ci rycerze byli czsto decydujc si reconquisty, a rzekome koci w. Jakuba Starszego byy wicej warte dla zwycistwa chrzecijan nad Maurami ni niejedna armia. Postp, zastj czy odwrt reconquisty zalea przede wszystkim od osobowoci i sprawnoci dowdcw po obu stronach konfliktu i czsto od nieprzewidywalnych wydarze historycznych. Druga poowa X i cay XI wiek, to trudne czasy dla chrzecijan. Umajjadzi umacniaj emirat Kordoby. Rahman II, czowiek wiaty, uczony, nie tylko reformuje swoje krlestwo, przycza dawne zbuntowane prowincje, ale

wspiera uczonych, artystw, budowniczych, a rwnoczenie wysya ekspedycje wojownikw na pnoc, by powikszy swoje terytoria nalece ju do chrzecijan. Jego syn Rahman III czuje si na tyle silny, e odmawia posuszestwa Bagdadowi, staje si niezalenym kalifem idc w lady Turkw Seldukw, ktrzy w Egipcie take tworz niezaleny kalifat. Ale synowie, a jeszcze bardziej wnukowie nie zawsze s jak ich przodkowie. Wnuk pierwszego kalifa staje si marionetk w rkach wodza swoich wojsk al Mansura. Ten wzmaga ataki na chrzecijan, zajmuje nawet Compostel (relikwie zdoano schowa), czym wprawia w pasj i bojowy ferwor religijny chrzecijan nie tylko pwyspu. W tym samym czasie Barberowie traktowani zreszt od pocztkw najazdu przez kulturalnych Arabw z pogard jako prymitywi potrzebni tylko do podbojw, w dzisiejszej terminologii miso armatnie, buntuj si odrywaj od macierzy, niektrzy wracaj do Afryki. Niespodziewanie potny kalifat rozpada si na wiele niezalenych maych krlestw zwanych tajfami. W momencie najwikszego rozdrobnienia byo ich trzydzieci cztery. By to rok 1013. To by najlepszy czas by wreszcie zepchn Maurw do morza, cilej za morze. Chrzecijascy ksita i krlowie mieli co innego na gowie: walki midzy sob, zdrady, podbijanie innych, dzielenie swoich zdobyczy midzy swoich synw, ktrych pierwszym odruchem byo zdoby pomoc militarn zewszd gdzie si da, take od Maurw, by wydziedziczy braci, a najlepiej ich wymordowa, wtedy posiadoci odzyskane bd bezpieczniejsze. Nic nie lubi prni. Nastpne hordy Berberw, bardziej jeszcze bojowych i okrutnych zalewaj w XI wieku tereny mauretaskiej Hiszpanii. S to najpierw trzy fale najazdu Almorawidw, a potem Almohadw. Jednoczc tajfy bardzo agresywnie przepychaj na pnoc chrzecijan. Almohadzi zakadaj stolic w Sewilli, buduj wspaniay paac w centrum miasta, ktry pniej suy krlom Kastylii, a jeszcze pniej caej Hiszpanii, w ktrym do dzisiaj obecny krl Carlos ma swj apartament, cho wikszo budowli jest udostpniona turystom. Ta agresja, przeladowanie poddanych chrzecijan, zmuszaj trzech krlw najwikszych pastewek chrzecijaskich, Kastylii i Leon, Nawarry i Aragonu do zakopania toporw wojennych midzy sob, zjednoczenia swych si i wydania Maurom wojny na mier i ycie. Stao si to w roku 1212, kiedy to w bitwie pod Las Navas de la Tolosa siy muzumaskie zostay kompletnie rozbite.To chyba druga co do wanoci data w historii Hiszpanii. W 1248 r. pada Sewilla, w tym mniej wicej czasie odbite jest Algarve i caa poudniowa Portugalia, tak e od roku 1252 na pwyspie Iberyjskim zostaje tylko jedno krlestwo muzumaskie Granada, zajmujce tylko poow dzisiejszej Andaluzji, mae terytorialne, due dorobkiem architektonicznym i kulturowym. Duo czasu upynie do momentu gdy to pastewko zostanie przejte przez chrzecijan i to w roku bardzo znanym nie tylko Hiszpanom, ale i

caemu wiatu, bo by to rwnoczenie rok odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba: pamitny rok 1492! Po wielkim zwycistwie nad Maurami w 1212 r. przez zjednoczone siy wadcw chrzecijaskich i przejciem przez chrzecijan poowy Andaluzji i portugalskiego Algarve wydawao si e dni Granady s policzone. Te dni rozcigny si jednak na dugie lata, na prawie dwa i p wieku. Powanym zagroeniem dla Maurw mgo by jedyne wielkie krlestwo chrzecijaskie na terenach Hiszpanii, krlestwo Kastylii i Leonu. Reconquista jednak utkna na martwym punkcie, mimo, e pierwsi krlowie tego pastwa po wspomnianym zwycistwie byli przewanie ludmi mdrymi i dzielnymi, na co wskazuj przydomki dodane im przez histori: Alfons VIII Odwany, Ferdynand III wity, Alfons X Mdry, Sancho IV Odwany. Ludzie ci mieli pene rce roboty z zaprowadzeniem porzdku i prawa w skorumpowanym i niemoralnym spoeczestwie. Pod jarzmem mahometaskim wielmoe chrzecijacy nie mieli pola popisu, gdy stali si wolnymi obywatelami zaczy si domowe niepokoje, najazdy, ktnie, walka o osabienie wadzy krlewskiej. My Polacy niejednokrotnie pokazalimy w przeszoci, e potrafimy by nielojalni, awanturniczy, samolubni (np. w czasie potopu szweckiego, czy w czasach przed rozbiorami), daleko nam jednak pod tym wzgldem do Hiszpanw, ludzi i dzi wyjtkowo skrajnych -s to niesforni Polacy podniesieni do drugiej czy trzeciej potgi. Ponadto co jaki czas coraz to inne plemi Berberw najedzao poudniowe tereny pwyspu wszc atwe zwycistwo i bogate upy. Trzeba si byo broni, a nie myle o oczyszczeniu pwyspu z resztek muzumanw. Gdy po upywie wieku zaczo si powoli formowa praworzdne pastwo przyszy nowe problemy, a najwaniejszym z nich bya marna jako jego krlw. Pochd okrutnych, gupich, awanturniczych lub tchrzliwych wadcw zapocztkowa chyba Alfons XI, przezwany Mciwym. Po nim przychodz coraz czarniejsze, gupsze czy schorowane persony jak choby Piotr I Okrutny, Henryk III Chorowity, Henryk IV Impotent. Inni wadcy tego okresu, ktrym historia nie dodaa podobnych przydomkw, wcale nie byli lepsi. Wracaj czasy podobne do tych przed reconquist, czasy Wizygotw, bo jak wtedy tak i teraz mao kto u szczytu piramidy spoecznej umiera naturaln mierci. Otrucia i zlecone morderstwa nie s ju wyjtkiem lecz regu. Ci ludzie wyniszczajcy si midzy sob nie rwali si do zakoczenie reconquisty i z innego jeszcze powodu. Granada staje si ich wasalem, std pyn do skarbu wadcw due daniny, nie trzeba wic podnosi podatkw i tym denerwowa poddanych. Gdy trzeba, muzumanie pozostali na pwyspie wezwani przez krla Kastylii stawali przy jego boku w wojnie, czsto przeciw swym pobratymcom z Afryki. Analizujc te czasy zauwayem nowe zjawisko spoeczne, mao spotykane w

innych spoeczestwach i czasach: walka na mier i ycie synw krlewskich z "prawowitego oa" i tymi z mniej prawowitego. Nastpcw tronu eniono modo z kobietami nie z ich wyboru, lecz wybranymi z racji politycznych, najczciej chodzio o zapewnienie bezpieczestwa granic, czy pomoc zaprzyjanionego przez maestwo kraju w wojnach bratobjczych. aden ze znanych mi krlw kastylijskich tego okresu nie kocha swej ony, ona miaa jedno zadanie do spenienia: wyprodukowania przynajmniej jednego potomka pci mskiej, by wadza zostaa w rodzinie. Kady z krlw mia jedn lub wicej kochanek, te te rodziy nie tylko crki ale i synw. Krlowie na og kochali ich bardziej ni swych prawowitych potomkw, bo kochali ich matki, ale "nieprawe" oe nie pozwalao im sta si nastpcami tronu. Ten trend podwjnej linii potomstwa zapocztkowa na du skal Alfons XI Mciwy. y i rzdzi dugo. Jego prawiowita ona Maria ksiniczka portugalska daa mu dwch synw, pierwszy zmar w niemowlctwie, drugi, Piotr, zosta jego nastpc tronu. Z kochank Eleonor de Guzman Alfons mia a dziewiciu synw i jedn crk. Crki, nawet z tego "lewego" oa, byy rzecz dobr i korzystn, co prawda trzeba je byo wywianowa, ale zamne z synami wadcw innych krajw zapewniay bezpieczestwo od zewntrz. Po mierci Alfonsa mciwa krlowa Maria postaraa si, by wynajty zbir roztrzaska pak gow matki tej dziesitki. Crka byy ju poza jej zasigiem, matatk w Portugalii. Maria za mao miaa wadzy, by si dobra do skry pasierbw. Zrobi to jej rodzony syn Piotr I Okrutny. Jego ycie i czyny to w kapsuce historia tej wierci tysiclecia zakoczonego maestwem tak zwanych "krlw katolickich" Izabeli i Ferdynanda. Piotr odziedziczy po ojcu wszystkie negatywne cechy charakteru i to w stopniu bardzo wzmoonym. By wyjtkowym ajdakiem. Chciano go oeni z ksiniczk angielsk. Ta w czasie drogi do narzeczonego zatrzymywaa si w wioskach i miastach po drodze - chciaa si przypodoba swemu przyszemu ludowi. Panoszya si wtedy zaraza. Nie posuchaa rady, by si trzyma z dala od osiedli no i nie dojechaa do celu swej podry. By si pocieszy po tej stracie Piotr zacz organizowa sobie harem, na czele ktrego stana jego kochanka numer jeden Maria de Padilla. W przezroczystych szatach wczya si po wspaniaym paacu w Sewilli zbudowanym jeszcze przez najecw, ulubionym miejscu pobytu Piotra. Kpaa si codziennie w basenie w ktrym kiedy kpay si ony i kochanki sutana. Po kpice suba, gocie, domownicy musieli doni czerpa wod z basenu i z naboestwem j wypija, bo tak yczy sobie Piotr. Drugie maestwo krla zaaranowano z Blanche de Bourbon, modziutk i liczn. Piotr te by mody i przystojny. Para trzymajca si za rce i zmierzajca do otarza wygldaa widowiskowo, cieszya oczy poddanych. Ona bya w nim miertelnie zakochana, on myla tylko o swej gwnej kochance

Marii. Z on wytrzyma dwa dni i w te pdy do kochanki. Ta bya mdr kobiet, wiedziaa co j czeka, gdy krl si ni znudzi, lub umrze przed ni: chcc zdoby sympati u prawowitej pani odesaa go spowrotem do oa maeskiego. Odsyaa go jeszcze kilka razy, wreszcie zmczony tym odsyaniem krl z kolei odsya Blanche na wygnanie do zamku w Medina-Sidonia. Tam z dala od ludzkich oczu kae jej haftowa swj krlewski proporzec wojenny koloru jej krwi w drugim planie i koloru jej ez w obramowaniu. Gdy mu si znudzia ta okrutna zabawa kae zbirowi roztrzaska jej gow, ten to robi z takim zapaem, e mzg krlowej lduje na cianach komnaty. Cay harem ju nie wystarcza mu. W niektre noce wybiera si "na owy", najczciej do najbogatszej dzielnicy Sewilli, do dzielnicy ydowskiej. Noc z mod i liczn ydweczk traktowa jako zmian w diecie uczuciowej, z wikszym entuzjazmem wraca do swej Marii i innych pa. Pewnej nocy zosta zatrzymany przez stra porzdku, by si wylegitymowa. atwiej byo wycign sztylet i wbi go w serce zbyt ciekawskiego stra ni strzpi jzyk wyjanieniami. wiadkiem tego wydarzenia bya staruszka. Krla nie rozpoznaa, bo by w przebraniu z twarz zasonit, zapamitaa tylko to, e napastnikowi trzaskao w kolanach. Tak mocno chyba nikomu w krlestwie nie trzaskay kolana, byo jasne o kogo chodzi. Piotr przed magistratem musia si przyzna do zabjstwa. Normalnie za taki czym czekaa mier w mkach. Trudno mczy i zabija krla, wic magistrat w swej nieprzebranej i nieprzewidywalnej mdroci postanawia w miejscu zbrodni postawi pomnik krlowi. Zachcam gorco kadego odwiedzajcego Sewill, by go zobaczy. Znajduje si na Calle de Candileja - ulica Lampy Starej Kobiety. Ten widok wprowadza bardziej w atmosfer tamtych czasw ni czytanie opasego przewodnika. W roku zabjstwa ony umiera Piotrowi Maria de Padilla, a w nastpnym roku w czasie plagi jej syn, ktrego szykowa na swego nastpc. Traci na raz dwie osoby ktre jedynie jako po swojemu kocha. Jeszcze bardziej zamyka si w sobie i staje si jeszcze bardziej okrutny. Zostay mu porachunki z brami z niewaciwego oa. Jeden z nich pewnego dnia wchodzc do paacu zosta powalony na ziemi uderzeniami kilku pa. Nieprzytomnego wywleczono na dziedziniec, by Piotr mg ucieszy oczy dokoczeniem "roboty". Mocny i sprawny Maur spektakularnie pa zakoczy widowisko. Po takim obrocie sprawy inni bracia rozpierzchli si po kraju, ale "detektywi" krla schwytali kilku z nich i paradnie z gowami przywizanymi do siode koni stawili si przed krlem. Gow ocali Henryk de Trastamara, czwarte dziecko Eleonory i Alfonsa. Po prostu uciek dalej, do wrogw Kastylii, do pastewka aragoskiego. Pastwo to kilkakrotnie mniejsze od Kastylii i Leonu, ale bardzo przebojowe zaczo swj okres ekspansji. Najbliej bya Kastylia, wic jej wydano wojn. Pniej zdobywa ono Wyspy Baleary, wchania

Ksistwo Katalonii z Barcelon, podbija Sycyli i poudniow poow Woch. Piotr nie mia pienidzy na wojn. Co prawda saraceni z Granady na wezwanie zgosili si z pomoc wojskow, ale to nie wystarczao by wyga wojn. Do tej pory Piotr wydawa wszystkie swoje pienidze na kochanki i na luksusy. y jak wielki pan obsugiwany przez Maurw w turbanach i przebywajc z arystokracj ydowsk, ludmi w owych czasach najbogatszymi w pastwie. Sam paac nie zmieni wystroju z muzumaskiego na chrzecijaski: czowiek z innej planety mgby poprzysic, e to paac kalifa, a przynajmniej sutana czy wezyra, a nie krla chrzecijaskiego. Brak gotwki Piotr postanowi uzupeni rabunkiem grobw swoich poprzednikw. Prawdziwe bogactwo znalaz w grobach Ferdynanda i Alfonsa. Ferdynand pochowany by w zotej koronie, odziany w drogie jedwabie. Miecz, ktrym zdoby Sewill, mia rubin wielkoci jaja kurzego i niebieski szmaragd. Matka Boska w kaplicy pogrzebowej miaa doczepiony zoty piercie z rubinem wielkoci orzecha laskowego, a tabernakulum ozdabiao ok. 2000 szafirw, szmaragdw i topazw. Pienidze to nie wszystko. Piotr I nie wiedzia jak si zabra za zorganizowanie armii obronnej. Pogardzani przez niego rycerze chrzecijascy nie rwali si do boju, wynajm obcych to sprawa bardzo kosztowna. Cigle wic unika bitew z bratem wczc si ze swym skarbem po caym pwyspie. Jedn rzecz co robi dobrze i profesjonalnie to sianie postrachu. Okrutnie morduje biskupa Composteli i dziekana bazyliki pielgrzymw w tym miecie, ludzi znanych i szanowanych w krlestwie. Raz udao mu si schwyta ludzi Trastamary. Kaza ich posieka i spali. Jego wysannicy kryli po kraju wypatrujc tych, co maj odwag nie kocha prawdziwego krla. Uznano, e takimi s waniejsi obywatele miejscowoci Miranda, wic ugotowano ich, nie odbierajc im przedtem ycia, w wielkich kotach, Piotr nie przepuci takiej okazji, by nie ucieszy tym widowiskiem swoich oczu. Do wojny braci przyczya si Francja po stronie Henryka, i Anglia po stronie Piotra. W ten sposb siy buntownicze pozyskay 12 tysicv francuskich awanturnikw pod wodz Bernarda Du Guesclin. Po drodze na poudnie grupa ta zatrzymaa si w stolicy papiestwa w Awinione i wymusia na papieu danin, bo przecie szli wojowa z niewiernymi, bo byli przekonani, e wszyscy na poudnie od Pirenejw to nie katolicy. Teraz losy wojny raz przewaay si na jedn, raz na drug stron. Siy krla wzmocnione przez Anglikw i wierne oddziay muzumanw z Granady mogy wreszcie stawi czoa Aragoczykom i Francuzom. Piotra dopad wreszcie Du Guesclin pod Toledo. Zaprowadzony do jego namiotu zobaczy Henryka ju tam czekajcego na niego. Z nienawici w oczach bracia rzucili si na siebie. W czasie szarpaniny na ziemi Henrykowi udao si wydoby z odzienia sztylet i

tak to w r. 1369 skoczyo si szataskie ycie tego okrutnego czowieka Piotra I. Henryk de Trastamara, przezwany pniej przez histori Bkartem, zostaje krlem. Przez nastpne sto lat jego potomkowie rzdz nieudolnie Kastyli mniej wicej w tym samym stylu co Piotr, moe nieco mniej okrutnie.Ten marazm, stawianie spraw osobistych nad sprawami obywateli, baagan spoeczny i prawny zmienia niesamowita kobieta Izabela wyznaczona na krlow po jego mierci przez przyrodniego brata krla Henryka IV Impotenta. Co prawda krl ten mia crk Juan Beltraneja, on sam jednak wiedzia, e to nie jego crka, ale swej drugiej ony i jej kochanka, dlatego wola raczej siostr przyrodni ni j mianowa na przysz wadczyni kraju. Historia daa jej pniej nazwisko jej prawdziwego ojca. Izabela polubia zaraz Ferdynanda, nastpc tronu krlestwa Aragonu, czyli wroga Kastylii, czym wprawia we wcieko swego brata. Teraz i on i hierarchia kocielna z prymasem Toledo na czele opowiadaj si za "oficjaln" crk krla. Wybucha wojna domowa do szybko opanowana przez zwolennikw Izabeli i wojska ojca jej ma. Nastpuje nowa epoka tak niepodobna do poprzedniej, jakby to bya historia innego kraju. Prawie przez dwa wieki historia wyzwolonych spod jarzma mauretaskiego krlestw dzisiejszej Hiszpanii przypominaa najsmutniejsze czasy naszej polskiej historii bezprawia, pieniactwa, liberum veto, itp. i to w o wiele wikszym wymiarze ni w Polsce. Rnorodno rasowa i religijna, prywata monowadcw, gupota, podo i zboczenia niektrych wadcw, niekoczce si wojny midzy nimi o nastpstwo do tronu, czy te czsto bez prawdziwego powodu, brak realnej wadzy krlw poza stolicami pastewek, buta, gupota, skorumpowana administracja, prymitywni i czsto niemoralni hierarchowie byy tego powodem. Ale w ostatnim trzydziestoleciu XV w. pojawiaj si na horyzoncie wspomniane dwie postacie: Izabela Kastylijska i Ferdynand Aragoski, ktrzy wszystko zmieniaj na lepsze, a ich wnuk Karol staje si najpotniejszym wadc Europy porwnywalny chyba tylko do Karola Wielkiego cesarza Frankw sprzed 700 lat przed jego panowaniem. Jak powiedziaem wczeniej Izabela dostaa od brata przyrodniego Henryka IV prawo dziedziczenia tronu najwikszego z pastewek iberyjskich Kastylii. Marzya jednak o tym by by Pani caej Hiszpanii. W 1469 r. polubia Ferdynanda, nastpc tronu krlestwa Aragonu, pastwa dotychczas wrogiego Kastylii, czym przyprawia brata o bia gorczk. Nominuje on wtedy na swoj nastpczyni crk swej ony i jej kochanka. Nastpuje kilkuletnia wojna sukcesyjna, ostatecznie 5 lat pniej Izabela zostaje krlow, za nastpne 5 lat jej m dziedziczy tron aragoski i wikszo kontynentu iberyjskiego jest zjednoczona w jedno pastwo. Na pwyspie s jeszcze trzy inne

pastwa, maa ale bogata i militarnie mocna Portugalia, mniejsze i duo sabsze krlestwo Nawarry na pnocny zachd od Aragonu, no i w mentalnoci wczesnej prawdziwy wrzd na mapie Europy, sutanat Granady pooony we wschodniej Andaluzji. Na szczcie ju nie stanowi adnego zagroenia dla nikogo na pwyspie, jego emirowie (lub jeli kto woli sutanowie) lubuj si w poezji, piknej architekturze, s sybarytami, nie w gowie im wojny i dalsze rozprzestrzenianie Islamu. Ale naciski szczeglnie ze strony papiestwa, ktre staje si coraz potniejsze politycznie i religijnie, podszepty do uszu Izabeli przez spowiednikw i wielkiego kardynaa Mendozy, e z t zaraz trzeba wreszcie skoczy raz na zawsze zaczyna proces pisania nekrologu Granadzie. Na razie waniejszymi s jednak w nowym pastwie inne sprawy do zaatwienia, co daje Nezritom w tym krlestwie jeszcze kilkanacie lat na opywanie w luksusach. Ferdynand polubiajc Izabel by pewny e on bdzie jedynym wadc tego nowego krlestwa, a Izabela bdzie tylko on, w jzyku dzisiejszym pierwsz dam krlestwa i niczym wicej, ale jej "karesy" i mie swka, a take opr Kastylijczykw nie chccych by rzdzonymi przez przestawiciela do niedawna wrogiego pastwa powoduj, e faktycznie ona pozostaje krlow Kastylii, on Aragonu, cho uywaj wspln piecz z jego imieniem na pierwszym miejscu i podpisuj wsplnie waniejsze dokumenty pastwowe jako Yo el Rey i Yo la Reina w tej kolejnoci. Wadze administracyjne w obu dawnych krlestwach pozostaj jak byy dotychczas na czele z Cortes, czym w rodzaju sejmu. Prywata, apownictwo, bezczelno w tym systemie sigaj zenitu. Trzeba wszystko zmieni. Powstaj nowe instytucje ktre na przestrzeni kilkudziesiciu lat czyni z tego kraju do sprawne nowoczesne pastwo. Cortes zarwno centralne jak i prowincjalne stopniowo zastpuje Rada Krlewska, instytucja o bardzo szerokich uprawnieniach odpowiedzialna tylko przed par krlewsk, prywat rozpasanych bogatych mieszczan i latyfundystw ukrca, niekiedy zdecydowanie, a nawet okrutnie. Powstaje inny twr, co w rodzaju policji krlewskiej zwany wite Braterstwo (Santa Hermandad). Para krlewska nominuje rzdcw miast, wymusza na papieu prawo obsadzania wyszych stanowisk kocielnych przez siebie i w krtkim czasie i ta instytucja z jednej z najbardziej rozpustnych, rozpasanych i gorszcych w Europie staje si moralna, zwarta, zacietrzewiona w walce z innowierstwem. Wydaje ona tak znakomitych prymasw, a rwnoczenie biskupw Toledo, jak Carillo de Acua, Gonzales de Mendoza, a przede wszystkim Jimenes de Cisneros, ten pokutujcy mnich, a rwnoczenie Wielki Inkwizytor, ktry doprowadzi wnuka pary krlewskiej Karola do pozycji najpotniejszego wadcy Europy. Izabela polubiajc Ferdynanda miaa 18 lat, on od niej by o rok modszy. Bya to pikna para. Ona blondynka z oczami niebieskimi,

prawie zielonymi, pikna twarz, zgrabna fiigura, wysportowana, enegiczna, wietny jedziec na ognistych rumakach, polujca na jelenie, (raz wasnorcznie upolowaa dzika "duo wikszego od mczyzny"), pochylona do pnej nocy nad sprawami pastwowymi. Ferdynand prawdziwy przystojniak wietnie wadajcy mieczem, o bujnych wosach, szerokich ramionch, twarzy owianej wiatrem, opalonej socem. Jednym sowem pikna, kochajca si para, co jest raczej rzadkoci w owych czasach, bo maestwa krlewskie to prawie zawsze kontrakty polityczne przy podpisywaniu ktrych nikt modych nie pyta co do siebie czuj. Ta mio i wzajemny szacunek pozwolia im stawi czoa trudniejszym problemom ni uporzdkowanie administracji pastwowej i wymiany na lepsz elity kocielnej. Trzeba byo zabezpieczy granice przed najazdami, wyprze ostatecznie Maurw z pwyspu, zaprowadzi w kraju jedn religi i oczyci z ludzi obcych rasowo, bo tak sobie wyobraano wwczas sprawne i nowoczesne pastwo. Wydawaoby si, e zadania wprost niewykonalne, a jednak w duej czci zrealizowane zostao przez t par. Najatwiejszym z tych nowych zada byo chyba zabezpieczenie granic. Najbardziej znan wwczas metod byo rodzenie jak najwicej dzieci i wydawanie ich za tych wadcw czy ich potomkw, ktrzy aktualnie czy w przyszoci mog by zagroeniem. Izabela zabraa si dzielnie do rodzenia dzieci. Miaa ich picioro. Najblisze niebezpieczestwo moga przedstawia Portugalia. Pierwsz crk Izabel wydano za Alfonsa Portugalskiego i by jeszcze bardziej wzmocni t wi czwarte jej dziecko Maria polubia Manuela I krla tego narodu. wite Cesarstwo Rzymskie pod rzdami Habsburgw stawao si w Europie coraz potniejszym zagarniajcym coraz to nowe ziemie, wic drugie dziecko Izabeli i Ferdynanda Juana polubia Filipa Piknego syna cesarza Maksymiliana I, a dla podkrelenia wagi tych wzajemnych relacji ich jedyny syn Juan polubia Magorzat Austryjack. Anglia pod rzdami pierwszego Tudora Henryka VII zaczyna si liczy w Europie, wic dla zabezpieczenia granic i od tej strony i zdobycie silnego sojusznika wydaj najmodsz crk Katarzyn Aragosk za Artura syna wspomnianego krla. Gdy ten szybko obumiera wychodzi ona za jego brata krla Henryka VIII. To ostatnie maestwo okazao si pniej bardzo niefortunnym, zmienio dzieje Europy, ale to ju inny temat. Rodzenie dzieci, a szczeglnie wydanie na wiat syna miao w tej nowej Hiszpanii ogromne znaczenie ze wzgldw dynastycznych. Dzieci tych dwojga wadcw stay si prawymi nastpcami do obu tronw rwnoczenie, tronw Kastylii i Aragonu. Nastpn palc spraw byo zdobycie sutanatu Granady. Papie Sykstus IV ogasza krucjat przeciw niewiernym, zwalnia Hiszpani z

podatkw kocielnych na papiestwo, ustanawia nawet wsparcie finansowe do spenienia tego dziea, wysya parze krlewskiej duy srebrny krzy jako symbol tej krucjaty,ale zapa do kruciat ju zanik: byo ich tyle w przeszoci. Nikt nie pieszy z pomoc, nawet Aragoczycy ograniczaj swj udzia do wsparcia materialnego. Kastylia wystawia armi stutysiczn i ta po dziesiciu latach potyczek, zajmowania kolejnych miasteczek i fortw, czstych przerw w wojnie szczeglnie w okresie zimy, ostatecznie zdobya Granad. Jej twrczyni Izabela towarzyszy armii rozkadajc swj namiot w rodku obozowiska tu przy namiocie ma. Dziwnym trafem losu Kastylijczycy znalezli sprzymierzecw w samej Granadzie w rodzinie krlewskiej. Faktycznie bya to rozgrywka dwu najpotniejszych rodzin w miecie: Zegrysowie uznawali za legaln krlow Ajesz oficjaln on sutana, Abencerragowie trzymali stron nawrconej na Islam licznej Zorai "Gwiazdy Poranka", jego kochanki. Krlowa zmuszona do opuszczenia Granady z dzieckiem Boabdilem organizuje pomoc militarn, ogasza to dziecko wadc Granady ("el rey chico") i przepdza z miasta swego ma. Wojska Izabeli otaczaj miasto. Poza plecami dumnej krlowej matki Boabdila nastpuj tajne rozmowy o poddaniu miasta midzy reprezentatami "krlw katolickich" i wezyrem sutana. Ten ostatni wynegocjowa bardzo korzystne warunki. Maurowie nie strac ycia, bd mogli swobodnie praktykowa swoj religi, utrzymywa swe meczety, nie strac majtkw. Bd mieli wasn administracj i prawo, nie bd powoywani do armii chrzecijaskiej. Nie bdzie adnych restrykcji dotyczcych podrowania, a take w transakcjach biznesowych. Boabdil hojn rk pary krlewskiej dosta te na wasno duy teren w pdzikich jeszcze do dzisiaj grach Alpuchary. 2 stycznia 1492 r., w roku odkrycia Ameryki przez Kolumba, uroczysta procesja krlewska i mauretaska spotkay si na wybrzeu rzeki Genil. Boabdil odda klucze do swej twierdzy i zamku Alhambry w rce Ferdynanda, piecz miasta w rce nowego gubernatora miasta, sam z matk i swym orszakiem uda si w stron swej posiadoci paczc nad utraconym rajem ziemskim. Ajesza miaa mu wtedy powiedzie (czy to fakt czy legenda tego nie wiem): "Pacz jak kobieta nad utraconym krlestwem, bo nie potrafie go obroni jak mczyzna." W miecie wreszcie uwolnionym od arabskiej omiusetletniej dominacji pod niebem turkusowym przy zapachu dzikich pomaraczy pomieszanym z zapachem niepochowanych trupw z wczeniejszych potyczek odpiewano tryumfalne Te Deum. Mendoza powiesi srebrny krzy papieski i sztandar Kastylii na wiey warowni, nastpi sza radosnego celebrowania nie tylko koca wojny, ale oczyszczenia Europy z resztek znienawidzonych innowiercw. To by wreszcie koniec omiusetletniej reconquisty!

Rok 1492 jest najwaniejszym rokiem w historii Hiszpanii i jednym z najwaniejszych w historii wiata. 2 stycznia tego roku Ferdynand i Izabela przepdzia ostatecznie Maurw z Pwyspu Iberyjskiego, a 12 padziernika Kolumb dotar na San Salvador na Karaibach. Oficjalnie reconquista skoczya si w tym roku, faktycznie trwaa jeszcze ponad sto lat, bo trzeba byo "posprzta" po 800-letniej niewoli. To sprztanie zaczlo si jeszcze przed zdobyciem Granady, tak e w tym roku Hiszpania bya ju pastwem do nowoczesnym i prnym. Co prawda Kastylia Izabeli i Aragon Ferdynanda uwaay si cigle za oddzielne pastewka, ale kochajca si para krlewska robia wszystko, by zaciera rnice prawne i historyczne, by je jednoczy. Quadrilleros czyli oficerowie suby porzdkowej zwanej Sancta Hermandad szybko uporali si z samowol i buntami monych, corregidores, czyli delegaci krlewscy do reformy sdw i administracji lokalnej, uporzdkowali baagan w tych dziedzinach. Na to wszystko trzeba byo duych funduszy. Strzaem w dziesitk bya decyzja Izabeli o wysaniu Kolumba do Indii. Wyldowa, jak wiemy, na Karaibach i natychmiast zacza si gwatowna, nowa, tym razem chrzecijaska conquista wysp Karaibskich, Centralnej i Poudniowej Ameryki. Tony zota, srebra, potem kamieni szlachetnych i nieznanych w Europie rolin zaczy napywa z tych terenw do Sewilli. Izabela, osoba bardzo tradycyjnie religijna, za namow spowiednika i kilku hierarchw postanowia uporzdkowa sprawy religijne kraju. Nie wyobraaa sobie swego kraju jako wielowyznaniowego i wielorasowego. Jeszcze nie wysech inkaust na dokumentach poddania Granady, a wszystkie jego hojne dla Maurw ustpstwa stay si faszywkami: Boabdil nie zadomowi si w swoim nowym ksistwie w Alpucharach, popiesznie ucieka w stron morza, by jak najszybciej znale si w Afryce i ocali ycie. Cz jego wity zostaa w tych grach; to ci najbiedniejsi, ktrzy nie mieli szansy zadomowi si gdzie indziej i nie mieli grubszej gotwki by zapaci piratom otomaskim, wczesnym panom Morza rdziemnego, za przewz do Afryki lub jakiego europejskiego kraju. Obietnice zoone we wspomnianym dokumencie o rwnoci rasowej, prawie wyznawania swej religii, posiadania swego samorzdu, prawie do wolnego handlu i bogacenia si to te puste sowa. Izabela zacza szeroko zakrojon akcj limpia sangre (czysta krew), co oznaczao przepdzenie z pwyspu wszystkich Maurw i ydw, a przynajmniej nawrcenie ich na chrzecijastwo. Mieszkacy hiszpaskiej czci pwyspu tworzyli wtedy prawdziw mozaik religijno-rasow. To przede wszystkim chrzecijanie krajw wolnych od dominacji mauretaskiej, mozarabowie, czyli chrzecijanie mieszkajcy na terenach pod okupacj mahometan, muzumanie zatrzymujcy sw wiar, czyli mudeharowie i ci nawrceni na chrzecijastwo czyli moriskowie. ydzi te dzielili si na dwie kategorie, na nienawrconych i tych co przeszli na

chrzecijastwo, czyli marranw. Wielu ydw opucio Hiszpani podobnie jak Maurowie: Izabela daa im kilka miesicy albo na nawrcenie, albo na wyniesienie si z Pwyspu. Tak jak wczesna ikonografia to przedstawia, cae rzesze z grajkami i rabinami na czele podyli w stron morza. Wielu nie miao wyboru trzeba si byo nawrci. Po tym przymusowym nawrceniu zarwno ydzi jak i mahometanie przybierali status conversos (nawrconych), stawali si obywatelami gorszej kategorii. Najczciej przyjmowali now wiar z przymusu, na pokaz, faszywie; nikt faktycznie nie traktowa ich jak chrzecijan; uprawiali swoje dawne praktyki religijne w ukryciu i jeszcze bardziej nienawidzili now religi. Ta rnorodno rasowa i religijna to jedna wielka beczka prochu. Tych co nie zdyli si nawrci czy uciec po prostu wycinano. Gdy jako student hispanistyki w 1980 odwiedzaem Kordob przewodnik zaprowadzi nasz grupk turystw na dwa place. Na jednym miao by zgromadzonych 4000 ydw, na drugim taka sama liczba Maurw i w tym samym dniu, o tej samej porze miecze dokonay swego dziea. Trudno mi sobie nawet wyobrazi krzyku takiego tumu mordowanych i stumieni krwi zalewajcych place i ssiednie ulice. Moe liczba ta bya przesadzona, jest jednak faktem historycznym, e tego typu "widowiska" dla gawiedzi miay miejsce na placach miast hiszpaskich. Nowonawrconych obserwowano bacznie. Szybko przekonywano si, e to nie prawdziwe nawrcenia, e ci nowi chrzecijanie nie tylko praktykuj now religi na pokaz, a w zaciszu swoich domw trzymaj si swej wiary, a niekiedy bezczeszcz now, znienawidzon. Izabela decyduje si na bardzo skrajne antidotum, na reaktywizacj Inkwizycji. Pocztkowo nawet jej maonek jest przeciwny tak drastycznej akcji, ale "karesy" i nie wiem co tam jeszcze spowodoway zmian jego stanowiska. Mwic najprociej Inkwizycja to sd kocielny nad kim podejrzanym o herezj czy jakie wielkie zbrodnie, ktry czsto koczy si spaleniem ywego czowieka na stosie. Wielka Inkwizycja to cay aparat wykonawczy tego procederu w jakim kraju. Historia mwi oddzielnie o Hiszpaskiej Inkwizycji, bo swym okruciestwem i iloci ludzi spalonych bya fenomenem wyjtkowym. O Inkwizycji napisano tysice ksig i artykuw. Duo tam, nawet w rdach pierwotnych, niecisoci, przesady, czy niedopowiedze. Wystarczy rzuci okiem na pierwsz stron takiego dziea i ju wida jak na doni, czy pisa to apologeta Kocioa, czy jego wrg. Z tych powodw emocjonalnie niezaangaowani naukowcy maj ogromne trudnoci ustali szczegy tego procederu, czy nawet dokadnie okreli liczb osb tak okrutnie zamordowanych. Argumenty apologetw s czsto imbecylne, omieszajce Koci. Mwi o tym, e nie byo wyjcia, trzeba byo wszelkimi siami broni wiary, e Koci tylko sdzi, a wadze wieckie dokonyway morderstw co jest nieprawd, bo to by zwizany z sob cigy proces, e ostatecznie liczba spalonych to may procent tego co

dokonali Stalin czy Hitler. Nie odpowiadaj na pytanie kto da papiestwu prawo do zabijania, dlaczego z nadgorliwoci zabijano nie tylko tych ktrym udowodniono herezj, ale i tylko podejrzanych, nawet ludzi niewinnych, ktrzy woleli umrze, ni by poddani okrutnym i wymylnym torturom. Co prawda tym, ktrym jednoznacznie nie udowodniono herezji, ale samo podejrzenie o herezj wystarczao by ich unicestwi, okazywano lito duszc ich przed spaleniem - czsto by to luny sznur na szyi doczepiony do szczytu pala; ofiara tracc przytomno sama si dusia osuwajc si z ng. Dziwne, e ci sdziowie czytali t sam Ewangeli co i my i nie dostrzegali w niej, e ycie jest darem boym i czowiek nie moe nim frymarczy, e wszyscy ludzie jako kochane dzieci Boga s sobie rwni, e miosierdzie i przebaczenie s kardynalnymi cnotami w naszej religii. Dlaczego tym ludziom pasowa obraz Boga Starego Testamentu, tego mciwego i niekiedy okrutnego Jehowy, ni Boga naszych gwnych ksig witych Nowego Testamentu gdzie si jawi jako kochajcy i dbay o kadego Ojciec? Nie bd wchodzi w dalsze szczegy tego procederu. I tak serce boli gdy si o nim myli nawet w oglnych zarysach. Dla mnie Inkwizycja to najwiksza ze zbrodni papiestwa, tak wielka, e jak dotychczas nie sta byo nikogo, by j jednoznacznie potpi i przyzna si do winy. Gdyby Jan Pawe II y duej moe poszedby t drog, tak jak jednoznacznie przeprosi ydw za zbrodnie popenione na nich przez chrzecijan. Nie myl, e obecnego papiea sta na tak odwag, pokor i szczero. Wspczeni wyksztaceni i uwiadomieni katolicy czekaj na takie wyznanie winy i dopki nie wyjdzie ono z ust najwyszego hierarchy, dopty Koci bdzie traci wiernych i to tych najwartociowszych, tych mylcych i zaangaowanych religijnie. Palenia ywych ludzi nie wymyli jednak Koci. Znano t kar w krajach Bliskiego Wschodu, niekiedy posugiwali si ni Rzymianie. Nawet gdy stosy Inkwizycji pogasy w XIX wieku ludzi dalej palono ywcem: wspomn choby incydenty z czasw II Wojny wiatowej, kiedy to Niemcy i Ukraicy zamykali ludzi w stodoach, domach, kocioach i podpalali je. Pierwszym niechlubnej pamici papieem ktry zainicjowa ten proceder w Kocidele by Innocenty III na przeomie XII i XIII wieku. Obowizywa on na terenie Rzymu. W kilkanacie lat pniej papiee Lucjan III i Grzegorz IX rozszerzyli go na Francj jako skutecznie narzdzie piewszego chyba w kociele wielkiego ludobjstwa eliminujcego troch inaczej wierzcych chrzecijan znanych nam pod nazw Albigensw lub Katarw. Ju w poowie XIII w. praktyka przyja si w caym wiecie chrzecijaskim z wyjtkiem Anglii i Skandynawii. I w Polsce zapony stosy.

Izabea poprosia o prawo wprowadzenia Inkwizycji do swego kraju papiea Sykstusa IV. Ten t prob zatwierdzi w 1478 r. na teren Krlestwa Kasylijskiego, pniej gdy si bliej przyjrza propozycji Hiszpanw odmwi rozcignicia procederu na Aragon. Zdziwio go i zaniepokoio, e byle chystek moe oskay nawet wielkiego pana, a gdy oskarenie jest faszywe i zoliwe oskaryciel nie ponosi adnej konsekwencji. Dziwnym mu si wydao, e nie byo przepisu konfrontacji oskaronego z oskarajcym. Szereg innych przepisw bardzo restrykcyjnych lub skrajnych te nie przypado mu do gustu. Gdy Ferdynand niedwuznacznie mu powiedzia, e Krlestwo Neapolu rzdzone w jego imieniu przez kogo z rodziny zajmujce prawie poow Pwyspu Apeniskiego i jedn z trzech wielkich wysp na Morzu Tyrreskim moe przesta by pastwem przyjaznym dla Pastwa Kocielnego bdcego w cigych walkach i republikami i ksistwami dzisiejszych Woch i nie da posikw na szykujc si wojn z Turcj, papie szybko zmieni zdanie, a nawet da "Krlom Katolickim" absolutnie woln rk w tej sprawie. Izabela natychmiast zabraa si za formowanie Trybunau. W 1481 ju w obu krlestwach istnia on pod przywdctwem dwch inkwizytorw. Rok pniej zapony pierwsze stosy w Sewilli. Jednego dnia spalono ywcem 6 czy 7 ydw "faszywie wierzcych." Dwa lata pniej Wielkim Inkwizytorem w obydwu krlestwach staje si synny Tomasz Torquemada, dominikanin z Segowii. Wtedy to machina ruszya ca par. Dziwnym jest, e cay impet skierowa si przeciwko ydom. Jakby nie byo to nie oni zawadnli Hiszpani, oni dali krajowi wielu naukowcw, lekarzy, bankierw, filozofw, mieli t sam wit ksig, Stary Testament, co i chrzecijanie. Chodzio chyba o to, by zawaszczy ich majtki, bo byli najbogatsz warstw spoeczn w tych czasach w tym kraju. Palono te muzumanw i chrzecijan podejrzanych o nieortodoksj religijn. Inkwizycja staa si niezalen instytucj w pastwie, poszerzya zakres swoich uprawnie, palia ludzi nie tylko za herezj ale i uprawianie czarw, blunierstwo, bigami, praktyki homoseksualne czyli sodomi i przynaleno do organizacji wrogich religii chrzecijaskiej. Trudno dzi o cis statystyk. Przyjmuje si jako najbardziej prawdopodobne liczby, e Izabela spalia na stosie w dziesicioleciu przed ostatecznym przepdzeniem Maurw z Hiszpanii ok. 700 conversos, Torquemada w cigu swego pitnastoletniego urzdowania ma na sumieniu 2,000 ludzi spalonych ywcem, a w caym okresie trwania tej okrutnej praktyki poszo na stos w tym kraju ok. 32 tysicy ludzi. By troch przytumi swd spalanych ywcem cia prbowano ten proceder uwici. Powstaa ceremonia zwana auto de f, czyli wyznanie wiary, ktra z upywem czasu rozrosa si tak, e trwaa przez cae popoudnie do ranka nastpnego dnia. Bya to uroczysta Msza w.,

rnego rodzaju przemwienia i ekshortacje, odczytywanie wyrokw, przyznanie si do win osb osdzonych, procesja skazanych po miecie, niekiedy na miejsce kani. Tak rozdmuchana i urozmaicona bya ta oprawa liturgiczna, e wielu Hiszpanw uwielbiajcych walki bykw wybierao t ceremoni gdy obie kolidoway ze sob w czasie. Dla wielu, szczeglnie w owych czasach, mogo to si wydawa piknym uzupenieniem procesu i egzekucji, dla mnie, a myl, e nie tylko dla mnie, to najwyszy rodzaj cynizmu i dalszego kalania naszej wiary. (Reconquista, Maurowie w Hiszpanii, Izabela i Ferdynand, Granada Inkwizycja hiszpaska, Wadysaw Pomaraski)