A wic mylisz o m-learningu

Co to jest m-learning?
Mobile learning ma miejsce wtedy, gdy ludzie korzystaj ze swoich urzdze przenonych w celu uczenia si, a zatem nie ogranicza ich dana lokalizacja.

Projekt zosta zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu Uczenie si przez cae ycie. Publikacja powstaa w wyniku projektu zrealizowanego przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu Uczenie si przez cae ycie. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko autora. Komisja Europejska ani Narodowa Agencja nie ponosz odpowiedzialnoci za umieszczon w niej zawarto merytoryczn ani za sposb wykorzystania zawartych w niej informacji.

Niniejszy Manual Trenera dotyczcy prowadzenia szkole z wykorzystaniem urzdze mobilnych dla e-biznesu w wersji 1.0 zosta przygotowany jako cz projektu pt. Szkolenia w zakresie E-biznesu z wykorzystaniem telefonii komrkowej zastosowanie mobilnego systemu wspomagajcego sposb prowadzenia zaj w celu nabycia umiejtnoci zarzdzania e-biznesem, wspfinansowanego w ramach programu Uczenie si przez cae ycie Leonardo da Vinci. Bazuje on na projekcie mobile Performance Support System for Vocational Education and Training oraz na wynikach uzyskanych w trakcie jego wdraania.

Konsorcjum projektu skada si z nastpujcych organizacji: Nowoczesna Firma S.A. (NF) Plovdiv University (PU) Fundacja Obserwatorium Zarzdzania (FOZ) National Distance Education University (UNED)

Autorzy: Piotr Maczuga (NF) Micha Plewczyski (NF) Nevena Mileva (PU) Dimitar Tokmakov (PU) Agnieszka witecka (FOZ) Krzysztof Zieliski (FOZ) Elio San Cristbal Ruiz (UNED) Manuel Castro (UNED)

ISBN: 978-83-936582-1-3

Warszawa 2012 E-business Mobile Training - use of mobile Performance Support System for acquiring e-business management skills www.pl.mtraining.eu

03

yjemy obecnie u progu nowej ery - spoeczestwa opartego na wiedzy. Technologie informacyjne i komunikacyjne wpywaj na kady aspekt naszego ycia, w tym na sposb, w jaki pozyskujemy i przyswajamy wiedz. Szybki rozwj urzdze mobilnych radykalnie zmieni sposb komunikacji i pozyskiwania informacji w dzisiejszym wiecie i bez wtpienia sta si jednym z gwnych motorw napdowych w rozwoju innowacyjnych metod nauczania. Dynamiczny rozwj telefonii komrkowej, coraz lepsze telefony oraz taszy i szerszy dostp do sieci przyczyni si do popularyzacji nowego sposobu nauki, ktry opiera si na szybkim przekazie informacji, zaufaniu do narzdzi ICT oraz aktywnym udziale w procesie nauczania, wypierajc bierne uczestnictwo w wykadach. Potrzebne jest nowe podejcie metodyczne jak najlepiej wykorzystujce potencja urzdze mobilnych. Niniejszy manual zosta przygotowany w ramach projektu E-business Mobile Training Methodology wspfinansowanego z programu Uczenie si przez cae ycie Leonardo da Vinci. Partnerami w projekcie s 4 organizacje z trzech krajw europejskich (Bugarii, Hiszpanii i Polski). Manual zosta pomylany jako poczenie oglnego podrcznika z przewodnikiem dla trenerw, podsumowujcym praktyczne aspekty Metodyki nauczania zagadnie e-biznesowych za porednictwem telefonii komrkowej. Czytelnik, ktrych chce dowiedzie si wicej, moe sign do metodyki, ktra zawiera pogbione analizy, studia przypadku i wyniki bada oraz szczegow bibliografi.

Urzdzenia mobilne

04

Najpopularniejsze urzdzenia uywane do celw m-learningu to:

Telefony komrkowe

uywane w celu wykonywania i odbierania pocze telefonicznych i krtkich wiadomoci tekstowych SMS dziki poczeniu poprzez sygnay radiowe ze stacjami bazowymi tworzcymi sie komrkow. Wikszo dzisiejszych telefonw komrkowych posiada szereg dodatkowych funkcji, takich jak odtwarzanie plikw MP3, bezprzewodowa komunikacja krtkiego zasigu (Bluetooth, podczerwie), dostp do poczty e-mail i do sieci Internet, czy aparat fotograficzny/kamera. Czasami nazywane s telefonami wielofunkcyjnymi i plasuj si midzy prostymi telefonami niszej klasy a smartfonami. cho nie istnieje standardowa oficjalna definicja terminu smartfon (a niekiedy trudno rozrni go od telefonu komrkowego), przyjlimy, e smartfon jest urzdzeniem czcym funkcjonalnoci telefonu komrkowego, PDA i komputera. Smartfon dziaa w oparciu o zaawansowany system operacyjny, pozwalajcy na zainstalowanie i uytkowanie rozmaitych aplikacji oraz oferujcy dostp do sieci Internet przez przegldark stron internetowych. urzdzenia zaprojektowane przede wszystkim w celu czytania cyfrowych ksiek i czasopism elektronicznych. Dla wikszej czytelnoci wywietlaczy, szczeglnie w ostrym socu, wykorzystuj one technologi papieru elektronicznego. Wadami papieru elektronicznego s obecnie moliwo wywietlania treci wycznie w czerni i bieli oraz brak moliwoci odtwarzania treci wideo. Dlatego te wykorzystanie czytnikw e-bookw w celach mobilnego uczenia si jest ograniczone do informacji gwnie tekstowej. nie wszyscy zgadzaj si co do przynalenoci laptopw/notebookw i netbookw do mobilnego ekosystemu. Jednak w miar, jak komputery te staj si mniejsze, ciesze i atwiejsze do noszenia przy sobie, mog by uywane jako urzdzenia do mobilnej nauki, o wikszej mocy ni smartfony, a jednoczenie wyposaone we wszystkie cechy komputerw PC. Z drugiej strony, pozwalaj one na korzystanie w peni z tradycyjnego e-learningu bez ogranicze projektowych typowych dla treci mobilnych. sytuujc si pomidzy smartfonami a laptopami, posiadaj zalety kadego z tych urzdze. Posiadaj ekran wystarczajco duy dla wywietlania tradycyjnych treci e-learningowych, maj pewne ograniczenia (przykadowo, wiele w nich nie obsuguje Flash lub innych formatw popularnych na stronach WWW), ale rwnie zalety (np. GPS, yroskop) w porwnaniu ze zwykymi komputerami. Ich udzia na rynku wci jest ograniczony, jednak ich popularno ronie w bardzo szybkim tempie i prawdopodobnie zastpi w pewnym stopniu czytniki e-bookw i netbooki. (takie jak iPody czy odtwarzacze MP3): wykorzystywane w celu przechowywania i odtwarzania mediw cyfrowych takich jak audio, zdjcia, wideo, dokumenty, itd. Ich oczywist zalet jest niewielki rozmiar i maa waga, jednak na rynku musz one rywalizowa z telefonami komrkowymi i smartfonami, jak rwnie innymi, bardziej wyspecjalizowanymi urzdzeniami, takimi jak przenone odtwarzacze DVD.

Smartfony

Czytniki e-bookw

Notebooki i netbooki

Tablety

Przenone odtwarzacze multimedialne

05

Pi momentw uczenia si

Sytuacja
Gdy uczymy si po raz pierwszy

Metoda szkoleniowa
Szkolenie z instruktorem Szkolenie online Wsparcie na stanowisku pracy Elektroniczny system wsparcia wydajnoci Szkolenie z instruktorem Szkolenie online Wsparcie na stanowisku pracy Elektroniczny system wsparcia wydajnoci Wsparcie na stanowisku pracy Elektroniczny system wsparcia wydajnoci

Zastosowanie m-learningu
Nie jest zalecane

Gdy potrzebujemy dowiedzie si wicej

Technologia mobilna moe by wykorzystana jako narzdzie pomocnicze w uczeniu si. Pozwala na szybki dostp do dodatkowych informacji (takich jak firmowe bazy danych, dokumenty i procedury) dokadnie w czasie i miejscu, gdzie jest to potrzebne. Zwaszcza w chwili, kiedy pracownik musi zastosowa zdobyt wczeniej wiedz i umiejtnoci w praktyce, podczas wykonywania pracy, technologia mobilna moe pomc mu powtrzy wiedz, lub dostarczy instrukcje i wsparcie na stanowisku pracy. Technologia mobilna moe by bardzo pomocna w sytuacjach kryzysowych, kiedy potrzebny jest szybki dostp do najwaniejszych informacji. Pozwala wwczas reagowa byskawicznie i skutecznie, aby przezwyciy trudnoci czy poprawi bdy. Szczeglnie w rodowisku biznesowym pracownicy musz szybko dostosowywa si do gwatownie zmieniajcych si warunkw, bezustannie aktualizowa swoj wiedz i umiejtnoci, i stale si uczy, czy to metodami formalnymi, czy nieformalnymi. Musz rwnie radzi sobie z trudnociami zwizanymi ze zrozumieniem i podejmowaniem decyzji, spowodowanymi nadmiern iloci infomacji. Mobilne uczenie si moe pomc im odnale waciwe dane dokadnie na czas i zawsze aktualne.

Gdy potrzebujemy przypomnie sobie lub zastosowa wiedz

Gdy napotykamy na trudnoci

Wsparcie na stanowisku pracy Elektroniczny system wsparcia wydajnoci

Gdy co si zmienia

Wsparcie na stanowisku pracy Elektroniczny system wsparcia wydajnoci

W kontekcie mobilnego uczenia si warto przestudiowa schemat Five Moments of Need autorstwa Boba Moshera i Conrada Gottfredsona. Zgodnie z tym schematem, w procesie uczenia si i wykonywania zada istnieje pi gwnych sytuacji (momentw), w ktrych pracownicy odczuwaj potrzeb dostpu do informacji. Momenty te wystpuj: 1. Kiedy uczymy si po raz pierwszy 2. Gdy potrzebujemy dowiedzie si wicej 3. Gdy potrzebujemy przypomnie sobie lub zastosowa wiedz 4. Gdy napotykamy na trudnoci 5. Gdy co si zmienia Autorzy okrelaj najlepsze metody szkoleniowe dla kadego z powyszych momentw. Pierwszy i drugi z nich zwizane s z przyswajaniem wiedzy i bardziej tradycyjnymi modelami nauczania. Pozostae trzy za - ze stosowaniem wiedzy i s bezporednio zwizane ze wspieraniem wydajnoci. Zobaczmy, jak w kadym z tych momentw moemy wykorzysta technologie mobilne.
[*Bob Mosher and Conrad Gottfredson (2011) Innovative Performance Support: Strategies and Practices for Learning in the Workflow, McGraw-Hill, New York]

Rozwizania mobilne

06

WYKORZYSTANIE ISTNIEJCYCH NARZDZI

Istnieje mnstwo gotowych aplikacji, ktre moesz wykorzysta w procesie szkoleniowym; wiele z nich jest darmowa lub czciowo darmowa. Najprawdopodobniej Twoi pracownicy ju korzystaj z niektrych z nich np. do robienia notatek, zarzdzania zadaniami czy dzielenia si plikami.

ROZMOWA GOSOWA
Kolejne proste rozwizanie, dostpne dla kadego i w kadym telefonie.

Koszt

niski/redni rednia

Trudno wykonania Dziaa na

gwnie na smartfonach i tabletach

Koszt

niski proste

Przykadowe rozwizania
quizy i wiczenia (Quizlet, Easy Assessment) aplikacje biurowe (Google Docs, iWork) flashcards (StudyBlue, Mental Case, Quizlet) aplikacje wykorzystujce geolokalnizacj (Foursquare, DoubleDutch, Google Latitude)

Trudno wykonania Dziaa na

kadym telefonie komrkowym Incoming call

Przykadowe rozwizania
komunikacja midzy trenerem a uczestnikami. Zadawanie pyta, udzielanie informacji zwrotnej, motywowanie wsparcie na stanowisku pracy. Wykorzystanie gorcej linii dla pracownikw potrzebujcych pomocy

prezentacje (Keynote, Prezi, Slideshare, present.me) wymiana plikw (DropBox, Box.com, iCloud) notatniki (Evernote, Springpad) sowniki (dictionary.com, Cambridge Business Dictionary)

SMS
Krtkie wiadomoci tekstowe s najprostsz i najtasz form dostarczania treci edukacyjnych. S te atwe w obsudze wikszo ludzi potrafi wysya i odbiera SMS-y. Ponadto dziaaj na wszystkich typach telefonw.

WYKORZYSTANIE ISTNIEJCYCH TRECI

Moesz wykorzysta materiay szkoleniowe, jakie ju posiadasz. Zalenie od rodzaju treci i specyfiki wykorzystywanych narzdzi, moesz udostpni je w obecnej formie lub dostosowa do wywietlania na urzdzeniu mobilnym.

Koszt

niski proste

Trudno wykonania Dziaa na

Koszt

niski/redni rednia

kadym telefonie komrkowym

Trudno wykonania Dziaa na

Przykadowe rozwizania
krtkie fragment informacji tekstowej, np. codzienne porady albo lekcje jzyka obcego powiadomienia. Moesz wczy proste mobilne rozwizanie do istniejcego kursu e-learningowego, pozwalajc uczestnikom otrzymywa powiadomienia o nowociach, terminach i ocenach wprost na telefony komrkowe.

zalenie od rodzaju treci; niektre mog wymaga zaawansowanych urzdze takich jak smartfony; inne (np. nagrania audio) mog by wykorzystywane na szerszej gamie urzdze. Pamitaj, e element wizualne wymagaj wikszego ekranu ni czysty tekst. Niekre urzdzenia mobilne (np. iPody albo czytniki e-bookw) zostay zaprojektowane dla okrelonych rodzajw treci.

testy. Ocenianie postpw uczestnikw szkolenia, zadajc im pytania SMS-em szybki kana komunikacji midzy uczestnikami a trenerem wsparcie na stanowisku pracy. Za pomoc serii SMS-w moesz przeprowadzi pracownika przez poszczeglne kroki procedury

Przykadowe rozwizania
wykorzystanie gotowych moduw e-learningowych wykorzystanie gotowych materiaw szkoleniowych, np. prezentacji podsumowanie lub uzupenienie materiau (jako cz programu blended learning) audio (podcasty) i wideo odniesienia do baz wiedzy (np. Wikipedia albo firmowe bazy danych) instrukcje, listy kontrolne i odsyacze e-booki, audio booki

07

APLIKACJE MOBILNE MEDIA SPOECZNOCIOWE

Media spoecznociowe mog by uyte do komunikacji, (wsp)tworzenia treci i dzielenia si wiedz. Wikszo pracownikw zapewne ju ich uywa w celach prywatnych. Zamiast zakazywa korzystania z serwisw spoecznociowych w pracy, moesz wykorzysta ich potencja. Uwaaj jednak, by wraliwe dane nie wycieky poza firm! Stwrz wyran polityk dotyczc prywatnoci i udostpniania informacji. Stworzenie mobilnej aplikacji pozwala najskuteczniej dostosowa form itre na potrzeby szkolenia.

Koszt
redni (aplikacja przegldarkowa) lub wysoki (aplikacja natywna)

Trudno wykonania Dziaa na

rednia/dua

Koszt

niski rednia

wybranych smartfonach lub tabletach (aplikacja natywna), wszystkich smartfonach lub tabletach (aplikacja przegldarkowa)

Trudno wykonania Dziaa na

Przykadowe rozwizania
aplikacja natywna. aplikacja przegldarkowa. Rnica midzy mobiln stron internetow a aplikacj przegldarkow polega na tym, e ta druga posiada interaktywny, obsugiwany dotykiem interfejs, ktry wyglda jak aplikacja natywna, i moe by uruchomiona za pomoc ikony zainstalowanej na pulpicie telefonu. aplikacja hybrydowa. Aplikacje hybrydowe s wykonane w HTML5 opakowanym w aplikacj natywn. Wygldaj i dziaaj jak aplikacje natywne, ale tre moe by w atwy sposb modyfikowana i uzupeniana.

gwnie na smartfonach i tabletach

Przykadowe rozwizania
stwrz spoecznbo praktykw jako grup na Facebooku wykorzystaj mechanizm wiki do stworzenia wsplnie rozwijanej bazy wiedzy lub Najczciej Zadawanych Pyta uyj Twittera do natychmiastowego wsparcia na stanowisku pracy

WYKORZYSTANIE FUNKCJI URZDZENIA

Wykorzystaj cechy danego urzdzenia, by wspiera proces uczenia si. Na przykad, popro uczestnikw o sfotografowanie efektw swojej pracy (albo problemu, na jaki napotkali, i przesanie go innym z prob o rad), nagranie notatki gosowej, zeskanowanie kodu QR z instrukcjami bd informacj, albo zebranie danych przy uyciu sensorw wbudowanych w urzdzenie.

MOBILNA WERSJA STRONY INTERNETOWEJ LUB PLATFORMY E-LEARNINGOWEJ

Stworzenie mobilnej strony WWW to prosty sposb na udostpnienie treci w telefonie komrkowym. Nawet najprostsze komrki s obecnie wyposaone w przegldark internetow.

Koszt

niski rednia

Koszt

redni rednia/dua

Trudno wykonania Dziaa na

Trudno wykonania Dziaa na

gwnie na smartfonach i tabletach

Przykadowe rozwizania
aparat fotograficzny lub kamera wbudowany mikrofon sterowanie gosem prbniki i sondy

kadym urzdzeniu wyposaonym w przegldark; najlepiej dziaa na smartfonach; moliwe problemy zwizane z kompatybilnoci. Strona responsywna czy wersja mobilna?

Aplikacje mobilne

08

Cecha Jzyk programowania

Dostp do funkcji specyficznych dla urzdzenia

Aplikacja natywna
Wasny Bardzo dobry Bardzo wysoka Wysoki App Store Obowizkowy Dobre atwa

Aplikacja hybrydowa
Wasny + jzyki webowe redni Bardzo wysoka redni App Store Oglny rednie rednio atwa

Aplikacja webowa
Tylko jzyki webowe Niski Wysoka redni Przegldarka Brak rednie Trudna

Prdko Koszt produkcji Sposb instalacji/dostpu Proces akceptacji Wsparcie zaawansowanej grafiki Aktualizacja

Istniej dwa gwne podejcia do dostosowywania rodowiska edukacyjnego do urzdze mobilnych: adaptowanie wersji web do wymogw urzdze mobilnych oraz budowanie natywnego wdroenia w kadym kompatybilnym telefonie komrkowym. Kada z tych metod ma swoje wady i zalety. Istnieje jednak rwnie trzecia opcja, umoliwiajca deweloperom na wykorzystanie zarwno cech aplikacji webowych, jak i programw natywnych. Aplikacje hybrydowe programowane s za pomoc HTML5, opakowanego w natywny kontener pozwalajcy na ich sprzeda w sklepach z aplikacjami, co umoliwia rwnie dostp do natywnych funkcjonalnoci takich, jak aparat fotograficzny, kamera wideo, mikrofon, lista kontaktw, czy system powiadomie. Dla uytkownika kocowego wygldaj one i dziaaj jak aplikacje natywne. Jednak gwna tre napisana jest w HTML, tak aby mona byo j bez trudu aktualizowa i modyfikowa, a jej rozbudowa jest o wiele tasza, ni stworzenie lub aktualizowanie aplikacji natywnej, zwaszcza, gdy konieczne jest rozwijanie aplikacji dostosowanych do rnych systemw operacyjnych.

09

Przykadowa scenariusze mobilne

Blended learning:
Istnieje nieograniczona liczba moliwych scenariuszy szkole z wykorzystaniem urzdze mobilnych. Przyjrzyjmy si kilku przykadom.

arius cen

arius cen

zadana lektura (na urzdzeniu mobilnym lub komputerze) warsztat (w sali szkoleniowej) wiczenie (na urzdzeniu mobilnym) dodatkowe informacje/odnoniki (na urzdzeniu mobilnym)

A
webinar podsumowujcy (na komputerze) powtrka materiau (na urzdzeniu mobilnym)

e-learning (na komputerze)

warsztat (w sali szkoleniowej)

sesja pyta i odpowiedzi (na urzdzeniu mobilnym)

z
powtrka materiau (na urzdzeniu mobilnym)

Przykadowa scenariusze mobilne

10

100% mobile learning

arius cen

arius cen

Kurs multimedialny: tre e-learningowa udostpniona na urzdzenia mobilne. Coraz wicej narzdzi do tworzenia e-learningu pozwala na zaprojektowanie materiaw, ktre bd dziaa zarwno na komputerach stacjonarnych, jak na urzdzeniach mobilnych. Jednak ze wzgldu na rnice w wielkociach ekranu, stworzenie kursu, ktry bdzie jednakowo dostpny i atrakcyjny na kadym urzdzeniu, jest prawie niemoliwe. Jeli zaley Ci, aby ten sam kurs by wykorzystywany jako e-learning i jako m-learning, najlepiej bdzie wyposay uytkownikw w tablety. Blended learning: m-learning doskonale dziaa jako uzupenienie innych rodzajw szkole. Mona czy go z e-learningiem, szkoleniami stacjonarnymi, webinarami itp. 100% mobile learning: jest najskuteczniejszy jako forma wsparcia na stanowisku pracy lub wsparcia przepywu pracy.

Systemy wsparcia

baza wiedzy

wsparcie na stanowisku pracy

komunikacja (z ekspertami i innymi uczestnikami)

Wsparcie przepywu pracy

wprowadzanie danych

centralny serwer

przetwarzanie danych

11

Mobilne systemy wsparcia

System wsparcia efektywnoci (Performance Support System, PSS) jest nowym, obiecujcym podejciem do szkole biznesowych i przemysowych, pozwalajcym na popraw wydajnoci pracownikw przy minimum zewntrznej interwencji czy szkole. PSS to komputerowy system zapewniajcy pracownikom dostp do informacji, porad i nauki na stanowisku pracy, oferujc wsparcie wtedy, kiedy jest ono najbardziej potrzebne, i tylko w takim zakresie, w jakim jest w danym momencie potrzebne, aby najlepiej i najefektywniej wykona prac. Typowy system wsparcia posiada ustalon struktur, dziki ktrej zapewnia natychmiastowy, zindywidualizowanych dostp do penej gamy informacji, oprogramowania, poradnikw, danych, ilustracji, narzdzi, a take systemu ewaluacji i monitorowania dostpnych on line, dziki czemu praca moe by wykonana przy minimalnym wsparciu innych osb. Typowy PSS skada si z czterech komponentw:

Komponent doradczy, ktry pomaga uytkownikowi odnale odpowiednie, przydatne w danej chwili informacje bez koniecznoci dogbnego zrozumienia wykonywanego zadania

Komponent informacyjny, ktry dostarcza penej informacji wymaganej do wykonania zadania

Komponent szkoleniowy, zapewniajcy dostp do materiaw szkoleniowych w kadej chwili

HELP

INFO

TRAINING

AppName
Proin tincidunt feugiat facilisis

Suspendisse in eros

Cras venenatis dui eget leo dapibus vel tincidunt odio elementum. Donec accumsan, nibh mollis aliquam tempus, tortor purus volutpat purus, nec ornare quam nibh non odio. Fusce imperdiet, erat sit amet sagittis rhoncus...

Interfejs uytkownika, ktry integruje wszystkie wymienione komponenty systemu.

Jak zastosowa podejcie zorientowane na wsparcie efektywnoci w szkoleniach? Podejcie to bardziej ni na przekazywaniu wiedzy skupia si na praktycznych zadaniach. Moduy szkoleniowe skadaj si z serii wicze. Do kadego wiczenia proponowane s instrukcje i porcja wiedzy teoretycznej, ale to uczestnik decyduje, czy bdzie chcia si z nimi zapozna (i w jakiej kolejnoci), czy woli wykona zadanie wykorzystuj wasn wiedz i umiejtnoci. Typowa struktura kursu jest nastpujca: Modu 1 Zadanie 1 - Opis zadania - Modu szkoleniowy dotyczcy zadania - Dodatkowe informacje - Instrukcje jak wykona zadanie - Porady ekspertw Zadanie 2 Zadanie 3 Modu 2

Projektowanie i programowanie

12

Prototyp, analiza, udoskonalanie

Oce bierzc sytuacj

User Centered Mobile Design Lifecycle*

Zrozum swoich uytkownikw

Co wzi pod uwag

Postaw na funkcje mobilne

Urzdzenia mobilne s najbardziej osobistym narzdziem ze wszystkich uywanych w celach edukacyjnych, do pracy czy komunikowania si. Dlatego te kady mobilny interfejs czy tre musz by zaprojektowane z myl o kocowym uytkowniku. 1: Oce bierzc sytuacj Pierwszym pytaniem, jakie naley sobie zada, jest: czy na prawd przyda nam si teraz mobile learning?

Przyjrzyj si problemowi z uczeniem si lub wydajnoci i dokadnie przeanalizuj, czy mobile learning jest w tym

przypadku najlepszym rozwizaniem. Czy twoi uytkownicy s dostatecznie mobilni, aby podj nauk w tym trybie? Do czego wykorzystuj urzdzenia mobilne? Czy dostp do treci w kadym miejscu i czasie pomoe im osign ich cele szkoleniowe? Zastanw sie, jaka forma m-learningu odpowiada twoim potrzebom. Jakiego typu rozwiza potrzebujesz? Czy bdziesz uywa narzdzi do wsppracy? Oceniania? Wspierania wydajnoci? Jakie dziaania i czynnoci uytkownikw chciaby ledzi? Czy posiadasz ju materiay szkoleniowe, ktre mona przekonwertowa na format mobilny? Czy treci s odpowiednie dla trybu mobilnego? Jakie narzdzia, aplikacje i moliwoci urzdze mobilnych (GPS, ekran dotykowy, aparat fotograficzny, kamera wideo) moesz wykorzysta, by podnie wydajno uczenia si? Czy m-learning to najlepszy wybr dla twojego budetu? Czy jest zgodny ze strategi firmy? Odpowiedz sobie na pytanie, na jakiego rodzaju mobile learning sta ci przy dostpnych zasobach (kadra, infrastruktura IT, itp.)?

13

Projektowanie i programowanie

2: Zrozum swoich uytkownikw Powiniene rwnie stworzy profile twoich docelowych uytkownikw.

Kim s (pracownicy, partnerzy, klienci)? Jakich urzdze mobilnych uywaj? Jakie sa ich gwne formy spdzania czasu z urzdzeniami mobilnymi
(gry, wysyanie SMSw, tworzenie i dzielenie si treci, kontakt z innymi, serfowanie po sieci)? Jakich opcji, programw czy narzdzi najczciej uywaj? 3: Postaw na funkcje mobilne Urzdzenia wyposaone s w mnstwo opcji, ktre mona wykorzysta do uczenia si. Pomyl, jakie narzdzia i urzdzenia (odtwarzanie dwiku, odtwarzanie wideo, zegar, kalendarz, lista kontaktw, GPS, mapy, nawigacja, Bluetooth, e-mail, przegldarka internetowa, wiadomoci tekstowe, rozmowy telefoniczne, nagrywanie dwiku, kamera, edytor tekstu, arkusze kalkulacyjne, serwisy spoecznociowe, rzeczywisto rozszerzona, czujniki) bd najbardziej odpowiednie dla dziaa szkoleniowych, jakie planujesz. 4: Co wzi pod uwag?

Projektowanie na mae ekrany Uproszczony ukad i nawigacja Ogranicz konieczno rcznego wprowadzania danych Projektuj z myl o przerywanej cznoci
5: Prototyp, analiza, udoskonalanie Nawet gdy projektujemy aplikacj natywn, warto wzi pod uwag wczeniejsze stworzenie prototypu w postaci aplikacji webowej. Pozwoli to atwiej udoskonali dowiadczenie uytkownika i w razie potrzeby zmodyfikowa kurs.

[rdo:* Lyndon Cerejo (2011). A User-Centered Approach To Web Design For Mobile Devices. http://mobile.smashingmagazine.com/2011/05/02/a-user-centered-approach-to-mobile-design]

Porady odnonie projektowania interfejsu

14

Powiadomienia
One new message

Due przyciski Zaznacz, jak gboko siga dana sekcja

AppName

Linki do dodatkowych informacji i funkcji

Search something...
Home / News / World

Praesent volutpat leo

Przycisk pomocy i wyszukiwarka dostpne na kadej stronie

Maecenas eget ante nec felis vestibulum. Vestibulum nibh arcu. Pharetra a elementum nec.

Suspendisse in eros

Ukad jednokolumnowy Jasno zdefiniowany cel kadego linku

Sed nisi nisl, hendrerit sit amet volutpat in, scelerisque ut tellus. See the video...

Sed rutrum porta interdum

Sed felis ipsum, sagittis dapibus auctor ac, auctor vitae lorem. Morbi dapibus accumsan augue...

Przycisk Wr do strony gwnej na kadej stronie

Home

Profile

Friends

Chat

Inbox

Nawigacja na kadej stronie

Prosty ukad interfejsu

Wysoki kontrast

Unikaj przewijania

One new message

AppName

Search something...
Home / News / World

Inbox

Praesent volutpat leo

Chat

Maecenas eget ante nec felis vestibulum. Vestibulum nibh arcu. Pharetra a elementum nec.

Friends

Suspendisse in eros

Sed nisi nisl, hendrerit sit amet volutpat in, scelerisque ut tellus. See the video...

Profile

Home

Pynny layout dostosowujcy si do orientacji ekranu

Sposb wywietlania zmienia si w zalenoci od rozdzielczoci urzdzenia

15

Sterowanie dotykowe

GESTY DOTYKOWE
Podstawowe gesty na ekranie dotykowym*

Tapnicie

Podwjne tapnicie

Przecignicie

Krtko dotknij powierzchni ekranu palcem

Szybko dotknij powierzni dwa razy

Przesu palec bez odrywania po powierzchni ekranu

Machnicie

Szczypniecie

Rozcignicie

Szybko potrzyj powierzchni ekranu palcem

Dotknij ekranu dwoma palcami, a potem przybli palce do siebie

Dotknij ekranu dwoma palcami, a potem odsu palce od siebie

Wcinicie

Wcinicie i tapnicie

Dotknij ekranu i przytrzymaj przez chwil

Wcinij powierzchni ekranu jednym palcem, a drugim dotknij jej na chwil

Wcinicie i przecignicie

Obrcenie

lub Wcinij powierzchni ekranu jednym palcem, a drugi przesu bez odrywania po powierzchni ekranu

lub Dotknij powierzchni ekranu dwoma palcami, a potem przesu je zgodnie z ruchem wskazwek zegara bd odwrotnie

lub

Wiekszo obecnych urzdze mobilnych posiada dotykowy wywietlacz. Chocia obsugiwane gesty zale od modelu telefonu i od systemu operacyjnego, istnieje zestaw podstawowych interakcji, ktre staj si standardem dla ekranw dotykowych. Wicej o obsudze gestw dotykowym przez rne platformy mobilne dowiesz si z przewodnika "Touch Gesture Reference Guide": http://www.lukew.com/ff/entry.asp?1071
[* Wroblewski, L. (2011). Mobile First. A Book Apart.]

Prezentacja treci

16

Nagwki i wypunktowane listy

AppName
Proin tincidunt feugiat facilisis

Wiksza czcionka i krtsze akapity

Praesent volutpat leo

Maecenas eget ante nec felis vestibulum. Vestibulum nibh arcu. Pharetra a elementum nec.

Tylko najwaniejsze treci; linki do dodatkowych informacji Wytuszczenie najwaniejszych fragmentw

Suspendisse in eros

Strszczenie linkujce do penej treci artykuu Tre podzielona na mae, niezalene fragmenty

Sed nisi nisl, hendrerit sit amet volutpat in, scelerisque ut tellus. Suspendisse ultricies est vitae nibh laoreet dictum...

Sed rutrum porta interdum

Sed felis ipsum, sagittis dapibus auctor ac, auctor vitae lorem. Morbi dapibus accumsan augue...

Unikaj Flasha; wykorzystaj wideo lub HTM5

Aby odnie si do specyfiki kadego urzdzenia, jakie planujesz wykorzysta, skorzystaj z oficjalnych przewodnikw dla projektantw interfejsw uytkownika dostarczonych przez producenta danego sprztu. Poniej zamieszczamy linki do takich przewodnikw po najbardziej popularnych systemach mobilnych operacyjnych: iOS Human Interface Guidelines (http://goo.gl/1LSo6) Android User Interface Guidelines (http://goo.gl/FM6aw) Blackberry Smartphones UI Guidelines (http://goo.gl/mR6E4) UI Guidelines for Windows Mobile (http://goo.gl/he3gx) Nokia Developer Design Portal (http://goo.gl/8So8b)

17

Multimedia

acze szerokopasmowe

Wersja dla sabego cza

Bezpieczna alternatywa

Wideo

Krtsze klipy. Mniejsza rozdzielczo. Wiksza kompresja.

Ilustracje z komentarzem audio. Fotografie z transkryptem wypowiedzi lektora. Jeli elementy wizualne nie s niezbdne tylko transkrypt.

Wideo czat lub wideokonferencje

Mniejsze okno. Kamera pokazuje tylko osob, ktra mwi w danej chwili. Przytnij obraz tak, aby pokaza najwaniejsz cz. Zmniejsz rozmiary obrazka. Zwiksz kompresj.

Czat gosowy lub rozmowa telefoniczna. Czat tekstowy.

Fotografie

Miniatura linkujca do obrazka w penej rozdzielczoci.

Audio

Krtsze fragmenty. Mono zamiast stereo. Wiksza kompresja. Wybieraj formaty o mniejszych rozmiarach plikw, takie jak .mp3.

Tekstowe podsumowanie dyskusji.

Prezentacje nagrane jako wideo

Mniejszy rozmiar slajdw i wiksza kompresja dwiku.

Obrazy i transkrypcja dwiku.

We pod uwag, e uytkownicy nie zawsze bd dysponowa szerokopasmowym czem do internetu. Aby by pewnym, e bd w stanie skorzysta z najwaniejszych treci, zapewnij alternatywne wersje, ktre bd prawidowo dziaa przy sabszym czu. William Horton (Horton, 2012) zamieszcza nastpujce propozycje, jak radzi sobie z tym problemem:

Narzdzia do tworzenia szkole mobilnych

18

Tworzenie aplikacji natywnych

Wikszo urzdze mobilnych posiada platformy programistyczne, na ktrych zewntrzni deweloperzy mog budowa aplikacje. Aplikacje dostpne na mobilne systemy operacyjne s przewanie programami natywnymi zbudowanymi na wasnym zestawie narzdzi (Software Development Kit, SDK), obsugiwanym przez dany system operacyjny.

Tworzenie aplikacji na rne platformy

Mona te znale kilka midzyplatformowych narzdzi programistycznych, pozwalajcych stworzy programy natywne, hybrydowe lub oparte na sieci web, kompatybilne z rnymi urzdzeniami.

RhoMobile Suite oferowany przez Motorola Solutionsto narzdzie do tworzenia aplikacji w HTML5, dziaajcych na dowolnym urzdzeniu, systemie operacyjnym i wielkoci ekranu, w tym Windows Embedded Handheld, Windows CE, Windows Phone 7, Apple iOS, Android iBlackBerry.

Appcelerator pozwala tworzy aplikacje na system iOS, Android, jak rwnie aplikacje hybrydowe i przegldarkowe oraz na komputery stacjonarne.

PhoneGap to darmowe oprogramowanie o otwartym kodzie, oparte na HTML i JavaScript.

The MoSync Mobile SDK to kompletny, zaawansowany zestaw narzdzi programistycznych to tworzenie aplikacji wieloplatformowych. Pozwala zaprogramowa i skompilowa aplikacje dziaajce na dziewiciu rnych platformach, uywajc C/C++, HTML5/JavaScript, albo czc obie metody do stworzenia aplikacji hybrydowych.

SenchaTouch to wysokiej jakoci platforma programistyczna oparta na HTML5. Pozwala tworzy zaawansowane aplikacje przegldarkowe dziaajce na iOS, Android, BlackBerry, Kindle Fire i nie tylko.

19

Narzdzia do tworzenia szkole mobilnych

Tworzenie aplikacji przegldarkowych

iUI to platforma programistyczna zoona z biblioteki JavaScript, CSS, i obrazw, pozwalajca budowa zaawansowane aplikacje przegldarkowe na iPhoneai podobne, kompatybilne urzdzenia.

iWebKit to darmowa platform przeznaczona do tworzenia stron mobilnych i aplikacji przegldarkowych na iPhonea i iPoda Touch.

jQuery Mobile to oparta na HTML biblioteka JQuery zbudowana pod aplikacje mobilne.

Narzdzia dedykowane do tworzenia i dostarczania m-learningu

Wci ronie oferta narzdzi i platform pozwalajcych na tworzenie mobilnych kursw od podstaw lub adaptacje istniejcych materiaw (takich jak prezentacje PowerPoint) na format mobilny. Istniej te mobilne wersje niektrych popularnych systemw zarzdzania szkoleniami (Learning Management Systems, LSM), pozwalajcych na administrowanie kursami i przegldanie treci na urzdzeniach mobilnych.

Upside2Go eXact Mobile Rapid Intake Meridian Anywhere Mobile LMS

Lectora

SumTotal

HotLava Mobile SumTotal Mobile

Claro

Knowledge Direct Learncast

Xyleme Saba Anywhere

Moodle

Jak ucz si doroli

20

Doroli problemy i przykady. Stwrz znaczcy wykorzystuj kontekst: realistyczne studium w uczeniu si przypadku, ktre musz rozwiza swoje dowia- sami. Zaoferuj pomoc w razie potrzeby dczenie yciowe oraz informacj zwrotn po skoczeniu i wiedz zadania.
Mobile learning wspiera motywacj i poczucie kontroli nad swoim procesem ksztacenia. Pozwala osobom uczcym si na Doroli maj wykorzystanie urzdze, ktre znaj wewntrzn oraz uczenie si w dogodnym dla nich motywacj, s czasie. Naley rwnie da im kontrol nad tempem nauki i umoliwi taki samoukierunkowani sposb nawigacji, jaki najbardziej im odpowiada.

Poka uczestnikom prawdziwe, yciowe

Opieraj analizy przypadkw na przykadach waciwych dla ich pracy. Wykorzystaj ich Doroli dowiadczenia i wiedz, jak ju posiazorientowani s daj. Nie podawaj wyczerpujcego na osignicie rozwizania, ale pozwl, by to sami rozwizali problem. celu Udzielaj rzeczowej, konkretnej i natychmiastowej informacji zwrotnej.

Zasady uczenia si dorosych

Nie marnuj czasu uczestnikw na niepotrzebne informacje i nieistotne treci. Usu z programu wszystko, co nie pomoe im osign celu. Uyj przykadw i analiz przypadkw bliskich dowiadczeniu uczestnikw. Wprowad interaktywne wiczenia. Uczestnicy chc uczestniczy aktywnie w szkoleniu, by Doroli nauczy si, jak wykorzysta nowo s praktyczni zdobyt wiedz w praktyce. Wcz praktyczne porady, instruktae pomocne na stanowisku pracy i inne materiay, ktre bd mogli wykorzysta w swojej pracy. Zapewnij wykorzystanie zewntrznych rde, takich jak bazy wiedzy, dzienniki, biblioteki, itd.

Poka uczestnikom, e ich szanujesz zapewnij wysok jako szkolenia. Suchaj swoich odbiorcw, poznaj ich oczekiwania, opinie i dowiadczenia.

Doroli chc by szanowani

Upewnij si, e szkolenie jest dla nich odpowiednie. Doroli uczestnicy musz wiedzie, w jaki sposb szkolenie, ktre maj odby, uatwi im w przyszoci prac. Okrel konkretne, realistyczne cele kursu, pamitajc przy Doroli tym, e prawdopodobnie kady uczestzorientowani s nik rozpocznie szkolenie z wasnymi, na znaczenie innymi celami i oczekiwaniami. W miar moliwoci, prowad ich tak, aby uzyskali maksymalne korzyci z kursu. Motywuj za pomoc realistycznych scenariuszy lub cennych informacji, ktre atwo wykorzystaj w swojej pracy.

Andragogika to teoria ksztacenia dorosych, ktr zaproponowa Malcolm Knowles. Jego teori mona streci w szeciu zasadach uczenia si osb dorosych.

21

Implementacja projektu

Ocena potrzeby biznesowej

Poznaj swoich uytkownikw docelowych

Poznaj moliwoci i ograniczenia technologii

Okrel wymagania odnonie bezpieczestwa

Zidentyfikuj potencjalne problem z dostpem

Stwrz strategi wdroenia m-learningu

Zaprojektuj interakcje i atwy w obsudze interfejs graficzny

Stwrz funkcjonalny prototyp lub gotow aplikacj

Zbuduj aplikacj lub kurs m-learningowy

Przetestuj i oce aplikacj na urzdzeniach, z ktrych bd korzysta docelowi uytkownicy

Jeli to potrzebne, popraw ewentualne bdy i powtrz testy

[*Woodill, G. (2011). The Mobile Learning Edge. McGraw-Hill, New York.]

Implementacja projektu

22

Podsumujmy gwne tezy tego podrcznika i spjrzmy, jakie jest ich miejsce w procesie implementacji mobile learningu w przedsibiorstwie. Gary Woodill w ksice The Mobile Learning Edge (2011) definiuje nastpujce fazy projektu m-learningowego: Ocean potrzeby biznesowej: Patrz str. 3 i 13. Kady projekt m-learningowy musi mie uzasadnienie w biznesowych potrzebach Twojej firmy. Zastanw si nad alternatywami dla m-learningu czy na pewno jest on najlepszym rozwizaniem? Jak planowany projekt mieci si w oglnej strategii firmy? Poznaj swoich uytkownikw docelowych: Patrz str. 13. Poznaj specyficzne cechy grupy docelowej i rodowiska, w jakim bdzie odbywa si szkolenie. Dowiedz si, z jakich urzdze korzystaj Twoi pracownicy i w jaki sposb. Poznaj moliwoci i ograniczenia technologii: Patrz str. 13. Wybierz technologie najodpowiedniejsze dla swojego projektu. Okrel wymagania odnonie bezpieczestwa: Prywatno i bezpieczestwo danych to gwne obawy i bariery implementacji m-learningu w wielu firmach. Urzdzenia mobilne atwo mog zosta zgubione lub skradzione. Istnieje te niebezpieczestwo utraty danych, albo wirusw czy programw szpiegowskich, ktre mog uzyska dostp do danych firmy. Zidentyfikuj potencjalne problem z dostpem: Patrz str. 18. Wolne cza internetowe i wysokie ceny transferu mog stanowi problem. Problemy z dostpem do internetu mog zdarza si nawet w rozwinitych krajach, szczeglnie w regionach wiejskich. Stwrz strategi wdroenia m-learningu: Patrz str. 5, 6, 7 i 8. Okrel, jakie treci zostan wykorzystane, jakie metody nauczania i narzdzia chcesz wykorzysta. Czy polega bdziesz gwnie na gotowych treciach? Czy chcesz, eby uczestnicy szkolenia komunikowali si i wsppracowali ze sob? Czy potrzebujesz przede wszystkim przekaza wiedz, umoliwi spoecznociowe uczenie si, czy wsparcie na stanowisku pracy? Zaprojektuj interakcje i atwy w obsudze interfejs graficzny: Patrz str. 14, 15, 16 i 17. Poznaj zasady projektowania interfejsw uytkownika na potrzeby aplikacji mobilnych. We pod uwag charakterystyczne cechy i moliwe ograniczenia wykorzystywanych urzdze. Stwrz funkcjonalny prototyp lub gotow aplikacj: Patrz str. 19. Zaprojektuj prototyp lub wersj demo aplikacji. Przetestuj i oce aplikacj na urzdzeniach, z ktrych bd korzysta docelowi uytkownicy: Uyj dokadnie takich urzdze i ich konfiguracji, z jakich bd korzysta Twoi pracownicy. Wykonaj testy z uytkownikami, w realistycznych warunkach odpowiadajcych tym, w jakich bd oni si uczy. Jeli to potrzebne, popraw ewentualne bdy i powtrz testy.

Jestemy ewangelistami mobilnoci!

To my decydujemy o tym, w jaki sposb wykorzysta innowacje, ktre kadego roku pojawiaj si na rynku urzdze mobilnych:

na rynku jest ju miliard smartfonw, a ilo telefonw komrkowych przekracza wielko populacji ludzi.

2012

2010

pierwszy tablet odnosi komercyjny sukces, ktry zapocztkowuje now kategori urzdze mobilnych.

pierwszy telefon z multidotykowym wywietlaczem i ekranow klawiatur. Tradycyjna klawiatura powoli odchodzi do lamusa.

2007

2005

pierwszy telefon z moduem GPS. Systemy nawigacji i lokalizacj s coraz powszechniej wykorzystywane przez uytkownikw komrek.

pierwszy telefon biznesowy umoliwia czenie si z Internetem, wysyanie faksw, szybkie pisanie dziki penowymiarowej klawiaturze.

2003

2000

pierwszy telefon z przegldark WAP. Transmisja danych pozwala na czenie telefonu z Internetem.

1999

pierwszy telefon z aparatem fotograficznym. Po upywie zaledwie dekady telefony komrkowe bd miay moliwo robienia zdj w jakoci zblionej do aparatw fotograficznych.

1997

pierwsza wiadomo SMS telefon nie suy ju tylko do dzwonienia, a usugi inne ni poczenia zaczynaj mie kluczowe znaczenie w ofertach operatorw.

1992

pierwszy kolorowy wywietlacz umoliwia wywietlanie treci bogatej w szczegy. Wkrtce gry wideo i filmy ogldane na ekranie telefonu stan si standardem.

www.pl.mtraining.eu