Rytmy dobowe. Zaburzenia snu.

1. Rytm dobowy

jest to naturalny rytm organizmu zwizany ze snem i czuwaniem rytm dobowy jest 24-godzinnym wzorcem snu i czuwania, codziennej aktywnoci przewodu pokarmowego, wydzielania hormonw, nastroju, napdu yciowego i wydajnoci czowiek jest zaprogramowany na codzienny, dwukrotny wzrost sennocimidzy 3:00- 7:00 oraz 13:00- 16:00 okoo godz. 3:00 przypada minimum sprawnoci umysowej i spostrzeeniowej czowieka, a ilo prostych bdw zwizanych z koncentracj uwagi, a take percepcj wzrokow wzrasta moe od 30 do 100% powyej redniej dobowej ilo energii wydatkowanej do wykonania porwnywalnej pracy w porze nocnej jest o okoo 15-20% wiksza ni w dzie

2. Zaburzenia rytmu dobowego

Zaburzenia rytmu dobowego (np. praca zmianowa, zmiany stref czasowych) zmniejszaj wydajno oraz napd yciowy z towarzyszcymi cechami: osabieniem pamici wydueniem czasu reakcji ospaoci apati zmniejszeniem czujnoci pogorszeniem koordynacji psychomotorycznej zmniejszeniem zdolnoci podejmowania decyzji

3. Sen

sen jest stanem odwracalnej utraty wiadomoci, w ktrym mzg w zmniejszonym stopniu reaguje na bodce zewntrzne. naturalny sen dzieli si na dwie odrniajce si fazy:
o o

wolnych ruchw gaek ocznych (NREM), tzw. sen gboki szybkich ruchw gaek ocznych (REM), tzw. sen paradoksalny

sen moe oszczdza energi przez obnienie temperatury ciaa i zmniejszenie metabolizmu o 10% w porwnaniu ze stanem czuwania.

4. Homeostaza snu

jest to stan naturalnej rwnowagi pomidzy iloci i jakoci snu a iloci godzin czuwania naturalna potrzeba snu osoby dorosej wynosi rednio ok. 8 godzin na dob wikszo dorosych pi 1- 1,5 godz. mniej ni wynosz ich potrzeby jeeli deficyt snu wynosi ponad 2 godziny na dob, wwczas spada wydajno (jako funkcjonowania czowieka). Podobny efekt wywouj liczne przebudzenia ze snu dla skorygowania istotnego niedoboru snu konieczne s 2 noce optymalnego snu potrzeby snu nie zmniejszaj si z wiekiem. Jest to powszechny, ale bdny pogld powyej 45 roku ycia: o wzrasta liczba przebudze, co pogarsza jakoci snu o trudniejsze jest nadrobienie deficytu snu przez zwikszenie czasu trwania snu o wraz z wiekiem zmniejsza si ilo faz NREM snu

5.

Cykle snu

badacze odkryli, e fale mzgowe czowieka zmieniaj swj ksztat z chwil jego zanicia i wykazuj dalsze systematyczne, przewidywalne zmiany w cigu caego okresu snu przejcie przez pierwsze cztery fazy snu wymaga okoo 90 minut. Faza pita zajmuje okoo 10 minut. W cigu nocnego snu przechodzimy przez ten 100minutowy cykl od czterech do szeciu razy na rzeczywist ilo snu danej osoby duy wpyw maj jej wiadome dziaania; ludzie samodzielnie reguluj dugo snu np. nie kadc si spa do pna lub nastawiajc budzik

6. Pozycje do spania

ju w czasach staroytnego Egiptu wiedziano, e sny mog zosta odczytane; odzwierciedlaj one charakter nicego; wierzono, e zapowiadaj wydarzenia, ktrym nicy moe zapobiec w staroytnej Grecji opisywano sny jako nadzwyczajn, prorocz si duszy, dlatego wymowy moliwoci snu polegay na tym, aby nauczy nicego czowieka umiejtnoci waciwego patrzenia na otaczajcy go wiat due znaczenie ma to, w jakiej pozycji si kadziemy spa, wanie taki ukad ciaa, w jakim si budzimy, wiele mwi o charakterze

pozycja aby - na brzuchu z rozoonymi nogami. Jeste osob nie ufn, wahasz si i

nieustannie analizujesz swoje postpowanie. Zawsze postpujesz ostronie, zgodnie z wczeniej zaoonym planem. Nie potrafisz improwizowa. Jeste wraliwy, nie umiesz szybko podejmowa decyzji, wprawia ci to w popoch, poniewa jeste wyjtkowo podejrzliwy.
pozycja krlewska - na plecach z rkami uoonymi wzdu tuowia. Jeste panem

wasnego snu, umiesz zasn niemal na zawoanie i obudzi si o zaplanowanej godzinie. W dziecistwie bye faworyzowany przez rodzicw, a w dorosym yciu jeste osob lubian i szanowan. Akceptujesz swj wygld i charakter, nie posiadasz kompleksw. Potrafisz si cieszy yciem. Jeste osob ktra lubi si wyrnia w towarzystwie. Pragniesz kierowa ludmi i robisz to wyjtkowo umiejtnie.

 pozycja boczna - na boku z delikatnie ugitymi kolanami. Jeste osob odwan, nie

boisz si przeciwnoci losu potrafisz wstawi im czoa. Jeste wyrafinowany i uparty, aby dopi swego. Jeste rozsdny i trzewo oceniasz szanse sukcesu .Powolnym krokiem posuwasz si do przodu. Umiesz odnale swoje miejsce w yciu, wiesz co chcesz robi, czym si zajmowa. Patrzysz na wiat przez rowe okulary. Jeste osob, ktra szybko si zakochuje. Uwielbiasz fantazjowa i marzy.

pozycja embrionalna - kolana zgite, a ciao zwinite w kbek. Jeli tak zasypiasz,

sygnalizujesz wiatu - KOCHAJ MNIE. W gbi duszy czujesz si bezradnym czowiekiem, ktry chce by prowadzony za rczk. Jeste osob skryt i niemia, ktr drcz kompleksy. Nie potrafisz samodzielnie podejmowa decyzji, boisz si odpowiedzialnoci i kopotw. Nie akceptujesz swojego wygldu. W zwizku nie potrafisz si przeama i pokaza, jaka jeste na prawd.

7. Pozycje snu dotyczce pary

ROZGWIAZDA Rozkrzyowana pozycja partnera, zajmujcego przy okazji powierzchni materaca, a ty skulona u jego boku, leca na marnej wiartce. Jeli picie w ten sposb, sprawa jest jasna: on dominuje w zwizku, ty za podporzdkowujesz si. Czujesz si tak zalena, e tak bliskie, wcinite w jego ciao leenie odzwierciedla twoj cakowit niesamodzielno. A moe to wina materaca...? Druga strona medalu: ludzie tak picy wietnie si uzupeniaj. Rozgwiedony partner to dobry suchacz i jednoczenie przyjaciel, a wtulona w niego druga osoba czuje si przy nim bezpiecznie i speniona. Dwie hipotezy ktra sprawdza si czciej w pocieli? YECZKA Na boku, ty wcinita w jego krocze poladkami, on dodatkowo oplata ci ramieniem. Pozycja w stylu papuki-nierozczki najbardziej podana przez kobiety, przynajmniej przez te, ktre do bliskoci i romantycznego uczucia przywizuj ogromn wag. Niby wystpuje najczciej i to w pierwszych 5 latach bycia ze sob, ale nie kady preferuje t senn plecionk co nie znaczy, e si prawdziwie nie kochacie, jeli nie picie, chuchajc sobie w szyje, plczc sobie nogi i pocc si z powodu zdwojonego 36,6. Moe jest wam po prostu niewygodnie, gdy nie moecie si przez tak pozycj swobodnie rzuca po ku, moe za ciepo, moe nerka boli od dugiego leenia na boku, a moe materac jest tak wielki, e nie trzeba si ogranicza z zajmowan podczas snu jego powierzchni. ZAMEK BYSKAWICZNY

Wariacja yeczek czyli dwie niemal embrionalne pozycje zakleszczone w jedn. Wane moe by tutaj uoenie wyej lub niej (z perspektywy obserwatora, bo trudno mwi o takiej orientacji z perspektywy materaca, czyli horyzontalnej) ktrego z partnerw kto bliej gowy ka, ten w zwizku odrobin bardziej dominuje. Ale nadal wszystko upywa w zdrowej atmosferze zrozumienia i mioci. PAPIEROWE LALECZKI Dwie osoby na plecach dotykajce si jedn nog lub doni niby przypadkiem. Czujecie duy dystans do tego, co razem robicie, ale podobnie jak w przypadku Blinit dycie do tego, by utrzymywa ze sob niemiay, ale zawsze kontakt. KOOWROTEK Ty leysz na brzuchu, on na boku, dodatkowo jedn nog przygwada ci do materacu. Symbolem potrzasku jest wanie owo unieruchomienie jednego partnera przez nog drugiego pozycja oznacza tylko, e kto komu dyktuje tutaj warunki i jego jest zawsze na wierzchu. A sytuacja robi si coraz bardziej napita i nakrcona. Niby jestecie blisko, ale tak naprawd bardzo daleko. Wrcz klaustrofobicznie i jakby w puapce. BLINITA SYJAMSKIE Czyli stykacie si ze sob plecami lub poladkami: za dnia jestecie nierozczni, ale w nocy, szczeglnie po przyjemnym seksie, macie ochot jednak od siebie na czas snu odpocz. Taka pozycja mwi, e jestecie dwoma mocnymi, niezalenymi indywidualnociami. Mimo to zachowujecie pozory dziennej bliskoci, stykajc si ktr z partii ciaa. Zdrowa pozycja, bo nikt nie ingeruje w osobowo drugiej osoby, kady partner ma wasne zdanie na pewne tematy, ale nie narzucaj go sobie. Nic tylko pielgnowa taki zwizek i tak pozycj.

8. Marzenia senne
Marzenia senne odgrywaj wan rol w yciu psychicznym ludzi, prawie kada kultura stawiaa pytanie: czy sny maj istotne znaczenie? Niemal zawsze odpowied bya twierdzca.

9. Freudowska analiza marze sennych

Freud by twrc najwaniejszej teorii marze sennych w nowoczesnej kulturze Zachodu nazywa marzenia senne ,,przechodzcymi psychozami i modelami pojawiajcego si co noc szalestwa. Nazywaa je rwnie krlewsk drog do niewiadomoci

Freud uwaa sny za symboliczn ekspresj silnych, niewiadomych, wypartych pragnie. Pragnienia te przejawiaj si w zamaskowanej postaci, poniewa s siedliskiem zakazanych dz, takich jak podanie seksualne odnoszce si do rodzica przeciwnej pci. Tak dwie dynamiczne siy, dziaajce w marzeniach sennych, to pragnienie i cenzura- obrona przed pragnieniami. Cenzura przetwarza ukryte znaczenie, czyli tre utajon snu, w tre jawn, ktra ukazuje si osobie nicej po przejciu procesu znieksztacania, okrelonego przez Freuda jako praca marzenia sennego. Tre jawna jest moliw do zaakceptowania wersj opowieci: tre utajona reprezentuj wersj nie do przyjcia, ze wzgldw spoecznych lub osobistych, ktra jednak jest wersj prawdziw nie okrojon. Wg Freuda interpretacja marze sennych wymaga dokonania przejcia w odwrotnym kierunku- od treci jawnej do treci utajonej Freud by przekonany, e symbole i metafory w marzeniach sennych maj zarwno znaczenia indywidualne, specyficzne dla poszczeglnych jednostek, jak i znaczenia uniwersalne, z ktrych wiele ma charakter seksualny

10.Fizjologiczne teorie treci marze sennych

model J.Allana Hobsona i Roberta McCarleya sugeruje ze sygnay neuronowe wychodzce z pnia mzgu pobudzaj okolice kory mzgowej. Te elektryczne wyadowania pojawiaj si automatycznie mniej wicej co 90 min, a ich aktywno utrzymuje si przez okoo 30 min- co wyjania cykliczne nastpowanie po sobie faz snu REM i NREM. Wyadowania te aktywizuj przodomzgowie i pola kojarzeniowe kory, gdzie uruchamiaj wspomnienia i zwizki z przeszymi dowiadczeniami osoby nicej. Wg koncepcji Hobsona i McCarleya, w tych przypadkowych seriach ,,sygnaw elektrycznych nie ma logicznych powiza, immanentnego sensu, ani spjnych wzorcw czy konfiguracji z nowszych bada wynika, e marzenia senne nie wywodz si jedynie z pnia mzgu. Przeciwnie dowiadczamy marze sennych zarwno dlatego, e niektre okolice mzgu s bardziej aktywne- np. okolice zwizane z emocjami- jak i dlatego, e niektre s mniej aktywne- np. okolice zwizane ze wspomnieniami poszczeglnych dowiadcze yciowych

11. Czy zaburzenia snu s chorob?

zaburzenia snu nale do zaburze rytmw dobowych. S jednym z najczstszych problemw zdrowotnych dotykajcych czowieka. Mog

wynika z sytuacji psychospoecznej, chorb psychicznych i somatycznych, czy w kocu mog by objawem ubocznym lekw
12.

Zaburzenia snu

Narkolepsja (narcolepsy) o jest zaburzeniem snu charakteryzujcym si okresowym zasypianiem w cigu dnia o czsto towarzyszy jej katapleksja zwiotczenie mini i utrata kontroli nad miniami pod wpywem pobudzenia emocjonalnego (miech, gniew, strach, zdziwienie, gd), co powoduje, e osoba dotknita tym schorzeniem nagle upada o narkoleptycy, kiedy zasypiaj, prawie natychmiast przechodz do snu REM o na narkolepsj cierpi w przyblieniu 1 osoba na 2000 o uczeni sdz, e narkolepsja ma podoe genetyczne Bezsenno (insomnia) o kiedy ludzie s niezadowoleni z iloci lub jakoci swojego snu, oznacza to, e cierpi na bezsenno
o

ten chroniczny brak zadawalajcego snu charakteryzuje si niezdolnoci do szybkiego zasypiania, czstym budzeniem si w czasie snu, wczesnym budzeniem si rano bezsenno jest zaburzeniem zoonym, ktre powstaje w skutek dziaania rnych czynnikw: psychologicznych, rodowiskowych i biologicznych

Bezdech w czasie snu (sleep apnea)

o

jest oddechowym zaburzeniem snu, ktre polega na tym, e dotknita nim osoba przestaje w czasie snu oddycha gdy zdarzy si taka sytuacja, poziom tlenu we krwi spada i wydzielane s hormony sygnalizujce stan alarmowy, co powoduje e picy budzi si i znw zaczyna oddycha u osoby cierpicej na zaburzenia zwane bezdechem w czasie snu mog wystpowa setki takich cykli kadej nocy na bezdech w czasie snu cierpi w przyblieniu 2% osb dorosych

Somnambulizm (somnambulism)
o

osoby, ktre cierpi na somnambulizm czyli sennowctwo, wstaj z ka i chodz, mimo e nadal pi

chodzenie podczas snu czciej wystpuje u dzieci ni u dorosych

o jest ono zwizane ze snem NREM

o

wbrew powszechnemu przekonaniu budzenie somnambulikw nie jest dla nich szczeglnie niebezpieczne prawdopodobnie bd oni po prostu zdezorientowani wskutek nagego obudzenia chodzenie samo w sobie moe by dla nich niebezpieczne, poniewa osoby te przemieszczaj si, nie zdajc sobie z tego sprawy

Senno w cigu dnia (daytime sleepiness)

o

jest ona gwna dolegliwoci, na ktra uskara si wikszo pacjentw nadmierna senno powoduje: zmniejszenie czujnoci, wyduenie czasu reakcji, pogorszenie wynikw w zadaniach ruchowych i poznawczych, a nawet wypadki samochodowe, czy tez wypadki przy pracy

13.

Objawy i przebieg
Najczstsze formy zaburze snu: trudnoci z zasypianiem sen przerywany wczesne budzenie ranne ze samopoczucie nadmierna senno

14.

Dobre rady na dobry sen

nie pij w cigu dnia. Jeli organizm przyzwyczai si do dziennej drzemki, nie bdzie potrzebowa snu noc. Oczywicie, po nieprzespanej nocy pokusa na odpoczynek wcigu dnia jest silna. Jednak ulegajc jej skazujemy si na kolejn noc bez snu przecie organizm wypocz w dzie. Przerwa to bdne koo mona jedynie silnym postanowieniem, by nie spa w cigu dnia. Jeli mimo postanowienia podsypiasz, popro blisk osob, by Ci w takich momentach budzia bd aktywny fizycznie. Kilka godzin przed snem zmobilizuj si do odrobiny sportu, albo do spaceru. Ciau potrzebne jest zmczenie, by mogo potrzebowa odpoczynku zamknij wszystkie wane sprawy z tego dnia. Jeli to tylko moliwe, nie zostawiaj spraw budzcych silne emocje nie zakoczonymi. Jeli pooysz si

spa przed podjciem wanej decyzji, w nocy bdziesz o niej rozmyla zamiast odpoczywa. Podobnie, nie zakoczony konflikt, nie przepakany smutek, nie witowana rado bd utrudnia sen. Naley domkn wane sprawy oraz waciwie przey emocje

przewietrz dobrze sypialni. wiee powietrze uatwia zasypianie. Lepiej si te pi pomieszczeniu lekko chodnym, ni w zbyt ciepym wycisz organizm. Godzin przed snem staraj si spdzi bez wikszego wysiku umysowego, nie mcz si te fizycznie. Godzina przed snem niech bdzie czasem relaksu, dobrej ksiki, filmu albo rozmowy z bliskimi

15.

Zaburzenia snu w ciy

Zbytnia senno lub problemy z zaniciem pojawiajce si w okresie ciy, znacznie utrudniaj prawidowe funkcjonowanie organizmu. Objawy i przebieg
o

zaburzenia snu s dolegliwociami niezmiernie dokuczliwymi w czasie ciy. Powoduj one znaczne osabienie, gdy organizm nie potrafi si prawidowo zregenerowa. Przyczyn zaburze snu w ciy moe by bardzo wiele. Najczciej problemy ze snem zwizane s ze zmianami hormonalnymi zachodzcymi podczas ciy powoduje, e kobieta czuje si senna i zmczona. Nadmierna senno najczciej wystpuje na pocztku ciy, gdy stenie progesteronu jest wtedy najwiksze. Pod koniec ciy wystpuje czciej bezsenno, spowodowane czstym budzeniem si w nocy i kopotami z ponownym zaniciem

o dziaanie progesteronu, ktrego stenie w ciy znacznie wzrasta

nasilajce si i znacznie bardziej odczuwalne ruchy podu, czste oddawanie moczu czy te stres mog zakci prawidowy przebieg snu

16.

Koszmary senne
To jest mj sen, ten sen przeraa mnie. W pokoju bez cian zamykam si. Nie ma nic, nie ma mnie. Niby bezpiecznie, ale wcale nie jest dobrze, w moim nie. Bartosiewicz

koszmarami sennymi nazywamy "ze, przeraajce sny", wystpujce w czasie fazy REM snu, najczciej w drugiej poowie nocy. Sporadyczne koszmarne sny s zjawiskiem normalnym. U niektrych dzieci koszmary senne s jednak powanym problemem. Czsto wystpujce, przeraajce sny,

powoduj wielokrotne budzenia w nocy, znaczne zmczenie, napicie i lki utrudniajce zasypianie w kolejnych nocach Objawy i przebieg
o

koszmarne sny zaczynaj si zwykle w wieku przedszkolnym - dotycz wwczas co najmniej 10% wszystkich dzieci. W pniejszym wieku czsto ich wystpowania zmniejsza si. Koszmary senne czsto powoduj przebudzenie si dziecka, ktre szybko odzyskuje wiadomo i potrafi nawet ze szczegami opowiedzie swj sen. Jeeli koszmary si powtarzaj, dziecko czsto ma lk przed ponownym zaniciem i potrafi zasn tylko razem z rodzicami. Koszmary senne nie s zwizane z jakimikolwiek zaburzeniami psychicznymi u dziecka. Wiadomo jedynie, e sprzyjaj im stany przemczenia i zwikszonego napicia oraz stosowanie niektrych lekw take ludzie po traumatycznych przejciach, takich jak gwat czy wojna, mog mie powtarzajce si koszmary, ktre zmuszaj ich do przezywania na nowo niektrych aspektw ich urazw sporadyczne koszmary nie s niczym niezwykym. Konsultacji z psychologiem lub psychiatr dziecicym wymagaj natomiast nawracajce koszmary senne i wyrane objawy lkowe wystpujce u dziecka

17. Bibliografia
18.

R. Gerrig, P.Zimbardo ,,Psychologia i ycie, PWN, Warszawa 2006 R. Meyer ,,Psychopatologia, Gdask 2003 http://www.psychiatria.pl/specjalista/ep,45,zaburzenia-snu-w-ciazy http://www.psychiatria.pl/specjalista/ep,140,codziennie-mam-koszmary-senne http://www.psychiatria.pl/specjalista/ep,584,czy-zaburzenia-snu-sa-choroba http://www.we-dwoje.pl/pozycje;do;spania,artykul,3424.html

Prezentacj wykonay:
Iwona Gumienna Ewelina Gwodzik Izabela Opacka Ewelina Pietrzak PSiTP gr.1