SPECIAL OPS

POJAZDY SPECJALNE
Tekst: Mateusz J. Multarzyski Zdjcia: Plasan Sasa Ltd., Oshkosh Defence, Mateusz J. Multarzyski
Uywane przez szwedzk jednostk AT SandCaty posiadaj bogate specjalistyczne wyposaenie zainstalowane w wikszoci ju w Szwecji. Nale do niego m.in. rodki cznoci, rodki obserwacji, dodatkowe owietlenie, podesty, rampy, tarany itp.

Kibuce wszystkim zapewne kojarz si z Izraelem, jednak trudno te kolektywne gospodarstwa rolnicze skojarzy z produkcj wyposaenia czy uzbrojenia dla wojsk a, policji itp. Jest jednak jeden kibuc - Sasa, utworzony w 1949 roku przez grup ydowskich emigrantw z USA u podna gry Meron, na terenie ktrego powstaa i dziaa rma bdca wiatowym liderem w dziedzinie za awansowanych systemw opancerzenia - Plasan Sasa Ltd.

at n dC Sa
Ta zaoona w 1986 roku rma jest znanym na wiecie producentem systemw dodatkowego opancerzenia (Add-On Amor Protection Kits), przeznaczonego dla rnego typu pojazdw, samolotw, migowcw oraz indywidualnych oson balistycznych. Plasan postawia na rozwj lekkich, zoonych, wielowarstwowych pancerzy, czcych w sobie elementy metalowe, ceramiczne i aramidowe, ktrych przedstawicielem jest system SMART (Super Multi-hit Armor Technology). Obecnie prowadzone s zaawansowane prace nad zastosowaniem nanotechnologii do produkcji rnego rodzaju oson.

Pustynny Kot z Izraela

Od Caracala do TPV
Celem, ktrzy przywieca powstaniu SandCata, byo stworzenie demonstratora zaawansowanego systemu przetrwania ASSD

34

SPECIAL OPS 1/2011

(Advanced Surivability System Demonstrator), czyli opancerzonego pojazdu zapewniajcego ochron przed rnego typu zagroeniami. Przy jego budowie kierowano si, tak jak w przypadku innych projektw tej firmy, zapewnieniem maksymalnego bezpieczestwa i przeywalnoci zaogi pojazdu na polu walki, przy jednoczesnym zoptymalizowaniu masy opancerzenia do moliwoci podwozia, aby jak najmniej straci na elastycznoci uycia. W wozie tym starano si wykorzysta cao dotychczasowego dowiadczenia firmy oraz opracowane systemy i wdroone rozwizania stosowane w konstrukcjach przeznaczonych do dziaa zarwno podczas konfliktw asymetrycznych, na terenach zurbanizowanych, jak i operacji policyjnych. W projekcie tym nie chodzio o zbudowanie konkretnego wozu i oferowanie go potencjalnym klientom, a raczej o zademonstrowanie lozoi budowy opancerzonych i minoodpornych pojazdw oraz moliwoci rmy w tym zakresie. Trzeba pamita, e Plasan to przede wszystkim producent zestaww opancerze do pojazdw rnych marek i SandCat nie mia sta si ich potencjalnym konkurentem. Po raz pierwszy zosta on pokazany, jeszcze pod nazw Caracal i w 5-miejscowej konguracji kabiny, w 2005 roku. SandCat spotka si z duym zainteresowaniem, co przyczynio si do jego dalszego rozwoju, ju nie jako demonstratora, ale gotowego pojazdu. Swoj europejsk premier mia, rwnie w 2005 roku, na targach Milipol w Paryu. W 2006 roku na Eurosatory wystawiona zostaa ju nowa, 6-8-osobowa wersja tego pojazdu, ju pod obecn nazw. Pierwsze prototypy SandCata byy testowane zarwno przez Siy Obronne Izraela, jak i armie innych pastw, midzy innymi Stanw Zjednoczonych. Proponowany by on take jako nastpca posiadanych przez armi izraelsk samochodw Sufa, czyli opancerzonych wersji jeepw M240 Storm, uywanych gwnie w operacjach o charakterze policyjnym prowadzonych na terenach zajtych przez Izrael. Pocztkowo SandCat promowany by z logo Forda, ktrego podwozie stanowi baz dla pojazdu firmy Plasan. Od 2008 roku pojazd jest firmowany na wybranych rynkach przez Oshkosha, w tym rwnie jako Tactical Protector Vehicle (TPV) czyli wz przeznaczony przede wszystkim dla policyjnych jednostek specjalnych.

Cz zakupionych przez bugarski MON SandCatw zostaa wyposaona w opancerzone wieyczki strzeleckie. SandCaty zostay przeznaczone gwnie do wsparcia bugarskich onierzy dziaajcych w Afganistanie.

Od 2008 roku SandCat promowany jest przez Oshkosha, take na rnych targach oraz pok azach uzbrojenia. W zeszym roku mona byo zapozna si z moliwociami SandCata podczas organizowanych na terenie orodk a prb w Millbrook w Wielkiej Brytanii pok azw DVD (Defence Vehicle Dynamics Exhibition).

Konstrukcja SandCata
Pocztkowo SandCat budowany by na zmodykowanym podwoziu pick-upa Forda serii F-350 lub F-450 (w zalenoci od konguracji nadwozia oraz masy) w wersji SuperDuty 44. Przebudow fordowskiego podwozia, w tym zmniejszenia rozstawu osi z 3454 mm do 2845 mm oraz wzmocnienia zawieszenia (tzw. Off-Road-Package) dokonywaa rma Manning Equipment. Obecnie baz dla SandCata jest przede wszystkim Ford F-550 Super Duty 44, ktry poddawany jest modykacjom polegajcym na: zmniejszeniu rozstawu osi do 2946 mm, zastpieniu oryginalnych k, w tym bliniaczych na tylnej osi, przez pojedyncze wzmocnione koa z wkadkami typu runat oraz terenowe ogumienie o rozmiarze 285/70R19,5 lub 305/70R19.5,
35

magazyn ludzi akcji

SPECIAL OPS

POJAZDY SPECJALNE
zastpieniu resorw pirowych w zawieszeniu tylnego mostu przez ukad z wahaczami wleczonymi i sprynami rubowymi. W przypadku, gdy nie jest wymagany wysoki poziom ochrony balistycznej oraz przeciwminowej, nadal istnieje moliwo zbudowania SandCata na podwoziu Forda F-350, rwnie ze zmniejszonym rozstawem osi. Fordy serii F, a szczeglnie model F-550, s czsto wybierane jako baza pod budow rnego rodzaju opancerzonych pojazdw taktycznych, ze wzgldu na jego sprawdzon i wytrzyma ramow konstrukcj, du nono (do 8845 kg), trwae mosty (np. przednia o to sprawdzona Dana 60/Super Dana 60) oraz mocny i elastyczny ukad napdowy, ktrego sercem jest, 6,4-litrowy, 8-cylindrowy, widlasty, turbodoadowany silnik diesla Power Stroke, osigajcy moc 325 KM/242 kW przy 3000 obr./min oraz moment obrotowy 880 Nm przy 2000 obr./min, ktry poczono z 5-biegow automatyczn skrzyni TorqShift oraz 2-przeoeniowym reduktorem (2WD/4WD). Model 2011 Forda F-550 Super Duty bdzie wyposaony rwnie w 8-cylindrowy silnik Power Storke, ale o pojemnoci 6,7 litra i zmienionych charakterystykach: moc 390 KM/290 kW przy 2800 obr./min, moment obrotowy 976 Nm przy 1600 obr./min. Bdzie on wsppracowa z 6-biegow przekadni automatyczn TorqShift z ukadem zmiany biegw SelectShift oraz przystawk mocy. Ta sama jednostka napdowa bdzie rwnie dostpna w modelach F-350 i F-450. Co ciekawe, nowy silnik diesla V8 to konstrukcja Forda (fabryczne oznaczenie Scorpion), a nie jak do tej pory Navistara.

Wersje SandCata
Nadwozie SandCata moe by wykonane w wersji transportowej, 5-drzwiowej (SandCat Transport/TPV) lub 4-drzwiowej (SandCat Utility) z odkrytym baganikiem, do ktrego mona dosta si rwnie z wntrza pojazdu przez drzwi/waz zamontowane w tylnej cianie kabiny pasaerskiej. Wyposaenie wntrza, ukad siedze, ich rodzaj mog by skongurowane zgodnie z yczeniami zamawiajcego. Maksymalnie SandCat w wersji transportowej mieci 8 ludzi. Na dachu montowane s rnego typu wazy, rwnie przystosowane do instalacji uzbrojenia, w tym zdalnie sterowanego stanowiska strzelckiego czy opancerzonej wieyczki strzelca. Niezalenie od wersji wymiary SandCata s takie same i wynosz odpowiednio: dugo: 5046 mm, szeroko: 2160 mm, wysoko: 2251 mm, rozstaw osi: 2946 mm, rozstaw k: 2160 mm. Masy pojazdu oraz jego adowno zale od wersji nadwozia, poziomu opancerzenia oraz wyposaenia. Dla opancerzonego na

We wntrzu SandCata moliwe s rne konguracje ustawienia siedzisk (od 4 do 8).

Na zdjciu widoczne jest wntrze SandCata w odmianie militarnej, z krtkim nadwoziem. rodkowe siedzenie mona przeksztaci w podest dla strzelca.

SandCat moe by uzbrojony w zdalnie sterowane stanowisko strzeleckie, zainstalowane przed wazem dachowym. Na zdjciu widoczne s pojazdy, z zamontowanym stanowiskiem Elbit, ktre zostay dostarczone bugarskim siom specjalnym.

36

SPECIAL OPS 1/2011

poziomie B7/IV NIJ US pojazdu taktycznego z 5-drzwiowym nadwoziem DMC wynosi 8845 kg, a adowno 1814 kg. Istnieje rwnie wersja dla si specjalnych SandCat SOV (Special Operations Vehicle) z odkrytym, opancerzonym do grnej krawdzi drzwi nadwoziem (poziom 2 wg STANG 4569) oraz ochron podwozia przed eksplozjami (poziom 1 wg STANG 4569). Baz dla niej rwnie stanowi podwozie Forda serii F z rozstawem osi skrconym do 2946 mm. Dopuszczalna masa cakowita SandCata SOV to 5000 kg, a adowno 2300 kg, cho parametry te s uzalenione od poziomu ochrony i kocowej konguracji pojazdu. Wz ten moe by transportowany na pokadzie samolotu C-130 (lub wikszego) lub na zawiesiu pod migowcem CH-47. Najnowsz odmian SnadCata, zaprezentowan w 2010 roku m.in. na Eurosatory i DVD jest Mine-Protected Light Patrol Vehicle (M-PLPV), pojazd przeznaczony gwnie dla odbiorcw wojskowych, do realizacji zada patrolowych w strefach zagroenia atakami za pomoc adunkw wybuchowych. Std dysponuje on wyszymi poziomami ochrony przed IED (poziomu 5(+) wg STANG 4569) oraz eksplozjami min (poziom 2a(+)/2b(+) wg STANG 4569).

pasy bezpieczestwa dla wszystkich czonkw zaogi, klimatyzacja, dwa akumulatory, dwa 200-amperowe alternatory, chodnica pynu hydraulicznego pracujcego w skrzyni biegw, otwory strzelnicze w drzwiach.

Opcje wyposaenia
Z zaoenia konstrukcja SandCata pozwala na dostosowanie konguracji jego nadwozia, opancerzenia, wyposaenia do potrzeb klienta i realizowanych przez niego zada. Do standardowego wyposaenia nale m.in.:

SandCat SOV zosta stworzony z myl o wsparciu dziaa wojskowych jednostek specjalnych, jako alternatywa dla nieopancerzonych LR Defender, Mercedesw G czy Humvee.

Na zdjciu widoczne s, umieszczone w nadkolach pojazdu oraz na dachu, dysze systemu ganiczego - FSS (Fire Suppresion System). Moe on maksymalnie ochrania 5 stref: komor silnik a, dach oraz zewntrzne powierzchnie nadwozia, zbiornik paliwa, przedzia zaogi, koa.

magazyn ludzi akcji

37

SPECIAL OPS

POJAZDY SPECJALNE
Wrd opcji wyposaenia mona m.in. znale: rne rodzaje i konguracje siedze, zabudowy baganika/przedziau transportowego, dodatkowy system wentylacji, ogrzewania i klimatyzacji (HVAC) zamontowany z tyu, wyposaenie szturmowe, takie jak: rampy, drabin, boczne podesty oraz tylny podest, system ltrowentylacyjny NBC, system GPS, interkom, szperacze, dodatkowe kamery zewntrzne (standardowo montowana jest kamera cofania), ostrzegawcza sygnalizacja wietlno-dwikowa, itp. SandCat moe by rwnie wykorzystany w charakterze nonika rnego rodzaju specjalistycznych systemw, np. rozpoznania lub nadzoru z wysuwanym masztem, na ktrym zamontowany jest radar, gowica optoelektroniczna lub inne rodzaje czujnikw. Oczywicie wraz z pojazdem oferowany jest te odpowiedni pakiet logistyczny oraz szkolenia kierowcw i obsugi technicznej.

Wszystkie siedzenia, w tym rwnie kierowcy, s zawieszone pomidzy stropem a podog k abiny. Jest to wany element systemu ochrony przed skutk ami eksplozji adunkw wybuchowych.

Na zdjciach widoczny jest jeden z pierwszych prototypw SandCata, z krtkim 4-drzwiowym nadwoziem, podczas prb terenowych. Podobny do niego egzemplarz by sprowadzony w 2007 roku do Polski.

38

SPECIAL OPS 1/2011

Zintegrowany system przeycia

Obecnie Oshkosh promuje system opancerzenia oraz wyposaenia SandCata, ktry zapewnia ochron i przeycie jego zaogi, jako Integrated Survivability System (ISS). Ma to podkreli kompleksowo rozwiza zastosowanych w tym pojedzie, gdy za bezpieczestwo znajdujcych si w nim onierzy/operatorw odpowiada nie tylko pancerna blacha nadwozia. Oczywicie gwnym elementem tego systemu jest nadal opancerzone nadwozie, w ktrym poza stal pancern oraz kuloodpornymi szybami moe by zastosowana technologia kompozytowego pancerza SMART (Super Multi-hit Armor Technology) opracowana przez Plasana. SMART to pancerz skadajcy si z warstwy ceramicznych elementw uformowanych w cylinderki umieszczonych w polimerowej osnowie na metalowym podou. Konstrukcja ceramicznych cylinderkw zapewnia wysok wytrzymao na wielokrotne traenia, gdy uszkadzane s pojedyncze elementy, a nie caa jednolita struktura elementu opancerzenia. Z wykorzystaniem tej technologii rmy Plasan produkowane s opancerzone nadwozia takich pojazdw, jak: Navistar MaxxPro czy Oshkosh M-ATV, Hawkey, Renault Sherpa Scout/High Intensity. Opancerzenie SandCata moe by wykonane zgodnie z wymaganiami klienta, od poziomu 1 wg STANAG 4569 do poziomu 3(+) wg STANAG 4569. Najczciej obecnie wykonywane jest w klasie B7/IV NIJ US lub na poziomie 3 wg STANG 4569, co zapewnia odporno take na pociski przeciwpancerne kalibru: 7,6239 mm oraz 7,5254 mm. SandCat wyposaony jest rwnie w systemy oson chronicych przed skutkami eksplozji adunkw wybuchowych do poziomu 2a/2b wg STANAG 4569 oraz przed adunkami IED do poziomu 4 wg STANG 4569. Jego wanym uzupenieniem, szczeglnie gdy wymagana jest wysza odporno przeciwminowa, s specjalne siedzenia agodzce skutki eksplozji adunkw pod pojazdem. Poza zewntrznymi osonami, wntrze (obszary z zewntrz opancerzone) SandCata wyoone jest dodatkowo wykadzin przeciwodamkow, tzw. spall-liner. Standardowo komora silnika SandCata nie jest opancerzona, mona jednak zamontowa kuloodporn oson chodnicy oraz zewntrzne osony balistyczne na botnikach. Oczywicie poziom ochrony, jaki zosta osignity w pojedzie, jest cile powizany z jego adownoci oraz mobilnoci, te trzy elementy stanowi tzw. elazny trjkt decydujcy o przydatnoci danej konstrukcji do realizacji zada. Zastosowanie nowoczesnych technologii kompozytowych pozwala na zwikszenie odpornoci opancerzenia, bez radykalnej utraty adownoci i mobilnoci. Nie s to tanie technologie, ale konieczne, jeli chce si zbudowa nieduy pojazd, ktry bdzie dobrze opancerzony, wyposaony i bdzie si sprawnie porusza w rnych warunkach terenowych.

W konstrukcji SandCata SOV starano si poczy typowe cechy wozw uywanych przez siy specjalne z moliwie wysokim poziomem ochrony. Przedni kuloodporn szyb oraz orurowanie, na ktrym zamontowana jest obrotnica, mona zoy na czas transportu pojazdu.

Na salonie Eurosatory 2010 izraelsk a rma zbrojeniowa R afael zaprezentowaa mobiln bateri ppk Spike NLOS (Non Line-Of-Sight) o przeduonym zasigu, zbudowan na SandCatcie.

Do miasta i w teren
SandCat moe sprawnie porusza si zarwno po bezdroach, jak i po wskich uliczkach. Pozwalaj mu na to mocny silnik zespolony skrzyni biegw, zaczany napd wszyst39

magazyn ludzi akcji

SPECIAL OPS

POJAZDY SPECJALNE
Jeden z trzech, uywanych od 2007 roku przez szwedzk policyjn jednostk AT, SandCatw, wyposaony m.in. w k amer oraz szperacz na obrotowej podstawie zamontowanej na dachu.

kich k, jak rwnie promie zawracania wynoszcy jedynie 6,5 m. Minimalny przewit SandCata wynosi 343 mm, a kty natarcia i zejcia odpowiednio 38 i 30. Pojazd moe pokonywa wzniesienia o nachyleniu do 60% oraz trawersowa zbocza nachylone pod ktem 37. Jest on rwnie w stanie przejeda przez pionowe przeszkody o wysokoci 457 mm. Tylny most wyposaony jest standardowo w mechanizm rnicowy o ograniczonym polizgu (LSD), a w przedniej sztywnej osi moe by zamontowana, zaczana pneumatycznie, blokada dyferencjau rmy ARB. Zawieszenie obu sztywnych mostw jest wzmocnione. Maksymalna prdko SandCata ograniczona jest elektronicznie do 120 km/h. Za sprawne zatrzymanie pojazdu odpowiadaj 4 wentylowane tarcze hamulcowe oraz system ABS. Pojazd jest rwnie wyposaony w system kontroli trakcji. Zbiornik paliwa wikszoci odmian SandCata mieci 120 litrw, jedynie wersja M-LPV ma wikszy bak o pojemnoci 160 litrw.

Uytkownicy SandCata
Do tej pory zalety konstrukcji SandCata doceniy m.in.: szwedzka antyterrorystyczna jednostka policyjna Nationella Insatsstyrkan 3 pojazdy z nadwoziem typu Transport/TPV (zaoga: 78), bazujce na podwoziu Forda F-450, dostarczone w 2007 roku, bugarski MON andarmeria Wojskowa, jednostki specjalne (m.in. policyjna centralna jednostka kontrterrorystyczna SOBT) w latach 20082009 zakupiy w sumie 25 pojazdw w dwch wersjach nadwoziowych: Utility (zaoga: 45) i Transport/TPV (zaoga: 48), bazujce na podwoziu Forda F-550, rozstaw osi 2946 mm. Na czci pojazdw w odmianie Utility zostay zamontowane zdalnie sterowane stanowiska strzeleckie rmy Elbit,

40

SPECIAL OPS 1/2011

izraelska stra graniczna (Israel Border Police) w 2009 roku zakupia 79 pojazdw w specjalnej wersji nadwoziowej rnicej si przede wszystkim zabudow baganika, bazujcych na podwoziu Forda F 350. SandCaty zastpi eksploatowane do tej pory wozy M240 Storm. Wikszo dostarczonych odbiorcom do tej pory SandCatw bya wyposaona w silniki diesla o poj. 6,4 l i mocy 350 KM/260 kW. Kilka egzemplarzy SandCata w wersji TPV zostao rwnie zakupionych w 2009 roku przez jedn z kanadyjskich agencji bezpieczestwa. SandCat mia te krtki polski epizod w 2007 roku, gdy rma Plasan zgosia swoj gotowo do uczestniczenia w programie pozyskania Lekkich Opancerzonych Samochodw Patrolowych (LOSP) dla polskiej armii. Wtedy te sprowadzony Oshkosh promuje SandCata TPV, jako pojazd przeznaczony dla jednostek zosta do naszego kraju jeden z prototypw tego specjalnych policji (SWAT, SRT, HAZMAT Team) i podobnych sub. pojazdu, jednak nie by on szerzej prezentowany, ani te potencjalni partnerzy izraelskiej rmy nie Cho opancerzony pojazd taktyczny nie jest moe dobrem pierwszej dostrzegli potencjau oraz moliwoci tej konstrukcji i technologii, jakimi potrzeby, to na pewno jest jednym z wanych elementw wyposaenia ju wtedy dysponowaa rma Plasan. Ostatecznie program LOSP-a zosta nowoczesnych jednostek antyterrorystycznych policji i innych sub odanulowany, a polscy onierze uywaj w Afganistanie m.in. wypoyczopowiedzialnych za bezpieczestwo wewntrzne kraju. nych MaxxPro z opancerzeniem Plasana. Stworzony przez firm Plasan, wiatowego lidera kompozytowych systemw opancerze pojazdw, SandCat oferuje zarwno Przed nami dwa wane wydarzenia: rozpoczcie 1 lipca 2011 roku polwysoki poziom ochrony, du adowno, atwo dostosowania skiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej oraz organizacja Mistrzostw konfiguracji wntrza, moliwo zabudowy rnego rodzaju urzEuropy w Pice Nonej 2012. Bd one stanowi due wyzwanie dla dze i systemw, jak i wysok manewrowo w terenie oraz na wszystkich sub odpowiedzialnych za bezpieczestwo w naszym kraju. obszarach zabudowanych. SandCat to pojazd, ktry sprawdzi si Wie si to rwnie z zapotrzebowaniem na sprzt oraz technik wspow wielu sytuacjach taktycznych i zapewni wysoki poziom bezpiemagajc realizacj zada zwizanych z tymi wydarzeniami. Inwestycje czestwa uytkownikw. w bezpieczestwo nigdy nie s tanie, ale zawsze si opacaj.

SandCat TPV oraz M-PLPV prezentowane podczas DVD 2010. Na zdjciu wida wyranie wyej umieszczone nadwozie w odmianie M-PLPV, ktrego podoga jest zintegrowana z deektorem w ksztacie litery V .

magazyn ludzi akcji

41